Macro Weekly
Economisch Bureau Macro Research
Risico’s op een rij 2 december 2013 Big Picture: De vorige week gepubliceerde cijfers waren wisselend, maar wij blijven bovengemiddeld positief over de economische vooruitzichten. Zoals overigens altijd het geval is, zijn er ook risico’s en onzekerheden. Zo is het opvallend stil rond de Amerikaanse begroting en het schuldenplafond, en de impasse van een paar weken geleden zou zich zomaar kunnen herhalen. Verder heerst er een sluimerende bezorgdheid over de vermindering van de monetaire stimulering door de Fed. In Europa zijn de voorbereidingen voor de Asset Quality Review in volle gang. De uitkomsten daarvan laten nog maanden op zich wachten, maar onaangename verrassingen kunnen zeker niet worden uitgesloten. Per saldo denken wij echter dat de risico’s geen bedreiging voor ons basisscenario vormen. Rente: Door de stijging van de inflatie in de eurozone is de kans afgenomen dat de ECB deze week besluit tot ingrijpende maatregelen. De inflatie is echter nog altijd laag en wij verwachten dan ook een duidelijk signaal dat het beleid gedurende een lange periode ruim blijft. Verder kan volgens ons niet worden uitgesloten dat de ECB in de komende maanden met nieuwe maatregelen komt. S&P heeft de rating van Nederlandse staatsobligaties verlaagd van AAA naar AA+ (outlook stabiel). De kans bestaat uiteraard dat andere kredietbeoordelaars dit voorbeeld volgen, maar dit lijkt niet waarschijnlijk gezien hun eerder commentaar en de recente bescheiden verbetering van de economische vooruitzichten. Valuta’s: De laatste tijd is de algehele zwakte van de Japanse yen een belangrijk thema op de valutamarkten geweest. De positie van de yen is ondermijnd door de verwachting dat de BoJ de monetaire teugels verder laat vieren en dat er weer sprake zal zijn van carry trades. De euro had vorige week de wind in de zeilen door de hoger dan verwachte inflatiecijfers. Wij denken echter dat de euro hinder zal ondervinden van verruimingsgezind commentaar en gematigde inflatieramingen na afloop van de beleidsvergadering van de ECB deze week. De dollar wordt naar verwachting gesteund door betere Amerikaanse macrocijfers. Ra m inge n hoofd- e n fina ncië le indica tore n BBP-gr oe i (%)
2012
2013e
2014e
2015e
+3M
+12M
2014e
2015e
2.8
1.7
3.2
3.8
V erenigde Staten
0.24
0.24
0.3
0.3
0.3
1.7
-0.6
-0.4
1.3
1.8
Eurozone
0.22
0.23
0.2
0.3
0.3
0.4
Japan
1.9
1.9
1.9
1.5
Japan
0.22
0.22
0.2
0.2
0.2
0.2
V erenigd Koninkrijk
0.1
1.5
3.0
2.8
V erenigd Koninkrijk
0.52
0.52
0.6
0.6
0.6
2.2
China
7.7
7.5
8.0
7.0
-1.3
-1.1
0.4
1.3
2.9 2012
2.7 2013e
3.7 2014e
3.8 2015e
22/11/2013 29/11/2013
+3M
+12M
2014e
2015e
V erenigde Staten
2.1
1.5
1.9
2.2
V S Treasury
2.75
2.74
2.8
3.5
3.5
4.1
Eurozone
2.5
1.4
0.4
0.8
Duitse Bund
1.75
1.69
1.7
2.2
2.2
2.7
V erenigde Staten Eurozone
Nederland Wereld Inflatie (%)
3M inte r bank r e nte
10j-r e nte
22/11/2013 29/11/2013
Japan
0.0
0.3
2.7
1.1
Euro sw ap rente
2.00
1.97
2.0
2.4
2.4
2.9
V erenigd Koninkrijk
2.8
2.6
1.7
2.0
Japans overheidspapier
0.64
0.61
0.7
0.9
0.9
1.3
V K gilts
2.79
2.77
2.8
3.4
3.4
4.0
22/11/2013 29/11/2013
China
2.7
3.0
3.4
4.1
Nederland
2.5
2.6
1.3
1.6
3.9 29/11/2013
3.9 +3M
3.9 2014e
3.7 2015e
+3M
+12M
2014e
2015e
Federal Reserve
0.25
0.25
0.25
1.50
EUR/USD
1.35
1.36
1.35
1.20
1.20
1.15
ECB
0.50
0.25
0.25
0.25
USD/JPY
101.3
102.4
100
110
110
120
Bank of Japan
0.10
0.10
0.10
0.10
GBP/USD
1.62
1.64
1.63
1.52
1.52
1.49
Wereld Be le ids r e nte
Wis s e lk oe r s e n
Bank of England
0.50
0.50
0.50
2.00
EUR/GBP
0.84
0.83
0.83
0.79
0.79
0.77
People's Bank of China
6.00
6.00
6.00
6.00
USD/CNY
6.09
6.09
6.08
6.00
6.05
6.00
Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau.
