Macro Weekly
Economisch Bureau Macro Research
Is de koersval van goud een waarschuwing? 22 april 2013 • Big Picture: De goudprijs daalde sterk vorige week. Volgens sommigen is dit een voorbode van een aanzienlijke koerscorrectie op financiële markten. Dit overtuigt ons niet. Een periode van zwakkere groei breekt weliswaar aan, maar dit zal slechts tijdelijk zijn. Goud is in waarde gedaald omdat andere beleggingen aantrekkelijker zijn en speculanten hun posities afwikkelen. • Eurozone: Wij denken dat de ECB al op de bestuursvergadering in mei zal besluiten om de refirente te verlagen. Aan de verbetering van de indicatoren voor het bedrijfsleven is een einde gekomen en de inflatiedruk neemt verder af. Wij verwachten dat de inflatie in de komende kwartalen ruim onder 2% blijft. • VS: De nieuwe aanvragen voor een werkloosheidsuitkering zijn opnieuw gestegen. Het officiële rapport voor maart schetste naar onze mening een te somber beeld van de arbeidsmarkt, maar de ontwikkeling van het aantal uitkeringsaanvragen doet vermoeden dat het aantal banen zich in april relatief zwak zal ontwikkelen. Wij rekenen op een stijging van de werkgelegenheid met 150.000. • Azië: De vastgoedprijzen zijn in de meeste steden in China verder gestegen. Toch achten wij een lichte prijsdaling in het tweede kwartaal mogelijk als gevolg van de maatregelen door de overheid om de markt wat te koelen. De verkoopvolumes van vastgoed vertonen sinds kort tekenen van vertraging.
Ramingen hoofd- en financiële indicatoren BBP-groei (%)
2011
2012
2013e
2014e
+3M
+12M
2013e
2014e
Verenigde Staten
1.8
2.2
2.0
3.0
Verenigde Staten
0.28
0.28
0.3
0.3
0.3
0.5
Eurozone
1.5
-0.5
-0.5
1.0
Eurozone
0.21
0.21
0.2
0.2
0.2
0.4
-0.5
2.0
1.9
2.1
Japan
0.24
0.23
0.2
0.2
0.2
0.2
Verenigd Koninkrijk
1.0
0.3
0.5
1.4
Verenigd Koninkrijk
0.51
0.50
0.6
0.6
0.6
0.6
China
9.3
7.8
8.0
8.0
Nederland
1.1
-1.0
-0.8
1.0
3.9 2011
3.0 2012
3.2 2013e
3.8 2014e
12/04/2013 19/04/2013
+3M
+12M
2013e
2014e
Verenigde Staten
3.1
2.1
1.8
1.9
VS Treasury
1.72
1.71
1.9
2.7
2.5
3.5
Eurozone
2.7
2.5
1.6
1.2
Duitse Bund
1.26
1.25
1.5
2.0
1.8
2.6
-0.3
0.0
-0.2
0.6
Euro swap rente
1.59
1.56
1.8
2.3
2.1
2.8
Verenigd Koninkrijk
4.5
2.8
2.7
2.0
Japans overheidspapier
0.62
0.58
0.5
0.7
0.7
0.9
China
5.4
2.6
3.0
4.1
VK gilts
1.73
1.66
2.0
2.6
2.3
3.2
Nederland
2.3
2.5
2.6
1.7
4.8 19/04/2013
3.9 +3M
3.6 2013e
3.6 2014e
12/04/2013 19/04/2013
+3M
+12M
2013e
2014e
Federal Reserve
0.25
0.25
0.25
0.25
EUR/USD
1.31
1.31
1.30
1.20
1.20
1.10
ECB
0.75
0.75
0.50
0.50
USD/JPY
98.4
99.5
104
110
110
120
Bank of Japan
0.10
0.10
0.10
0.10
GBP/USD
1.54
1.53
1.49
1.43
1.41
1.38
Bank of England
0.50
0.50
0.50
0.50
EUR/GBP
0.85
0.86
0.87
0.84
0.85
0.80
People's Bank of China
6.00
6.00
6.00
6.00
USD/CNY
6.19
6.18
6.20
6.10
6.10
6.10
Japan
Wereld Inflatie (%)
Japan
Wereld Beleidsrente
Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau.
3M interbank rente
10j-rente
Wisselkoersen
12/04/2013 19/04/2013
2
Macro Weekly - Is de koersval van goud een waarschuwing? - 22 april 2013
Han de Jong, tel. 020 628 4201
The Big Picture Een roerige week opeens, maar we moeten door de
aandelenkoersen. Hij wijst op het vreemde verschijnsel dat de
incidenten heen kijken
algemene aandelenindices goed gepresteerd hebben, maar de
Een veelbewogen week, om het zachtjes uit te drukken. De
cyclische markten en sectoren juist minder goed. Het is
goudprijs daalde in drie dagen tijd met meer dan USD 200, de
vreemd dat defensieve beleggingen het in een stijgende markt
cijfers over de economie vielen over het algemeen tegen, een
naar verhouding beter doen. Dat wijst er volgens hem op dat
invloedrijk economisch artikel werd onderuit gehaald, het IMF
beleggers
publiceerde drie belangrijke rapporten en de Britse minister
economische vooruitzichten. De defensieve aandelenfondsen
van Financiën bereidde zich voor op een bezoek van het IMF,
hebben het alleen maar zo goed gedaan, omdat beleggers
dat hem waarschijnlijk zal zeggen het wat rustiger aan te doen
liever dividenduitkerende aandelen hebben dan de lage rentes
met bezuinigen. En dan moeten normale mensen zoals u en ik
op veilige obligaties. Maar door de geringe economische groei
maar bedenken wat dit allemaal te betekenen heeft.
gaan de dividenden omlaag en dus ook de aandelenkoersen.
