Macro Weekly
Economisch Bureau Macro Research
Puzzelstukjes op zijn plaats 26 november 2012 • Big Picture: Kenmerkend voor 2012 is de afwisseling van hoogte- en dieptepunten, met grote onzekerheid aan het economisch front en op de financiële markten. Inmiddels nadert het jaar zijn einde en we lijken op een relatief positief slot af te stevenen. Volgens recente cijfers lijkt de industrie het dieptepunt te hebben bereikt, terwijl vooruitgang wordt geboekt bij de pogingen om de fiscal cliff af te wenden en een nieuw steunpakket voor Griekenland samen te stellen. • Eurozone: Het herstel van de industrie begint in de eurozone merkbaar te worden. De PMI voor de verwerkende industrie in de eurozone is in november gestegen en ook de Duits Ifo-index is verbeterd, waarbij de component exportverwachtingen inmiddels weer positief is. Indicatoren van de binnenlandse vraag in de eurozone blijven echter zwak. • VS: Vorige week gepubliceerde cijfers doen vermoeden dat het herstel van de huizenmarkt verder doorzet: het aantal verkochte woningen en de bouwactiviteit lagen in oktober op een hoger niveau. Volgens de voorlopige raming is de PMI voor de verwerkende industrie in november gestegen. De onzekerheid rondom de begroting en de gevolgen van orkaan Sandy zullen de totale BBP-groei voor het vierde kwartaal mogelijk drukken. • Azië: De reeks positieve cijfers in China kreeg vorige week een verder vervolg: volgens de voorlopige raming is de HSBC PMI voor de verwerkende industrie in november gestegen. Onze raming van de BBP-groei in het vierde kwartaal (7,5% j-o-j) zou wel eens te laag kunnen zijn. Ramingen hoofd- en financiële indicatoren BBP-groei (%)
2010
2011
2012e
2013e
16/11/2012
23/11/2012
+3M
+12M
2012e
2013e
Verenigde Staten
2.4
1.8
2.2
2.0
Verenigde Staten
0.31
0.31
0.3
0.3
0.3
0.3
Eurozone
1.9
1.5
-0.5
0.0
Eurozone
0.19
0.19
0.3
0.5
0.3
0.5
Japan
4.6
-0.7
1.6
1.4
Japan
0.32
0.32
0.3
0.3
0.3
0.3
Verenigd Koninkrijk
0.52
0.52
0.8
0.8
0.8
0.8
Verenigd Koninkrijk
3M interbank rente
1.8
0.9
-0.1
1.2
10.5
9.3
7.5
8.0
1.6
1.1
-0.7
0.2
5.1 2010
3.8 2011
3.0 2012e
3.4 2013e
16/11/2012
23/11/2012
+3M
+12M
2012e
2013e
Verenigde Staten
1.6
3.1
2.2
2.1
VS Treasury
1.58
1.69
1.6
2.4
1.6
2.4
Eurozone
1.6
2.7
2.5
1.7
Duitse Bund
1.33
1.45
1.5
2.2
1.4
2.2
-0.7
-0.3
-0.2
0.2
Euro swap rente
1.67
1.74
1.9
2.6
1.8
2.6
Verenigd Koninkrijk
3.3
4.5
2.8
2.3
Japans overheidspapier
0.73
0.74
1.2
1.4
1.1
1.4
China
3.3
5.4
2.8
5.0
VK gilts
1.73
1.84
1.8
2.5
1.8
2.5
Nederland
1.3
2.3
2.4
2.3
3.6 23/11/2012
4.8 +3M
3.9 2012e
3.9 2013e
16/11/2012
23/11/2012
+3M
+12M
2012e
2013e
Federal Reserve
0.25
0.25
0.25
0.25
EUR/USD
1.27
1.30
1.25
1.15
1.30
1.15
ECB
0.75
0.75
0.75
0.75
USD/JPY
81.3
82.4
82
88
80
88
Bank of Japan
0.10
0.10
0.10
0.10
GBP/USD
1.58
1.60
1.56
1.47
1.63
1.47
Bank of England
0.50
0.50
0.50
0.50
EUR/GBP
0.80
0.81
0.80
0.78
0.80
0.78
People's Bank of China
6.00
6.00
6.00
6.00
USD/CNY
6.24
6.23
6.3
6.2
6.3
6.2
China Nederland Wereld Inflatie (%)
Japan
Wereld Beleidsrente
Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO Economisch Bureau.