2
Macro Weekly - Risico’s op een rij - 2 december 2013
Han de Jong, tel. 020 628 4201
The Big Picture Voor elk wat wils
Hollande niet echt werkt en wachten op een omslag, zoals bij de eveneens socialistische president Mitterrand in de jaren
Zowel optimisten als pessimisten konden in de cijfers van
1980.
afgelopen week wel iets van hun gading vinden. Ik zie geen reden om onze bovengemiddeld positieve kijk op de toekomst
Eurozone economic sentiment index en PMI
bij te stellen. In veel landen wordt geleidelijk minder bezuinigd, de
financiële
omstandigheden
zijn
gunstig
voor
de
index
110
60
koopkracht. Door dit alles begint het vertrouwen zich
105
57
geleidelijk te herstellen en kan de opgehoopte vraag in de
100
54
95
51
opvallend stil rond de Amerikaanse begroting en het
90
48
schuldenplafond, en de impasse van een paar weken geleden
85 Jan-11
economische groei en de geringe inflatie stimuleert de
wereldeconomie de komende kwartalen vrijkomen. Maar er zijn ook de gebruikelijke risico’s en onzekerheden. Zo is het
zou zich zomaar kunnen herhalen. Verder heerst er een
45 Jul-11
Jan-12
Jul-12
Economic sentiment index (l.a.)
sluimerende bezorgdheid over de afbouw van de monetaire
Jan-13
Jul-13
Samengestelde PMI (r.a.)
stimulering door de Fed. In Europa zijn de voorbereidingen voor de beoordeling van de kwaliteit van de bankbalansen
Bron: Bloomberg
(Asset Quality Review / AQR) in volle gang. De uitkomsten daarvan
maar
Het ECB-overzicht van de monetaire ontwikkelingen in oktober
onaangename verrassingen zijn bepaald niet uitgesloten. Mijn
stemt niet vrolijk. De groei van M3 (ruim gedefinieerde
indruk is dat veel details van de AQR nog niet vastliggen. Ik
geldhoeveelheid)
hoor mensen praten over waardering tegen ‘prudente IFRS’,
percentage sinds 2011. Een jaar eerder was dat nog 3,9%. De
maar wat dat precies inhoudt, is niet duidelijk. Al met al denk ik
bancaire kredietverlening aan de private sector (gecorrigeerd
dat
ons
voor de verkoop en securitisatie van leningen) nam verder af:
basisscenario. Als wij gelijk hebben en de wereldeconomie de
-1,7% j-o-j tegenover -1,6% in september en -1,5% in
komende tijd aan kracht wint, dan nemen de risico’s af.
augustus. Onmiskenbaar ongunstige cijfers, maar twee
de
laten
nog
risico’s
maanden
geen
op
bedreiging
zich
wachten,
vormen
voor
is
gedaald
naar
1,4%,
het
laagste
kanttekeningen lijken mij op hun plaats. Ten eerste de groei Betere stemming in Europa
van M1 (eng gedefinieerde geldhoeveelheid). Die neemt
De stemmingsbarometer van de Europese Commissie (ESI),
weliswaar ook af (6,6% j-o-j in oktober tegenover 6,7% in
die het vertrouwen onder consumenten én ondernemers in de
september), maar de inflatie daalt sterker. De ‘reële’ M1-groei
eurozone
zevende
versnelt in feite. Dat is van belang omdat de reële M1 veel
achtereenvolgende maand gestegen. Koren op de molen voor
sterker correleert met de groei van de economie dan M3. Ten
optimisten zoals wij, die menen dat de economie in de regio
tweede is de kredietverlening door banken nooit het eerste
aantrekt en voorlopig blijft groeien. Deze indicator en de
sein dat op groen springt wanneer de economie aantrekt.
samengestelde PMI (inkoopmanagersindex) voor de eurozone
Kredietverlening wordt altijd ‘per saldo’ uitgedrukt, als het
beginnen echter uiteen te lopen. De voorlopige PMI voor
totaal van aflossingen en afschrijvingen aan de ene kant en
november van ruim een week geleden is voor de tweede
nieuwe
achtereenvolgende maand gedaald en (eerlijk is eerlijk) de
bedrijfsinvesteringen fors gedaald zijn, zijn de aflossingen en
PMI lijkt enigszins voor te lopen op de ESI. Daar staat
afschrijvingen voorlopig waarschijnlijk groter dan de nieuwe
tegenover dat de PMI minder dan tien jaar bestaat en de index
leningen, zelfs al zouden die laatste inmiddels toenemen.
meet,
is
in
november
voor
de
leningen
aan
de
andere.