Herziet de ECB haar positie?
Ik vind dit niet zo’n overtuigend argument van Authers. De
De kans dat de ECB opnieuw de rente verlaagt, is de
goudkoortslijders hebben de afgelopen jaren veel redenen
afgelopen weken toegenomen. In het commentaar van vorige
gehad om goud te kopen. Waarom zou één aanleiding dan
week heb ik gewezen op de sterke argumenten voor verdere
genoeg zijn om nu zo’n klap te veroorzaken? Ten tweede
renteverlaging: lager dan trendmatige groei, zo niet stagnatie
beschouwen veel mensen goud niet als een riskante
of erger, inflatie die onder het inflatiedoel blijft, een relatief
belegging, maar als een veilige haven. Waarom zou een
sterke munt, achterblijvende geld- en kredietgroei en het
veilige haven een voorlopende indicator voor riskante
opnieuw opduiken van enige spanning in het financiële stelsel
beleggingen zijn? Het tegenovergestelde lijkt veel logischer.
als gevolg van ‘Cyprus’. Maar de ECB leek vastbesloten niets
Ten derde verkeert de wereldeconomie weliswaar in een fase
te doen. Blijkens recente opmerkingen van Mario Draghi en
van geringe groei, maar die is tijdelijk, en ik denk dat de
met name Jens Weidmann, de president van de Bundesbank,
recente teleurstellende cijfers een overdreven beeld van de
lijkt het waarschijnlijk dat de ECB binnenkort alsnog in actie
onderliggende groeivertraging schetsen.
zich
bewust
zijn
van
de
teleurstellende
komt. Wij denken nu dat de herfinancieringsrente in mei met 25
bp
wordt
verlaagd.
Verder
zou
de
ECB
andere
Goud daalt al een tijdje, net als veel andere grondstoffen.
kredietverruimende maatregelen kunnen nemen of iets kunnen
Omdat er driftig in goud gespeculeerd wordt, lijkt de verklaring
doen als het credit for lending-programma van de Bank of
voor de plotselinge duikeling mij toch vooral technisch van
England. De ECB moet bovendien haast maken, want in
aard. Natuurlijk neemt de inflatiedruk af. Dat heb ik vorige
september worden er in Duitsland Bondsdagverkiezingen
week op deze plaats nog besproken. (Zouden er heel veel
gehouden en er doet een nieuwe partij mee, Alternative für
goudkoortslijders naar mijn woorden hebben geluisterd en
Deutschland, die campagne voert onder het motto ‘Schluss mit
hebben die allemaal hun goud gedumpt? Niet waarschijnlijk,
diesem Euro!’ Het wordt moeilijker om het monetair beleid te
denk ik.) Maar ik zie dalende inflatie als een positief, niet als
verruimen naarmate de verkiezingen dichterbij komen.
een negatief verschijnsel. De daling van de inflatie wordt namelijk niet alleen veroorzaakt door de geringe groei van de
De val van de goudkoers en wat die betekent
wereldeconomie
de
Goud is afgelopen week sterk in waarde gedaald. Hoe komt
ontwikkelingen
aan
dat? Na een groot aantal commentaren te hebben gelezen, is
grondstoffenmarkten. Tien jaar van stijgende prijzen en
mijn conclusie dat de meningen mijlenver uiteenlopen.
productie enerzijds en een lage reële rente anderzijds hebben
Volgens sommigen is het een voorbode van een algehele
geleid tot een toename van de productiecapaciteit die nu de
koerscorrectie
die
prijzen onder druk zet. Dit is in feite gewoon de varkenscyclus
conclusie kun je op verschillende manieren komen. John
uit de schoolboekjes economie. De Westerse economieën
Authers van de Financial Times voert al maandenlang een
profiteren
eenzame strijd tegen de rally op de aandelenbeurzen. Zoals te
handelsvoorwaarden inhoudt. Voor economieën als de onze is
verwachten viel, beweerde hij afgelopen zaterdag dat de
het een vorm van ‘goede deflatie’. Het bevordert de groei van
goudprijs is gedaald uit bezorgdheid over de achterblijvende
de reële koopkracht. Ik denk niet dat aandelen die hoge
groei. Daardoor is de angst voor inflatie afgenomen en dat
dividenden uitkeren, in waarde zullen dalen, maar dat de
drijft de goudprijs naar beneden, en binnenkort ook de
cyclische sectoren geleidelijk zullen stijgen en daarmee de
van
riskante
beleggingsvormen.
