FACTSHEETS MEDIO Nederland compleet. kantoren- en bedrijfsruimtemarkt

FACTSHEETS | MEDIO 2013

Nederland compleet kantoren- en bedrijfsruimtemarkt

www.dtz.nl www.dtz-ugl.com


Voorwoord

Geachte lezer, Tweemaal per jaar publiceren wij ‘Nederland Compleet’, onze regionale factsheets voor de kantoren- en bedrijfsruimtemarkt. Met deze editie geven wij u een geactualiseerd beeld van de dynamiek op de Nederlandse kantoren- en bedrijfsruimtemarkt in het eerste halfjaar van 2013. Een samenvatting van de belangrijkste ontwikkelingen: Nog altijd is sprake van een ruime kantorenmarkt. In een halfjaar tijd is het aanbod met 1,4% gestegen tot 8 miljoen vierkante meter. De leegstand is toegenomen tot 7,3 miljoen vierkante meter. Dat is 14,7% van de totale kantorenvoorraad. Een opvallende ontwikkeling is de dalende leegstand in de gemeente Amsterdam. In 2006 besloot de gemeente Amsterdam ‘De Kantorenloods’ op te richten met als doel de transformatie van bestaande kantoren naar andere functies te versnellen. Mede door dit initiatief en door het schrappen van diverse nieuwbouwplannen, is de tendens van een toenemende leegstand in Amsterdam voor het eerst sinds 2007 gekeerd. Organisaties in Nederland verhuizen minder en verplaatsingen zijn minder omvangrijk. Dit blijkt uit het opnamecijfer over de eerste zes maanden van 2013. Vergeleken met dezelfde periode in 2012 is 14% minder kantoorruimte opgenomen. De grootste transactie het afgelopen halfjaar werd gerealiseerd in Den Haag. CB&I nam 18.000 m2 kantoorruimte in ‘de Haagse Poort’ op. Het zwaartepunt van de opnamedynamiek op de bedrijfsruimtemarkt ligt opnieuw in het zuiden van Nederland. In de eerste helft van 2013 zijn hier de drie grootste logistieke vastgoedtransacties gerealiseerd. De totale opname blijft 6% achter bij het eerste halfjaar van 2012. Het aanbod van bedrijfsruimte is in een halfjaar 1,2% gestegen tot 9,4 miljoen vierkante meter. Hoewel de landelijke en regionale factsheets een goed beeld schetsen van de ontwikkelingen op de Nederlandse vastgoedmarkt verschaffen analyses op lager schaalniveau zuiverder inzicht. De data die ten grondslag liggen aan deze factsheets worden nauwkeurig op adresniveau geïnventariseerd. Hierdoor is het mogelijk om factsheets op gemeente-, deelgebied-, postcode- en adresniveau op maat te maken. Onze afdeling Research informeert u graag over de verschillende mogelijkheden. Contactgegevens van deze afdeling en van onze vastgoedadviseurs uit de verschillende regio’s zijn terug te vinden op www.dtz.nl.

Cuno van Steenhoven Voorzitter Dagelijks Bestuur DTZ Zadelhoff


Inhoud

Regio

Kantoren

Bedrijfsruimte

Nederland

4

42

Almere

6

44

Amsterdam en omgeving

8

46

Arnhem en Nijmegen

10

48

Breda en omgeving

12

50

Den Haag en omgeving

14

52

Ede en Veenendaal

16

54

Eindhoven en omgeving

18

56

Friesland

20

58

Gooi en Eemland

22

60

Groningen, Assen en Emmen*

24

62

Haarlemmermeer

26

64

’s-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk*

28

66

Limburg

30

68

Rotterdam en omgeving

32

70

Twente*

34

72

Utrecht en omgeving

36

74

Zwolle, Apeldoorn en Deventer

38

76

Algemene en vastgoedgegevens

40

78

* In de bedrijfsruimtemarkt is bij drie regio’s een extra gemeente meegenomen in de cijfers. Het gaat om Emmen, Waalwijk en Oldenzaal bij respectievelijk Groningen en Assen, ’s-Hertogenbosch en Tilburg en Twente. 3


Nederland

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

2.280.800

8.047.000 m2

49.384.000 m2

0,8%

2012 t.o.v. 2011

medio 2013 t.o.v. ultimo 2012

1,4%

0,3%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

485.000 m2

7.269.000 m2 (14,7%)

€ 135 per m2/jaar

e

14%

e

1 helft 2013 t.o.v. 1 helft 2012


1,5%

1,8%

medio 2013 t.o.v. ultimo 2012 *Excl. evt. incentives

Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

50.000 47.000

110

44.000

105

41.000

100 95

38.000 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

35.000 2006

Nederland

Voorraad

2007

2008

2009

Voorraad in gebruik

Bron: LISA

Bron: Bak, DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

in % van voorraad ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 2006

24

2010

2011

2012

2013 (medio)

Leegstand (14,7% medio 2013)

20 16 12 8 4 2007

2008

2009

2010

2011

2012

Opname Aanbod Prognose opname 2013 Gemiddelde opname 2006 - 2012

2013 (medio)

0

Nederland Rotterdam Utrecht Eindhoven Amsterdam Den Haag Haarlemmermeer Arnhem

Leegstand 2012

Leegstand medio 2013

Opname naar sector

Aanbod naar grootteklasse

buitenring 2012 - medio 2013, binnenring 2003 - medio 2013 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

20%

25%

19% 33% 9% 5%

7% 1%

34% 47% Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

Nederland

ICT Banken en verzekeraars Overheid en overige non-profit

9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

Nederlands gem. medio 2013

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

4


Nederland

Kantorenmarkt

Bruto aanvangsrendementen

Leegstand per gemeente

v.o.n. in %

in % van voorraad, medio 2013 ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Landsdeel

Locatie

West

Beste locaties

6,40

8,50

6,30

9,00

Overige locaties

7,75

11,00

7,75

12,00

Zuid Oost Noord

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Overige locaties

9,00

11,50

8,50

11,50

Beste locaties

7,50

9,50

7,75

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

Beste locaties

8,00

10,00

8,00

10,50

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

Capelle aan den IJssel Nieuwegein Heerenveen Amstelveen Deventer Veenendaal Almere Stichtse Vecht Amersfoort Haarlemmermeer Helmond Son en Breugel Gouda Best Ede Zoetermeer Tilburg Schiedam

Huurprijzen kantoorruimten

Leidschendam-Voorburg Roosendaal

in euro per m2/jaar*

Apeldoorn Rotterdam

Plaats

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Groot Amsterdam

70

400

65

400

Almelo


90

200

90

210

Rijswijk


60

200

60

200

Drechtsteden

Utrecht en omgeving

80

195

75

205

Eindhoven

Haarlemmermeer

85

355

80

355

Hilversum


65

175

65

175

Bergen op Zoom

Arnhem en Nijmegen

80

185

70

185

Leiden


65

175

50

155

Diemen

‘s-Hertogenbosch en Tilburg

75

165

70

160

Enschede

Gooi en Eemland

85

185

85

185

Twentse Stedenband

55

135

55

135

Breda en omgeving

70

165

70

160

Groningen en Assen

80

140

80

135

Houten

Limburg

80

175

80

160

's-Hertogenbosch

Almere

70

180

70

180

Zeist

Friesland

80

120

75

120

Veldhoven

Ede en Veenendaal

80

135

80

135

Arnhem Hengelo

Amsterdam

Zwolle

Breda

Haarlem Maastricht (incl. airport/Beek) Venlo Oosterhout Den Haag

Assen

Smallingerland Utrecht Heerlen

* Excl. evt. incentives en de bandbreedtes geven de meest voorkomende huurprijzen weer. Uitschieters aan de boven- of onderkant vallen hier buiten.

Leeuwarden Nijmegen Roermond Groningen

Omvangrijke transacties kantoorruimte

Etten-Leur

1e helft 2013 Plaats

Delft

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Den Haag

Beatrixkwartier

CB&I

18.000

Amsterdam

Zuidoost

DAS Rechtsbijstand

15.300

Houten

Meidoornkade

Expo

14.800

Amsterdam

Centrum

Spaces

12.150

Breda

Centrum

Rabobank Breda

9.400

‘s-Hertogenbosch De Herven

Quintiq

8.450

Amsterdam

Zuidoost

Leaseweb Nederland

6.700

Amsterdam

Centrum

Booking.com

6.250

Leeuwarden

Melkemastate

Nuon Energy

6.150

Weert

Schatbeurderlaan

Enexis

5.900

0%

5%


10%

15%

20%

25%

30%

Nederlands gemiddelde

5


Almere

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

28.700

168.000 m2

592.000 m2

1,7%

2012 t.o.v. 2011

1,7%


0%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

7.000 m2

140.000 m2 (23,6%)

€ 107 per m2/jaar

e

e


593%

3,9%


0%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

130

600 500

120

400 300

110

200

100

100

90

2006

Almere

2007

2008

2009

2010

2011

2012

0

2006

2007

Voorraad

Nederland

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


180

30

150

25

120

20

90

15

60

10

30

5

0

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

2009

Almere

Zwolle

Leegstand 2012

2010




x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

2012

2013 (medio)


Hilversum

Opname naar sector

2011

Amsterdam

Diemen


180 7% 24% 33%

120

19% 33%

8%

9% 5%

3% 47%

13%

150

20%

25% 17%

39%

7%

90

1%

60

34%

30

9% Almere Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

47%

Nederland


0

2006

500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

6


Almere

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties 1 Centrum 2 Muziekwijk 3 Almere Poort 4 Gooisekant/Gooise Poort 5 Almere Haven

1

Almere

2

4

3 5



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Almere

De Strubbenweg

Trade Tracker

Metrage 3.300

Plaats

Gooisekant

Bis / Mood

1.550

Almere

Centrum

90

180

90

180

Busplein

onbekend

800

Muziekwijk

95

125

95

125

Centrum

PsyQ Almere

700

Gooisekant/Gooise Poort

75

130

75

130

Almere Haven

70

110

70

110

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

*Excl. evt. incentives en de bandbreedtes geven de meest voorkomende huurprijzen weer. Uitschieters aan de boven- of onderkant vallen hier buiten.

Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Oost

Beste locaties

7,50

9,50

7,75

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

Beste locaties

6,40

8,50

6,30

9,00

Overige locaties

7,75

11,00

7,75

12,00

West

7


Amsterdam en omgeving Amsterdam, Diemen en Amstelveen

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

267.550

1.287.000 m2

6.956.000 m2

0,9%

2012 t.o.v. 2011

4,0%


1,1%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

110.000 m2

1.210.000 m2 (17,4%)

€ 194 per m2/jaar

e

e


34%

5,0%


1,2%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

8.000

115

7.000 6.000

110

5.000 4.000

105

3.000 2.000

100

1.000 95

2006

2007

Amsterdam e.o.

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

Voorraad

Nederland

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


1.500

28

2010

2011

2012

2013 (medio)


24

1.200

20

900

16

600

12 8

300 0

2009

4 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Amsterdam

Diemen

Leegstand 2012

Amstelveen Rotterdam


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Den Haag

Utrecht


1.500 19%

23%

26%

9% 7% 41%

20%

25%

17%

1.200

19% 33% 9% 5%

7% 1%

1%

34%

50% Amsterdam e.o. Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

7%

47%

900 600 300

Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

8



Kantorenmarkt

Kantorenlocaties 4 1 Teleport/Sloterdijk 2 Westas

15

3 Riekerpolder

Amsterdam

1

4 Noord 5 Zuidelijke IJ-Oevers

5

6 Centrum

6

7 Oud Zuid 8 Zuidas 9 Buitenveldert

2

10 Amstelveen

7 Diemen

11 De Omval

8

3

12 Amstel Business Park

11 13

13 Diemen

12

9

14 Zuidoost 15 Houthavens

0

10

Schiphol Amstelveen



1e helft 2013

in euro per m2/jaar* Metrage

14

Plaats

Locatie

Huurder/koper

Amsterdam

Zuidoost

DAS Rechtsbijstand

15.300

Plaats

Centrum

Spaces

12.150

Amsterdam

Teleport/Sloterdijk

100

180

90

180

Zuidoost

LeaseWeb Nederland

6.700

Westas

100

175

80

175

Centrum

Booking.com

6.250

Riekerpolder

150

215

150

215

Zuidelijke IJ-oevers

IBFD

4.200

Amsterdam-Noord

145

195

135

195

Zuidas

South Stream

4.200

Zuidelijke IJ-Oevers/Houthavens 185

280

180

275

Centrum

160

350

160

350

Oud Zuid

225

400

225

400

Zuidas

230

385

230

385


Buitenveldert

135

290

135

290

v.o.n. in %

De Omval

250

350

250

350

Amstel Business Park

110

165

100

165

80

195

80

195

100

195

100

195

70

140

65

140

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

West

Beste locaties

6,40

8,50

6,30

9,00

Overige locaties

7,75

11,00

7,75

12,00

ultimo 2012 van tot

Zuidoost Amstelveen Diemen

medio 2013 van tot


9


Arnhem en Nijmegen

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

62.650

257.000 m2

1.608.000 m2

0,1%

2012 t.o.v. 2011

0,8%


0,9%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

12.000 m2

237.000 m2 (14,8%)

€ 117 per m2/jaar

e

12%

e


1,2%


1,7%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 2006

110 105 100 95 90

2006

2007

2008

Arnhem en Nijmegen

2009

2010

2011

2012

Nederland

2007

Voorraad

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


280

32

240

28

2010

2011

2012

2013 (medio)


24

200

20

160

16

120

12

80

8

40 0

2009

4 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Arnhem

Ede Nijmegen

Leegstand 2012

Veenendaal


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Apeldoorn ’s-Hertogenbosch


280 16% 29%

33%

42%

9% 5%

36% 5%

200

19%

24% 5% 6%

33%

240

20%

25%

7% 1%

Arnhem en Nijmegen

Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

47%

120 80

34% 4%

160

40 Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

10


Arnhem en Nijmegen

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties ARNHEM 1 Stationsomgeving 2 Kroonpark/Groningensingel

1

3 Velperweg

5

4 Gelderse Poort

Arnhem 3 6

5 Arnhems Buiten

4

6 IJsseloord II

2 Duiven

10

NIJMEGEN

Zevenaar

7 Stationsomgeving 8 Brabantse Poort 9 Lindenholt/Kerkenbos ZEVENAAR 10 Mercurion

7 Nijmegen

9 8 Wijchen



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Arnhem

IJsseloord II

Deloitte

2.800

Plaats

Kroonpark

Alliander

2.400

Arnhem

90

185

90

185

Stationsomgeving

Enexis

1.750

Kroonpark/Groningensingel

105

135

100

130

Kroonpark

Ballast Nedam

1.450

Velperweg

100

125

95

125

Stationsomgeving

SNS Bank

1.350

Gelderse Poort

110

130

110

130

Stationsomgeving

Pluryn

800

Arnhems Buiten

90

135

90

130

Kerkenbos

Kompas

800

IJsseloord II

115

160

115

155

Stationsomgeving

100

170

100

170

Brabantse Poort

90

120

90

120

Lindenholt/Kerkenbos

80

115

70

115

Mercurion

90

120

90

115

Nijmegen

Metrage

Nijmegen


Zevenaar

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Oost

Beste locaties

7,50

9,50

7,75

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

ultimo 2012 van tot Stationsomgeving

medio 2013 van tot


11


Breda en omgeving Breda, Oosterhout, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

55.550

198.000 m2

1.145.000 m2

1,3%

2012 t.o.v. 2011

8,3%


3,0%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

19.000 m2

164.000 m2 (14,3%)

€ 117 per m2/jaar

e

171%

e


4,7%


1,3%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

120

1.200

115

1.000

110

800

105

600

100

400

95

200

90

2006

2007

Breda e.o.