10j-rente
Wisselkoersen
2
Macro Weekly - Puzzelstukjes op zijn plaats - 26 november 2012
Nick Kounis, tel. 020 343 5616
The Big Picture De puzzelstukjes beginnen op hun plaats te vallen
politici in Washington een akkoord over de fiscal cliff zullen
Kenmerkend voor 2012 is de afwisseling van hoogte- en
sluiten, is de risicobereidheid op de financiële markten
dieptepunten, met grote onzekerheid aan het economisch front
inderdaad
en op de financiële markten. Deze onzekerheid besloeg een
aandelenkoersen: de Amerikaanse effectenbeurzen noteerden
breed spectrum, van een ernstige escalatie van de eurocrisis
de sterkste stijging in één week sinds juni, terwijl de Europese
tot de fiscal cliff in de VS, een harde landing in China en een
beurzen de sterkste stijging van het hele jaar meemaakten. De
nieuwe wereldwijde recessie. Het was in ieder geval geen saai
prijzen van metalen gingen eveneens omhoog, vooral die van
jaar! Inmiddels nadert het jaar zijn einde en we lijken op een
koper en palladium. De dollar daalde in waarde evenals de
relatief positief slot af te stevenen. De ECB heeft al weer enige
koers van Duits en Amerikaans overheidspapier, onder invloed
tijd geleden een systeem voor noodhulp opgezet waarop de
van de afgenomen vraag naar veilige beleggingen. Het
eurolanden onder voorwaarden een beroep kunnen doen, en
buitenbeentje was de olieprijs, die niet van de toenemende
een tweede noodverband voor Griekenland lijkt eraan te
risicobereidheid
komen. Ook lijkt er schot te komen in het debat over de fiscal
wapenstilstand tussen Israël en Hamas deed de prijzen dalen.
toegenomen.
Wereldwijd
profiteerde:
de
stegen
aankondiging
van
de
een
cliff in de VS en is de Chinese economie het dieptepunt gepasseerd: de groei trekt weer wat aan. Ook de mondiale
Zwakke binnenlandse vraag in Europa
industriële cyclus heeft ogenschijnlijk het keerpunt bereikt. De
Andere cijfers maakten duidelijk dat de binnenlandse vraag in
risico’s zijn natuurlijk nog niet verdwenen, maar een aangepast
de eurozone zwak blijft. In november is de PMI voor de
programma voor Griekenland en een verdere verbetering van
dienstensector in de eurozone opnieuw licht gedaald (van 46
de wereldeconomie zouden de komende weken wel eens in
naar
het voordeel van de meer risicovolle beleggingscategorieën
samengestelde
kunnen uitvallen. Daar willen wij voorzichtigheidshalve wel bij
teruggevallen
aantekenen dat door de bezuinigingen in de ontwikkelde
bezuinigingen, strenge kredietvoorwaarden van de banken,
landen en de slechts bescheiden stimulering van de economie
oplopende werkloosheid en nog steeds niet verdwenen
in de opkomende landen, het economisch herstel gematigd zal
onzekerheid
zijn.
binnenlandse vraag drukken. Daar staat tegenover dat
45,7)
en
is
de
index van
over
door van
-25,7
de
de
het naar
eurocrisis
Europese
Commissie
consumentenvertrouwen -26,9.
blijven
De
ingrijpende
zwaar
op
de
soepeler kredietvoorwaarden als gevolg van het nieuwe ECBKeerpunt in de industriële cyclus
programma voor het opkopen van obligaties juist een positief
Wereldwijd waren in november de voorlopige ramingen van
effect zouden moeten hebben, terwijl de aantrekkende
een aantal PMI’s (de belangrijkste barometers van de
mondiale vraag goed is voor de uitvoer vanuit de eurozone.