Omdat
de
van de Commissie al een kleine dertig jaar. Bovendien wordt de PMI vaak drastisch bijgesteld. Woensdag zal blijken of dat
De werkloosheid in de eurozone is in oktober gedaald van
ook voor november het geval is. Eén bijzonder interessant
12,2% naar 12,1%: de eerste daling op maandbasis sinds
element van de ESI is het feit dat het cijfer voor Frankrijk, dat
begin 2011 en hopelijk een teken dat de werkloosheid over zijn
in de voorgaande maanden was gestegen, in november is
hoogtepunt heen is. Een omslag op de arbeidsmarkt laat zich
gedaald. De Franse cijfers zijn over de gehele linie opmerkelijk
altijd lastig vaststellen, maar dat die niet langer verslechtert,
zwak. Veel commentatoren vinden dat het beleid van president
past in onze visie. Wel wil ik waarschuwen voor al te groot
3
Macro Weekly - Risico’s op een rij - 2 december 2013
optimisme, want de werkloosheidscijfers duidden een paar
aantrekt, terwijl zij ruim in de liquide middelen zitten en krediet
maanden geleden al op een ommekeer, maar werden toen
goedkoop is.
bijgesteld. Toch lijkt voorzichtig optimisme hier op zijn plaats.
VS duurzame goederen excl defensie en vliegtuigen Eurostat meldt een lichte stijging van de inflatie: van 0,7% j-o-j in oktober naar 0,9% in november. De kerninflatie steeg van
USD miljard
70
0,8% naar 1,0%. Voor de ECB weliswaar gevaarlijk laag, maar omdat de inflatie weer stijgt, zal de ECB op korte termijn waarschijnlijk niet snel opnieuw in actie komen.
60
VS: wel vertrouwen maar weinig orders Verschillende Amerikaanse vertrouwensindices waren vorige
50
week eveneens positief. De Chicago PMI daalde weliswaar naar 63,0 punten, maar leverde daarmee slechts een klein deel van de grote winst van oktober in, toen de index van 55,7
40 05
06
07
08
09
10
11
12
13
naar van 65,9 punten steeg. De stand van 63,0 is hoger dan economen hadden verwacht en ook historisch gezien erg hoog.
De
twee
belangrijkste
consumentenvertrouwen
liepen
indices
vorige
week
voor
het
uiteen:
de
Bron: Bloomberg
Verbetering in Japan
Conference Board-index daalde in november, terwijl die van
Het blijft fascinerend om te volgen hoe succesvol (of juist niet
de Universiteit van Michigan steeg, en zelfs sterker dan
succesvol) Abenomics is. De cijfers van vorige week
verwacht. Ik ben geneigd de Michigan-index zwaarder te laten
bevestigden het beeld van so far, so good. De werkloosheid
wegen, omdat deze meestal voorloopt op de Conference
bleef
Board en vooral omdat deze halverwege de maand al een
werkgelegenheid nam verder toe en bereikte na een stijging
voorlopig cijfer geeft. Uit het definitieve cijfer kun je dan
van 143,000 het hoogste niveau sinds maart 2009. De
aflezen hoe de tweede helft van de maand zich verhoudt tot de
verhouding banen / sollicitanten steeg ook, wat duidt op een
eerste. Dat het definitieve cijfer van de Michigan-index zo goed
verkrappende arbeidsmarkt. De reactie aan het loonfront is tot
is, wijst er dus op dat het vertrouwen in de loop van november
nu toe teleurstellend geweest. Om definitief een punt achter de
flink is toegenomen, een argument voor de stelling dat het
periode van deflatie te kunnen zetten, moeten de lonen een
vertrouwen eerder had geleden onder de patstelling rond het
stijgende trend gaan vertonen. Tot nu toe is dit niet het geval.
schuldenplafond. Voor de voorgenomen bestedingen is deze
De
dip waarschijnlijk dan ook niet van wezenlijk belang.
