Macro Weekly
Economisch Bureau Macro Research
Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! 9 december 2013 Big Picture: Het heeft veel geduld gevergd, maar eindelijk worden de groeiprognoses naar boven bijgesteld. De ECB, de Bundesbank en de Britse Office for Budget Responsibility (OBR) kwamen vorige week met hogere ramingen voor 2014. Als economen hun groeiprognoses niet langer naar beneden maar naar boven bijstellen, dan is dit een goed teken dat de conjunctuurcyclus het omslagpunt bereikt. De vorige week gepubliceerde macrocijfers bevestigden dat de groei van de wereldeconomie versnelt, onder aanvoering van de VS. Uit het banencijfer (ex-agri) kan worden afgeleid dat de omstandigheden op de arbeidsmarkt verder verbeteren. Rente: De ECB liet haar beleid ongewijzigd, ondanks de prognose dat de inflatie de komende twee jaar ruim onder het streefniveau blijft. Wij denken dat de inflatie zelfs nog lager zal uitkomen dan de raming van de ECB. Verdere verruiming in de komende maanden blijft dan ook mogelijk. In de VS is na de goede arbeidsmarktcijfers de kans toegenomen dat de Fed al snel een begin maakt met de afbouw van haar stimulerend beleid. De Treasury-markt lijkt deze gedachte inmiddels te hebben verwerkt. Dit impliceert dat het opwaarts rentepotentieel op de korte termijn beperkt is, maar wij zien wel ruimte voor een verdere stijging in de loop van volgend jaar. Valuta’s: Door meevallende macrocijfers liepen de rendementen op Treasuries vorige week op. Dit veroorzaakte enige nervositeit op de valutamarkten, waardoor valuta’s van safe havens stegen en die van opkomende markten daalden. De stemming veranderde na het goede werkgelegenheidsrapport in de VS: beleggers richtten zich weer op de lichtpunten in de economie en leken de gedachte dat de Fed de monetaire stimulering gaat afbouwen, te hebben verwerkt. Doordat de ECB geen nieuwe maatregelen nam en de toonzetting van haar communicatie minder verruimingsgezind was dan verwacht, steeg de euro in waarde. De Japanse yen moest terrein prijsgeven nadat de stemming onder beleggers verbeterde. Ramingen hoofd- en financiële indicatoren BBP-groei (%) Verenigde Staten Eurozone
2012
2013e
2014e
2015e
+3M
+12M
2014e
2.8
1.7
3.2
3.8
3M interbank rente Verenigde Staten
29/11/2013 06/12/2013 0.24
0.24
0.3
0.3
0.3
2015e 1.7
-0.6
-0.4
1.3
1.8
Eurozone
0.23
0.25
0.2
0.3
0.3
0.4
Japan
1.4
1.9
1.9
1.5
Japan
0.22
0.22
0.2
0.2
0.2
0.2
Verenigd Koninkrijk
0.1
1.5
3.0
2.8
Verenigd Koninkrijk
0.52
0.52
0.6
0.6
0.6
2.2
29/11/2013 06/12/2013
2015e
China
7.7
7.5
8.0
7.0
Nederland
-1.3
-1.1
0.4
1.3
Wereld Inflatie (%)
2.9 2012
2.7 2013e
3.7 2014e
3.8 2015e
+3M
+12M
2014e
Verenigde Staten
2.1
1.5
1.9
2.2
VS Treasury
2.74
2.88
2.9
3.5
3.5
4.1
Eurozone
2.5
1.4
0.4
0.8
Duitse Bund
1.69
1.84
1.7
2.2
2.2
2.7
10j-rente
Japan
0.0
0.3
2.7
1.1
Euro swap rente
1.97
2.08
2.0
2.4
2.4
2.9
Verenigd Koninkrijk
2.8
2.6
1.7
2.0
Japans overheidspapier
0.61
0.66
0.7
0.9
0.9
1.3
VK gilts
2.77
2.90
2.8
3.4
3.4
4.0
29/11/2013 06/12/2013
China
2.7
3.0
3.4
4.1
Nederland
2.5
2.9
1.6
1.6
3.9 06/12/2013
3.9 +3M
3.9 2014e
3.7 2015e
+3M
+12M
2014e
2015e
Federal Reserve
0.25
0.25
0.25
1.50
EUR/USD
1.36
1.37
1.30
1.20
1.20
1.15
ECB
0.50
0.25
0.25
0.25
USD/JPY
102.4
102.9
103
110
110
120
Bank of Japan
0.10
0.10
0.10
0.10
GBP/USD
1.64
1.64
1.59
1.52
1.52
1.49
Wereld Beleidsrente
Wisselkoersen
Bank of England
0.50
0.50
0.50
2.00
EUR/GBP
0.83
0.84
0.82
0.79
0.79
0.77
People's Bank of China
6.00
6.00
6.00
6.00
USD/CNY
6.09
6.08
6.05
6.00
6.00
6.05
Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau.