verwerkende
grote
We verwachten dan ook dat het BBP van de eurozone de
economieën. De sector lijkt te profiteren van de combinatie
komende maanden eerder afvlakt dan dat de recessie
van een omslag in de voorraadcyclus (voorraden behoeven
verergert. Op grond van de recente cijfers lijkt een forse krimp
weer aanvulling) en maatregelen van centrale banken om de
in het vierde kwartaal echter waarschijnlijk.
industrie)
hoger
voor
een
aantal
kredietvoorwaarden te versoepelen. De PMI voor de Chinese verwerkende industrie is gestegen van 49,5 in oktober naar
Ministers van Financiën van de eurozone (weer) bijeen
50,4 in november. Met deze derde stijging op rij is de index op
over Griekenland
de hoogste stand sinds oktober vorig jaar uitgekomen. Ook in
De ministers van Financiën van de eurozone hebben
de eurozone is de PMI voor de verwerkende industrie
afgelopen week in Brussel het pakket financiële steun- en
gestegen (van 45,4 naar 46,2), net als in de VS (van 51,0 naar
hervormingsmaatregelen voor Griekenland besproken. Zij
52,4 volgens de voorlopige raming van Markit). Hoewel de
moeten de zorgen van het IMF over de houdbaarheid van de
analisten het erover eens waren dat de gezaghebbende Duitse
Griekse staatsschuld wegnemen en een oplossing vinden voor
Ifo-index van het ondernemersvertrouwen zou dalen, is deze
een gat van EUR 15 miljard in de financiering. Dat gat is het
gestegen van 100 naar 101,4. Hoopgevend is verder dat deze
gevolg van het besluit Griekenland meer tijd te gunnen om aan
stijging
de
de tekortdoelstellingen te voldoen. De bijeenkomst heeft geen
verwachtingencomponent, die het beste op de ontwikkelingen
resultaat opgeleverd, maar vandaag komen de ministers
vooruitloopt. Al deze indices wijzen duidelijk op een omslag in
opnieuw bij elkaar in de hoop op een doorbraak. Volgens
de industriële cyclus en dit is meestal gunstig voor risicovolle
bondskanselier Angela Merkel wordt daar ‘intensief’ aan
beleggingen. Door de gunstige cijfers en het optimisme dat de
gewerkt. Er schijnt een plan in de maak te zijn om het
vooral
op
het
conto
komt
van
3
Macro Weekly - Puzzelstukjes op zijn plaats - 26 november 2012
toegestane schuld te verhogen naar 124% van het BBP in 2020 (in het oorspronkelijke pakket was dat 120% van het BBP) en daarmee het gat in de financiering tot EUR 10 miljard te beperken. Om de Griekse schuld draaglijker te maken, zou een lagere rente voor het land op zijn Europese leningen welkom zijn. Het staat nog te bezien of dit alles genoeg is om het IMF tevreden te stellen, al verwachten wij dat er uiteindelijk wel een overeenkomst uit zal rollen. Vroeg of laat zal waarschijnlijk echter een volgende grote schuldsanering voor Griekenland nodig blijken. Want hoewel schuldprognoses altijd met veel onzekerheid omgeven zijn, wordt het, uitgaand van redelijke aannames, erg moeilijk bovenstaande streefcijfers te halen, zelfs bij een lagere rente. De regeringen van de eurozone zullen dit feit voorlopig liefst onder het tapijt vegen. De praktijk van de afgelopen jaren heeft namelijk geleerd dat overheden niet graag afschrijven op dit soort schulden.
4
Macro Weekly - Puzzelstukjes op zijn plaats - 26 november 2012
Aline Schuiling, tel 020 343 5606 Georgette Boele (FX), tel: 020 629 7789
Eurozone – Economie en euro Economie I Samengestelde PMI en BBP-groei Index
% k-o-k
70
1.5 1.0 0.5 0.0 -0.5 -1.0 -1.5 -2.0 -2.5 -3.0
60 50 40 30 20 10 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 PMI gehele economie (l.a.)