loonsverhogingen toe te kennen. Nomura heeft inmiddels
in
oktober
Japanse
ongewijzigd
premier
heeft
op
4,0%
bedrijven
maar
de
opgeroepen
aangegeven dat de lonen begin volgend jaar met gemiddeld Andere positieve cijfers van afgelopen week betroffen de
2% worden verhoogd en dat jongere medewerkers er daarbij
uitkeringsaanvragen en bouwvergunningen. De daling van de
beter van af zullen komen.
uitkeringsaanvragen duidt erop dat de arbeidsmarkt verder is verbeterd. Het aantal bouwvergunningen is in september en
Het Japanse ondernemersvertrouwen zette in november de
oktober sterk toegenomen, wat erop wijst dat de woningmarkt
opgaande lijn voort en de cijfers voor de industriële productie
goed bestand is tegen de stijging van de hypotheekrente
en orders waren ook goed. De inflatie versnelde verder. De
afgelopen zomer.
totale inflatie steeg naar 1,1% maar belangrijker was dat de kerninflatie in oktober 0,3% j-o-j bedroeg, het eerste positieve
De daling van de orders voor duurzame goederen in de VS
cijfer sinds 2008 en de hoogste stand sinds 1998! Met een
was een forse tegenvaller: van +4,1% m-o-m in september
verhoging van de indirecte belastingen in het verschiet kan de
naar -2.0% in oktober. Belangrijker is de afname van 1,2%
BoJ
m-o-m van de orders voor niet-militaire kapitaalgoederen
beleidsvergadering van de BoJ in november komt naar voren
(exclusief vliegtuigen). Die waren in september namelijk ook al
dat de meningen binnen het beleidscomité enigszins verdeeld
met 1,4% gedaald. Wil ons scenario van een geleidelijke
zijn. Per saldo lijkt het erop dat de BoJ bereid is om zich
terugkeer naar trendmatige groei werkelijkheid worden, dan
agressiever op te stellen als de economie sterk terugvalt na de
moet het bedrijfsleven meer investeren. Wij blijven optimistisch
verhoging van de omzetbelasting in april.
dat de investeringen toenemen nu de begrotingsperikelen afgelopen zijn en bedrijven zich realiseren dat de vraag
niet
achterover
leunen.
Uit
de
notulen
van
de
4
Macro Weekly - Risico’s op een rij - 2 december 2013
Nick Kounis, tel. 020 343 5616
Rente Lagere kredietstatus Nederland
Zwakke BBP-groei verklaart de verlaging S&P stelt dat de trendmatige groei lager is dan in met
S&P heeft de rating van Nederlandse staatsschuld verlaagd
Nederland
van AAA naar AA+, met een zogenaamde stable outlook. De
trendmatige groei van het BBP per hoofd van de bevolking
voornaamste oorzaak is de magere economische groei. De
-0,1% zijn tussen 2006-2016, terwijl de ‘soortgenoten’ 0,3%-
financiële markten reageerden nauwelijks. Dat duidt erop dat
1,5% zouden realiseren. De minder fraaie vooruitzichten
de verlaging al was ingeprijsd. Er is een kans dat andere
maken het moeilijk voor de overheid haar budgettaire
kredietbeoordelaars volgen. Waarschijnlijk is dat echter niet,
doelstellingen waar te maken, aldus S&P.
vergelijkbare
landen.
In
Nederland
zou
de
gegeven de indicatoren waar zij naar kijken, en de recente verbetering van de vooruitzichten voor de Nederlandse
Rating van staatsschuld
economie. Door de stijging van de inflatie in de eurozone is de
Land
S&P
Fitch
Moody’s
Duitsland
AAA
AAA
Aaa
Finland
AAA
AAA
Aaa
wij verwachten dan ook een duidelijk signaal dat het beleid
Luxembourg
AAA
AAA
Aaa
gedurende een lange periode accommoderend blijft. Verder
Nederland
AA+
AAA
Aaa
kan volgens ons niet worden uitgesloten dat de ECB in de
Oostenrijk
AA+
AAA
Aaa
komende maanden met nieuwe maatregelen komt.
