Orgaan van de Historische Kring Haaksbergen

Orgaan van de Historische Kring Haaksbergen

Aold Hoksebarge HISTORISCH CENTRUM HAAKSBERGEN: Souterrain gemeentehuis tel. 053-5742374 Correspondentieadres: Goorsestraat 31, 7482 CB Haaksbergen Email: [email protected] Website: www.historischekringhaaksbergen.nl OPENINGSTIJDEN: Maandag 19.00-22.00 uur Dinsdag 13.30-17.00 uur Donderdag 19.00-22.00 uur Vrijdag 13.30-17.00 uur LEDENADMINISTRATIE:

K. Faber, K. Doormanstraat 17, 7482 BJ Haaksbergen

BETALINGEN:

Postbankrekening nr. 2547699 (alleen voor contributie) Bankrekening Rabobank nr. 32.42.29.917 beide t.n.v. Penningmeester Historische Kring Haaksbergen

BESTUUR VAN DE HISTORISCHE KRING HAAKSBERGEN Bizetstraat 31, 7482 AM Haaksbergen J.H. Scholten voorzitter, hoofd archivering Goorsestraat 31, 7482 CB Haaksbergen J.A.M, van der Zanden secretaris Blekerstraat 5, 7481 JT Haaksbergen J.G. Hofste op Bruinink vice voorzitter, voorz. wg. hist. onderzoek G.J. Slotman Kroonprins 4, 7481 CJ Haaksbergen penningmeester Kievitstraat 8, 7481 BW Haaksbergen H.B. Slotman hoofd interne zaken Eibergsestraat 240, 7481 H P Haaksbergen M.C. Waijerdink-Mentink lid C.W.M.J. Wentink Fazantstraat 129, 7481 BJ Haaksbergen voorz. wg. monumenten/archeologie Molenstraat 89B, 7481 GL Haaksbergen G.W. Oltwater lid

tel. 5722937 tel. 5722300 tel. 5723553 tel. 5724083 tel. 5721999 tel. 5724134 tel. 5722711 tel. 4786530

"Aold Hoksebarge" wordt vier keer per jaar toegezonden aan de leden van de "Historische Kring Haaksbergen". Zij betalen voor lidmaatschap en abonnement € 18,- per jaar. Publikatie of overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is alleen toegestaan met toestemming van de auteur(s) en bronvermelding. ISSN: 1384-76 Druk: Hassink Drukkers Haaksbergen PIEPERSLINA Een schilderij van Herman van der Haar zie artikel op pag. 3343 (Foto: H.J. Krooshof) §

'Sr-O

Oplage: 975 exemplaren

Redactie REDACTIE J.G. Hofste op Bruinink, redactiecoördinator A. van Leeuwen, eindredacteur G.J. Leppink, redacteur F. de Lugt, redacteur

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE: J.G.J. Borggreve, J.G. Hofste op Bruinink, A.v.Leeuwen, G.J. Leppink, F. de Lugt, G.W. Oltwater, E.J.H. Ooink, J.H. Scholten, G.P. Wes en J.A.M, van der Zanden

REDACTIEADRES Blekerstraat 5, 7481 JT Haaksbergen

Inhoud INHOUD JAARGANG 44, NUMMER 2, MEI 2011 PAGINA 3317 t/m 3356

PAG.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

3318 3319 3319 3320 3320 3323 3324 3325 3325 3326 3327 3328 3329 3335 3337 3340 3344 3347 3348 3350 3355

VAN HET BESTUUR NIEUWE LEDEN SCHENKINGEN AANWINSTEN JAARVERSLAG 2010 NOTULEN JAARVERGADERING 2011 GASTARBEID IN VROEGER TIJD* HET HAARMÜHLE OVERLEG RICHT UW BLIK OMHOOG ACH LIEVE TIJD* BEGIN VAN DE CANON REDACTIETEAM ZOEKT VERSTERKING OPENING THEESCHENKERIJ BEVRIJDERS VAN HAAKSBERGEN WAREN ENGELSEN TWEE ZEEUWSE MEISJES BIJ OOM EBS WAGEN RODE KRUIS ALS PRIVÉAUTO VOOR DE BURGEMEESTER PIEPERSLINA GENEALOGIEËN MIJN GEBOORTEHUIS WIE DE KLOK HAALT UIT DE TOREN, HEEFT DE OORLOG AL VERLOREN RICHT UW BLIK OMHOOG

* Verslag van lezing/activiteit ' inleveren van kopij voor het volgende nummer kan tot 20 juli a.s. * kopij in te leveren als volgt: tekst als worddocument, bijbehorende foto's los als formaat JPEG meeleveren met vermelding van onderschrift en herkomst N.B. foto's zonder vermelding van herkomst zijn gemaakt door H. J. Krooshof

„,,,. -,

verenigingsNïeuws VAN HET BESTUUR 'Het bestaande beter doen!' Onder dat motto heeft het bestuur op 9 februari 2011 in de Haarmühle gediscussieerd over de toekomst van de Kring, over het reilen en zeilen van de vereniging en het bestuur. Dat heeft geleid tot een aantal gedachten voor de korte en voor de lange termijn, die u in deze uitgave van Aold Hoksebarge kunt lezen in het verslag van deze in onze ogen zeer waardevolle bijeenkomst. Op de eerste lentedag van dit jaar, 21 maart 2011, is de Theeschenkerij Jordaan geopend. Het in 1922 in opdracht van D. Jordaan & Zonen gebouwde houten woonhuis aan de Fazantstraat 13 is verplaatst en heeft op het Recreatiehof 't Stien'nboer een nieuwe bestemming gekregen. Op de eerste verdieping van de theeschenkerij is een permanente expositie ingericht over de geschiedenis van de textiel en over de textielfabriek van Jordaan in het bijzonder. Het is een tentoonstellingsruimte, waarop wij als Historische Kring bijzonder trots mogen en willen zijn. Vele leden van onze Kring hebben meegewerkt aan het verplaatsen van dit huis en de totstandkoming van deze tentoonstelling. Initiatiefnemers Clemens Wentink en Fons Roerink hebben zich veel tijd en moeite getroost, waarvoor we hen en de inrichters Jan ten Asbroek, Ans Kok-Kohlmann, Jan Leppink en wederom Fons Roerink bijzonder dankbaar zijn. De eigenaren van 't Stien'nboer waren bereid dit gebouw gedeeltelijk voor de expositie te bestemmen en hebben de exploitatie van het geheel op zich genomen. Onze dank geldt vanzelfsprekend ook hen. Leden (Herman van Bruggen en Jaap Kluitenberg) van de videoclub HAVIC maakten een interessante film over de afbraak en opbouw van het houten huis, aangevuld met beelden uit de geschiedenis van het dorp en van het textielbedrijf Jordaan. De film en ook de tentoonstelling zijn te bewonderen tijdens de openingsuren van de theeschenkerij. Een speciaal woord van dank moet zeker richting de gemeente Haaksbergen voor haar royale medewerking. Voor de financiële steun van Leader en de Stichting Leppink-Postuma alsmede voor de aangeboden vloer door Unipro zijn wij zeer erkentelijk. Niet vergeten mag worden de hulp die wij gekregen hebben van particulieren en instanties tijdens de inrichting van de expositie. Hartverwarmend. Over het geweldige onderwijsproject "Wie was Jan?", gekoppeld aan de expositie en de theeschenkerij Jordaan, informeren wij u in een volgende editie alsmede over het ommetje "t Möll'npad", waarvan, weliswaar in gewijzigde vorm, de realisatie in zicht komt. Ook dit keerweer veel leesplezier toegewenst met deze uitgave van Aold Hoksebarge. Hendrik Scholten, voorzitter

3318

verenigingsJVieuws NIEUWE LEDEN Wij heten de volgende leden van harte welkom: Mw. T. Belshof-ter Huurne, Lansinkstraat 37, 7481 JN Haaksbergen Dhr. M. van de Brink, Ruisschenborgh 4A, 7481 CK Haaksbergen Dhr. G. Busschers, Valeriaan 6, 7483 CA Haaksbergen Dhr. J.B.M. Busschers, Orchidee 27, 7483 BE Haaksbergen Mw. AT. Busschers-Wientjes, Molenstraat 10, 7481 G M Haaksbergen Mw. H. Canrinus-Bouman, Buurserstraat 53, 7481 EG Haaksbergen Fam. H. & M. Gröniger Eijsink, Watermolenweg 16, 7481 VL Haaksbergen Dhr. M.B. Hietbrink, Mozartstraat 57, 7482 VB Haaksbergen Dhr. H. Holtkamp, Roolfs 13, 7482 LJ Haaksbergen Dhr. J.H.B, ter Huurne, Sonderenstraat 45, 7481 HB Haaksbergen Dhr. F. Uzereef, Vonkenkaamp 4, 7482 GA Haaksbergen Dhr. B. Kamphuis, Broekdijk 11, 7481 SK Haaksbergen Dhr. G.B.A. Klaver, de Boerenmaat 11, 7481 DV Haaksbergen Dhr. B. Koebrugge, De Volmer 84, 7482 HB Haaksbergen Dhr. C. Kramer, Valeriaan 13, 7483 CA Haaksbergen Dhr. H.J. Kreuwel, Hengelosestraat 62, 7482 AC Haaksbergen Dhr. M.J. Kuipers, Eeftinkstraat 6, 7496 AG Hengevelde Dhr. S.H.T.B. Leferink, Drepsenkamp 4, 7482 KE Haaksbergen Dhr. W.B. Mekking, Reinksweg 5, 7481 RH Haaksbergen Mw. M.T.J. Schilderman, Telgengaarden 5, 7481 CJ Haaksbergen Dhr. G.A.F. Strengers, Past. Wienholtsstraat 1, 7481 KA Haaksbergen Mw. H.B. Tijink, Buurserstraat 194, 7481 EL Haaksbergen Historische Ver. Old Deep'n, Wolbertusstraat 4, 7478 AM Diepenheim Mw. J. van de Voort-Maarschalk, Morsinkhofweg 20, 7481 TT Haaksbergen Dhr. H. Vreeling, Nachtegaalstraat 49, 7481 AT Haaksbergen

SCHENKINGEN In de afgelopen periode mochten we de volgende schenkingen ontvangen, waarvoor we ook nu weer de gulle gevers van harte willen bedanken. J.G.M. Hotste op Bruinink: Laser kleurenprinter. (Konica Minolta) Mevr.E.HeininkStaal: Diverse boeken en schilderijen. Mevr. A.Tankink: 122 foto's (digitaal) van huizen en gebouwen gebouwd door aannemersbedrijf Ter Braak in de periode 1929 t/m 1954. Mevr. Zijlstra: Atlas + kaart T. Broshuis: Familiegeschiedenis van Brushuesen tot Broshuis. Mevr.H.A.M. ten Bruggencate: Diverse boeken. H ter Beest: 3 kaarten van het stroomgebied van de Buurserbeek. J. Dorman: Boeken. Groenlo in de verte. Kroniek van Groenlo. Uit de geschiedenis van een turfgraversdorp. Groenlo, een blik in het verleden. De vestingstad Grol in de kaart gekeken. H.W.Grunnekemeijer: Kaarten en boek ( Kath.Illustratie) uit 1914.

3319

verenigingsJVieuws J.Bakker: 12 boeken. H.Nijhof:Atias der gehele aarde. De geschiedenis van Twente. Mevr.D.Lammers: 25 jaar Stichting Welzijn ouderen. Van armenhuis naar verpleeghuis. H.Molenveld: Feestgids t.g.v. het priesterfeest van de Weleerw. Heer C.J.M.Ottink. AANWINSTEN (Boeken) Oudheid van Twenthe.

