Nederland compleet. Kantoren- en bedrijfsruimtemarkt. Factsheets medio

Nederland compleet Kantoren- en bedrijfsruimtemarkt Factsheets | medio 2015

www.dtz.nl www.dtz.com

1

Geachte lezer, Voor u ligt de bundel Nederland Compleet medio 2015. Hierin worden de landelijke en regionale ontwikkelingen op de kantoren- en bedrijfsruimtemarkt in factsheets gepresenteerd. Al sinds 1984 houdt DTZ Zadelhoff de dynamiek op de markt nauwkeurig bij en dit zorgt voor een basis waarmee de ontwikkelingen door de tijd heen op de voet gevolgd kunnen worden. Nederland Compleet wordt sinds 2006 uitgebracht. Voor het eerst zijn de factsheets voorzien van een korte analyse waarin de belangrijkste bevindingen per regio uiteen zijn gezet. De optelsom van alle regio’s geeft een goed beeld van de landelijke dynamiek. Hoewel de landelijke dynamiek de situatie van een regio, een gemeente, een deelgebied of een gebouw niet verklaart, schetst het wel de context waarbinnen ontwikkelingen plaatsvinden. Veel bewegingen op de Nederlandse kantorenmarkt en de Nederlandse bedrijfsruimtemarkt komen overeen. Zo neemt de opname in de eerste helft van 2015 in vergelijking tot de eerste helft van 2014 toe, groeit het aanbod van beschikbare ruimte , staan de huurprijzen onder druk en neemt het aantal kantoor- en industriebanen af. In de eerste helft van 2015 hebben verplaatsende kantoorgebruikers 497.000 m² aan kantoorruimte opgenomen. Vergeleken met de opname in de eerste helft van 2014 is sprake van een toename van 2,2%. De grootste transactie betreft de huisvesting van de Nationale Politie in Rotterdam waarmee 16.400 m² is gemoeid. Overigens is de Nationale Politie ook verantwoordelijk voor de op twee na grootste transactie in Nederland. In Zwolle nam zij 9.600 m² op. Opvallend aan de top-10 grootste transacties is dat, in tegenstelling tot de afgelopen jaren, geen transactie in Amsterdam is terug te vinden. Wel staan in de top-10 drie transacties in Rotterdam en twee in Den Haag. In beide steden ligt het opnameniveau in de eerste zes maanden van 2015 al hoger dan het opnameniveau van ultimo 2014. In de eerste helft van 2015 is 1,18 miljoen vierkante meter aan bedrijfsruimte opgenomen. Ten opzichte van dezelfde periode in 2014 is sprake van een groei van 3,8%. Logistieke dienstverleners zorgen voor grote transacties in Nederland. Acht van de 10 grootste transacties zijn distributiecentra van logistieke dienstverleners. De grootste transactie vond in Limburg plaats en betreft de huisvesting van 30.000 m² van DSV Logistics op Trade Park Noord in Venlo. Op de tweede plaats staat een transactie van 22.100 m² door Eurofar International in Tilburg. Bovenstaande en veel andere bevindingen zijn te herleiden uit Nederland Compleet medio 2015. De korte analyse die per factsheet is toegevoegd, geeft een deel van deze bevindingen per regio weer. Mocht u nog specifieke vragen hebben of een factsheet op maat willen laten maken, neem dan contact op met onze afdeling Research of onze specialisten die werkzaam zijn vanuit de verschillende DTZ Zadelhoff-vestigingen. Onze contactgegevens vindt u in deze factsheets of op www.dtz.nl.

Jeroen de Bruijn Voorzitter Dagelijks Bestuur DTZ Zadelhoff

2

Inhoud Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Regio Nederland Almere Amsterdam en omgeving Breda en omgeving Den Haag en omgeving Ede en Veenendaal Eindhoven en omgeving Friesland Gooi en Eemland Groningen, Assen en Emmen Haarlemmermeer ’s-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk Limburg Rotterdam en omgeving Stadsregio Arnhem Nijmegen Twente Utrecht en omgeving Zwolle, Apeldoorn en Deventer Algemene en vastgoedgegevens

Kantoren Bedrijfsruimte 4 42 6 44 8 46 10 48 12 50 14 52 16 54 18 56 20 58 22 60 24 62 26 64 28 66 30 68 32 70 34 72 36 74 38 76 40 78

3

Nederland Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Aanbod

Kantoorbanen 2.236.850

0,9%

2014 t.o.v. 2013

medio 2015 t.o.v. ultimo 2014

497.000 m2

0,6%


0,1%

e 131 per m2/jaar

0,7%

medio 2015 t.o.v. ultimo 2014 *Excl. evt. incentives

1,1%

Voorraad in gebruik

Index kantoorbanen

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

2008=100 110

50.000

105

47.000

100

44.000

95

41.000

90

38.000 2008


Huurprijs*

7.997.000 m2 (16,1%)

2,2%

1 helft 2015 t.o.v. 1 helft 2014 e

85

49.533.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

8.362.000 m2

2009

2010

2011

2012

2013

2008

2014

2009

2010

Voorraad in gebruik

Nederland Bron: LISA

Bron: Bak, DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod

Leegstand

9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 2008

25

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)

2011

Voorraad

2012

2013

2014

2015 (medio) Leegstand (16,1% medio 2015)

in % van voorraad (≥ 500 m2 v.v.o.)

20 15 10 5 2009

2010

2011

2012

2013

Opname Aanbod Prognose opname 2015 Gemiddelde opname 2008 - 2014

2014

2015 (medio)

buitenring 2014 - medio 2015, binnenring 2005 - medio 2015 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

25% 20% 9%

35% 33% Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

5%

10%

3% Nederland ICT Banken en verzekeraars Overheid en overige non-profit

4 Overheid en overigen Non-profit

Nederland Rotterdam Utrecht Eindhoven Amsterdam Den Haag Haarlemmermeer Arnhem

Leegstand 2014

Opname naar sector

29% 31%

0

Overheid en overigen Non-profit

Leegstand medio 2015

Nederlands gem. medio 2015

Aanbod naar grootteklasse x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.) 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 2008 500-1.000

2009

2010

1.000-2.500

2011

2012

2.500-5.000

2013

2014

5.000-10.000

2015 (medio) >10.000

Nederland Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Bruto aanvangsrendementen

Leegstand per gemeente in % van voorraad, medio 2015

v.o.n. in % Landsdeel

Locatie

ultimo 2014 van tot

Noord

Beste locaties

7,75

11,00

7,75

11,00

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

Beste locaties

7,60

10,50

7,60

10,50

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

Oost Zuid West

medio 2015 van tot

Hengelo Capelle aan den IJssel Gouda Amstelveen Veenendaal Almere Stichtse Vecht Best Nieuwegein

Beste locaties

7,00

10,00

7,00

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,00

Beste locaties

5,50

8,50

5,40

8,00

Schiedam

Overige locaties

7,00

12,00

7,00

12,00

Amersfoort

Helmond Zoetermeer Deventer

Apeldoorn Son en Breugel Rotterdam Almelo

Huurprijzen kantoorruimten

Rijswijk Delft

in euro per m2/jaar*

Houten Hilversum

Plaats

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Groot Amsterdam

75

420

75

425

Rotterdam en omgeving

60

225

60

235

Den Haag en omgeving

60

210

60

210

Utrecht en omgeving

65

195

65

195

Haarlemmermeer

80

365

80

365

Eindhoven en omgeving

80

165

65

160

Stadsregio Arnhem Nijmegen

70

180

70

170

Zwolle, Apeldoorn en Deventer

40

130

40

130

‘s-Hertogenbosch en Tilburg

70

160

70

160

Gooi en Eemland

75

180

75

175

Twentse Stedenband

55

135

55

135

Breda en omgeving

70

150

65

150

Groningen

Groningen en Assen

80

125

70

125

Maastricht (incl. airport/Beek)

Limburg

80

150

80

150

Almere

65

175

60

170

Friesland

75

115

75

115

Ede en Veenendaal

75

120

75

115

Haarlemmermeer Breda Ede Zwolle Enschede Bergen op Zoom Arnhem Eindhoven Amsterdam Heerenveen Drechtsteden Assen Tilburg Utrecht 's-Hertogenbosch Zeist Veldhoven Heerlen

Leiden Roermond Nijmegen Den Haag Oosterhout Etten-Leur Haarlem

* Excl. evt. incentives en de bandbreedtes geven de meest voorkomende huurprijzen weer. Uitschieters aan de boven- of onderkant vallen hier buiten.

Roosendaal Venlo Leidschendam-Voorburg

Omvangrijke transacties kantoorruimte

Leeuwarden Smallingerland

medio 2015 Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Rotterdam

Alexandrium/Oosterhof

Nationale Politie

16.400

Den Haag

Oostduinlaan

Shell

10.500

Zwolle

Hanzeland

Nationale Politie

Rotterdam

Centraal station

Spaces

7.000

Middelburg

Het Groene Woud

Hogeschool Zeeland

5.900

Den Haag

Laakhaven HS

UWV

5.900

Rotterdam

Kop van Zuid

Nidera

4.500

Gouda

Goudse Poort

J.P. van Eesteren

4.500

Purmerend

Gorslaan

Bose

4.300

Oss

Euterpehof

Gemeente Oss

4.200

Diemen

0%

5%

10%

Bron: Bak, DTZ Zadelhoff

15%

20%

25%

30%

35%

Nederlands gemiddelde

9.600

5

Almere Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Aanbod

Kantoorbanen 26.850

0,7%

2014 t.o.v. 2013


3.000 m2 1 helft 2015 t.o.v. 1 helft 2014 e

53%


e 95 per m2/jaar

5,7%

3,1%



110 105 100 95 90

Almere

0,6%


Leegstand

2008=100

2008

3,8%

Huurprijs*

178.000 m2 (30,5%)

Index kantoorbanen

85

583.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

182.000 m2

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Nederland

32 28 24 20 16 12 8 4 0

Almere

Zwolle

Leegstand 2014

Hilversum


Amsterdam

Diemen


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


200 18%

160

30%

120 80

29%

40 0

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

9% 42%

20% 9%

2% 35%

42% 11%

Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

5%

10%

3%

33%

Almere

Nederland

ICT Banken en verzekeraars Overheid en overige non-profit

Overheid en overigen Non-profit Zakelijke Dienstverlening

Overheid en overigen Non-profit Zakelijke Dienstverlening Banken

De opname van kantoorruimte in Almere is over de eerste zes maanden van

ICT 182.000 m². Hiervan Bankenstaat 178.000 m² daadwerkelijk fysiek leeg zodat nu

2015 uitgekomen op circa 3.000 m², een afname van 53% ten opzichte van de op Gooise Poort door SD Workx. Mede als gevolg van de geringe opname is

30,5% van de Almeerse kantorenvoorraad leegstaat. Een ruim aanbod kantoren ICT in combinatie met geringe transactiedynamiek blijft niet zonder gevolgen voor Industrie, Handel en Transport het huurprijsniveau. De gemiddelde huurprijs per vierkante meter per jaar

het aanbod beschikbare kantoorruimte verder toegenomen met 3,8% tot

daalde met 3,1% en bedraagt nu gemiddeld EUR 95.

eerste helft van 2014. De grootste transactie betrof de opname van 900 m²

6

25%

29% 31%

17%

Industrie, Handel en Transport

Almere Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Kantorenlocaties 1 Centrum 2 Muziekwijk 3 Almere Poort 4 Gooisekant/Gooise Poort 5 Almere Haven

1 Almere

2

4

3

5


Omvangrijke transacties kantoorruimte medio 2015


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Almere

Gooisekant/Gooise Poort

SD Workx

900

Plaats

Centrum

Patiënt1

640

Almere


WEBR

550

Centrum

VIC

500

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Centrum

90

175

90

170

Muziekwijk

80

110

75

105


65

125

65

120

Almere Haven

65

95

60

95


Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Landsdeel Locatie

ultimo 2014 van tot

Oost

Beste locaties

7,60

10,50

7,60

10,50

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

Beste locaties

5,50

8,50

5,40

8,00

Overige locaties

7,00

12,00

7,00

12,00

West

medio 2015 van tot

7

Amsterdam en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Amsterdam, Diemen en Amstelveen

Aanbod

Kantoorbanen 276.100

1,8%

2014 t.o.v. 2013

Voorraad

1.272.000 m2 medio 2015 t.o.v. ultimo 2014


e


36%


e 193 per m2/jaar

3,9%


0,9%

Leegstand


2008=100 110

30

105

24

100

18

95

12

90

6 2009

Amsterdam e.o.

0,6%

Huurprijs*

1.221.000 m2 (17,8%)

Index kantoorbanen

2008

4,2%

Leegstand

Opname

85

6.865.000 m2

2010

2011

2012

2013

2014

Nederland

0

Amsterdam

Diemen

Leegstand 2014

Amstelveen Rotterdam


Den Haag

Utrecht


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


1.500 17%

1.200

24%

900 35%

300

41%

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015 (medio)

20% 9%

35%

Amsterdam e.o.


25%

29% 31%

14% 7%


5%

10%

3%

33%

Nederland


eerste helft van 2014. In tegenstelling tot andere jaren is het aantal grootschalige

met 4,2% tot 18,5% van de voorraad ofwel circa 1,3 miljoen vierkante meter. Dat de Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Overheid en overigen Non-profit Non-profit zeer omvangrijke opnamedaling van de laatste zes maanden beperkte invloed heeft Zakelijke Dienstverlening Zakelijke Dienstverlening Zakelijke Dienstverlening gehad op het aanbodpercentage werd veroorzaakt door de Banken vele transformaties die

kantoortransacties het afgelopen jaar zeer beperkt gebleven. In de 1e helft 2014

Banken Banken er in de regio hebben plaatsgevonden. Zo is een deel van het aanbod weggevallen

waren de grootste transacties ING (24.500 m²) en Calvin Klein (13.000 m²). Dit

doordat het voormalige Paleis van Justitie is verkocht om het te transformeren ICT ICT

eerste halfjaar was dat Douwe Egberts die tekenden voor 4.000 m² op de locatie

naar hotel. OokIndustrie, is besloten het kantoorgebouw Industrie, Handel en Transport Rivierstaete voor een deel om te Handel en Transport

Teleport/Sloterdijk. Deze kantoorlocatie bleek het afgelopen halfjaar opmerkelijk in

bouwen naar hotel evenals in Zuidoost waar meerdere hotelketens zich hebben

trek bij de grotere kantoorgebruikers.In tegenstelling tot de laatste paar jaar staat

gevestigd in voorheen leegstaande kantoren. In Amstelveen krijgt het voormalige

Teleport/Sloterdijk met stip bovenaan met vier van de zes grootste transacties in

kantoor Bavinckstaete van 11.000 m² een hotelbestemming. De huurprijzen lijken

de regio Amsterdam. Ondanks de sterk achterblijvende transactiedynamiek is het

zich te herstellen van de dalingen die zich de afgelopen jaren hebben voorgedaan en

aanbod van beschikbare kantoorruimte in de regio groot Amsterdam verder gedaald

bedragen op dit moment gemiddeld EUR 193 per m² per jaar.

De opname van kantoorruimte in Amsterdam is over de eerste zes maanden van 2015 uitgekomen op 86.000 m², een daling van 36% ten opzichte van de

8

27%

10% 7%

600

0 2008

18%

ICT


Amsterdam en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Amsterdam, Diemen en Amstelveen

Kantorenlocaties 4

1 Teleport/Sloterdijk 2 Westas

15

A5

3 Riekerpolder

Amsterdam

1

4 Noord 5 Zuidelijke IJ-Oevers

5

6 Centrum

6

7 Oud-Zuid 8 Zuidas 9 Buitenveldert

2

10 Amstelveen 11 De Omval

7

3

12 Amstel Business Park

11

8

13 Diemen 14 Zuidoost

Diemen

13

12

9

15 Houthavens A5

0

10

Schiphol Amstelveen



medio 2015 Plaats

in euro per m2/jaar* Locatie

Huurder/koper

Metrage

medio 2015 van tot

4.000

Plaats

Riekerpolder

Mexx Global

3.500

Amsterdam

Teleport/Sloterdijk

75

175

75

175

Teleport/Sloterdijk

CMIS Group

3.050

Westas

80

165

80

165

Zuidas

Salesforce

2.650

Riekerpolder

150

215

150

210

Teleport/Sloterdijk

ADM Europe

2.550

Amsterdam-Noord

130

195

125

195

Teleport/Sloterdijk

Camelot

2.500

Zuidelijke IJ-Oevers/Houthavens 180

275

180

275

Centrum

160

380

160

380

Oud-Zuid

225

400

225

400

Zuidas

220

420

225

425

Buitenveldert

125

275

125

275

De Omval

250

345

250

350

Amstel Business Park

90

165

85

165

Zuidoost

80

195

80

195

Amstelveen

75

190

75

190

Diemen

60

110

80

140

Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %

West

ultimo 2014 van tot

Douwe Egberts Master Blenders

Amsterdam Teleport/Sloterdijk

Landsdeel

14

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

5,50

8,50

5,40

8,00

Overige locaties

7,00

12,00

7,00

12,00


9

Breda en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Breda, Oosterhout, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal

Aanbod

Kantoorbanen 56.050

1,2%

2014 t.o.v. 2013



5,3%

73%

0,4%


Huurprijs*

197.000 m2 (16,9%) medio 2015 t.o.v. ultimo 2014

e 113 per m2/jaar

14%

0%


Leegstand

Index kantoorbanen


2008=100

21

110

18

105

15

100

12

95

9 6

90 85

1.171.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

208.000 m2

3 2008

Breda e.o.

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0

Breda

Oosterhout

Leegstand 2014

Nederland

Etten-Leur


Bergen op Zoom Roosendaal


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.) 240 210 180 150 120 90 60 30 0


44% 37%

20% 9%

2% 35% 2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

22%

35%


Zakelijke Dienstverlening

5%

10%

3%

33%

Breda e.o.

Nederland




De kantorenmarkt in de regio Breda beleefde een trage start met een opname

ICT met 5,3% toe tot een totaal van 208.000 m². Hiervan stond 197.000 m² ook Banken

van circa 6.000 m². De grootste transactie werd geregistreerd in Roosendaal,

daadwerkelijk fysiek leeg, waardoor momenteel 16,9% van de kantorenvoorraad ICT in de regio Breda leegstaat. Industrie, Handel en Transport

waar SDW op Bovendonk 1.600 m² kantoorruimte huurde. Mede door de verminderde transactiedynamiek, nam het aanbod beschikbare kantoorruimte

10

25%

29% 31%

22% 34% 4%


Breda en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Breda, Oosterhout, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal

Kantorenlocaties BREDA EN OMGEVING

Oosterhout

1 Centrum/Stationsgebied 2 Claudius Prinsenlaan

7

3 Ettense Baan

8

4 Westerhagelaan e.o. 5 Moleneind

4

6 Stadionkwartier 7 Europark

6

8 Hoevestein 9 Bredaseweg

3

10

9

10 Parklaan/Trivium

1

Breda

5

2

Etten-Leur ROOSENDAAL / BERGEN OP ZOOM 1 Centrum Roosendaal A17

2 Bovendonk 3 Centrum Bergen op Zoom

E312

A58

1

A4

Roosendaal

2

A58 E312

3

Bergen op Zoom A4

0

2 km



medio 2015


Plaats

Locatie

Roosendaal Bovendonk Breda

Huurder/koper

Metrage

SDW

1.600

Plaats Breda

ultimo 2014 van tot Centrum/Stationsgebied

90

150

90

150

120

145

120

145

Ettense Baan

90

125

90

125

Westerhagelaan e.o.