2008

2009

2010

2011

0 2006

2012

2007

Voorraad

Nederland

2008

2009

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

20

2010

2011

2012

2013 (medio)


15 10 5 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Breda

Oosterhout

Leegstand 2012

Etten-Leur


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

13%

18%

20%

25%

37%

2% 21% 4%

19% 33% 9% 5%

2% 36% 67%

7% 1%

34% Breda e.o.


47%

Nederland


200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2006 500-1.000

2007

Bergen op Zoom Roosendaal

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000


2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

12


Breda en omgeving Breda, Oosterhout, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties BREDA EN OMGEVING

Oosterhout

1 Centrum/Stationsgebied 2 Claudius Prinsenlaan

8

3 Ettense Baan

9

4 Westerhagelaan e.o. 5 Moleneind

4

6 Digit Parc 7 Stadionkwartier

7

8 Europark

1

6 Breda 2

3

9 Hoevestein 10 Bredaseweg

11

10

11 Parklaan/Trivium

5

Etten-Leur

ROOSENDAAL / BERGEN OP ZOOM A17

1 Centrum Roosendaal

A58

2 Bovendonk

E312

3 Centrum Bergen op Zoom A4

1 Roosendaal

2

A58 E312

3

© GeoMedia 2008 [7157]

Bergen op Zoom A4

0

2 km



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Breda

Centrum

Rabobank Breda

Metrage 9.400

Plaats

Bijster

Avans

2.850

Breda

Centrum

Virenze

550

Claudius Prinsenlaan

Ettense Baan

Flexibility Uitzendburo

550

Ettense Baan

Roosendaal

Vijfhuizenberg

Suit Uitzendburo en Detachering

900

Westerhagelaan e.o.

Oosterhout

Hoevestein

Damen Bedrijfsadvies

800


90

150

90

150

150

120

145

90

140

90

140

100

140

100

140

Moleneind

70

125

70

125

Digit Parc

150

165

150

160

Stadionkwartier

145

165

135

150

Europark

100

135

100

135

Hoevestein

120

135

120

135

Etten-Leur

Bredaseweg/Parklaan/Trivium 120

140

120

135

Roosendaal

Centrum

75

135

75

135

Bovendonk

90

130

90

130

75

135

75

135

v.o.n. in % medio 2013 van tot

Landsdeel

Locatie

Zuid

Beste locaties

7,50

9,50

7,50

10,00

Overige locaties

8,50

11,00

8,50

11,50

medio 2013 van tot

120

Oosterhout

ultimo 2012 van tot

ultimo 2012 van tot Centrum/Stationsgebied

Bergen op Zoom Centrum


13


Den Haag en omgeving Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Delft, Zoetermeer en Gouda

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

210.100

1.213.000 m2

7.225.000 m2

1,4%

2012 t.o.v. 2011

1,1%


0,1%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

82.000 m2

1.023.000 m2 (14,2%)

€ 126 per m2/jaar

e

e


19%

1,2%


1,9%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

8.000 7.000 6.000

110

5.000 4.000

105

3.000 2.000

100

1.000 95

2006

2007

Den Haag e.o.

2008

2009

2010

2011

0 2006

2012

Voorraad

Nederland

2007

2008

2009

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


1.400

35

1.200

30

1.000

25

800

20

600

15

400

10

2010

2011

2012

2013 (medio)


5

200 0 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Leiden

Den Haag

Leegstand 2012

Rijswijk Leidschendam- Delft Voorburg


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Zoetermeer Gouda


1.400 12% 30% 43%

14% 8%

1.200

20%

25%

5%

1.000

19% 33% 9% 5%

4% 31%

7%

800

1%

600 400

34%

53% Den Haag e.o. Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

47%

200 Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

14


Den Haag en omgeving Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Delft, Zoetermeer en Gouda

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties 1 Nieuw Centrum 2 Beatrixkwartier 3 CS Kwadrant 4 Congrescentrum e.o. 5 In de Boogaard

14

6 Hoornwijck

4

7 Rokkeveen 8 Binckhorst

2

9 Laakhaven HS 10 Ypenburg

3

1

11 Forepark 12 Plaspoelpolder

Leidschendam-Voorburg

8

Den Haag

9

11

13 Delft-Noord 14 Hofzichtpark/Mariahoeve

Zoetermeer 15

10

6

15 Boerhaavelaan

16

16 Stadshart Zoetermeer

7

5 12 Rijswijk 13



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Den Haag

Beatrixkwartier

CB&I

Metrage 18.000

CS Kwadrant

HTM

4.300

Plaats

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Nieuw Centrum

150

190

130

190

Congrescentrum e.o. Eurojust

2.500

Beatrixkwartier

150

200

130

200

CS Kwadrant

Wigo4it

2.150

CS Kwadrant

165

200

165

200

Delft

Molengraaffsingel

3M

4.700

Congrescentrum e.o.

125

160

125

160

Zoetermeer

Rokkeveen

Stichting Ipse de Bruggen

4.250

Binckhorst

60

125

60

125

Leiden

Darwinweg

Naturalis Biodiversity Center

3.000

Laakhaven HS


Den Haag

Rijswijk

v.o.n. in %

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

West

Beste locaties

6,40

8,50

6,30

9,00

Overige locaties

7,75

11,00

7,75

12,00

80

125

80

125

Ypenburg

100

170

100

150

Forepark

110

140

110

140

Hofzichtpark/Mariahoeve

100

140

100

140

In de Boogaard

80

125

80

125

Hoornwijck

80

125

80

125

Plaspoelpolder

60

125

60

125

medio 2013 van tot

Delft

Delft Noord

90

125

90

125

Zoetermeer

Rokkeveen

90

130

90

130

Boerhaavelaan

90

130

90

130

Stadshart

90

135

85

130

Bio-sciencepark

140

165

130

185

Centraal Station

125

170

110

160


75

125

75

125

Gouda

90

130

80

130

Leiden

Goudse Poort


15


Ede en Veenendaal

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

20.200

100.000 m2

432.000 m2

1,2%

2012 t.o.v. 2011

0,9%


1,1%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

6.000 m2

98.000 m2 (22,6%)

€ 104 per m2/jaar

e

e


26%

0,6%



2,7%

*Excl. evt. incentives

Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

450

110

360

105

270

100

180

95

90

90

2006

2007

2008

Ede en Veenendaal

2009

2010

2011

0

2012

Nederland

2006

Voorraad

2007

2008

2009

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


120

32

2011

2012

2013 (medio)


28

100

24

80

20 16

60

12

40

8

20 0

2010

4 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Ede

Veenendaal

Leegstand 2012

Utrecht

Amersfoort


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Arnhem

Nijmegen


120 6% 26%

28% 36%

33% 9% 5%

12%

3%

7%

60

1%

40

34%

3% 18%

80

19%

37% 31%

100

20%

25%

20 Ede en Veenendaal


47%

Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

16


Ede en Veenendaal

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties 1 Veenendaal-Centrum 2 De Faktorij/De Vendel 3 De Batterijen

3

4 De Compagnie 5 Ede stationsgebied

2

8 4

6 De Vallei

Ede

7 Edese Manen 8 Ede-Centrum 9 Horapark

Veenendaal

5

6

1

9 7



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Veenendaal

De Faktorij

Groupe SEB Nederland

Metrage

De Compagnie

Schuiteman Accountants & Adviseurs

Ede

Horapark

Assa Abloy Entrance Systems

2.100 600

Plaats Ede

2.050

Veenendaal

v.o.n. in %

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Oost

Beste locaties

7,50

9,50

7,75

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

medio 2013 van tot

110

135

110

130

Edese Manen

80

135

80

130

Ede-Centrum

95

135

80

125

110

130

100

125

De Vallei

Horapark


ultimo 2012 van tot

Stationsgebied

90

130

90

125

Veenendaal-Centrum

90

125

90

125

De Faktorij/De Vendel

80

120

80

120

110

135

110

135

90

120

90

120

De Batterijen De Compagnie


17


Eindhoven en omgeving Eindhoven, Helmond, Best, Son en Breugel en Veldhoven

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

74.900

332.000 m2

1.834.000 m2

2,1%

2012 t.o.v. 2011

15%


3,7%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

9.000 m2

311.000 m2 (17,0%)

€ 121 per m2/jaar

e

e


20%

19%



2,2%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

2.000

110

1.500

105

1.000

100

500

95 90

2006

2007

Eindhoven e.o.

2008

2009

2010

2011

0 2006

2012

Nederland

Voorraad

2007

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


350

30

300

25

250

2010

2011

2012

2013 (medio)


20

200

15

150

10

100

5

50 0

2009

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Eindhoven Son en Breugel Veldhoven

Leegstand 2012

Best


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Helmond

Tilburg


350 21% 31%

25%

33%

250

19%

26%

33% 9% 5%

14% 2%

300

20%

25%

25%

1%

Eindhoven e.o.

47%

200 150 100

34%

23% Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

7%

50 Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

18



Kantorenmarkt

Kantorenlocaties

Son en Breugel

1 Stationsgebied 2 Centrum

11

Best

3 Stadionkwartier 4 Ring

Helmond

12

5 Kennedy Business District

8

6 Strijp S

15

7 Poort van Metz 8 Helmond Centrum

0

9 Park Diepenvoorde 10 Flight Forum

6

13

11 Science Park Eindhoven

10

4

12 Breeven

5 3 2

13 Eindhoven Airport

1

7

14 De Hurk/Croy

Eindhoven

15 Groot Schooten

14

Veldhoven

16 De Run

16 9



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

UWV

1.750

Plaats

Keizer Karel V Singel

Tebodin

1.400

Eindhoven Centrum/Stationsgeb./Stadionkwartier 120

175

120

175

Groot Schooten

QPI Group Holding

1.450

Ring

120

140

120

140

Kennedy Business District

160

175

160

175

65

90

65

100

Poort van Metz

130

140

100

140


Flight Forum/Eindhoven Airport

115

145

110

145

v.o.n. in %

De Hurk/Croy

90

140

80

140

Centrum

80

120

80

120

Groot Schooten

90

120

85

120

125

140

120

140

85

125

85

125

120

130

95

130

85

120

85

120

Eindhoven Pastoor Petersstraat Helmond

Strijp S

medio 2013 van tot

Helmond

Landsdeel Locatie

ultimo 2012 van tot

Zuid

Beste locaties

7,50

9,50

7,50

10,00

Waalre

Park Diepenvoorde

Overige locaties

8,50

11,00

8,50

11,50

Best

Breeven

Son

Science Park Eindhoven

Veldhoven De Run


19


Friesland Leeuwarden, Heerenveen en Drachten

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

35.500

109.000 m2

794.000 m2

1,0%

2012 t.o.v. 2011

7,1%


0%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

13.000 m2

102.000 m2 (12,8%)

€ 99 per m2/jaar

e

565%

e


6,1%


1,5%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

800

110

600

105

400

100

200

95

2006

Friesland

2007

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

Voorraad

Nederland

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


120

28

100

24

2010

2011

2012

2013 (medio)


20

80

16

60

12

40

8

20 0

2009

4 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Heerenveen

Leegstand 2012

Leeuwarden

Smallingerland


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Groningen

Assen


120 16%

18% 49%

9%

100

20%

25%

15% 4%

80

19% 47%

23%

33% 9% 5%

7%

60

1%

40

34%

20

19% Friesland Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

47%

Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

20



Kantorenmarkt

Kantorenlocaties LEEUWARDEN 1 Stationsgebied 2 Oostergoweg 3 Tesselschadestraat

1

2

3

Leeuwarden

4 FEC-City

Heerenveen

5 Lange Marktstraat

4

3 5 1

DRACHTEN

2

1 Centrum 2 Kantorenpark 3 Azeven HEERENVEEN 1 K.R. Poststraat 2 Stationsgebied 3 Abe Lenstra Boulevard

Drachten 1

2

3



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Leeuwarden Melkemastate

Nuon Energy

6.150

Plaats

Heerenveen Abe Lenstra Boulevard

Chipsoft

2.400

Leeuwarden

Drachten

Kantorenpark

G. Kooi

2.600

Kantorenpark

Confina

900

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Stationsgebied

80

120

80

115

Oostergoweg

80

100

80

100

Tesselschadestraat

80

110

80

110

FEC-City

80

110

80

110

Lange Marktstraat

85

120

85

120

Centrum

80

110

80

110


Kantorenpark

80

120

75

115

v.o.n. in %

Azeven

90

120

80

115

K.R. Poststraat

80

115

80

115

Stationsgebied

80

100

80

100

Abe Lenstra Boulevard

90

120

90

115

80

110

80

110

Drachten

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Noord

Beste locaties

8,00

10,00

8,00

10,50

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

Heerenveen

Sneek


21


Gooi en Eemland Amersfoort en Hilversum

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

51.050

301.000 m2

1.477.000 m2

0,8%

2012 t.o.v. 2011

16%


0,2%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

13.000 m2

291.000 m2 (19,7%)

€ 138 per m2/jaar

e

e


45%

12%


0%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

1.500 1.200

110

900

105

600

100

300

95

2006

2007

Gooi en Eemland

2008

2009

2010

2011

0 2006

2012

2007

Voorraad

Nederland

2008

2009

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


320

32

280

28

240

24

200

20

160

16

120

12

80

8

2011

2012

2013 (medio)


4

40 0

2010

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Amersfoort

Hilversum

Leegstand 2012

Utrecht


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

18%

52%

Veenendaal


280

20%

25%

240

19%

19%

200

33% 12% 7%

31%

Ede

320

2%

31%

Almere

2%

9% 5%

160

1%

120 80

34%

26% Gooi en Eemland


7%

47%

40 Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

22



Kantorenmarkt

Kantorenlocaties AMERSFOORT

8

1 Stationsgebied Zuidzijde 2 Stationsgebied Noordzijde 3 Historische binnenstad/

4

Stadsring 4 De Brand

6

5 De Berg 6 Podium

2

7

7 De Hoef

Hilversum

8 Calveen

Amersfoort

1

HILVERSUM 1 Stationsgebied

2

2 Mediapark 3 Kantorenpark ArenA

3

3

1 5



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Amersfoort

Stationsgebied Zuidzijde Stichting Philadelphia Zorg

4.200

Plaats

De Zonnecel

Micros

3.700

Amersfoort

De Brand

LifeCity Vathorst

1.150

De Hoef

Allianz Nederland Schadeverzekering 850

Stationsgebied

Luzac Onderwijs

1.150

Hilversum

Huurder/koper

Metrage


125

155

125

155

135

110

135

De Berg

145

180

145

180

Podium

140

155

140

155

90

135

90

135

Stationsgebied

125

135

125

135

Mediapark

150

180

150

180

Kantorenpark Arena

135

165

135

165

85

125

85

125

Boulevard

130

185

130

185

Utrechtseweg

135

185

135

185

Stationsgebied

Leusden

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

Oost

Beste locaties

7,50

9,50

7,75

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

Beste locaties

6,40

8,50

6,30

9,00

Overige locaties

7,75

11,00

7,75

12,00

West

medio 2013 van tot

Zeist

medio 2013 van tot

Historische binnenstad/Stadsring 110

De Hoef/Calveen/De Brand Hilversum

ultimo 2012 van tot


23


Groningen en Assen

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

56.100

161.000 m2

1.255.000 m2

0,3%

2012 t.o.v. 2011

16%


0,5%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

4.000 m2

136.000 m2 (10,8%)

€ 104 per m2/jaar

e

0%

e


17%



4,8%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

1.500

110

1.250 1.000

105

750

100

500

95 90

250 2006

2007

2008

Groningen en Assen

2009

2010

2011

0 2006

2012

Voorraad

Nederland

2007

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


210

28

180

24

150

20

120

16

90

12

60

8

2010

2011

2012

2013 (medio)