JAARVERSLAG 2010 Het jaar 2010 begon met de Nieuwjaarsbijeenkomst voor vrijwilligers en bestuursleden op donderdag 14 januari 2010. 2010 kende enkele momenten waardoor het een heel treffend jaar is geworden. Donderdag 1 april was de raadzaal van het Gemeentehuis bijna te klein om alle genodigden te ontvangen voor het leggen van de eerste Stolpersteine. Onder het toeziend oog van de kunstenaar Gunther Demnig werden in de Blankenburgerstraat gedenkstenen in het trottoir aangebracht. Een sfeervolle, indrukwekkende herdenkingsbijeenkomst. Reeds in 2007 tijdens het veertigjarig bestaan van de Kring wilde het bestuur de Haaksbergse gemeenschap iets bijzonders aanbieden. Het is wat later geworden maar nu mag het er ook zijn. Op de Markt kwam in 2010 dan toch de maquette van de kadasterkaart van 1832. Een aanwinst voor het marktplein en dus voor Haaksbergen. In januari 2010 verwelkomden wij de heer Tijink als het achthonderdste lid. Opnieuw een mijlpaal. Voorzitter Scholten verwacht over twee jaar het volgende honderdtal vol te maken. Het Lankheet gebeuren blijft de aandacht trekken. Groot was de vraag naar aparte rondleidingen. De opmerkelijke inrichting van het Veldwerkcentrum door het Gilde mocht er zijn. Onder de pakkende titel "Haaksbergen Verrast" kwam in augustus de nieuwe tweejaarlijkse kalender 2011-2012 uit. Makers meer dan bedankt. Voor de archeologie en geschiedenis van ons dorp was de week van Hemelvaart een zwarte week. Ondanks duidelijke en wettelijk vastgelegde afspraken werd in de pastorietuin van de Nederlands Hervormde Kerk de grond omgewoeld zonder dat onze deskundigen de gelegenheid hadden mee te kijken. Uitgesproken jammer en 3320

verenigingsJVieuws een gemiste kans. Het was er onze vereniging veel aan gelegen om zich in te zetten voor het behoud van het karakteristieke huis Fazantstraat 13. En het is - na indringend overleg gelukt. Het wordt herbouwd op het Recreatiehof 't Stien'nboer als Theeschenkerij Jordaan. Dank aan allen die zich ervoor ingezet hebben. In 2011 zal de opening plaatsvinden. Haaksbergen was een van de gemeenten in Overijssel die in 2010 nog geen Canon kon aanbieden. Inmiddels is een kleine actieve groep met behulp van vele deskundigen bezig het raamwerk voor de Canon van Haaksbergen af te ronden en te starten met de concrete uitwerking. Grote waardering viel ten deel aan de ontwerpers van de duidelijke boerderijenkaart van Haaksbergen. Onze leden ontvingen deze overzichtelijke kaart gratis. Onze Kring stimuleerde het schrijven van het boek "Heeren en Helden van Haaksbergen" door Wim Nijhof. Om de waarde van het boek te onderstrepen besloot het bestuur dat dit standaardwerk voor een vriendenprijs op de tafel moest liggen voor allen die onze vereniging ondersteunen. Meer dan 1000 boeken vonden hun weg in Haaksbergen en de rest van de wereld. Inhoud en uitstraling mochten er zijn. Trots als een pauw mocht de Kring zijn bij de presentatie van de Kadasterkaart Haaksbergen 1832. Een unieke uitgave op cd-rom. Met dank aan Harry Mensink en Harry Winkelman. In het kader van Naoorlogs Bouwen in Nederland werden leerlingen van de St. Bonifatiusschool erop uitgestuurd onder het motto van Wandel je wijs... Ik zie, ik zie wat jij niet ziet. Gedenkwaardig was een jubileum: 10 jaar geleden kwam het gebouw van de Landbouw aan de Parallelweg op de Monumentenlijst te staan en het Platform Hergebruik bracht dit gebouw middels een tentoonstelling onder de aandacht. Ook dit jaar vonden er meerdere lezingen plaats. Wim Nijhof liet in maart de historie van de textielindustrie in Haaksbergen tot leven komen. Arjan Ligtenbarg vertelde na de jaarvergadering hoe het vervoer in OostNederland zich in de loop der jaren ontwikkeld heeft. En in november een vervolg op het thema van de Open Monumentendag middels de mode-show in het Saalmerink. Drie activiteiten die alle zeer de moeite waard waren, gezien het grote aantal leden dat elke keer aanwezig was.

3321

verenigingsJVieuws De in 2009 gestarte wandelingen door Haaksbergen tijdens drie avonden o.l.v. Henny Slotman ondervonden veel tegenslag door regen, wind en storm. Toch viel de belangstelling heel erg mee. Ook tussendoor is er regelmatig vraag naar dorpsrondleidingen. De Open Monumentendag stond in het teken van "De smaak van de 19e eeuw". Het mag een prestatie genoemd worden hoe de werkgroep erin geslaagd is dit thema duidelijk en interessant uit te werken. Alom lof voor de mooie en informatieve dag. Uit het grote aantal aanmeldingen voor het bezoek aan Slot Lembeck, HeimatMuseum en Karmelietessenklooster St. Michael e.o. bleek dat het programma voorshands al veel goeds voorspelde. Niet onterecht. Het Wasserschloss Lembeck is nog steeds in het bezit van de familie Von Merveldt en een aardige bijkomstigheid was dat één groep zelfs rondgeleid werd door de gravin zelf. Een mooie, geslaagde dag. De middagexcursie begin oktober naar Deventer heeft ons een interessant stukje geschiedenis getoond. Een voortdurende bron van bekendheid en van inkomsten zijn de diverse markten waar onze Kring zich jaarlijks presenteert. Naast Ootmarsum en Haaksbergen gingen we dit jaar naar de Overijsselse manifestatie van de VORG en HCO te Lattrop. Altijd goed voor het leggen van waardevolle contacten. Samen met het bestuur zijn ca. 40 vrijwilligers in het Historisch Centrum Haaksbergen actief. In 2010 bezochten ruim 1300 personen ons centrum voor onderzoek. Op 31 december 2010 bedroeg het aantal leden 898. Dus netto 101 leden erbij. Onze web-site kreeg 4106 keer een bezoekje. Het bestuur van de Historische Kring Haaksbergen kwam in het afgelopen jaar 9 keer in vergadering bijeen.In februari kwamen de beleidsplannen voor 2010 ter tafel en in december werden deze geëvalueerd. Conclusie: heel wat zaken waren gerealiseerd. De ingangpartij van ons Historisch Centrum werd onder handen genomen door Gerrit Noordink, Alfons Slotman, Kees Muller en Hennie Slotman. De kascommissie bevond na controle de financiële administratie in orde en verleende de penningmeester Jan Slotman decharge. In 2010 kon de Historische Kring weer talloze foto's, boeken, kaarten e.d. in haar bezit krijgen van diverse personen en bedrijven. Een woord van dank aan alle gulle gevers is dan ook zeer op zijn plaats. Het bestuur wil alle vrijwilligers, die ons Centrum in stand houden, danken voor hun inzet voor onze Kring. Alleen met behulp van velen is het mogelijk dat de Historische Kring Haaksbergen binnen de gemeenschap Haaksbergen een gezicht krijgt. Jan van der Zanden 3322

verenigingsJVieuws HOOFDPUNTEN NOTULEN JAARVERGADERING 14 APRIL 2011 De Historische Kring telt 920 leden. Het financieel verslag van penningmeester G.J. Slotman wordt goedgekeurd en hem wordt decharge verleend. Kascommissie 2011: F.J. Wissink en B. Otte. G. Hofste op Bruinink en H.B. Slotman zijn aftredend en worden bij acclamatie herbenoemd. De vergadering gaat akkoord met de benoeming van W. Oltwater als nieuw bestuurslid.

Tijdens de jaarvergadering in de N.H. kerk

Maandag 27 juni is er samen met de Heimatverein Ahaus een excursie naar Nordkirchen. Voor oktober staat een excursie naar de DRU in Ulft gepland. Er wordt hard gewerkt aan de canon van Haaksbergen. Het initiatief van Fons Leferink m.b.t. de historische verjaardagskalender vindt respons. De Open Monumentendag 2011 vindt plaats op 11 september en staat in het teken van "Hergebruik". In komende aflevering(en) van AH meer informatie. Jan van der Zanden, secretaris samenvatting redactie 3323

verenigingsJVieuws GASTARBEID IN VROEGER TIJD (verslag van een lezing) Na de ledenvergadering was het de tijd voor de heer Jan Roerink uit Delden om de aanwezigen uit de doeken te doen hoe de eerste stroom gastarbeiders in ons land kwam. Aan de hand van schitterende dia's vertelde hij op bijzonder boeiende wijze waarom

Een aandachtig toehorend publiek tijdens de voordracht van Jan Roerink in de N.H. kerk

en op welke wijze na de Vrede van Munster in 1648 de trek naar Holland en Friesland in gang gezet werd. Sommige gastarbeiders bleven hier voorgoed achter en wisten in de loop der tijden een heel netwerk op te zetten met winkels e.d. Namen als C&A Brenninkmeijer, Dreesmann, Witteveen, Voss enz. klinken ons ook nu nog bekend in de oren. Het was een groot genoegen naar deze ras-verteller te kunnen luisteren waarbij tevens veel nieuwe maar vooral interessante informatie gegeven werd. Jan van der Zanden

3324

verenigingsJVieuws HET"HAARMUHLE- OVERLEG' Het voltallige Bestuur heeft op 9 februari j.l. "op de hei" vergaderd over de toekomst van de Historische Kring onder het motto "Het bestaande beter doen", de Historische Kring op weg naar 2016. De hoofdzaken: — Het Bestuur moet tijdig zorgen voor nieuwe bestuursleden, die ingewerkt zijn als zittende leden vertrekken. Met het oog daarop waren ook Wim Oltwater en Jan Put uitgenodigd. Het is wenselijk, dat bestuursleden na drie herbenoemingen een stapje terug doen. Geen eeuwigdurende zittingsperioden. -- De contacten met de Gemeente worden op elk niveau open, constructief en kritisch gevoerd. Alle schriftelijke correspondentie blijft lopen via het Bestuur. - Het in 2005 aangenomen redactiestatuut van Aold Hoksebarge behoeft geen wijziging. De redactie heeft ook oog voor artikelen over "jong verleden", de historie van de periode 1900 tot ± 1960. Er zijn meer mensen nodig, die aan de slag gaan met historisch onderzoek. De redactie heeft voldoende onderwerpen voor handen. — De Open Monumentendag begint steeds meer te lijken op een toeristisch evenement. Dat vergt een andere aanpak. De organisatie kan wat losser worden. Niet meer rondfietsen in groepen b.v. Binnen de werkgroep Archeologie en Monumenten zouden op specifieke onderdelen kleine werkgroepen ingezet kunnen worden. - De komende vier jaar moet meer energie gestoken worden in de schooljeugd, onze toekomstige leden. - De digitale snelweg zal uitgebouwd worden. Het actief gebruik van onze website zal veel menskracht kosten. — De komende tijd zal de aandacht met name gericht worden op de Bank Jordaan, de Monumentenlijst, het Houten Huis, uitbouw Open Monumentendag, CTA-gebouw / Landbouwgebouw en Onderwijsprojecten. Hendrik Scholten, voorzitter Jan van der Zanden, secretaris samenvatting redactie

RICHT UW BLIK OMHOOG Weet u waar het huis staat met deze gevelversiering? Het antwoord vindt u op blz. 3355 (Foto: Gerard Hotste op Bruinink)

3325

verenigingsJVieuws ACH LIEVE TIJD (verslag van een lezing) VAN VERLEDEN NAAR HEDEN Op dinsdag 8 maart hield Hendrik Weenink uit Barchem een lezing voor de leden van onze Historische Kring in de Nederlands Hervormde kerk. Het programma werd afgewisseld met dia's, anekdotes, gedichten, spreuken en liedjes. Hij vertelde over de goden van onze voorouders. Over Wodan, de oppergod bij de Germanen, die op zijn witte paard met acht poten over de wolken reed. Hij was gehuld in een lang gewaad met een apart hoofddeksel op. Op zijn schouder vloog altijd een zwarte raaf mee. De invloed van Wodan werkt nog door in onze Sinterklaasviering. Ook de namen van de week, zoals woensdag en donderdag, doen ons denken aan Wodan en Donar. Kerst, Pasen, vuurwerk en knallen met Oudjaar en het gebruik van de midwinterhoorn zijn eigenlijk overblijfselen uit de Germaanse tijd, die door kerstening (Bonifatius, Ludgerus) op onze huidige kalender terecht zijn gekomen. Bij een overlijden kende men vroeger heel andere gebruiken dan tegenwoordig. Er ging bijvoorbeeld een doek over de spiegel. Zou jij namelijk in de spiegel kijken, dan was jij de volgende, die het tijdelijke met het eeuwige ging verwisselen!! Oudere vrouwen droegen een knipmuts. Zo'n knipmuts had een waarde, die vergelijkbaar was met de waarde van een koe. De werkzaamheden op een boerderij waren wel wat anders dan tegenwoordig. Veel gebeurde met behulp van een paard of met de hand. Bij het dorsen gebruikte men een wanne en een dorsvlegel. De gemiddelde leeftijd van de mensen was rond 1900 nog 34 jaar. Kinderen speelden vroeger veel meer buiten en deden spelletjes, zoals knikkeren en bokspringen. De televisie deed pas na 1950 haar intrede. Het was een interessante avond. Onze voorzitter bedankte de spreker en overhandigde hem een attentie. Jan Borggreve