Frankrijk
AA
AA+
Aa1
België
AA
AA
Aa3
S&P verlaagt rating; markt reageert nauwelijks
Ierland
BBB+
BBB+
Ba1
S&P verlaagde de rating van langlopende Nederlandse
Italië
BBB
BBB+
Baa2
staatsschuld van AAA naar AA+, met, met een zogenaamde
Spanje
BBB-
BBB
Baa3
stable outlook (d.w.z. dat S&P geen verdere aanpassing van
Portugal
BB
BB+
Ba3
de rating voorziet). De financiële markten reageerden
Griekenland
B-
B-
Caa3
kans afgenomen dat de ECB deze week al besluit tot ingrijpende maatregelen. De inflatie is echter nog altijd laag en
nauwelijks. Na de bekendmaking is de rente op tienjarige
Bron: Bloomberg
staatsobligaties met een halve basispunt meer gestegen dan vergelijkbaar Duits papier. Dat wijst erop dat een lagere rating al was ingeprijsd. De rentes lagen al in de buurt van die op Oostenrijkse staatsobligaties. Dat papier had al een AA+ gekregen van S&P. S&P heeft overigens aangegeven dat het geen effect op de rating van obligaties van het EFSF (European Financial Stability Facility) verwacht.
Stable outlook duidt op kracht Toch ziet S&P ook de keerzijde en heeft ze de rating voorzien van een stable outlook voor de rating op lange termijn. S&P veronderstelt dat er consensus blijft over de beheersing van de begrotingstekorten en de staatsschuld. Verder wijst ze op het hoge BBP per hoofd van de bevolking, de sterke externe positie,
Rente op Staatsobligaties 10Y, %
2.6 2.4 2.2 2.0 1.8 1.6 1.4 1.2 1.0 Jan-13
de
krachtige
exportsector
en
de
competitieve
beroepsbevolking. De stable outlook verkleint de kans dat nieuwe verlagingen volgen. S&P geeft ook aan dat ze weinig additionele neerwaartse risico’s ziet. Wel wordt gesteld dat de budgettaire
situatie
zou
kunnen
verslechteren
als
de
economische groei tegenvalt. S&P’s prognose van de BBPgroei de komende twee jaar is hetzelfde als in ons basisscenario: 0,5% in 2014 en 1,3% in 2015. Vooruitzichten beter na aanpassing Bovendien zijn de vooruitzichten op de langere termijn van Apr-13 Nederland
Jul-13 Duitsland
Oct-13 Oostenrijk
S&P minder negatief dan hiervoor misschien doorklonk. S&P verwacht een groei van 1,5% in 2016. In een recente publicatie (‘Groei na de recessie’, Nederlandse Economie in Zicht, 29
Bron: Thomson Reuters Datastream
augustus 2013), raamden we de trendmatige groei in ons land op 1,25-1,75% tussen 2015 en 2020. De afgelopen jaren vonden aanpassingen van onevenwichtigheden bij de overheid
5
Macro Weekly - Risico’s op een rij - 2 december 2013
en de private sector plaats. De komende twee jaar gaan deze
10-j staatspapier, spread versus Duitsland, bp
aanpassingen door. We denken echter, net als S&P, dat de
Land
Nederlandse
economie
structureel
gezien
voldoende
Nu
3M
12M 20
Finland
20
20
veerkrachtig is. Dat zal weer blijken zodra de aanpassingen
Nederland
33
30
20
hebben plaatsgevonden. Laten we niet vergeten dat volgens
Oostenrijk
34
30
30
verschillende onderzoeken de Nederlandse economie tot ’s
Frankrijk
46
50
40
werelds meest concurrerende behoort.
België
65
70
50
Ierland
179
170
150
Italië
235
230
200
Spanje
240
220
180
Portugal
409
400
300
Griekenland
689
650
600
Andere
kredietbeoordelaars
kunnen
volgen,
maar
waarschijnlijk is dat niet Omdat
slechts
één
kredietbeoordelaar
de
status
van
Nederland heeft verlaagd, blijven onze staatsobligaties in veel opzichten echt AAA-papier. Zo zal de ECB er in elk geval mee omgaan, omdat zij zich laat leiden door kredietbeoordelaar Fitch (Nederlandse staatsobligaties blijven dus deel uitmaken van de ECB’s AAA-curve). Wel is het zo dat zowel Fitch als Moody’s Nederland heeft voorzien van een negative outlook. Indicatoren waar zij naar kijken, zijn o.a. minder bezuinigingen, tegenvallende groei, verdere verzwakking van de huizenmarkt, uitstappen van een land uit de eurozone of een sterke rentestijging. Geen van deze indicatoren lijkt zich in de verkeerde richting te ontwikkelen. De Nederlandse economie is uit de recessie en veel wijst op bescheiden groei in de komende
kwartalen.