4

30 0

2009

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Groningen

Leegstand 2012

Assen

Zwolle

Leeuwarden


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Heerenveen


210 9% 27% 49%

5% 9% 9%

180

20%

25%

150

19% 33% 9% 5%

3% 30%

7% 1%

34%


47%

90 60 30

59% Groningen en Assen

120

Nederland


0

2006

500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

24


Groningen en Assen

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties GRONINGEN

3

5

1 Kranenburg 2 Europapark

7

3 Stationsgebied/

4

6

Verbindingskanaalzone 4 Martini Trade Park

Groningen

5 Corpus den Hoorn-Zuid 6 Hunzepark

Assen

7 Zernike Science Park

2

1

8 De Meeuwen

8 3

ASSEN

2

4

1 Kloosterveen

1

2 Stationsgebied

5

3 Peelerpark 4 Borgstee 5 Messchenveld



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Groningen

Stationsgebied

Het Eiland van Groningen

Metrage 800

Plaats

Stationsgebied

een particulier

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

750

Groningen Kranenburg

100

130

100

125

Verbindingskanaalzone Quintor

700

Europapark

115

140

115

135

Europapark

Shield Group

550

Stationsgebied/Verbindingskanaalzone 110

125

110

125

De Meeuwen

Archeodienst Noord

550

Martini Trade Park

100

125

95

125

Corpus den Hoorn Zuid

95

130

95

125

Hunzepark

90

110

90

110


Zernike Science Park

80

100

80

100

v.o.n. in %

De Meeuwen

110

135

110

130

Kloosterveen

90

100

90

100

100

120

100

120

medio 2013 van tot

Assen

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

Noord

Beste locaties

8,00

10,00

8,00

10,50

Peelerpark

90

110

90

105

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

Borgstee

90

100

90

100

100

110

95

100

Stationsgebied

Messchenveld


25


Haarlemmermeer Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp en Lijnden

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

31.650

336.000 m2

1.410.000 m2

0,4%

2012 t.o.v. 2011

12%


0,4%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

9.000 m2

317.000 m2 (22,5%)

€ 148 per m2/jaar

e

e


74%

9,8%


0,9%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

1.500 1.200

110

900

105

600 100 95

300 2006

2007

Haarlemmermeer

2008

2009

2010

2011

0 2006

2012

Nederland

Voorraad

2007

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


350

30

300

25

250

2010

2011

2012

2013 (medio)


20

200

15

150

10

100

5

50 0

2009

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0 Haarlemmermeer Amsterdam Amstelveen Leegstand 2012

Diemen


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Leiden

Den Haag


350 12% 13%

300

20%

25%

250

19% 33%

27%

9% 5%

42% 50%

37% 2% 16% 1%

7% 1%


47%

150 100

34% Haarlemmermeer

200

50 Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

26


Haarlemmermeer Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp en Lijnden

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties

Lijnden

1 Hoofddorp-Centrum 2 Beukenhorst-Oost

Badhoevedorp

3 Beukenhorst-West

10

4 Beukenhorst-Zuid 5 De Hoek-Noord 6 Schiphol-Centrum 7 Schiphol-Oost

Schiphol

8 Schiphol-Rijk

7

6

9 Schiphol-Zuid 10 Badhoevedorp

Hoofddorp

1 3 4

2

5 9

8

Nieuw-Vennep



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Hoofddorp

Centrum

See Tickets

Metrage 2.000

Plaats

Beukenhorst-Oost

NSI Kantoren

1.900

Hoofddorp

85

160

85

160

De Hoek-Noord

Buyitdirect.com

950

Beukenhorst-Oost

135

175

130

170

Beukenhorst-Zuid

Yusen Logistics

600

Beukenhorst-West

100

145

100

145

Schiphol

Schiphol Centrum

The Office Operators

1.500

Beukenhorst-Zuid

175

210

170

210

Lijnden

New Yorkstraat

Fashion Business Club

1.250

De Hoek-Noord

85

135

85

135

Schiphol-Centrum

200

355

200

355

Schiphol-Oost

115

175

110

175

Schiphol-Rijk

85

160

80

160

Schiphol-Zuid

125

160

125

160

90

130

90

125

120

145

120

145

Schiphol


Landsdeel West

Badhoevedorp Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Beste locaties

6,40

8,50

6,30

9,00

Overige locaties

7,75

11,00

7,75

12,00

Lijnden

ultimo 2012 van tot Centrum

medio 2013 van tot


27


’s-Hertogenbosch en Tilburg

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

61.100

222.000 m2

1.450.000 m2

1,3%

2012 t.o.v. 2011

1,1%


0,4%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

16.000 m2

211.000 m2 (14,5%)

€ 113 per m2/jaar

e

e


7,3%

0,8%


2,3%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

1.500 1.200

110

900

105

600

100 95

300 2006

2007

2008


2009

2010

2011

0 2006

2012

Voorraad

Nederland

2007

2008

2009

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


240

24

2011

2012

2013 (medio)


21

200

18

160

15 12

120

9

80

6

40

3

0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 (medio) Opname Aanbod Prognose opname 2013 ’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch Tilburg Tilburg Gemiddelde opname 2005 - 2012

0

’s-Hertogenbosch

Leegstand 2012

Tilburg

Breda

Oosterhout


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Eindhoven


240

6%

160

19% 33%

11% 28%

9% 5%

3% 30%

7%

120

1%

80

34% 2%

18%

200

20%

25%

12% 46% 44%

2010



40 47%

Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

28



Kantorenmarkt

Kantorenlocaties ’S-HERTOGENBOSCH 1 High Tech Parc 2 Pettelaarpark

Tilburg

3 Paleiskwartier

6

4 De Rietvelden/De Vutter 5 Brabantpoort

5 1

1

3

8

4

6 Maaspoort 7 De Brand

4

8 De Herven

’s Hertogenbosch 2

TILBURG

7

3

1 Spoorzone

5

2 ’t Laar

2

3 Prof. Cobbenhagenlaan e.o. 4 Ringbaan West 5 Katsbogten



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Tilburg

Huurder/koper

Metrage

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Quintiq

8.450

Plaats

Victorialaan

Omgevingsdienst Brabant Noord

2.400

‘s-Hertogenbosch De Brand

90

140

90

130

Parallelweg

HAS Hogeschool

1.650

De Herven

85

135

85

130

Stadionlaan

Aopen

1.250

De Rietvelden/De Vutter

75

100

75

100

Spoorzone

Michael Page

High Tech Parc

70

145

70

125

Pettelaarpark

120

160

120

155

Paleiskwartier

135

165

135

160

Spoorzone

100

135

100

130

Prof. Cobbenhagenlaan e.o.

115

135

115

135

Ringbanen

110

130

110

130

‘t Laar

100

135

90

135

Waluwe

110

125

110

125

‘s-Hertogenbosch De Herven

500


Tilburg

v.o.n. in %

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Zuid

Beste locaties

7,50

9,50

7,50

10,00

Overige locaties

8,50

11,00

8,50

11,50

Zaltbommel


29


Limburg Maastricht (incl. Airport/Beek), Heerlen, Roermond en Venlo

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

59.650

180.000 m2

1.507.000 m2

0,8%

2012 t.o.v. 2011

2,3%


2,3%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

6.000 m2

177.000 m2 (11,7%)

€ 118 per m2/jaar

e

e


57%

4,2%


1,2%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

110

1.600 1.400

105

1.200

100

1.000

95

600

800 400

90 85

200 2006

2007

Limburg

2008

2009

2010

2011

0 2006

2012

Nederland

2007

Voorraad

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


180

25

150

20

120

2010

2011

2012

2013 (medio)


15

90

10

60

5

30 0

2009

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Maastricht incl. Airport

Heerlen

Leegstand 2012

Roermond


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

3%

16%

56%

Helmond

Venlo


180 7%

150

20%

25% 29%

Eindhoven

120

19% 33%

7%

9% 5%

4% 34%

7%

90

1%

60

34%

44%

30 Limburg


47%

Nederland


0

2006

500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

30


Limburg Maastricht (incl. Airport/Beek), Heerlen, Roermond en Venlo

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties

A73

5 MAASTRICHT 1 Centrum/Stationsgebied 2 Randwijck-Noord

N280

3 Ceramique

Maastricht

4

1

4 Geusselt

Roermond

1

5 Maastricht Airport

3

HEERLEN 1 Centrum/Stationsgebied

2 A73

2 Avantis 3 Coriopolis ROERMOND 1 Centrum E34

3

VENLO

A67

2

1 Centrum 2 Noorderpoort 3 Trade Port

Venlo

1 A73

3

1

Heerlen

2



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Roermond

Centrum

Wonen Limburg

Metrage

Maastricht

Randwijck-Noord

Teleperformance

4.150

Plaats

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Centrum/Stationsgebied

110

175

110

160

Randwijck-Noord

100

130

100

130

Ceramique

115

150

115

145


Geusselt

100

130

100

125

v.o.n. in %

Maastricht Airport

90

140

90

135

Centrum/Stationsgebied

90

125

90

125

Avantis

90

115

90

115

Coriopolis

110

120

110

120

Roermond

Centrum

105

140

100

135

Venlo

Centrum

90

125

90

125

105

125

105

125

Trade Port

80

105

80

105

Sittard

Kantorenpark Noord

95

125

95

125

Weert

Kantorenpark Noord

105

125

105

125

950

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Zuid

Beste locaties

7,50

9,50

7,50

10,00

Overige locaties

8,50

11,00

8,50

11,50

Maastricht

Heerlen

Noorderpoort


31


Rotterdam en omgeving Rotterdam, Capelle a/d IJssel, Schiedam en Drechtsteden

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

147.450

973.000 m2

4.744.000 m2

1,7%

2012 t.o.v. 2011

4,9%


0,1%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

39.000 m2

878.000 m2 (18,5%)

€ 131 per m2/jaar

e

e


37%

6,8%


1,2%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

5.000

110

4.000

105

3.000

100

2.000

95

1.000

90

2006

2007

Rotterdam e.o.

2008

2009

2010

2011

0 2006

2012

Nederland

2007

Voorraad

2008

2009

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


1.000

32

2010

2011

2012

2013 (medio)


28

800

24

600

20

400

12

16 8

200

4

0 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Rotterdam

Capelle a/d IJssel

Leegstand 2012

Schiedam Drechtsteden


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Breda

Den Haag


1.000 16%

22%

28%

20%

25%

800

19%

28%

33% 9% 5%

4% 1% 39%

34%

62%

47%

Rotterdam e.o.


7% 1%

600 400 200

Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

32


Rotterdam en omgeving Rotterdam, Capelle a/d IJssel, Schiedam en Drechtsteden

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties

7

1 Centraal Station

6

2 Centrum 3 Kop van Zuid 4 Marconiplein/Parklane

Capelle a/d IJssel

5 Brainpark

9

6 Alexandrium/Oosterhof

1

Schiedam

7 Rotterdam Airport

2

5

4

8 Zuidplein

3

9 Schieveste (Schiedam) 10 Rivium/Fascinatio

10

Rotterdam 8



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Rotterdam

Centraal Station

UPC Nederland

4.450

Plaats Rotterdam

Sliedrecht

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Centrum

Luzac College

3.000

Centrum

100

200

100

210

Scheepvaartkwartier

Vopak (uitbreiding)

2.600

Centraal Station

145

200

145

210

Centraal Station

Sea Trucks Netherlands

1.700

Kop van Zuid

145

200

145

210

Noord West

ISS Nederland

1.600

Marconiplein/Parklane

120

145

110

145

Trapezium

IV-Groep

2.700

Brainpark

135

175

135

170

RollDock Shipping

1.700

Alexandrium/Oosterhof

125

165

120

165

Rotterdam Airport

150

190

140

180

Zuidplein

100

135

90

130

Schieveste

120

145

120

145

90

150

90

150

115

130

100

130

90

125

90

125

130

150

130

150

95

135

90

135

Capelle a/d IJssel Fascinatio


Schiedam

v.o.n. in %

Capelle a/d IJssel Rivium

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

West

Beste locaties

6,40

8,50

6,30

9,00

Overige locaties

7,75

11,00

7,75

12,00

Barbizon Capelle Office Park Hoofdweg Dordrecht

Amstelwijck Centrum


33


Twente Enschede, Hengelo en Almelo

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

39.650

158.000 m2

919.000 m2

0,5%

2012 t.o.v. 2011

5,6%


0,1%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

12.000 m2

139.000 m2 (15,1%)

€ 94 per m2/jaar

e

e


18%

13%



4,2%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

115

1.000 800

110

600

105

400

100 95

200 2006

Twente

2007

2008

2009

2010

2011

0 2006

2012

Voorraad

Nederland

2007

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


200

28

2010

2011

2012

2013 (medio)


24

160

20

120

16

80

12 8

40 0

2009

4 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Enschede

Leegstand 2012

Hengelo

Almelo


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

Deventer


200 25%

26%

44%

160

19% 33%

5% 1% 33%

20%

25%

17%

9% 5%

10%

7% 1%

34%

39% Twente Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

47%

120 80 40

Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

34


Twente Enschede, Hengelo en Almelo

Kantorenmarkt

Kantorenlocaties 1 Enschede-Centrum 2 Business & Science Park 3 Zuiderval

6

4 Hengelo-Centrum

Almelo

5 Westermaat (Campus/Oosterbosch)

7

6 Almelo-Centrum

A35

7 Twentepoort

E30

E30

5

A1

A1

Hengelo

4

2 Enschede A35

1

0

© GeoMedia 2008 [7157]

3

4 km



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Enschede

Spoordijkstraat

GEAS

3.350

Plaats

Josink Esweg

QLiCT

1.650

Enschede

Centrum

80

130

75

125

Business & Science Park

Ecare Services

850

Business & Science Park

75

130

75

125

Centrum

Oxilion

850

Zuiderval

125

135

100

135

Rigtersbleek Zandvoort

Caase.com

700

Centrum

70

120

70

115

Almelo

Ootmarsumsestraat

Instituut Nijenkamp

1.350

Westermaat (Campus/Oosterbosch)

55

125

55

125

Hengelo

Westermaat

NIBAG

1.000

Centrum

70

120

70

115

Twentepoort

70

120

65

115

Hengelo Almelo

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot



Landsdeel Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Oost

Beste locaties

7,50

9,50

7,75

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

35


Utrecht en omgeving Utrecht, Stichtse Vecht, Nieuwegein en Houten

Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

131.450

652.000 m2

3.635.000 m2

1,3%

2012 t.o.v. 2011

9,2%


0,1%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

30.000 m2

504.000 m2 (13,9%)

€ 133 per m2/jaar

e

33%

e


4,5%


1,5%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

120

4.000

115

3.200

110

2.400

105

1.600

100

800

95

2006

2007

Utrecht e.o.