3326

verenigingsJVieuws BEGIN VAN DE CANON VAN HAAKSBERGEN Een Canon??? Hoezo??? De Onderwijsraad constateerde in 2005 dat er in het onderwijs een tekort was aan aandacht voor de geschiedenis. Geschiedenis als een uiting van onze culturele identiteit en juist tegenwoordig is er behoefte aan het bestaan van een collectief geheugen. Dus werd er een commissie ingesteld die een richtsnoer moest geven naar de kennis over onze cultuur en geschiedenis welke aan nieuwe generaties en nieuwe inwoners zou worden overgedragen. In 2007 presenteerde de commissie Van Oostrum, bekend als de Canoncommissie, de culturele en historische Canon van Nederland (www.entoen.nl), bestemd voor het onderwijs in ons land. In de Canon van Nederland komt onze provincie nauwelijks aan bod. Dus was en is er duidelijk behoefte aan een overzicht van indrukwekkende culturele en historische feiten voor de samensteling van de Canon van Overijssel. Mr.Caspar van Heel stelde als scheidend provinciaal archiefinspecteur deze canon samen. Maar ook deze roept heel veel vragen op en geeft aanleiding tot veel en intensieve discussie (www.decanonvanoverijssel.nl). De provincie Overijssel stimuleert nu alle gemeenten in haar gebied om te komen tot een plaatselijke canon. Een canon die van belang moet zijn voor het onderwijs in die plaats. Het bestuur van de Historische Kring Haaksbergen heeft de uitgestoken hand van het Provinciebestuur Overijssel aangenomen en in 2010 enkele mensen gevraagd met een voorstel te komen ten aanzien van de Canon van Haaksbergen. De Canon van Haaksbergen zal eventueel later geplaatst worden op de website van de Canon van Overijssel. Ook onze Canon van Haaksbergen zal evenals de landelijke canon een handreiking moeten zijn aan het onderwijs in Haaksbergen. Met de chronologische lijn van de geschiedenis kan worden ingezoomd op personen, instellingen, gebouwen en gebeurtenissen die voor Haaksbergen als de belangrijkste gezien worden. Zoals bij de Canon van Nederland en de Canon van Overijssel kan en zal dit vermoedelijk veel teweeg kunnen brengen en daar hoopt het bestuur van de Historische Kring Haaksbergen ook op. Het ontwerpsysteem van alle canons is hetzelfde én van Nederland én van Overijssel én van Haaksbergen. De zgn. tijdbalk bestaat uit 10 perioden en binnen een periode kan dan weer gekozen worden voor maximaal 5 vensters. Totaal dus 50 vensters.

3327

verenigingsNïeuws De indeling van de geschiedenis in 10 perioden (landelijk aanvaard ) De tijd van jagers en boeren De tijd van Grieken en Romeinen De tijd van monniken en ridders De tijd van steden en staten De tijd van ontdekkers en hervormers De tijd van regenten en vorsten De tijd van pruiken en revoluties De tijd van burgers en stoommachines De tijd van wereldoorlogen De tijd van televisie en computer

tot 50 voor Chr. 50 v. Chr. - 500 n. Chr.

500 -1000 1000-1500 1500-1600 1600-1700 1700-1800 1800-1900 1900-1950 1950-nu

Wim Oltwater en Jan van der Zanden

(wordt vervolgd )

REDACTIETEAM ZOEKT VERSTERKING Aold Hoksebarge zoekt enkele nieuwe leden om de redactie te versterken. Op dit moment bestaat het redactieteam uit vier redacteuren: Gerard Hofste op Bruinink, Bram van Leeuwen, Jan Leppink en Frans de Lugt. De eerste drie zijn al jaren redactioneel actief voor AH, de laatste is van jongere datum. Het viertal doet dit met veel enthousiasme en creatieve inzet. Ook prijst de redactie zich gelukkig met een pool van kundige medewerkers. Het bestuur en de redactie zijn echter van mening dat de samenstelling van de redactie recht moet doen aan de verheugende groei die onze Historische Kring doormaakt. Daarom is er plaats voor een uitbreiding met enkele leden, waarbij ook de factor verjonging een rol speelt. Van nieuwe redactieleden wordt uiteraard verwacht dat zij een bijzondere belangstelling hebben om zich te verdiepen in de historie van Haaksbergen. Ook bestaat de mogelijkheid om zitting te nemen in de onderbezette werkgroep Historisch Onderzoek. Enige schrijvende vaardigheid is uiteraard gewenst, maar hierbij kan hulp worden geboden en ook staat in de planning het volgen van een cursus 'Hoe schrijf ik geschiedenis'. Het redactiewerk voor ons kwartaalorgaan kan, zo is onze ervaring, veel voldoening geven. Dus wie belangstelling heeft, wordt uitgenodigd contact op te nemen met redactiecoördinator Gerard Hofste op Bruinink, tel. 5723553, [email protected].

3328

OPENING THEESCHENKERIJ JORDAAN een huzarenstuk van de Historische Kring en 't Stien'nboer Maandag 21 maart was de officiële opening van Theeschenkerij Jordaan aan de Scholtenhagenweg bij Recreatiehof 't Stien'nboer. De herbouw op deze plek van het voormalige karakteristieke houten huis uit de Fazantstraat vormt een blijvende herinnering aan een stuk textielhistorie van Haaksbergen. Op de bovenverdieping is daarover een permanente expositie ingericht. De voorgeschiedenis Toen Arnold Leppink, verkoopleider bij Jordaan & Zonen, in 1922 ging trouwen, was hij op zoek naar een geschikte woning. Zijn directeur, Gerhard Jordaan, schoot zijn rechterhand te hulp. Hij bestelde in Duitsland enkele houten pre-fab woningen ten behoeve van zijn personeel. Enkele werden opgebouwd aan de Peddemors, maar die voor Arnold kwam te staan op de huidige hoek Fazantstraat/Uitterhoevestraat. Arnold's vrouw vond het maar niets, wonen op de boer en dan ook nog aan zo'n zandpad... Uiteindelijk heeft ook zij er met genoegen gewoond. Het erelid van de Historische Kring, Jan Leppink, is er in 1929 geboren. Na de Leppinks werd de woning betrokken door Jan Overbeeke en zijn vrouw Elisabeth Overbeeke-Scholten. Jan Overbeeke was mede-oprichter en Elisabeth, die tante Bertha genoemd werd, de "moeder'Van de Historische Kring. Het archief van de Kring vond bij hen gedurende 30 jaar een plaatsje. Na het overlijden van mevr. Overbeeke kwam de woning in handen van haar neef Hans Overbeeke. Hij besloot de woning te laten afbreken, om op de zelfde plek een nieuw huis te bouwen. Alarm Toen Clemens Wentink, lid van de werkgroep Archeologie en Monumenten van de Historische Kring én promotor van het behoud van historisch erfgoed in Haaksbergen, dit hoorde, begonnen bij hem alle alarmbellen te rinkelen en riep hij:"Dit huis moet behouden blijven!!!!" Deze vijf woorden waren het begin van de grootste en meest omvangrijke activiteit van de Historische Kring sinds haar oprichting in 1967. Clemens ging te rade bij Jan Willem van Beusekom, die zich na zijn studie Bouwkunde aan de T.U. Delft steeds meer ging interesseren voor (historische) houtbouw. Hij steunde het plan, dat daarna positief werd ontvangen door zowel de Historische Kring als door de Gemeente Haaksbergen. Overleg De opmerking van Clemens was eenvoudig, maar de uitwerking zeer beslist niet. Er vond heel veel overleg plaats op zowel bouwtechnisch als op financieel gebied. De Gemeente was niet in de gelegenheid financieel bij te dragen, maar was wel

3329

bereid om alle noodzakelijke vergunningen en procedures zo vlot mogelijk te laten verlopen. De Provincie was bereid bij te dragen vanuit het zgn. Leaderproject, een subsidieprogramma waarin een aantal gemeenten, waaronder Haaksbergen, de Provincie en de Europese Unie participeren. Het Haaksbergse project moest daarvoor aan drie voorwaarden voldoen: Het moest historisch, toeristisch en educatief van belang zijn. Ook het Fonds Leppink-Postuma droeg een flinke steen bij. De firma Unipro leverde wegens haar 50-jarig bestaan kosteloos de kostbare gedecoreerde vloer, inclusief de aanleg. Maar het merendeel van de kosten werd gedragen door 't Stien'nboer zelf! En zo was ook het financiële plaatje rond. Dat een en ander heel veel tijd heeft gekost, laat zich raden. Gelukkig was Hans Overbeeke bereid om de bouw van zijn nieuwe woning vier keer uit te stellen. Hulde! De plek Aan de voorwaarden historisch en educatief zou op elke plek voldaan kunnen worden. Blijft over toeristisch. Clemens Wentink en Fons Roerink (trajectbegeleider) bezochten 15 locaties. Na uitvoerig beraad werd gekozen voor een plek op Gespek aan de theetafel met Jan Leppink en Loed Jordaan bij de het Recreatiehof 't opening van het theehuis Stien'nboer aan de In het midden "tante Bertha" (Ineke van der Werf) Scholtenhagenweg. Op 5 februari 2009 zaten ze om 10 uur 's morgens op de koffie bij Gertrud Morsinkhof en Tonnie en Gerben Scholten, eigenaren van 't Stien'nboer. De heren lanceerden hun voorstel en het klikte meteen; ze hadden er een goed gevoel bij. Er was een mooie plek beschikbaar aan de straatkant, een echte "zichtlocatie". Men opperde het plan om er een theeschenkerij van de maken en om de historische afkomst te benadrukken werd het "Theeschenkerij Jordaan". Toen iedereen akkoord was, kon het echte werk beginnen. Aan de slag De firma De Jong uit Hengelo, gespecialiseerd in houtbouw en restauratie, begon september 2009 met de afbraak. Lang niet alle delen van de woning konden worden hergebruikt. Dat was een tegenvaller, want het casco moest opnieuw gebouwd 3330

worden. Om kosten te besparen werd veel in eigen beheer uitgevoerd zoals installatie- en tegelwerk en inrichting. De firma Ten Hagen verzorgde verf en glas. Kunstenaar Gerard Koopman (van het Glazen Bos) gaf advies. Door veel winters weer liep de bouw behoorlijk vertraging op, maar uiteindelijk verrees het Houten Huis Fazantstraat 13 glorieus uit zijn as, vrijwel niet te onderscheiden van z'n oorspronkelijke staat. Een knap stukje werk van allen die daartoe hebben bijgedragen. Opening van de THEESCHENKERIJ JORDAAN Op maandag 21 maart was het dan zover. Het Houten Huis Fazantstraat 13 kon als Theeschenkerij Jordaan in het bijzijn van vele genodigden geopend worden. Een nieuwe lente, een nieuw geluid. Na een welkomstwoord van Jan van der Zanden, secretaris van de Historische Kring, werden de aanwezigen direct al onthaald op de prachtige film" 't Is allemoale vot", geproduceerd door Jaap Kluitenberg en Herman van Bruggen, leden van Havic, de Haaksbergse Video Club. Een film met authentieke beelden van de fabriek Jordaan Loed Jordaan feliciteert Gertrud Morsinkhof met het nieuwe theehuis. Op de in vol bedrijf, afgeachtergrond de geleende replica wisseld met flitsen van de opbouw van de woning. Twee oud-werknemers van Jordaan haalden herinneringen op aan de vele jaren die ze er werkten. Johan Onland was 14 toen hij de fabriek binnenstapte. Zijn moeder gaf hem de boodschap mee:"'n Mond hoal'n en doon wa de leu zegt!" Hij kreeg pas loon, nadat hij had laten zien wat hij waard was! En toen hij met z'n eerste verdiende loon thuiskwam, kreeg hij te horen: "Die riksdaalder is veur oons en ie mot'n 'n mond hoal'n." Johan Onland was aanvankelijk thuiswever maar ging ook naar de fabriek. Hij vond de directeuren niet gemakkelijk. "Doot dit, doot daf'en "Ie had'n vaker nee as joa!" 's Morgens om 7 uur ging de eerste fluit. Dan moest je van huis. Om vijf voor half acht de tweede. Dan moest je binnen zijn. Wie op tijd was kreeg een blauw en wie te laat was een rood stempel. Ook doet de oud textielarbeider Welmerink zijn verhaal in de film. Beiden moesten erg wennen aan het enorme lawaai en het vele stof. Men gebruikte gebarentaal. Een enkeling was in het bezit van een zakhorloge en als iemand wilde

3331

weten hoe laat het was, ging dat als volgt: Eerst met een vinger rondjes draaien in de palm van de hand (hoe laat is het ?). Antwoord: Vijf vingers omhoog (vijf), met de hand van voor naar achter over het hoofd, (over), met de hand een streep dwars over de borst (half), twee vingers omhoog (twee), dus 5 min. over half 2. Er zal ook wel een gebaar geweest zijn voor de waarschuwing "de baas komt er aan". Jan