BBP (r.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
De samengestelde PMI (voorlopige raming) steeg marginaal van 45,7 in oktober naar 45,8 in november. De PMI voor de verwerkende industrie – de meest cyclische component van de index – ging omhoog van 45,4 naar 46,2 maar de PMI voor de dienstensector zakte van 46,0 naar 45,7. De hogere PMI voor de verwerkende industrie gaat gepaard met een verdere stijging van soortgelijke indices in de VS en China. Dit duidt op een omslag in de mondiale industriële cyclus en een opleving van de wereldhandel. Dit is ook bevestigd door de Duits Ifo-index voor het ondernemingsklimaat, die opliep van 100,0 in oktober naar 101,4 in november. Hiermee kwam een einde aan een daling van zes maanden. De verwachtingenindex die de beste indicatie van de BBP-groei geeft, steeg het sterkst (van 93,2 naar 95,2), terwijl de index voor de bestaande situatie van 107,2 naar 108,1 verbeterde. Uit de details blijkt dat producenten voor het eerste in drie maanden positief waren over de export. De Ifo-indicator voor de Duitse dienstensector daalde van 9,1 naar 8,5.
Economie II Consumentenvertrouwen en consumptie niveau
% k-o-k
10
1.2
0
0.8
-10
0.4
-20
0.0
-30
-0.4
-40
-0.8 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 Consumentenvertrouwen (l.a.)
Particuliere consumptie (r.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
Overige rapporten bevestigden de zwakke binnenlandse vraag in de eurozone. Het consumentenvertrouwen zoals gemeten door de Europese Commissie is afgenomen van -25,7 in oktober naar -26,9 in november. De binnenlandse vraag gaat gebukt onder de forse begrotingsombuigingen, de strenge kredietvoorwaarden van banken, de groeiende werkloosheid en de aanhoudende onzekerheid rond de eurocrisis. Wij verwachten dat deze factoren ook de komende kwartalen de vraag nog zullen drukken. Het ruimere financieringsklimaat na de aankondiging van het obligatieaankoopprogramma door de ECB oefent echter een tegengesteld effect uit, terwijl de aantrekkende mondiale vraag de export vanuit de eurozone een steuntje in de rug zou moeten geven. Wij denken dan ook dat het BBP van de eurozone in de komende maanden zal afvlakken en niet verder zal afglijden in een recessie. Op grond van recente cijfers voorzien wij wel een aanzienlijke krimp in het vierde kwartaal.
EUR/USD EUR/USD, eenmaands optie bias EUR/USD 2
1.6
1 0
1.45
-1 -2 1.3
-3 -4 -5
1.15 06
07
08
09
10
eenmaands optie bias EUR/USD (l.a.) Bron: Bloomberg
11
12 EUR/USD (r.a.)
Ondanks de politieke ontwikkelingen herstelde het sentiment voor de euro. Het feit dat de politieke leiders de gesprekken voortzetten, lijkt in de markt positief te zijn opgevat. Vandaag komen de ministers van Financiën van de eurozone bijeen om een besluit over Griekenland te nemen. De markt lijkt op een akkoord te rekenen. De meevallende Duitse Ifo-index gaf vrijdag het sentiment een positieve impuls. Op de optiemarkt nadert de bias het hoogtepunt van oktober 2010, toen de EUR/USD hoger dan 1,3800 was. Daarna ging zowel de EUR/USD als de bias naar beneden. Dit kan erop duiden dat het opwaarts potentieel van de EUR/USD op de korte termijn beperkt is, tenzij zich een nieuwe katalysator aandient en er een ontkoppeling plaatsvindt. Op de kalender voor deze week staan in de VS onder meer duurzame orders, consumentenvertrouwen, BBP, huizenmarkt en persoonlijk inkomen en bestedingen. Sterkere cijfers kunnen op korte termijn de USD drukken omdat de vraag naar veilige beleggingen afneemt. Wij handhaven onze eindejaarsprognose voor de EUR/USD op 1,30.