2008

2009

2010

2011

0 2006

2012

2007

Voorraad

Nederland

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


700

35

600

30

500

25

400

20

300

15

200

10

2010

2011

2012

2013 (medio)


5

100 0

2009

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Utrecht

Stichtse Vecht

Leegstand 2012

Nieuwegein


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

5% 32%


600

20%

25%

500

19% 33%

13% 7% 31%

Zeist

700 4%

12%

37%

Houten

9% 5%

7% 1%

Utrecht e.o. Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

47%

300 200

34%

59%

400

100 Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

36



Kantorenmarkt

Kantorenlocaties Stichtse Vecht 15

UTRECHT 1 Stationsomgeving Utrecht

9

2 Maliebaan/Oude Centrum

8

3 Rijnsweerd 4 Kanaleneiland

7

5 Papendorp

Utrecht

6

6 Stadshart Leidsche Rijn

1

7 Leidsche Rijn Noord

2

3

8 Overvecht

10

9 Lage Weide 10 Ouderijn (De Meern)

5

4

NIEUWEGEIN 11 Centrum Nieuwegein 12 Merwestein 13 Plettenburg

Nieuwegein 12 13 11

HOUTEN

14 Houten

14 Molenzoom STICHTSE VECHT 15 Zuilense Ring/Bisonspoor



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Houten

Meidoornkade

Expo Houten

Metrage 14.800

Plaats Utrecht

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Nieuwegein Plettenburg

Thim van der Laan

2.700

Stationsomgeving

170

205

170

205

Utrecht

Papendorp

Baker Tilly Berk

1.500

Rijnsweerd

135

175

130

170

Nijverheidsweg

Bol.com

1.450

Kanaleneiland

110

160

110

155

Lage Weide

WCC

1.400

Lage Weide

85

130

85

130

Papendorp

Proact Netherlands

1.300

Overvecht

85

150

85

145

Oude Centrum

Hogeschool Geesteswetenschappen

1.050

Papendorp

150

185

150

180

Maliebaan

155

195

155

195

Oude Centrum

150

185

145

185

Oudenrijn (De Meern)

100

135

100

130


De Wetering

153

185

150

180

v.o.n. in %

Stadshart Leidsche Rijn

175

185

175

185

Centrum

85

120

85

120

Plettenburg

80

125

75

120

Merwestein

85

115

80

115

Houten

Molenzoom

105

135

105

130

Maarssen

Zuilense Ring/Bisonspoor

85

130

80

130

Landsdeel Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

West

Beste locaties

6,40

8,50

6,30

9,00

Overige locaties

7,75

11,00

7,75

12,00

Nieuwegein


37



Kantorenmarkt

Kantoorbanen

Aanbod

Voorraad

78.650

353.000 m2

1.873.000 m2

2,9%

2012 t.o.v. 2011

4,4%


0%

2013 t.o.v. 2012

Opname

Leegstand

Huurprijs*

8.000 m2

345.000 m2 (18,4%)

€ 101 per m2/jaar

e

e


43%

5,7%


5,2%


Index kantoorbanen

Voorraad in gebruik

2006=100

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

120

2.000

115

1.600

110

1.200

105

800

100

400

95 90

2006

2007

2008


2009

2010

2011

0 2006

2012

2007

Voorraad

Nederland

2008

Voorraad in gebruik

Bron: LISA


Opname en aanbod

Leegstand

x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)


400

28

350

24

300

20

250

2010

2011

2012

2013 (medio)


16

200

12

150

8

100

4

50 0

2009

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Zwolle

Deventer

Leegstand 2012

Apeldoorn


Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 500 m2 v.v.o.)

47%


350

20%

25%

13% 7% 7% 26%

Heerenveen

400

3% 4% 38%

Assen

300

19%

250

33% 9% 5%

55%

200

1%

150 100

34%

Zwolle, Apeldoorn en Deventer Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening

7%

47%

50 Nederland


0 2006 500-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

38



Kantorenmarkt

Kantorenlocaties ZWOLLE 1 Hanzeland

Deventer

2 Binnenstad Plus 3 Voorsterpoort 4 Oosterenk

1 3

DEVENTER

2

4

Zwolle

2

1 Centrum 2 Kloosterlanden/Hanzepark

1

APELDOORN 1 Apeldoorn-Noord 2 Centrum

1

3 Brouwersmolen 4 Malkenschoten

2

Apeldoorn 3

4



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Deventer

Hanzepark

ENO Zorgverzekeraar

Metrage 3.200

Plaats

1.850

Apeldoorn

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Sleutelbloemstraat

Stichting ZOA

Apeldoorn-Noord

75

130

75

130

Linie

Astrid Lindgren Kinderopvang

700

Centrum

75

130

70

130

Oosterenk

IT Ernity

750

Brouwersmolen

75

130

70

130

Hanzelanden

Christal Teleservice

700

Malkenschoten

70

130

70

130

Hanzelanden

De Nieuwe Zaak

600

Centrum

75

125

75

125

Kloosterlanden/Hanzepark

60

125

50

120

Centrum/Stadsring

70

150

60

150


Hanzeland

90

140

70

125

v.o.n. in %

A28-zone

100

175

90

155

Oosterenk

65

130

60

125

Apeldoorn Zwolle

Deventer Zwolle

Landsdeel Noord Oost

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Beste locaties

8,00

10,00

8,00

10,50

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50

Beste locaties

7,50

9,50

7,75

10,00

Overige locaties

8,50

12,00

8,50

12,50


39


Vastgoedgegevens

Kantorenmarkt

Gemeente

Opname (in m2)

Aanbod (in m2)

Leegstand (medio 2013)

Kantorenvoorraad (in m2)

Bandbreedte huurprijzen (in euro per m2/jaar)

Almelo

2.000

35.000

16,6%

194.000

65 - 115

Almere

7.000

168.000

23,6%

592.000

70 - 180

Amersfoort

12.000

195.000

22,9%

851.000

90 - 180

Amstelveen

1.000

169.000

26,1%

648.000

100 - 195

Amsterdam

103.000

1.085.000

16,6%

6.077.000

80 - 400

3.000

130.000

17,4%

733.000

70 - 130

Apeldoorn

11.000

206.000

16,9%

1.122.000

90 - 185

Assen

0

49.000

14,9%

288.000

90 - 120

Bergen op Zoom

0

16.000

14,7%

104.000

75 - 135

Best

0

22.000

21,3%

103.000

85 - 125

Arnhem

Breda Capelle aan den IJssel

17.000

135.000

14,4%

723.000

70 - 160

4.000

140.000

28,1%

488.000

90 - 150 90 - 125

6.000

44.000

7,1%

404.000

Den Haag

53.000

565.000

12,2%

4.140.000

60 - 200

Deventer

4.000

97.000

25,3%

362.000

50 - 125

Delft

Diemen

4.000

33.000

14,1%

232.000

65 - 140

Drechtsteden

5.000

102.000

16,5%

581.000

90 - 150

Ede

3.000

55.000

21,1%

254.000

80 - 130

Eindhoven

7.000

232.000

16,2%

1.494.000

65 - 175

Enschede

9.000

69.000

13,4%

444.000

75 - 135

0

8.000

9,0%

72.000

120 - 135

Etten-Leur Gouda

2.000

101.000

21,5%

347.000

80 - 130

Groningen

4.000

112.000

9,6%

967.000

80 - 135

Haarlemmermeer

9.000

336.000

22,5%

1.410.000

80 - 355

Heerenveen

2.000

30.000

26,5%

114.000

80 - 115

Heerlen Helmond

0

46.000

10,8%

431.000

90 - 125

2.000

39.000

22,4%

173.000

80 - 120

Hengelo

1.000

53.000

16,9%

281.000

55 - 125

Hilversum

1.000

106.000

15,3%

625.000

125 - 180 105 - 130

Houten Leeuwarden Leiden

16.000

35.000

12,0%

246.000

7.000

68.000

10,5%

582.000

80 - 120

10.000

84.000

14,7%

521.000

110 - 185 75 - 125


3.000

56.000

19,4%

282.000

Maastricht (incl. airport/Beek)

2.000

77.000

12,8%

591.000

90 - 160

Nieuwegein

3.000

141.000

27,4%

508.000

75 - 120

Nijmegen

1.000

51.000

9,9%

485.000

70 - 170

Oosterhout

1.000

16.000

12,5%

129.000

100 - 135

Rijswijk

3.000

226.000

16,6%

892.000

60 - 125

Roermond

4.000

26.000

9,7%

247.000

100 - 135

Roosendaal Rotterdam Schiedam 's-Hertogenbosch Smallingerland

1.000

22.000

18,9%

117.000

75 - 135

27.000

686.000

17,4%

3.449.000

90 - 210 120 - 145

3.000

45.000

20,0%

226.000

15.000

123.000

11,5%

971.000

70 - 160

4.000

11.000

11,0%

97.000

75 - 115

Son en Breugel

0

22.000

21,9%

81.000

95 - 130

Stichtse Vecht

0

38.000

23,0%

167.000

80 - 130

Tilburg

1.000

100.000

20,6%

480.000

90 - 135

Utrecht

11.000

438.000

10,9%

2.714.000

85 - 205

Veenendaal Veldhoven Venlo Zoetermeer Zwolle Nederland

3.000

45.000

24,8%

178.000

80 - 135

0

17.000

11,1%

123.000

85 - 120

0

30.000

12,8%

238.000

80 - 125

6.000

138.000

20,9%

638.000

85 - 130

2.000

127.000

16,1%

778.000

60 - 155

485.000

8.047.000

14,7%

49.384.000

55 - 400

40


Algemene gegevens

Kantorenmarkt

Gemeente

Inwoners (in aantal)

Beroepsbevolking (in % van totale bevolking)

Particulier besteedbaar huishoudinkomen (in euro’s)

Kantorenvoorraad per inwoner (in m2/inwoner)

Kantoorbanen (in aantal)

Almelo

72.750

65%

30.600

2,7

7.950

Almere

193.150

71%

35.000

3,1

28.700

Amersfoort

148.250

67%

36.800

5,7

30.800

Amstelveen

83.400

65%

39.700

7,8

20.450

Amsterdam

789.300

73%

30.700

7,7

239.150

Apeldoorn

156.900

65%

34.700

4,7

37.600

Arnhem

149.250

70%

30.200

7,5

40.200

Assen

67.200

65%

31.900

4,3

9.550

Bergen op Zoom

66.150

66%

33.300

1,6

5.500

28.700

66%

38.300

3,6

4.550

176.500

67%

35.000

4,1

31.300

Capelle aan den IJssel

66.100

67%

35.200

7,4

13.900

Delft

98.700

73%

32.200

4,1

15.200

501.050

69%

31.600

8,3

121.750 12.650

Best Breda

Den Haag Deventer

98.650

67%

32.200

3,7

Diemen

24.900

69%

35.400

9,3

7.950

267.300

65%

34.000

2,2

25.150

Drechtsteden Ede

108.750

65%

36.500

2,3

12.900

Eindhoven

217.250

69%

31.700

6,9

54.200

Enschede

21.200

158.100

68%

29.300

2,8

Etten-Leur

42.050

66%

35.500

1,7

4.200

Gouda

71.250

66%

34.900

4,9

8.700

Groningen

193.000

76%

28.700

5,0

46.500

Haarlemmermeer

143.900

67%

39.400

9,8

31.650

Heerenveen

43.500

64%

32.400

2,6

5.500

Heerlen

89.000

67%

28.000

4,8

18.400

Helmond

88.800

67%

32.200

1,9

8.000

Hengelo

80.900

65%

31.800

3,5

10.500

Hilversum

85.500

65%

36.300

7,3

20.250

Houten

48.300

68%

42.400

5,1

8.550

Leeuwarden

95.300

69%

29.000

6,1

25.250

118.750

73%

34.100

4,4

15.700

72.400

63%

36.600

3,9

6.750

137.500

69%

30.800

4,3

3.650

Leiden Leidschendam-Voorburg Maastricht (incl. airport/Beek)

60.700

69%

35.600

8,4

13.700

165.200

72%

30.600

2,9

22.450

Oosterhout

54.000

65%

36.000

2,4

6.200

Rijswijk

46.950

64%

33.100

19,0

21.650

Roermond

56.200

67%

31.200

4,4

7.450

Roosendaal

77.400

66%

33.700

1,5

8.350

615.950

69%

29.500

5,6

98.100

Nieuwegein Nijmegen

Rotterdam Schiedam 's-Hertogenbosch

76.150

68%

31.000

3,0

10.300

141.850

68%

34.400

6,8

33.500

Smallingerland

55.500

64%

30.900

1,7

4.750

Son en Breugel

15.800

60%

41.300

5,1

3.500

63.350

66%

40.200

2,6

7.000

Tilburg

207.500

69%

31.500

2,3

27.600

Utrecht

Stichtse Vecht

316.150

73%

34.100

8,6

102.200

Veenendaal

62.850

65%

34.800

2,8

7.250

Veldhoven

43.900

66%

36.400

2,8

4.650

Venlo

99.950

66%

31.100

2,4

10.300

Zoetermeer

122.300

69%

36.200

5,2

20.350

Zwolle

121.500

68%

33.200

6,4

28.400

16.725.900

66%

34.200

3,0

2.274.400

Nederland

41


Nederland

Bedrijfsruimtemarkt

Banen in de industrie

Aanbod

3.194.900

9.388.000 m2

1,4%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 52.316 ha

1,2%


1,2%

2012 t.o.v. 2011

Opname

Aanbod-voorraadratio

Huurprijs

1.182.000 m2

3,6%

€ 46 per m2/jaar

e

e


6,2%

0,1%


1,4%


Index banen in de industrie

Voorraad bedrijventerreinen

2006=100

(ha)

110

53.000

1.400

52.000

1.200

51.000

1.000

50.000

800

49.000

600

48.000

400

47.000

200

105

100

95

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

46.000 2006

2007

2008

2009

2011

Voorraad

Nederland

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA

Bron: VROM/DG Ruimte, bewerking DTZ Zadelhoff

Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

10.000

18 15

8.000

12

6.000

9

4.000

6

2.000 0 2006

2010

3 2007

2008

2009

2010

2011

Opname Aanbod Prognose opname 2013 Gemiddelde opname 2006 - medio 2013

2012

2013 (medio)

0

Nederland Moerdijk Tilburg Rotterdam Sittard-Geleen

Ratio 2012

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Eindhoven Venlo

Emmen

Nederlands gemiddelde medio 2013

10.000 23% 24% 2%

8.000

25%

6.000

23%

2% 4.000 23%

21%

28%

2.000

29%

0

Nederland Industrie en bouw

Handel

Transport

ICT

Dienstensector

2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

42


Nederland

Bedrijfsruimtemarkt

Aanbod-voorraad ratio per gemeente


in %, medio 2013

v.o.n. in %* Moerdijk

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

West

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Utrecht

Overige locaties

9,00

11,25

8,50

11,50

Amsterdam

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Schiedam

Overige locaties

9,00

11,50

8,50

12,00

Beste locaties

9,00

12,00

9,00

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

12,75

Beste locaties

8,85

12,00

8,85

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

13,00

Zuid Oost Noord

Veldhoven Diemen

Amersfoort Arnhem Eindhoven Rotterdam Almere Zoetermeer Ede Roosendaal Oldenzaal

*exclusief distributiecentra

Haarlemmermeer Houten Tilburg

Huurprijzen bedrijfsruimten

Etten-Leur Nieuwegein


Breda 's-Hertogenbosch

Plaats

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Groot Amsterdam

35

70

30

70

Best


35

61

35

60

Venray Wijchen


25

68

25

65

Den Haag

Utrecht en omgeving

30

65

25

65

Haarlemmermeer

35

110

35

110

Deventer


30

55

30

55

Enschede

Arnhem en Nijmegen

25

65

25

60


20

55

20

50

Veenendaal

‘s-Hertogenbosch en Tilburg

30

52

30

52

Son en Breugel

Gooi en Eemland

22

65

22

65

Twentse Stedenband

20

50

20

60

Breda en omgeving

20

60

20

60

Groningen en Assen

20

50

18

45

Limburg

25

50

25

50

Almere

30

65

30

65

Roermond

Friesland

20

40

20

40


Ede en Veenendaal

30

55

30

55

Stichtse Vecht Zevenaar

Leiden Rijswijk

Venlo Waalwijk

Drechtsteden Zwolle Leeuwarden Apeldoorn Oosterhout Gouda Helmond Almelo Duiven Delft Hilversum

*De bandbreedtes geven de meest voorkomende huurprijzen weer. Uitschieters aan de boven- of onderkant vallen hier buiten.