2
Macro Weekly - Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! - 9 december 2013
Han de Jong, tel. 020 628 4201
The Big Picture Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers!
streefcijfer van de ECB en dat blijft volgens haar eigen prognoses ook de komende twee jaar zo. De geldgroei neemt
Het heeft veel geduld gevergd, maar eindelijk worden de
af: M3 is in oktober met 1,4% j-o-j gegroeid, eind vorig jaar
groeiprognoses
de
was dat nog 3,5%. Ooit hanteerde de ECB zelfs een
Bundesbank en de Britse Office for Budget Responsibility
naar
boven
bijgesteld.
De
ECB,
‘referentiewaarde’ van 4,5%. Het lijkt mij dus niet overdreven
(OBR) kwamen vorige week met hogere ramingen voor 2014.
te stellen dat ook de geldgroei bij de doelstelling achterblijft.
Een nieuwe trend?
De kredietgroei aan niet-financiële bedrijven is zelfs negatief, dat mag je toch wel ‘achterblijven’ noemen. De economische
Vorige maand verraste de ECB de markten met een
groei trekt weliswaar aan, maar veel stelt dat nog niet voor en
renteverlaging,
minder
in de economie is duidelijk sprake van onderbenutting van de
deze
capaciteit. De groei blijft dus ook achter. Daar komt bij dat de
deze
verruimingsgezind
dan
week
klonk
werd
Draghi
verwacht.
juist
Vanwaar
wisselvalligheid?
naar handel gewogen wisselkoers van de euro zo’n 8% j-o-j is gestegen. Dit moeten we toch als onwelkome monetaire
De meeste vorige week gepubliceerde macrocijfers duiden op
verkrapping beschouwen. Volgens mij laten al deze factoren
een aantrekkende wereldeconomie. Er zijn tekenen dat de
geen andere conclusie toe dan dat de geldsituatie te krap is.
denkfout ‘goed nieuws is slecht nieuws’ terrein verliest.
Misschien moeten we de renteverlaging van vorige maand eerst de kans geven volledig door te werken, maar ik snap niet
Bijstellingen naar boven, een mijlpaal
waarom de ECB-president de ene maand meer als een duif
Economen lopen met hun prognoses vaak niet vóór maar
klinkt dan verwacht en de volgende maand juist minder. Als
achter op de conjunctuur. Wanneer de economie consequent
een negatieve rente niet echt een optie is en een
vaart wint of juist verliest, stellen de economen hun
obligatieaankoopprogramma lastig is, waarom probeert hij de
groeiprognoses naar boven of beneden bij, afhankelijk van de
euro dan niet wat omlaag te praten? Dat doen de anderen
zoveelste reeks goede of slechte cijfers. De interessantste
immers ook allemaal! Nu blijkt dat Draghi de euro zelfs
fase van de conjunctuurcyclus is de omslag. Als economen
omhoog heeft weten te praten!
hun groeiprognoses niet langer naar beneden maar naar boven bijstellen, dan is er iets positiefs gaande. Ik heb al (veel)
Nu kan de ECB ter verdediging aanvoeren dat de inflatie, de
eerder dit jaar voorspeld dat economen hun prognoses, na
geldgroei
een zeer lange periode van steeds neerwaartse bijstellingen,
achterblijven omdat er te weinig geld op de markt is, maar
later in 2013 weer zouden optrekken. Dat moment is nu dan
omdat het monetaire transmissiemechanisme niet goed werkt.
eindelijk aangebroken. De ECB heeft haar groeiprognose voor
Als de ECB dat denkt, dan moet ze bepalen of ze er iets aan
het BBP van de eurozone vorige week verhoogd ten opzichte
kan doen. Iets zoals het Britse funding for lending-programma
van de prognose van september, zij het met een schamele
zou men kunnen proberen. Niets doen is in ieder geval
0,1%. De Bundesbank heeft haar prognose voor de Duitse
ongewenst.
en
de
kredietgroei
niet
bij
de
doelstelling
BBP-groei verhoogd met 0,2%, en de OBR voorziet voor de Britse economie in 2014 zelfs extra groei van 0,6%. Laten we
Het is niet ons basisscenario, maar er bestaat een kans dat de
hopen dat dit de opmaat vormt voor een lange periode van
ECB de eurozone in deflatie terecht laat komen. Wat dan?
opwaartse bijstellingen. Naar mijn mening is groei het beste middel tegen schadelijke Mario, waarom zo wisselvallig?