5
Macro Weekly - Puzzelstukjes op zijn plaats - 26 november 2012
Ruben van Leeuwen, tel: 020 344 2036
Eurozone – Rente Rente (I) 10-jr spread Franse versus Duitse staatsobligaties bp
Jul-12
Jan-12
Jul-11
Jan-11
Jul-10
Jan-10
Jul-09
Jan-09
Jul-08
Jan-08
200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0
Het grote nieuws op de Europese staatsobligatiemarkt vorige week was de afwaardering van Frankrijk door Moody’s met één stap van Aaa naar Aa1. Dit komt overeen met de huidige beoordeling van Standard & Poor’s (AA+). De verlaging is geen bemoedigend signaal maar de marktreactie was relatief gematigd. Op de dag van de afwaardering liep het renteverschil tussen 10-jaars Franse en Duitse staatsobligaties circa 3 bp op. Op vrijdag zaten Franse staatsobligaties weer in de lift en werd de verruiming ongedaan gemaakt. De 10-jaars spread van Franse versus Duitse staatsobligaties is nog altijd 72 bp. De rente op 10-jaars Duitse Bunds steeg vorige week per saldo met 11 bp naar 1,44% op vrijdag. Betere macrocijfers hadden nauwelijks effect op de renteontwikkeling. De toename werd grotendeels veroorzaakt door het optimisme over een akkoord voor Griekenland en positievere signalen rond het debat over de fiscal cliff in de VS.
Bron: Bloomberg
Rente (II) Duitse obligatie- en swaprente 10-jaar, %
6 5 4 3 2 1 0 2008
2009 Duitsland
Bron: Bloomberg
2010 Swap
2012
Voor de langere termijn verwachten wij dat de rente oploopt, gesteund door positievere signalen vanuit de reële economie. Een krachtig herstel van de groei en ook de rente lijkt nog ver weg. De rentevooruitzichten voor de rest van het jaar zijn onzeker. In de VS zal naar verwachting een besluit worden genomen over de fiscal cliff maar daar staat tegenover dat de eurocrisis met onzekerheden omgeven blijft. Omdat Spanje nog steeds toegang heeft tot de kapitaalmarkten, lijkt een formele steunaanvraag in de komende weken niet waarschijnlijk. Evenmin verwachten wij dat beleggers met het einde van het jaar in zicht hun beleggingen massaal gaan veranderen. Op de korte termijn zal de rente dus nog laag blijven. In de loop van 2013, en dan voornamelijk in het tweede halfjaar, verwachten wij een lichte stijging. De vooruitzichten voor de swaprente zijn vrijwel identiek. De swapcurve is vorige week in het lange stuk met circa 10 bp versteild. Wij voorzien hogere tarieven maar niet voor het einde van het jaar.
6
Macro Weekly - Puzzelstukjes op zijn plaats - 26 november 2012
VS
Peter de Bruin, tel +31 20 343 5619
Economie I Investeringen in woningbouw % van BBP
8 7 6 5 4 3 2 50 54 58 62 66 70 74 78 82 86 90 94 98 02 06 10 Bron: Thomson Reuters Datastream
De cijfers van afgelopen week wezen opnieuw op een herstel van de woningmarkt. De verkopen van bestaande woningen stegen in oktober met 2,1% m-o-m (was -2.9%). Belangrijker nog is dat door deze toename en een kleine daling van de woningvoorraad de doorlooptijd om de totale voorraad te verkopen, afnam tot 5,4 maanden, het laagste niveau sinds februari 2006 en ruim onder de grens van 8 maanden waarbij in het verleden steeds de huizenprijzen gingen stijgen. Bovendien trekt ook de bouwactiviteit fors aan. Na een toename van 15,1% in september steeg het aantal in aanbouw genomen huizen in oktober met 3,6%. Hoewel het aantal in aanbouw genomen woningen al met 41.9% j-o-j zijn gestegen, suggereert de toename in de NAHB huizenmarktindex van 41 naar 46 in november dat er ruimte is voor een verdere stijging. Dit blijkt ook uit het feit dat het aandeel van de bouwactiviteit in het BBP met 2,5% nog steeds op een historisch laag niveau ligt. Er is dus een aanzienlijke ruimte voor een inhaalvraag.