Tot
hiervan,
afgelopen de
omdat
jaren,
maar
aanbodzijde
het
voor
ook
door
van
de
hen
betere
3
Macro Weekly - Is de koersval van goud een waarschuwing? - 22 april 2013
beurs als geheel. Dat betekent natuurlijk niet dat er geen
waarmee de Italiaanse belastingbetaler is opgezadeld. De
perioden van spanningen en beurscorrecties zullen zijn. Wij
onvermijdelijke conclusie is dat de Italiaanse politiek in de loop
denken alleen dat wie iets verder in de toekomst kijkt, een
der jaren 80% van het BBP over de balk heeft gegooid. Als we
forse correctie ziet als een goede gelegenheid om aan te
uitgaan van 3% rentekosten, dan betalen de Italianen elk jaar
kopen.
ruwweg 2,5% van hun inkomen voor de fouten die hun politici in het verleden hebben gemaakt, en niemand wordt daarvoor
R&R en 90%
ter verantwoording geroepen! De les die ik daaruit leer, is dat
In een zeer invloedrijk artikel uit 2010 (Growth in a time of
je voorzichtig moet zijn met schulden en tekorten.
debt) stellen Carmen Reinhart en Ken Rogoff dat de economie van een land plotseling sterk achteruit gaat zodra de
Tegen deze achtergrond is het interessant dat het IMF milder
staatsschuld boven 90% van het BBP uitkomt. Deze conclusie
wordt als het op bezuinigen aankomt. De vraag is of dat
is veelvuldig als argument gebruikt om streng te bezuinigen in
verstandig is en waardoor deze omslag wordt ingegeven.
landen met een staatsschuld van 90% of meer. Nu hebben
Zoals gezegd, ben ik vast overtuigd van het belang van
enkele andere economen ontdekt dat de twee auteurs bij hun
gezonde overheidsfinanciën. Maar je kunt ook te hard
berekeningen fouten, of in ieder geval discutabele keuzes,
bezuinigen. De overheid krijgt meer geld binnen als de
hebben gemaakt die hun conclusies onderuit halen. Zij stellen
economie zich herstelt. Het gaat er dus om het juiste
nu dat de argumenten vóór bezuinigingen veel zwakker zijn
evenwicht te vinden. In een aantal Europese landen is men
dan Reinhart en Rogoff beweren.
juist harder gaan bezuinigen toen eerdere maatregelen niet het beoogde resultaat opleverden. Dat lijkt mij een vergissing.
Zelf heb ik altijd moeite gehad met de visie van Reinhart en
Daardoor raakten die landen alleen maar dieper in recessie.
Rogoff. Ik ben een grote fan van gezond verstand, of in ieder
De verstandige methode is om er wat meer tijd voor uit te
geval wat ik voor gezond verstand aanzie. Het is duidelijk dat
trekken en met behulp van een geloofwaardig en redelijk plan
overheden, vooral in relatief gesloten economieën, de
op middellange termijn tot houdbare overheidsfinanciën te
economie een korte oppepper kunnen geven door tekorten toe
komen. Maar het is ook niet verstandig om helemaal van
te staan of het bestaande tekort te laten oplopen. Het gezond
bezuinigen af te zien. Ik weet niet waarom het IMF nu van
verstand zegt echter ook dat het bij een oplopende
mening lijkt te zijn veranderd. Ik merk alleen op dat zowel de
staatsschuld steeds waarschijnlijker wordt dat de burgers zich
directeur als de hoofdeconoom van het IMF Frans is. Moet ik
realiseren dat wat vandaag gegeven wordt, morgen weer
hier nog iets aan toevoegen?
wordt weggenomen. In het economisch jargon wordt dit de Ricardiaanse equivalentie genoemd. Ik denk dan ook dat we niet neurotisch hoeven te doen over die 90%, maar dat we er wel van uit moeten gaan dat Keynesiaans beleid minder goed werkt als de staatsschuld hoog is, simpelweg omdat dit beleid dan minder geloofwaardig is. Ik ben behoudend als het op de overheidsfinanciën aankomt, en ik vind het een goede zaak deze op orde te stellen en te houden. Wat mij in al deze discussies verbaast, is dat niemand vraagtekens lijkt te plaatsen bij de huidige omvang van de schuldenlast. Vergelijk Italië bijvoorbeeld eens met Zweden. Volgens de OESO had Italië eind 2012 een staatsschuld van 127% van het BBP en Zweden van 48%. Dat is een groot verschil, bijna 80% van het BBP. Maar niemand lijkt zich af te vragen wat die extra schuld de Italianen heeft opgeleverd. Heeft Italië een betere infrastructuur, beter onderwijs, betere gezondheidszorg of een betere sociale zekerheid dan Zweden? Is het er veiliger? Italië is een prachtig land, met fantastische mensen, een gigantisch cultureel erfgoed, lekker eten en een aangenamer klimaat dan Zweden, maar ik kan niets bedenken wat de Italiaanse belastingbetaler wel krijgt en de Zweedse niet dat de extra schuld kan rechtvaardigen
4
Macro Weekly - Is de koersval van goud een waarschuwing? - 22 april 2013
Aline Schuiling, tel 020 343 5606 Nick Kounis, tel 020 343 5616
Eurozone – Economie en euro Economie I Inflatie lidstaten eurozone % j-o-j
3.5 eurozone 2.5 1.5 0.5 NL
-0.5
SP
AT
IT
DE
BE
FR
PT
IE
GR
Maart 2013 Series2
De inflatie (definitieve raming) is afgezwakt van 1,8% in februari naar 1,7% in maart. Uit de details kwam naar voren dat de energieprijsinflatie het sterkst is gedaald (van 3,9% naar 1,7%). Dit werd voor een deel tenietgedaan door de prijsstijging van vakantiereizen en overnachtingsfaciliteiten, die 0,2 pp toevoegde aan de inflatie. Dit effect kan worden toegeschreven aan de vroege Pasen (maart dit jaar tegen april vorig jaar) en zal volgende maand waarschijnlijk weer uit de inflatiecijfers wegvallen. Op landenniveau was de inflatie het hoogst in Nederland en Spanje maar beide landen verhoogden de BTW vorig najaar. Aan de andere kant van het spectrum vinden we de drie landen die als eerste om financiële steun bij de EU-IMF moesten aankloppen: Griekenland, Ierland en Portugal. Wij denken dat de inflatie in de eurozone dit jaar en volgend jaar verder afzwakt, omdat de energie- en grondstoffenprijzen dalen en de kerninflatie door de onbenutte capaciteit in de economie afzwakt.