deflatie. En het lijkt erop dat de economie van de eurozone
Mario Draghi maakte op de persconferentie van de ECB vorige
iets harder begint te groeien. De PMI’s (indicatoren van
week bekend dat de centrale bank haar beleidskoers niet
ondernemersvertrouwen) van de meeste landen (uitgezonderd
verandert. Daarmee klonk hij minder verruimingsgezind dan de
Frankrijk) waren positief. Die voor de dienstensector waren
markten hadden verwacht of gehoopt. Een groot contrast met
slechter dan voor de industrie, met uitzondering van Duitsland,
vorige maand, toen de ECB de markten verraste door de rente
waar de PMI voor de industrie steeg van 51,7 punten in
te verlagen. De markten waren vorige week dan ook
oktober naar 52,7 in november en die van de dienstensector
teleurgesteld. Volgens mij had Draghi ten minste een poging
van 52,9 naar 55,7 punten. Daar staan slechtere ordercijfers
kunnen en moeten doen om verruimingsgezinder te klinken.
voor de industrie tegenover: na een stijging van 3,1% in
Mijn redenen daarvoor zijn simpel. De inflatie ligt onder het
september volgde een daling van 2,2% m-o-m in oktober.
3
Macro Weekly - Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! - 9 december 2013
Economie VS wint vaart
de afbouw begonnen wordt, en die hebben we al gehad.
De cijfers uit de VS waren weliswaar wisselend, maar het
Hoewel de obligatierentes aan beide zijden van de Atlantische
totaalplaatje is onmiskenbaar: de groei neemt toe. Optimisme
Oceaan tussen mei en september (de periode van de
komt naar voren uit de meeste barometers van het
‘generale repetitie’ van de Fed) flink zijn gestegen, hebben de
ondernemersvertrouwen.
Amerikaanse
Verder
zijn
de
persoonlijke
bestedingen, na twee tegenvallende maanden, in oktober weer
aandelenkoersen
de
opgaande
vastgehouden. Dit wijst erop dat ze ‘taperingbestendig’ zijn.
toegenomen; de autoverkopen versnelden in november tot het hoogste niveau sinds 2007. Ook het consumentenvertrouwen
VS Autoverkopen
ontwikkelde zich sterk: de index van de University of Michigan is gestegen van 75,1 in november naar (voorlopig) 82,5 in
miljoenen
20
december en is daarmee weer bijna terug op het niveau van het
18
consumentenvertrouwen slechts tijdelijk werd getroffen door
16
vóór
de
begrotingsimpasse.
Dat
wijst
erop
dat
de shutdown van de overheid. De BBP-groei in het derde
14
kwartaal is flink naar boven bijgesteld, van 2,8% naar 3,6%. Dat is fors voor een tweede bijstelling en kan vooral worden
12
toegeschreven aan meer voorraadvorming. De bijdrage van de
10
voorraadvorming aan de groei was zelfs 0,8 procentpunt hoger dan verwacht. Maar zo simpel is het niet: de voorraadvorming
8 04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
laat zich deels verklaren uit importen en die hebben het BBP met 0,2 procentpunt gedrukt. De situatie op de arbeidsmarkt
Bron: Bloomberg
wordt steeds beter. Dit blijkt uit de daling van het aantal uitkeringsaanvragen, het goede ADP-rapport (aantal nieuwe
VS University of Michigan consumentenvertrouwen
banen) en de sterker dan verwachte stijging van het aantal nieuwe banen (ex-agri) voor november. Er werden in augustus weinig nieuwe woningen verkocht, maar de markt herstelde zich in september weer sterk, wat erop wijst dat de economie
index
100 90
zich aanpast aan de hogere hypotheekrente. Daar staat tegenover dat er afgelopen week weinig hypotheken zijn aangevraagd.
80 70
Geen ‘goed is slecht’ meer?
60
Op de financiële markten geldt al maanden: ‘goed is slecht’ en omgekeerd. Als de cijfers slecht waren, stortte de markt zich
50 04
05
op risicovolle beleggingen in de overtuiging dat slechte cijfers betekenen dat de extreem ruime geldpolitiek nog een tijdje wordt voorgezet (en dat zou goed zijn voor risicovolle beleggingscategorieën),
terwijl
goede
cijfers
zouden
betekenen dat de afbouw van het opkoopprogramma van de Fed en de renteverhogingen naderbij komen. Ik heb hier een paar weken geleden al betoogd dat deze manier van denken niet klopt en vroeg of laat moet veranderen. Risicovolle beleggingen doen het goed als de bedrijfswinsten en de kredietkwaliteit toenemen en dat kan alleen bij redelijke – en bij voorkeur stijgende – economische groei. Een eerste verandering in deze houding hebben we mogelijk vrijdag kunnen zien. De macrocijfers van afgelopen vrijdag waren goed en werden in eerste instantie dan ook als slecht voor de aandelenkoersen beoordeeld. Maar vervolgens sloeg de markt om. Volgens mij is de angst voor tapering overdreven. Het grootste effect heeft vermoedelijk de bekendmaking dat met
Bron: Bloomberg
06
07
08
09
10
11
12
13
lijn
4
Macro Weekly - Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! - 9 december 2013
Nick Kounis, tel. 020 343 5616
Rente Verdere
verruiming
ECB
blijft
mogelijk;
Treasuries
verwerken terugdraaien monetaire stimulering
economie van de eurozone waarschijnlijk gestaag zal groeien, gesteund door de sterk aantrekkende wereldeconomie. Ons huidige basisscenario is dan ook dat de beleidsrente in zowel
De ECB liet de beleidsrente ongewijzigd en kwam ook niet met
2014 als 2015 niet wordt gewijzigd maar de risicobalans neigt
nieuwe maatregelen. De inflatieprognose ligt voor zowel 2014
naar extra verruiming van het beleid. De vorm waarin blijft nog
als 2015 ruim onder de doelstelling voor prijsstabiliteit. Wij
onbekend.