110

135

110

135

Moleneind

65

120

65

120

Stadionkwartier

125

145

125

145

Europark

100

125

100

125

Hoevestein

120

130

120

130

Bergrand

Accessio Arbeidsdiensten

800

Ettense Baan

Top-Care Health Services

1.150

Claudius Prinsenlaan

Liniestraat

Stichting Maatschappelijke Opvang

600

Oosterhout

medio 2015 van tot


Etten-Leur

Bredaseweg/Parklaan/Trivium 115

125

115

125

v.o.n. in %

Roosendaal

Centrum

75

125

75

125

Bovendonk

90

125

90

125

70

130

70

130

Landsdeel Zuid

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,00

10,00

7,00

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,00

Bergen op Zoom Centrum


11

Den Haag en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Delft, Zoetermeer en Gouda

Aanbod


1,2%

2014 t.o.v. 2013

Voorraad

1.137.000 m2 medio 2015 t.o.v. ultimo 2014

7.142.000 m2

0,2%

Leegstand

Opname


e

Huurprijs*

1.104.000 m2 (15,5%)

38%

0,8%



e 125 per m2/jaar

1,0%

0,4%


Leegstand

Index kantoorbanen


2008=100

35

110

30

105

25

100

20

95

15 10

90

5

85

2008

2009

Den Haag e.o.

2010

2011

2012

2013

2014

0

Leiden

Den Haag

Leegstand 2014

Nederland

Rijswijk Leidschendam- Delft Voorburg


Zoetermeer Gouda


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


1.400 15%

1.200 1.000

38%

800 600

38%

8% 35%

200 2009

2010

2011

2012

2013


20% 9%

2014

2015 (medio)

35%

42% Den Haag e.o.



5%

10%

3%

33%

Nederland




De opname van kantoorruimte in de regio Den Haag is over de eerste helft

de Laakhaven (HS) huurde het UWV 5.850 m². OndanksICTde hoge opname bleef Banken

van 2015 uitgekomen op 73.000 m². Dit betreft een stijging van 38% ten bijgedragen aan de sterke opleving van de kantorenmarkt. Op de Oostduinlaan

het ruime aanbod kantoorruimte in de Haagse regio steken op 1.137.000 m². ICT De leegstand nam daarentegen niet verder toe en bedraagt momenteel 15,5% Industrie, Handel en Transport van de voorraad kantoorruimte. Het huurprijsniveau bleef nagenoeg stabiel op

huurde Shell meer dan 10.500 m² vierkante meter nieuwe kantoorruimte en aan

EUR 125,- per m² per jaar.

opzichte van de eerste zes maanden van 2014. Enkele grote transacties hebben

12

25%

29% 31%

5%

3%

400 0 2008

16%


Den Haag en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Delft, Zoetermeer en Gouda

Kantorenlocaties 1 Nieuw Centrum 2 Beatrixkwartier 3 CS Kwadrant 4 Congrescentrum e.o. 5 In de Boogaard 6 Hoornwijck

14

4

7 Rokkeveen 8 Binckhorst

2

9 Laakhaven HS 10 Ypenburg

3

1

11 Forepark

Den Haag

12 Plaspoelpolder 13 Delft-Noord

Leidschendam-Voorburg

8

9

14 Hofzichtpark/Mariahoeve

11

16 Stadshart Zoetermeer

Zoetermeer 15

10

6

15 Boerhaavelaan

16

7

5

12 Rijswijk 13




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Den Haag

Oostduinlaan

Shell

10.500

Laakhaven HS

UWV

5.850

Lange Vijverberg

eVision

4.150

Carnegieplein

Octrooibureau V&O

Gouda

Hanzeweg

Delft

Poortweg

Plaats Den Haag

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Nieuw Centrum

150

190

150

190

Beatrixkwartier

130

210

130

210

3.000

CS Kwadrant

160

210

160

210

J.P. van Eesteren

4.400

Congrescentrum e.o.

125

160

125

160

Allseas Engineering

3.200

Binckhorst

60

125

60

125

Laakhaven HS

70

125

70

125

Ypenburg

90

140

90

140

Forepark

100

140

100

140

Hofzichtpark/Mariahoeve

100

130

100

130

In de Boogaard

80

125

80

125

Hoornwijck

80

125

80

125

Plaspoelpolder

60

120

60

120

Delft

Delft-Noord

90

125

95

130

Zoetermeer

Rokkeveen

90

130

90

130

Boerhaavelaan

90

130

90

130

Stadshart

80

130

80

130

Bio-sciencepark

140

185

140

185

Centraal Station

100

160

100

170

Rijswijk

Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Landsdeel

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

West

Beste locaties

5,50

8,50

5,40

8,00

Overige locaties

7,00

12,00

7,00

12,00 Leiden


65

125

65

125

Gouda

70

130

70

130

Goudse Poort


13

Ede en Veenendaal Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Aanbod

Kantoorbanen 20.400

0,4%

2014 t.o.v. 2013


5.000 m2


0,4%


e 94 per m2/jaar

0,7%

1,6%


Leegstand

Index kantoorbanen


2008=100 110 105 100 95 90

2008

0,5%

Huurprijs*

99.000 m2 (22,9%)

32%


85

434.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

107.000 m2

2009

2010

Ede en Veenendaal

2011

2012

2013

2014

Nederland

32 28 24 20 16 12 8 4 0

Ede

Veenendaal

Leegstand 2014

Utrecht

Amersfoort


Arnhem

Nijmegen


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


120

10%

100

24% 19%

80 60 40 20 0

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

12% 12% 40% 3% 54% Ede en Veenendaal Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

20% 9%

35%

5%

10%

3%

33%

Nederland



Overheid Overheid en overigen en overigen Non-profit Non-profit Zakelijke Dienstverlening Zakelijke Dienstverlening Banken Banken

De kantorenmarkt in de regio Ede-Veenendaal ontwikkelt zich licht positief en

De Batterijen inBanken Veenendaal. Het aanbod bleef stabiel opICT107.000 m² en ook de

kwam over de eerste helft van het jaar uit op 5.000 m². Bedrijven actief in de terwijl die categorie normaal gesproken goed is voor circa 40%. Ook de

leegstand bleef nagenoeg gelijk aan het percentage van een half jaar eerder en ICT bedraagt momenteel 22,9% van de voorraad kantooruimte. Mede als gevolg van Industrie, Handel en Transport de zeer ruime marktsituatie daalde het huurprijsniveau gemiddeld met 1,6% en

non-profit sector was dit jaar actiever dan in andere jaren. Zo vestigde Invacare

kwam uit op EUR 94 per vierkante meter per jaar.

zakelijke dienstverlening waren verantwoordelijk voor 60% van deze opname,

zich met circa 1.100 m² in De Vallei en huurde Nedercare circa 500 m² op

14

25%

29% 31%

26%

ICT

Industrie, Handel en Industrie, Handel en Transport

Transport

Ede en Veenendaal Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Kantorenlocaties 1 Veenendaal-Centrum 2 De Faktorij/De Vendel 3 De Batterijen

3

4 De Compagnie 5 Ede stationsgebied

2

8 4

6 De Vallei

Ede

7 Edese Manen 8 Ede-Centrum 9 Horapark

Veenendaal

5

6

1

9

7




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Ede

Keesomstraat

Bruil Bouw

1.850

Plaats

Invacare

1.050

Ede

De Vallei Veenendaal De Batterijen

Metrage

NederCare

De Faktorij/De Vendel Kwintes

ultimo 2014 van tot De Vallei

90

120

90

115

500

Edese Manen

80

115

80

115

500

Ede-Centrum Horapark Veenendaal

Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Landsdeel Oost

medio 2015 van tot

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,60

10,50

7,60

10,50

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

75

115

75

115

100

120

100

120 105

Stationsgebied

85

115

80

Veenendaal-Centrum

90

120

90

115

De Faktorij/De Vendel

80

115

80

110

De Batterijen

95

115

95

115

De Compagnie

80

110

80

110


15

Eindhoven en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Eindhoven, Helmond, Best, Son en Breugel en Veldhoven

Aanbod

Kantoorbanen 75.700

3,6%

2014 t.o.v. 2013

Voorraad

365.000 m2 medio 2015 t.o.v. ultimo 2014

2,0%


e

Huurprijs*

364.000 m2 (18,5%)

18%

0,8%


Leegstand

Opname


e 115 per m2/jaar

1,9%

0%


Leegstand

Index kantoorbanen


2008=100 110

30

105

25 20

100

15

95

10

90 85

1.968.000 m2

5 2008

2009

Eindhoven e.o.

2010

2011

2012

2013

2014

Nederland

0

Eindhoven Son en Breugel Veldhoven

Leegstand 2014

Best


Helmond

Tilburg


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


420 360

23%

240 180

38%

120 60 0

21%

24%

300

41% 2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

20% 9%

15% 14% 1%

35% Eindhoven e.o.


5%

10%

3%

33%

Nederland



Overheid Overheid en overigen en overigen Non-profit Non-profit

Zakelijke Dienstverlening Zakelijke Dienstverlening Banken Banken

De opname van kantoorruimte in de regio Eindhoven is over de eerste zes

ICT 3.400 m² additionele Bankenkantoorruimte op De Run en huurde de Nationale

maanden uitgekomen op 17.000 m². Dat is een daling van ongeveer 18%. dalende kantooropname laten noteren. Het hangt samen met een afnemend

Politie dezelfde metrage aan de Boschdijktunnel. De gedaalde voorraad door ICT transformatie van kantoren naar woningen, zoals door CityPads in Eindhoven, Industrie, Handel en Transport kon het oplopende aanbodniveau niet keren: dat nam licht toe met 2% waarmee

aantal kantoorbanen in de regio: in een jaar tijd nam de kantoorwerkgelegenheid

het totale aanbod kantoorruimte nu 365.000 m² bedraagt. Op de huurprijzen

met 3,6% af. De geregistreerde kantorendynamiek kwam voor rekening van de

had de ruimer wordende marktsituatie geen effect, daar huurprijzen stabiel

gevestigde namen in het Eindhovense. In Veldhoven huurde ASML circa

bleven op gemiddeld EUR 115 per m² per jaar.

Hiermee is Eindhoven een van de weinige steden die over deze periode een

16

25%

29% 31%

23%

ICT


Transport

Eindhoven en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Eindhoven, Helmond, Best, Son en Breugel en Veldhoven

Kantorenlocaties

Son en Breugel

1 Stationsgebied 2 Centrum 3 Stadionkwartier

11

Best

4 Ring

Helmond

12

5 Kennedy Business District 6 Strijp-S

8

15

7 Poort van Metz 8 Helmond Centrum 9 Park Diepenvoorde 10 Flight Forum 11 Science Park Eindhoven

0 13

12 Breeven

6

10

4

13 Eindhoven Airport

7

14 De Hurk/Croy 15 Groot Schooten 16 De Run

2

1

Eindhoven

14

Veldhoven

5 3

16 9




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Veldhoven

De Run

ASML

3.400

Plaats

Eindhoven Centrum/Stationsgeb./Stadionkwartier 100

Eindhoven

Metrage

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Boschdijktunnel

Nationale Politie

3.350

165

100

Eindhoven Airport

TNT

1.700

Ring

110

135

110

135

Centrum

Perée & Partners Capital

1.100

Kennedy Business District

130

160

130

160

Zernikestraat

Atriensis

1.000

Strijp-S

Centrum

Madison Gurkha

65

100

65

100

Poort van Metz

100

135

100

135

Flight Forum/Eindhoven Airport

100

135

100

135

De Hurk/Croy

80

130

80

130

Centrum

80

120

80

120

Groot Schooten

85

120

85

120

Waalre

Park Diepenvoorde

110

135

110

135

Best

Breeven

85

125

85

125

Science Park Eindhoven

90

125

90

125

80

115

80

115

700

Helmond


165

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Son

Landsdeel Zuid

Beste locaties

7,00

10,00

7,00

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,00


Veldhoven De Run

17

Friesland Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Leeuwarden, Heerenveen en Drachten

Aanbod

Kantoorbanen 36.400

1,1%

2014 t.o.v. 2013


Huurprijs*

85.000 m2 (10,3%)

57%

2,5%


Leegstand

3.000 m2

e 95 per m2/jaar

6,7%


0,4%


Leegstand

Index kantoorbanen


2008=100

28

110

24

105

20

100

16

95

12 8

90 85

825.000 m2

4,8%


Opname e

Voorraad

88.000 m2

4 2008

Friesland

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Nederland

0

Heerenveen

Leeuwarden

Leegstand 2014

Smallingerland


Groningen

Assen


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


120 12%

100 80 49% 50%

60

7% 11% 4% 7% 28%

40

32%

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

5%

10%

3% Nederland




De opname van kantoorruimte in Friesland is uitgekomen op 3.000 m². Ten

ICT Imtech dat in Drachten Banken op het Kantorenpark circa 1.600 m² huurde. Ondanks

opzichte van dezelfde periode vorig jaar komt dat neer op een daling van 57%. doorgaans de helft van de transactiedynamiek. Daarmee is de opname van

de lage opname is het aanbod kantoorruimte afgenomen met ongeveer 5% en ICT bedraagt nu 88.000m². Daarvan staat 85.000 m² daadwerkelijk fysiek leeg Industrie, Handel en Transport waarmee het leegstandspercentage uitkomt op 10,3%. Huurprijzen bleven

kantoorruimte in Friesland sterk afhankelijk van hun huisvestingsbehoefte.

relatief stabiel op EUR 95 per vierkante meter per jaar.

Instellingen van de overheid en non-profit organisaties bepalen in deze provincie

De grootste kantoortransactie kwam op naam van industrieel dienstverlener

18

9%

33%

Friesland Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

20%

35%

20 0

25%

29% 31%


Friesland Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Leeuwarden, Heerenveen en Drachten

Kantorenlocaties LEEUWARDEN 1 Stationsgebied 2 Oostergoweg 3 Tesselschadestraat

Leeuwarden

4 FEC-City 5 Lange Marktstraat

4

3

Heerenveen

3 5 1

DRACHTEN

1

2

2

1 Centrum 2 Kantorenpark 3 Azeven HEERENVEEN 1 K.R. Poststraat 2 Stationsgebied 3 Abe Lenstra Boulevard

Drachten 1


2

3


medio 2015


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Drachten

Kantorenpark

Imtech Nederland

Heerenveen K.R. Poststraat

Metrage 1.600

AfterPay

900

Leeuwarden

Drachten


Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Noord

Beste locaties

7,75

11,00

7,75

11,00

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

ultimo 2014 van tot

Plaats

Heerenveen

Sneek

medio 2015 van tot

Stationsgebied

75

110

75

Oostergoweg

75

90

75

90

Tesselschadestraat

75

105

75

105

FEC-City

75

105

75

105

Lange Marktstraat

80

115

80

115

Centrum

80

110

80

110

110

Kantorenpark

75

115

75

115

Azeven

80

110

80

110 115

K.R. Poststraat

80

115

80

Stationsgebied

80

100

75

95

Abe Lenstra Boulevard

90

110

90

110

75

105

75

105


19

Gooi en Eemland Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Amersfoort en Hilversum

Aanbod

Kantoorbanen 51.450

0,3%

2014 t.o.v. 2013


8.000 m2


e 128 per m2/jaar

2,8%

2,2%



2008=100 110 105 100 95 90

2009

Gooi en Eemland

0,3%


Leegstand

Index kantoorbanen

2008

9,4%

Huurprijs*

323.000 m2 (21,7%)

61%


85

1.485.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

352.000 m2

2010

2011

2012

2013

2014

32 28 24 20 16 12 8 4 0

Amersfoort

Hilversum

Leegstand 2014

Nederland

Utrecht

Almere


Ede

Veenendaal


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


360 300

20%

240

31%

180 22%

120 60 0

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

25%

20% 9%

10% 52% 29% 6%

35%

5% Gooi en Eemland



5%

10%

3%

33%

Nederland




De opname van kantoorruimte in de regio Gooi en Eemland is over de eerste zes

ICT van Stichting Bink (1.400 m²) in Hilversum. De kantorenmarkt in de regio kende Banken

maanden van 2015 uitgekomen op 8.000 m², een afname van 61% ten opzichte

een groeiend aanbod, wat met 9,4% steeg tot 352.000 m². Daarnaast nam de ICT leegstand toe met 2,8% tot 21,7%. De huurprijzen daalden licht met 2,2% tot Industrie, Handel en Transport EUR 128 per m² per jaar.

van dezelfde periode vorig jaar. Dit verschil wordt vooral veroorzaakt door het feit dat er dit jaar nog geen grote transactie heeft plaatsgevonden zoals die van FrieslandCampina vorig jaar. Dit halfjaar is de grootste transactie in de regio die

20

25%

29% 31%


Gooi en Eemland Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Amersfoort en Hilversum

Kantorenlocaties AMERSFOORT

8

1 Stationsgebied Zuidzijde 2 Stationsgebied Noordzijde 3 Historische binnenstad/

4

Stadsring 4 De Brand

6

5 De Berg 6 Podium

2

7

7 De Hoef

Hilversum

8 Calveen

Amersfoort

9 De Wieken

9

1

HILVERSUM

2

1 Stationsgebied 2 Mediapark

3

3

1

3 Kantorenpark ArenA

5




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Hilversum

Laapersveld

Stichting Bink

Mediapark

Glenmore & Waldorf

1.400 800

Amersfoort Stationsgebied

Amersfoort Stationsgebied

800

Tesselschadelaan Santa Fe Natural Tobacco Company

700

Caresco

Hilversum

Zeist

v.o.n. in %

Oost West

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,60

10,50

7,60

10,50

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

Beste locaties

5,50

8,50

5,40

8,00

Overige locaties

7,00

12,00

7,00

12,00

medio 2015 van tot

125

150

115

145

Historische binnenstad/Stadsring

110

130

105

130

De Berg

145

170

140

165

De Hoef/Calveen/De Brand/De Wieken 80

130

80

130

Stationsgebied

110

130

110

130

Mediapark

145

175

140

170

Kantorenpark Arena

120

160

115

160

75

125

75

125

Boulevard

120

175

120

170

Utrechtseweg

120

180

115

175

Leusden

Bruto aanvangsrendementen Landsdeel

ultimo 2014 van tot

Plaats


21

Groningen en Assen Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Aanbod

Kantoorbanen 56.050

1,5%

2014 t.o.v. 2013



7,8%

234%

0,8%


Huurprijs*

172.000 m2 (14%) medio 2015 t.o.v. ultimo 2014

e 100 per m2/jaar

7,7%

3,8%


Leegstand

Index kantoorbanen


2008=100

28

110

24

105

20

100

16

95

12 8

90 85

1.225.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

172.000 m2

4 2008

2009

2010

Groningen en Assen

2011

2012

2013

2014

0

Groningen

Assen

Leegstand 2014

Nederland

Zwolle


Leeuwarden

Heerenveen


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


210 13%

180 150 120

22% 41%

11% 10% 4%

90 6%

30 0

42%

34%

60 2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

17%

20% 9%

35% Groningen en Assen



5%

10%

3%

33%

Nederland



Overheid Overheid en overigen en overigen Non-profit Non-profit Zakelijke Dienstverlening Zakelijke Dienstverlening Banken Banken

De opname van kantoorruimte in Groningen en Assen steeg fors in de eerste

ICT vestigingen samenbracht op 2.700 m² in Groningen en Stichting VanBoeijen Banken

zes maanden van 2015. In totaal werd in de twee steden 10.000 m² opgenomen,

die 1.850 m² huurde in Assen. Het aanbod in de regio nam als gevolg van deze ICT transacties af tot 172.000 m², waardoor ook de leegstand afnam tot 14% van de Industrie, Handel en Transport kantorenvoorraad.

terwijl deze metrage vorig jaar 3.000 m² betrof. Zowel in Assen als in Groningen werden meer meters opgenomen dan in de eerste helft van 2014. De grootste transacties in de regio waren die van BAM bouw en techniek, welke meerdere

22

25%

29% 31%

ICT


Transport

Groningen en Assen Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Kantorenlocaties GRONINGEN