Bron: Thomson Reuters Datastream
Economie II Duitsland: ZEW en BBP-groei niveau
% k-o-k
150
4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
100 50 0 -50 -100 -150 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 ZEW economisch sentiment (l.a.)
BBP-groei (% k-o-k, r.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
De export uit de eurozone steeg in februari met 0,1% m-o-m en de import daalde met 2,1%. Het driemaands voortschrijdend gemiddelde bedroeg voor de export -0,6% en voor de import -1.5%. Dit duidt erop dat de bijdrage van de buitenlandse handel aan het BBP in het eerste kwartaal positief was, terwijl deze in het vierde kwartaal van 2012 neutraal was. De ZEW-indicator van het economisch sentiment in Duitsland vertoonde tekenen van een verdere verzwakking van de export. Het sentiment liep terug van 48,5 in maart naar 36,3 in april, waarbij exportgerichte sectoren (autofabrikanten, chemie, staal en machinebouw) het slechtst scoorden en op de binnenlandse economie gerichte sectoren (detailhandel, bouw, nutsbedrijven) een verbetering lieten zien. Wij denken dat de waardedaling van de Japanse yen (bijna 30% versus de euro sinds november 2012) enig negatief effect had. De samenstelling van de Duitse export vertoont immers aanzienlijke gelijkenis met die van Japan, maar de effecten moeten ook weer niet overtrokken worden.
ECB ECB beleidsrente en interbancaire rente %
5 4 3 2 1 0 04
06 Refi rente
08
10 Depositorente
Bron: Thomson Reuters Datastream
12 EONIA
Wij denken dat de ECB al op de bestuursvergadering in mei zal besluiten om de refirente te verlagen. De indicatoren voor het bedrijfsleven lijken zich weer in de verkeerde richting te bewegen. Gezien de recente zwakke cijfers en de stijging van de euro versus de yen hebben wij ons BBP-prognose voor de eurozone voor 2013 verlaagd van -0,2% naar -0,5%. Daarnaast valt met de daling van de grondstoffenprijzen een potentiële bron van inflatiedruk weg. Het ziet er inderdaad naar uit dat de inflatie in de komende kwartalen ruim onder 2% blijft (de onbenutte capaciteit in de economie neemt toe) en dat de tijdelijke opwaartse prijsdruk (energie, voedsel en indirecte belastingen) afneemt. Verlaging van de refirente zal geen groot effect op de interbancaire rente hebben, maar voor banken in perifere landen betekent het wel dat ze goedkoper kunnen lenen bij de ECB en het is ook een signaal dat de ECB nog langere tijd een ruim beleid blijft voeren. Dit moet voor enige neerwaartse druk op de euro zorgen.
5
Macro Weekly - Is de koersval van goud een waarschuwing? - 22 april 2013
Georgette Boele (FX), tel: 020 629 7789 Ruben van Leeuwen (FI), tel: 020 344 2036
Interbancaire rente ECB kredietverlening en spread refi - EONIA EUR mld
%
1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0
1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 -0.20 -0.40 05
07
09
ECB kredietverlening
11
13
Refi rente (-/-) EONIA
Bron: Bloomberg
Een andere factor die later dit jaar mogelijk meer aandacht krijgt bij de ECB, is de snelle daling van de excessieve liquiditeit (zie grafiek). Als deze trend aanhoudt, zal het interbancaire EONIA rentetarief aanzienlijk hoger worden dan de depositorente (van 0%) en zich richting de refirente bewegen. Dit gebeurde ook begin 2011 en, zij het in mindere mate, begin 2010. Er zou dan de facto sprake zijn van een verkrapping van de financiële omstandigheden, waarbij de interbancaire rente stijgt. De ECB heeft echter aangegeven dat zij het liquiditeitsoverschot nauwgezet volgt en dat zij de ruime monetaire situatie wil handhaven. Een manier om de opwaartse druk op de interbancaire rente te beperken is om het refitarief na de verwachte verlaging in mei nog verder te verlagen. Zelfs als het liquiditeitsoverschot volledig verdwijnt, dan nog zal het EONIA tarief niet boven de refirente uitkomen. Bij wijze van alternatief kan de ECB ook op ruimere schaal opnieuw liquiditeit aan banken verschaffen.