9 Misïonsrfjt fertnn; ÏJaaftSkrgen

Opening Theeschenkerij „Jordaan" maandag 21 maart 2011

Fotocollage van de opening van het theehuis

Leppink, ooit evenals zijn vader verkoopleider bij Jordaan, sprak de verbindende tekst. Niet alleen Jan Leppink, eerstgeborene aan de Fazantstraat 13, maar ook Loed Jordaan, die de Firma vertegenwoordigde, behoorde tot de prominente gasten. Beiden werden door tante Bertha op de thee genodigd. De rol van Bertha werd vertolkt door Ineke van der Werf van het museum "Sfeer van Weleer", gevestigd aan de Hölterweg 19 te Rekken. De thee werd geserveerd door twee dienstbodes, historisch gekleed in het zwart met wit schortje en een "kroontje" op 't haar. Jan vertelde, dat hij als kind fijn kon spelen in de tuin van het Houten Huis, al kon de sloot die achterlangs liep vooral in de zomer behoorlijk stinken. Loed liet weten dat hij het houten huis graag in zijn eigen tuin had willen opbouwen 3332

als gastenverblijf voor zijn kinderen. Maar hij wilde er wel zicht op hebben en dat was niet mogelijk, zodat hij er letterlijk van afzag. De overdracht Loed Jordaan had voor Gertrud Morsinkhof nog een verrassing in petto. Van onder een omhulsel kwam een zeer oude replica van het houten huis te voorschijn. Een deel van het dak ontbrak en Gertrud werd gevraagd het ontbrekende deel aan te brengen. Met deze symbolische handeling mocht ze zich eigenaar noemen van de Theeschenkerij Jordaan. De geleende replica moest helaas weer mee naar huis, maar Loed vond wel, dat bij een theehuis ook huisthee hoorde en hij bood Gertrud een aantal zakjes echte "Jordaan melange" aan. Met het tekenen van het document waarin de voorwaarden zowel voor 't Stien'nboer als voor de Historische Kring beschreven stonden, werd Het ondertekenen van het overdrachtsdocument door links de Overdracht bezegeld. Hendrik Scholten (voorzitter van de HKH)

Gertrud liet weten dat Z6 de

Gerben Scholten en Gertrud Morsinkhof

toekomst met

vertrouwen

tegemoet zagen, gezien de vele mogelijkheden voor de gasten en de toevallige voorbijganger: excursies, workshops, bloemversieren, high-tea, golfen, mixed-golf, Lankheet, Watermolen enz. Wandelvereniging Dio zorgde voor wandel- en de VVV voor fietsroutes. Ook is er ruimte voor groepsgebeuren. Judith en Paul Cameron zijn uw gastvrouw en gastheer. Wethouder Marcel Diepenmaat sprak zijn waardering uit voor het initiatief van de Historische Kring en noemde het Theehuis een nieuwe parel aan de toeristische kroon van Haaksbergen. Het Platform Recreatie & Toerisme bood samen met de VVV-Haaksbergen een fraaie midwinterhoorn aan. Voor het bordes staat in ijzerwerk gevat de naam "D. Jordaan & Zonen" vermeld. Het gevaarte prijkte eens bij de ingang van de Portiersteeg. Het is een geschenk van Loed Jordaan. De expositie Na alle toespraken kon de belangstelling gericht worden op de tentoonstelling op de bovenverdieping. Jan Leppink en Loed Jordaan gingen als eersten naar boven om 3333

met het plaatsen van een spoel en een originele Jorzolino theedoek de expositie te completeren. In een grote vitrine wordt aan de hand van veel oorspronkelijke artikelen en met bondige teksten de geschiedenis verteld van de firma Jordaan. Jan ten Asbroek is er in geslaagd er een interessant en boeiend geheel van te maken. Er zijn handdoeken, theedoeken, potdoek, tafellakens, een textiele uitzet voor de bruid en vele andere artikelen te bewonderen. De brocante japonnen op pop zijn juweeltjes van weefkunst. Oud-werknemers zullen hier zeker emotionele herinneringen ophalen. Ook de eerder genoemde videofilm kan bekeken worden. Op de glazen wand prijkt de tekst:"Oeteindelijk kö'j zegg'n da'w in Hoksebarge altied wa wark hebt ehad..." En zo is het maar net! Om de jeugd bij de (textiel)geschiedenis van Haaksbergen te betrekken, gaat het project "Wie is Jan?" van start. Jan is natuurlijk Jan Jordaan, de grondlegger van de Haaksbergse textielindustrie. Het project is bedoeld voor basisschoolleerlingen van de groepen 7 en 8 en gaat van start met een bezoek aan de expositie. Ze ontdekken hoe de textielindustrie in Haaksbergen begonnen is en 200 jaar haar stempel op ons dorp gedrukt heeft. Door middel van vragen en opdrachten kan het project op school uitgewerkt worden. Er gaat ongeveer een week mee gemoeid. Het project is mede ontworpen door educatief ontwerpster Moniek Warners en wordt begeleid door Ans Kok. De middag werd besloten met een hapje en een drankje, geserveerd door de nieuwe uitbaters. Er werd nog lang nagepraat over dit sublieme staaltje van samenwerking tussen een op de toekomst gerichte ondernemer en de Historische Kring. Hulde aan allen die op enigerlei wijze hebben bijgedragen aan het behoud van dit historische erfgoed!

Een vitrine in de expositieruimte op de bovenverdieping

3334

Door de beperkte ruimte was het niet mogelijk al onze vrijwilligers uit te nodigen voor de officiële opening. Zij werden op 28 maart door het Bestuur in de Theeschenkerij ontvangen. Daar gaven Fons Roerink over de bouw, Jan ten Asbroek over de expositie en Wim Oltwater over het onderwijsproject opening van zaken. Bram van Leeuwen

BEVRIJDERS VAN HAAKSBERGEN WAREN ENGELSEN FEEST MET JENEVER EN EEN VARKEN In het mei-nummer 2010 van Aold Hoksebarge stond op de pagina's 3246-3247 een artikel over hoe wijlen mevrouw Berendina Zegers-Leussink de bevrijdingsdag had beleefd in de Spoorstraat. Het was een zeer persoonlijk relaas, waarop een vervolg nodig is, al was het alleen maar om duidelijkheid te verschaffen over wie de bevrijders van Haaksbergen waren: niet de Canadezen, maar de Engelsen! Bronnen voor onderstaand artikel zijn het in 1975 door de Twentsche Courant uitgegeven boekje 'Het uur der bevrijding' van H.G.M. Schuiten en Jacques Penris, en een reactie van Albert Leussink uit Utrecht, die destijds in de Spoorstraat woonde. Na de mislukte luchtlandingsoperatie in september 1944 kwam er pas in februari weer schot in de pogingen om Oost en Noord-Nederland te bevrijden. Dat gebeurde door Canadese legereenheden, met uitzondering van de flank ten oosten van de lijn Terborg, Zelhem, Ruurlo, Borculo en Neede. Hier opereerden een Pantserdivisie en de 3e Infanterie Divisie van het 30e Britse Legercorps onder leiding van luitenantgeneraal Brian Gwynne Horrocks. Op Goede Vrijdag, 30 maart, raasden deze Engelse troepen door de Achterhoek en al op de avond van 31 maart had ook de Haaksbergse afdeling van de Binnenlandse Strijdkrachten zich klaargemaakt om haar aandeel in de bevrijding op zich te nemen. Toch wachtten de Engelsen nog tot de volgende dag. De weerstand van de spaarzame Duitse troepen was van geringe omvang en slechts enkele fanatici hadden de moed zich tegen het aanstormende Britse geweld te keren. Zo hadden zich in café Bouwman (het tegenwoordige Hotel Scholtenhagen) nog enkele soldaten verschanst, die van daaruit de Eibergseweg onder vuur namen. Het gevolg was, dat het tankgeschut van de Engelsen een kort vuur opende, waardoor het daar gelegen woonhuis van de familie J. ter Braak, een centrum van illegale activiteiten, geheel in vlammen opging. Aan weerszijden van de tanks liepen Engelse infanteristen op. Zij schoten met hun mitrailleurs op elke verdachte beweging. Om 11.12 uur arriveerden de eerste tanks op de Markt. Van alle kanten stroomde een ontzaglijke mensenmenigte het marktplein op. De nu legaal geworden ondergrondse strijders waren het middelpunt van grote drommen mensen en overal verscheen het oranje en rood-wit-blauw. Bijzonder tragisch was dat vlak daarvoor nog twee Haaksbergenaren waren omgekomen: onderwijzer Th. Bolmer stond voor het raam van zijn bovenwoning naast het gemeentehuis naar de aftocht van de Duitsers 3335

te kijken, toen hij werd getroffen door een geweerkogel. En commandant van de B.S. Jan Lottering werd dodelijk in de rug geschoten bij de arrestatie van enkele Duitse soldaten. De uitgelaten Haaksbergse bevolking vierde op die dag (het was eerste paasdag) groot feest. De hulpmiddelen hiervoor waren in ruime mate aanwezig, want op diverse plekken waren door de Duitsers grote hoeveelheden Duitse jenever en levensmiddelen opgeslagen. Een dag later zou het plunderen daarvan worden verboden. Een curieus voorproefje op de bevrijdingsfeestelijkheden was de avond voor de feitelijke bevrijdingsdag genomen in de woning van de familie Mol aan de Morgensterweg. Daar had tijdelijk een drietal noabers onderdak gevonden voor wie het te gevaarlijk was geworden om bij de aftocht van de Duitsers te verblijven in hun huizen aan de weg naar Enschede. Het eigenlijk te kleine huis van de familie Mol huisvestte hierdoor tijdelijk zeventien personen. Een van die noabers, G. te Riet, had vlak voor zijn vertrek een varken geslacht. Dat was verboden en daarom had hij het vlees verborgen op zijn zolder. Ze besloten dat de avond voor de bevrijding op te halen. Toen hij met Mol in zijn huis kwam, trof hij daar Duitse militairen aan die weckflessen met fruit hadden aangebroken en zich dat goed lieten smaken. Te Riet was niet bang uitgevallen en brulde: "Wie is hier de baas in dit huis. Ik ben hier de meester!" Waarop de Duitsers afdropen. Het geslachte varken hadden zij niet ontdekt. In twee keer brachten Te Riet en Mol het vlees naar Mol's woning. Het eerste transport verliep zonder problemen, maar bij de tweede gang werden zij ter hoogte van het Grintenbosch aangehouden door een aangeschoten Duitse officier. Of ze even wilden meehelpen een auto weer op de weg te krijgen... Dat wilden de beide heren wel, want dat was de enige kans om nog met de buit thuis te kunnen komen. Tot hun verwondering kregen ze als dank enkele flessen schnaps, sigaretten en chocola. Het behoeft geen verdere toelichting dat het op die avond van de 31e maart aan de Morgensterweg heel gezellig werd! Die feestelijkheid in huize Mol staat in schril contrast met de belevenissen van de toen 9-jarige Albert Leussink. Hij schrijft: "De hele paaszaterdagmiddag was de lucht, als gold het een ver verwijderd maar hardnekkig onweer, vervuld van het onheilspellende gerommel van wat later een bombardement op Emmerich bleek te zijn geweest. Vanaf een uur of negen op paasmorgen waren er angstwekkende, felle explosies van tankgeschut. Het dorp hield de adem in. Niettemin togen sommigen - ook ik - nog plichtsgetrouw ter (RK) kerke. Achteraf gezien was dat levensgevaarlijk: niet alleen wegens dat tankgeschut, maar ook omdat de allerlaatste vluchtende Duitsers die ochtend in het dorpscentrum nog kans zagen om twee inwoners dood te schieten. Vrijwel niemand in de Pancratiuskerk heeft het daar lang uitgehouden. Nog glashelder herinner ik mij dat mijn vader ons kort na het 1e Evangelie uit de kerk heeft gehaald, waarna we gebukt langs de gevels hollend door een doodstille Spoorstraat de veilige kelder thuis bereikten. Dat het ter hoogte van de (voormalige) Coöperatiewinkel een zooi was van geknakte vaatjes rode jam, kubussen kunsthoning en Duitse jenever in de straatgoot, drong nauwelijks tot je door. Daar was 3336

onmiskenbaar door Duitsers de loods van de Coöperatie geplunderd. Na ongeveer een uur werd het onwezenlijk stil. Men waagde zich aarzelend naar buiten, voor het huis. En ja hoor: daar verschenen vanaf ongeveer 11 uur in de bocht bij slagerij Brummelhuis en drogist Konings de gewapende infanteristen. De Tommies! Niet te geloven! Binnen een paar dagen was er de ongekende weelde van chocolade, biscuits en rolletjes vruchtensnoepjes uit legervoorraden van de bevrijders. Nog vele weken bleven bewakingstroepen in het dorp gestationeerd. Je vader stuurde je met eieren op hun kampementen af. Ruilhandel! Twee eieren voor tien sigaretten; gaandeweg liep dat tarief op tot vier voor tien. Elke avond dromden tegen zeven uur honderden mensen samen op de Markt. Winkelier Frans Kleijsen had een grote luidspreker op het GTW-wachthuisje gezet, waarmee de nieuwsberichten van Radio Oranje uit Londen konden worden gevolgd. Op 5 mei was het weer groot feest, en ook in augustus toen de Japanners capituleerden. Ik was een schooljongen, er leek geen eind te komen aan het feestgedruis. Over de ontberingen, de angsten en het leed hoorde je toen even niemand. Dat kwam pas later." Bewerkt door Frans de Lugt.