Smallingerland Haarlem Assen Heerenveen

Omvangrijke transacties bedrijfsruimte

Hengelo

1e helft 2013

Emmen

Metrage

Nijmegen

Plaats

Locatie

Huurder/koper

Sint Joost

Kantstraat

Action

77.000

Venray

Smakterheide

Hewlett-Packard

39.000

Bergen op Zoom

Roosendaal

Borchwerf IIl

Tommy Hilfiger

32.650

Zeist

Enschede

Boekelosestraat

Van Merksteijn Plastics

18.000

Breda

Emer-Zuid/Emer-Noord

Broekman Logistics Limburg

16.950

Klundert

Fazantweg

European Sport Services

16.750

Venray

Smakterheide

ModusLink

15.000

Numansdorp

Edisonstraat

Veldboeket

14.650

Schiphol-Rijk

Schiphol-Rijk

Interxion

13.700

Warmond

Oosteinde

SIM Industries

13.500

Sittard-Geleen Groningen Maastricht

0%

3%

6%

9%

12%

15%

18%

Nederlands gemiddelde

43


Almere

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

29.700

199.000 m2

0,7%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 489 ha

22%


2,8%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

10.000 m2

8,2%

€ 43 per m2/jaar

e

70%

e


2,3%



2,1%



2006=100

(ha)

120

500

35

115

400

28

300

21

200

14

100

7

110 105 100 95 90

2006

Almere

2007

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

2011

Voorraad

Nederland


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

280

20

240

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA

16

200 160

12

120

8

80

4

40 0

2010

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Almere

Ratio 2012

Amsterdam

Diemen

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Hilversum

Zwolle


280 240

12% 23%

22% 17% 20% 6% 35% 27%

25%

24% 2%

120

23% 21%

Handel

80

28%

40

29% Nederland

Almere Industrie en bouw

Transport

200 160

2%

30% 31%

23%

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

44


Almere

Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen

1

1 De Vaart

9

2 Veluwsekant 3 De Steiger 4 Hollandsekant 5 Stichtsekant 6 Gooisekant/Gooise Poort

10

7 Hogekant/Lagekant 8 Sallandsekant 9 Poldervlak 10 Markerkant

Almere 8 4 7

2 6

3

5



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Almere

Gooisekant

ASM Europe

Metrage 3.300

Plaats

De Steiger

Beguit

2.950

Almere

Gooisekant

Boetech

1.700

Markerkant

Allycars

850

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

De Vaart

30

55

30

45

Veluwsekant

45

60

45

60

De Steiger

30

45

30

45

Hollandsekant

35

60

35

60

Stichtsekant

50

60

40

60

Gooisekant/Gooise Poort

45

60

40

60


Hogekant/Lagekant

45

60

45

60

v.o.n. in %*

Sallandsekant

50

60

50

60

Poldervlak

40

65

40

65

Markerkant

50

65

50

65

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Oost

Beste locaties

9,00

12,00

9,00

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

12,75

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Overige locaties

9,00

11,25

8,50

11,50

West



45



Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

143.500

478.000 m2

1,6%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 849 ha

5,8%


5,8%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

32.000 m2

11,2%

€ 47 per m2/jaar

e

17%

e


1,4%



2,1%


Index banen in de industrie 2006=100

(ha)

110

1.000

25

800

20

600

15

400

10

200

5

105 100 95 90

2006

2007

Amsterdam e.o.

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

600

18

500

15

400

12

300

9

200

6

100

3 2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Amsterdam Den Haag

Ratio 2012

0

2012

Jaarlijkse uitgifte


2006

2011

Voorraad

Nederland

Bron: LISA

0

2010

Diemen Haarlemmermeer Rotterdam

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Utrecht


600 8%

500

3% 23%

35%

23%

26%

4%

25%

24%

21%

2%

23% 21%

28%

Handel

Transport

200

28%

100

29% Nederland

Amsterdam e.o. Industrie en bouw

400 300

2%

22%

30%

23%

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

46



Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen 1

2

1 Noord 2 Westpoort 3 Amstelveen

Amsterdam

4 Zuidoost 5 Amstel Business Park

Diemen

5

0

3

Schiphol

Amstelveen

4



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Amsterdam

Westpoort

TNT Fashion

Metrage 4.350

Plaats

Westpoort

Tanger Supermarkten

4.150

Amsterdam

Westpoort

Selk Logistics

3.600

Westpoort

Karintrad

3.000

Anthony Fokkerweg

NLR

2.800

Noord

onbekend

2.550

Zuidoost

Euromaster

2.300

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Amsterdam-Noord

45

60

40

60

Westpoort

37

60

30

60

Zuidoost

40

70

40

65

Amstel Business Park

40

70

40

70

Amstelveen

45

55

40

55

Diemen/Weesp

35

50

35

50

Aalsmeer/Uithoorn

37

60

37

60

Alkmaar/Heerhugowaard

35

55

35

55

40

55

40

55

Haarlem

Waarderpolder


Mijdrecht

35

50

35

50

v.o.n. in %*

Zaanstad

35

50

35

50

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

West

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Overige locaties

9,00

11,25

8,50

11,50



47


Arnhem en Nijmegen Arnhem, Nijmegen, Wijchen, Duiven en Zevenaar

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

79.400

273.000 m2

1,6%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 1.206 ha

14%


2,9%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

17.000 m2

4,5%

€ 41 per m2/jaar

e

76%

e


0,5%


0%




(ha)

110

1.400

35

1.200

30

1.000

25

800

20

600

15

400

10

105 100 95

200 90

2006

2007

2008

Arnhem en Nijmegen

2009

2010

2011

0

2012

5 2006

2007

2008

2009

2010

2011

Voorraad

Nederland

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

350

16

300 12

250 200

8

150 100

4

50 0

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Arnhem

Ratio 2012

Nijmegen

Duiven

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Wijchen

Zevenaar

Ede


350 21% 21%

23%

25%

24%

21%

1% 33%

300

15%

2%

23%

200

2%

150

22% 24%

23% 21%

42%

Industrie en bouw

Transport

100

28%

50

29%

Arnhem en Nijmegen Handel

250

Nederland ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

48


Arnhem en Nijmegen Arnhem, Nijmegen, Wijchen, Duiven en Zevenaar

Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen NIJMEGEN/WIJCHEN 1 Noord- en Oostkanaalhaven 2 Westkanaaldijk

Arnhem

3 Winkelsteeg

6

4 Bijsterhuizen

5

ARNHEM

8 7

5 ’t Broek/Kleefsche Waard 6 IJsseloord II

9 Duiven

10 11 12

Zevenaar

7 Rijkerswoerd 8 De Overmaat DUIVEN 9 Nieuwgraaf 10 Centerpoort-Noord en Zuid

1 ZEVENAAR

2

11 Tatelaar 12 Hengelder

Nijmegen

4 3

Wijchen



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Nijmegen

Westkanaaldijk

Bert Story

5.200

Plaats Nijmegen

Duiven

Wijchen

Metrage

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Nieuwgraaf

Van der Garde’s Warenhuis

2.400

Noord- en Oostkanaalhaven

25

40

25

40

Centerpoort-Noord

Technisol

1.800

Westkanaaldijk

25

40

25

40

Centerpoort-Noord

Isotechniek Nederland

1.800

Winkelsteeg

25

40

25

40

Bijsterhuizen

Multitex

2.100

Wijchen

Bijsterhuizen

40

50

40

50

Arnhem

‘t Broek/Kleefsche Waard

30

45

30

45

IJsseloord II

50

65

45

60

Rijkerswoerd/De Overmaat

30

45

30

45


Duiven

Nieuwgraaf/Centerpoort-Noord/Zuid 25

45

30

45

v.o.n. in %*

Zevenaar

Tatelaar

25

40

25

40

Hengelder

25

40

25

40

Kollenburg

25

35

25

40

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Oost

Beste locaties

9,00

12,00

9,00

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

12,75



49


Breda en omgeving Breda, Oosterhout, Moerdijk, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

110.450

752.000 m2

2,2%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 2.606 ha

7,4%


0,4%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

82.000 m2

5,8%

€ 39 per m2/jaar

e

2,1%

e


0,4%



2,7%



(ha)

110

2.800

70

2.400

60

2.000

50

1.600

40

1.200

30

800

20

400

10

105 100 95 90

2006

Breda e.o.

2007

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

800

18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

700 600 500 400 300 200 100 2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

Bergen op Zoom

Ratio 2012

0

2012

Jaarlijkse uitgifte


2006

2011

Voorraad

Nederland

Bron: LISA

0

2010

Breda

Oosterhout

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Moerdijk

Etten-Leur Roosendaal


800 700

6% 21%

23%

10% 23% 1% 50% 42%

24%

25%

24% 2%

400

2%

300 23%

23% 21%

Handel

28%

200 100

29% Nederland

Breda e.o. Industrie en bouw

600 500

23%

Transport

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

50


Breda en omgeving Breda, Oosterhout, Moerdijk, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal

Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen

9

11

BREDA EN OMGEVING

Oosterhout Moerdijk

1 Emer-Zuid/Emer-Noord 2 Heilaar Noord/IABC 3 Krogten 4 Hazeldonk

12

10

3

5 Hoogeind 6 Steenakker

1

6

7 Moleneind

7

2

8 Vosdonk

5

9 Weststad I, II en III

Breda

10 Vijfeiken

Etten-Leur

11 Moerdijk

8

12 Haagse Beemden

4

ROOSENDAAL /

2

BERGEN OP ZOOM

A17

1 Borchwerf I

1 3 4

2 Borchwerf II

E312

A58

5

3 Borchwerf IIl A4

4 Majoppeveld-Noord

Roosendaal

5 Majoppeveld-Zuid 6 Noordland A58 E312

6 © GeoMedia 2008 [7157]

Bergen op Zoom A4

0

2 km



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Roosendaal

Borchwerf IIl

Tommy Hilfiger

32.650

Plaats

Borchwerf II

Luminaid

4.350

Breda

Borchwerf I

Easybox Saxberg

2.500

Emer-Zuid/Noord

Broekman Logistics Limburg

Takkebijsters

Interhal Holding

IABC

Samsung Electronics Europe Logistics

Fazantweg

European Sport Services

Breda

Moerdijk

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Emer-Zuid/Emer-Noord

25

40

25

40

Heilaar Noord/IABC

40

50

35

50

Krogten

25

45

25

40

2.800

Hazeldonk

25

60

25

60

2.000

Hoogeind

40

60

35

60

Steenakker

40

60

35

60

Moleneind

25

40

25

40

Haagse Beemden

25

40

25

40

16.950

16.750


Etten-Leur

Vosdonk

25

50

25

50

v.o.n. in %*

Oosterhout

Weststad I, II en III

40

60

35

60

Vijfeiken

30

40

25

40

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

Zuid

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Roosendaal

Overige locaties

9,00

11,50

8,50

12,00

Bergen op Zoom Noordland


medio 2013 van tot

Moerdijk

Moerdijk

30

55

30

55

Majoppeveld/Borchwerf l, Il en IIl 20

50

20

50

30

50

30

50


51


Den Haag en omgeving Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Lansingerland, Delft, Zoetermeer en Gouda

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

141.700

319.000 m2

2,8%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 1.244 ha

0,9%


1,7%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

60.000 m2

5,1%

€ 49 per m2/jaar

e

185%

e


0%



2,5%



(ha)

110

1.400

42

1.200

36

1.000

30

800

24

600

18

400

12

200

6

105

100

95

2006

2007

Den Haag e.o.

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

2011

Voorraad

Nederland


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

420

12

360

10

300

8

240

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA

6

180

4

120

2

60 0

2010

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Den Haag

Ratio 2012

Delft

Rijswijk

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Zoetermeer

Leiden

Gouda


420 360

13% 3% 27%

23%

25% 22%

24% 2%

2% 33% 18%

25%

180

23% 21%

Handel

Transport

120

28%

60

29% Nederland

Den Haag e.o. Industrie en bouw

300 240

2%

31% 26%

23%

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

52


Den Haag en omgeving Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Lansingerland, Delft, Zoetermeer en Gouda

Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen 1 Kerketuinen/Zichtenburg 2 Bedrijvenpark Prisma 3 Lansinghage 4 Binckhorst 5 Laakhaven HS 6 Ypenburg 7 Forepark 8 Plaspoelpolder 9 Delft-Noord

Den Haag


4

7

5

Zoetermeer

6

2

1 8

3

Rijswijk 9



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Den Haag

Forepark

Hizkia van Kralingen

Metrage

Zoetermeer

Edisonstraat

Kilinclar Automotif AS

8.300

Lansinghage

Mastermate DC

7.250

Lansinghage

Schulte Transport Groep

6.750

Lansinghage

Smitsvonk Holland

Delft

Schieweg

een groothandel

Bleiswijk

Bedrijvenpark Prisma D&R Merchandise

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Kerketuinen/Zichtenburg

40

58

39

57

Binckhorst

30

57

30

57

Laakhaven HS

40

60

40

60

2.000

Ypenburg

53

68

50

60

2.800

Forepark

50

67

50

65

Bleiswijk

Bedrijvenpark Prisma

50

64

50

62

Zoetermeer

Lansinghage

40

60

40

58

Rijswijk

Plaspoelpolder

25

50

25

50

Delft

Delft-Noord

35

59

35

58


Gouda

Goudse Poort

35

59

35

57

v.o.n. in %*

Leiden

39

59

35

55


38

58

38

58

12.000

2.300

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

West

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Overige locaties

9,00

11,25

8,50

11,50

Plaats Den Haag



53


Ede en Veenendaal

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

38.250

175.000 m2

0,5%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 566 ha

22%


1,1%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

9.000 m2

6,2%

€ 41 per m2/jaar

e

71%

e


1,0%



1,7%



2006=100

(ha)

110

600

30

500

25

400

20

300

15

200

10

100

5

105 100 95 90

2006

2007

2008

Ede en Veenendaal

2009

2010

2011

2012

0

2006

2007

2008

2009

Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

180

12

150

10

120

8

90

6

60

4

30

2 2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Ede

Ratio 2012

0

2012

Jaarlijkse uitgifte


2006

2011

Voorraad

Nederland

Bron: LISA

0

2010

Veenendaal

Utrecht

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Amersfoort

Arnhem

Nijmegen


180 6% 10%

150

23%

25%

24%

23%

2%

38% 23% 11%

23% 21%

Handel

Transport

60

28%

30

29% Nederland

Ede en Veenendaal Industrie en bouw

120 90

2%

61% 28%

23%

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

54


Ede en Veenendaal

Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen 12

1 De Faktorij 2 De Batterijen 3 De Compagnie

2

4 Het Ambacht

1

5 Nijverkamp

Ede

6

3

6 Kievitsmeent

11

7 BT A12

Veenendaal

8 Heestereng

7

10 8

9 De Vallei

9

10 Frankeneng 11 Klaphek 12 Ede-Noord

4 5



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Ede

De Vallei

Blok Plaatmateriaal

1.500

Plaats

Frankeneng

Total Creation

1.200

Ede

Nijverkamp

Flowcomm

1.100

Het Ambacht

Lutec Luchttechniek

1.000

Veenendaal

Metrage


Veenendaal

v.o.n. in %*

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Kievitsmeent

45

50

45

50

Frankeneng/Klaphek

35

50

35

45

Heestereng/De Vallei

30

50

30

45

BT A12

40

55

40

55

Ede-Noord

35

45

35

45

De Batterijen/Compagnie/Faktorij 40

50

40

50

30

45

30

45

Het Ambacht/Nijverkamp

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Oost

Beste locaties

9,00

12,00

9,00

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

12,75



55



Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

101.950

531.000 m2

0,7%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 1.602 ha

3,4%


1,5%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

15.000 m2

6,6%

€ 43 per m2/jaar

e

63%

e


0,2%


0%




(ha)

110

1.800

42

1.500

35

1.200

28

900

21

600

14

300

7

105 100 95 90

2006

2007

Eindhoven e.o.

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

2011

Voorraad

Nederland

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

550

18 15

440

12

330

9

220

6

110 0

2010

3 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Eindhoven

Ratio 2012

Helmond

Best

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Son en Breugel Veldhoven

Tilburg


550 9%

16%

23%

2% 19%

25%

24%

24%

2%

13%

330

23%

2%

3% 33%

220

21%

23% 21%

60%

Handel

Transport

28%

110

29% Nederland

Eindhoven e.o. Industrie en bouw

440

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

56



Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen Son en Breugel 1 De Hurk 2 High Tech Campus

10

Best

3 De Run

11 12

4 Lake Forum/Park Forum

Helmond

9

5 Flight Forum

8

6 Eindhoven Airport

14

7 Eindhoven/Acht

7

8 Kapelbeemd 9 Breeven 10 Science Park Eindhoven

6

15

0

11 Ekkersrijt

16

5

12 Esp 13 De Kade

13

4

14 Groot Schooten

1

15 Hoogeind/De Weijer

Eindhoven

Veldhoven

16 B.Z.O.B.

3

2



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Helmond

B.Z.O.B.