Economie II Consumentenvertrouwen niveau
niveau
120
100
100
90
80
80
60
70
40
60
20
50 02 03 04 05 06 Conference Board (l.a.)
07 08 09 10 11 12 Universiteit van Michigan (r.a.)
De flash PMI van Markit steeg in november van 51,0 naar 52,4. Deze stijging kwam vlak na die van de Chinese flash PMI van HSBC en is in lijn met onze verwachting dat de verwerkende industrie in de VS in de komende maanden zal profiteren van een iets sterkere mondiale BBP-groei. Verder was de definitieve raming van de index voor het consumentensentiment van de universiteit van Michigan iets lager (82,7 i.pv. 84,9), maar de duidelijke opwaartse trend wijst op vertrouwen onder consumenten dat een uiteindelijke oplossing van de fiscal cliff hun inkomen niet al te zwaar zal aantasten. Bedrijven lijken dit anders te zien en zijn begonnen investeringsbeslissingen uit te stellen. Daarom zijn de deze week te publiceren cijfers over duurzame goederen extra belangrijk. Als de levering van kapitaalgoederen niet aantrekt zou dat betekenen dat de investeringsvooruitzichten somber blijven en voor ons reden zijn om onze prognose voor het vierde kwartaal weer wat te verlagen.
Bron: Thomson Reuters Datastream
Fed Balans Fed USD mrd
3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 0 Jan-08
Jan-09
Jan-10
Bron: Thomson Reuters Datastream
Jan-11
Jan-12
Tijdens een toespraak in New York heeft Fed-voorzitter Bernanke gezegd dat onzekerheid over de fiscal cliff de bestedings- en investeringsbeslissingen reeds beïnvloedt en de financiële markten voorzichtig maakt. Interessant is dat hij in zijn verklaring voor het trage economisch herstel voor het eerst zei dat dit deels komt door een daling van de potentiële groei. Daarnaast noemde hij echter ook het minder sterke herstel van de huizenmarkt dan tijdens eerdere oplevingen, krappere kredietvoorwaarden, de Europese schuldencrisis en de Amerikaanse begrotingscrisis als negatieve factoren. Bernanke zei vervolgens dat de maatregelen van de Fed belangrijk zijn om deze tegenwind te compenseren. Hoewel Bernanke geen nieuwe hints gaf over het te volgen beleid, maakt de verwachte vertraging van de economie in H1 als gevolg van forsere bezuinigingen het volgens ons onwaarschijnlijk dat de Fed haar stimuleringsbeleid zal stopzetten wanneer Operation Twist eind dit jaar afloopt. Wij verwachten dat de Fed tijdens de vergadering van december besluit om rechtstreeks Treasuries te gaan opkopen.
7
Macro Weekly - Puzzelstukjes op zijn plaats - 26 november 2012
Rente 10-jaars rente en Vix volatiliteitsindex %
index
4.0
50
3.5
40
3.0 2.5
30
2.0
20
1.5 1.0
10
jan-10
jul-10
jan-11
jul-11
tienjaars rente staatspapier (l.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
jan-12
jul-12
Vix volatiliteitsindex (r.a.)
Het was een slechte week voor Treasuries: voor het eerst in vijf weken gingen de koersen omlaag. De factor die de aantrekkingskracht van Treasuries het sterkst negatief beïnvloedde, was de perceptie dat Democraten en Republikeinen vooruitgang boeken bij de onderhandelingen om te voorkomen dat de Amerikaanse economie van de fiscal cliff stort. Hierdoor steeg de 10-jaars rente met 11 bp naar 1,69%. Ondanks de toegenomen risicobereidheid zullen de markten waarschijnlijk volatiel blijven zolang er geen definitief akkoord ligt. De Republikeinen lijken open te staan voor verhoging van de belastinginkomsten maar willen dit bereiken door belastingfaciliteiten te beperken terwijl de Democraten de belastingen willen verhogen. Voorts benadrukken de Republikeinen dat de belastingopbrengsten alleen vergroot mogen worden als de uitgaven voor Medicare en andere sociale programma’s naar beneden gaan. De Democraten zijn hier weer tegen. Een eventueel akkoord zal er volgens ons dan ook pas op het laatste moment komen. Dit zou de vraag naar Treasuries moeten steunen en de rentestijging in de komende maanden moeten afremmen.