3

5

1 Kranenburg 2 Europapark

7

3 Stationsgebied/

4

6

Verbindingskanaalzone 4 Martini Trade Park

Groningen

5 Corpus den Hoorn-Zuid 6 Hunzepark

Assen

7 Zernike Science Park

2

1

8 De Meeuwen

8

ASSEN

3

4

1 Kloosterveen

2

1

2 Stationsgebied

5

3 Peelerpark 4 Borgstee 5 Messchenveld




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Groningen

Jeverweg

BAM Bouw en Techniek

Martini Trade Park

Seatrade

1.150

Kranenburg

Deloitte

850

Euvelgunne

Visser & Smit Bouw

800

Eemland

Stichting Vanboeijen

1.850

Stationsgebied

Reaal Verzekeringen

1.300

Assen

Metrage 2.700

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Groningen Kranenburg

100

125

100

125

Europapark

110

125

110

125

Stationsgebied/Verbindingskanaalzone 110

125

110

125

Martini Trade Park

85

125

85

125

Corpus den Hoorn-Zuid

90

110

90

110

Hunzepark

90

110

90

110

Zernike Science Park

80

100

80

100 120

Plaats

Assen

De Meeuwen

100

120

100

Kloosterveen

90

100

80

90

100

110

90

100

Peelerpark

85

100

75

85

Borgstee

80

90

70

80

Messchenveld

95

100

85

95

Stationsgebied

Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Landsdeel Noord

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,75

11,00

7,75

11,00

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50


23

Haarlemmermeer Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp en Lijnden

Aanbod

Kantoorbanen 32.500

2,6%

2014 t.o.v. 2013


1.428.000 m2

16%

16.000 m2

Huurprijs*

273.000 m2 (19,1%)

8,5%


0,9%


Leegstand

Opname e

Voorraad

273.000 m2


e 146 per m2/jaar

15%

Index kantoorbanen

Leegstand

110

30

105

25

0,3%



2008=100

20

100

15

95

10

90

5

85

2008

2009

Haarlemmermeer

2010

2011

2012

2013

2014

0 Haarlemmer- Haarlem Amsterdam Amstelveen Diemen Leegstand 2014

Nederland

Leiden

meer


Den Haag


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


350

3%

300

11%

250 200

43% 29%

150

1%

100 50 0

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

28% 42%

17%

20% 9%

35%

26% Haarlemmermeer



5%

10%

3%

33%

Nederland




De opname van kantoorruimte in de Haarlemmermeer kwam over de eerste

ICT gevolgd door SBM Offshore welke 2.500 m² huurde op Schiphol. Banken

zes maanden van 2015 uit op 16.000 m². Dit is een groei van 8,5% ten opzichte

Het aanbod in de Haarlemmermeer daalde met 16% tot 273.000 m² en ook de ICT kantorenvoorraad in de regio daalde licht. De huurprijs daalde licht met 0,3% Industrie, Handel en Transport naar gemiddeld EUR 146 per vierkante meter per jaar.

van de eerste helft van 2014. Van de opgenomen 16.000 m² was de grootste transactie die van Plantronics (3.500 m²) op Beukenhorst Zuid in Park 20|20,

24

25%

29% 31%


Haarlemmermeer Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp en Lijnden

Kantorenlocaties

Lijnden

1 Hoofddorp-Centrum 2 Beukenhorst-Oost

Badhoevedorp

3 Beukenhorst-West

10

4 Beukenhorst-Zuid 5 De Hoek-Noord 6 Schiphol-Centrum 7 Schiphol-Oost

Schiphol

8 Schiphol-Rijk

7

6

9 Schiphol-Zuid 10 Badhoevedorp

Hoofddorp

1 3 4

2

5

9

8

Nieuw-Vennep




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Hoofddorp

Beukenhorst Zuid

Plantronics

Beukenhorst Zuid

Schoeller Allibert

900

85

160

85

Beukenhorst Zuid

Idexx

850

Beukenhorst-Oost

125

175

125

170

Schiphol Centrum

SBM offshore

2.500

Beukenhorst-West

90

140

90

140

Schiphol Centrum

Qliktech

Beukenhorst-Zuid

175

210

175

215

De Hoek-Noord

80

120

80

120 365

Schiphol

Metrage 3.500

Hoofddorp

1.100 Schiphol


Badhoevedorp

v.o.n. in % Landsdeel West

Lijnden Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

5,50

8,50

5,40

8,00

Overige locaties

7,00

12,00

7,00

12,00

ultimo 2014 van tot

Plaats Centrum

Schiphol-Centrum

medio 2015 van tot 160

200

365

200

Schiphol-Oost

115

165

115

165

Schiphol-Rijk

85

150

85

145

Schiphol-Zuid

125

160

125

160

90

125

90

125

120

145

115

145


25

’s-Hertogenbosch en Tilburg Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Aanbod

Kantoorbanen 59.200

0,1%

2014 t.o.v. 2013



63%


e 110 per m2/jaar

7,9%

0%



110 105 100 95 90 2009

1,0%


Leegstand

2008=100

2008

0,7%

Huurprijs*

211.000 m2 (14,7%)

Index kantoorbanen

85

1.436.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

221.000 m2

2010

’s-Hertogenbosch en Tilburg

2011

2012

2013

2014

24 21 18 15 12 9 6 3 0

’s-Hertogenbosch

Leegstand 2014

Nederland

Tilburg

Breda


Oosterhout

Eindhoven


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


240 200

32%

160

49%

120 80 40 0 2008 2009 2010 2011 2012 Opname Aanbod ’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch Tilburg Tilburg

2013

2014

2015 (medio) Prognose opname 2015 Gem. opname 2008 - 2014

25% 11% 5% 3% 5% 32% 38%

5%

10%

3%

33%

Nederland


De opname van kantoorruimte in de regio ’s-Hertogenbosch en Tilburg kwam

ICT van 2014. Het aanbod Banken in ‘s-Hertogenbosch en Tilburg bleef nagenoeg gelijk op

over de eerste zes maanden van 2015 uit op 6.000 m². In ’s-Hertogenbosch 1.000 m². Dit is een daling van 63% ten opzichte van dezelfde periode vorig

221.000 m², maar een groter deel ervan stond leeg. De leegstand nam toe tot ICT 211.000 m², een toename van 7,9% ten opzichte van eind 2014. De grootste Industrie, Handel en Transport transactie kwam tot stand op De Herven waar Panasonic Benelux 1.100 m2

jaar. Dergelijke cijfers komen in de regio meer voor: ook in de regio’s Breda en

kantoorruimte huurde.

bedroeg de opname 5.000 m², terwijl in Tilburg de opname bleef steken op

Eindhoven presteerde de kantorenmarkt minder goed dan in het eerste half jaar

26

9%



20%

35%

’s-Hertogenbosch en Tilburg


25%

29% 31%


’s-Hertogenbosch en Tilburg Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Kantorenlocaties ’S-HERTOGENBOSCH 1 High Tech Parc 2 Pettelaarpark

Tilburg

3 Paleiskwartier

6

4 De Rietvelden/De Vutter 5 Brabantpoort

5 1

1

3

8

4

6 Maaspoort 7 De Brand

4

8 De Herven

’s Hertogenbosch 2

TILBURG

3

1 Spoorzone

5

7

2 ’t Laar

2

3 Prof. Cobbenhagenlaan e.o. 4 Ringbaan West 5 Katsbogten


Omvangrijke transacties kantoorruimte medio 2015 Plaats


‘s-Hertogenbosch De Herven

Tilburg

Huurder/koper

Metrage 1.100

Panasonic Benelux

ultimo 2014 van tot

Plaats ‘s-Hertogenbosch De Brand

medio 2015 van tot

Brabantpoort

Lensvelt Medical

900

85

125

85

Peperstraat

Ritmeester Cigars

850

De Herven

80

125

80

125

Maaspoort

Caris Geografic

600

De Rietvelden/De Vutter

75

100

75

100

Wilhelminapark

AGIN Timmermans

600

High Tech Parc

120

Tilburg


70

120

70

Pettelaarpark

100

150

100

150

Paleiskwartier

135

160

135

160

Spoorzone

95

135

95

135

Prof. Cobbenhagenlaan e.o.

110

135

110

135

Ringbanen

105

125

105

125

90

125

90

125

100

115

100

115

‘t Laar

v.o.n. in %

Zaltbommel

Landsdeel

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Zuid

Beste locaties

7,00

10,00

7,00

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,00

125

Waluwe


27

Limburg Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Maastricht (incl. Airport/Beek), Heerlen, Roermond en Venlo

Aanbod

Kantoorbanen 56.600

1,4%

2014 t.o.v. 2013



2,6%

81%

0,4%


Huurprijs*


e 114 per m2/jaar

1,4%

0%


Leegstand

Index kantoorbanen


2008=100

28

110

24

105

20

100

16

95

12 8

90 85

1.552.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

202.000 m2

4 2008

Limburg

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0

Maastricht incl. Airport

Heerlen

Leegstand 2014

Nederland

Roermond

Eindhoven


Helmond

Venlo


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.) 240 210 180 150 120 90 60 30 0

buitenring 2014 - medio 2015, binnenring 2005 - medio 2015 ( ≥ 500 m2 v.v.o.) 17% 30%

19% 4%

43% 2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

11% 13%

9%

35%



5%

10%

3%

33%

Limburg

Nederland




De opname van kantoorruimte in de regio Limburg kwam over de eerste zes

ICT grote kantoortransactie Banken werd geregistreerd. Dit betreft Ericsson

maanden van 2015 uit op 3.000 m², een afname van 81% ten opzichte van

Telecommunicatie, die 2.500 m² huurde in Maastricht. Het kantorenaanbod ICT in de regio daalde licht met 2,6% tot 202.000 m², bij een gelijk blijvend Industrie, Handel en Transport huurprijsniveau van EUR 114 per m² per jaar.

dezelfde periode vorig jaar. Toen zorgde de transactie van de gemeente Heerlen voor een hoge opname, terwijl in dit eerste halfjaar slechts een

28

20%

4%

59%

2008

25%

29% 31%


Limburg Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Maastricht (incl. Airport/Beek), Heerlen, Roermond en Venlo

Kantorenlocaties

A73

5

MAASTRICHT 1 Centrum/Stationsgebied 2 Randwijck-Noord

N280

3 Ceramique

Maastricht

4 Geusselt

4

1 Roermond

1

5 Maastricht Airport

3

HEERLEN

2

1 Centrum/Stationsgebied

A73

2 Avantis 3 Coriopolis 0

1 km

ROERMOND 1 Centrum E34

3

VENLO

A67

2

1 Centrum 2 Noorderpoort 3 Trade Port

Venlo

1 A73

3

1

Heerlen

2



medio 2015


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Maastricht

Randwijck-Noord

Ericsson Telecommunicatie

Metrage 2.500

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Centrum/Stationsgebied

110

150

110

150

Randwijck-Noord

90

125

90

125

Ceramique

115

135

115

135

Geusselt

90

120

90

120

Maastricht Airport

90

130

90

130

Centrum/Stationsgebied

90

125

90

125

Avantis

90

112

90

112

105

120

105

120

Plaats Maastricht

Heerlen

Coriopolis


Roermond

Centrum

95

130

95

130

v.o.n. in %

Venlo

Centrum

90

125

90

125

100

125

100

125

Trade Port

80

100

80

100

Landsdeel Zuid

Noorderpoort

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,00

10,00

7,00

10,00

Sittard

Kantorenpark Noord

95

125

95

125

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,00

Weert

Kantorenpark Noord

95

125

95

125


29

Rotterdam en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Rotterdam, Capelle a/d IJssel, Schiedam en Drechtsteden

Aanbod


2,9%

2014 t.o.v. 2013


4.818.000 m2

3,6%


e

1.030.000 m2 (21,4%)

139%


e 124 per m2/jaar

5,2%

0,1%



2008=100 110 105 100 95 90

2009

Rotterdam e.o.

Huurprijs*

Leegstand

Index kantoorbanen

2008

0,4%


Leegstand

Opname

85

Voorraad

1.079.000 m2

2010

2011

2012

2013

2014

Nederland

36 32 28 24 20 16 12 8 4 0

Rotterdam

Capelle a/d IJssel

Leegstand 2014

Schiedam Drechtsteden


Breda

Den Haag


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


1.200 1.000 37%

800

26% 28%

31%

4%

600 400

36%

200 0 2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

1%

34%

20% 9%

3% 35% Rotterdam e.o.



5%

10%

3%

33%

Nederland




De opname van kantoorruimte in de regio Rotterdam kwam in de eerste helft

ICT lag aan de hogeBanken opname is eveneens de grootste kantoortransactie

van 2015 uit op 77.000 m², een toename van 139% ten opzichte van medio waarvan circa 7.000 m² aan Spaces in Hofplein 20, circa 1.400 m² aan Tribes in

van Nederland in het eerste halfjaar, namelijk die van de Nationale Politie ICT (16.450 m²) op de Marten Meesweg te Rotterdam. Het aanbod in de regio Industrie, Handel en Transport Rotterdam steeg licht tot 1.079.000 m² en een toenemend deel daarvan staat

de Wilhelminatoren en 1.400 m² aan Tribes in de Geminitoren (Rivium).

leeg. De leegstand voor de regio kwam na de eerste zes maanden van 2015

De opgenomen metrage is zelfs hoger dan de kantooropname van de regio over

uit op 21,4%, terwijl de gemiddelde huurprijs nagenoeg gelijk bleef op EUR 124

heel 2014, die op 70.000 m² uitkwam. De grootste transactie die ten grondslag

per m² per jaar.

vorig jaar. Dit is inclusief de verhuur van circa 9.800 m² aan business centers,

30

25%

29% 31%


Rotterdam en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Rotterdam, Capelle a/d IJssel, Schiedam en Drechtsteden

Kantorenlocaties

7

1 Centraal Station

6

2 Centrum 3 Kop van Zuid 4 Marconiplein/Parklane

Capelle a/d IJssel

5 Brainpark

9

6 Alexandrium/Oosterhof

1

Schiedam

7 Rotterdam Airport

2

5

4

8 Zuidplein

3

9 Schieveste (Schiedam) 10 Rivium/Fascinatio

10

Rotterdam 8




Plaats

Locatie

Rotterdam

Alexandrium/Oosterhof Nationale Politie

Schiedam

Huurder/koper

Metrage 16.450

ultimo 2014 van tot

Plaats Rotterdam

medio 2015 van tot

Centraal Station

Spaces

7.000

Centrum

90

225

90

225

Kop van Zuid

Nidera

4.500

Centraal Station

145

225

145

235

Alexandrium/Oosterhof Vastgoed Beheer PBG

3.800

Kop van Zuid

140

215

140

215

Waalhaven Z.z.

Visser & Smit Bouw

3.300

Marconiplein/Parklane

100

130

100

125

Schieveste

Ingenieursbureau Tebodin

Brainpark

125

165

125

165 145

3.150

Alexandrium/Oosterhof

90

150

90

140

175

140

175

Zuidplein

85

125

85

125

Schieveste

115

140

115

140

60

125

60

125

90

125

90

120

Rotterdam Airport Schiedam

Capelle a/d IJssel Rivium


Barbizon Capelle Oﬃce Park

v.o.n. in %

Hoofdweg

80

120

80

120

140

120

140

90

135

90

135

Dordrecht


Landsdeel

Locatie

West

Beste locaties

5,50

8,50

5,40

8,00

Overige locaties

7,00

12,00

7,00

12,00

Amstelwijck

120

medio 2015 van tot

ultimo 2014 van tot

Centrum

31

Stadsregio Arnhem Nijmegen Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Arnhem, Nijmegen en Overbetuwe

Aanbod

Kantoorbanen 64.350

1,7%

2014 t.o.v. 2013



41%


0,9%


e 110 per m2/jaar

4,4%

1,0%


Leegstand


2008=100 110 105 100 95 90

2008

2,8%

Huurprijs*

265.000 m2 (16,1%)

Index kantoorbanen

85

1.644.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

318.000 m2

2009

2010


2011

2012

2013

2014

Nederland

32 28 24 20 16 12 8 4 0

Arnhem

Nijmegen

Leegstand 2014

Ede

Veenendaal


Apeldoorn ’s-Hertogenbosch


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.) 320 280 240 200 160 120 80 40 0

buitenring 2014 - medio 2015, binnenring 2005 - medio 2015 ( ≥ 500 m2 v.v.o.) 15%

32%

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

5% 44%

38% 9%

20% 9%

7% 35% Stadsregio Arnhem Nijmegen



5%

10%

3%

33%

Nederland




De opname van kantoorruimte in de stadsregio Arnhem-Nijmegen kwam over

ICT momenteel 318.000 Bankenm² kantoorruimte op de markt wordt aangeboden. Hiervan

de eerste zes maanden van 2015 uit op 12.000 m². Deze opname kwam mede

staat 265.000 m² fysiek leeg, wat neerkomt op een leegstandspercentage dat ICT gelijk is aan het Nederlands gemiddelde van 16,1%. Het huurprijsniveau daalde Industrie, Handel en Transport licht met 1% tot gemiddeld EUR 110 per m² per jaar.

tot stand doordat Capter Nijmegen zich op 2.650 m² aan de Oranjesingel in Nijmegen vestigde. Het aanbod in de stadsregio steeg licht met 2,8%, waarmee

32

25%

29% 31%

25%

25%


Stadsregio Arnhem Nijmegen Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Arnhem, Nijmegen en Overbetuwe

Kantorenlocaties ARNHEM 1 Stationsomgeving 2 Kroonpark/Groningensingel

1

3 Velperweg

5

4 Gelderse Poort 5 Arnhems Buiten

4

6 IJsseloord II

Arnhem 3 6

2 Duiven

NIJMEGEN

10 Zevenaar

7 Stationsomgeving 8 Brabantse Poort 9 Lindenholt/Kerkenbos ZEVENAAR 10 Mercurion

7 9 8

Nijmegen

Wijchen




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Nijmegen

Stationsomgeving

Capter Nijmegen

2.650

Lindenholt/Kerkenbos

Koninklijke Visio

650

Stationsomgeving

90

180

90

170

Kadestraat

Provincie Gelderland

950

Kroonpark/Groningensingel

90

125

100

120 125

Arnhem

Metrage Arnhem

KplusV Organisatieadvies

700

Velperweg

95

125

95

IJsseloord II

Schäfer Shop

600

Gelderse Poort

105

125

100

125

Arnhems Buiten

85

125

85

125


Zevenaar

v.o.n. in %

Oost

medio 2015 van tot

Westervoortsedijk

Nijmegen

Landsdeel

ultimo 2014 van tot

Plaats

Elst Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,60

10,50

7,60

10,50

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

IJsseloord II

110

150

100

150

Stationsomgeving

110

150

110

145

Brabantse Poort

90

110

90

110

Lindenholt/Kerkenbos

70

100

70

105

85

110

85

105

90

115

90

115

Mercurion


33

Twente Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Enschede, Hengelo en Almelo

Aanbod

Kantoorbanen 39.950

0,5%

2014 t.o.v. 2013



149%


e 94 per m2/jaar

0,3%

0%



110 105 100 95 90

Twente

1,3%


Leegstand

2008=100

2008

5,8%

Huurprijs*

222.000 m2 (23,3%)

Index kantoorbanen

85

955.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

224.000 m2

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Nederland

36 32 28 24 20 16 12 8 4 0

Enschede

Hengelo

Leegstand 2014

Almelo


Deventer


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


250 19%

200

33%

150

39%

100

0

7% 1% 35% 29%

50

19% 2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)


9% 5%

10%

3%

33%

Twente


20%

35%

Nederland




De totale kantooropname in de regio Twente kwam over de eerste zes maanden

ICT kantoorruimte Banken daalde in zes maanden met 5,8% tot 224.000 m², waarvan

van 2015 uit op 10.000 m2, een toename van 149% ten opzichte van medio

momenteel 222.000 m² leegstaat. Dit komt neer op een leegstandspercentage ICT van 23,3% van de kantorenvoorraad. De huurprijzen in Twente bleven gelijk op Industrie, Handel en Transport gemiddeld EUR 94 per m² per jaar.