Vos Logistics

2.500

Plaats

De Weijer

Zonne Energie NL

1.950

Eindhoven

Groot Schooten

Slijptechniek v/d Vleuten

1.050

De Hurk

een textieldrukkerij

1.750

Kapelbeemd

DSB Distributie

De Hurk Kapelbeemd

Eindhoven

Metrage

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

De Hurk

40

52

40

52

Eindhoven/Acht

45

55

45

55

Esp

40

47

40

47

1.150

De Kade

35

45

35

45

Jadek

1.050

Kapelbeemd

38

50

38

50

Krinkels

1.050

Flight Forum/Eindhoven Airport

40

55

40

55

High Tech Campus

40

50

40

50

Ekkersrijt

37

50

37

50

Science Park Eindhoven

40

50

40

50

Son


Veldhoven

De Run

32

50

32

50

v.o.n. in %*

Helmond

B.Z.O.B.

34

50

34

50

medio 2013 van tot

Groot Schooten

39

45

39

45

Hoogeind

30

45

30

45

De Weijer

34

45

34

45

Breeven

34

45

34

45

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

Zuid

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Overige locaties

9,00

11,50

8,50

12,00


Best


57



Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

41.050

156.000 m2

0,1%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 996 ha

12%


1,0%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

4.000 m2

3,1%

€ 28 per m2/jaar

e

72%

e



0,4%


1,2%



2006=100

(ha)

110

1.200

60

1.000

50

800

40

600

30

400

20

200

10

105 100 95 90

2006

Friesland

2007

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Voorraad

Nederland

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

160

5 4

120

3 80

2

40 0

1 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Leeuwarden -Smallingerland

Heerenveen

Ratio 2012

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Groningen

Assen


160 6% 19%

23%

14%

25%

24%

31%

2%

120

23% 80

2%

33%

49% 22%

23%

26% 21%

Handel

40

29% Nederland

Friesland Industrie en bouw

28%

Transport

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

58



Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen

4 5

LEEUWARDEN

3

1

1 De Hemrik 2 Newtonpark 3 Business Park Leeuwarden

Leeuwarden

4 Leeuwarden West

Heerenveen

3 DRACHTEN 2 Burmania

1

4

1 De Haven

2

3 Azeven-Zuid 4 Azeven-Noord

2

HEERENVEEN 1 Business Park Friesland West 2 Heerenveen-Zuid

2

3 Business Park Friesland 4 Internationaal Bedrijvenpark Friesland 5 De Kavels

Drachten 4

1

3



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Drachten

Meerpaal

Vadia Lijsten

Heerenveen Int. Bedrijvenpark Friesland

Metrage 3.250 850

Stoffenbedrijf


Plaats Leeuwarden

Drachten

v.o.n. in %*

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Noord

Beste locaties

8,85

12,00

8,85

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

13,00

Heerenveen


Sneek

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

De Hemrik

20

35

20

30

Newtonpark

25

35

25

35

Business Park Leeuwarden

25

35

25

35

Leeuwarden West

25

35

25

35

De Haven

20

35

20

35

Burmania

30

45

30

40

Azeven-Zuid

25

40

25

40

Azeven-Noord

25

35

25

35

Business Park Friesland West

20

35

20

35

Heerenveen-Zuid

20

30

20

30

Business Park Friesland

25

35

25

35

Int. Bedrijvenpark Friesland

25

35

25

35

De Kavels

20

35

20

35

De Hemmen

25

30

25

30


59



Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

41.000

133.000 m2

1,2%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 336 ha

19%


0,9%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

35.000 m2

7,9%

€ 47 per m2/jaar

e

5,4%

e


1,8%


0%




2006=100

(ha)

110

450

10

360

8

270

6

180

4

90

2

105

100

95

2006

2007

Gooi en Eemland

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

2011

Voorraad

Nederland

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

200

12 10

160

8

120

6

80

4

40 0

2010

2 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Amersfoort

Ratio 2012

Hilversum

Zeist

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Utrecht

Almere


200 13% 37% 31%

23%

19%

25%

24% 18%

2%

120

23%

2% 80

20% 23%

14% 16% 32% Industrie en bouw

160

21%

Transport

40

29% Nederland

Gooi en Eemland Handel

28%

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

60



Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen AMERSFOORT 1 De Isselt

5

2 De Wieken/Vinkenhoef 3 Vathorst 4 De Hoef 5 Calveen

3

HILVERSUM

4

1 Havenkwartier

1

2 Hilversum

2 Kerkelanden

Amersfoort 1 2



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Hilversum

Lage Naarderweg

DutchView

7.400

Plaats

Havenkwartier

Gemeente Hilversum

1.900

Amersfoort

De Isselt

BVA-Auctions

6.150

Calveen

Vanmac

4.700

Lindeboomweg

Emergya Wind Technologies

3.400

De Isselt

Autohuis

1.650

Databankweg

Hans de Vet Holding

1.350

Amersfoort

Metrage

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

De Isselt

22

48

22

48

De Wieken/Vinkenhoef

50

65

50

65

Vathorst

50

62

50

62

De Hoef/Calveen

35

50

35

50

Havenkwartier

45

65

45

65

Kerkelanden

40

65

40

65

Soest

35

52

35

52

Zeist

40

60

40

60

Hilversum


Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %*

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Oost

Beste locaties

9,00

12,00

9,00

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

12,75

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Overige locaties

9,00

11,25

8,50

11,50

West


61


Groningen, Assen en Emmen

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

67.350

172.000 m2

0,4%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 1.631 ha

4,7%


0,5%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

7.000 m2

2,1%

€ 35 per m2/jaar

e

11%

e


0,1%



9,0%



(ha)

110

1.700

70

1.600

60

1.500

50

1.400

40

1.300

30

1.200

20

105 100 95

1.100

90

2006

2007

2008


2009

2010

2011

2012

1.000

10 2006

2007

2008

2009

2011

Voorraad

Nederland


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

210

5

180

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA

4

150 120

3

90

2

60

1

30 0

2010

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Groningen

Ratio 2012

Assen

Emmen

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Zwolle

Leeuwarden Heerenveen


210 180

8% 23% 17% 34%

25%

24%

31%

2%

23%

120

2%

90

2% 6% 27%

Industrie en bouw

23% 21% 75% Groningen, Assen en Emmen Handel

Transport

150

60

28%

30

29% Nederland ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

62



Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen

3

GRONINGEN

4 Groningen

1 Eemspoort 2 Euvelgunne/

4

Winschoterdiep 3 Hoendiep

1

4 Driebond

1

3 2

ASSEN

Assen

1 Stadsbedrijvenpark 2 Schepersmaat 3 Messchenveld 4 Peelerpark

2

EMMEN 1 Bedrijvenpark A37 2 Waanderveld

Emmen

3 Bargermeer

2

3

1



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Groningen

Eemspoort

Zuidermat Beheer

Metrage 2.200

Plaats

Ulgersmaweg

Stichting Alles Haaks

1.200

Groningen

Vechtstraat

Excellent Home

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Eemspoort

40

50

35

45

Euvelgunne/Winschoterdiep

30

40

25

35

Hoendiep

25

35

20

30

Driebond

40

45

35

45

Stadsbedrijvenpark

30

35

28

33

Scheepersmaat

35

40

33

38


Messchenveld

40

45

35

40

v.o.n. in %*

Peelerpark

35

40

33

38

Bedrijvenpark A37

35

40

35

40

Waanderveld

35

40

30

35

Bargermeer

20

35

18

35

Assen

750 1.950

Stadsbedrijvenpark Refat Auto’s

Assen

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Noord

Beste locaties

8,85

12,00

8,85

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

13,00

Emmen



63


Haarlemmermeer Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Lijnden en Cruquius

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

73.550

194.000 m2

0,5%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 570 ha

10%


6,1%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

51.000 m2

6,8%

€ 66 per m2/jaar

e

292%

e


1,2%



1,3%



(ha)

110

600

18

105

500

15

400

12

300

9

200

6

90

100

3

85

0

100 95

2006

2007

Haarlemmermeer

2008

2009

2010

2011

2012

2006

2007

2008

2009

Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

250

20

200

16

150

12

100

8

50

4 2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Haarlemmermeer

Ratio 2012

0

2012

Jaarlijkse uitgifte


2006

2011

Voorraad

Nederland

Bron: LISA

0

2010

Haarlem

Amsterdam

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Diemen

Leiden


250 6% 20%

23% 18%

13% 15% 7% 12%

25%

24% 2%

150

23%

2% 100 23%

22% 53%

21%

34%

Handel

Transport

28%

50

29% Nederland

Haarlemmermeer Industrie en bouw

200

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

64


Haarlemmermeer Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Lijnden en Cruquius

Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen

12

1 De Hoek/Schiphol-West

Lijnden

Cruquius

2 Graan voor Visch

Badhoevedorp

13

3 De President 4 Noord

5

5 Schiphol-Noord 6 Schiphol-Rijk 7 Schiphol-Zuid

4

8 Schiphol-Zuidoost

Schiphol

9 Spoorzicht 10 Pionier

Hoofddorp

11 Nieuw-Vennep-Zuid

7 8

12 ABP Lijnden

2

13 Cruquius-Zuid

1

3

14 Schiphol Logistics Park

15

15 Schiphol-Oost

6 14 10 Nieuw-Vennep

9

11



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Schiphol-Rijk

Schiphol-Rijk

Interxion

Schiphol-Rijk

Metrage 13.700

Plaats

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

All in Logistics

4.500

De Hoek/Schiphol-West

60

85

55

80

Schiphol-Oost Fokkerweg

Menlo Worldwide

9.500

Graan voor Visch

55

65

50

65

Hoofddorp

Graan voor Visch

Scotch & Soda

5.150

De President

65

75

65

75

De Hoek

Scarabee Systems & Technology

2.700

Hoofddorp-Noord

40

60

40

60

Schiphol-Zuidoost

Independent World Services

2.550

Schiphol-Noord

70

80

70

80

Consos

2.100

Schiphol-Zuid

60

75

60

75

Schiphol-Zuidoost

75

110

75

110

Schiphol

Nieuw-Vennep Zuid

Hoofddorp

Schiphol


Nieuw-Vennep

65

85

65

80

75

85

75

85

Schiphol-Oost

70

88

70

85

Spoorzicht

45

65

45

65

Pionier

35

50

35

50

Nieuw-Vennep-Zuid

60

75

60

75

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

West

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Lijnden

Airport Business Park

70

80

65

80

Overige locaties

9,00

11,25

8,50

11,50

Cruquius

Cruquius-Zuid

50

65

50

65


medio 2013 van tot

Schiphol-Rijk Schiphol Logistics Park


65


’s-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

95.750

552.000 m2

2,3%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 1.769 ha

8,5%


0,6%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

23.000 m2

6,2%

€ 40 per m2/jaar

e

77%

e


0,6%




1,1%


2006=100

(ha)

115

1.800

60

110

1.500

50

1.200

40

900

30

105 100

600

20

95

300

10

90

0

2006

2007

2008

2009


2010

2011

2012

Nederland

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Voorraad

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

630 560 490 420 370 280 210 140 70 0

12 9 6 3 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0 ’s-Hertogenbosch Tilburg Ratio 2012

Waalwijk

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

8% 23%

2% 13% 2% 40%

42%

27% 40%

25%

24% 2%

2%

16%

23% 21%

10% Industrie en bouw

Transport

28% 29%

’s-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk Handel

23%

Nederland ICT

Dienstensector

630 560 490 420 350 280 210 140 70 0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

Breda

Oosterhout Eindhoven


2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

66



Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen ’S-HERTOGENBOSCH

3

1 De Vutter 2 De Rietvelden

1

3 Maaspoort 4 De Brand

2 Tilburg

3

5 De Herven

5 TILBURG

1

1 Kraaiven

5 2

2 Loven 3 Vossenberg

’s-Hertogenbosch

4 Katsbogten 5 Spoorzone

4

4



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Tilburg

Spoorzone

Reining Warehousing

9.800

Plaats

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Waalwijk

Schouwslootweg

Foldypac

3.250

Oss/Uden/Veghel

30

48

30

48

Schutweg

Kivits Drunen

2.800

‘s-Hertogenbosch De Brand

40

48

40

48

Elzenweg

Magna Tyres

1.040

De Herven

38

45

35

45

Welzorg Nederland

1.650

De Rietvelden

30

45

30

45

Steady Vloerenservice

1.100

Katsbogten

40

45

35

45

Kraaiven

30

45

30

45

Loven

30

45

30

45

Vossenberg

35

48

35

48

30

52

30

52

‘s-Hertogenbosch De Brand De Herven

Metrage

Tilburg


Waalwijk

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Zuid

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Overige locaties

9,00

11,50

8,50

12,00



67


Limburg Venlo, Sittard-Geleen en Venray

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

68.550

375.000 m2

1,2%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 1.877 ha

15%


1,1%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

74.000 m2

4,0%

€ 37 per m2/jaar

e

28%

e



0,5%

0%




2006=100

(ha)

105

2.000

75

1.800

60

1.600

45

1.400

30

1.200

15

100

95

90

2006

Limburg

2007

2008

2009

2010

2011

2012

1.000

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Voorraad

Nederland

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

540 480 420 360 300 240 180 120 60 0

10 8 6 4 2 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Venlo

Ratio 2012

Sittard-Geleen

Venray

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

1% 6% 4%

58%

49%

23%

25% 20%

25%

24% 2%

23%

2%

21% 16%

23% 21%

29% Nederland

Limburg Industrie en bouw

Handel

28%

Transport

ICT

Dienstensector

540 480 420 360 300 240 180 120 60 0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

Maastricht

Roermond

Eindhoven


2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

68


Limburg Venlo, Sittard-Geleen en Venray

Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen VENRAY

1

A73

1 Smakterheide 2 Keizersveld 3 De Hulst

3

4 De Blakt

Born

2 E34

A67

5

VENLO

1

1 Trade Port

2

A2

2 Trade Port West

E25

3 Trade Port Noord

A73

4 Geloërveld (Belfeld)

Venlo

5 Veegtes

Sittard SITTARD-GELEEN-BORN 1 Holtum-Noord

3

2 Bedrijventerrein Noord 3 Bedrijvenstad Fortuna

A73 0

4

Geleen

2 km

0

© GeoMedia 2008 [7157]

© GeoMedia 2008 [7157]

Tegelen

1 km

A73

1

2

Venray 3 4


A73 0

1 km


Plaats


Venray

1e helft 2013 Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Venray

Smakterheide

Hewlett-Packard

39.000

Smakterheide

ModusLink

15.000

Venlo

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Smakterheide

33

48

33

48

Keizersveld

33

45

33

45

De Hulst/De Blakt

30

45

30

45

Trade Port

35

48

35

48

Trade Port West en Noord

37

49

37

49

Bedrijventerrein Noord Pre Press Boulevard

1.900

Geloërveld (Belfeld)

37

43

37

43

Bedrijventerrein Noord W.G. Salari Beheer

1.650

Veegtes

29

38

29

38

Bedrijventerrein Noord een particulier

1.200

Born

Holtum-Noord

25

50

25

50

Sittard

Bedrijventerrein Noord

25

41

25

41

Bedrijvenstad Fortuna

38

45

38

45

De Koumen

29

39

29

39


De Locht/De Beitel

29

41

29

41

v.o.n. in %*

In de Cramer

29

41

29

41

Beatrixhaven

32

48

32

48

Maastricht Airport

40

48

40

48

Roerstreek

29

41

29

41

Willem Alexander

29

39

29

39

Sittard

Heerlen

medio 2013 van tot

Maastricht Roermond

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

Zuid

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Overige locaties

9,00

11,50

8,50

12,00



69


Rotterdam en omgeving Rotterdam, Capelle a/d IJssel, Schiedam, Spijkenisse, Barendrecht, Ridderkerk, Vlaardingen, Oud-Beijerland en Drechtsteden

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

251.200

621.000 m2

1,7%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 2.420 ha

7,4%


0,3%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

69.000 m2

5,1%

€ 50 per m2/jaar

e

41%

e


0,3%



1,7%



2006=100

(ha)

110

2.500

50

2.000

40

1.500

30

1.000

20

500

10

105 100 95 90

2006

2007

Rotterdam e.o.

