Macro Weekly
Economisch Bureau Macro Research
Een andere tactiek 6 mei 2013 • Big Picture: Europa komt terug van de op de korte termijn gerichte bezuinigingspolitiek: Frankrijk en Spanje hebben twee en Nederland één jaar erbij gekregen om het begrotingstekort terug te dringen naar 3% van het BBP. Al met al betekent dit een hoopgevende verandering van tactiek. Verder blijft de wereldeconomie zwak, maar de cijfers over april hebben de angst voor een verslechtering van de situatie doen afnemen. • Eurozone: De ECB heeft de herfinancieringsrente met 25 bp verlaagd, aangekondigd dat het liquiditeitsprogramma zal worden verlengd, en dat er gekeken wordt om de markt voor asset backed securities nieuw leven in te blazen. Dit wijst erop dat de ECB duidelijk neigt tot verdere monetaire verruiming. • VS: Volgens de banencijfers vertoont de arbeidsmarkt iets meer tekenen van leven dan eerder gedacht, al bevestigden andere cijfers onze visie dat de groei in het tweede kwartaal zal vertragen. Toch denken wij dat de economie tegen het eind van het jaar weer aan kracht zal winnen. Wij gaan er daarom nog steeds vanuit dat de Fed tot het eind van het jaar USD 85 mld per maand aan obligaties en hypotheekgerelateerde producten zal blijven kopen, waarna de aankoopprogramma’s geleidelijk zullen worden afgebouwd. • Azië: De officiële inkoopmanagersindex voor China daalde in april licht, maar bleef voor de achtste maand op rij boven het niveau van 50. Het herstel kan in het eerste halfjaar zwakker uitvallen dan verwacht, maar wij gaan ervan uit dat de robuuste kredietgroei in de tweede helft van het jaar steun zal bieden aan de BBP-groei. Ramingen hoofd- en financiële indicatoren BBP-groei (%)
2011
2012
2013e
2014e
4/26/2013
5/3/2013
+3M
+12M
2013e
2014e
Verenigde Staten
1.8
2.2
2.0
3.0
Verenigde Staten
0.28
0.28
0.3
0.3
0.3
0.5
Eurozone
1.5
-0.5
-0.5
1.0
Eurozone
0.21
0.20
0.2
0.2
0.2
0.4
-0.5
2.0
1.9
2.1
Japan
0.23
0.23
0.2
0.2
0.2
0.2
Verenigd Koninkrijk
1.0
0.3
0.5
1.4
Verenigd Koninkrijk
0.50
0.51
0.6
0.6
0.6
0.6
China Nederland
9.3 1.1
7.8 -1.0
8.0 -0.8
8.0 1.0
3.9 2011
3.0 2012
3.2 2013e
3.8 2014e
4/26/2013
5/3/2013
+3M
+12M
2013e
2014e
3.1
2.1
1.8
1.9
VS Treasury
1.67
1.74
1.9
2.7
2.5
3.5
2.7 -0.3
2.5 0.0
1.6 -0.2
1.2 0.6
Duitse Bund Euro swap rente
1.21 1.49
1.25 1.53
1.5 1.8
2.0 2.3
1.8 2.1
2.6 2.8
Verenigd Koninkrijk
4.5
2.8
2.7
2.0
Japans overheidspapier
0.59
0.56
0.5
0.7
0.7
0.9
China Nederland
5.4 2.3
2.6 2.5
3.0 2.6
4.1 1.7
VK gilts
1.68
1.73
2.0
2.6
2.3
3.2
4.8 5/3/2013
3.9 +3M
3.6 2013e
3.6 2014e
4/26/2013
5/3/2013
+3M
+12M
2013e
2014e
Federal Reserve
0.25
0.25
0.25
0.25
EUR/USD
1.30
1.31
1.30
1.20
1.20
1.10
ECB Bank of Japan
0.50 0.10
0.50 0.10
0.50 0.10
0.50 0.10
USD/JPY GBP/USD
98.1 1.55
99.0 1.56
104 1.49
110 1.43
110 1.41
120 1.38
Bank of England
0.50
0.50
0.50
0.50
EUR/GBP
0.84
0.84
0.87
0.84
0.85
0.80
People's Bank of China
6.00
6.00
6.00
6.00
USD/CNY
6.16
6.16
6.15
6.00
6.05
6.00
Japan
Wereld Inflatie (%) Verenigde Staten Eurozone Japan
Wereld Beleidsrente
Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau.
3M interbank rente
10j-rente
Wisselkoersen
2
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
Han de Jong, tel. 020 628 4201
The Big Picture Europa verandert van tactiek De ECB heeft vorige week de rente verlaagd. Bovendien
De vraag is of de maatregelen van de ECB al deze problemen
wijzen recente uitspraken van ECB-president Mario Draghi
kunnen oplossen. Het antwoord is ‘natuurlijk niet’. Daarvoor is
erop dat de ECB in is voor verdere verruimende actie.
meer nodig. Een kleine renteverlaging helpt, maar is zeker niet
Tegelijkertijd komt Europa een beetje terug van zijn op de
doorslaggevend. De euro is er bijvoorbeeld niet door verzwakt.
korte termijn gerichte bezuinigingspolitiek: Frankrijk en Spanje
Het plan om de kredietverlening aan bedrijven, vooral MKB-
hebben twee, Nederland één jaar erbij gekregen om het
bedrijven, te stimuleren is goed, al kun je je afvragen of gebrek
begrotingstekort terug te dringen naar 3% van het BBP. Al met
aan financiering hier het grootste probleem is. Uit de meest
al een opvallende verandering van tactiek en bepaald
recente
hoopgevend.