Er
zijn
aanwijzingen
dat
op
de
huizenmarkt het ergste voorbij is. Er is dus een risico dat de andere beoordelaars zullen volgen, maar waarschijnlijk is dit niet, gegeven de indicatoren waar zij naar kijken en de recente verbetering van de vooruitzichten voor de Nederlandse economie. Kans dat ECB deze week in actie komt verminderd door licht oplopende inflatie in eurozone De inflatie in de eurozone is weer opgelopen, van 0,7% in oktober naar 0,9% in november. Hierdoor is de kans dat de ECB op haar beleidsvergadering van aanstaande donderdag overgaat tot drastische maatregelen, zoals een negatieve depositorente of obligatieaankopen, verder afgenomen. De inflatie is nog wel lager dan in september (1,1%) en ligt ook ruim onder de doelstelling van de ECB voor prijsstabiliteit (onder
maar
dicht
bij
2%).
Tegen
deze
achtergrond
verwachten wij dat donderdag van de nieuwe inflatieramingen van de ECB en verruimingsgezind commentaar na afloop van de bestuursvergadering een signaal zal uitgaan dat de rente gedurende een lange periode stabiel blijft. Als de inflatie in de komende maanden verder afzwakt, komen maatregelen van de ECB zeker weer in beeld.
Bron: Bloomberg, ABN AMRO Economisch Bureau
6
Macro Weekly - Risico’s op een rij - 2 december 2013
Georgette Boele, tel. 020 629 7789
Valuta’s
uitkeringen dekken, en zal vermoedelijk daarom meer in het
Carry trades in yen raken weer in zwang
beleggingen in vastrentende waarden waarschijnlijk deels
buitenland beleggen. Daarbij moet men wel bedenken dat afgedekt worden.
De rode draad op de valutamarkten in de voorbije periode was de algehele zwakte van de Japanse yen en de kracht van het
Het pond stak er vorige week boven uit …
pond, de euro en de Amerikaanse dollar tegenover andere
Aan het begin van de week stond het Britse pond (GBP) licht
valuta’s. De yen stond onder neerwaartse druk door de
onder druk. Dat kwam door de daling van verstrekte
verwachting dat de Bank of Japan de monetaire teugels nog
woninghypotheken en commentaar van president Mark Carney
verder zou laat vieren en dat carry trades weer op gang
van de Bank of England (BoE) dat het monetair-beleidscomité
zouden komen. Onze prognose voor deze week is dat de
zich gaat richten op de economie wanneer de drempelwaarde
Amerikaanse dollar wordt gesteund door beter dan markt-
van 7% voor de werkloosheid wordt bereikt. Later in de week
consensus Amerikaanse macrocijfers en dat op versoepeling
won het Britse pond weer terrein ten opzichte van andere
wijzend commentaar van de ECB de euro drukt.
belangrijke valuta’s. Dit kwam vooral door de sterker geworden overtuiging dat de rente in het VK gaat stijgen. Verder maakte
Mutatie spotkoersen t.o.v. JPY 25 - 29 november
Carney op donderdag wijzigingen in het ‘Funding for Lending’
In %
programma bekend. Vanaf 2014 geldt dit programma alleen voor
2
leningen
aan
bedrijven,
niet
meer
voor
woninghypotheken. Hij zei dat dit beter was voor duurzaam herstel van de huizenmarkt en om de bredere economie de
1
noodzakelijke stimulansen te geven. Na dit signaal dat de BoE zich zorgen lijkt te maken over de kracht van de huizenmarkt, steeg het GBP in waarde.
0
EUR/GBP, renteverwachting VK september 2016
-1 GBP SEK EUR CHF USD NOK CAD NZD AUD Bron: Bloomberg
Rente in %
EUR/GBP inverse schaal
3.0
0.78
2.5
0.80 0.82
2.0
0.84
Yen weer in de verkoop
1.5
Sinds het monetair beleidsbesluit van de Japanse centrale
1.0
0.86 0.88
bank (BoJ) op 21 november wordt de yen (JPY) weer op grote schaal verkocht. Door versoepeling wijzend commentaar van
0.5 Jan 13
0.90 Mar 13
BoJ-functionarissen is dit proces inmiddels versneld. De yen is
May 13
Jul 13
Sep 13
Nov 13
drie-maands renteverwachting september 2016 (r.a.)
uit de gratie bij beleggers, die verwachten dat de BoJ kiest
EUR/GBP (l.a.)