TWEE ZEEUWSE MEISJES BIJ "OOM EBS" Willy en Nellie na de Watersnoodramp op zomervakantie in Haaksbergen Na de watersnoodramp van 1953 brachten de zusjes Willy en Nellie in die zomer een vakantie door op de boerderij van 'oom Ebs' in het Stepelerveld. Oom Ebs (E.H.J.K. van Heek) was een kleinzoon van de grote Gerrit-Jan van Heek en tweede zoon van H.J.E. (Hennie) van Heek, directeur/eigenaar van de Boekelose Stoomblekerij. Ebs van Heek was getrouwd met Emmy Koek. Ze hadden één kind, Anneke, met wie ze heel gelukkig waren. Anneke Gierman-Van Heek herinnert zich haar vader als een echte buitenman. "Mijn vader koos voor het leven op de boerderij Oom Ebs (E.H. J.K. van Heek 1902-1979) Het Stepelerveld, een melkveebedrijf met (Foto: Arch. Hist. Kr. Hbg.) koeien. De mooiste typering die ik over mijn vader gehoord heb: hij was een man, maar ook een heer! Als een echte Van Heek was hij zich goed bewust welke verplichtingen die naam schiep tegenover de samenleving. Mijn ouders hadden de instelling: als je iets voor andere mensen kunt 3337

doen, dan moetje dat niet laten." En zo kon het gebeuren dat Ebs en Emmy van Heek reageerden op een oproep van de jeugdzorgorganisatie Pro Juventute om kinderen van de Watersnoodramp een mooie vakantie te bezorgen. Anneke (toen 6 jaar) herinnert zich hoezeer haar moeder door die verschrikkelijke overstroming van Zuidwest-Nederland was aangedaan. Een broer van haar was huisarts geweest in Hoedekenskerke op ZuidBeveland; dat schiep een speciale band met Zeeland. Toen die oproep Boerderij "Het Stepelerveld" kwam, was het voor mijn ouders een (Foto: Arch. Hist. Kr. Hbg.) vanzelfsprekendheid om zich aan te melden. Ze vertelden mij dat er twee zusjes zouden komen logeren die het heel moeilijk hadden gehad door die overstroming en ze drukten mij op het hart dat ik heel lief voor ze moest zijn. Triolen, eiland in Zeeland, werd in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 zwaar getroffen door de Watersnoodramp, met 1835 doden de grootste natuurramp die Nederland in de 20e eeuw overkwam. In het huis van de familie Dane bij de haven van Sint-Maartensdijk kwam het water 1.20 meter hoog te staan. Het gezin zag kans om het huis te ontvluchten. Willy herinnert zich nog de beelden van hoe alle spullen door de kamer dreven. "We zijn naar een broer van mijn vader gegaan, die aan de andere kant van het dorp woonde in een huis dat hoger gelegen was en waar het water niet was gekomen. Na twee weken konden we terug naar ons huis. Toen het zomervakantie werd, kregen mijn zusje Nellie en ik te horen dat we op vakantie mochten naar Haaksbergen, helemaal aan de andere kant van Nederland. Ons koffertje werd ingepakt en met een grote witte naamkaart om onze nek werden we in de bus weggebracht naar het station in Roosendaal. Dat was heel spannend, we hadden nog nooit in een trein gezeten. We waren met een heel grote groep en werden begeleid door mensen van Pro Juventute. In de trein kregen we ranja uit een melkbus, opgeschept met een pollepel. Het was een lange reis, naar Utrecht en Het adreskaartje waarmee de meisjes verder. Telkens als er gestopt werd, stapten er afreisden naar Haaksbergen kinderen uit. De trein werd steeds leger en we (Foto: Pro Juventute) 3338

begonnen te denken of ze ons misschien vergeten waren. Maar gelukkig ging het goed. In Zwolle werden we opgehaald door een vriendelijke grote meneer tegen wie we 'oom Ebs' mochten zeggen. We mochten instappen in zijn auto, een blauwgroene Morris Minor. Dat maakte veel indruk op ons, we hadden nog nooit in een auto gezeten." Na die treinreis was het van Zwolle naar Haaksbergen nog een eind rijden. Willy was blij dat ze niet alleen was, maar met haar zusje Nellie. Zo ver van huis voelden de meisjes zich heel bedeesd en ze hadden zelfs last van een beetje heimwee. Gelukkig werden ze heel aardig verwelkomd op boerderij Het Stepelerveld in het buitengebied van Haaksbergen. "We keken onze ogen uit. Thuis op Tholen woonden we in een klein huisje, vader was landbouwarbeider. Hier op de boerderij was alles groot en luxe, met een hele mooie keuken. Dat kenden wij bij ons niet. Rondom het huis was veel ruimte, met een schuur, stallen, een moestuin en heel veel weiland. Naast oom Ebs, tante Emmy en Anneke verbleven op de boerderij tante Tiet en ome Klaas, de bedrijfsleider. En ze hadden een dienstbode voor dag en nacht. Wij sliepen in de knechtenkamer boven de stal. Door een raampje konden wij kijken naar padvinders; die logeerden daar in de stal." De zusjes hadden even tijd nodig om te wennen, maar ze konden het snel heel goed vinden met hun leeftijdgenootje Anneke. "Mijn ouders hebben zich echt ingespannen om er voor Willy en Nellie een mooie vakantie van te maken. We gingen wandelen in het bos, pootjebaden in een vennetje. We zijn met ze naar De Waarbeek geweest, wat toen een speeltuin was, en naar Bad Boekelo, de zee op de hei." Voor de Zeeuwse zusjes ging er die twee weken in Haaksbergen een wereld open. "Voor ons gevoel hadden die mensen een heel rijk leven. Anneke had zoveel speelgoed, een hele kast vol, het leek wel een droom voor ons. We hebben veel buiten gespeeld, vooral de hooiberg vonden we prachtig. En we gingen ook naar de dieren. Er waren bruine koeien, waarover oom Ebs grapte dat daar de chocolademelk vandaan kwam. Het eten was een belevenis, met een deftige tafel met zilver bestek en servetringen. Oom Ebs aan het hoofd van de tafel, staande hardop bidden, daarna klonk het schelletje, een tafelbelletje. Het dienstmeisje kwam dan met een karretje het eten binnenrijden om dat op te dienen. Oom Ebs sneed het vlees en er werd gegeten met mes en vork. Dat hebben wij daar toen geleerd. Ook zijn we naar de kerk geweest, waar we voor het eerst een vrouwelijke dominee zagen. Zelfs zijn we mee geweest naar een trouwdienst in de katholieke kerk. Dat was zo anders dan we thuis gewend waren. Het kerkgeld hebben we per ongeluk bij Oom Ebs met de beide meisjes bij hun de uitgang in het wijwaterbakje gegooid!" aankomst op het Stepelerveld Na de logeerpartij was er weinig contact. (Foto: Pro Juventute) Twente - Zeeland, dat was een hele afstand. 3339

58 jaar geleden was dat allemaal niet zo eenvoudig. "We waren piepjong. Als we wat ouder waren geweest, was het misschien anders gelopen." Ebs van Heek verkocht de uit 1928 daterende boerderij in 1963 aan G.J. Oosterveld voor diens dochter en schoonzoon W.H. Slikker. Hijzelf ging met zijn vrouw Emmy wonen in een bungalow aan de Kolenbranderweg. Ebs overleed in 1979 op 76-jarige leeftijd, in hetzelfde jaar stierf ook zijn vrouw. Het boerenbedrijf werd beëindigd in 1995. De bijgebouwen kregen een functie als stalling voor caravans en old-timers en de bijbehorende landbouwgronden werden verpacht aan andere agrariërs. Frans de Lugt

WAGEN RODE KRUIS ALS PRIVÉAUTO VOOR DE BURGEMEESTER Verhaal uit de Tweede Wereldoorlog n.a.v. artikel over tandarts De Groot Inleiding In het vorige nummer van Aold Hoksebarge las ik het interessante artikel over tandarts De Groot. Er ging bij mij een lampje branden na het lezen van de volgende zin: "Niet alleen als tandarts had hij een goede indruk gemaakt, ook als medeoprichter en eerste voorzitter van het Rode Kruis te Haaksbergen in 1944". Was ik zijn naam, in relatie tot het Rode Kruis tijdens de bezettingsjaren, niet in archiefstukken tegengekomen en had ik hiervan geen aantekeningen gemaakt? Zoals zo vaak bij archiefonderzoek naar een bepaald onderwerp vind je ook andere interessante informatie, die je dan maar gelijk, zij het verkort, meeneemt als geheugensteuntje voor later. Zo verging het mij de afgelopen jaren bij onderzoek in het Nationaal Archief te Den Haag, waar ik in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), in verband met het zoeken naar antwoorden op voorvallen tijdens de oorlogsjaren in Haaksbergen, diverse dossiers van politieke delinquenten heb geraadpleegd. Bij een aantal gebeurtenissen had ook de toenmalige burgemeester van Haaksbergen, J.H. Oonk, een rol gespeeld, waardoor ik ook genoodzaakt was zijn omvangrijke dossiers te raadplegen.1 In een dergelijk CABR-dossier zitten diverse bescheiden die als bewijslast konden dienen. Zo bevat het dossier Oonk veel stukken met betrekking tot de gemeente Haaksbergen in oorlogstijd, waarbij ik wel eens denk dat het niet zo vreemd is dat het gemeentearchief van Haaksbergen relatief weinig oorlogsarchief kent. Diverse gemeentelijke stukken uit de periode Oonk (mei 1943-april 1945) zijn als bewijslast tegen hem in Den Haag terechtgekomen. Daarnaast bevat een CABR-dossier processen-verbaal van verhoor van de verdachte en van getuigen. Het dossier Oonk kent diverse klachten die tegen hem zijn ingediend en pv's van verhoor van getuigen. Zo bevat het een proces-verbaal "van nader onderzoek contra J.H. Oonk, ex-burgemeester van Haaksbergen, omtrent zijn optreden als burgemeester". Deze pv was opgemaakt op 17 februari 1947 te 3340

Haaksbergen door H. Lucas en J.H. Hiddinga, wachtmeesters van de Rijkspolitie, behorende tot de Groep Haaksbergen en belast met de werkzaamheden van de P.R.A. (Politieke Rechercheafdeling) Enschede. Voor dit proces-verbaal zijn onder meer tandarts De Groot en Herman Kuipers, chauffeur van dokter Scaf 2 , als getuigen gehoord. Hun verhaal over Oonk heeft onder andere betrekking op het gebruik van de Rode Kruiswagen, een verslag dat ik u niet wil onthouden en hieronder in bewerkte vorm weergeef. Verhoor tandarts de Groot Abraham Jan Werner de Groot, oud 40 jaar, van beroep tandarts, wonende te Haaksbergen aan de Enschedescheweg 26, verklaarde dat hij als voorzitter van het Rode Kruis regelmatig met burgemeester Oonk in aanraking kwam en dat hij zeer onaangename ervaringen met hem heeft gehad. Als NSB-burgemeester was Oonk, volgens De Groot, een zeer onbetrouwbaar persoon, die probeerde zich gezien te maken, maar door zijn razen en schelden bereikte hij het tegendeel. Meermalen dreigde Oonk tandarts De Groot aan te geven bij de S.D. (Sicherheitsdienst) en andere Duitse instanties. De Groot verklaarde in 1947 dat het hem echter altijd gelukt is om uit Duitse handen te blijven. Wel moest hij zich diverse keren bij de Duitsers verantwoorden. De Groot vertelde dat Oonk wilde beschikken over de wagen van het Rode Kuis. De burgemeester had aangegeven dat hij hierop het recht had aangezien hij zelf invalide was. Doordat de wagen op een morgen niet wilde starten beschuldigde Oonk de tandarts van sabotage en heeft hij De Groot willen laten arresteren door J.G. Schuiten, opperwachtmeester van de Rijkspolitie te Haaksbergen. Op het laatst van de oorlog heeft Oonk tandarts De Groot uit zijn woning laten zetten, waarna de woning ter beschikking werd gesteld aan de Duitsers. Verhoor Herman Kuipers De andere getuige was Hermanus Johannes Kuipers, oud 47 jaar, van beroep chauffeur, wonende te Haaksbergen Markt 14.3 Herman Kuipers alias Pingel Herman was naast chauffeur van dokter Scaf ook chauffeur van het Rode Kruis te Haaksbergen, een functie die hij ook in de oorlogsjaren trouw vervulde.