kredietverlening
lending
survey aan
van
bedrijven
de
ECB
vooral
blijkt lijdt
dat
de
onder
de
economische situatie en niet onder de liquiditeits- of In de wereldeconomie heerst nog steeds windstilte. De cijfers
kapitaalproblemen van de banken. Wat we nodig hebben, is
voor maart deden vrezen dat zich in deze windstilte iets ergers
economische groei. Zodra de groei terugkeert, kan er een
ontwikkelde, maar nu de cijfers over april binnenkomen, neemt
positieve spiraal ontstaan.
die angst af. Ook al hoopgevend! Een ongemakkelijke waarheid De ECB heeft vorige week de herfinancieringsrente met 25
Om economisch herstel op gang te helpen, vertrouwt Europa
basispunten
meestal gedeeltelijk op de rest van de wereld, met name de
verlaagd
beleningsrente
naar
en
hangen nauw samen, waarbij Europa meestal zo’n zes
geval
de
maanden achterloopt. Maar sinds 2011 gaat dit patroon niet
herfinancieringsoperaties waarin de banken alle liquiditeit die
meer op en volgt Europa de VS niet langer. Daarvoor zijn
ze aanvragen, ook echt krijgen toegewezen. Verder heeft
waarschijnlijk diverse redenen. Ten eerste hebben de
Draghi gezegd dat de ECB bereid is zo nodig nadere
beleidsmakers in de eurozone sinds 2011 strenger bezuinigd
maatregelen te overwegen. Hij wees erop dat de ECB de
dan die in de VS. Ten tweede heeft de eurocrisis het voor
depositorente eventueel tot onder 0% zou kunnen verlagen,
grote landen in de periferie duurder gemaakt om geld te lenen.
iets wat hij eerder min of meer had uitgesloten. Verder zei hij
Ten derde blijkt de euro, op handelsgewogen basis, sinds
tegen de pers dat de ECB met de Europese Commissie en de
2011 duurder dan de dollar en ten vierde hebben Amerikaanse
Europese Investeringsbank overlegt over de vraag wat er
banken zich sneller hersteld dan Europese.
medio
2014
naar
marginale
VS. De conjuncturele ontwikkelingen in Europa en de VS
met
basispunten
de
depositorente is gelijk gebleven op 0,0%. De ECB blijft in ieder en
50
0,5%
De
tot
met
doorgaan
1,0%. met
gedaan kan worden om de kredietverlening aan bedrijven te verbeteren, met name aan het MKB.
De nieuwe Europese tactiek lijkt veelbelovend, al zal het even duren voordat zij vruchten afwerpt. Dat het standpunt over het
Is het voldoende?
begrotingsbeleid
wordt
versoepeld,
is
van
niet
te
De ECB heeft mijns inziens enkele zeer dwingende
onderschatten belang. De landen in de eurozone hebben de
redenen om actie te ondernemen:
afgelopen jaren hun begrotingstekorten sterk verminderd en
Het gaat economisch slecht in de eurozone. De
als zij hun begrotingsdoelen niet haalden, werden ze vaak
conjunctuur lijkt inmiddels volledig losgekoppeld te
gedwongen extra te bezuinigen. De beleidsmakers lijken
zijn van die in de VS, wat zeer ongebruikelijk is.
inmiddels in te zien dat geloofwaardige plannen om de
De inflatie wordt zo langzamerhand verdacht laag.
schuldenlast op middellange termijn naar een houdbaar niveau
De inflatie is in april naar 1,2% gedaald (in maart nog
te verlagen, essentieel blijven, maar dat er een beter
1,7%). De daling van de inflatie is door tijdelijke
evenwicht tussen groei en bezuinigen gevonden moet worden.
factoren beïnvloed, maar de trend is duidelijk:
De Amerikaanse politiek heeft het in dit opzicht veel beter
omlaag.
gedaan. Dankzij haar nieuwe bestuursstructuren kan de
o
De geld- en kredietgroei blijven achter.
eurozone zich nu richten op houdbare schulden en tekorten op
o
De euro wil maar niet goedkoper worden. Ondanks
middellange termijn in plaats van op het bezeten nastreven
de economische problemen in de eurozone is de
van kortetermijndoelen. Het gevaar is uiteraard dat de
handelsgewogen euro op twaalfmaandsbasis zelfs in
nationale beleidsmakers de structurele hervormingen dan op
waarde gestegen.
de lange baan schuiven.
o o
o
3
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
Board gemeten consumentenvertrouwen in april toegenomen Voorlopig ziet het er voor de economie van de eurozone
en ook op de woningmarkt gaat het beter. Volgens de Case-
echter niet goed uit. Groei is er niet of nauwelijks, de
Shiller-index zijn de huizenprijzen in februari voor de dertiende
werkloosheid gaat verder omhoog en de Europese Commissie
maand op rij gestegen, een stijging van 9% ten opzichte van
heeft haar groeiprognoses voor de eurozone opnieuw naar
dezelfde
beneden
minder
ondernemersvertrouwen in april is gedaald, gaf de ISM-
(hopelijk)
indicator voor de orderportefeuilles van bedrijven juist een
vriendelijker internationaal klimaat en een duidelijk lagere
positief beeld te zien. Ik geef toe dat ik ‘selectief’ ben. Want de
inflatie zouden iets verder in de toekomst een krachtige steun
eerlijkheid gebiedt dat ik ook meld dat bijna alle regionale
voor de economie kunnen blijken.
metingen van het ondernemersvertrouwens in april duidelijk
bijgesteld.
bezuinigen,
Maar
maatregelen
de
van
combinatie de
ECB,
van een
periode
vorig
jaar.