2014. Een belangrijke verklaring voor deze hoge opname is de vestiging van Xerox op 3.100 m² aan de Brandweerstraat in Enschede. Het aanbod van

34

25%

29% 31%

18%


Twente Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Enschede, Hengelo en Almelo

Kantorenlocaties 1 Enschede-Centrum 2 Business & Science Park 3 Zuiderval

6

4 Hengelo-Centrum

Almelo

5 Westermaat (Campus/Oosterbosch)

7

6 Almelo-Centrum

A35

7 Twentepoort

E30

5

A1

E30

Hengelo

A1

4

2 A35

Enschede 1 3

0

4 km




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Enschede

Centrum

Xerox

3.100

Plaats

Brouwerijstraat

Takeaway.com

1.900

Enschede

Centrum

75

125

75

125

Centrum

B-ware Ingenieursbureau

500

Business & Science Park

75

125

75

125

Westermaat

Plasticon

900

Zuiderval

100

135

100

135

Westermaat

St. Carmel College

750

Centrum

70

115

70

110

Stationsplein

Bureau Jeugdzorg Overijssel

650

Westermaat (Campus/Oosterbosch) 55

125

55

130

Hengelo Almelo

Metrage

Hengelo Almelo

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Centrum

70

115

70

115

Twentepoort

65

115

65

115



ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Oost

Beste locaties

7,60

10,50

7,60

10,50

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

35

Utrecht en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Utrecht, Stichtse Vecht, Nieuwegein en Houten

Aanbod


0,4%

2014 t.o.v. 2013



15%

6,2%

1,4%


Huurprijs*


e 125 per m2/jaar

15%

0,1%


Leegstand

Index kantoorbanen


2008=100

35

110

30

105

25

100

20

95

15 10

90 85

3.554.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

646.000 m2

5 2008

Utrecht e.o.

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0

Utrecht

Stichtse Vecht

Leegstand 2014

Nederland

Nieuwegein


Houten

Zeist


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


700 600 500

38%

400

15% 39%

9%

200

25%

100 2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

17%

5%

Utrecht e.o.

5%

10%

3%

33%

Nederland


De opname van kantoorruimte in de regio Utrecht en omgeving is over de

ICT (eveneens in Utrecht) Banken door DTZ Zadelhoff. Op basis van de huidige vraag lijkt

eerste zes maanden van 2015 uitgekomen op 30.000 m². Dit is een daling van deze totale opname waren de vestiging van Propertize op 2.800 m² aan het

de verwachte jaaropname lager uit te vallen dan die van 2014, circa 85.000 m². ICT Het aanbod van kantoorruimte steeg in de regio Utrecht met 15% ten opzichte Industrie, Handel en Transport van eind 2014 tot 646.000 m² bij een nagenoeg gelijk blijvend huurprijsniveau

Daalseplein in Utrecht en de huur van 2.250 m² aan het Franz-Lisztplantsoen

van gemiddeld EUR 125 per m² per jaar.

6,2% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Belangrijke transacties in

36

9%



20%

35%

12%


25%

29% 31%

12%

300

0

28%


Utrecht en omgeving Factsheets kantorenmarkt | medio 2015 Utrecht, Stichtse Vecht, Nieuwegein en Houten

Kantorenlocaties Stichtse Vecht 15

UTRECHT 1 Stationsomgeving Utrecht

9

2 Maliebaan/Oude Centrum

8

3 Rijnsweerd 4 Kanaleneiland

7

5 Papendorp

Utrecht

6

6 Stadshart Leidsche Rijn

1

7 Leidsche Rijn Noord

2

3

8 Overvecht

10

9 Lage Weide 10 Oudenrijn (De Meern)

5

4

NIEUWEGEIN 11 Centrum Nieuwegein 12 Merwestein 13 Plettenburg

Nieuwegein 12 13 11

HOUTEN

Houten

14 Molenzoom

14

STICHTSE VECHT 15 Zuilense Ring/Bisonspoor



medio 2015


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Utrecht

Stationsomgeving

Propertize

2.800

Plaats

Franz-Lisztplantsoen

DTZ Zadelhoff

2.250

Utrecht

Bekkerstraat

AST Farma

1.950

Stationsomgeving

Raad voor Accreditatie

Stationsomgeving

Unique Nederland

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Stationsomgeving

160

190

160

Rijnsweerd

120

155

120

155

1.700

Kanaleneiland

110

145

110

140

1.300

Lage Weide

80

125

80

125

Overvecht

80

135

80

135

Papendorp

135

165

135

165


Maliebaan

155

195

155

190

Oude Centrum

145

175

145

175

Oudenrijn (De Meern)

90

120

90

115

150

175

150

175

Leidsche Rijn/De Wetering

v.o.n. in %

Nieuwegein

Landsdeel Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

West

Beste locaties

5,50

8,50

5,40

8,00

Overige locaties

7,00

12,00

7,00

12,00

195

Centrum

80

115

80

115

Plettenburg

65

115

65

110 100

Merwestein

75

105

75

Houten

Molenzoom

100

125

100

125

Maarssen

Zuilense Ring/Bisonspoor

65

120

65

120


37

Zwolle, Apeldoorn en Deventer Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Aanbod

Kantoorbanen 75.650

2,8%

2014 t.o.v. 2013



1,5%

87%

0,8%


Huurprijs*


e 93 per m2/jaar

0,6%

0,5%


Leegstand

Index kantoorbanen


2008=100

28

110

24

105

20

100

16

95

12 8

90 85

1.873.000 m2

Leegstand

Opname e

Voorraad

397.000 m2

4 2008

2009

2010


2011

2012

2013

2014

0

Zwolle

Deventer

Leegstand 2014

Nederland

Apeldoorn


Arnhem

Enschede


Bron: LISA

Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 500 m2 v.v.o.)


420 15%

360 300 240

49% 46%

180

7%

120

4% 26%

60

16%

0

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

20%

20% 9%

35% Zwolle, Apeldoorn en Deventer



5%

10%

3%

33%

Nederland




De opname in de regio Zwolle–Apeldoorn–Deventer is in de eerste zes maanden

ICT aanbod en vraag. In m², is er nog altijd sprake van een ruime verhouding tussen Banken

van 2015 uitgekomen op 36.000 m². Vergeleken met dezelfde periode in 2014 m² van de Nationale Politie op Hanzeland in Zwolle heeft een grote invloed

totaal staat 20,6% van de kantorenvoorraad in de regio fysiek leeg. Hoewel het ICT absolute aantal lege vierkante meters is gedaald, is het leegstandspercentage Industrie, Handel en Transport licht toegenomen in een half jaar tijd. Dit heeft te maken met het feit dat de

op deze ontwikkeling. De keuze van de Nationale Politie voor Hanzeland is

kantorenvoorraad met 15.000 m² is afgenomen. Het ruime aanbod zorgt nog

niet uniek. In de afgelopen maanden kozen meer huurders voor deze locatie

altijd voor druk op de huurprijzen van kantoren. In de eerste helft van 2015 werd

vanwege de uitstekende bereikbaarheid per trein en vanaf de snelweg. Hoewel

gemiddeld EUR 93,- per vierkante meter per jaar betaald.

betekent dit dat de opname 87% hoger is uitgekomen. De huisvesting van 9.550

het aanbod in een half jaar tijd met 1,5% is gedaald tot een niveau van 397.000 38

25%

29% 31%

17%


Zwolle, Apeldoorn en Deventer Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Kantorenlocaties ZWOLLE 1 Hanzeland

Deventer

2 Binnenstad Plus 3 Voorsterpoort 4 Oosterenk

1 3

DEVENTER

2

2 Kloosterlanden/Hanzepark

4

Zwolle

1 Centrum

2

1

APELDOORN 1 Apeldoorn-Noord 2 Centrum

1

3 Brouwersmolen 4 Malkenschoten

2 Apeldoorn 3

4



medio 2015


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Zwolle

Hanzeland

Nationale Politie

Metrage 9.550

Plaats

Hanzeland

Landal Green Parks

2.850

Apeldoorn

Apeldoorn-Noord

65

125

65

125

Binnenstad Plus

Quality Contacts

1.600

Centrum

65

125

65

125

Hanzeland

De Nieuwe Zaak

1.450

Brouwersmolen

65

125

65

125

Binnenstad Plus

Stichting Leger des Heils

1.250

Malkenschoten

70

125

70

125

Deventer

Kloosterlanden

Cimpress

3.450

Apeldoorn

Apeldoorn-Noord

P.S.M. Bouwtechnisch Onderhoud

1.350

Deventer Zwolle

Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Landsdeel Noord Oost

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,75

11,00

7,75

11,00

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

Beste locaties

7,60

10,50

7,60

10,50

Overige locaties

8,50

12,50

8,50

12,50

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Centrum

70

125

70

125

Kloosterlanden/Hanzepark

50

100

50

100

Centrum/Stadsring

60

130

60

130

Hanzeland

70

125

70

125

A28-zone

90

130

90

130

Oosterenk

40

110

40

100


39

Vastgoedgegevens Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

40

Gemeente

Opname

Aanbod

Almelo Almere Amersfoort Amstelveen Amsterdam Apeldoorn Arnhem Assen Bergen op Zoom Best Breda Capelle aan den IJssel Delft Den Haag Deventer Diemen Drechtsteden Ede Eindhoven Enschede Etten-Leur Gouda Groningen Haarlemmermeer Heerenveen Heerlen Helmond Hengelo Hilversum Houten Leeuwarden Leiden Leidschendam-Voorburg Maastricht (incl. airport/Beek) Nieuwegein Nijmegen Oosterhout Rijswijk Roermond Roosendaal Rotterdam Schiedam 's-Hertogenbosch Smallingerland Son en Breugel Stichtse Vecht Tilburg Utrecht Veenendaal Veldhoven Venlo Zoetermeer Zwolle Nederland

1.000 3.000 5.000 6.000 80.000 8.000 5.000 3.000 1.000 0 2.000 2.000 7.000 49.000 4.000 0 4.000 6.000 12.000 7.000 0 14.000 7.000 16.000 1.000 0 1.000 2.000 4.000 1.000 0 2.000 0 3.000 2.000 6.000 0 2.000 0 3.000 67.000 3.000 5.000 2.000 0 0 1.000 30.000 1.000 4.000 0 1.000 24.000 497.000

44.000 182.000 230.000 189.000 1.067.000 153.000 248.000 49.000 19.000 27.000 152.000 163.000 83.000 518.000 95.000 16.000 100.000 52.000 260.000 84.000 9.000 108.000 124.000 273.000 20.000 62.000 43.000 96.000 122.000 46.000 60.000 67.000 19.000 84.000 128.000 62.000 16.000 191.000 31.000 13.000 762.000 54.000 146.000 8.000 18.000 45.000 75.000 427.000 55.000 18.000 26.000 152.000 149.000 8.362.000

(in m2)

(in m2)

Leegstand (2014) 20% 31% 24% 30% 17% 21% 18% 16% 18% 26% 19% 33% 20% 12% 24% 7% 16% 19% 18% 18% 12% 30% 13% 19% 17% 14% 25% 34% 19% 19% 10% 13% 10% 13% 26% 12% 12% 20% 12% 11% 21% 22% 14% 8% 21% 27% 16% 15% 29% 14% 10% 24% 18% 16,1%

Kantorenvoorraad (in m2)

216.000 583.000 855.000 643.000 6.010.000 724.000 1.107.000 298.000 104.000 104.000 740.000 493.000 420.000 4.055.000 376.000 213.000 601.000 253.000 1.479.000 458.000 73.000 357.000 927.000 1.428.000 118.000 446.000 172.000 281.000 630.000 237.000 600.000 532.000 189.000 601.000 495.000 498.000 133.000 958.000 251.000 121.000 3.493.000 232.000 956.000 107.000 86.000 167.000 480.000 2.655.000 181.000 127.000 254.000 631.000 773.000 49.532.810

Bandbreedte huurprijzen

(in euro per m2/jaar) 65 - 115 60 - 170 80 - 165 75 - 190 75 - 425 65 - 125 85 - 170 70 - 100 70 - 130 85 - 125 65 - 150 60 - 125 95 - 130 60 - 210 50 - 125 80 - 140 90 - 140 75 - 120 80 - 160 75 - 135 115 - 125 70 - 130 80 - 125 80 - 365 75 - 115 90 - 125 80 - 120 55 - 130 110 - 170 100 - 125 75 - 115 100 - 185 65 - 125 90 - 150 80 - 115 70 - 145 100 - 130 60 - 125 95 - 130 75 - 125 85 - 235 125 - 140 70 - 160 75 - 115 90 - 125 65 - 120 90 - 135 80 - 195 80 - 115 80 - 115 80 - 125 80 - 130 40 - 130 40 - 425

Algemene gegevens Factsheets kantorenmarkt | medio 2015

Gemeente Almelo Almere Amersfoort Amstelveen Amsterdam Apeldoorn Arnhem Assen Bergen op Zoom Best Breda Capelle aan den IJssel Delft Den Haag Deventer Diemen Drechtsteden Ede Eindhoven Enschede Etten-Leur Gouda Groningen Haarlemmermeer Heerenveen Heerlen Helmond Hengelo Hilversum Houten Leeuwarden Leiden Leidschendam-Voorburg Maastricht (incl. airport/Beek) Nieuwegein Nijmegen Oosterhout Rijswijk Roermond Roosendaal Rotterdam Schiedam 's-Hertogenbosch Smallingerland Son en Breugel Stichtse Vecht Tilburg Utrecht Veenendaal Veldhoven Venlo Zoetermeer Zwolle Nederland

Inwoners

(in aantal) 72.300 196.950 152.450 87.100 821.950 158.050 152.300 67.150 66.300 28.750 181.600 66.450 101.100 514.650 98.500 26.700 269.500 111.550 223.200 158.550 42.500 71.100 200.450 144.200 50.150 87.500 89.700 81.050 87.250 48.650 107.700 121.600 73.950 138.600 61.250 170.650 53.800 48.200 57.100 76.850 624.700 76.850 150.850 55.600 16.350 63.950 211.600 334.150 63.450 44.150 100.550 124.000 123.900 16.902.150

Beroepsbevolking (in % van totale bevolking) 65% 70% 66% 63% 72% 64% 69% 64% 65% 65% 66% 66% 72% 68% 66% 68% 64% 64% 68% 68% 65% 65% 75% 66% 62% 67% 65% 64% 64% 67% 68% 72% 62% 69% 67% 70% 64% 62% 66% 65% 68% 67% 64% 63% 60% 65% 69% 71% 64% 65% 65% 67% 67% 65%

Particulier besteed- Kantorenvoorraad baar huishoudinkomen per inwoner (in euro’s)

(in m2/inwoner)

31.000 34.900 36.900 40.200 31.400 34.800 30.500 32.200 33.600 39.100 35.200 34.700 32.100 31.800 32.800 35.200 32.600 36.400 32.000 29.600 35.600 35.000 28.500 39.700 32.600 28.200 32.900 32.200 36.400 42.900 28.700 34.000 37.100 65.700 35.200 30.900 35.800 33.100 31.500 33.900 29.600 31.000 34.900 31.100 40.700 40.800 31.600 34.300 34.800 37.300 31.200 36.000 33.600 36.100

3,0 3,0 5,6 7,4 7,3 4,6 7,3 4,4 1,6 3,6 4,1 7,4 4,2 7,9 3,8 8,0 2,2 2,3 6,6 2,9 1,7 5,0 4,6 9,9 2,4 5,1 1,9 3,5 7,2 4,9 5,6 4,4 2,6 4,3 8,1 2,9 2,5 19,9 4,4 1,6 5,6 3,0 6,3 1,9 5,2 2,6 2,3 7,9 2,9 2,9 2,5 5,1 6,2 2,9

Kantoorbanen (in aantal)

7.600 26.850 30.850 19.700 248.250 36.350 38.500 10.450 5.650 3.300 30.600 14.100 14.750 119.650 11.250 8.150 24.050 13.750 55.600 21.500 4.350 7.900 45.550 32.500 6.100 16.200 8.000 10.850 20.600 8.750 25.250 15.950 6.550 22.850 12.850 21.550 6.350 20.100 7.450 9.050 93.600 10.000 32.150 5.050 4.000 8.150 27.100 101.600 6.650 4.800 10.050 21.300 28.100 2.236.850

41

Nederland Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Aanbod

Banen in de industrie 3.093.050

1,3%

2014 t.o.v. 2013

53.506 ha

1,8%


1.182.000 m2

Huurprijs

3,6%

3,8%


1,5%

2014 t.o.v. 2013

Aanbod-voorraadratio

Opname e

Voorraad

9.723.000 m2

e 44 per m2/jaar

3,6%



0,6%

Voorraad bedrijventerreinen

Index banen in de industrie

(ha)

2008=100

54.000

110

1.400

53.000

1.200

52.000

100

1.000

51.000

800

95

50.000

600

49.000

400

105

90

48.000

85

2008

2009

2010

2011

2012

2013

200 2007

2014

2008

2009

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

Bron: IBIS, bewerking DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod


x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

0

in % (≥ 750 m2 v.v.o.)

12.000

18

10.000

15

8.000

12

6.000

9

4.000

6

2.000

3 2009

2014

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA

0 2008

2010

2010

2011

2012

2013

2014


2015 (medio)

0

Nederland Moerdijk Tilburg Rotterdam Sittard-Geleen

Ratio 2014

Opname naar sector


Ratio medio 2015

Venlo

Eindhoven

Emmen

Nederlands gemiddelde medio 2015

Aanbod naar grootteklasse x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.) 12.000

12% 3%

18%

10.000

23%

8.000

23%

6.000

2% 34% 34%

4.000

23% 28%

2.000 0

Nederland Industrie en bouw

Handel

Transport

ICT

Dienstensector

42 Dienstverlening

Dienstverlening

2008 750-1.000

2009

2010

1.000-2.500

2011

2012

2.500-5.000

2013

2014

5.000-10.000

2015 (medio) >10.000

Nederland Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015


Aanbod-voorraad ratio per gemeente in %, medio 2015


Locatie

Noord

Beste locaties

8,85

12,75

8,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00

Beste locaties

7,50

12,75

7,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00

Beste locaties

6,75

10,50

6,50

9,00

Zoetermeer

Overige locaties

7,70

12,00

7,70

12,00

Haarlemmermeer

Beste locaties

6,50

10,25

6,10

8,50

Amsterdam

Overige locaties

7,70

11,50

7,70

11,50

Veenendaal

Oost Zuid West

medio 2015 van tot

Stichtse Vecht

ultimo 2014 van tot

Veldhoven Moerdijk Rotterdam Wijchen Utrecht Amersfoort Oldenzaal Eindhoven

Diemen

Houten Almere Nieuwegein Venray

Huurprijzen bedrijfsruimten

Ede Den Haag


Deventer Arnhem

Plaats

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Groot Amsterdam

30

70

30

70

Rotterdam en omgeving

36

58

36

59

Den Haag en omgeving

25

64

30

63

Utrecht en omgeving

25

65

25

65

Haarlemmermeer

30

110

25

110

Drechtsteden Apeldoorn

Roosendaal Tilburg Son en Breugel Haarlem Enschede Breda Etten-Leur Zwolle

Eindhoven en omgeving

30

55

30

55


25

55

25

55


25

50

25

50

‘s-Hertogenbosch en Tilburg

25

50

25

50

Leiden

Gooi en Eemland

15

65

15

65

's-Hertogenbosch

Twentse Stedenband

20

48

20

48

Hengelo

Breda en omgeving

25

50

20

48

Zevenaar

Groningen en Assen

18

45

18

45

Maastricht

Limburg

25

50

25

49

Almere

25

60

25

60

Friesland

20

40

20

40

Ede en Veenendaal

30

50

30

50

Venlo

Trade Port-Noord

DSV Logistics

Tilburg

Venlo

Delft

Schiedam Best Rijswijk Capelle aan den IJssel Bergen op Zoom Helmond Heerenveen Nijmegen Smallingerland Oosterhout

medio 2015 Huurder/koper

Duiven

Lansingerland

Omvangrijke transacties bedrijfsruimte Locatie

Almelo

Hilversum

*De bandbreedtes geven de meest voorkomende huurprijzen weer. Uitschieters aan de boven- of onderkant vallen hier buiten.