denken dat de inflatie zelfs nog lager zal uitkomen. Verdere verruiming in de komende maanden blijft dan ook mogelijk. In
Inflatieramingen ECB
de VS zal de Fed, gezien de goede arbeidsmarktcijfers, haar
%
obligatieaankopen eerder vroeger dan later gaan afbouwen. De Treasury-markt lijkt deze gedachte inmiddels te hebben
2.5 Doelstelling van de ECB voor prijsstabiliteit
2.0
verwerkt.
1.5
ECB: nu nog geen actie maar mogelijk wel in 2014 De ECB liet de beleidsrente ongewijzigd en kwam ook niet met nieuwe maatregelen. Draghi liet doorschemeren dat verdere verruiming pas een optie wordt als er nieuwe ontwikkelingen
1.0 0.5 0.0
zijn. Hij verdedigde het besluit van de ECB om niet in actie te
2013
komen door te stellen dat het tijd kan kosten voordat het effect
September
van de renteverlaging merkbaar wordt. Bovendien gaat de inflatie zich mogelijk weer geleidelijk richting de doelstelling
2014
2015
December
Bron: ECB
voor prijsstabiliteit bewegen. Hij herhaalde dat de beleidsrente “gedurende een langere periode op het huidige of een nog
Korte stuk eurorentecurve lijkt aantrekkelijk
lager niveau” wordt gehouden en dat de centrale bank bereid
De financiële markten vonden het commentaar van ECB-
en “technisch” klaar is voor maatregelen om het beleid verder
president Draghi minder verruimingsgezind dan verwacht. Dit
te verruimen. Tot de mogelijke maatregelen behoren een
kwam tot uiting in een daling van eurozone staatsobligaties,
negatieve
vooral in het vijfjaarssegment waar de verwachtingen voor de
rente,
een
herfinancieringsoperatie)
nieuwe onder
LTRO
strikte
(lange-termijn
voorwaarden,
en
obligatieaankopen.
korte rente naar boven werden bijgesteld. De tarieven voor Euribor futures gingen omhoog, met name vanaf eind 2014. Wij denken dat de financiële markten een te hoge korte rente
Inflatie onder streefniveau in 2014 en 2015
inprijzen, zelfs indien de ECB haar beleid verder verruimt.
Dat de ECB niet in actie kwam, was gezien de recente
Euribor futures eind 2015 liggen circa 40 bp boven de huidige
communicatie ook verwacht maar lijkt wel haaks te staan op
driemaands Euribor. Gezien de verwachte gematigde inflatie
haar eigen ramingen. De inflatieprognose ligt voor zowel 2014
lijkt het ons niet waarschijnlijk dat de ECB de beleidsrente
(1,1%) als 2015 (1,3%) ruim onder de doelstelling van de
verhoogt of toelaat dat de omstandigheden op de geldmarkt zo
centrale bank voor prijsstabiliteit (onder maar dicht bij 2%).
sterk verkrappen dat de geldmarkttarieven gaan oplopen.
Een van de redenen hiervoor is dat de economie van de
Volgens ons lijkt het korte stuk van de curve aantrekkelijk en
eurozone zich slechts geleidelijk zal herstellen na de lange
wij zien dan ook ruimte voor een rentedaling. Tegelijkertijd
periode van zwakte. De economische groei wordt geraamd op
denken wij niet dat de rente op tienjarige Bunds op de korte
1,1% in 2014 en 1,5% in 2015. Wij denken dat de inflatie zelfs
termijn verder zal oplopen.
nog lager uitkomt dan in de raming van de ECB. Verdere verruiming in de komende maanden blijft dan ook mogelijk. De
Treasury-markt leert omgaan met vooruitzicht tapering
inflatie ligt op dit moment iets onder het geraamde niveau voor
In de Verenigde Staten is na het gunstige rapport over de
2014, terwijl wij diverse disinflatoire krachten waarnemen: de
arbeidsmarkt de kans toegenomen dat de Federal Reserve
arbeidsmarkt, de euro en de voedselprijzen. Verder bestaat de
eerder vroeger dan later een begin maakt met de afbouw van
kans dat de afnemende liquiditeit in het bankstelsel in de loop
haar
van volgend jaar de interbancaire rente zal opdrijven. Dit kan
mogelijkheid maar wij denken nog altijd dat het FOMC
ook weer een reactie oproepen. Hier staat tegenover dat de
(beleidsbepalende orgaan van de Fed) wacht tot waarschijnlijk
obligatieaankopen
(tapering).