En
hoewel
het
negatief waren, dat de autoverkopen tegenvielen, net als de Is de flauwte in de wereldeconomie alweer voorbij?
bestedingen in de bouwsector voor maart. Dat mag zo zijn,
Aan het begin van het jaar vertoonde de wereldeconomie
maar als ik alles afweeg en een totaalbeeld probeer te
flinke groei, die de laatste maanden weer wat is afgevlakt. En
vormen, denk ik toch dat de cijfers van maart een te zwart
inderdaad blijken nogal wat stemmingsbarometers in maart en
beeld gaven, dat de flauwte kort en tijdelijk zal blijken en dat
april veel sterker gedaald dan verwacht, wat de angst voedt
we later dit jaar betere cijfers kunnen verwachten.
dat er iets ergers speelt dan een korte, tijdelijke flauwte. Wij zijn van mening dat er zeer goede argumenten zijn voor
Zelfs in Europa zijn bescheiden verbeteringen te ontwaren. De
aanhoudend herstel in de VS, veel betere argumenten zelfs
recente lending survey van de ECB biedt enige reden tot
dan vorig jaar of het jaar daarvoor, toen de economie rond
optimisme. Dat de bijvoorbeeld de renteverschillen tussen
deze tijd van het jaar ook even haperde.
Duitsland en de perifere landen in de eurozone op staatsobligaties
worden,
is
eveneens
gunstig.
De
Verder is er in Japan een nieuwe en onverwachte dynamiek
vertrouwensindex van de Europese Commissie kwam in april
ontstaan, en samen met de tactische verandering in Europa
weliswaar opnieuw lager uit, maar in enkele perifere landen
moet die volgens ons geleidelijk tot algemener en krachtiger
zijn
herstel leiden. Dit jaar levert slechts matige economische
ondernemersvertrouwen) voor de industrie gegroeid. Verder
cijfers op, maar we blijven erbij dat 2014 een goed jaar voor de
lijkt in diverse landen ook het consumentenvertrouwen toe te
wereldeconomie wordt.
nemen, al blijft dat gering en kwetsbaar. Uit de voorlopige
zowel
het
vertrouwen
als
de
PMI’s
(maatstaf
cijfers blijkt dat de inflatie in april nog maar 1,2% was (tegen Meer dan een sprankje hoop
1,7% in maart). Dit komt de reële koopkracht ten goede en dat
Dat de vertrouwensindicatoren en andere cijfers de laatste tijd
maakt het een belangrijke steun in de rug voor de economie.
vrijwel
onze
Dan hebben we nog de recente actie van de ECB. Als we
optimistische kijk op de toekomst onder druk. En hoewel de
overal
ter
wereld
zijn
verslechterd,
zet
gelijk hebben en de beleidsmakers inderdaad wat minder gaan
recente cijfers niet goed zijn, schuilt in de details van de
bezuinigen en ook het externe klimaat binnenkort verbetert,
rapporten meer dan zomaar een sprankje hoop.
dan is er alle reden om vast te houden aan onze verwachting dat het de tweede helft van dit jaar economisch duidelijk beter
Duurzaam of niet, de Japanse economie lijkt flink te groeien. Dat blijkt uit allerlei indicatoren, zoals het toenemende ondernemersvertrouwen
–
zeer
opvallend
gezien
het
afnemende vertrouwen elders – een krappere arbeidsmarkt en de sterkste groei van de bestedingen van gezinnen in maart sinds 2004. Hoewel nogal wat Amerikaanse indicatoren sinds maart tegenvallen, zijn er ook meevallers. De meest opvallende was uiteraard het werkgelegenheidscijfer van afgelopen vrijdag. In april zijn er iets meer banen bijgekomen dan verwacht, maar het werkgelegenheidscijfer van de twee voorgaande maanden werd met in totaal maar liefst 114.000 banen naar boven bijgesteld. Die stijging sluit aan bij de ontwikkeling in de werkloosheidsuitkeringen. Verder is het door de Conference
zal gaan.
4
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
Aline Schuiling, tel 020 343 5606 Georgette Boele, tel: 020 629 7789
Eurozone – Economie Economie I Inflatie % j-o-j
4 3 2 1 0 -1 01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
Totaal Excl. energie, voedsel, alcohol & tabak doel ECB
Bron: Thomson Reuters Datastream
De inflatie daalde in april naar 1,2% van 1,7% in maart, waarbij de kerninflatie terugviel van 1,5% naar 1,0%. Deels valt die daling waarschijnlijk toe te schrijven aan de datum van Pasen (dit jaar in maart en vorig jaar in april), maar toch is er onderliggend duidelijk sprake van een zeer gematigde inflatie. Naast de kerninflatie viel ook de energie-inflatie fors terug (van 1,7% naar -0,4%), terwijl de voedsel-inflatie juist licht opliep (van 2,7% naar 2,9%). Wij rekenen op een dalende inflatie voor energie en overige grondstoffen, terwijl de kerninflatie onder druk blijft staan door de omvangrijke onbenutte capaciteit in de economie. Al met al verwachten wij dat de inflatie in 2013 en 2014 duidelijk onder de prijsstabiliteitsdoelstelling van de ECB blijft. De groeiende onbenutte capaciteit in de economie werd onderstreept door een verdere stijging van de werkloosheid in maart: deze steeg naar 12,1% t.o.v. 12,0% in april en bereikte daarmee een nieuw recordniveau. Wij zien de werkloosheid onder invloed van de zwakke economie tot ver in 2014 verder oplopen.