8
Macro Weekly - Puzzelstukjes op zijn plaats - 26 november 2012
UK
Joost Beaumont, tel: +31 20 628 3437 Georgette Boele (FX), tel: +31 20 629 7789
Economie BBP-groeiprognoses
Het grote plaatje blijft dat het economisch herstel uiterst traag verloopt. Volgens een rapport van de CBI is het percentage producenten dat een daling van de orderportefeuille meldt, licht afgenomen in november maar wel minder dan verwacht. Dit wijst op waarschijnlijk aanhoudende zwakte in de meest cyclische sector van de economie. Het aantal goedgekeurde hypotheekaanvragen is iets sterker dan verwacht gestegen, wat een nieuw teken kan zijn dat het ‘Funding for Lending’ programma de huizenmarkt steeds meer ondersteunt. Vanwege de nog broze economie voorzien wij op de korte termijn echter geen krachtig herstel op de huizenmarkt. Tot slot was de netto financieringsbehoefte van de overheid hoger dan verwacht. De kans is hierdoor toegenomen dat de minister van Financiën zijn schattingen voor het tekort naar boven moet bijstellen in de najaarsbegroting die op 5 december wordt gepresenteerd. Dit ligt inderdaad voor de hand omdat de economische groei vermoedelijk achterblijft bij de eerdere ramingen van de regering.
% BBP
2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 -0.5 2012 Overheid (Maart 2012)
2013 ABN Amro
Bron: HM Treasury (Budget 2012), ABN AMRO Group Economics
BoE / rente 10-jaars rente Gilts en spread versus Bunds %
bp
4.3
80
3.8
60
3.3
40
2.8 20
2.3 1.8
0
1.3
-20
jan-11 apr-11 jul-11 okt-11 jan-12 apr-12 jul-12 okt-12 Rente op 10-jrs staatsleningen (l.a.)
Spread t.o.v. Bunds (r.a.)
Bron: Thomson Reuters Datastream
Gesteund door de toegenomen risicobereidheid sloot de 10-jaars rente op Britse staatsobligaties (‘gilts’) vorige week 11 bp hoger op 1,84%. Uit de notulen van de MPC-vergadering in november bleek dat alleen David Miles tegen stopzetting van de monetaire verruiming stemde; hij wilde voor nog eens GBP 25 mrd aan staatsobligaties kopen. De andere acht leden stemden voor stopzetting en bevestigden dat de deur voor verdere aankopen nog wel openstaat maar dat de lat hoog ligt. De recente toename van de inflatie, het akkoord om de ontvangen rente op ingekochte obligaties door te sluizen naar de schatkist en de twijfels over het effect van monetaire verruiming in het huidige economische klimaat maakten de MPC-leden huiverig voor verdere actie. Uit de notulen kwam ook naar voren dat een renteverlaging op de korte termijn niet aan de orde is: Wij denken dat de MPC een afwachtende houding aanneemt en, gegeven het verwachte bescheiden herstel in 2013, geen obligaties meer zal aankopen. De rente zal hierdoor volgend jaar waarschijnlijk gaan oplopen maar nog wel vrij laag blijven.
GBP 1-maands volatiliteit EUR/GBP %
25 20 15 10 5 0 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 Bron: Bloomberg
De economische cijfers en gebeurtenissen van vorige week hadden een beperkt koerseffect op het Britse pond. Zowel de EUR/GBP als de GBP/USD werd vooral gedreven door het marktsentiment. Ondanks de felle discussies tussen eurolanden over Griekenland en de EU-begroting bleef de stemming op de financiële markten en binnen de eurozone vrij constructief. De geringere kapitaalstroom naar de dollar als veilige haven was gunstig voor het pond maar drukte de koers van het pond versus de euro. Maandag gaat de politieke discussie in de eurozone verder; het is niet waarschijnlijk dat de situatie op heel korte termijn verandert. De optiemarkt blijft zeer rustig. Significante richtinggevende mutaties worden hier niet verwacht, al kan een gewijzigde tweede raming van het Britse BBP de koersbepalende factoren tijdelijk veranderen. Bij een sterker-danverwacht BBP-cijfer zal het pond in waarde kunnen stijgen omdat het de verwachtingen voor meer monetaire stimulering verder zal indammen.