December
is
een
5
Macro Weekly - Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! - 9 december 2013
maart volgend jaar. Toekomstig Fed-voorzitter Janet Yellen
Rente staatsobligaties en ‘generale repetitie’ afbouw
heeft immers de lat voor het terugdraaien van de monetaire
%
stimulering nogal hoog gelegd door te verklaren dat eerst een “zeer krachtig herstel” zichtbaar moet zijn. Bovendien moet verder worden gekeken dan alleen het goede banencijfer (ex-
3.0 2.5
agri). Andere arbeidsmarktindicatoren (zoals de omvang van de beroepsbevolking) en de kracht van de bredere economie
2.0
moeten ook in aanmerking worden genomen. De trend van arbeidsparticipatie lijkt nog steeds neerwaarts gericht te zijn en
1.5
wij vermoeden dat dit van structurele aard is. De Fed verwacht echter dat ontmoedigde werkzoekenden weer terugkeren naar de arbeidsmarkt zodra de economie sterk genoeg is. De
1.0 jul-12
Verder
verbetert
het
vertrouwen
van
producenten
jul-13
bevestigen, hoewel dit volgens ons slechts een kwestie van tijd is. Markten leren omgaan met tapering en verwelkomen herstel De marktreactie op het Amerikaanse banencijfer (ex-agri) was in eerste instantie voorspelbaar maar later kwam hierin – mogelijk structureel – verandering. Aanvankelijk gingen de koersen van zowel Treasuries als aandelen naar beneden, waarbij de aandelenmarkten het typische gedrag van ‘goed
Bron: Bloomberg; grijs vlak geeft generale repetitie aan (mei – september)
Verwachtingen korte rente VS Eurodollar rente, %
2.0 1.8 1.6 1.4 1.2 1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 jan-13
mrt-13
nieuws is slecht nieuws’ vertoonden uit vrees dat de Fed haar
eindigden de week zelfs fors in de plus. Deze marktreactie wijst erop dat de Treasury-markt de gedachte dat de Fed ergens in de komende drie maanden een begin maakt met het afbouwen van haar obligatieaankopen, nu grotendeels heeft verwerkt. De rendementen stegen afgelopen zomer scherp maar daalden weer nadat de Fed had besloten om in september nog niet met tapering te beginnen. Inmiddels naderen de rendementen het niveau van de zomer weer. Dit impliceert dat het opwaarts potentieel op de korte termijn waarschijnlijk beperkt is, maar wij zien wel ruimte voor een verdere stijging in de loop van volgend jaar. Een ander positief teken is dat de verwachtingen voor de korte rente relatief stevig verankerd zijn, in tegenstelling tot tijdens de ‘generale repetitie’ in de zomer. De rente voor eurodollar futures eind 2015 ligt nu net onder 1% tegen een piek van 1,9% begin september. Hieruit kan worden afgeleid dat de Federal Reserve – in ieder geval tot nu toe – erin is geslaagd de beëindiging van de monetaire stimulering en de verwachtingen
mei-13
jul-13
Eind 2014
steunbeleid gaat terugdraaien. Treasuries maakten in de rest van de week het eerdere verlies weer goed en aandelen
nov-13
10-j Bund Duitsland
en
consumenten wel maar de harde cijfers lijken dit nog niet te
ten aanzien van een renteverhoging los te koppelen.
mrt-13
10-j Treasury VS
economie ontwikkelde zich in het derde kwartaal inderdaad sterk maar het BBP is vertekend door voorraadvorming.
nov-12
Bron: Bloomberg
sep-13 nov-13 Eind 2015
6
Macro Weekly - Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! - 9 december 2013
Georgette Boele, tel. 020 629 7789 Roy Teo, tel + 65 6597 8616
Valuta’s Nervositeit rond afbouw monetaire stimulering voorbij
De ECB herhaalde haar mantra…en de EUR steeg… Zoals algemeen werd verwacht wijzigde de ECB haar monetair
Door meevallende macrocijfers liepen de rendementen op
beleid niet. Draghi gaf wel aan dat verruiming nog steeds een
Treasuries vorige week op. Dit veroorzaakte enige nervositeit
optie is maar dat het op dit moment geen acute kwestie is. Hij
op de valutamarkten, waardoor valuta’s van safe havens
leek zich ook geen zorgen te maken over de relatief sterke
stegen en die van opkomende markten daalden. De stemming
euro. Verrassend genoeg won de euro na de betere
veranderde na het goede werkgelegenheidsrapport in de VS:
Amerikaanse cijfers terrein tegenover de Amerikaanse dollar.