Economie II Economisch sentiment niveau
niveau
140
20
120
10 0
100
-10
80
-20
60
-30 -40
40
-50 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 Totaal sentiment (l.a.)
Industrie (r.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
Het door de Europese Commissie gemeten economisch sentiment daalde van 90,1 in maart naar 88,6 in april. De terugval werd breed gedragen met aanzienlijke dalingen in de industriële sector, de bouw, de detailhandel en de dienstensector. Alleen het consumentenvertrouwen nam toe, al bleef dat nog steeds duidelijk onder het trendniveau. Hiermee wordt onze visie onderstreept dat de economie van de eurozone nog steeds in een recessie zit en in het 2e kwartaal waarschijnlijk weer is gekrompen na een stabilisatie in het eerste kwartaal. Op landenniveau liet het vertrouwen in Griekenland en Spanje een stijging zien; in Portugal stabiliseerde de situatie en in Duitsland, Frankrijk en Italië was sprake van een forse daling. De stijging van het sentiment in de landen in de periferie hangt waarschijnlijk samen met het feit dat deze landen al ver gevorderd zijn met het doorvoeren van bezuinigingen en hervormingsmaatregelen en dat zij het dieptepunt van de recessie achter de rug hebben.
EUR/USD De USD blijft zeer gevoelig voor economische cijfers uit de VS. Die zijn echter wisselvalliger geworden en geven daarom geen duidelijke 1.3
1.40
richting aan de USD. Het FOMC handhaafde het monetaire beleid,
1.0
1.36
maar voegde daaraan wel toe dat het “bereid is om het
0.7
1.32
0.4
aankooptempo te verhogen of verlagen om zo een passend beleid te blijven voeren indien de vooruitzichten voor de arbeidsmarkt en
1.28
de inflatie veranderen”. De markt richt zich vooral op mogelijke
-0.2
1.24
voortgaande stimulering, maar daar leed de USD niet onder. Aan
-0.5
1.20
het begin van de week ondervond de EUR duidelijk steun, maar
0.1
jan-12
apr-12
jul-12
okt-12
jan-13
apr-13
voorafgaand aan het rentebesluit van de ECB moest de munt deels terrein
Ratio tweejaars rente Duitsland / VS (l.a.)
EUR/USD (r.a.)
prijsgeven.
De
EUR
reageerde
volatiel
op
de
renteverlagingen van 50 bp voor het marginale beleningstarief en 25 bp voor de herfinancieringsrente. Het milde commentaar van Draghi tijdens de persconferentie duwde de EUR/USD echter weer onder
Bron: Bloomberg
de 1,31. We handhaven onze prognose voor de EUR/USD van 1,30 voor eind juni.
5
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
Nick Kounis, tel 020 343 5616
Eurozone – ECB en rente ECB I Beleidsrente ECB en interbancaire rente %
5 4 3 2 1 0 04
05
06
Refi-rente
07
08
Deposito
09
10
11
12
13
EONIA (interbancaire ééndagsrente)
Bron: Thomson Reuters Datastream
De ECB heeft de herfinancieringsrente met 25 bp verlaagd tot 0,5%, terwijl de depositorente op 0% werd gehandhaafd. Het marginale beleningstarief werd ondertussen met 50 bp verlaagd naar 1%. ECB-president Mario Draghi gaf aan dat er binnen de Raad van Bestuur van de ECB duidelijke consensus over het rentebesluit bestond. Sommige leden bleken de voorkeur te geven aan een verlaging van 50 bp, terwijl anderen juist helemaal geen wijziging wilden. Ondertussen blijft de centrale bank tot minstens medio 2014 ongelimiteerde liquiditeit verschaffen via basis- en langlopende herfinancieringstransacties. Voorts kondigde Draghi aan dat de RvB met de Europese Investeringsbank gaat overleggen hoe de markt voor asset-backed securities met leningen aan niet-financiële bedrijven als onderpand nieuw leven ingeblazen kan worden. De doelstelling luidt om de financieringsmogelijkheden voor bedrijven te verbeteren, maar dit proces lijkt nog in een zeer vroeg stadium te verkeren.
ECB II Kerninflatie eurozone % jaar-op-jaar
2.0
1.5
1.0
0.5 08
09
10
11
12
13
Bron: Thomson Reuters Datastream
Uiteindelijk zette de ECB dan toch de deur wijd open voor voortgaande monetaire verruiming. Net als in april gaf zij aan alle inkomende informatie ‘zeer nauwgezet te volgen’. Voorts verklaarde Draghi dat de centrale bank klaarstaat om ‘indien nodig in actie te komen’ en hintte daarmee op de mogelijkheid van nóg een verlaging van de herfinancieringsrente. Voorts leek de ECB-president wat meer open te staan voor een verlaging van de depositorente tot een negatief niveau, een idee dat hij eerder dit jaar nog afwees. Nu zei hij echter dat de centrale bank hier technisch klaar voor is, onbedoelde gevolgen kan opvangen en hier ‘onbevooroordeeld’ tegenover staat. Al met al wijzen de opmerkingen van de ECB op een duidelijke beleidsvoorkeur voor monetaire verruiming. Gezien het risico dat de inflatie op oncomfortabel lage niveaus blijft hangen, denken wij dat de kans op verdere monetaire verruiming in de komende maanden aanzienlijk is.