Staatsobligaties Netto verkoop buitenl. obl. door Japanse ingezetenen 000 mln yen
25000 15000 5000 -5000 -15000 -25000 Jan-12
Apr-12
Jul-12
wekelijks
Oct-12
Jan-13
Apr-13
3-week gemiddelde
Bron: Bloomberg
Sinds de aankondiging van het spectaculaire monetaire beleid van de Japanse centrale bank BoJ wordt er driftig gespeculeerd op een liquiditeittsunami op de kapitaalmarkten. Dit speelt vooral in de markt voor eurozone staatsobligaties, waar de spreads versus Duitse Bunds aanzienlijk kleiner zijn geworden. Zo werd in Spanje vorige week met succes een nieuwe 10-jaars staatslening geveild tegen de laagste rente in drie jaar. Ondanks deze duidelijke tekenen is er nog geen sprake van een netto kapitaalstroom van Japanse binnenlandse beleggers naar het buitenland. Tot eind vorige week waren Japanse ingezetenen per saldo verkopers van buitenlandse obligaties (zie grafiek) maar wij verwachten een omslag in de komende maanden. Op grond van de zwakkere groeiperspectieven en het vooruitzicht van verdere monetaire verruiming door de ECB hebben wij onze prognose voor de rente op Bunds verlaagd. Ook de toename van de mondiale liquiditeit kan een effect op de rente voor Bunds hebben.
EUR/USD 2-jaars ratio Duitsland-VS en EUR/USD ratio
niveau
1.5
1.40
1.0
1.36
0.5
1.32
0.0
1.28
-0.5
1.24
-1.0
1.20
Jan-12
Apr-12
Jul-12
Oct-12
Jan-13
Ratio tweejaars rente Duitsland / VS (l.a.)
Bron: Bloomberg
Apr-13
EUR/USD (r.a.)
Door speculatie over de kapitaalinstroom vanuit Japan en zwakke Amerikaanse macrocijfers hield de opwaartse druk op de EUR/USD aan. Speculatie over de belangstelling van Japanse beleggers voor hogerrentende staatsobligaties uit landen van de eurozone (zie ook het kader staatsobligaties) lijkt een belangrijke factor die zorgt voor opwaartse koersdruk op de EUR/JPY en in het verlengde daarvan ook op de EUR/USD. Deze opwaartse druk op de EUR/JPY zal volgens ons de komende maanden aanhouden. Anderzijds wijzen het verruimingsgezinde commentaar vanuit de ECB en de zwakke cijfers voor de eurozone juist in de tegenovergestelde richting. Wij denken dat de ECB het refitarief gaat verlagen. Uiteindelijk zal de euro weer terrein gaan verliezen, onder invloed van de zwakke economische vooruitzichten voor de eurozone, met name in verhouding tot die voor de VS in het tweede halfjaar. Op de korte termijn zal de EUR/USD zich echter rond 1,30 blijven bewegen.
6
Macro Weekly - Is de koersval van goud een waarschuwing? - 22 april 2013
VS
Peter de Bruin, tel 020 343 5619
Economie I Industriële productie electriciteits- en gasbedrijven
Volgens de cijfers van vorige week gaat de economische groei in het tweede kwartaal scherp afzwakken, na een mogelijke opleving tot zo’n 3% in het eerste kwartaal. Dat de industriële productie in maart nog met 0,4% groeide, was vooral te danken aan de nutssector (+5,3%). Het koude weer in het eerste kwartaal heeft niet alleen de productie van nutsbedrijven maar ook de afname van energiediensten opgedreven. Exclusief energie bleef de toename van de consumptie echter bescheiden door de belastingverhoging aan het begin van het jaar. Nu het weer in het tweede kwartaal waarschijnlijk normaliseert, zullen de consumptieve bestedingen de komende maanden waarschijnlijk een zwakker beeld schetsen. Daar komt bij dat de industriële productie exclusief nutsbedrijven en mijnbouw in maart met 0,1% daalde: een teken dat de minivoorraadcyclus in de VS voorbij is. De voorraden hebben in het eerste kwartaal waarschijnlijk bijna 0,8 pp aan de groei bijgedragen, maar de jongste cijfers uit de verwerkende industrie geven aan dat de voorraadopbouw in het tweede kwartaal aanzienlijk afzwakt.
% m-o-m
6 4 2 0 -2 -4 -6 Jan-12
Jul-12
Jan-13
Bron: Thomson Reuters Datastream
Economie II Aanvragen werkloosheidsuitkering
Ondertussen nam het aantal uitkeringsaanvragen met 4.000 toe tot 352.000 in de week t/m 13 april. In deze week werd de enquête gehouden voor het officiële banenrapport van april. In vergelijking met een maand geleden zijn de uitkeringsaanvragen met 11.000 gestegen. De cijfers zijn de laatste tijd volatiel, maar het 4-weeks voortschrijdende gemiddelde is ook opgelopen. Al gaf het officiële banenrapport van maart wellicht een overdreven zwak beeld van de arbeidsmarkt, de uitkeringscijfers wijzen op slechts een middelmatig herstel in april. (Wij rekenen op 150.000 nieuwe banen.) De huizenmarkt zal echter voorkomen dat de economie de komende maanden te veel vaart verliest. Het aantal in aanbouw genomen woningen steeg in maart met 7%, tegen 7,3% de maand ervoor. De investeringen in de woningbouw hebben waarschijnlijk 0,5 pp aan de groei in het eerste kwartaal bijgedragen. Gezien het historisch lage niveau van de bouwactiviteit in het BBP verwachten we dat de huizenmarkt tijdens de komende groeivertraging goed standhoudt.
x 1.000
500 450 400 350 300 jan-11
jul-11
jan-12
jul-12
jan-13
Aanvragen werkloosheidsuitkeringen Aanvragen werkloosheidsuitkeringen (4-weeks gemiddelde)
Bron: Thomson Reuters Datastream
Rente 10-jaars rente en Vix volatiliteitsindex %
index
4
50 40
3 30 2 20 1
10
jan-10
jul-10
jan-11
jul-11
jan-12
tienjaars rente staatspapier (l.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
jul-12
jan-13
Vix volatiliteitsindex (r.a.)