beleggers richtten zich weer op de lichtpunten in de economie
De oorzaak hiervan was de korte rente, die op Duitse
en leken de gedachte dat de Fed de monetaire stimulering
staatsobligaties sneller steeg dan op Treasuries. Bovendien
gaat terugdraaien, te hebben verwerkt. Zodra de stemming
staat de interbancaire rente in de eurozone onder licht
onder beleggers was verbeterd, moest de Japanse yen terrein
opwaartse druk. Dit lijkt een eindejaarseffect te zijn. Het kan
prijsgeven. De euro steeg in waarde, doordat de ECB minder
erop duiden dat een heuse verkoopgolf van de euro op de
verruimingsgezind was dan verwacht.
korte termijn niet waarschijnlijk is, tenzij de rendementen op Treasuries door uitzonderlijk sterke cijfers in de VS sneller
Amerikaanse dollar stijgt licht door betere macrocijfers
omhoog gaan. Op dit moment lijkt de basis onder de
De macrocijfers in de VS vielen vorige week mee en de
EUR/USD stevig gezien de krappere liquiditeit en de vraag
rendementen op Treasuries liepen dan ook op. Aanvankelijk
naar obligaties van perifere eurolanden.
ontstond hierdoor enige nervositeit op de valutamarkten, net als eerder dit jaar toen afbouw van de monetaire stimulering
2-jarige renteverschil Duitsland/VS t.o.v. EUR/USD
door de Fed in zicht kwam. Deze nervositeit kwam tot uiting in de appreciatie van de Japanse yen (JPY) over een breed front en in de verhoogde volatiliteit van de aandelenmarkten. Het goede werkgelegenheidsrapport in de VS zorgde echter voor een omslag in de stemming onder beleggers. De yen was niet
In %
0.1
1.40
0.0
1.35
-0.1
langer in trek ten opzichte van de valuta’s van de opkomende landen. Dit doet vermoeden dat de markten het idee dat de Fed
vroeger
of
later
haar
verruimende
beleid
gaat
1.30 -0.2 1.25
-0.3
terugdraaien, inmiddels hebben verwerkt. Na dit positieve rapport werd de dollar sterker ten opzichte van de yen en enkele andere belangrijke valuta’s. Het totaalplaatje voor de Amerikaanse dollar laat echter een gemengd beeld zien: verlies ten opzichte van de Zwitserse frank, de euro, de
-0.4 Jan 13
1.20 Apr 13
Jul 13
Oct 13
Verschil tweejaars rente Duitsland / VS (l.a.)
EUR/USD (r.a.)
Bron: Bloomberg
Zweedse kroon en de Nieuw-Zeelandse dollar maar winst tegenover de andere valuta’s.
… maar andere centrale banken zorgden indirect voor zwakte van hun nationale munt
Mutatie spotkoersen t.o.v. USD 2 – 6 december In %
De Bank of Canada (BoC) liet, zoals verwacht, haar monetair beleid ongewijzigd maar de begeleidende verklaring was meer verruimingsgezind. Er werd sterker de nadruk gelegd op het
2
neerwaartse inflatierisico (dan in haar vorige verklaring) en op het feit dat de risico’s van de onevenwichtige financiële situatie
1
van gezinnen niet wezenlijk zijn veranderd. De Canadese dollar (CAD) verloor dan ook terrein door de toegenomen speculatie dat verdere monetaire stimulering nodig kan zijn.
0
De kans hierop is immers toegenomen nu de kerninflatie (op dit moment 1.2%) zich verder weg beweegt van het
-1 CHF NZD EUR SEK GBP JPY CAD AUD NOK
streefniveau van 2%. Wij verwachten echter geen wijziging in het monetair beleid, gezien de hoopvolle tekenen dat de economische groei in het tweede kwartaal van 2013 het
Bron: Bloomberg
dieptepunt bereikte. Verder zal de export volgend jaar
7
Macro Weekly - Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! - 9 december 2013
profiteren van de waardedaling van de Canadese dollar en de
opkomende landen onder druk onder invloed van het
aantrekkende Amerikaanse economie.
verslechterende beleggerssentiment. De publicatie van het werkgelegenheidsrapport in de VS markeerde een keerpunt.