Staatsobligaties en swaprente Duitse obligatierente en EONIA-rente (o.b.v. futures)
De financiële markten reageerden vrij lauw op de verlaging van de
%
refirente. Wel zagen we tijdens de persconferentie in reactie op de 0.5
milde toonzetting van Draghi de euro, de interbancaire rente (via
0.4
futures) en de obligatierente op eurostaatsobligaties terugvallen. Dat
0.3
kwam allemaal omdat de ECB-president ineens open bleek te staan
0.2
voor een negatieve depositorente. De 12-maands EONIA ver-
0.1
disconteert thans een kans van iets meer dan 20% dat de deposito-
0.0
rente verlaagd wordt. In ons basisscenario blijft de rente op Duitse
-0.1
staatsobligaties op korte termijn laag en wordt er pas eind dit jaar
Jan-12
Apr-12
Jul-12
Oct-12
Jan-13
Apr-13
Verwachte interbancaire eendagsrente (EONIA) over 1 jaar Tweejaars Duitse obligatierente
een bestendige opmars ingezet. De risico’s zijn daarbij duidelijk neerwaarts gericht gezien de grotere kans op nieuwe maatregelen van de ECB. Onze visie dat de obligatierente gaat stijgen is gebaseerd op de gedachte dat een opleving van de wereldwijde economische groei uiteindelijk via de export ook de euro-economie zal stuwen, terwijl het bezuinigingstempo ondertussen afneemt. Het stijgingstempo zal door het accommoderende monetaire beleid en
Bron: Thomson Reuters Datastream
de lage inflatie echter getemperd worden.
6
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
VS
Peter de Bruin, tel 020 343 5619
Economie I Werkgelegenheid X 1000
600 400 200 0 -200 -400 -600 -800 -1,000 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 Totale werkgelegenheid
Particuliere werkgelegenheid
Bron: Thomson Reuters Datastream
Volgens de cijfers van afgelopen week is de economie verder vertraagd, al vertoonde de arbeidsmarkt wel wat meer leven dan eerder gedacht. Zo kwamen er in april 165.000 banen bij. Bovendien werden de cijfers voor de voorgaande twee maanden met 114.000 naar boven bijgesteld (van 88.000 naar 138.000 in maart en van 268.000 naar 332.000 in februari). Gemiddeld kwamen er in de afgelopen drie maanden dus 212.000 banen bij, al is de banengroei aan het eind van het eerste en het begin van het tweede kwartaal wel vertraagd, wat past bij onze visie dat de economie aan kracht heeft ingeboet. Dit verklaart ook de lichte afname van de werkweek met 0,2 uur naar 34,4 uur. Ondanks een bescheiden loonstijging in april is hierdoor de het arbeidsinkomen met 0,2% gedaald - de eerste daling sinds oktober vorig jaar. Verder is de werkloosheid volgens de Household Survey met 0,1% gedaald naar 7,5%, doordat een bescheiden groei van de beroepsbevolking ruim werd gecompenseerd door een toename van de werkgelegenheid.
Economie II Samengestelde inkoopmanagersindex en BBP groei Index
%k-o-k op jaarbasis
65
8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8
60 55 50 45 40 35 98
00
02
04
06
08
10
12
BBP % k-o-k op jaarbasis (r.a.) Samengestelde inkoopmanagersindex (l.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
Ook andere cijfers bevestigden afgelopen week onze visie dat de economie in het tweede kwartaal zal vertragen. Zo daalde in april de inkoopmanagersindex voor zowel de verwerkende industrie (van 51,3 naar 50,7) als de dienstensector (van 54,4 naar 53,1). Hierdoor wijst de samengestelde index, die over het algemeen redelijk mee beweegt met veranderingen in het BBP, nu op een BBP-groei van ongeveer 1,8% in het tweede kwartaal, wat dicht in de buurt ligt van ons officiële prognose van 1,5%. Tot slot daalden de autoverkopen in april van 15,2 miljoen stuks naar 14,9 miljoen, het laagste cijfer sinds oktober vorig jaar. In combinatie met de zwakke detailhandelscijfers voor maart wijst dit erop dat consumenten zich aanpassen aan de belastingverhogingen van begin dit jaar. Samen met de automatische bezuinigingen zal dit waarschijnlijk zorgen voor een zwakke groei in de komende kwartalen, hoewel we nog steeds uitgaan van een sterkere groei tegen het eind van dit jaar, wanneer het effect van de budgettaire tegenwind afzwakt.