De rente bleef vorige week een zijwaarts patroon zien en bleef daarmee rond het laagste niveau sinds december hangen. Aan het begin van de week viel de rente licht terug: de bomontploffingen in Boston leidden tot meer vraag naar relatief veilige staatsobligaties. Echter de markt hield ook rekening met de naderende zwakkere periode. Alle cijfers verslechterden, van uitkeringsaanvragen tot regionale inkoopmanagersindices voor de verwerkende industrie. Ook kreeg de vraag naar staatsobligaties steun van opmerkingen van de president van de St. Louis Fed. Die verklaarde dat de Fed moet voorkomen dat de inflatie te ver onder haar doelstelling zakt. Per saldo daalde de 10-jaars rente met 2 bp naar 1,70%. Wij zien de rente niet veel verder dalen. De komende zwakke periode zou inmiddels ingeprijsd moeten zijn, terwijl beleggers waarschijnlijk zullen gaan inzien dat de economie eind 2013 weer aantrekt als de invloed van de belastingverhogingen en bezuinigingen afneemt. Daarom denken wij dat de 10-jaars rente eind 2013 op 2,5% staat.
7
Macro Weekly - Is de koersval van goud een waarschuwing? - 22 april 2013
Maritza Cabezas, tel 020 343 5618 Roy Wellington Teo (FX), tel. +65 65 978 616
Azië excl. Japan China China: prijzen nieuwbouwwoningen in 70 steden m-o-m
80 70 60 50 40 30 20 10 0
66 68 53
7
Stijgen
3
10 1
1
Blijven onveranderd jan
feb
1
Dalen
maart
Bron: Thomson Reuters Datastream
Het Nationaal Bureau voor de Statistiek (NBS) publiceerde de huizenprijsindex voor 70 steden. In maart zijn de prijzen in 68 steden verder gestegen, in 1 stad gedaald en in 1 stad gelijk gebleven. De sterkste prijsstijgingen (m-o-m) deden zich voor in Shanghai (3,2%), Beijing (2,7%) en Guanzhou (2,5%). Tot de in maart aangekondigde maatregelen behoorde ook een vermogenswinstbelasting van 20% op transacties in bestaand vastgoed. Dit beleid moet op lokaal niveau ingevoerd worden maar het is nog onduidelijk in hoeverre lokale overheden hiertoe overgaan. Met het oog op de formele inwerkingtreding zijn er in maart mogelijk extra veel huizen gekocht. Wij denken dat door deze maatregelen de vastgoedprijzen in K2 wat kunnen zakken. In april is er al een vertraging van de verkoopactiviteit zichtbaar. De vastgoedmarkt is gelijk aan circa 10% van het Chinese BBP en heeft een belangrijk effect op de vraag naar grondstoffen en bouwmaterialen. Wij verwachten dat het effect van de maatregelen op het BBP gering zal zijn, omdat de overheid de sociale woningbouw blijft steunen.
India India: Inflatie % j-o-j
25 20 15 10 5 0 -5 mrt-09
mrt-10
mrt-11
groothandelsprijzen
mrt-12
mrt-13
voedselprijzen
Bron: Thomson Reuters Datastream
Het handelstekort van India bereikte in maart de laagste stand in twee jaar: USD 10,3 mld, ruim onder het gemiddelde van USD 17,9 mld voor januari/februari. De import daalde met 2,9% j-o-j en de export bereikte het hoogste niveau in 11 maanden (+7% j-o-j). India zou wel eens een van de landen kunnen zijn die het sterkst profiteren van de sinds februari dalende olieprijzen. De invoer van olie is met 16,8% gedaald, maar dit houdt ook verband met de forse invoer in de twee voorgaande maanden. De goedkopere olie biedt de overheid ook meer ruimte om prijssubsidies verder te verminderen. De totale inflatie is al gedaald van 6,8% j-o-j in februari naar 6,0% in maart. Na de laatste renteverlaging met 25 bp stelt de centrale bank zich duidelijk terughoudend op. Zij verwijst daarbij naar de zorgen over de inflatie en het tekort op de lopende rekening. Wij verwachten dat de centrale bank in de komende maanden liquiditeit gaat verstrekken via openmarkttransacties in plaats van een nieuwe renteverlaging.
Aziatische valuta Aziatische valutaindex niveau
119
117
115
113 Jan-11 Bron: Bloomberg
Jul-11
Jan-12
Jul-12
Jan-13
De meeste Aziatische valuta’s stegen vorige week in waarde tegen de USD. De daling van de yen kwam tot stilstand en de Chinese yuan (CNY) klom naar 6,17 per USD. Na commentaar vanuit de Chinese centrale bank dat de huidige bandbreedte van 1% rond de flixatiekoers voor de CNY in een latere fase wordt verruimd, nam de verwachting op de termijnmarkt van een stijging van de CNY toe. De Indiase rupee won ook terrein: gezien de afnemende inflatiedruk heeft de Indiase centrale bank meer ruimte om de economie te stimuleren via renteverlagingen. De daling van de goudprijs zal waarschijnlijk ook bijdragen aan een verbetering van het saldo op de lopende rekening en dat zou weer gunstig zijn voor de rupee. De Thaise baht kon de opgaande lijn vasthouden, gesteund door de hoop dat bij een aantrekkende Japanse economie de invoer uit Thailand en de directe buitenlandse investeringen in Thailand toenemen. Wij rekenen voor het komende jaar onverminderd op sterke Aziatische valuta’s versus de USD.