Plaats

Waalwijk

Metrage

Assen Leidschendam-Voorburg

30.000

Sittard-Geleen

B. van Bloklandstraat Eurofar International

22.100

Groningen

Eibergen

Jukkertweg

Garagebedrijf Klein Gunnewiek

21.000

Tiel

Medel

Hennes & Mauritz

19.700

Raalte

Almelosestraat

Bleckmann

17.700

Dordrecht

Aquamarijnweg

Rulewave International

16.500

Oss

Vorstengrafdonk

Vos Logistics

15.000

Ede

Heestereng

HEMA

14.500

Amsterdam

Westpoort

Rivièra Maison

14.300

Moerdijk

Tradeboulevard

Top Group

13.600

Leeuwarden Roermond Emmen Zeist Gouda

0%

4%

8%

12%

16%

20%

Nederlands gemiddelde

43

Almere Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Aanbod

Banen in de industrie 28.350

3,1%

2014 t.o.v. 2013

496 ha

9,2%


1.000 m2


Huurprijs

7,3%

92%

0,3%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

180.000 m2

e 40 per m2/jaar

0,6%


0%




(ha)

2008=100 110

500

35

105

400

28

100

300

21

95

200

14

90

100

7

85

2008

Almere

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


280 240 8%

160 120

18% 23% 32% 4% 22%

80 40 0

12%

15%

200

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

Industrie en bouw

23%

18%

23%

2% 34% 34%

33%

45%

3%

23% 28% Nederland

Almere Handel

Dienstverlening

Transport

ICT

Dienstensector

Dienstverlening ICT

ICT

Handel m² (7,3% van de weer met 9% toegenomen en bedraagt momenteel 180.000 Transport

uitgekomen op slechts 1.000 m². De grootste transactie betrof de huur van 630

voorraad). Huurprijzen bleven vooralsnog stabiel op een gemiddeld niveau van

m² op Gooise Poort door Cloud Express. Nadat het aanbod in Almere twee jaar

EUR 40 per vierkante meter per jaar.

op rij was gedaald, is het beschikbare aanbod bedrijfsruimte in een half jaar tijd

44

Transport

De opname op de bedrijfsruimtemarkt van Almere is in de eerste helft van 2015

Industrie en bouw

Handel

Industrie en bouw

Almere Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Bedrijventerreinen

1

1 De Vaart

9

2 Veluwsekant 3 De Steiger 4 Hollandsekant 5 Stichtsekant 6 Gooisekant/Gooise Poort

10

7 Hogekant/Lagekant 8 Sallandsekant 9 Poldervlak 10 Markerkant

Almere 8 4 7

2 6

3

5


Omvangrijke transacties bedrijfsruimte medio 2015


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Almere


Cloud Express Nederland

630

Plaats Almere


ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Oost

Beste locaties

7,50

12,75

7,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00

Beste locaties

6,50

10,25

6,10

8,50

Overige locaties

7,70

11,50

7,70

11,50

West

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

De Vaart

25

45

25

Veluwsekant

40

55

40

55

De Steiger

30

45

30

45

Hollandsekant

35

55

35

55

Stichtsekant

40

60

40

60


40

60

40

60

Hogekant/Lagekant

45

60

45

60

Sallandsekant

40

55

40

55

Poldervlak

40

60

40

60

Markerkant

40

60

40

60

45


45

Amsterdam en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Amsterdam, Diemen en Amstelveen

Aanbod


2,2%

2014 t.o.v. 2013

Voorraad

344.000 m2

888 ha

0,3%



Opname


e

Huurprijs

7,8%

12%

4,2%

2014 t.o.v. 2013

e 45 per m2/jaar

0,3%


1,0%




(ha)

2008=100 110

1.000

25

105

800

20

100

600

15

95

400

10

90

200

5

85

2008

2009

Amsterdam e.o.

2010

2011

2012

2013

2014

0 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


600 500

11%

400

12% 21%

300

3%

21%

23%

100 2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


27%

25%

23%

2015 (medio)

34% 34%

36%

23% 28% Nederland

Amsterdam e.o. Industrie en bouw

Handel

Dienstverlening ICT

Transport

ICT

Dienstensector

Dienstverlening ICT Transport

De opname op de bedrijfsruimtemarkt van Amsterdam en omgeving is in de

Handel momenteel 344.000 m². Voor de Westpoort valt op te merken dat diverse Transport

eerste helft van 2015 uitgekomen op 73.000 m², een afname van 12% ten van een distributiecentrum door Rivièra Maison in Westpoort.

marktpartijen plannen hebben om grootschalige logistieke gebouwen te Handel ontwikkelen, waarbij dit gedeeltelijk op risico zal plaatsvinden. Industrie en bouw Het huurprijsniveau is in de loop van 2015 licht gestegen en bedraagt nu

Het aanbod beschikbare bedrijfsruimte is gelijk gebleven en bedraagt


opzichte van de eerste helft van 2014. De grootste transactie betrof de huur

46

23%

18% 2%

6%

200

0

12%

18%

Industrie en bouw

Amsterdam en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Amsterdam, Diemen en Amstelveen

Bedrijventerreinen 1

2

1 Amsterdam-Noord 2 Westpoort

A5

3 Amstelveen

Amsterdam

4 Zuidoost 5 Amstel Business Park 6 Business Park Osdorp

6

Diemen

5

A5

0

3

Schiphol

Amstelveen


Omvangrijke transacties bedrijfsruimte medio 2015 Plaats


Amsterdam Westpoort

Huurder/koper

Metrage

Rivièra Maison

14.300

medio 2015 van tot

Venspro

3.850

Noord

35

60

35

60

Van Mossel Groep

3.200

Westpoort

30

60

30

60

Westpoort

CP&A

2.850

Zuidoost

45

65

45

70

Noord

De Vries & Van de Wiel

2.500

Amstel Business Park

45

70

45

70

Amstelveen

40

55

40

55

Diemen/Weesp

30

55

30

60

Aalsmeer/Uithoorn

35

55

35

55

Alkmaar/Heerhugowaard

30

50

30

50

Haarlem

50

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

6,50

10,25

6,10

8,50

Overige locaties

7,70

11,50

7,70

11,50

Amsterdam

ultimo 2014 van tot

Zuidoost

v.o.n. in %

West

Plaats

Zuidoost

Bruto aanvangsrendementen Landsdeel

4

Waarderpolder

30

50

30

Mijdrecht

35

50

35

50

Zaanstad

30

50

30

50


47

Breda en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Breda, Oosterhout, Moerdijk, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal

Aanbod


1,8%

2014 t.o.v. 2013

2.616 ha

7,7%



5,1%

27%


0,7%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

661.000 m2

Huurprijs

e 34 per m2/jaar

0,4%


3,0%



(ha)

2008=100 110 105

2.800

70

2.400

60

2.000

100

50

1.600

40

95

1.200

30

800

20

90 85

400 2008

Breda e.o.

2009

2010

2011

2012

2013

2014

10

0 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


840 720

8%

600 1%

480 360

8%

54% 47%

240

12%

19% 3%

21% 23% 19%

23%

18%

23%

2% 34% 34%

23% 28%

120 0

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)

Nederland

Breda e.o. Industrie en bouw

Handel

Transport

Dienstverlening ICT

Dienstensector


De opname op de bedrijfsruimtemarkt in Breda en omgeving is in de eerste helft

Handel van de regio Breda. Zelfs met de lager uitgevallen transactiedynamiek daalde Transport

van 2015 uitgekomen op 64.000 m² en was daarmee 27% lager dan de opname enkele grote transacties plaats. TopGroup vestigde zich in Zevenbergen in een

het aanbod met circa 7,7% en kwam uit op 661.000 m². In West-Brabant is Handel momenteel een tekort aan hoogwaardig logistiek vastgoed. Ontwikkelaars en Industrie en bouw bouwers zijn in staat om tegen zeer scherpe prijzen nieuwe distributiecentra

warehouse van 13.600 m² en Lidl en Kuehne+Nagel huurden respectievelijk

te bouwen, waardoor nieuwbouw in bepaalde gevallen al goedkoper is dan

10.000 m² en 8.300 m² op de Transitoweg in Moerdijk. Hiermee is wederom

de bestaande bouw. Het heeft geleid tot een daling van de huurprijzen en die

het belang van de logistieke sector aangeduid voor de bedrijfsruimtemarkt

bedragen momenteel EUR 34 per m² per jaar.

over de eerste helft van 2014. Vooral in Moerdijk en Zevenbergen vonden

48

ICT

Industrie en bouw

Breda en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Breda, Oosterhout, Moerdijk, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal

Bedrijventerreinen

10

12

BREDA EN OMGEVING

Oosterhout

Moerdijk

1 Emer-Zuid/Emer-Noord 2 Heilaar Noord/IABC 3 Krogten 4 Hazeldonk

8

11

3

5 Hoogeind 6 Steenakker

1

6

7 Moleneind

7

2

8 Haagse Beemden

5

9 Vosdonk

Breda

10 Weststad I, II en III 11 Vijfeiken

9

12 Moerdijk

Etten-Leur 4

ROOSENDAAL /

2

BERGEN OP ZOOM

A17

1 Borchwerf I

1 3

2 Borchwerf II

E312

3 Majoppeveld-Noord

A58

4

A4

4 Majoppeveld-Zuid

Roosendaal

5 Noordland

A58 E312

5

Bergen op Zoom A4

0

2 km

Omvangrijke transacties bedrijfsruimte


medio 2015


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Zevenbergen

Tradeboulevard

TopGroup

13.600

Plaats

Moerdijk

Transitoweg

Heestermans Logistiek

10.000

Breda

Transitoweg

Kuehne+Nagel

8.300

Hazeldonk

Verkooijen Transport

5.400

Krogten

Steenakker

Excellent Fit

3.250

Hazeldonk

Vosdonk

Nomi Co-Packing

3.300

Breda Etten-Leur

Metrage

Etten-Leur


Oosterhout


Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Zuid

Beste locaties

6,75

10,50

6,50

9,00

Overige locaties

7,70

12,00

7,70

12,00

Moerdijk Roosendaal

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Emer-Zuid/Emer-Noord

25

35

20

35

Heilaar Noord/IABC

35

45

35

48

25

35

20

35

25

45

25

45

Hoogeind

35

50

35

45

Steenakker

35

45

35

45

Moleneind

25

35

20

35

Haagse Beemden

25

35

25

35

Vosdonk

25

45

25

45 47

Weststad I, II en III

35

50

35

Vijfeiken

25

40

25

38

Moerdijk

30

48

30

45

Majoppeveld

25

35

25

35

Borchwerf I en II

30

48

30

48

30

45

25

43

Bergen op Zoom Noordland


49

Den Haag en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Lansingerland, Delft, Zoetermeer en Gouda

Aanbod


1,6%

2014 t.o.v. 2013

Voorraad

286.000 m2

1.257 ha

8,0%



Opname


e

Huurprijs

4,6%

42%

1,6%

2014 t.o.v. 2013

e 47 per m2/jaar

0,5%


1,2%




(ha)

2008=100

1.400

110

42

1.200

36

1.000

100

30

800

24

95

600

18

400

12

105

90 85

200 2008

2009

Den Haag e.o.

2010

2011

2012

2013

2014

6

0 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


420 360

12%

23%

300

23%

28%

240 180

30%

3%

15%

23%

2%

1%

120

23%

18%

30%

18%

34% 34%

23% 28%

60 0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


32%

2015 (medio)

Industrie en bouw

Nederland

Den Haag e.o. Handel

Dienstverlening

Transport

ICT

Dienstensector

Dienstverlening ICT

ICT

Handel het Forepark inTransport Den Haag. Het aanbod daalde fors met 8% in een halfjaar tijd

ruimtemarkt in de Haagse regio een sterke start. Het opnameniveau lag

en kwam uit op 286.000 m². Deze afname kwam echter niet tot uiting in een

hiermee ongeveer 42% hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. In Delft

stijgende huurprijs. In tegendeel: de gemiddelde huurprijs van bedrijfsruimte

was het Hanos-ISPC dat 7.000 m² bedrijfsruimte huurde, in Zoetermeer

in de Haagse regio werd in de loop van 2015 lager en bedraagt nu gemiddeld

huurde Damman en Sypack respectievelijk 4.600 m² en 2.400 m² in


Lansinghage en de APC Groep nam 4.200 m² bedrijfsruimte in gebruik op

50

Transport

Met een geregistreerde opname van circa 48.000 m² kende de bedrijfs

Industrie en bouw

Handel

Industrie en bouw

Den Haag en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Lansingerland, Delft, Zoetermeer en Gouda Bedrijventerreinen 1 Kerketuinen/Zichtenburg 2 Bedrijvenpark Prisma 3 Lansinghage 4 Binckhorst 5 Laakhaven HS 6 Ypenburg 7 Forepark 8 Plaspoelpolder 9 Delft-Noord

Den Haag


4

5

7 Zoetermeer

6

2

1 8

3

Rijswijk

9




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Delft

Delft-Noord

Hanos-ISPC

7.000

Plaats

Zoetermeer

Lansinghage

Damman

4.600

Den Haag

Lansinghage

Sypack

2.400

Den Haag

Forepark

APC Groep

4.200

Rijswijk

Plaspoelpolder

La Playa Rijswijk

Plaspoelpolder

Expoplus Certeq

1.650

Berkel en Rodenrijs Spoorhaven

Metrage

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Kerketuinen/Zichtenburg

36

54

35

Binckhorst

30

54

30

53

Laakhaven HS

40

59

40

58

2.200

Ypenburg

50

59

50

58

2.050

Forepark

50

64

50

63

Bedrijvenpark Prisma

50

62

50

62

Zoetermeer

Lansinghage

40

57

40

56

Rijswijk

Plaspoelpolder

25

50

25

49

Delft

Noord

37

55

36

54

Gouda

Goudse Poort

35

55

35

54


Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

West

Beste locaties

6,50

10,25

6,10

8,50

Overige locaties

7,70

11,50

7,70

11,50

Bleiswijk

53

Leiden

35

55

35

54


37

54

36

53


51

Ede en Veenendaal Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Aanbod


2,7%

2014 t.o.v. 2013

573 ha

1,7%


40.000 m2

Huurprijs

7,1%

11%


0,5%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

203.000 m2

e 38 per m2/jaar

0,2%



0,9%



(ha)

2008=100 110

600

105

500

25

400

20

300

15

200

10

100

5

100 95 90 85

2008

2009

2010

Ede en Veenendaal

2011

2012

2013

2014

0

30

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


240 200

13%

160

10% 22%

120

3%

31%

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


2015 (medio)

53% Industrie en bouw

28%

Handel

Nederland Transport

ICT

Dienstensector


De bedrijfsruimtemarkt in de regio Ede–Veenendaal werd gekenmerkt door

14.000 m² bedrijfsruimte Transport huurde. De op een na grootste transactie vinden we

een hoge transactiedynamiek. De opname is over de eerste zes maanden vorig jaar werd gemeten. Het waren vooral bedrijven in de industrie, bouw

terug op de Nijverkamp inVeenendaal waar HBE tekende voor circa 11.000 m². Handel Ondanks de hoge opname, is het aanbod beschikbare bedrijfsruimte slechts Industrie en bouw licht afgenomen met 1,7% en bedraagt nu 203.000 m². De huurprijzen zijn met

en handel die een groot aandeel hadden in de totale opname. De grootste

de inflatie meegestegen, waarmee het huurprijsniveau gemiddeld op EUR 38

transactie werd gedaan door HEMA dat op de Heestereng in Ede circa

per m2/jaar komt te liggen.

uitgekomen op circa 40.000 m² en dat is 11% meer dan in dezelfde periode

52

23%

Ede en Veenendaal

Dienstverlening ICT

23%

34% 34%

36%

40

23%

18% 2%

11%

80

0

12%

24%

Handel

Industrie en bouw

Ede en Veenendaal Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Bedrijventerreinen 12

1 De Faktorij 2 De Batterijen 3 De Compagnie

2

4 Het Ambacht

1

5 Nijverkamp

Ede

6

3

6 Kievitsmeent

11

7 BT A12

Veenendaal

8 Heestereng

7

9 De Vallei

10

8 9

10 Frankeneng 11 Klaphek 12 Ede-Noord

4 5




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Ede

Heestereng

HEMA

Kievitsmeent

J. Hardeman Holding

4.350

Frankeneng

HPB Prefab Badkamers

2.000

14.500

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Kievitsmeent

40

45

40

45

Frankeneng/Klaphek

35

40

35

40

Plaats Ede

Heebink Transport

3.500

Heestereng/De Vallei

35

45

35

45

Nijverkamp

Saint Gobain

2.500

BT A12

40

45

40

50

Nijverkamp

Betaalbaarshoppen

2.400

Noord

Veenendaal De Faktorij

Veenendaal

30

35

30

35

De Batterijen/Compagnie/Faktorij 35

45

35

45

Het Ambacht/Nijverkamp

45

30

45

30



Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,50

12,75

7,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00

53

Eindhoven en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Eindhoven, Helmond, Best, Son en Breugel en Veldhoven

Aanbod


2,2%

2014 t.o.v. 2013

Voorraad

509.000 m2

1.591 ha

3,8%



Opname


e

Huurprijs

6,4%

26%

1,1%

2014 t.o.v. 2013

e 43 per m2/jaar

0,2%


0%




(ha)

2008=100 110

1.800

105

1.500

35

1.200

28

900

21

600

14

300

7

100 95 90 85

2008

2009

Eindhoven e.o.

2010

2011

2012

2013

2014

42

0 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


600 500

20%

400 3%

300 200

26%

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

24%

23%

34% 34%

23% 28%

22%

2015 (medio)

Nederland

Eindhoven e.o. Industrie en bouw

Handel

Transport

Dienstverlening ICT

ICT

Dienstensector


De opname van bedrijfsruimte in de regio Eindhoven is over de eerste zes

is op het grote Transport aandeel van bedrijven in de transport en logistiek. De grote

maanden uitgekomen op 18.000 m² en dat is een groei van 26% in vergelijking bedrijfsruimte in Eindhoven wordt dit halfjaar minder gekenmerkt door een

ruimtebehoefte kan van jaar tot jaar sterk verschillen wat tot uitdrukking komt Handel in de opnamecijfers voor de regio Eindhoven. Het aanbod van bedrijfsruimte Industrie en bouw daalde met circa 3,8% en kwam uit op 509.000 m². Huurprijzen bleven stabiel

grote volatiliteit in de opnamedynamiek, wat gewoonlijk terug te voeren

op gemiddeld EUR 43 per vierkante meter per jaar.

tot wat er over de eerste helft van 2014 werd geregistreerd. De opname van

54

23%

18% 2%

29%


3%

3% 29%

100 0

18%

12%

26%

Handel

Industrie en bouw

Eindhoven en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Eindhoven, Helmond, Best, Son en Breugel en Veldhoven

Bedrijventerreinen

Son en Breugel

1 De Hurk 2 High Tech Campus

10

Best

3 De Run 4 Lake Forum/Park Forum

12

9

5 Flight Forum

11 Helmond

8

6 Eindhoven Airport

14

7 Eindhoven/Acht (GDC)

7

8 Kapelbeemd 9 Breeven 10 Science Park Eindhoven

6

15

0

11 Ekkersrijt

16

5

12 Esp 13 De Kade

13

4

14 Groot Schooten

1

Eindhoven

Veldhoven

15 Hoogeind/De Weijer 16 B.Z.O.B.

3

2




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Eindhoven

De Hurk

Gumax

Metrage 5.700

Plaats

Eindhoven Airport One of A Kind Technologies

1.500

Eindhoven

De Hurk

Deblick

1.000

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

De Hurk

40

52

40

52

Eindhoven/Acht

45

55

45

55

Son

Ekkersrijt

Bloemenhandel Frans Verhoeven

2.050

Esp

40

47

40

47

Veldhoven

De Run

Gebr. Van Den Sanden

1.300

De Kade

35

45

35

45

De Run

Raxtar

1.050

49

Son


Kapelbeemd

38

49

38

Flight Forum/Eindhoven Airport

40

52

40

52

High Tech Campus

40

50

40

50

Ekkersrijt

37

50

37

50

Science Park Eindhoven

40

50

40

50

Veldhoven

De Run

32

48

32

48

Helmond

B.Z.O.B.