Fed Activa Fed USD mld
3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 0 08
09
10
Bron: Thomson Reuters Datastream
11
12
13
Het beleidscomité van de Fed (FOMC) heeft tijdens de vergadering in mei besloten obligaties en hypotheekgerelateerde producten in het huidige tempo te blijven inkopen. In de persverklaring na de vergadering werd het commentaar op de economie en de inflatie slechts licht gewijzigd, maar werd wel de zinsnede toegevoegd dat het FOMC 'bereid is het inkooptempo te verhogen of te verlagen om als de vooruitzichten voor de arbeidsmarkt of de inflatie veranderen.’ Volgens de verklaring kan het beleid beide kanten opgaan, maar het FOMC vond het eerder dit jaar, toen de economische cijfers steeds meevielen, niet nodig deze expliciete indicatie toe te voegen. Wij zien dit dan ook als een teken dat het FOMC neigt naar meer stimulering. Ons basisscenario is echter nog steeds dat de economie tegen het eind van het jaar weer aan kracht zal winnen. Wij blijven daarom verwachten dat de Fed tot het eind van het jaar USD 85 mld per maand aan langlopende obligaties en hypotheekgerelateerde producten zal blijven kopen, waarna de inkoopprogramma’s geleidelijk zullen worden afgebouwd.
7
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
Rente 10-jaars rente en Vix volatiliteitsindex %
index
4
50 40
3 30 2 20 1
10
jan-10 jul-10
jan-11
jul-11 jan-12
tienjaars rente staatspapier (l.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
jul-12 jan-13 Vix volatiliteitsindex (r.a.)
Amerikaanse staatsobligaties hebben een slechte week achter de rug: de lange rente liep voor het eerst in drie weken weer op. Aan het begin van de week daalde de rente. Tezamen met enkele zwakke rapporten, leidde de persverklaring van de Fed, waarin stond dat de centrale bank bereid was om haar aankoopprogramma’s aan te passen aan de ontwikkeling van de economische data, tot verwachtingen dat de Fed op het punt stond om haar aankoopprogramma’s uit te breiden. Deze verwachting werd op vrijdag echter weer teruggeschroefd toen de officiële werkgelegenheidscijfers voor april blijk gaven van een sterker dan verwachte banengroei en de cijfers voor de voorgaande twee maanden naar boven werden bijgesteld. Wij nog steeds uit van een bescheiden stijging van de lange rente in de tweede helft van dit jaar. De economie zal na een tijdelijke vertraging als gevolg van de belastingverhogingen en bezuinigingen tegen het eind van het jaar weer aan kracht zal winnen. Wij verwachten daarom dat de 10-jaars rente eind dit jaar zal uitkomen op 2,5%.
8
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
Maritza Cabezas, tel 020 343 5618 Roy Wellington Teo (FX), tel. +65 65 978 616
Azië excl. Japan China China: Inkoopmanagersindex (PMI) index
70 60 50 40 30 06
07
08
09
10
Officiële PMI
11
12
13
HSBC PMI
De officiële inkoopmanagersindex daalde in China van 50,9 in maart naar 50,6 in april. De PMI stond daarmee voor de achtste achtereenvolgende maand boven de 50, maar het momentum was zwakker dan verwacht. Vooral de voortuitblikkende componenten vielen terug. De component nieuwe orders daalde van 52,3 in maart naar 51,7, terwijl de component nieuwe exportorders terugviel van 50,9 naar 48,6. De export is de laatste tijd behoorlijk volatiel, blijkbaar stabiliseert de externe vraag zich nog niet. Ondertussen kwam de PMI van Markit in april uit op 50,4 tegen 51,6 in maart. Ook hier vielen belangrijke componenten zoals de productie en de exportorders terug. Dit alles duidt op een mogelijk zwakker dan verwacht economisch herstel in de eerste jaarhelft. Maar in de tweede helft gaat de kredietgroei van de afgelopen maanden de BBP-groei naar verwachting eindelijk ondersteunen. Wij rekenen voor 2013 op een BBP-groei van 8%.
Bron: Thomson Reuters Datastream
Overige Aziatische landen Filipijnen: groei BBP % j-o-j
9 7 5 3 1 -1 -3 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012
Bron: EIU
Standard & Poor’s heeft vorige week de kredietstatus van de Filipijnen verhoogd tot ‘investment grade’, nadat Fitch dat in maart al had gedaan. Bij beide kredietbeoordelaars ligt de rating nu één stapje hoger dan bij Moody’s. S&P gaf aan dat de opwaardering mede te danken was aan een betere inflatiesturing, meer dynamiek op de betalingsbalans en meer begrotingsflexibiliteit. S&P merkte echter ook op dat structurele belemmeringen nog steeds een belangrijke probleem vormen voor de kredietstatus. Het inkomen per hoofd van de bevolking is daarnaast laag, terwijl de rentelasten van de overheid nog steeds hoog zijn. Wij vinden dat de kredietbeoordelaars de juiste stap hebben genomen. De Filipijnen hielden tijdens de wereldwijde economische groeivertraging vrij goed stand en hebben op het politieke front belangrijke vooruitgang geboekt. Voor Indonesië verlaagde S&P het oordeel over de vooruitzichten voor de kredietstatus van positief naar stabiel. Fitch en Moody’s vinden Indonesië al wel van investment grade-kwaliteit. Wij rekenen de komende maanden op stabiele credit ratings.