Hermanus Johannes Kuipers (1899-1965) (Foto: M. J. Kuipers)

3341

Op een dag werd hij opgebeld door tandarts De Groot (die door Kuipers consequent dokter De Groot werd genoemd, vandaar dat ik vanaf hier ook met dokter De Groot zal vervolgen). De exacte datum van dit telefoongesprek kon Kuipers zich niet meer voor de geest halen. Hij vertelde dat dokter De Groot voorzitter was van het Rode Kruis en dat deze hem gezegd had dat hij de volgende dag met burgemeester Oonk naar Hengelo moest met een wagen van het Rode Kruis. Oonk had al vaak geprobeerd om één of meer wagens van het Rode Kruis voor zichzelf te gebruiken. Dit was op dat moment echter nog nooit gelukt. Kuipers vertelde dat Oonk als invalide wel het recht had om gebruik te maken van een wagen van het Rode Kruis, maar dan wel een wagen die bestemd was voor het vervoer van zieken en medicamenten. Tandarts De Groot bijna gearresteerd Later werd Kuipers opgebeld door de burgemeester zelf en deze zei dat hij even bij hem moest komen. Kuipers ging naar hem toe en Oonk zei toen tegen hem dat hij de volgende dag klaar moest staan met een wagen om hem naar Hengelo te brengen. De burgemeester vroeg toen aan Kuipers hoe laat hij klaar kon zijn en na overleg stelde hij de tijd vast op 9 uur. Aangezien de wagen Een auto welke voorzien is van een soortgelijke gasgenerator was uitgerust met een (Foto: Internet) gasgenerator (door het gebrek aan benzine bood gas een oplossing), lukte het Kuipers de volgende morgen eerst niet om de wagen aan het lopen te krijgen.4 Het duurde dan ook niet lang of wachtmeester Schuiten ging naar dokter De Groot om hem in opdracht van burgemeester Oonk te arresteren wegens sabotage. Oonk vertrouwde dit kennelijk niet helemaal, want hij ging ook zelf naar de woning van De Groot. Tegen half 10 gelukte het Kuipers de wagen aan het lopen te krijgen en dit voorkwam de arrestatie van dokter De Groot. Eerst maar naar Hengelo Kuipers en Oonk gingen toen alsnog naar Hengelo. Zij werden vergezeld door de heer Vos, die als transportbegeleider van het Rode Kruis mee moest, anders mocht Kuipers niet rijden. Het gezelschap was nog maar goed en wel onderweg toen burgemeester Oonk tegen Kuipers zei: "Als we straks terug zijn, neem ik de wagen in beslag, ik wil hem hebben en dan blijft een ieder er af." Kuipers zei toen tegen 3342

Oonk dat hij zijn medewerking daar niet aan verleende. Oonk had het met dokter De Groot al vaak geprobeerd om de wagen in beslag te nemen en nu wilde hij het met Kuipers proberen. Kuipers vertelde tegen Oonk dat hij onder geen enkele voorwaarde van hem die wagen kreeg. Oonk zei toen: "Dat we eerst maar naar Hengelo zouden gaan en dan zou hij wel verder zien." In Hengelo moest Oonk naar de Auto Bevrachtings Dienst (A.B.D.). Hij wilde daar proberen om de wagen van het Rode Kruis voor hem te krijgen. Ook dit kreeg hij niet voor elkaar, want even later kwam hij buiten en riep Kuipers. Deze moest toen mee naar binnen op het kantoor van de A.B.D. Eén van de ambtenaren gaf Kuipers een vergunning voor de wagen en zei: "Ik kan de vergunning alleen aan de chauffeur geven en niet aan u." Kuipers stak de vergunning in zijn zak en ze gingen weer naar buiten. Buiten gekomen zei Oonk: "Geef mij die vergunning maar, want ik neem de wagen toch in beslag." Kuipers weigerde dit, waarop Oonk op een verschrikkelijke manier begon te vloeken. Toch hield Kuipers echter voet bij stuk. Laten brengen waar hij niet graag wezen wilde Op de terugweg begon Oonk opnieuw over inbeslagname van de wagen en de vergunning en gaf Kuipers de waarschuwing dat wanneer hij hem de wagen niet gaf, hij hem zou laten brengen waar hij niet graag wezen wilde... De heer Vos, de transportbegeleider, zei toen tegen Kuipers dat hij zijn leven niet in de waagschaal moest stellen voor een oude wagen en dat hij hem beter de wagen kon geven in plaats van het risico te lopen naar Duitsland te worden gezonden. Kuipers besloot toen maar om toe te geven en heeft de wagen in Haaksbergen in de garage geplaatst en Oonk de sleutel gegeven met de vergunning. Kuipers vertelde in 1947, waarschijnlijk met enige smaak: "Ik heb wel gehoord dat hij de wagen nooit heeft kunnen gebruiken; ze konden hem niet aan het lopen krijgen en dokter De Groot zat hem dwars." Eric Ooink

1

Dossiers J.H. Oonk, Nationaal Archief, Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, 1.09.08, Tribunaal Almelo 507 in inv.nr. 15954.

2

Joseph Mathieu Scaf (1898-1970) was vanaf 1924 huisarts in Haaksbergen. Woonde in de oorlogsja-

3

Herman Kuipers alias Pingel Herman (Haaksbergen 1899-1965) was in 1924 gehuwd met Leida

ren en daarna in het pand Markt 2. Ooink (1898-1994). Zij zijn de ouders van o.a. Annie Kuipers, eerste Jannao van de Haaksbergse Revue, en Marinus Kuipers, oprichter van Tres Chic bruidsmode en bouwbedrijf Hebo in Hengevelde. 4

Of dit bewust of onbewust was, wordt uit het verslag niet duidelijk!

3343

OVER PIEPERSLINA, GESCHILDERD DOOR HERMAN VAN DER HAAR. In de Herman Schuiten-zaal van ons Historisch Centrum hangt een schilderij voorstellend een vrouwtje met een hondenkar op een landweg. Het schilderij is van de hand van Herman P. van der Haar (1867-1938) die eind 19e eeuw en begin van de 20e eeuw een paar jaar in Haaksbergen verbleef. Het schilderij is eigendom van de gemeente Haaksbergen en in bruikleen gegeven aan de Historische Kring. Herman van der Haar (1867-1938) Het was voor het eerst te zien op de tentoonstelling (Foto: Arch. Hist. Kr. Hbg.) gewijd aan het werk van Van der Haar, georganiseerd door de Kunstkring Haaksbergen in de Technische School St.Joseph van 17-25 September 1966. Het vrouwtje werd toen door enkele oudere Haaksbergenaren herkend als "Pieperslina" en zo kreeg het schilderij deze titel mee. Op zoek naar Pieperslina. Vele naspeuringen door Gerard Vaanhold hebben geleid tot de veronderstelling, dat het gaat om Anna Engelina Pieper, geboren in 1853 in Haaksbergen, dochter van Jan Hendrik Pieper, geboren in 1814 in Lonneker en in 1853 gehuwd met Johanna Engelina Robers, ook geboren in Lonneker. Hun dochter Anna Engelina Pieper, ook Pieperslina genoemd, trouwde in 1885 op 32-jarige leeftijd met de 20 jaar oudere weduwnaar Gerrit Jan Fij, een vishandelaar ook afkomstig uit Lonneker. Aan Gerard Vaanhold werd door zijn tante en schoonmoeder verteld, dat hun uit overlevering bekend was, dat Pieperslina een vrouw was, die bij de boeren langs de deur ging met stoffen en met linten. Ook kon men haar vinden in de bossen, waar ze wel hout sprokkelde en waar ze naar kruiden zocht om er allerlei middeltjes van te maken. Zo kende ze nog meer geheimzinnige zaken. Men zei dat ze over magische krachten beschikte en een bepaalde uitstraling had, waar de mensen toch enigsl zins bang voor waren. Lina

en

haar

man

en

2

kinderen woonden aan de 3344

Herman van der Haar tijdens het schilderen in het veld

(Foto:Arch. Hist. Kr. Hbg.)

Molenstraat (huis nr. 345), komend van de Markt aan de rechterkant (waar nu het Broekenhuis is) , dus naast het monumentale pand van dokter Warmold Prins, nu restaurant Peking. Het was een klein laag boerenhuisje, een arm bedoeninkje. Herman van der Haar moet Lina, tijdens zijn 2e verblijf in Haaksbergen tegengekomen zijn, moe en uitgeput zittend naast haar hondenkar op de weg langs het Grintenbos, zoals Van der Haar's biograaf dr. E.J.F. Smits vermeldt. Over Herman van der Haar (1867-1938) De schilder van het schilderij "Pieperslina", Hermannus Petrus van der Haar, werd op 2 december 1867 geboren in Avenhorn(N.H.) als zoon van de geneesheer Petrus van der Haar en Elisabeth Johanna Jordens. In 1879 kwam hij in huis bij zijn oom Gerard Jordens in Enschede, eerder notaris in Haaksbergen en sinds korte tijd ook notaris in Enschede, waarmee hij nauwe banden onderhield. Herman van der Haar zou na zijn HBS-opleiding door zijn oom ingevoerd worden in het notariaat, maar dat bleek geen succes. Hij had toen al enkele jaren schildersles gehad van de bekende Enschedese schilder Bruna, en hij besloot in plaats van notaris kunstschilder te worden. Voor zijn verdere opleiding ging hij naar Düsseldorf om de bekende schilders Akademie te volgen. Na 4 jaar kwam hij terug naar ons land en vestigde zich in Den Haag. Daar kwam hij onder de indruk van het werk van de bekende Haagse schilder Jozef Israëls. Evenals Israëls werd ook Van der Haar vaak getroffen door armoe en ellende, wat we ook weer in het doekje "Pieperslina" herkennen. In 1894 kwam hij weer terug naar Twente, eerst in Enschede, later in Haaksbergen. Herman van der Haar in Haaksbergen In Haaksbergen woonde hij bij de familie Eijsink in hotel "de Moriaan". Dr. Smit schrijft in zijn biografie, dat Herman van der Haar volop deelgenomen heeft aan het gezelligheidsleven. In een oud notulenboek van de rederijkerskamer "De Vijfhoek" staat opgetekend dat Van der Haar daar op 12 Februari 1897 geïntroduceerd werd en een week later als lid werd aangenomen. Bij de familie Jordaan kwam hij graag aan huis. Op regenachtige dagen, als er buiten niets te schilderen viel, zette hij zich daar achter de piano en zong met zijn mooie tenorstem. Een oud koetshuis was zijn atelier. In deze tijd heeft hij veel geschilderd; naast "Pieperslina" is vooral bekend het hele grote werk "Verkoping op een boerendeel" waarvoor hij een prijs in geld van Koningin Wilhelmina ontving. Dit werk is sinds 1967 dooreen schenking van de heer A.P.W. van der Haar, Hermans zoon, in het bezit van de gemeente Haaksbergen. Van der Haar"s verdere carrière Later in 1897 trok hij naar Utrecht en in 1898 trouwde hij met Margarethe Bresina. Het echtpaar kreeg 3 kinderen. Het gezin Van der Haar kende nogal wat woonplaatsen. In 1903 was het Bilthoven, in 1915 Kortenhoef, in1916 Blaricum en daarna Laren. In deze Gooise periode is een schilderij ontstaan van een herder met schaaps3345

kudde op de Gooise hei. Dit schilderij is ca. 30 jaar geleden door de eigenares Mej. Boer uit Neede, een achternicht van Herman van der Haar, bij testament aan " het Saalmerink" geschonken en is daar nog te bewonderen. In de twintiger jaren van de 20e eeuw zwierf Herman van der Haar door Duitsland en woonde vrij lang met zijn gezin in Berlijn. Ook logeerden ze lang op een landgoed "Grosz Lenschetz" bij Posen (Polen), dat in het bezit was van vrienden van de familie Van Delden uit Ahaus, die hij in zijn Twentse tijd via de familie Jordaan had leren kennen. Ook heeft hij veel in Italië gewerkt. In 1933 keerden hij en zijn vrouw terug naar Nederland en vestigden zich in Veere, vanwaar ze in 1937 in Wassenaar gingen wonen. Hier overleed Herman van der Haar op 18 Augustus 1938. ^^^H