34

50

34

50

medio 2015 van tot

Groot Schooten

39

45

39

45

Hoogeind

30

45

30

45

De Weijer

34

45

34

45

Breeven

34

45

34

45

Landsdeel

Locatie

ultimo 2014 van tot

Zuid

Beste locaties

6,75

10,50

6,50

9,00

Overige locaties

7,70

12,00

7,70

12,00

Best


55

Friesland Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Leeuwarden, Heerenveen en Drachten

Aanbod


1,9%

2014 t.o.v. 2013

1.157 ha

2,5%



Huurprijs

2,5%

33%

15%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

147.000 m2

e 27 per m2/jaar

0,5%


0%




(ha)

2008=100 110

1.200

105

1.000

50

800

40

600

30

400

20

200

10

100 95 90 85

2008

Friesland

2009

2010

2011

2012

2013

2014

60

0 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


210 180 150

12%

13%

120

3%

35%

90

19%

30 2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


2015 (medio)

48%

23%

34% 34%

23% 28% Nederland

Friesland Industrie en bouw

Handel

Dienstverlening ICT

Transport

ICT

Dienstensector


De opname van bedrijfsruimte is in Friesland uitgekomen op 13.000 m².

Handelbeschikbare van 2.600 m². Transport Mede door de hogere opname is het aanbod

In vergelijking met dezelfde periode vorig jaar is dat een toename van 33%.

bedrijfsruimte licht gedaald tot circa 147.000 m². De afname heeft echter geen Handel effect op het huurprijsniveau. Dat bleef stabiel op EUR 27 per vierkante meter Industrie en bouw per jaar.

Groothandelsbedrijven en transportondernemingen hadden een groot aandeel in de geregistreerde opname. In Heerenveen huurde UPS op De Kavels 4.200 m² en in Leeuwarden betrok autobedrijf Kalsbeek nieuwe ruimte

56

23%

18% 2%

33%

29%

60 0

8%

15%

Industrie en bouw

Friesland Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Leeuwarden, Heerenveen en Drachten

Bedrijventerreinen

4

LEEUWARDEN

1

1 De Hemrik

5

3

2 Newtonpark 3 Business Park Leeuwarden

Leeuwarden

4 Leeuwarden West

Heerenveen

3 DRACHTEN

1

4

1 De Haven 2 Burmania 3 Azeven-Zuid

2

4 Azeven-Noord

2

HEERENVEEN 1 Business Park Friesland West 2 Heerenveen-Zuid

2

3 Business Park Friesland 4 Internationaal Bedrijvenpark Friesland 5 De Kavels

Drachten 4

1 3



medio 2015


Plaats

Locatie

Heerenveen De Kavels

Huurder/koper

Metrage

UPS Nederland

4.200

Plaats

1.700

Leeuwarden

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

De Hemrik

20

30

20

30

De Kavels

Laboz

900

Newtonpark

25

35

25

35

De Kavels

Stichting de Lege Knip

850

Business Park Leeuwarden

25

35

25

35

Leeuwarden West

25

35

25

35

De Haven

20

35

20

35

Burmania

25

40

25

40

Azeven-Zuid

25

35

25

35

Azeven-Noord

25

35

25

35

Business Park Friesland West

20

35

20

35

Heerenveen-Zuid

20

30

20

30

Business Park Friesland West Quick

Leeuwarden De Hemrik

2.600

Autobedrijf Kalsbeek

Drachten


Heerenveen

v.o.n. in % medio 2015 van tot

25

35

25

35

Locatie

ultimo 2014 van tot

Business Park Friesland

Landsdeel

Intern. Bedrijvenpark Friesland 25

35

25

35

Noord

Beste locaties

8,85

12,75

8,00

11,00

De Kavels

20

35

20

35

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00

De Hemmen

25

30

25

30

Sneek


57

Gooi en Eemland Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Amersfoort en Hilversum

Aanbod


0,8%

2014 t.o.v. 2013

337 ha

36%


21.000 m2

Huurprijs

8,4%

72%


3,3%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

135.000 m2

e 45 per m2/jaar

2,3%



0,7%



(ha)

2008=100 110

420

12

105

350

10

280

8

210

6

140

4

70

2

100 95 90 85

2008

2009

Gooi en Eemland

2010

2011

2012

2013

2014

0

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


200 9%

160 35%

120

3%

18%

34%

80 3% 2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

11%

11%

2015 (medio)

55%

23%

34% 34%

23% 28% Nederland

Gooi en Eemland Industrie en bouw

Handel

Dienstverlening ICT

Transport

ICT

Dienstensector


De opname van bedrijfsruimte in de regio Gooi en Eemland steeg ten opzichte

Handel van 2015. Opvallend is dat veel van de bedrijfsruimtetransacties in het eerste Transport

van medio vorig jaar met 72% tot 21.000 m². De transacties van onder andere

halfjaar op De Isselt plaatsvonden. De aangeboden metrage in de regio Gooi Handel en Eemland steeg tot 135.000 m² wat een toename van 36% betekent. Het Industrie en bouw huurprijsniveau bleef bijna gelijk op gemiddeld EUR 45 per m² per jaar.

Babboe Bakfietsen (2.250 m²) op De Isselt in Amersfoort en die van Larsco (2.050 m²) in Hilversum zorgen voor deze toename over de eerste zes maanden

58

23%

18% 2%

26%

40 0

12%

Industrie en bouw

Gooi en Eemland Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Amersfoort en Hilversum

Bedrijventerreinen AMERSFOORT

5

1 De Isselt 2 De Wieken/Vinkenhoef 3 Vathorst 4 De Hoef 5 Calveen

3

HILVERSUM 1 Havenkwartier

4

1

2 Kerkelanden

2

Hilversum

Amersfoort 1 2




Metrage

Babboe Bakfietsen

2.250

Plaats

De Isselt

Max Tenten

2.000

Amersfoort

De Isselt

Top Service

1.300

De Isselt

Pronto Scooters

1.000

Amersfoort De Isselt

Hilversum

Huurder/koper

Calveen

Kreijne

850

Franciscusweg

Larsco

2.050

Kerkelanden

Fred Janssen

1.250

Hilversum

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

De Isselt

15

50

15

De Wieken/Vinkenhoef

45

65

45

65

Vathorst

50

60

50

60 50

50

De Hoef/Calveen

30

50

30

Havenkwartier

40

65

40

65

Kerkelanden

40

60

40

60

Soest

25

50

20

50

Zeist

40

60

40

60


Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Landsdeel Oost West

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,50

12,75

7,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00

Beste locaties

6,50

10,25

6,10

8,50

Overige locaties

7,70

11,50

7,70

11,50

59

Groningen, Assen en Emmen Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Aanbod


2,7%

2014 t.o.v. 2013

1.678 ha

17%



1,5%

161%


2,1%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

128.000 m2

Huurprijs

e 34 per m2/jaar

0,4%

0%




(ha)

2008=100 110 105

1.700

70

1.600

60

1.500

100

50

1.400

40

95

1.300

30

1.200

20

90 85

1.100 2008

2009

2010

Groningen, Assen en Emmen

2011

2012

2013

2014

10

1.000 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


210 180

12%

150

29%

120 90

34%

14%

30 2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


2015 (medio)

8% 23%

23%

18%

23%


34% 34% 13%

ICT

23% 28%

Groningen, Assen en Emmen

Handel

Dienstverlening

Transport

Nederland ICT

Dienstensector


De bedrijfsruimtemarkt in Groningen, Assen en Emmen leefde op in de

Handel dat 8.550 m² kocht op Euvelgunne en door ICT-bedrijf Experty (6.300 m²) aan Transport

eerste helft van 2015. De opname van bedrijfsruimte nam fors toe tot

de Ulgersmaweg. Door deze hoge opname nam ook het aanbod in de regio af Handel met 17% tot 128.000 m² bij een gelijkblijvend huurniveau van gemiddeld Industrie en bouw EUR 34 per m² per jaar.

31.000 m² terwijl de opname over heel 2014 uitkwam op 19.000 m². Deze hogere opname werd vooral bepaald door Bulthuis Truck- & traileronderdelen,

60

3%

2%

3%

60 0

32%

31%

Industrie en bouw

Groningen, Assen en Emmen Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Bedrijventerreinen

3

5

GRONINGEN

4

Groningen

1 Eemspoort 2 Euvelgunne/

4

Winschoterdiep 3 Hoendiep

1

4 Driebond

1

3

5 De Hoogte

2 Assen

ASSEN 1 Stadsbedrijvenpark 2 Schepersmaat 3 Messchenveld 4 Peelerpark

2 EMMEN 1 Bedrijvenpark A37

Emmen

2 Waanderveld 3 Bargermeer

2

3

1



medio 2015


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Groningen

Euvelgunne

Bulthuis Truck- & Traileronderdelen

8.550

Plaats

Ulgersmaweg

Experty

6.300

Groningen

De Hoogte

Gemeente Groningen

5.100

Euvelgunne

Menlo Worldwide Logistics

2.500

Driebond

Ysee

2.500

Peelerpark

Leads Jeans & Fashion

1.000

Assen

Metrage

Assen

Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Landsdeel Noord

Emmen Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

8,85

12,75

8,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Eemspoort

35

45

35

Euvelgunne/Winschoterdiep

25

35

25

35

Hoendiep

20

30

20

30

Driebond

35

43

35

43

Stadsbedrijvenpark

28

33

28

33

Scheepersmaat

33

38

33

38

Messchenveld

35

40

35

40

Peelerpark

33

38

33

38

Bedrijvenpark A37

35

40

35

40

Waanderveld

30

35

30

35

Bargermeer

18

35

18

35

45


61

Haarlemmermeer Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Lijnden, Cruquius en Badhoevedorp

Aanbod


3,3%

2014 t.o.v. 2013

609 ha

13%


15.000 m2

8,0%

68%



6,9%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

244.000 m2

Huurprijs

e 65 per m2/jaar

0,4%

0%




(ha)

2008=100

700

110

14

600

12

500

100

10

400

8

95

300

6

200

4

105

90 85

100 2008

2009

Haarlemmermeer

2010

2011

2012

2013

2014

0

2 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


250 2%

200

3%

32% 16% 13% 7% 13%

150 100 50 0

12%

18%

6% 2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

51%

2015 (medio)

23%

2% 34% 34%

23% 28%

42%

Nederland

Haarlemmermeer Industrie en bouw

Handel

Dienstverlening ICT

Transport

ICT

Dienstensector


De bedrijfsruimtemarkt van de Haarlemmermeer presteert over de eerste helft

Handel logistiek object te ontwikkelen Transport en dat momenteel een groot nog niet verhuurd

van 2015 minder goed dan in de eerste zes maanden van 2014. De opname bedrijfsruimte in de regio steeg met 13% ten opzichte van eind 2014 tot 244.000

in aanbouw is op Schiphol-Oost. Verder kan worden opgemerkt dat bij diverse Handel marktpartijen omvangrijke en concrete planvorming is voor de ontwikkeling Industrie en bouw van hoogwaardig aanbod gericht op logistieke activiteiten. De gemiddelde

m². De afname van het opnamecijfer kan mogelijk worden verklaard door de

huurprijs bleef gelijk op EUR 65 per m² per jaar. Enkele grote transacties in de

beperkte aanwezigheid van bestaand kwalitatief hoogwaardig aanbod. De stijging

Haarlemmermeer waren SPS, dat een object van 5.000 m2 kocht op Schiphol-

van het aanbod kan worden verklaard doordat marktpartijen weer op risico durven

Zuid en Nederlands Express, dat 4.250 m² opnam in Nieuw-Vennep.

kwam uit op 15.000 m², wat een afname van 68% betekent. Het aanbod van

62

23%

18%

Industrie en bouw

Haarlemmermeer Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Lijnden, Cruquius en Badhoevedorp

Bedrijventerreinen

12

1 De Hoek/Schiphol-West

Lijnden

Cruquius

2 Graan voor Visch

Badhoevedorp

13

3 De President

16

4 Noord

5

5 Schiphol-Noord 6 Schiphol-Rijk 7 Schiphol-Zuid

4

8 Schiphol-Zuidoost

Schiphol

9 Spoorzicht 10 Pionier

Hoofddorp

11 Nieuw-Vennep-Zuid

7

12 ABP Lijnden 13 Cruquius-Zuid

3

14 Schiphol Logistics Park

8

2

1

15 6

15 Schiphol-Oost 16 De Schuilhoeve

14 10 Nieuw-Vennep

9

11




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Schiphol

Zuid

SPS

5.000

Plaats

Nieuw-Vennep Zuid

Nederlands Express

4.250

Hoofddorp

Hoofddorp

MBF Savannah

1.350 1.300

Noord

Metrage

De Hoek/Schiphol-West Scarabee Systems & Technology Noord

800

HCT

Schiphol


Nieuw-Vennep medio 2015 van tot

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

De Hoek/Schiphol-West

45

80

45

80

Graan voor Visch

45

65

45

65

De President

65

75

65

75

Noord

25

55

25

55

Schiphol-Noord

70

80

70

80

Schiphol-Zuid

60

85

60

85

Schiphol-Zuidoost

75

110

75

110

Schiphol-Rijk

65

85

65

85

Schiphol Logistics Park

75

85

75

85

Schiphol-Oost

70

88

70

88

Spoorzicht

45

65

45

65

Pionier

30

45

30

45

Landsdeel

Locatie

ultimo 2014 van tot

Nieuw-Vennep-Zuid

60

75

60

75

West

Beste locaties

6,50

10,25

6,10

8,50

Lijnden

Airport Business Park

65

80

65

80

Overige locaties

7,70

11,50

7,70

11,50

Cruquius

Cruquius-Zuid

50

65

50

65


63

’s-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Aanbod


0,8%

2014 t.o.v. 2013

1.852 ha

7,5%



Huurprijs

5,1%

31%

4,3%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

469.000 m2

e 37 per m2/jaar

0,6%


0%




(ha)

2008=100 110

2.000

50

105

1.600

40

100

1.200

30

95

800

20

90

400

10

85

2008

2009

2010

2011

’s-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk

2012

2013

2014

0 2007

2008

2009

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


2% 28%

1%

5% 11%

12% 27% 38%

3%

23%

18%

23%

2%

43%

18%

34% 34%

23% 28%

2008

2009

2010

2011

2012

2013


2014

2015 (medio)


Dienstverlening

’s-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk Handel

Transport

Nederland ICT

Dienstensector

Dienstverlening ICT

ICT

Transport

De opname op de bedrijfsruimtemarkt in de regio ’s-Hertogenbosch, Tilburg

buitenmeubelen, die 22.100 m² kocht aan de B. van Bloklandstraat in Tilburg. Transport

en Waalwijk kwam over de eerste zes maanden van 2015 uit op 94.000 m²,

Het aanbod van bedrijfsruimte in de regio nam af tot 469.000 m², terwijl de

een toename van 31% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De grootste

gemiddelde huurprijs gelijk bleef op EUR 37 per m² per jaar.

transactie in de regio was die van Eurofar International, een producent van

64

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA

630 560 490 420 370 280 210 140 70 0

2010

Handel

Industrie en bouw

Handel

Industrie en bouw

’s-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Bedrijventerreinen ’S-HERTOGENBOSCH

3

1 De Vutter 2 De Rietvelden

1

3 Maaspoort 4 De Brand

2

Tilburg

3

5 De Herven

5 TILBURG

1

1 Kraaiven

5

2

2 Loven 3 Vossenberg

’s-Hertogenbosch

4 Katsbogten 5 Spoorzone

4

4




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Tilburg

B. van Bloklandstraat

Eurofar International

22.100

Plaats

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Super Micro Computer

6.400

Oss/Uden/Veghel

25

50

25

50

Dutch Electronics

6.300

‘s-Hertogenbosch De Brand

40

48

40

48

De Brand

Brouwers Logistics

6.000

De Herven

35

45

35

45

Graafsebaan

Sanitairwinkel.nl

4.450

De Rietvelden

25

40

25

40

Katsbogten

30

48

30

48

Kraaiven

25

45

25

45

Loven

25

45

25

45

Vossenberg

28

48

28

48

25

50

25

50

‘s Hertogenbosch De Brand Maaspoort Rosmalen

Metrage

Tilburg

Waalwijk




Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Zuid

Beste locaties

6,75

10,50

6,50

9,00

Overige locaties

7,70

12,00

7,70

12,00

65

Limburg Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Venlo, Sittard-Geleen en Venray

Aanbod


0,3%

2014 t.o.v. 2013

1.971 ha

17%



Huurprijs

3,9%

186%

0,7%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

387.000 m2

e 37 per m2/jaar

0,6%


0%




(ha)

2008=100 110

2.000

75

105

1.800

60

100

1.600

45

95

1.400

30

90

1.200

15

85

2008

Limburg

2009

2010

2011

2012

2013

2014

1.000 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


600 6%

500 400

1%

300

7%

60% 47%

200

12%

15% 3%

24% 19% 21%

23%

18%

23%

2% 34% 34%

23% 28%

100 0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


2015 (medio) Industrie en bouw

Handel

Dienstverlening ICT

Transport

ICT

Dienstensector


De bedrijfsruimtemarkt van Limburg presteerde de eerste zes maanden van

Handel 30.000 m² door DSV Logistics in Venlo. Hiernaast zien wij nog enkele grote Transport

2015 goed met een opname van 63.000 m². Dit is een groei van ruim van de bedrijfsruimtemarkt komt ook elders in de regio voor: de regio’s

(huur)transacties boven de markt hangen die in het laatste kwartaal van 2015 Handel de totale jaaropname in grote mate kunnen gaan bepalen. Het aanbod in de Industrie en bouw regio steeg met 17% tot 387.000 m² bij een gelijk blijvend huurprijsniveau van

’s-Hertogenbosch en Tilburg, Eindhoven en Breda lieten vergelijkbare prestaties

EUR 37 per m² per jaar.