Ook de Noorse centrale bank stelde zich soepeler op dan
Hierna zijn de meeste valuta’s van opkomende markten weer
verwacht. In lijn met de marktconsensus werd het monetair
gestegen, mede gesteund door het verwachte herstel van de
beleid niet gewijzigd maar de Norges Bank kwam wel met de
wereldeconomie en de verbeterde stemming onder beleggers.
verrassende verklaring dat de beleidsrente vermoedelijk pas
De Indiase roepie (INR) en de Poolse zloty (PLN) deden het
een jaar later wordt verhoogd dan in september nog werd
bijzonder goed. De structurele situatie in India is verbeterd en
aangegeven. De driemaands rente voor december 2014
beleggers zijn optimistisch over veranderingen aan het
daalde met 5 basispunten (bp) en de Noorse kroon kwam
politieke front. Verder zijn de vooruitzichten voor zowel de
onder druk.
industrie als de dienstensector verbeterd en is het tekort op de lopende rekening in het derde kwartaal kleiner geworden. In
In Australië leidde het tegenvallende BBP-cijfer tot speculatie
Polen liet de centrale bank de rente ongewijzigd op 2,5% en
over een renteverlaging begin 2014. Wij denken nog steeds
ligt verdere monetaire verruiming niet in het verschiet. Daar
dat de centrale bank (RBA) de rente nog één keer met 25 bp
komt bij dat de zloty een groeigevoelige valuta is die het goed
verlaagt om het herstel van het economisch evenwicht te
doet in tijden van sterke mondiale groei. Dat is ook het
versnellen.
scenario dat wij voorzien.
Betere binnenlandse cijfers steunen CHF, SEK en NZD
De Mexicaanse peso behoorde ook tot de sterk presterende
De Zwitserse frank (CHF) profiteerde van de meevallende
valuta’s. Beleggers hebben er vertrouwen in dat de nieuwe
inkoopmanagersindex en inflatiecijfers. De Nieuw-Zeelandse
energiewet
dollar (NZD) werd gesteund door een betere ruilvoet en de
aangenomen. De Zuid-Afrikaanse rand behoorde tot de
Zweedse kroon (SEK) door de sterke inkoopmanagersindex.
zwakke broeders en verloor meer dan 2%. Door het hoger dan
De CHF en de NZD wonnen zelfs tegenover de EUR terrein.
verwachte tekort op de lopende rekening en door berichten
Volgens ons is het opwaarts potentieel van de NZD beperkt
over de grootste uitstroom van obligaties ooit kwam de rand
omdat
de
onder druk. Voor wat betreft de Thaise baht speelt politieke
beleidsvergadering van 11 december waarschijnlijk opnieuw
onzekerheid nog altijd een negatieve rol. De Indonesische
haar zorgen over de sterk Nieuw-Zeelandse dollar zal
roepia (IDR) gleed af, tot onder het niveau van september,
uitspreken. De Zweedse Riksbank komt 17 december bijeen.
maar later in de week volgde een licht herstel. Wij denken niet
de
centrale
bank
van
Nieuw-Zeeland
op
op
korte
termijn
door
de
Senaat
wordt
dat de huidige zwakte van de roepia van blijvende aard is: de
USD/OM FX index t.o.v. 10-jarige US Treasuries
munt wordt steeds aantrekkelijker omdat de munt sinds begin
USD/OM FX index
dit jaar al 19% in waarde is gedaald. Andere positieve factoren
Rendement 10-j VS
182
3.0
zijn de voor volgend jaar verwachte
verbetering van de inflatiedruk en van de lopende rekening.
180
2.5
178
Mutatie spotkoersen t.o.v. USD 2 – 6 december 2.0
176 174
1.5
172 170 Jan 13
voor de roepia
In %
2.0 1.0
1.0 Mar 13
May 13
USD/OM FX (l.a.)
Jul 13
Sep 13
Nov 13
0.0
Rendement 10-j VS (r.a.)
-1.0 Bron: Bloomberg
-2.0
toegenomen. Dit heeft zich vertaald in een stijgende rente op Amerikaanse Treasuries. Aanvankelijk werden alleen valuta’s van opkomende landen met een zwakke fundamentele situatie hierdoor getroffen. Later kwamen ook de valuta’s van andere
Bron: Bloomberg
ZAR
TRY
THB
BRL
IDR
TWD
KRW
CZK
CNY
HUF
SGD
MXN
CLP
RUB
-3.0
PLN
Sinds eind oktober is de vrees voor monetaire afbouw
INR
Valuta’s OM herstellen na werkgelegenheidsrapport VS
8
Macro Weekly - Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! - 9 december 2013
Ontdek Insights Eén website waar u al onze macro-economische en sectorkennis terugvindt. Insights gaat dieper op de economie en uw sector in, zodat u altijd op de hoogte bent van alle ontwikkelingen binnen uw sector - http://insights.abnamro.nl Lees meer van het Economisch Bureau op: https://insights.abnamro.nl/category/economie/ Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico’s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product – met inachtneming van alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden
9
Macro Weekly - Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! - 9 december 2013
Verklaring gebruikte termen en afkortingen/ land- en muntcodes BBP
bruto binnenlands product
BoE
Bank of England (centrale bank)
BoJ
Bank of Japan (centrale bank)
BRIC
Brazilië, Rusland, India en China
CPI
consumentenprijsindex
EC
Europese Commissie
EFSF
European Financial Stability Facility
EONIA
Euro OverNight Index Average – eendaagse rente in de eurozone
EU
Europese Unie
Euribor
Euro InterBank Offered Rate – interbancaire rente
ECB
Europese Centrale Bank
Fed
Federal Reserve (centrale bank VS)
FOMC
Beleidscomité van de Federal Reserve (Federal Open Market Committee)
HICP
harmonised index of consumer prices – geharmoniseerde consumentenprijsindex
Ifo
Institut für Wirtschaftsforschung
IMF
Internationaal Monetair Fonds
j-o-j
jaar op jaar - vergeleken met overeenkomstige periode een jaar eerder
Kerninflatie
inflatie exclusief voedsel- en energieproducten
k-o-k
kwartaal op kwartaal – vergeleken met voorgaande kwartaal
k-o-k, op jaarbasis
geannualiseerd
l.a.