8
Macro Weekly - Is de koersval van goud een waarschuwing? - 22 april 2013
WEKELIJKSE KALENDER ECONOMISCHE CIJFERS Periode
Laatste cijfer
ABN AMRO
Verwachting consensus
Detailhandelsverkopen - % j-o-j Consumentenvertrouwen - index Verkochte bestaande huizen - % m-o-m
Feb Apr - flash Maa
1.8 -23.5 0.8
-25.0 0.5
0.6 -24.1 0.6
China Singapore Zwitserland Frankrijk Zweden Eurozone Eurozone Eurozone VK VK Canada VS VS VS Nw Zeeland
PMI verwerkende industrie - index (HSBC) - voorlopig Inflatie - % j-o-j Handelsbalans - CHF mrd Prod.vertrouwen verwerkende industrie - index Werkloosheid - % PMI verwerkende industrie - index Samengestelde PMI - index PMI dienstensector - index Netto overheidsleningen - GBP mln CBI industriële orders - balans (%) Detailhandelsverkopen - % m-o-m Markit - PMI verwerkende industrie - prognose FHFA huizenprijsindex - % m-o-m Verkoop nieuwe gezinswoningen - % m-o-m Beleidsrente - %
Apr Maa Maa Apr Maa Apr - flash Apr - flash Apr - flash Maa Apr Feb Apr Feb Maa Apr 24
51.7 4.9 2.1 90.0 8.5 46.8 46.5 46.4 4.4 -15.0 1.0 54.6 0.6 -4.6 2.5
03:30:00 09:30:00 10:00:00 10:30:00 12:00:00 14:30:00 15:00:00
Australië Nederland Duitsland VK VK VS België
Inflatie - % j-o-j Producentenvertrouwen industrie - index Ifo - producentenvertrouwen - index BBA goedkeuringen hypotheekaanvragen - eenheden CBI detailhandelsverkopen - balans (%) Orders duurzame industriegoederen - % m-o-m Producentenvertrouwen - index
1e kwartaal Apr Apr Maa Apr Maa Apr
2.2 -4.8 106.7 30506 0.0 5.6 -15.0
25/04/2013 25/04/2013 25/04/2013 25/04/2013
01:00:00 10:30:00 14:30:00 18:00:00
Zuid-Korea VK VS Frankrijk
BBP - % k-o-k BBP - % k-o-k Wekelijkse werkloosheidsaanvragen - duizenden Werkzoekenden - duizenden
1e kw - voorlopig 1e kw - 2e schatting Apr 20 Maa
0.3 -0.3 352 18.4
26/04/2013 26/04/2013 26/04/2013 26/04/2013 26/04/2013 26/04/2013 26/04/2013 26/04/2013 26/04/2013 26/04/2013
00:45:00 01:30:00 07:00:00 08:45:00 09:00:00 10:00:00 13:59:00 14:30:00 15:55:00 16:00:00
Nw Zeeland Japan Singapore Frankrijk Zwitserland Eurozone Japan VS VS Mexico
Handelsbalans - NZD mln Inflatie - % j-o-j Industriële productie - % m-o-m Consumentenvertrouwen - index Voorlopende econ. indicator - index Geldgroei M3 - % j-o-j Beleidsrente - % BBP - % k-o-k geannualiseerd Univ. van Michigan cons.vertrouwensindex Beleidsrente - %
Maa Maa Maa Apr Apr Maa Apr 26 1e kw - 2e schatting Apr - definitief Apr 26
-1082 -0.7 -0.7 84.0 1.0 3.1 0.1 0.4 72.3 4.0
Dag
Datum
Tijd
Land
maandag maandag maandag
22/04/2013 22/04/2013 22/04/2013
15:00:00 16:00:00 16:00:00
Mexico Eurozone VS
dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag
23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013 23/04/2013
03:45:00 07:00:00 08:00:00 08:45:00 09:30:00 10:00:00 10:00:00 10:00:00 10:30:00 12:00:00 14:30:00 14:58:00 15:00:00 16:00:00 23:00:00
woensdag woensdag woensdag woensdag woensdag woensdag woensdag
24/04/2013 24/04/2013 24/04/2013 24/04/2013 24/04/2013 24/04/2013 24/04/2013
donderdag donderdag donderdag donderdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag
Markt indicator
46.0 46.0 46.0
54.0 0.6 2.0
51.4 3.6 1.8 89.0 8.5 46.7 46.5 46.5 13.4 -13.0 0.3 54.5 0.7 1.1 2.5 2.8
-4.8 106.0
-3.0
0.2 350
2.7 3.1 72.5
106.1 31711 7.4 -2.8 -14.6 0.6 0.1 351 22.0 -774 -0.8 6.9 83.0 1.0 3.0 3.1 73.6 4.0
Bron: Bloomberg, Reuters, ABN Amro Economisch Bureau
Blijf altijd op de hoogte van onze visie op de economie en sectoren en download nu de Market Insights app via abnamro.nl/marketinsights of direct in de App Store. Lees meer van het Economisch Bureau op: abnamro.nl/economischbureau Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico’s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product – met inachtneming van alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden
9