Herman van der Haar als schilder Herman van der Haar was in zijn tijd een redelijk bekend schilder, die heel veel werk heeft nagelaten. Hij moest hard werken om de kost te verdienen. Hij werkte in het algemeen met een vrij donker palet, zoals we zien in de door hem geschilderde interieurs en bosgezichten. Bekend is een mooi schilderij van zijn hand van het slot Bentheim en omgeving, geïnspireerd door het werk van Jacob van Ruisdael. Hij was ook zeer veelzijdig. Naast sfeerschilderijen en interieurs, straatjes in Italië, lanen in Polen, een groepje huizen en de kolossale en markante kerk in Veere, schilderde Een Zeeuwse schone die Herman van der hij ook prachtige portretten o.a. zijn zelfporHaar schilderde in zijn Zeeuwse tijd. tret, een fraai portret van zijn broer (in "het (Foto: Arch. Hist. Kr. Hbg.) Saalmerink") en een prachtig portret van een schone Zeeuwse in klederdracht, dat ik eens zag op een tentoonstelling in de Schotse Huizen in Veere. Zijn werk is in Haaksbergen in het algemeen erg gewaardeerd. De gemeente bezit een zestal representatieve werken, terwijl mij ook bekend is dat er een aantal in particulier bezit aanwezig is. Ons gemeentebestuur heeft hem in ieder geval wel zo belangrijk gevonden dat een straat naar hem is vernoemd. G.J.Leppink

Bronnen: Achieven Historische Kring Haaksbergen Archief Gerard Vaanhold Herman van der Haar- dr. E.J.F. Smits

3346

GENEALOGIEËN (deel 19) Roosen. "Drie eeuwen Roosen". Formaat A4, ca. 70 ongenummerde pagina's, gebonden. Uitg: 2007. Schrijver: Johan te Lintelo, Boekelo. De schrijver is een zoon van Bernardus te Lintelo die woonde op het erve "Belshof" in Rietmolen en van Berendina Roosen die kwam van het erve "Roorman" (1747) in de Rutbeek. De plek waar de boerderij van het gezin Roosen stond is sinds 1912 een prachtig gazon, want dat vormt het mooie grasveld voor de villa "Het Zonnebeek" aan de Zonnebeekweg in de Rutbeek, gemeente Enschede. De schrijver schrijft het verhaal over de fam. Roosen op zijn eigen wijze, maar daar moet de geïnteresseerde lezereven doorheen kijken. Want Johan kan veel vertellen. Afgelopen jaren was hij bijna wekelijks in ons archief aanwezig om nadere gegevens te verzamelen. De variatie van verhalen is enorm. Geef hem een aanknopingspunt en hij komt met verhalen, vooral door zijn jarenlange contact met landbouwers via de paardenhandel. De naam Roosen komt in Twente weinig voor. De oudste gegevens uit Markelo stammen uit 1684, als Lammert Roosen huwt met Aaltje Jansen. Daarna verhuizen ze via Goor naar Hengevelde en als 3 geslachten later Berend Jan Roosen in 1803 huwt met Hermina Kisters komt de naam Roosen voor het eerst voor in de Marke Boekelo (gem. Haaksbergen). Zoon Bernardus (reeds genoemd aan het begin) woont eerst op "Het Roor" bij Haaksbergen en verhuist op 1 mei 1883 met zijn gezin naar de Rutbeek, toen gemeente Lonneker. Ze behouden de bijnaam "Roorman". Lopend gingen de kinderen naar de school in Boekelo (gem.Enschede) en 2 maal in de week naar de catechismus in Haaksbergen. Zo waren er dagen dat er, ook in barre winterse omstandigheden, 24 lange kilometers werden afgelegd voordat ze 's avonds thuis waren. Bernard van Heek kocht in 1904 de boerderij om op die plaats villa "Zonnebeek" te kunnen bouwen. Maar Roosen had nog recht op 7 huurjaren. De fam. Roosen kocht aan de huidige Beldershoekweg in Boekelo (gem.Enschede), vlak bij de gemeentegrens met Hengelo, het kleine boerderijtje "De Kiel". De huurjaren in de Rutbeek werden door Van Heek kwijtgescholden en Roosen mocht het gebintwerk, paardenkrib, sporen en alles wat nog bruikbaar was, meenemen. Alles ging met paard en wagen naar Boekelo. Hiermee werd een nieuwe boerderij gebouwd die er nu in 2011 nog staat. In het begin had men 16 melkkoeien en wat jongvee, 30 schapen en 2 paarden. Ook werd nog 7 jaar de grond in de Rutbeek gebruikt voor het hooi en de rogge. Wel is er in de afgelopen 100 jaar veel bijgebouwd. De put werd voor 10 gulden teruggekocht door Van Heek en staat nu nog steeds bij de villa. Het is allemaal te lezen in ons Historisch Centrum in Haaksbergen, al is het deze keer meer een historisch verhaal dan genealogie. Gerrit Wes. 3347

MIJN GEBOORTEHUIS Op onze oproep in het februarinummer van Aold Hoksebarge om mee te werken aan een serie over het eigen geboortehuis, zijn enkele aanmeldingen ingezonden. De redactie is daarover verheugd en hoopt dat hiermee een onderhoudende en boeiende aanvulling kan worden gegeven op de kennis over ons verleden. Nieuwe aanmeldingen blijven overigens welkom. Voorwaarde is wel dat men beschikt over een foto van het huis waarin men geboren is en uiteraard moet dit in Haaksbergen staan of hebben gestaan. Deze eerste aflevering gaat over de woonboerderij op Erve De Weerd, het geboortehuis van Gerard Vaanhold. Zijn verhaal is opgetekend door AH-redactielid Frans de Lugt. Erve De Weerd van Gerard Vaanhold "Mijn geboortehuis stond aan de Oude Boekeloseweg 75. Het was een behoorlijk grote boerderij op een stuk grond dat bekend stond als Het Erve De Weerd. Uit welk jaar de boerderij dateerde, is niet precies bekend. Uit de beschikbare stukken valt af te leiden dat hier al een huis moet hebben gestaan Gerard Vaanholt op de plek in de Nachtegaalstraat waar tot 1972 zijn geboorte-

VOOr

1771,

maar nadien zal dat verscheidene ke(Foto: Frans de Lugt) ren vervangen zijn en verbouwd. Mijn opa Graats heeft in 1907 deze boerderij gekocht en is er toen samen met zijn vrouw en zijn ouders komen wonen. In 1911 kwam hier mijn vader Herman op de wereld en hij zou er ook blijven wonen na zijn huwelijk met Dina Te Lintelo. Ik ben er geboren op 2 oktober 1945. Het gezin telde negen kinderen, twee jongens en zeven meisjes en daarmee was het huis behoorlijk vol.

huis stond.

De kastanjeboom links is het enige dat nog uit die tijd stamt

3348

Archieffoto van de boerderij op Erve De Weerd (Foto: Arch. Hist. Kr. Hbg.)

Buiten de woonkamer en de keuken waren er vier slaapkamers, een voor mijn ouders en een voor mijn opa. Na diens overlijden in 1948 bleven er voor de kinderen drie slaapkamers over. Luxe voorzieningen, zoals we die tegenwoordig kennen, waren er niet. De wc was op de deel naast de paardenstal. De deel fungeerde ook als 'badkamer', dat wil zeggen dat daar op zaterdagmiddag een teil werd gevuld met warm water en daar werd je dan als kind van top tot teen in gewassen. De woonkamer en de keuken werden verwarmd door een kolenkachel, in de keuken stond altijd een gevulde kolenkit. Telefoon hadden we niet en al die huishoudelijke apparatuur die vandaag zo gewoon is, was ons onbekend. Ik heb op het erve gewoond tot mijn trouwen in 1968. Maar dat was sinds 1956 niet meer in de boerderij die mijn geboortehuis was. Wij gingen toen wonen in een nieuw huis dat schuin daarvoor was gebouwd, dichter bij de weg. De oude boerderij werd kort nog als woning verhuurd en kreeg daarna een functie als schuur. Mijn vader was van zijn hoofdberoep geen boer, maar wever bij Jordaan. Toen dat bedrijf zijn deuren moest sluiten en afgebroken werd, liet mijn vader door hetzelfde sloopbedrijf onze boerderij met de grond gelijkmaken. Dat was in 1972. Het adres was toen al gewijzigd in Nachtegaalstraat 119-121. Mijn broer Johan is daar blijven wonen; ikzelf was al verhuisd naar de achtergelegen Bachstraat. Het erve kreeg een geheel nieuwe invulling van bebouwing: dat is de huidige Reigerstraat. En na het overlijden 3349

van mijn oma kregen familieleden allemaal een stuk grond aan de Nachtegaalstraat, waar zij een huis op konden bouwen. Aan mijn jeugdjaren in de boerderij bewaar ik herinneringen dat het best een gezellige tijd was. Wel was het zo dat mijn ouders altijd aan het werk waren. Eén keer per jaar ging mijn vader met ons een dag fietsen. Dat was ons enige uitje! Toen de boerderij werd afgebroken, vond ik dat wel jammer, want ik was schade-expert bij de garage van Van der Kuil & Scharenborg en had in de boerderij een eigen werkplaats, waarin ik als hobby wat bijbeunde. Emotioneel deed het me verder weinig, want door dat gebruik als schuur was het al een tijd mijn ouderlijk huis niet meer. Ik heb wel een hoeksteen bewaard. Die hadden ze al op de vrachtwagen gelegd, maar die kon ik er nog net op tijd afhalen. Ik bewaar die steen als een soort relikwie in mijn voortuin. Het enige overgebleven kenmerk van Erve De Weerd is een van de drie oude kastanjebomen. De naam leeft wel voort in de parallel lopende Weertseriet en in OBS De Weerd aan de Bartokstraat."

WIE DE KLOK HAALT UIT DE TOREN, HEEFT DE OORLOG AL VERLOREN Terugblik Half maart 1943 was Haaksbergen beroofd van haar kerkklokken. Vanaf juni 1943 zouden ook klokken, die geen kerkklokken zijn, door de Duitsers worden gevorderd. Deze moesten door de eigenaren bij de burgemeesters worden opgegeven. De aangemelde klokken in Haaksbergen werden door de opperwachtmeester/agent van politie Antoon Spikker gecontroleerd. Luidklokjes van Jordaan en Van Heek Opperwachtmeester Spikker rapporteerde op 7 juli 1943 als volgt aan de inmiddels in Haaksbergen werkzame Duitsgezinde burgemeester Oonk: "De navolgende klokken, niet zijnde kerkklokken, zijn door mij ondergetekende aangetroffen: 1. Landhuis het Assinkbosch; eigenaresse Wed. L. van Heek. 2. Boerderij van Denneboom buurtschap Langelo; eigenaar G.J. van Heek te Enschede 3. Boerderij Jordaanshoeve, buurtschap Veldmaat; eigenaar J. Jordaan, alhier (potlood: P. de Bruin). 4. Het zomerhuis gelegen in het grintbosch in de buurtschap Veldmaat; Eigenaar H. Jordaan te Enschede." Hieronder volgt een toelichting: ad 1 Dit betreft het Noorse jachthuis bij het Assink aan de Aaftinksweg. Het werd in 1895 gebouwd door G.J. van Heek sr. De klok hing mogelijk buiten in een klokkenstoel. Eigenaar in 1943 was C.M. van Heek-van Heek, weduwe van Ludwig van Heek van L. van Heek & Zn N.V. Textielfabrieken te Losser. 3350

ad 2 Betreft de boerderij Groot Lankheet alias de Pingel, in 1943 bewoond door de familie Denneboom. Eigenaar was Gerrit Jan van Heek jr. Het klokje hing sinds de bouw van de jachtkamer in 1939 aan de voorgevel van dit bouwwerk.1 ad 3 De Jordaanshoeve werd in 1943 bewoond door de familie P. de Bruijn. Eigenaar was J.G. (Jan) Jordaan, bewoner van villa 'De Blanckenborgh'. Het klokje sierde de voorgevel van de boerderij. ad 4 Ook het zomerhuis of theehuis in het Grintenbosch kende een klok. Eigenaar was H.W. (Hennie) Jordaan, die in de oorlogsjaren te Enschede woonde. Het zomerhuis werd ruim 30 jaar geleden vernield en geheel afgebroken. In 2004 werd hier door Natuurmonumenten, de huidige eigenaar, een nieuw 'huisje' gebouwd dat de naam 'de Kateaker' kreeg. Pachter Jordaanshoeve trekt aan de bel Op één uitzondering na is er geen correspondentie gevonden waaruit blijkt dat de eigenaren/gebruikers weerstand boden. Op 8 juli 1943 schreef de heer P. de Bruijn een keurige brief naar de gemeente Haaksbergen. Hij werd bij het schrijven hoogstwaarschijnlijk ondersteund door zijn pachtbaas, de heer Jordaan. De brief wil ik u niet onthouden. "Edelachtbare, Hierbij verzoek ik u de door den heer Jan G. Jordaan aangemelde ijzeren bel, die op de door mij bewoonde boerderij aanwezig is, daar geplaatst te laten om de volgende redenen. Deze bel wordt dagelijks Voorgevel Jodaanshoeve met klok door ons gebruikt omdat de boer(Foto: auteur) derij zeer uitgestrekt is (ca. 32 ha) en er gedeelten bij zijn die op kilometer afstand van huis verwijderd liggen. Hij is destijds geplaatst om dienst te doen als waarschuwing bij brand, ongemak van de groote veestapel (ca. 30 koeien) enz. Verder komt het thans herhaaldelijk voor dat waar het mannelijk personeel bijna de geheelen dag afwezig is, er plotseling controleurs komen, die een hunner te woord moeten staan en deze dan op deze manier geroepen kan worden. Bovendien is in de geheele omgeving geen telefoon aanwezig en is er een stil1 De bouwvergunning voor de jachtkamer was verleend op 23 augustus 1939.