linkeras
LTRO
driejarige lening van de ECB aan het bankwezen
mld
miljard
m-o-m
maand op maand – vergeleken met voorgaande maand
MBS
hypotheekgerelateerde producten (Mortgage Backed Securities)
OECD
Organisation for Economic Cooperation and Development
OESO
Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
OMT-programma
opkoopprogramma van staatsobligaties door de ECB
OPEC
Organisatie van Olieproducerende en Exporterende Landen
PBoC
People’s Bank of China (centrale bank)
pep
per eenheid product
Perifere landen (periferie) Griekenland, Portugal, Spanje, Italië (en soms ook Ierland) PMI
Purchasing Managers’ Index – inkoopmanagersindex
PPI
producentenprijsindex
r.a.
rechteras
Refi-rente
herfinancieringsrente – belangrijkste beleidsrente van de ECB
Repo
Transactie waarbij een bank vermogenstitels koopt met de verplichting deze terug te verkopen aan de verkoper tegen een vooraf vastgestelde prijs
Reverse repo
zie repo, maar dan bezien vanuit het perspectief van de verkoper
saar
seasonal adjusted annual rate = geannualiseerd en gecorrigeerd voor seizoensinvloeden
Treasuries
Amerikaanse staatsobligaties
WPI
Wholesale Price Index (groothandelsprijsindex)
ytd
year to date – ontwikkeling van begin van het jaar tot heden
10
Macro Weekly - Eindelijk naar boven bijgestelde cijfers! - 9 december 2013
Land
Landcode
Muntcode
Nederland
NL
EUR
Japan
JP
JPY
Oostenrijk
AT
EUR
Portugal
PT
EUR
China
CN
CNY
Slovenië
SI
EUR
Hongkong
HK
HKD
Slowakije
SK
EUR
India
IN
INR
Spanje
ES
EUR
Indonesië
ID
IDR
Zuid-Korea
KR
KRW
Denemarken
DK
DKK
Malaisië
MY
MYR
IJsland
IS
ISK
Pakistan
PK
PKR
Noorwegen
NO
NOK
Philipijnen
PH
PHP
Verenigd Koninkrijk
GB
GBP
Singapore
SG
SGD
Zweden
SE
SEK
Taiwan, Province of China
TW
TWD
Zwitserland
CH
CHF
Thailand
TH
THB Zuid-Afrika
ZA
ZAR
Australië
AU
AUD
Nieuw-Zeeland
NZ
NZD
Canada
CA
CAD
Verenigde Staten
US
USD
Bulgarije
BG
BGN
Hongarije
HU
HUF
Argentinië
AR
ARS
Kroatië
HR
HRK
Brazilië
BR
BRL
Kazachstan
KZ
KZT
Colombia
CO
COP
Letland
LV
LVL
Chili
CL
CLP
Litouwen
LT
LTL
Ecuador
EC
USD
Moldavië
MD
MDL
Mexico
MX
MXN
Oekraïne
UA
UAH
Paraguay
PY
PYG
Oezbekistan
UZ
UZS
Peru
PE
PEN
Polen
PL
PLN
Uruguay
UY
UYU
Roemenië
RO
RON
Venezuela
VE
VEF
Rusland
RU
RUB
Servië
RS
RSD
Tsjechië
CZ
CZK
Turkije
TR
TRY
Eurozone
EZ
België
BE
EUR
Cyprus
CY
EUR
Duitsland
DE
EUR
Estland
EE
EUR
Finland
FI
EUR
Frankrijk
FR
EUR
Griekenland
GR
EUR
Ierland
IE
EUR
Italië
IT
EUR
Luxemburg
LU
EUR
Malta
MT
EUR