Macro Weekly - Is de koersval van goud een waarschuwing? - 22 april 2013
Verklaring gebruikte termen en afkortingen/ land- en muntcodes BBP
bruto binnenlands product
m-o-m
maand op maand – vergeleken met voorgaande maand
BoE
Bank of England (centrale bank)
BoJ
Bank of Japan (centrale bank)
MBS
hypotheekgerelateerde producten (Mortgage Backed Securities)
BRIC
Brazilië, Rusland, India en China
OECD
CPI
consumentenprijsindex
OESO
Organisation for Economic Cooperation and Development Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
DBI
Directe buitenlandse investeringen
EC
Europese Commissie
EFSF EONIA
OMT-programma
opkoopprogramma van staatsobligaties door de ECB
European Financial Stability Facility
OPEC
Organisatie van Olieproducerende en Exporterende Landen
Euro OverNight Index Average – eendaagse rente in de eurozone
PBoC
People’s Bank of China (centrale bank)
pep
per eenheid product
EU
Europese Unie
Euribor
Euro InterBank Offered Rate – interbancaire rente
ECB
Europese Centrale Bank
Fed
Federal Reserve (centrale bank VS)
Fiscal cliff (VS)
Automatisch ingaande belastingverhogingen en uitgavenreducties, die oorspronkelijk per 1 januari 2013 gepland stonden
FOMC
Beleidscomité van de Federal Reserve (Federal Open Market Committee)
Funding for lending (VK) programma waaronder banken goedkope financiering krijgen van de centrale bank mits ze die doorgeven in de vorm van leningen aan de private sector HICP
harmonised index of consumer prices – geharmoniseerde consumentenprijsindex
Perifere landen (periferie) Griekenland, Portugal, Spanje, Italië (en soms ook Ierland) PMI
Purchasing Managers’ Index – inkoopmanagersindex
PPI
producentenprijsindex
r.a.
rechteras
Refi-rente
herfinancieringsrente – belangrijkste beleidsrente van de ECB
Repo
Transactie waarbij een bank vermogenstitels koopt met de verplichting deze terug te verkopen aan de verkoper tegen een vooraf vastgestelde prijs
Reverse repo
zie repo, maar dan bezien vanuit het perspectief van de verkoper
saar
seasonal adjusted annual rate = geannualiseerd en gecorrigeerd voor seizoensinvloeden
Treasuries
Amerikaanse staatsobligaties
Ifo
Institut für Wirtschaftsforschung
IMF
Internationaal Monetair Fonds Vix-index
j-o-j
jaar op jaar - vergeleken met overeenkomstige periode een jaar eerder
index die de volatiliteit op financiële markten meet
WPI
Wholesale Price Index (groothandelsprijsindex)
inflatie exclusief voedsel- en energieproducten
ytd
year to date – ontwikkeling van begin van het jaar tot heden
Kerninflatie
k-o-k
kwartaal op kwartaal – vergeleken met voorgaande kwartaal
k-o-k, op jaarbasis
geannualiseerd
l.a.
linkeras
LTRO
driejarige lening van de ECB aan het bankwezen
mld
miljard
10
Macro Weekly - Is de koersval van goud een waarschuwing? - 22 april
Land
Landcode
Muntcode
Nederland
NL
EUR
Japan
JP
JPY
Oostenrijk
AT
EUR
Portugal
PT
EUR
CNY
Slovenië
SI
EUR
SK
EUR
China
CN
Hongkong
HK
HKD
Slowakije
India
IN
INR
Spanje
ES
EUR
Indonesië
ID
IDR
Zuid-Korea
KR
KRW
Denemarken
DK
DKK
IS
ISK
Malaisië
MY
MYR
IJsland
Pakistan
PK
PKR
Noorwegen
NO
NOK
Philipijnen
PH
PHP
Verenigd Koninkrijk
GB
GBP
Singapore
SG
SGD
Zweden
SE
SEK
Zwitserland
CH
CHF
Zuid-Afrika
ZA
ZAR
Canada
CA
CAD
Verenigde Staten
US
USD
Taiwan, Province of China
TW
TWD
Thailand
TH
THB
Australië
AU
AUD
Nieuw-Zeeland
NZ
NZD
Bulgarije
BG
BGN
Hongarije
HU
HUF
Argentinië
AR
ARS
BR
BRL
Kroatië
HR
HRK
Brazilië
Kazachstan
KZ
KZT
Colombia
CO
COP
Letland
LV
LVL
Chili
CL
CLP
Litouwen
LT
LTL
Ecuador
EC
USD
MX
MXN
Moldavië
MD
MDL
Mexico
Oekraïne
UA
UAH
Paraguay
PY
PYG
Oezbekistan
UZ
UZS
Peru
PE
PEN
Polen
PL
PLN
Uruguay
UY
UYU
Venezuela
VE
VEF
Roemenië
RO
RON
Rusland
RU
RUB
Servië
RS
RSD
Tsjechië
CZ
CZK
Turkije
TR
TRY
Eurozone
EZ
België
BE
EUR
Cyprus
CY
EUR
Duitsland
DE
EUR
Estland
EE
EUR
Finland
FI
EUR
Frankrijk
FR
EUR
Griekenland
GR
EUR
Ierland
IE
EUR
Italië
IT
EUR
Luxemburg
LU
EUR
Malta
MT
EUR