Gemeentearchief

Haaksbergen, Bouwarchief, dossier Lankheterweg 4).

3351

zwijgende afspraak, ingeval er ongemak of brand in de omgeving is dat de buurt gewaarschuwd kan worden. Ik verzoek u dan ook dringend mede te willen werken dat de betreffende bel voor het betreffende doel behouden kan worden, hoogachtend, P. de Bruyn, Veldmaat E 234." De heer De Bruijn had met zijn brief kennelijk succes geboekt. Op 20 juli 1943 schreef burgemeester Oonk aan de commissaris van de provincie Overijssel: "Ingesloten doe ik U toekomen drie bij mij ingediende opgaven van klokken, geen kerkklokken zijnde. De opgaven

Groot Lankheet alias De Pingel met jachtkamer (Foto: H. Hagens Almelo)

Klokkenstoel jachtkamer Groot Lankheet (Foto: auteur)

zijn door de politie gecontroleerd." Hij gaf dus vanuit Haaksbergen drie klokken door. Verder vermeldde hij: "behalve deze klokken is er nog een klok in mijn gemeente, waarvoor geen opgave is gekomen, n.l. aan de boerderij wijk B no. 200, toebehoorende aan G.J. van Heek te Enschede. Dit is een ijzeren bel, hoog 20 cm, diameter boven 15 cm, onder 26 cm." Hoewel dit verwarring geeft blijkt B 200 in de oorlogsperiode het huisnummer te zijn van boerderij Groot Lankheet alias de Pingel, die in de rapportage van agent Spikker werd aangeduid met 'boerderij van Denneboom'. Dezelfde klok werd dus twee keer in Zwolle aangemeld.

Overleefden genoemde luidklokjes de oorlog? Zijn de niet kerkklokken ook daadwerkelijk geroofd? In ieder geval zijn ze niet alle vier gevorderd. Waarschijnlijk hadden de Duitsers geen belang bij genoemde luidklokken, aangezien het niet om bronzen klokken ging. De Bruijn vermeldde in zijn brief dat het bij Jordaanshoeve ging om een ijzeren bel en burgemeester Oonk doet opgave van een ijzeren bel bij Groot Lankheet. De klokjes of bellen die heden ten dage bij de erven Groot Lankheet en Jordaanshoeve hangen zijn ijzeren exem3352

m

De Appelhof met klokje (Foto: auteur)

plaren. De huidige klok aan de voorgevel van de jachtkamer bij 'Groot Lankheet' alias 'de Pingel' kent als opschrift "september 1939". Dit maakt het aannemelijk dat deze niet is geroofd. Bij Jordaanshoeve kent de ijzeren bel aan de voorgevel geen inscriptie. Volgens informatie van de voormalige eigenaar en een buurtbewoner, die de oorlogsjaren in deze omgeving heeft meegemaakt, heeft de huidige bel er altijd gehangen. Deze siert nog altijd de voorgevel van de voor De Veldmaat zo karakteristieke boerderij. Bij het Assink en het Grintenbosch valt hierover geen zekerheid te geven, aangezien hier reeds lang geen klok meer aanwezig is. Het is bij betrokkenen niet bekend dat er bij het Noorse jachthuis op 'het Assink' en bij het zomerhuis in het Grintenbosch een klok heeft gehangen. Het kan best mogelijk zijn dat deze daadwerkelijk geroofd zijn in de oorlogsjaren. Een mogelijk argument hiervoor is dat beide panden in de oorlog door de Duitsers waren gevorderd. De eigenaren konden dus weinig beginnen om deze te beschermen. Overige niet-kerkklokken In de oorlogsjaren waren in het Haaksbergse nog meer klokjes of bellen aanwezig die tot de categorie niet-kerkklokken behoorden, maar hierover wordt in de stukken niet gerept. Het betreft o.a. de volgende luidklokjes:

3353

- klokje op het dak van boerderij De Appelhof aan de Appelhofweg 12, eigendom van de weduwe Bertha Jordaan-van Heek (eveneens eigenaresse van Haus Welbergen en Haus Rothenberge te Wettringen). - klokje op het dak van villa De Blanckenborgh, eigendom van J.G. Jordaan. Het eerste klokje is nog altijd aanwezig. Bij de Blanckenborgh is er al vele jaren geen klokje meer op het dak van de villa aanwezig. Dan hebben we nog het voormalige St. Antoniusziekenhuis aan De Braak. Op het dak bevindt zich al vanaf de bouw van het ziekenhuis een klokkentoren, waar op Villa De Blanckenborgh omstreeks 1910 met klokje op dak

dit moment geen klokje in

(Foto: auteur)

hangt. De vraag is of hier ooit een klokje heeft gehangen? Feit is dat de archiefstukken over de oorlogsjaren hier in ieder geval geen melding van maken. Details van vooroorlogse foto's doen vermoeden dat er ook geen was. Na de bevrijding "Niet geschoten is altijd mis." In augustus 1945 wordt er in de archieven voor het eerst weer over de Haaksbergse kerkklokken gesproken. Inmiddels was Haaksbergen op 1 april 1945 bevrijd. Uitzinnig was de vreugde in het dorp, maar bij sommigen speelde ook het verdriet om overleden of vermiste familieleden en verloren ge- R. K Ziekenhuis St. Antonius Gasthuis op De Braak gane bezittingen een grote (Foto: collectie ansichten auteur) rol. Haaksbergen kende uiteindelijk 115 oorlogsslachtoffers. De eerste maanden waren vooral nodig om orde op zaken te stellen en zo werd onder meer het plaatselijk bestuur hersteld. De Duitsgezinde burgemeester Oonk werd geïnterneerd. Voormalig burgemeester Von Heijden was helaas om het leven gekomen bij het grote bombardement op 3354

Haaksbergen van 24 maart 1945. De gemeenteraad, die in 1941 was ontbonden, kon vanaf het voorjaar van 1945 weer functioneren. De heer R.E.D. Barmen 't Loo, bedrijfsleider van de Twentse Kabelfabriek en tijdens de oorlog actief bij het verzet, werd de eerste maanden na de bevrijding belast met de tijdelijke waarneming van het burgemeestersambt. Vanaf 2 juli 1945 werd Mr. J.H.J. Eenhuis met de waarneming belast en begin 1946 door de Koningin tot Burgemeester van Haaksbergen benoemd. Op 6 augustus schrijft deze een brief aan "het Commissariaat voor de behartiging van Nederlandsche belangen in Duitschland" te Amsterdam, waaruit blijkt dat Haaksbergen een poging doet de geroofde klokken uit de gemeentetoren op te sporen. In de brief worden de kenmerken van de drie klokken alsmede hun opschriften uitvoerig beschreven. Uit berichten in de dagbladen is gebleken dat in Duitsland een belangrijk aantal uit Nederland afkomstige klokken zijn aangetroffen. De burgemeester eindigt de brief dan ook met: "Wellicht dat daarbij zich ook bevinden de vorenbedoelde klokken, welke eigendom der gemeente Haaksbergen zijn." De poging was helaas vergeefs, maar ook voor deze klokken, die waarschijnlijk zijn omgesmolten tot kanonnen, gold 'niet geschoten is altijd mis'. Deel 3 zal gaan over de aanschaf van nieuwe klokken in de gemeentetoren. Hiervoor werd een klokkenfonds-comité in het leven geroepen, maar kreeg dit gezelschap de klokken aan het luiden? Wordt vervolgd dus. Eric Ooink

RICHT UW BLIK OMHOOG

(Foto: Gerard Hofste op Bruinink)

Oplossing van blz. 3325 Dit huis staat aan de Ruisschenborgh nr. 4A Het werd gebouwd in 2008 naar een ontwerp van de eigenaar de heer M. van den Brink. Hij versierde de voorgevel met het gemeentewapen van zijn geboortestad Brummen, voorstellende een leeuw met in zijn voorpoten een tak van de braamstruik.

3355

W O O N D E C O R A T I E

TEN H^\GEN,L .ALLES ONDER ÉÉN DAK

VERF & BEHANG PARKET & LAMINAAT VLOERBEDEKKING ZONWERING BINNEN & BUITEN GORDIJNEN KLEURADVIES

TEN H,IAGEN schilderwerken

SCHILDERWERKEN 24-UURS GLAS SERVICE

LlJSTENMAKERIJ

10% KORTING met de RelatieCard! (elke kopende klant krijgt een RelatieCard met recht op interessante korting)

HAAKSBERGEN - MA. DE RU l JTERSTRAAT 20 WWW.TENHAGENSCHILDERWERKEN.NL

Tel. 053-5722162

Unipro is producent van Uzin kleefstoffen, Oeshfloor kunstharsvloeren en Renovloer vl oerren ovati e sy stem en

©Unipro Markt 13 Haaksbergen Tel.053-5722689 3356

Dat u meebeslist over onze winst. Dat is ons idee. Met het Stimuleringsfonds wil Rabobank Enschede-Haaksbergen lokale

projecten

economisch,

op

kleinschalige, duurzaam,

maatschappelijk

en

cultureel terrein een zetje in de rug geven. Dat is ons idee.

Rabobank. Een bank met ideeën.

Kijk voor meer informatie op rabobank.nl/enschede-haaksbergen.

Rabobank

•h nieuute kijk op beter zien" ook uw specialist in contactlenzen leeslenzen *• cylinderlenzen f'^ !»•. kleurlenzen

Van der Linde De Echte Bakker

Jhr. von Hey denstraat 30 telnr. 053-5721394 Spoorstraat 59 telnr. 053-5742888

VAN DER WERF gediplomeerd opticien - registeroptometrist BSc. - conlactlensspecialist Spoorstraat 2 / aan de markt - Haaksbergen Tel.053-5722696

DIJKSTRA RD plastics

PLASTICS BV

producent van kunststof verpakkingsemmers voor o.a. de voedings- en verfindustrie.

Industriestraat 3O-34 7482 EZ Haaksbergen, NL Tel.: 053-5723884 Fax: 053-5727845 E-mail: [email protected] www.rdplastics.nl

Profiteer iedere week van nieuwe grandioze aanbiedingen! •Wijnhandel & Slijterij • Relatiegeschenken • Cadeauartikelen • Feesten & Evenementen Eibergsestraat 4 Haaksbergen T 053 572 87 12 www.twentsgenot.nl

BOEK EN BURO HAAKSBERGEN

Twents « Genot Betere kwaliteit voor een betaalbare prijs

Spoorstraat 67 7481 HX Haaksbergen tel. 053-5723524 fax 053-5741344 [email protected]

Thuis zien of uw boek op voorraad is:

www.boek-en-buro.nl

BONZET

BOEKBINDERS V.O.F.

ACCOUNTANTS

• Enschede • Haaksbergen

Voor het inbinden van boeken, tijdschriften en

Blankenburgerstraat 41 7481 EA Haaksbergen (053)5741979 www.smkaccountants.nl

vervaardigen van dozen en mappen De Osseboer 44 7547 SJ Enschede 053-4314069

—

GRONDVERZET

—

—

(SIER) BESTRATINGEN

—

—

GROENVOORZIENINGEN

—

DRAINAGE WERKZAAMHEDEN

LANDBOUWMECHANISATIE

CULTUURTECHNISCHE WERKEN

— —

LOON-EN SLOOPWERKZAAMHEDEN AANLEG EN ONDERHOUD SPORTVELDEN

Hazenweg 7 Haaksbergen Tel. 053 - 5721859 Fax 053 - 5729430

*electro>

aanleg en onderhoud van electrotechnische installaties, airco, ventilatie, stalbewaking,

Veldmaterstraat 75,7481 AC Haaksbergen Tel.: (053)57215 38, Fax: (053)572 77 66 Landelijk erkend Electro Technisch Installatie Bureau

[email protected]

www.electrobreukers.nl

inbraak, brand, beveiliging, alle electrische app-, audio, video, SAT-schotels, antennes, telecom, ISDN, (mob.) telefonie,

UNETO-VNI

computers, netwerk, verlichting