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

2011

Voorraad

Nederland


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

800

12

700

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA

10

600

8

500 400

6

300

4

200

2

100 0

2010

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Rotterdam*

Ratio 2012

Capelle Drechtsteden Schiedam a/d IJssel

Ratio medio 2013

Breda

Den Haag


* Inclusief voorraad distriparken Maasvlakte, Botlek en Eemhaven

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.) 800 700

23%

21% 19%

26%

24%

38%

2%

1% 29%

34%

25%

400

2%

300

20%

23% 21%

28%

200 100

29%

12% Nederland

Rotterdam e.o. Industrie en bouw

600 500

23%

Handel

Transport

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

70


Rotterdam en omgeving Rotterdam, Capelle a/d IJssel, Schiedam, Spijkenisse, Barendrecht, Ridderkerk, Vlaardingen, Oud-Beijerland en Drechtsteden

Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen

7

1 Distripark Botlek 2 Distripark Maasvlakte

6

3 Europoort

0

10

4 Distripark Eemhaven

Capelle a/d IJssel

5 Waalhavengebied 6 Noordwest/Spaanse Polder

Schiedam

7 Hoofdweggebied 8 Drechtsteden

9

9 Vijfsluizen 10 ’s-Graveland

Rotterdam

11 Spijkenisse 12 Nieuwe Gadering

1 2 5

3 12

4

11

8



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Zwijndrecht

Schrijnwerkersstraat Blokland Beheer

Huurder/koper

Metrage 7.950

Plaats

Ridderkerk

Keurmeesterstraat

ODS

5.800

Rotterdam

Ridderhaven

Hellmann Logistics

2.650

Ridderhaven

Yusen Logistics

Rotterdam

Waalhavengebied

Sliedrecht Barendrecht

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Distripark Botlek

40

55

40

55

Distripark Maasvlakte

35

50

35

50

2.650

Distripark Eemhaven

48

58

48

58

Helmann Worldwide Logistics

5.100

Waalhavengebied

43

59

43

58

Baanhoek

Allison Transmission Europe

3.600

Noordwest/Spaanse polder

48

60

45

58

Donk

Hama Supply

2.850

Hoogvliet

51

59

50

58

Spijkenisse

Halfweg

45

55

44

54

Capelle a/d IJssel

Hoofdweggebied

51

60

49

59

Schiedam

Vijfsluizen

53

58

52

57

‘s-Graveland

45

56

45

54

Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %* medio 2013 van tot

Barendrecht

Dierenstein/Vaanpark

50

61

50

60

Ridderkerk

Donkersloot

48

57

50

55

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

West

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Vlaardingen

45

53

43

52

Overige locaties

9,00

11,25

8,50

11,50

Oud-Beijerland

45

53

44

50



71


Twente Enschede, Hengelo, Almelo en Oldenzaal

Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

80.950

324.000 m2

2,0%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 1.640 ha

7,5%


1,0%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

75.000 m2

3,9%

€ 35 per m2/jaar

e

32%

e


0,2%



1,2%



(ha)

110

2.000

50

1.600

40

1.200

30

800

20

400

10

105

100

95

2006

2007

Twente

2008

2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Voorraad

Nederland

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

10 8 6 4 2 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Enschede

Ratio 2012

Hengelo

Almelo

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

21%

23% 17%

3%

1%

25%

24% 36%

2% 48%

23%

2%

19% 12%

23% 27%

21%

28% 29%

16% Nederland

Twente Industrie en bouw

Handel

Transport

ICT

Dienstensector

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

Oldenzaal

Deventer

Zwolle


2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

72


Twente Enschede, Hengelo, Almelo en Oldenzaal

Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen 1 De Haven

7

2 Marssteden

8

3 Euregio Bedrijvenpark 4 Josink-Es

Almelo

5 Twentekanaal

9

6 Westermaat

10

7 Bedrijvenpark Twente

11

8 Dollegoor/Turfkade

A35

Oldenzaal

9 Bedrijvenpark Bornsestraat

12

10 Twentepoort

E30

11 XL Bedrijvenpark Twente

Hengelo

A1

E30

13

6

12 Hazewinkel

A1

13 Hanzepoort

5 Enschede A35

3

0

© GeoMedia 2008 [7157]

2

1 4

4 km



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Enschede

Boekelosestraat

Van Merksteijn Plastics

18.000

Plaats

Euregio Bedrijvenpark

Esschert Vastgoed

11.700

Enschede

Marssteden

Royal Sens

3.150

Marssteden

Welzorg Nederland

2.850

Hengelo

Twekkelerweg

Sporttrader

3.950

Oldenzaal

Hazewinkel

Tijkotte

3.400

Hazewinkel

Webprint

3.100

Almelo


Hengelo

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Oost

Beste locaties

9,00

12,00

9,00

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

12,75

Oldenzaal

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

De Haven

20

35

25

35

Euregio Bedrijvenpark

25

42

23

40

Marssteden

30

45

30

45

Josink-Es

38

50

35

48

Bedrijvenpark Bornsestraat

32

43

30

40

Bedrijvenpark Twente

25

35

23

35

Dollegoor/Turfkade

20

35

20

35

Twentepoort

32

40

32

40

XL Bedrijvenpark Twente

40

50

40

50

Twentekanaal

30

45

30

45

Westermaat

35

45

35

45

Hanzepoort

32

42

32

42

Hazewinkel

30

45

30

45



73



Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

92.100

326.000 m2

0%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 715 ha

7,4%


0,7%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

18.000 m2

9,1%

€ 43 per m2/jaar

e

37%

e


0,8%



5,1%



(ha)

110

800

40

700

35

600

30

500

25

400

20

300

15

200

10

105 100 95

100 90

2006

Utrecht e.o.

2007

2008

2009

2010

2011

2012

0

5 2006

2007

2008

2009

2011

Voorraad

Nederland


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

360

15

300

12

240

0

2012

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA

9

180

6

120

3

60 0

2010

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Utrecht

Ratio 2012

Stichtse Vecht

Nieuwegein

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Houten

Zeist


360 16% 28%

21%

30%

25%

24% 2%

20% 2% 19%

300

23%

30%

Industrie en bouw

23%

120

28%

60

29% Nederland

Utrecht e.o. Handel

Transport

240 180

21% 34%

23%

2%

ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

74



Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen Stichtse Vecht

1 Lage Weide

3

2 Oudenrijn (De Meern)

1

3 Overvecht-Noord 4 De Wetering

4

5 Plettenburg/De Wiers

Utrecht

6 Liesbosch/Laagraven 7 ’t Klooster 8 Doornkade 9 Rondeel

2

10 Meerpaal

6

8

Nieuwegein

5

9

Houten

7 10



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Houten

Meerpaal

Stanley Healthcare Solutions

Metrage 5.350

Plaats Utrecht

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Meerpaal

AMP Logistics

2.650

Lage Weide

30

65

25

60

De Meern

Oudenrijn

Diversen

4.650

Oudenrijn (De Meern)

30

55

30

50

Utrecht

Lage Weide

Fonq.nl

1.600

Overvecht-Noord

30

49

30

45

Overvecht-Noord

Boels Verhuur

1.300

De Wetering

45

60

45

60

Australielaan

Handelsonderneming

1.100

Plettenburg/De Wiers

35

50

30

45

Liesbosch/Laagraven

35

55

35

50

‘t Klooster

50

65

50

65

Doornkade

35

48

35

45


Rondeel

40

53

40

50

v.o.n. in %*

Meerpaal

48

58

45

55

30

50

30

45

30

45

30

40

Nieuwegein

Houten

Landsdeel

Locatie

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

West

Beste locaties

7,75

9,75

7,50

10,00

Overige locaties

9,00

11,25

8,50

11,50

Maarssen Vianen

De Hagen



75



Bedrijfsruimtemarkt


Aanbod

78.850

275.000 m2

0,8%

2012 t.o.v. 2011

Voorraad 1.268 ha

16%


1,3%

2012 t.o.v. 2011

Opname


Huurprijs

24.000 m2

4,3%

€ 38 per m2/jaar

e

42%

e


0,7%



9,8%



(ha)

110

1.500

50

1.200

40

900

30

600

20

300

10

105 100 95 90

2006

2007

2008


2009

2010

2011

0

2012

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Voorraad

Nederland

Jaarlijkse uitgifte

Bron: LISA


Opname en aanbod


x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

in % ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

350

10

300

0

2012

8

250 200

6

150

4

100

2

50 0

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012


2013 (medio)

0

Zwolle

Ratio 2012

Apeldoorn

Deventer

Ratio medio 2013

Opname naar sector



x 1.000 m2 ( ≥ 750 m2 v.v.o.)

Assen

Heerenveen


350 300

16%

23%

27% 26% 2%

24%

18% 2%

2% 29% 25% 22%

Industrie en bouw

25%

150

23% 21%

100

28%

50

29%

Zwolle, Apeldoorn en Deventer Transport

250 200

2%

33%

Handel

23%

Nederland ICT

Dienstensector

0 2006 750-1.000

2007

2008

1.000-2.500

2009

2010

2.500-5.000

2011

2012

5.000-10.000

2013 (medio)

>10.000

76



Bedrijfsruimtemarkt

Bedrijventerreinen 3 ZWOLLE

Deventer

1 Marslanden 2 Voorst 3 Hessenpoort 4 De Vrolijkheid

4 2

1 2 Zwolle

DEVENTER

3

1 Bergweide 2 Kloosterlanden/Hanzepark 3 De Wetering

1

APELDOORN 1 Stadhoudersmolen

2

1

2 Apeldoorn-Noord 3 De Vlijt

3

4 Kaijersmolen 5 Kuipersveld 6 Malkenschoten 7 Brouwersmolen 8 Ecofactorij

Apeldoorn 8

7

4 5 6



1e helft 2013


Plaats

Locatie

Huurder/koper

Metrage

Zwolle

Voorst

Taxicentrale Zwolle

3.400

Plaats

Marslanden

Molenberg repro

2.400

Apeldoorn

Marslanden

H. Huyskamp

2.350

Marslanden

M. Reinders Holding

1.700

Bergweide

St. de Spektakelwerkplaats

1.100

Bergweide

St. Technicampus Stedendriehoek

ultimo 2012 van tot

medio 2013 van tot

Stadhoudersmolen

25

50

25

45

De Vlijt

35

50

35

50

Kaijersmolen

20

35

20

35

Kuipersveld

30

45

30

40

Malkenschoten

40

55

35

45

Brouwersmolen

35

55

30

45

Kloosterlanden

30

55

30

45


Bergweide

30

55

30

45

v.o.n. in %*

De Wetering

30

50

30

45

Hessenpoort

40

55

40

50

De Vrolijkheid

35

50

35

45

Deventer

900 Deventer

Landsdeel

Locatie

Noord

Beste locaties

8,85

12,00

8,85

12,50

Marslanden

35

50

25

45

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

13,00

Voorst

30

55

25

45

Beste locaties

9,00

12,00

9,00

12,50

Overige locaties

9,75

12,50

9,75

12,75

Oost

medio 2013 van tot

Zwolle

ultimo 2012 van tot



77


Vastgoedgegevens

Bedrijfsruimtemarkt

Gemeente

Opname (in m2)

Aanbod (in m2)

Aanbodvoorraadratio

Voorraad (in ha)

Bandbreedte huurprijzen (in euro per m2/jaar)

Almelo

2.000

77.000

3%

494

20 - 50

Almere

10.000

199.000

8%

489

30 - 65 22 - 65

Amersfoort

23.000

121.000

10%

249

Amsterdam

32.000

417.000

11%

771

30 - 70

3.000

110.000

4%

560

25 - 50 30 - 60

Apeldoorn

0

108.000

9%

236

Assen

2.000

31.000

2%

250

28 - 40

Barendrecht

3.000

12.000

2%

153

50 - 60 30 - 50

Arnhem

0

35.000

2%

476

1.000

48.000

6%

155

34 - 45

32.000

241.000

6%

763

25 - 60


6.000

18.000

3%

129

49 - 59

Delft

3.000

27.000

3%

194

35 - 58

Den Haag

13.000

90.000

6%

314

30 - 65

Deventer

12.000

73.000

5%

290

30 - 45

0

31.000

12%

52

35 - 50

15.000

196.000

4%

891

50 - 60

Bergen op Zoom Best Breda

Diemen Drechtsteden Duiven

6.000

29.000

3%

195

30 - 45

Ede

5.000

117.000

8%

314

30 - 55

Eindhoven

6.000

271.000

8%

644

35 - 55

0

80.000

2%

757

18 - 40

54.000

128.000

5%

504

23 - 48

1.000

97.000

7%

296

25 - 50

0

22.000

3%

136

35 - 57

5.000

61.000

2%

657

20 - 45

51.000

194.000

7%

570

35 - 110

Heerenveen

1.000

34.000

2%

289

20 - 35

Helmond

7.000

82.000

3%

503

30 - 50

Hengelo

10.000

56.000

2%

463

30 - 45

Hilversum

12.000

12.000

3%

87

40 - 65

9.000

24.000

7%

69

35 - 55

Emmen Enschede Etten-Leur Gouda Groningen Haarlemmermeer

Houten

0

77.000

4%

381

20 - 35

Lansingerland

6.000

56.000

6%

207

50 - 62

Leiden

4.000

28.000

5%

103

35 - 55

17.000

154.000

17%

185

30 - 55

Leeuwarden

Moerdijk

0

66.000

7%

200

30 - 65

Nijmegen

7.000

58.000

2%

514

25 - 40

Oldenzaal

9.000

63.000

7%

180

30 - 45

Oosterhout

7.000

105.000

4%

550

25 - 60

0

8.000

2%

99

44 - 50

12.000

41.000

6%

143

50 - 55

1.000

24.000

5%

92

25 - 50

Roosendaal

43.000

120.000

7%

335

20 - 50

Nieuwegein

Oud-Beijerland Ridderkerk Rijswijk Rotterdam

29.000

289.000

8%

533

35 - 58

Schiedam

2.000

46.000

10%

96

45 - 57

's-Hertogenbosch

4.000

159.000

6%

503

30 - 48

Sittard-Geleen

6.000

79.000

2%

782

25 - 50

Smallingerland

3.000

45.000

3%

326

20 - 40

Son en Breugel

0

42.000

5%

186

37 - 50

2.000

3.000

1%

89

44 - 54

0

19.000

6%

61

30 - 45

Tilburg

12.000

295.000

7%

874

30 - 48

Utrecht

9.000

217.000

11%

384

25 - 60

Veenendaal

4.000

58.000

5%

252

30 - 50

0

88.000

15%

114

32 - 50

9.000

199.000

5%

785

29 - 49

59.000

97.000

6%

311

30 - 48

0

7.000

1%

122

43 - 52

Waalwijk

7.000

97.000

5%

392

30 - 52

Wijchen

4.000

47.000

6%

159

40 - 50

0

32.000

6%

102

25 - 40

33.000

71.000

8%

182

40 - 58

Spijkenisse Stichtse Vecht

Veldhoven Venlo Venray Vlaardingen

Zevenaar Zoetermeer Zwolle Nederland

9.000

92.000

4%

418

25 - 50

1.182.000

9.388.000

3,6%

52.316

18 - 110

78


Algemene gegevens

Bedrijfsruimtemarkt

Inwoners (in aantal)

Beroepsbevolking (in % van totale bevolking)