Aziatische valuta Weekrendement Aziatische valuta (o.b.v. spotkoersen) 1.00
0.00
-1.00
-2.00 KRW
INR
CNY
TWD
SGD
Spot return %
Bron: Bloomberg
IDR
THB
Aziatische valuta presteerden vorige week wisselend. De ZuidKoreaanse won (KRW) liep voor de vierde week op rij op; het overschot op de lopende rekening nam toe, terwijl de vooruitzichten voor het bedrijfsleven verbeterden. De Indiase roepie (INR) ondervond steun van overheidsmaatregelen om de kapitaalinstroom uit het buitenland te bevorderen: de bronbelasting op renteinkomsten uit Indiaas schuldpapier werd voor buitenlanders verlaagd. Bovendien wordt er een renteverlaging verwacht om de groei aan te zwengelen. De INR moest echter weer een deel van de winst inleveren nadat de Indiase centrale bank had verklaard dat voortgaande monetaire stimulering beperkt blijft uitgaande van een WPI-inflatie rond 5,5% in 2013-14, iets onder de 5,9% van maart. De Thaise baht (THB) was het zwakst als gevolg van vrees dat de centrale bank maatregelen (incl. renteverlagingen) gaat doorvoeren om de sterke THB in te tomen. We blijven dit jaar positief voor Aziatische valuta, waarbij de INR onze favoriet is.
9
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
WEKELIJKSE KALENDER ECONOMISCHE CIJFERS Dag
Datum
Tijd
Land
maandag maandag maandag maandag maandag maandag
06/05/2013 06/05/2013 06/05/2013 06/05/2013 06/05/2013 06/05/2013
03:30:00 03:45:00 10:00:00 10:00:00 11:00:00 13:59:00
Australië China Eurozone Eurozone Eurozone VK
dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag
07/05/2013 07/05/2013 07/05/2013 07/05/2013 07/05/2013 07/05/2013 07/05/2013 07/05/2013 07/05/2013 07/05/2013 07/05/2013
03:30:00 06:30:00 07:45:00 08:45:00 09:00:00 09:30:00 09:30:00 12:00:00 12:59:00 13:59:00 21:00:00
Australië Australië Zwitserland Frankrijk Zwitserland Nederland Zweden Duitsland Hongkong Rusland VS
woensdag woensdag woensdag woensdag woensdag
08/05/2013 08/05/2013 08/05/2013 08/05/2013 08/05/2013
09:15:00 12:00:00 12:59:00 14:00:00 14:00:00
donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag
09/05/2013 09/05/2013 09/05/2013 09/05/2013 09/05/2013 09/05/2013 09/05/2013 09/05/2013
vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag
10/05/2013 10/05/2013 10/05/2013 10/05/2013 10/05/2013 10/05/2013 10/05/2013 10/05/2013
Gedurende de week 6-15 mei
Periode
Laatste cijfer
Maa Apr Apr - definitief Apr - definitief Maa Apr
1.3 54.3 46.5 46.6 -0.3 0.2
Handelsbalans - AUD mln Beleidsrente - % Werkloosheid - % Handelsbalans - EUR mln Reserves buitenlandse valuta - CHF mln Inflatie - % j-o-j Industriële productie - % m-o-m Orders verwerkende industrie - % m-o-m Reserves buitenlandse valuta - USD mrd Inflatie - % j-o-j Consumptief krediet - USD mrd
Maa May 7 Apr Maa Apr Apr Maa Maa Apr Apr Maa
-178.0 3.0 3.1 -6011.0 438 2.9 0.5 2.3 303.8 7.0 18.1
Zwitserland Duitsland China Brazilië Noorwegen
Inflatie - % j-o-j Industriële productie - % m-o-m Handelsbalans - USD mrd Inflatie - % j-o-j Beleidsrente - %
Apr Maa Apr Apr May 8
-0.6 0.5 -0.9 6.6 1.5
03:00:00 03:30:00 03:30:00 10:30:00 13:00:00 14:30:00 15:00:00 16:00:00
Zuid-Korea China Australië VK VK VS Mexico VK
Beleidsrente - % Inflatie - % j-o-j Werkloosheid - % Productie verwerkende industrie - % m-o-m Beleidsrente - % Wekelijkse werkloosheidsaanvragen - duizenden Inflatie - % j-o-j BBP - % k-o-k (verwachting)
May 9 Apr Apr Maa May 9 May 4 Apr Apr
2.8 2.1 5.6 0.8 0.5 324.0 4.3 0.1
01:50:00 07:00:00 07:30:00 10:00:00 10:30:00 12:59:00 14:30:00 15:00:00
Japan Japan India Noorwegen VK China Canada Mexico
Saldo lop. rek. betalingsbalans - JPY mrd Eco watchers survey - index Industriële productie - % j-o-j Inflatie - % j-o-j Handelsbalans - GBP mln Geldgroei M2 - % j-o-j Werkloosheid - % Industriële productie - % j-o-j
Maa Apr Maa Apr Maa Apr Apr Maa
637.4 57.3 0.6 0.9 -9416.0 15.7 7.2 -1.2
May 6
8.25
Rusland
Markt indicator Detailhandelsverkopen - % j-o-j PMI dienstensector - index (HSBC) Samengestelde PMI - index PMI dienstensector - index Detailhandelsverkopen - % m-o-m Huizenprijzen - % m-o-m (HBOS)
Beleidsrente - %
ABN AMRO
Verwachting consensus 0.0 46.6 46.6 -0.1 0.2
2.8 -1.1
11.0 2.9 3.1 -5375.0 435 2.7 0.5 -0.5 7.1 15.7
-0.3
1.5
0.5
-0.5 -0.1 16.1 6.4 1.5 2.7 2.3 5.6 0.3 0.5 333.7
1204.7
1.0 -9041.7 15.4 7.2
8.25