voor verdere verruiming om haar ambitieuze inflatiedoelstelling te verwezenlijken. En omdat de markt denkt dat waarschijnlijk
Bron: Bloomberg
geen enkele andere centrale bank de monetaire teugels zo ver laat vieren, staat de yen over een breed front onder druk. Daar
…maar deze week wordt dat waarschijnlijk de USD
komt bij dat het beleggerssentiment, gezien de geringe
De Amerikaanse dollar heeft een wisselende week achter de
volatiliteit van de aandelen- en valutamarkten, positief is
rug: sterker ten opzichte van de Noorse kroon, de Nieuw-
gebleven. Dit heeft beleggers gestimuleerd om carry trades op
Zeelandse dollar, de Canadese dollar, de Australische dollar
te zetten met de yen als financieringsvaluta. Verder stelden
en de Japanse yen maar zwakker tegenover het pond, de
obligatieanalisten, die eerder rekenden op een stijging van de
euro, de Zweedse kroon en de Zwitserse frank. De
rente op Japanse staatsobligaties tot boven 1%, hun mening
uiteenlopende macrocijfers in de VS speelden hierbij een rol.
bij, met als gevolg een daling van 0,65% naar 0,60%. Tot slot
Voor deze week staat de publicatie van een aantal belangrijke
gaat
haar
macrocijfers in de VS op de kalender: ISM, Fed Beige Book,
binnenlandse obligatiebeleggingen terugbrengen. Het fonds
BBP en werkgelegenheids-rapport. In het algemeen zijn wij
het
Japanse
staatspensioenfonds
mogelijk
staat onder druk om hogere rendementen te realiseren die de
7
Macro Weekly - Risico’s op een rij - 2 december 2013
optimistischer dan de markt-consensus. Wij verwachten dan
over de mogelijke gevolgen van de afbouw van monetaire
ook dat de dollar deze week terrein gaat winnen.
stimulering in de VS. Indonesië is namelijk afhankelijk van buitenlands kapitaal. Het sentiment rond de roepia bleef
Euro: last van op versoepeling wijzend commentaar ECB
daarom zwak. De Indonesische overheid lijkt bereid te zijn te
De euro kreeg vorige week de wind in de zeilen door de hoger
interveniëren op de valutamarkten om de val van de roepia te
dan verwachte inflatiecijfers. De kans op agressieve monetaire
stoppen.
stimulering is hierdoor op de korte termijn afgenomen. Wij denken dat de euro hinder zal ondervinden van suggesties dat
Mutatie spotkoersen t.o.v. JPY 25 - 29 november
het beleid verruimd wordt en gematigde inflatieramingen na
In %
deze rentestap echter genuanceerd: de rente zal nog verder
IDR
CLP
BRL
ZAR
THB
RUB
MXN
rente met 50 bp naar 10%. In de begeleidende verklaring werd
-2.0 TRY
Braziliaans monetair-beleidscomité Copom vorige week de
SGD
de yen. Zoals algemeen werd verwacht, verhoogde het
-1.0
HUF
Zuid-Afrikaanse rand (ZAR) die verzwakten ten opzichte van
TWD
Indonesische roepia (IDR), de Chileense peso (CLP) en de
0.0
CZK
de yen. Uitzonderingen waren de Braziliaanse real (BRL), de
KRW
ten opzichte van de dollar en de euro apprecieerden tegenover
1.0
PLN
De valuta’s van de meeste opkomende markten verzwakten
CNY
Valuta’s opkomende markten sterk tegenover JPY
2.0
INR
afloop van de beleidsvergadering van de ECB in december.
Bron: Bloomberg
worden verhoogd maar wel in een langzamer tempo. Dit ging ten koste van de Braziliaanse real. De markt is vrij nerveus vanwege een gerechtelijke procedure die het bankwezen kan treffen. Dit betreft de vergoeding die wordt geëist voor de maatregelen die de overheid nam in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw om de hyperinflatie te bestrijden. Dit kan de banken USD 65 miljard gaan kosten. Het Opperste Gerechtshof heeft de uitspraak uitgesteld tot 2014. Voor wat betreft de Indonesische roepia maakt de markt zich zorgen
Ontdek Insights Eén website waar u al onze macro-economische en sectorkennis terugvindt. Insights gaat dieper op de economie en uw sector in, zodat u altijd op de hoogte bent van alle ontwikkelingen binnen uw sector - http://insights.abnamro.nl Lees meer van het Economisch Bureau op: https://insights.abnamro.nl/category/economie/ Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico’s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product – met inachtneming van alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden
8
Macro Weekly - Risico’s op een rij - 2 december 2013
Verklaring gebruikte termen en afkortingen/ land- en muntcodes BBP
bruto binnenlands product
BoE
Bank of England (centrale bank)
BoJ
Bank of Japan (centrale bank)
BRIC
Brazilië, Rusland, India en China
CPI
consumentenprijsindex
EC
Europese Commissie
EFSF
European Financial Stability Facility
EONIA
Euro OverNight Index Average – eendaagse rente in de eurozone
EU
Europese Unie
Euribor
Euro InterBank Offered Rate – interbancaire rente
ECB
Europese Centrale Bank
Fed
Federal Reserve (centrale bank VS)
FOMC
Beleidscomité van de Federal Reserve (Federal Open Market Committee)
HICP
harmonised index of consumer prices – geharmoniseerde consumentenprijsindex
Ifo
Institut für Wirtschaftsforschung
IMF
Internationaal Monetair Fonds
j-o-j
jaar op jaar - vergeleken met overeenkomstige periode een jaar eerder
Kerninflatie
inflatie exclusief voedsel- en energieproducten
k-o-k
kwartaal op kwartaal – vergeleken met voorgaande kwartaal
k-o-k, op jaarbasis
geannualiseerd
l.a.