40.000 m² ten opzichte van de eerste helft van 2014. Een soortgelijke opleving

zien. De grootste transactie in deze gestegen opname was de koop van

66

Nederland

Limburg

Industrie en bouw

Limburg Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Venlo, Sittard-Geleen en Venray

A73 A73 Bedrijventerreinen

VENRAY

1

A73 A73

1 Smakterheide 2 Keizersveld 3 De Hulst 4 De Blakt

3

2

VENLO / MAASBREE 1 Trade Port

0

A73 A73 0

5

6 1

1 km 1 km

2 Trade Port-West

A2

Maasbree

3 Trade Port-Noord

Born

A67 A67 E34 E34

2

A2

E25 E25 A73 A73

4 Geloërveld (Belfeld)

Venlo

5 Veegtes

Sittard

6 Businesspark Siberië SITTARD-GELEEN-BORN

3

1 Holtum-Noord 2 Bedrijventerrein-Noord © GeoMedia 2008 [7157]

Tegelen © GeoMedia 2008 [7157]

3 Bedrijvenstad Fortuna

4

A73 A73 0 0

Geleen

2 km 2 km

0

0

1 km 1 km

A73

1

A73

2

Venray

3

Huurprijzen bedrijfsruimten in euro per m2/jaar*

4 A73 0

Venray

medio 2015

Venray

Huurder/koper

Metrage

Venlo

medio 2015 van tot A2

Smakterheide

33

48

33

48

Keizersveld

33

E25 45

33

45

A73 De Hulst/De Blakt

30

45

30

45

Trade Port

35

48

35

48

Trade Port Noord

DSV Logistics

Trade Port West en Noord

37

49

37

49

Trade Port

Eurotech Group

8.750

Geloërveld (Belfeld)

37

43

37

43

Trade Port

Dentsply

6.000

Veegtes

29

38

29

38

Veegtes

Van Geyn Holding

1.800

Holtum-Noord

25

50

25

50

Smakterheide

ND Logistics Netherlands

30.000

Born Sittard

11.200

Heerlen


Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Zuid

Beste locaties

6,75

10,50

6,50

9,00

Overige locaties

7,70

12,00

7,70

12,00

© GeoMedia 2008 [7157]

Venlo

Locatie

A67

ultimo 2014 van tot

Plaats

1 km

Omvangrijke transacties bedrijfsruimte Plaats

E34

Maastricht Roermond

Bedrijventerrein Noord

25

41

25

41

Bedrijvenstad Fortuna

38

45

38

45

De Koumen

29

39

29

39

De Locht/De Beitel

29

41

29

41

In de Cramer

29

41

29

41

2 km 32

48

32

48

Maastricht Airport

40

48

40

48

Roerstreek

29

41

29

41

Willem Alexander

29

39

29

39

Beatrixhaven

A73 0


67

Rotterdam en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Rotterdam, Rotterdam Albrandswaard, Capelle a/d IJssel, Schiedam, Spijkenisse, Barendrecht, Ridderkerk, Vlaardingen, Oud-Beijerland en Drechtsteden

Aanbod


3,1%

2014 t.o.v. 2013

Voorraad

782.000 m2

2.506 ha

1,3%



Opname


e

Huurprijs

6,3%

124%

e 48 per m2/jaar

0%



0,5%



(ha)

2008=100

2.800

110

42

2.400

36

2.000

100

30

1.600

24

95

1.200

18

800

12

105

90 85

400 2008

2009

Rotterdam e.o.

2010

2011

2012

2013

2014

6

0 2007

2008

2009

Opname en aanbod

Opname naar sector

16% 54%

1% 41%

2009

2010

2012

2013

2014

0

buitenring 2014 - medio 2015, binnenring 2005 - medio 2015 ( ≥ 750 m2 v.v.o.) 6%

2008

2011

Jaarlijkse uitgifte


800 700 600 500 400 300 200 100 0

2010

Voorraad

Nederland

Bron: LISA

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2011

2012

2013


2014

12%

15% 3%

21%

2015 (medio)

23%

18%

23%

2%

21% 25%

34% 34%

23% 28% Nederland

Rotterdam e.o. Industrie en bouw

Handel

Dienstverlening ICT

Transport

ICT

Dienstensector


In de regio Rotterdam is in de eerste zes maanden van 2015 132.000 m²

met totaal 14.750 m². Broekman Logistics, ECT, Odin en Handel wederom Neele-VAT Transport

bedrijfsruimte opgenomen. Dit is een forse stijging (124%) ten opzichte van de

huurden ruimte op Distripark Maasvlakte (totaal 23.000 m²). Het aanbod in de Handel regio nam echter ook 1,3% toe tot 782.000 m², terwijl de gemiddelde huurprijs Industrie en bouw nagenoeg gelijk bleef op EUR 48 per m² per jaar.

eerste helft van 2014, wat werd veroorzaakt door diverse logistieke transacties in het Rotterdamse havengebied en Alblasserdam. De Staay Food Group huurde hier 9600 m2, terwijl DHL en Neele-VAT zich op Distripark Botlek vestigden

68

3,1%

2014 t.o.v. 2013

Industrie en bouw

Rotterdam en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Rotterdam, Rotterdam Albrandswaard, Capelle a/d IJssel, Schiedam, Spijkenisse, Barendrecht, Ridderkerk, Vlaardingen, Oud-Beijerland en Drechtsteden Bedrijventerreinen

7

1 Distripark Botlek 2 Distripark Maasvlakte

0

6

3 Europoort

10

4 Distripark Eemhaven

Capelle a/d IJssel

5 Waalhavengebied 6 Noordwest/Spaanse Polder

Schiedam

7 Hoofdweggebied 8 Drechtsteden

9

9 Vijfsluizen 10 ’s-Graveland

Rotterdam

11 Spijkenisse

1 2

12 Nieuwe Gadering

5

3 12

4

11

8




Schiedam

Metrage

Staay Food Group

9.600

Plaats

Distripark Maasvlakte

Broekman Logistics

9.000

Rotterdam

Distripark Botlek

DHL

8.350

Alblasserdam Nieuwland Parc Rotterdam

Huurder/koper

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Distripark Botlek

40

57

40

58


36

50

36

50

Distripark Botlek

Neele-Vat

6.400

Distripark Eemhaven

48

59

48

59


Odin Groep

6.000

Waalhavengebied

42

56

42

56


ECT Delta Terminal

4.000

Noordwest/Spaanse polder 44

56

43

56


Neele-Vat

4.000

Hoogvliet

50

57

50

57

Wilhelminahaven

Harding Safety Netherlands

4.300

Halfweg

41

52

40

52

Capelle a/d IJssel

Hoofdweggebied

48

55

47

54

Schiedam

Vijfsluizen

50

55

50

55

‘s-Graveland

43

53

43

53

Barendrecht

Dierenstein/Vaanpark

49

58

48

58

Ridderkerk

Donkersloot


Spijkenisse

46

52

45

52

medio 2015 van tot

Vlaardingen

41

49

40

48

Landsdeel

Locatie

ultimo 2014 van tot

Oud-Beijerland

44

50

44

50

West

Beste locaties

6,50

10,25

6,10

8,50

Drechtsteden

49

58

49

58

Overige locaties

7,70

11,50

7,70

11,50


69

Stadsregio Arnhem Nijmegen Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Arnhem, Nijmegen, Wijchen, Duiven, Zevenaar en Overbetuwe

Aanbod


0,3%

2014 t.o.v. 2013

1.382 ha

8,3%



Huurprijs

4,7%

53%

e 43 per m2/jaar

0,3%


1,7%




(ha)

2008=100

1.400

110

42

1.200

36

1.000

100

30

800

24

95

600

18

400

12

105

90 85

200 2008

2009

2010


2011

2012

2013

2014

0 2007

2008

2009

Opname en aanbod

Opname naar sector

5%

2011

2012

2013


2014

3%

19% 19%

33% 35% 2010

2013

12%

19%

3%

2009

2012

2014

6 0


18%

2008

2011

Jaarlijkse uitgifte


400 350 300 250 200 150 100 50 0

2010

Voorraad

Nederland

Bron: LISA

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

26% 23%

ICT

23%

2% 34% 34%

23% 28%


23%

18%

Stadsregio Arnhem Nijmegen Handel

Dienstverlening

Transport

Nederland ICT

Dienstensector


De dynamiek op de bedrijfsruimtemarkt van de stadsregio Arnhem- Nijmegen

Handel betrekken van Transport 2.100 m² in Andelst door Heja Teff Specialiteitenbakkerij.

resulteerde in een opname van 32.000 m² over de eerste zes maanden van

Het aanbod van bedrijfsruimte in de regio nam over het afgelopen halfjaar toe Handel met 8,3% tot 326.000 m². De gemiddelde huurprijs nam eveneens toe, met Industrie en bouw 1,7% naar EUR 43 per m² per jaar.

2015. Dit is een toename van 53% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Dit kwam vooral door de vestiging van Klingele Golfkarton met 10.000 m2 op de Westkanaaldijk in Nijmegen, TÜV Rheinland in Arnhem met 4.400 m² en het

70

1,1%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

326.000 m2

Industrie en bouw

Stadsregio Arnhem Nijmegen Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Arnhem, Nijmegen, Wijchen, Duiven, Zevenaar en Overbetuwe

Bedrijventerreinen NIJMEGEN/WIJCHEN 1 Noord- en Oostkanaalhaven 2 Westkanaaldijk

Arnhem

3 Winkelsteeg 4 Bijsterhuizen

6

5

ARNHEM

8 7

5 ’t Broek/Kleefsche Waard 6 IJsseloord II

Duiven

9

10 11

Zevenaar

7 Rijkerswoerd

12

8 De Overmaat DUIVEN 9 Nieuwgraaf 10 Centerpoort-Noord en -Zuid

1

ZEVENAAR

2

11 Tatelaar 12 Hengelder

Nijmegen

4 3

Wijchen




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Nijmegen

Westkanaaldijk

Klingele Golfkarton

10.000

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Noord- en Oostkanaalhaven

35

45

35

50

Westkanaaldijk

25

40

25

40

Plaats Nijmegen

‘t Broek/Kleefsche Waard

TÜV Rheinland

4.400


DEBS

2.000

Andelst

Wanraaij

Heja Teff Specialiteiten Bakkerij

2.100

Winkelsteeg

25

35

25

40

Wijchen

Bijsterhuizen

Plastic Repair Service

2.000

Wijchen

Bijsterhuizen

35

45

40

45

Kamerlingh Onnesstraat

Multitex

1.000

Arnhem


30

45

30

45

Tatelaar

Sellned

1.800

IJsseloord II

45

55

45

55

Rijkerswoerd/De Overmaat

30

45

30

45

Arnhem

Zevenaar

Duiven

Nieuwgraaf/Centerpoort-Noord/Zuid 30

45

30

45

Zevenaar

Tatelaar

25

40

25

40

Hengelder

25

40

25

40

Kollenburg

25

40

25

40

25

45

25

45


Elst Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,50

12,75

7,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00


71

Twente Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Enschede, Hengelo, Almelo en Oldenzaal

Aanbod


1,1%

2014 t.o.v. 2013

1.609 ha

14%



Huurprijs

5,3%

29%

e 32 per m2/jaar

0,7%


0%




(ha)

2008=100 110

2.000

35

105

1.600

28

100

1.200

21

95

800

14

90

400

7

85

2008

Twente

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0 2007

2008

2009

Opname en aanbod

Opname naar sector

1% 20% 18% 2009

2010

2012

2013

2014

0


24% 17%

2008

2011

Jaarlijkse uitgifte


450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

2010

Voorraad

Nederland

Bron: LISA

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2011

2012

2013


2014

12%

21% 3%

33%

29%

2015 (medio)

23%

18%

23%

2% 34% 34%

23% 28%

37%

Nederland

Twente Industrie en bouw

Handel

Dienstverlening ICT

Transport

ICT

Dienstensector


Op de bedrijfsruimtemarkt van de regio Twente werd in de eerste zes maanden

Handelten opzichte van een transportbedrijf. Het aanbod in de regio steeg met 14% Transport

van 2015 43.000 m² opgenomen. Deze opname is te verklaren uit een tweetal

zes maanden geleden, waardoor momenteel 426.000 m² bedrijfsruimte wordt Handel aangeboden. De gemiddelde huurprijs in de regio bleef gelijk op EUR 32 per m² Industrie en bouw per jaar.

grote bedrijfsruimtetransacties. In Hengelo werd 7.000 m² opgenomen door het St. Carmel College en ook in Enschede werd 8.550 m² opgenomen door

72

0,1%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

426.000 m2

Industrie en bouw

Twente Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Enschede, Hengelo, Almelo en Oldenzaal

Bedrijventerreinen 1 De Haven

7

2 Marssteden

8

3 Euregio Bedrijvenpark 4 Josink-Es

Almelo

5 Twentekanaal

9

6 Westermaat 7 Bedrijvenpark Twente

11

8 Dollegoor/Turfkade

10 A35

Oldenzaal

9 Bedrijvenpark Bornsestraat

12

10 Twentepoort 11 XL Bedrijvenpark Twente

E30

A1

6

12 Hazewinkel

E30

Hengelo

A1

13

13 Hanzepoort

5 Enschede

A35

2

0

4 km




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Enschede

De Haven

Een transportbedrijf

Hengelo Oldenzaal Almelo

Metrage 8.550

Plaats Enschede

medio 2015 van tot

Van Merksteijn Plastics

1.800

De Haven

20

33

20

33

Westermaat

St. Carmel College

7.000

Euregio Bedrijvenpark

20

35

20

35

Twentekanaal

OCS Recreatie Groothandel

4.250

Marssteden

30

40

30

40

Hanzepoort

Fugers Foodgroup

4.100

Josink-Es

35

45

35

45

Hazewinkel

Royal Roofing Materials

1.600

Bedrijvenpark Bornsestraat

30

38

30

38

Bornerbroeksestraat

Installatiebedrijf Van Kooten

2.000

Bedrijvenpark Twente

23

35

23

35

Dollegoor/Turfkade

20

32

20

32

Twentepoort

30

40

30

40

XL Bedrijvenpark Twente

38

48

38

48

Twentekanaal

30

40

30

40

Westermaat

35

45

35

45

Hanzepoort

30

38

30

38

Hazewinkel

25

40

25

40


Almelo

Oldenzaal

v.o.n. in %

Oost

ultimo 2014 van tot

De Haven

Hengelo

Landsdeel

3

1 4

Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

7,50

12,75

7,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00


73

Utrecht en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Utrecht, Stichtse Vecht, Nieuwegein en Houten

Aanbod


1,0%

2014 t.o.v. 2013


105 100 95 90 2010

2011

2012

2013

2014

800 700 600 500 400 300 200 100 0

2007

2008

2009

Opname en aanbod

Opname naar sector

2%

28%

42% 2010

2013

12%

26% 21%

3%

2014

2011

2012

2013


2014

23%

18%

23%

2%

3%

2009

2012


14%

2008

2011

40 35 30 25 20 15 10 5 0

Jaarlijkse uitgifte


x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

22%

26%

2015 (medio)

16%

34% 34%

23% 28% Nederland

Utrecht e.o. Industrie en bouw

Handel

Dienstverlening ICT

Transport

ICT

Dienstensector


De totale opname bedrijfsruimte over de eerste zes maanden van 2015 in de regio

transacties boven de markt, waardoor de verwachting isHandel dat het opnameniveau Transport

Utrecht bedraagt 30.000 m², een daling van 28% ten opzichte van medio 2014. Equipment met 7.750 m² op De Wetering en de opname van 3.050 m² door

in de komende maanden nog zal stijgen. Het aanbod van bedrijfsruimte steeg fors Handel met 26% tot 366.000 m², waarmee de aanbod-voorraadratio op 10,2% uitkomt. Industrie en bouw De gemiddelde huurprijs per m² per jaar steeg echter door naar EUR 43, wat een

VideoJet Technologies Europe in De Meern. Er hangen echter nog verscheidene

toename van 2,5% betekent.

Belangrijke transacties in deze opname zijn de vestiging van Telstar Laboratory

74

2010

Voorraad

Nederland

Bron: LISA

400 350 300 250 200 150 100 50 0

2,5%

(ha)

110

Utrecht e.o.



2008=100

2009

e 43 per m2/jaar

2,1%



2008

Huurprijs

10,2%

28%

0,9%

2014 t.o.v. 2013


30.000 m2

85

719 ha

26%


Opname e

Voorraad

366.000 m2

Industrie en bouw

Utrecht en omgeving Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Utrecht, Stichtse Vecht, Nieuwegein en Houten

Bedrijventerreinen Stichtse Vecht

1 Lage Weide 2 Oudenrijn (De Meern)

3

1

3 Overvecht-Noord 4 De Wetering

4

5 Plettenburg/De Wiers

Utrecht

6 Liesbosch/Laagraven 7 ’t Klooster 8 Doornkade 9 Rondeel

2

10 Meerpaal

6

8

Nieuwegein 5

medio 2015 Locatie

Huurder/koper

Utrecht

De Wetering

Telstar Laboratory Equipment

7.750

Plaats

Lage Weide

Hapéco en Van Geelen

5.900

Utrecht

Lage Weide

TBA Transport Nederland

1.150

Beneluxlaan

Basic Fit Nederland

1.150

Oudenrijn

VideoJet Technologies Europe

3.050

Oudenrijn

InBev Nederland

2.800

Trampolinepark Midden Nederland

1.800

Nieuwegein Plettenburg/De Wiers

Metrage

Nieuwegein

Houten


ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Lage Weide

30

65

30

Oudenrijn (De Meern)

30

50

30

55

Overvecht-Noord

25

50

25

50

De Wetering

40

50

40

55

Plettenburg/De Wiers

30

45

30

45

Liesbosch/Laagraven

35

50

35

50

‘t Klooster

50

65

50

65

Doornkade

35

45

35

45

Rondeel

35

50

35

50

Meerpaal

40

55

40

60

30

45

30

45

25

40

25

50

Maarssen

v.o.n. in %

West

10


Plaats

Landsdeel

Houten



De Meern

9 7

Vianen Locatie

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Beste locaties

6,50

10,25

6,10

8,50

Overige locaties

7,70

11,50

7,70

11,50

De Hagen

65


75

Zwolle, Apeldoorn en Deventer Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Aanbod


2,4%

2014 t.o.v. 2013

1.275 ha

1,8%



Huurprijs

5,1%

19%

1,5%

2014 t.o.v. 2013


Opname e

Voorraad

320.000 m2

e 37 per m2/jaar

0,1%


0%




(ha)

2008=100 110

1.500

50

105

1.200

40

100

900

30

95

600

20

90

300

10

85

2008

2009

2010


2011

2012

2013

2014

0 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Voorraad

Nederland

0

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod

Opname naar sector

x 1.000 m2 (≥ 750 m2 v.v.o.)