Almelo

72.750

65%

30.600

34,0

Almere

193.150

71%

35.000

12,7

29.700

Amersfoort

148.250

67%

36.800

8,4

27.850

Amsterdam

789.300

73%

30.700

4,9

124.150

Apeldoorn

156.900

65%

34.700

17,8

30.700

Arnhem

149.250

70%

30.200

7,9

26.450

Assen

67.200

65%

31.900

18,6

10.900

Barendrecht

47.050

65%

41.200

16,2

11.400

Bergen op Zoom

66.150

66%

33.300

35,9

14.950

Best

28.700

66%

38.300

27,0

9.300

176.500

67%

35.000

21,6

38.000


66.100

67%

35.200

9,7

13.150

Delft

98.700

73%

32.200

9,8

15.050

Den Haag

501.050

69%

31.600

3,1

60.200

Deventer

98.650

67%

32.200

14,7

18.800

Diemen

24.900

69%

35.400

10,4

6.650

267.300

65%

34.000

16,7

58.050

Gemeente

Breda

Drechtsteden

Particulier besteedbaar Voorraad bedrijfshuishoudinkomen ruimte per inwoner (in euro’s) (in m2/inwoner)

Banen in de industrie (in aantal) 18.600

25.550

67%

36.100

38,1

8.800

Ede

108.750

65%

36.500

14,5

22.950

Eindhoven

217.250

69%

31.700

14,8

50.050

Emmen

108.850

65%

30.500

34,8

22.100

Enschede

158.100

68%

29.300

15,9

29.700

Etten-Leur

42.050

66%

35.500

35,2

10.650

Gouda

71.250

66%

34.900

9,5

11.250

Groningen

193.000

76%

28.700

17,0

34.400

Haarlemmermeer

143.900

67%

39.400

19,8

73.550

Heerenveen

43.500

64%

32.400

33,2

10.300

Helmond

88.800

67%

32.200

28,3

21.950

Hengelo

80.900

65%

31.800

28,6

22.250

Hilversum

85.500

65%

36.300

5,1

13.150

Houten

48.300

68%

42.400

7,2

9.350

Leeuwarden

95.300

69%

29.000

20,0

17.150

Duiven

55.250

65%

42.200

18,7

8.650

118.750

73%

34.100

4,4

16.600

Moerdijk

36.500

65%

36.800

25,4

14.000

Nieuwegein

60.700

69%

35.600

16,5

17.350

Nijmegen

165.200

72%

30.600

15,6

29.000

Oldenzaal

32.150

64%

33.500

28,0

10.400

Oosterhout

54.000

65%

36.000

50,9

14.450

Oud-Beijerland

23.400

65%

39.200

21,2

5.350

Ridderkerk

45.200

64%

34.600

15,8

11.000

Rijswijk

46.950

64%

33.100

9,8

7.300

Roosendaal

77.400

66%

33.700

21,7

18.450

Rotterdam

615.950

69%

29.500

4,3

122.050

Schiedam

76.150

68%

31.000

6,3

12.750

141.850

68%

34.400

17,7

36.800

Sittard-Geleen

94.500

66%

31.400

41,4

23.850

Smallingerland

55.500

64%

30.900

29,3

13.600

Son en Breugel

15.800

60%

41.300

58,8

7.150

Spijkenisse

72.150

69%

34.100

6,2

7.750

Stichtse Vecht

63.350

66%

40.200

4,8

9.750

Tilburg

207.500

69%

31.500

21,1

42.450

Utrecht

Lansingerland Leiden

's-Hertogenbosch

316.150

73%

34.100

6,1

55.650

Veenendaal

62.850

65%

34.800

20,0

15.300

Veldhoven

43.900

66%

36.400

13,0

13.500

Venlo

99.950

66%

31.100

39,3

31.650

Venray

42.950

66%

34.700

36,1

13.050

Vlaardingen

65%

31.600

8,6

9.650

Waalwijk

71.100 46.400

66%

34.700

42,2

16.500

Wijchen

40.750

66%

35.700

19,5

9.000

Zevenaar

32.450

64%

33.300

15,7

6.150

122.300

69%

36.200

7,4

15.750

121.500

68%

33.200

17,2

29.300

16.725.900

66%

34.200

15,6

3.202.400

Zoetermeer Zwolle Nederland

79


Definities, bronnen en onderzoeksverantwoording

Inhoud

In de factsheets wordt een aantal indicatoren

alle kantoren waar een gebruiker gehuisvest

Voor kwalitatief hoogwaardig vastgoed zijn

voor de vastgoedmarkt gepresenteerd in de

is. Het betreft hier een combinatie van

incentives beperkt en voor vastgoed met

vorm van grafieken en tabellen. Hieronder

gegevens van Bak en DTZ Zadelhoff.

weinig onderscheidend karakter lopen incentives op.

volgt een korte uitleg van definities en bronnen ter begeleiding van de gebruikte

Distributiecentrum

indicatoren, evenals een

Grootschalige bedrijfsruimte waarin (een

Huurprijs kantoren en bedrijfsruimten

onderzoeksverantwoording.

scala aan) logistieke activiteiten worden

Prijzen in euro per vierkante meter

uitgevoerd, zoals opslag, overslag, groupage,

verhuurbaar vloeroppervlak per jaar exclusief

et cetera.

BTW, servicekosten, huurderspecifieke

Index kantoorbanen/Banen in de industrie

inrichtingskosten en eventuele

De grafiek Index kantoorbanen/Banen in de industrie geeft de geïndiceerde ontwikkeling


weer van het aantal banen. Hierbij is het jaar

De grafiek voorraad bedrijventerreinen geeft

huurkortingen.

2006 als uitgangspunt genomen. De gegevens zowel de voorraad netto reeds uitgegeven

Bevolking en inkomen

voor deze grafiek zijn afkomstig van LISA.

bedrijventerrein weer in hectare grond met

Voor het aantal inwoners per gemeente is

een bedrijfsbestemming, evenals de jaarlijkse

1 januari 2012 het peilmoment. De

Opname en aanbod

uitgifte van bedrijventerrein (tevens in

beroepsbevolking is het aantal personen in

In de grafiek opname en aanbod is de

hectare). Zeehaventerreinen worden niet tot

de leeftijd van 15 tot 65 jaar als percentage

historische ontwikkeling weergegeven van

de voorraad bedrijventerreinen gerekend. De

van het totale aantal personen. Deze cijfers

opname en aanbod op de kantoor- of

gegevens zijn afkomstig van VROM/DG

zijn gemeten per 1 januari 2012 (bron: CBS,

bedrijfsruimtemarkt vanaf het jaar 2006 tot

Ruimte.

bewerking ABF Research). Het particulier besteedbaar huishoudinkomen wordt

medio 2013. Onder opname wordt de kantoor- en/of

Leegstand (kantoren)

uitgedrukt in duizenden euro’s en heeft

bedrijfsruimte verstaan die op de ‘vrije markt’

Leegstand betreft aangeboden ruimte in

betrekking op 2009 (bron: CBS Regionale

verhuurd en verkocht is, met uitzondering van opgeleverde gebouwen die op het moment

inkomensverdeling).

sale-and-leaseback transacties en nieuwbouw

van inventarisatie niet (meer) in gebruik is.

ten behoeve van eigenaar-gebruikers (de

Leegstand wordt uitgedrukt in percentages

Voorraad per inwoner

zogenoemde eigenbouw). Transacties worden

van de kantorenvoorraad.

De voorraad kantoorruimte is gedeeld door het aantal inwoners. De voorraad

geregistreerd op het moment dat tussen

bedrijfsruimten (in m2) per inwoner is

betrokken partijen wilsovereenstemming

Aanbod-voorraadratio (bedrijfsruimten)

bereikt is, waarbij een ondergrens van

De aanbod-voorraadratio drukt de verhouding berekend door de voorraad

500 m2 wordt aangehouden voor

tussen aanbod en voorraad uit in percentages. bedrijventerreinen te verminderen met een

kantoorruimte en 750 m2 voor bedrijfsruimte.

De voorraad bedrijfsruimten (in m2) is

Aanbod betreft gebouwen waarin per ultimo

berekend door de voorraad bedrijventerreinen door het aantal inwoners. De cijfers over de

van elk kalenderjaar minimaal 500 m2

te verminderen met een

kantorenvoorraad zijn afkomstig van Bak, de

kantoorruimte of 750 m2 bedrijfsruimte voor

bebouwingspercentage van 50%.

voorraad bedrijventerreinen van VROM/DG

bebouwingspercentage van 50% gedeeld

Ruimte en het aantal inwoners van CBS,

de verhuur of verkoop beschikbaar is.

bewerking ABF Research.

Het aanbod heeft uitsluitend betrekking op

Bruto-aanvangsrendement

reeds opgeleverde of nog in aanbouw zijnde

Onder bruto-aanvangsrendement worden de

complexen. Projecten in voorbereiding

bruto huurinkomsten verstaan vóór

Onderzoeksverantwoording

worden niet meegeteld. De gegevens voor

afschrijvingen en eigenaarslasten als

DTZ Zadelhoff besteedt grote zorg aan het

deze grafiek zijn afkomstig van DTZ Zadelhoff. percentage van de totale verwervingsprijs vrij

verzamelen en controleren van vastgoeddata.

op naam. De grondslag voor de

Zo worden opname- en aanbodcijfers tot

Voorraad/Voorraad in gebruik (kantoren)

aanvangsrendementen voor kantoren en

stand gebracht door data verkregen van

Voor de kantorenmarkt wordt onder

bedrijfsruimte is een 10-jarige overeenkomst

PropertyNL en Vastgoedmarkt te laten

voorraad het totaal verstaan van bestaande

met solvabele gebruikers.

controleren en aanvullen door researchers en makelaars van DTZ Zadelhoff die in de

of in aanbouw zijnde kantoorruimte met 2

een oppervlakte van 500 m v.v.o. of meer.

Incentives

betreffende regio actief zijn. Door onze

De gegevens over de kantorenvoorraad

Dit zijn kortingen die tussen huurder en

werkwijze kunnen wij een accuraat en

zijn afkomstig van Bak en per 2013. Onder

verhuurder worden afgesproken om een

landelijk dekkend beeld schetsen van de vrije

(kantoren)voorraad in gebruik wordt verstaan

overeenkomst af te sluiten of te verlengen.

markten voor kantoor- en bedrijfsruimte.


80

Inhoud

DTZ Zadelhoff is al ruim 40 jaar de naam in commercieel vastgoed. Uitblinker in advies. Perfectionist in uitvoering. DTZ Zadelhoff maakt deel uit van het netwerk van DTZ en UGL Services. Deze combinatie telt 26.000 vaste medewerkers en is wereldwijd actief met 208 vestigingen in 52 landen. In Nederland is DTZ Zadelhoff vertegenwoordigd met eigen kantoren in 12 grote steden. DTZ Zadelhoff beschikt over een in-huis researchteam en ruim 200 makelaars en adviseurs die continu marktbewegingen volgen en inzichtelijk maken. DTZ Zadelhoff weet altijd wat er speelt in uw omgeving en wat het beste bij uw situatie past. Als u hoge eisen stelt, is de keuze helder. Duidelijk. DTZ Zadelhoff DTZ Zadelhoff is een v.o.f. waarin partners deelnemen via besloten vennootschappen en waarin de combinatie DTZ en UGL Services een minderheidsbelang heeft. UGL Services is een divisie van UGL Limited dat als UGL is geregistreerd aan de Australian Stock Exchange. Voor meer informatie zie www.dtz.nl en www.dtz-ugl.com. DTZ Zadelhoff, kantoor Amsterdam Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Apollolaan 150 1077 BG Amsterdam Tel.: 020 6 644 644 Fax: 020 6 716 392 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Enschede De Ruyterlaan 2 7511 JH Enschede Tel.: 053 4 300 900 Fax: 053 4 304 647 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Utrecht Postbus 19125 3501 DC Utrecht Oorsprongpark 12 3581 ET Utrecht Tel.: 030 2 332 552 Fax: 030 2 310 543 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Occupier Services Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Apollolaan 150 1077 BG Amsterdam Tel.: 020 7 513 700 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Arnhem Postbus 573 6800 AN Arnhem Meander 601 6825 ME Arnhem Tel.: 026 4 452 445 Fax: 026 3 513 909 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Groningen Postbus 870 9700 AW Groningen Ubbo Emmiussingel 2 9711 BH Groningen Tel.: 050 3 141 232 Fax: 050 3 185 160 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Zwolle Postbus 382 8000 AJ Zwolle Burg. van Roijensingel 6 8011 CS Zwolle Tel.: 038 4 258 800 Fax: 038 4 258 822 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Research Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Apollolaan 150 1077 GB Amsterdam Tel.: 020 6 644 644 Fax: 020 6 716 392 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Breda Postbus 2216 4800 CE Breda Claudius Prinsenlaan 148 4818 CP Breda Tel.: 076 5 209 209 Fax: 076 5 227 148 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor ’s-Hertogenbosch Postbus 5065 5201 GB ’s-Hertogenbosch Statenlaan 8 – 20 5223 LA ’s-Hertogenbosch Tel.: 073 6 132 424 Fax: 073 6 133 484 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Investments Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Apollolaan 150 1077 BG Amsterdam Tel.: 020 5 711 411 Fax: 020 6 716 932 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Retail Services Postbus 19125 3501 DC Utrecht Oorsprongpark 12 3581 ET Utrecht Tel.: 030 6 022 211 Fax: 030 6 022 811 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Den Haag Postbus 85617 2508 CH Den Haag Parkstraat 83 2514 JG Den Haag Tel.: 070 3 550 550 Fax: 070 3 512 005 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Hoofddorp Postbus 2028 2130 GE Hoofddorp Polarisavenue 85a 2132 JH Hoofddorp Tel.: 023 5 685 685 Fax: 023 5 685 111 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Marketing & Communications Postbus 19125 3501 DC Utrecht Oorsprongpark 12 3581 ET Utrecht Tel.: 030 2 320 000 Fax: 030 2 888 694 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Valuation Advisory Services Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Apollolaan 150 1077 BG Amsterdam Tel.: 020 8 407 260 Fax: 020 6 716 932 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Eindhoven Postbus 973 5600 AZ Eindhoven Beemdstraat 9 5653 MA Eindhoven Tel.: 040 2 125 125 Fax: 040 2 122 220 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, kantoor Rotterdam Postbus 937 3000 AX Rotterdam K.P. van der Mandelelaan 110 3062 MB Rotterdam Tel.: 010 4 333 555 Fax: 010 4 117 971 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff, afdeling Asset Management Postbus 74030 1070 BA Amsterdam Apollolaan 150 1077 BG Amsterdam Tel.: 020 6 644 644 Fax: 020 6 716 392 E-mail: [email protected]

DTZ Zadelhoff Property Management BV Postbus 19160 3501 DD Utrecht Nieuwekade 15 3511 RV Utrecht Tel.: 030 2 394 239 Fax: 030 2 394 240 E-mail: [email protected]


81

Nederland compleet Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt | medio 2013 Een uitgave van DTZ Zadelhoff v.o.f. ISBN 978 90 78197 37 9 Vormgeving: Matt Art Concept & Design, Haarlem Fotoverantwoording bij de omslag

Boven links: UWV Amsterdam Boven rechts: Maliebaan Utrecht Midden: Distributiecentrum Rietschotten Oud-Gastel Onder links: Stamicarbon Sittard Onder rechts: Park Phi Enschede Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of vermenigvuldigd zonder bronvermelding. Alle gegevens zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid ervan wordt evenwel geen aansprakelijkheid aanvaard. Dit rapport kunt u vinden op onze website www.dtz.nl. Er is ook een Engelse versie beschikbaar. DTZ Zadelhoff is een v.o.f. van partners die deelnemen middels besloten vennootschappen. Uitgevoerd door: DTZ Zadelhoff, afdeling Research Apollolaan 150 1077 BG Amsterdam Tel: 020 6 644 644 E-mail: [email protected]

www.dtz.nl

© DTZ Zadelhoff 2013

07-2013

www.dtz.nl

www.dtz-ugl.com

FACTSHEETS MEDIO Nederland compleet. kantoren- en bedrijfsruimtemarkt

Recommend Documents