linkeras
LTRO
driejarige lening van de ECB aan het bankwezen
mld
miljard
m-o-m
maand op maand – vergeleken met voorgaande maand
MBS
hypotheekgerelateerde producten (Mortgage Backed Securities)
OECD
Organisation for Economic Cooperation and Development
OESO
Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
OMT-programma
opkoopprogramma van staatsobligaties door de ECB
OPEC
Organisatie van Olieproducerende en Exporterende Landen
PBoC
People’s Bank of China (centrale bank)
pep
per eenheid product
Perifere landen (periferie) Griekenland, Portugal, Spanje, Italië (en soms ook Ierland) PMI
Purchasing Managers’ Index – inkoopmanagersindex
PPI
producentenprijsindex
r.a.
rechteras
Refi-rente
herfinancieringsrente – belangrijkste beleidsrente van de ECB
Repo
Transactie waarbij een bank vermogenstitels koopt met de verplichting deze terug te verkopen aan de verkoper tegen een vooraf vastgestelde prijs
Reverse repo
zie repo, maar dan bezien vanuit het perspectief van de verkoper
saar
seasonal adjusted annual rate = geannualiseerd en gecorrigeerd voor seizoensinvloeden
Treasuries
Amerikaanse staatsobligaties
WPI
Wholesale Price Index (groothandelsprijsindex)
ytd
year to date – ontwikkeling van begin van het jaar tot heden
9
Macro Weekly - Risico’s op een rij - 2 december 2013
Land
Landcode
Muntcode
Luxemburg
LU
EUR
Japan
JP
JPY
Malta
MT
EUR
Nederland
NL
EUR
China
CN
CNY
Oostenrijk
AT
EUR
Hongkong
HK
HKD
Portugal
PT
EUR
India
IN
INR
Slovenië
SI
EUR
Indonesië
ID
IDR
Slowakije
SK
EUR
Zuid-Korea
KR
KRW
Spanje
ES
EUR
Malaisië
MY
MYR
Pakistan
PK
PKR
Denemarken
DK
DKK
Philipijnen
PH
PHP
IJsland
IS
ISK
Singapore
SG
SGD
Noorwegen
NO
NOK
Taiwan, Province of China
TW
TWD
Verenigd Koninkrijk
GB
GBP
Thailand
TH
THB
Zweden
SE
SEK
Zwitserland
CH
CHF
Australië
AU
AUD
Nieuw-Zeeland
NZ
NZD
Zuid-Afrika
ZA
ZAR
Bulgarije
BG
BGN
Canada
CA
CAD
Hongarije
HU
HUF
Verenigde Staten
US
USD
Kroatië
HR
HRK
Kazachstan
KZ
KZT
Argentinië
AR
ARS
Letland
LV
LVL
Brazilië
BR
BRL
Litouwen
LT
LTL
Colombia
CO
COP
Moldavië
MD
MDL
Chili
CL
CLP
Oekraïne
UA
UAH
Ecuador
EC
USD
Oezbekistan
UZ
UZS
Mexico
MX
MXN
Polen
PL
PLN
Paraguay
PY
PYG
Roemenië
RO
RON
Peru
PE
PEN
Rusland
RU
RUB
Uruguay
UY
UYU
Servië
RS
RSD
Venezuela
VE
VEF
Tsjechië
CZ
CZK
Turkije
TR
TRY
Eurozone
EZ
België
BE
EUR
Cyprus
CY
EUR
Duitsland
DE
EUR
Estland
EE
EUR
Finland
FI
EUR
Frankrijk
FR
EUR
Griekenland
GR
EUR
Ierland
IE
EUR
Italië
IT
EUR