2014


350 300

15%

250

21%

200

2%

150

2% 23% 29%

100

3%

18%

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


28%

Handel

Transport

Nederland ICT

Dienstensector


In de eerste helft van 2015 is 50.000 m² bedrijfsruimte opgenomen en daarmee

heeft plaatsgevonden in Apeldoorn. Hier werd op bedrijventerrein de Ecofactorij Transport

komt dit opnameniveau 19% lager uit dan in dezelfde periode in 2014. Net industriële sector in deze regio geslonken. In een jaar tijd daalde dit aantal met

8.050 m² opgenomen door een logistieke dienstverlener. De dynamiek op Handel deze regionale bedrijfsruimtemarkt wordt sinds 2014 steeds nadrukkelijker Industrie en bouw bepaald door bedrijven die actief zijn in de handel. Maar liefst 43% van de

2.000 m². Hoewel er minder vraag is naar bedrijfsruimte is het aanbod vrijwel

totale opname werd tussen 2014 en medio 2015 door deze categorie bedrijven

stabiel gebleven. Per 1 juli 2015 is in de regio Zwolle–Apeldoorn–Deventer

gerealiseerd. Over de afgelopen tien jaar komt dit aandeel op 30%.

als de afnemende vraag naar bedrijfsruimte is ook het aantal banen in de

320.000 m² bedrijfsruimte beschikbaar op de markt. De grootste transactie

76

23%


Dienstverlening ICT

23%

34% 34%

41%


23%

18% 2%

30%

50 0

12%

19%

Handel

Industrie en bouw

Zwolle, Apeldoorn en Deventer Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Bedrijventerreinen

3

ZWOLLE

Deventer

1 Marslanden 2 Voorst 3 Hessenpoort

4

2

4 De Vrolijkheid

1 2

Zwolle

DEVENTER

3

1 Bergweide 2 Kloosterlanden/Hanzepark 3 De Wetering

1

APELDOORN 1 Stadhoudersmolen

2

1

2 Apeldoorn-Noord 3 De Vlijt

3

4 Kaijersmolen 5 Kuipersveld 6 Malkenschoten 7 Brouwersmolen 8 Ecofactorij

Apeldoorn 8

7

4 5 6




Plaats

Locatie

Huurder/koper

Apeldoorn

Ecofactorij

Gebr. Versteijnen Transport & Logistics

8.050

Plaats

De Vlijt

Monkey Town

2.000

Apeldoorn

Teugseweg

Forest Group Nederland

6.200

De Wetering

Eeko Group

3.900

Hessenpoort

Truck & Trailing Groep

Marslanden Voorst Marslanden

Deventer Zwolle

Metrage

ultimo 2014 van tot

medio 2015 van tot

Stadhoudersmolen

25

45

25

45

De Vlijt

25

45

25

45

Kaijersmolen

25

45

25

45

3.000

Kuipersveld

30

40

30

40

AKROH

2.000

Malkenschoten

30

45

30

45

Chevyvans.nl

1.600

Brouwersmolen

30

45

30

45

Plaatwerk Zwolle

1.200

Kloosterlanden

25

45

25

45

Bergweide

25

40

25

40


Zwolle


Locatie

ultimo 2014 van tot

Noord

Beste locaties

8,85

12,75

8,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00

Beste locaties

7,50

12,75

7,00

11,00

Overige locaties

9,75

13,00

9,75

13,00

Oost

Deventer

medio 2015 van tot

De Wetering

30

40

30

40

Hessenpoort

40

50

40

50

De Vrolijkheid

30

45

30

45

Marslanden

25

45

25

45

Voorst

25

45

25

45


77

Vastgoedgegevens Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Gemeente Almelo Almere Amersfoort Amsterdam Apeldoorn Arnhem Assen Bergen op Zoom Best Breda Capelle aan den IJssel Delft Den Haag Deventer Diemen Drechtsteden Duiven Ede Eindhoven Emmen Enschede Etten-Leur Gouda Groningen Haarlemmermeer Heerenveen Helmond Hengelo Hilversum Houten Leeuwarden Lansingerland Leiden Leidschendam-Voorburg Moerdijk Nieuwegein Nijmegen Oldenzaal Oosterhout Rijswijk Roosendaal Rotterdam Schiedam 's-Hertogenbosch Sittard-Geleen Smallingerland Son en Breugel Stichtse Vecht Tilburg Utrecht Veenendaal Veldhoven Venlo Venray Waalwijk Wijchen Zevenaar Zoetermeer Zwolle Nederland

78

Opname (in m2)

6.000 1.000 16.000 70.000 18.000 10.000 1.000 1.000 0 15.000 2.000 8.000 14.000 22.000 2.000 36.000 1.000 28.000 13.000 0 15.000 5.000 0 30.000 15.000 9.000 0 15.000 5.000 0 3.000 3.000 1.000 0 38.000 2.000 12.000 8.000 1.000 6.000 2.000 73.000 10.000 44.000 0 1.000 2.000 0 46.000 28.000 12.000 3.000 51.000 12.000 5.000 5.000 2.000 16.000 11.000 1.182.000

Aanbod (in m2)

111.000 180.000 120.000 303.000 126.000 71.000 32.000 83.000 28.000 203.000 23.000 41.000 97.000 86.000 29.000 208.000 43.000 109.000 264.000 34.000 143.000 83.000 4.000 63.000 244.000 60.000 83.000 89.000 15.000 26.000 44.000 32.000 12.000 2.000 120.000 72.000 70.000 83.000 72.000 16.000 101.000 414.000 20.000 105.000 88.000 44.000 53.000 58.000 274.000 210.000 94.000 81.000 177.000 122.000 90.000 95.000 24.000 72.000 108.000 9.723.000

Aanbodvoorraadratio 5% 7% 10% 8% 5% 6% 3% 3% 4% 6% 4% 4% 6% 6% 8% 5% 4% 7% 9% 1% 6% 6% 1% 2% 8% 3% 3% 4% 3% 7% 2% 3% 4% 2% 12% 7% 3% 9% 3% 4% 6% 12% 4% 4% 2% 3% 6% 19% 6% 11% 7% 13% 4% 7% 5% 12% 4% 8% 5% 3,6%

Voorraad (in ha)

493 496 246 787 553 237 252 487 154 731 129 195 316 296 74 911 195 321 619 761 511 303 136 665 609 386 508 426 91 71 443 227 104 16 193 200 517 179 558 91 344 687 100 504 833 328 186 62 954 386 252 125 798 339 393 159 118 175 426 53.693

Bandbreedte huurprijzen

(in euro per m2/jaar) 20 - 48 25 - 60 15 - 60 35 - 70 25 - 45 30 - 55 28 - 40 25 - 43 34 - 45 20 - 48 47 - 54 36 - 54 30 - 63 25 - 45 30 - 60 49 - 58 30 - 45 30 - 50 35 - 55 18 - 40 20 - 45 25 - 45 35 - 54 20 - 45 30 - 110 20 - 35 30 - 50 30 - 45 40 - 65 35 - 60 20 - 35 50 - 62 35 - 54 36 - 53 30 - 45 30 - 65 25 - 50 25 - 40 25 - 47 25 - 49 25 - 48 36 - 59 43 - 55 25 - 48 25 - 50 20 - 40 37 - 50 30 - 45 25 - 48 25 - 65 30 - 45 32 - 48 29 - 49 30 - 48 25 - 50 40 - 45 25 - 40 40 - 56 25 - 50 15 - 110

Algemene gegevens Factsheets bedrijfsruimtemarkt | medio 2015

Gemeente Almelo Almere Amersfoort Amsterdam Apeldoorn Arnhem Assen Bergen op Zoom Best Breda Capelle aan den IJssel Delft Den Haag Deventer Diemen Drechtsteden Duiven Ede Eindhoven Emmen Enschede Etten-Leur Gouda Groningen Haarlemmermeer Heerenveen Helmond Hengelo Hilversum Houten Leeuwarden Lansingerland Leiden Leidschendam-Voorburg Moerdijk Nieuwegein Nijmegen Oldenzaal Oosterhout Rijswijk Roosendaal Rotterdam Schiedam 's-Hertogenbosch Sittard-Geleen Smallingerland Son en Breugel Stichtse Vecht Tilburg Utrecht Veenendaal Veldhoven Venlo Venray Waalwijk Wijchen Zevenaar Zoetermeer Zwolle Nederland

Inwoners

(in aantal) 72.300 196.950 152.450 821.950 158.050 152.300 67.150 66.300 28.750 181.600 66.450 101.100 514.650 98.500 26.700 269.500 25.550 111.550 223.200 107.800 158.550 42.500 71.100 200.450 144.200 50.150 89.700 81.050 87.250 48.650 107.700 58.100 121.600 73.950 36.800 61.250 170.650 32.100 53.800 48.200 76.850 624.700 76.850 150.850 93.750 55.600 16.350 63.950 211.600 334.150 63.450 44.150 100.550 43.200 46.700 40.900 32.250 124.000 123.900 16.902.150

Beroepsbevolking (in % van totale bevolking) 65% 70% 66% 72% 64% 69% 64% 65% 65% 66% 66% 72% 68% 66% 68% 64% 67% 64% 68% 64% 68% 65% 65% 75% 66% 62% 65% 64% 64% 67% 68% 63% 72% 62% 64% 67% 70% 62% 64% 62% 65% 68% 67% 64% 66% 63% 60% 65% 69% 71% 64% 65% 65% 66% 65% 65% 63% 67% 67% 65%

Particulier besteed- Voorraad bedrijfsbaar huishoudinkomen ruimte per inwoner (in euro’s)

(in m2/inwoner)

31.000 34.900 36.900 31.400 34.800 30.500 32.200 33.600 39.100 35.200 34.700 32.100 31.800 32.800 35.200 32.600 36.200 36.400 32.000 30.700 29.600 35.600 35.000 28.500 39.700 32.600 32.900 32.200 36.400 42.900 28.700 43.900 34.000 37.100 36.600 35.200 30.900 34.000 35.800 33.100 33.900 29.600 31.000 34.900 31.800 31.100 40.700 40.800 31.600 34.300 34.800 37.300 31.200 35.100 34.400 35.800 33.400 36.000 33.600 36.100

34,1 12,6 8,1 4,8 17,5 7,8 18,8 36,7 26,7 20,1 9,7 9,6 3,1 15,0 13,9 16,9 38,2 14,4 13,9 35,3 16,1 35,7 9,5 16,6 21,1 38,4 28,3 26,3 5,2 7,3 20,6 19,5 4,3 1,1 26,2 16,4 15,1 27,9 51,8 9,4 22,4 5,5 6,5 16,7 44,4 29,5 56,8 4,8 22,5 5,8 19,8 14,2 39,7 39,3 42,1 19,5 18,3 7,0 17,2 15,9

Banen in de industrie (in aantal)

18.250 28.350 27.200 129.450 29.000 27.550 11.000 14.050 9.550 36.900 11.350 13.950 58.550 17.800 6.100 54.550 8.000 22.150 47.200 21.350 28.500 10.550 10.900 31.450 77.450 11.850 22.000 21.900 12.750 8.550 17.850 9.450 16.300 5.450 13.800 14.450 28.050 10.050 14.000 6.750 15.750 118.500 12.100 37.650 23.150 13.250 6.600 9.150 41.650 53.850 13.750 14.950 31.200 12.250 15.950 8.650 6.050 16.200 28.500 3.093.050

79

Definities, bronnen en onderzoeksverantwoording In de factsheets wordt een aantal indicatoren voor de vastgoedmarkt gepresenteerd in de vorm van grafieken en tabellen. Hieronder volgt een korte uitleg van definities en bronnen ter begeleiding van de gebruikte indicatoren, evenals een onderzoeksverantwoording. Index kantoorbanen/Banen in de industrie De grafiek index kantoorbanen/banen in de industrie geeft de geïndiceerde ontwikkeling weer van het aantal banen. Hierbij is het jaar 2008 als uitgangspunt genomen. De gegevens voor deze grafiek zijn afkomstig van LISA. Opname en aanbod In de grafiek opname en aanbod is de historische ontwikkeling weergegeven van opname en aanbod op de kantoor- of bedrijfsruimtemarkt vanaf het jaar 2008 tot en met medio 2015. Onder opname wordt de kantoor- en/of bedrijfsruimte verstaan die op de ‘vrije markt’ verhuurd en verkocht is, met uitzondering van sale-and-leaseback transacties en nieuwbouw ten behoeve van eigenaar-gebruikers (de zogenoemde eigenbouw). Transacties worden geregistreerd op het moment dat tussen betrokken partijen wilsovereenstemming bereikt is, waarbij een ondergrens van 500 m2 wordt aangehouden voor kantoorruimte en 750 m2 voor bedrijfsruimte. Aanbod betreft gebouwen waarin per ultimo van elk kalenderjaar minimaal 500 m2 kantoorruimte of 750 m2 bedrijfsruimte voor de verhuur of verkoop beschikbaar is. Het aanbod heeft uitsluitend betrekking op reeds opgeleverde of nog in aanbouw zijnde complexen. Projecten in voorbereiding worden niet meegeteld. De gegevens voor deze grafiek zijn afkomstig van DTZ Zadelhoff. Voorraad/Voorraad in gebruik (kantoren) Voor de kantorenmarkt wordt onder voorraad het totaal verstaan van bestaande

80


of in aanbouw zijnde kantoorruimte met een oppervlakte van 500 m2 v.v.o. of meer. De gegevens over de kantorenvoorraad zijn afkomstig van Bak en per medio 2015. Onder (kantoren)voorraad in gebruik wordt verstaan alle kantoren waar een gebruiker gehuisvest is. Het betreft hier een combinatie van gegevens van Bak en DTZ Zadelhoff. Voorraad bedrijventerreinen De grafiek voorraad bedrijventerreinen geeft zowel de voorraad netto reeds uitgegeven bedrijventerrein weer in hectare grond met een bedrijfsbestemming, evenals de jaarlijkse uitgifte van bedrijventerrein (tevens in hectare). Zeehaventerreinen worden niet tot de voorraad bedrijven terreinen gerekend. De data is afkomstig van de inventarisatie werklocaties van IBIS. Leegstand (kantoren) Leegstand betreft aangeboden ruimte in opgeleverde gebouwen die op het moment van inventarisatie niet (meer) in gebruik is. Leegstand wordt uitgedrukt in percentages van de kantorenvoorraad. Aanbod-voorraadratio (bedrijfsruimten) De aanbod-voorraadratio drukt de verhouding tussen aanbod en voorraad uit in percentages. De voorraad bedrijfsruimte (in m2) is berekend door de voorraad bedrijventerreinen te verminderen met een bebouwingspercentage van 50%. Bruto-aanvangsrendement Onder bruto-aanvangsrendement worden de bruto huurinkomsten verstaan vóór afschrijvingen en eigenaarslasten als percentage van de totale verwervingsprijs vrij op naam. De grondslag voor de aanvangsrendementen voor kantoren en bedrijfsruimte is een 10-jarige overeenkomst met solvabele gebruikers. Incentives Dit zijn kortingen die tussen huurder en verhuurder worden afgesproken om een overeenkomst af te sluiten of te verlengen.

Voor kwalitatief hoogwaardig vastgoed zijn incentives beperkt en voor vastgoed met weinig onderscheidend karakter lopen incentives op. Huurprijs kantoren en bedrijfsruimten Prijzen in euro per vierkante meter verhuurbaar vloeroppervlak per jaar exclusief BTW, servicekosten, huurderspecifieke inrichtingskosten en eventuele huurkortingen. Bevolking en inkomen Voor het aantal inwoners per gemeente is 1 januari 2015 het peilmoment. De beroepsbevolking is het aantal personen in de leeftijd van 15 tot 65 jaar als percentage van het totale aantal personen. Deze cijfers zijn gemeten per 1 januari 2015 (bron: CBS). Het particulier besteedbaar huishoudinkomen wordt uitgedrukt in duizenden euro’s en heeft betrekking op 2013 (bron: CBS Regionale inkomensverdeling). Voorraad per inwoner De voorraad kantoorruimte is gedeeld door het aantal inwoners. De voorraad bedrijfsruimte (in m2) per inwoner is berekend door de voorraad bedrijventerreinen te verminderen met een bebouwingspercentage van 50% gedeeld door het aantal inwoners. De cijfers over de kantorenvoorraad zijn afkomstig van Bak, de voorraad bedrijventerreinen van IBIS en het aantal inwoners van CBS. Onderzoeksverantwoording DTZ Zadelhoff besteedt grote zorg aan het verzamelen en controleren van vastgoeddata. Zo worden opname- en aanbodcijfers tot stand gebracht door data verkregen uit meerdere bronnen te laten controleren en aanvullen door researchers en makelaars van DTZ Zadelhoff die in de betreffende regio actief zijn. Door onze werkwijze kunnen wij een accuraat en landelijk dekkend beeld schetsen van de vrije markten voor kantoor- en bedrijfsruimte.

DTZ Zadelhoff is al ruim 45 jaar toonaangevend adviseur in commercieel vastgoed en realiseert geïntegreerde vastgoedoplossingen voor eigenaren, gebruikers, beleggers en financiers. Naast vastgoedbeheer, taxaties en advisering bij transacties, biedt DTZ Zadelhoff een breed spectrum aan gespecialiseerde diensten. Of het nou gaat om kantoren, winkels en (logistieke) bedrijfsruimten. Of om bijvoorbeeld zorgvastgoed, beleggingen in woningcomplexen of hotels. Ruim 200 vastgoedadviseurs zijn op de hoogte van wat er speelt in de markt en realiseren het beste resultaat voor hun opdrachtgevers. DTZ Zadelhoff loopt altijd voorop in nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied en gebruikt die nieuwe inzichten om haar dienstverlening steeds weer te verbeteren. Zo is DTZ Zadelhoff de eerste vastgoedadviseur met een geïntegreerde werkwijze van het ISAE 3402 type 1 rapport en de PTA-richtlijnen. Als u hoge eisen stelt, is de keuze helder. Duidelijk. DTZ Zadelhoff Met 13 kantoren in Nederland combineert DTZ Zadelhoff haar regionale kennis met een landelijke dekking. Daarnaast maakt de organisatie deel uit van het internationale netwerk van DTZ. De totale organisatie telt ruim 28.000 medewerkers en is wereldwijd actief met meer dan 260 vestigingen in meer dan 50 landen. Voor meer informatie kijkt u op www.dtz.nl en www.dtz.com. Of volg ons op twitter @DTZZadelhoff.

DTZ Zadelhoff, kantoor Amsterdam Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Parnassusweg 803 1082 LZ Amsterdam Tel.: 020 6 644 644 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Enschede Zuiderval 74 7543 EZ Enschede Tel.: 053 4 300 900 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Utrecht Postbus 19125 3501 DC Utrecht Oorsprongpark 12 3581 ET Utrecht Tel.: 030 2 332 552 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Occupier Services Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Parnassusweg 803 1082 LZ Amsterdam Tel.: 020 7 513 700 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Arnhem Postbus 573 6800 AN Arnhem Meander 601 6825 ME Arnhem Tel.: 026 4 452 445 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Groningen Postbus 870 9700 AW Groningen Hereweg 95B 9721 AA Groningen Tel.: 050 3 141 232 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Zwolle Postbus 382 8000 AJ Zwolle Burg. van Roijensingel 6 8011 CS Zwolle Tel.: 038 4 258 800 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Research Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Parnassusweg 803 1082 LZ Amsterdam Tel.: 020 6 644 644 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Breda Postbus 2216 4800 CE Breda Claudius Prinsenlaan 148 4818 CP Breda Tel.: 076 5 209 209 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor ’s-Hertogenbosch Postbus 5065 5201 GB ’s-Hertogenbosch Statenlaan 8 – 20 5223 LA ’s-Hertogenbosch Tel.: 073 6 132 424 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Investments Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Parnassusweg 803 1082 LZ Amsterdam Tel.: 020 6 644 644 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Retail Services Postbus 19125 3501 DC Utrecht Oorsprongpark 12 3581 ET Utrecht Tel.: 030 6 022 211 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Den Haag Postbus 85617 2508 CH Den Haag Anna van Buerenplein 50a 2595 DA Den Haag Tel.: 070 3 550 550 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Hoofddorp Postbus 2028 2130 GE Hoofddorp Scorpius 114 2132 LR Hoofddorp Tel.: 023 5 685 685 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Marketing & Communications Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Parnassusweg 803 1082 LZ Amsterdam Tel.: 020 7 500 410 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Valuation Advisory Services Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Parnassusweg 803 1082 LZ Amsterdam Tel.: 020 6 644 644 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Eindhoven Postbus 973 5600 AZ Eindhoven Vestdijk 61B 5611 CA Eindhoven Tel.: 040 2 125 125 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Rotterdam Postbus 937 3000 AX Rotterdam K.P. van der Mandelelaan 110 3062 MB Rotterdam Tel.: 010 4 333 555 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Asset Management Services Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Parnassusweg 803 1082 LZ Amsterdam Tel.: 020 6 644 644 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff Property Management BV Postbus 19160 3501 DD Utrecht Nieuwekade 15 3511 RV Utrecht Tel.: 030 2 394 239 E-mail: [email protected]


81

Nederland compleet Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt | medio 2015 Een uitgave van DTZ Zadelhoff v.o.f. ISBN 978 90 78197 47 8 Vormgeving: Matt Art Concept & Design, Haarlem Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of vermenigvuldigd zonder bronvermelding. Alle gegevens zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid ervan wordt evenwel geen aansprakelijkheid aanvaard. Dit rapport kunt u vinden op onze website www.dtz.nl. Er is ook een Engelse versie beschikbaar. DTZ Zadelhoff is een v.o.f. van partners die deelnemen middels besloten vennootschappen. Uitgevoerd door: DTZ Zadelhoff, afdeling Research Parnassusweg 803 1082 LZ Amsterdam Tel: 020 6 644 644 E-mail: [email protected]

© DTZ Zadelhoff 2015

06-2015


83

Nederland compleet. Kantoren- en bedrijfsruimtemarkt. Factsheets medio

Recommend Documents