Bron: Bloomberg, Reuters, ABN Amro Economisch Bureau
Blijf altijd op de hoogte van onze visie op de economie en sectoren en download nu de Market Insights app via abnamro.nl/marketinsights of direct in de App Store. Lees meer van het Economisch Bureau op: abnamro.nl/economischbureau Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico’s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product – met inachtneming van alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden
10
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
Verklaring gebruikte termen en afkortingen/ land- en muntcodes BBP
bruto binnenlands product
m-o-m
maand op maand – vergeleken met voorgaande maand
BoE
Bank of England (centrale bank)
BoJ
Bank of Japan (centrale bank)
MBS
hypotheekgerelateerde producten (Mortgage Backed Securities)
BRIC
Brazilië, Rusland, India en China
OECD
CPI
consumentenprijsindex
OESO
Organisation for Economic Cooperation and Development Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
DBI
Directe buitenlandse investeringen
EC
Europese Commissie
EFSF EONIA
OMT-programma
opkoopprogramma van staatsobligaties door de ECB
European Financial Stability Facility
OPEC
Organisatie van Olieproducerende en Exporterende Landen
Euro OverNight Index Average – eendaagse rente in de eurozone
PBoC
People’s Bank of China (centrale bank)
pep
per eenheid product
EU
Europese Unie
Euribor
Euro InterBank Offered Rate – interbancaire rente
ECB
Europese Centrale Bank
Fed
Federal Reserve (centrale bank VS)
Fiscal cliff (VS)
Automatisch ingaande belastingverhogingen en uitgavenreducties, die oorspronkelijk per 1 januari 2013 gepland stonden
FOMC
Beleidscomité van de Federal Reserve (Federal Open Market Committee)
Funding for lending (VK) programma waaronder banken goedkope financiering krijgen van de centrale bank mits ze die doorgeven in de vorm van leningen aan de private sector HICP
harmonised index of consumer prices – geharmoniseerde consumentenprijsindex
Perifere landen (periferie) Griekenland, Portugal, Spanje, Italië (en soms ook Ierland) PMI
Purchasing Managers’ Index – inkoopmanagersindex
PPI
producentenprijsindex
r.a.
rechteras
Refi-rente
herfinancieringsrente – belangrijkste beleidsrente van de ECB
Repo
Transactie waarbij een bank vermogenstitels koopt met de verplichting deze terug te verkopen aan de verkoper tegen een vooraf vastgestelde prijs
Reverse repo
zie repo, maar dan bezien vanuit het perspectief van de verkoper
saar
seasonal adjusted annual rate = geannualiseerd en gecorrigeerd voor seizoensinvloeden
Treasuries
Amerikaanse staatsobligaties
Ifo
Institut für Wirtschaftsforschung
IMF
Internationaal Monetair Fonds Vix-index
j-o-j
jaar op jaar - vergeleken met overeenkomstige periode een jaar eerder
index die de volatiliteit op financiële markten meet
WPI
Wholesale Price Index (groothandelsprijsindex)
inflatie exclusief voedsel- en energieproducten
ytd
year to date – ontwikkeling van begin van het jaar tot heden
Kerninflatie
k-o-k
kwartaal op kwartaal – vergeleken met voorgaande kwartaal
k-o-k, op jaarbasis
geannualiseerd
l.a.
linkeras
LTRO
driejarige lening van de ECB aan het bankwezen
mld
miljard
11
Macro Weekly - Een andere tactiek - 6 mei 2013
Land
Landcode
Muntcode
Nederland
NL
EUR
Japan
JP
JPY
Oostenrijk
AT
EUR
Portugal
PT
EUR
CNY
Slovenië
SI
EUR
SK
EUR
China
CN
Hongkong
HK
HKD
Slowakije
India
IN
INR
Spanje
ES
EUR
Indonesië
ID
IDR
Zuid-Korea
KR
KRW
Denemarken
DK
DKK
IS
ISK
Malaisië
MY
MYR
IJsland
Pakistan
PK
PKR
Noorwegen
NO
NOK
Philipijnen
PH
PHP
Verenigd Koninkrijk
GB
GBP
Singapore
SG
SGD
Zweden
SE
SEK
Zwitserland
CH
CHF
Zuid-Afrika
ZA
ZAR
Canada
CA
CAD
Verenigde Staten
US
USD
Taiwan, Province of China
TW
TWD
Thailand
TH
THB
Australië
AU
AUD
Nieuw-Zeeland
NZ
NZD
Bulgarije
BG
BGN
Hongarije
HU
HUF
Argentinië
AR
ARS
BR
BRL
Kroatië
HR
HRK
Brazilië
Kazachstan
KZ
KZT
Colombia
CO
COP
Letland
LV
LVL
Chili
CL
CLP
Litouwen
LT
LTL
Ecuador
EC
USD
MX
MXN
Moldavië
MD
MDL
Mexico
Oekraïne
UA
UAH
Paraguay
PY
PYG
Oezbekistan
UZ
UZS
Peru
PE
PEN
Polen
PL
PLN
Uruguay
UY
UYU
Venezuela
VE
VEF
Roemenië
RO
RON
Rusland
RU
RUB
Servië
RS
RSD
Tsjechië
CZ
CZK
Turkije
TR
TRY
Eurozone
EZ
België
BE
EUR
Cyprus
CY
EUR
Duitsland
DE
EUR
Estland
EE
EUR
Finland
FI
EUR
Frankrijk
FR
EUR
Griekenland
GR
EUR
Ierland
IE
EUR
Italië
IT
EUR
Luxemburg
LU
EUR
Malta
MT
EUR