9
Macro Weekly - Puzzelstukjes op zijn plaats - 26 november 2012
Maritza Cabezas, tel +31 20 343 5618 Georgette Boele (FX), tel. +31 20 629 7789
Azië ex Japan China I China: PMI
De reeks positieve cijfers kreeg vorige week een verder vervolg. De HSBC PMI voor de verwerkende industrie is gestegen van 49,5 in oktober naar 50,4 (voorlopige raming) in november. De subindex voor nieuwe orders was lager maar de subindices voor productie en werkgelegenheid waren beter. Ook de subindex voor nieuwe exportorders liet, zelfs na de meevallende exportcijfers voor oktober, een stijging zien. Als ook de industriële productie in november is gestegen, zou onze raming van de BBP-groei in het vierde kwartaal (7,5% j-o-j) te laag kunnen blijken te zijn. Dit zal ook betekenen dat de autoriteiten in Beijing in de komende maanden minder geneigd zullen zijn om de economie te stimuleren. Extra steun leek overigens al onwaarschijnlijk, gezien de gunstige cijfers voor oktober en de benoemingen die binnen de regering nog moeten worden verricht, waaronder die van president van de centrale bank.
Index
60
50
40 08
09
10
11
12
Bron: Thomson Reuters Datastream
China II China: directe buitenlandse investeringen % j-o-j
150 100 50 0 -50 -100 Oct-08
Oct-09
Oct-10
Oct-11
Oct-12
Bron: Bloomberg
De directe buitenlandse investeringen zijn in oktober voor de vierde maand op rij gedaald maar wel in een aanzienlijk langzamer tempo: -0,24% j-o-j naar USD 8,31 mrd tegen -6,8% in september. Gemeten over de eerste tien maanden zijn de investeringen vanuit de EU in China met 5% j-o-j afgenomen naar USD 5,24 mrd, terwijl de dalende trend van de investeringen vanuit de VS werd omgebogen in een stijging van 5,3%. Vanwege het territoriaal geschil tussen beide landen volgen we de ontwikkeling van de Japanse investeringen in China nauwlettend. In de periode januari – oktober zijn deze met 10,9% j-o-j gestegen, maar in de maand oktober alleen was er sprake van een daling van 32,4% j-o-j. Als het economische herstel in China aan kracht wint, zullen de directe buitenlandse investeringen weer toenemen. Het tempo zal echter gematigd zijn, in lijn met het geleidelijk herstel van de wereldeconomie. Zolang het geschil met Japan niet is opgelost, zal dit echter een negatief effect uitoefenen.
Aziatische valuta’s USD/KRW 2000
1500
1000
500 90
92
Bron: Bloomberg
94
96
98
00
02
04
06
08
10
12
De meevallende Chinese cijfers steunden de CNY en CNH versus de USD. Wij zien beperkt verder opwaarts potentieel op de korte termijn en handhaven onze eindejaarsprognose voor de USD/CNY op 6,25. De Koreaanse won (KRW) moest een deel van de recente winst inleveren uit vrees voor interventie. Deze week verschijnen de cijfers voor de industriële productie, handelsbalans en ondernemersvertrouwen. Meevallende cijfers en een positieve stemming op de Koreaanse beurs kunnen het vertrouwen versterken en beleggers ertoe brengen te testen in hoeverre de autoriteiten bereid zijn te interveniëren op de valutamarkt. Een op korte termijn zwakke KRW biedt beleggers een kans om zich te positioneren voor koersherstel in 2013. Wij handhaven onze prognose voor de USD/KRW op 1.090 eind dit jaar. De Indiase rupee (INR) bleef onder druk doordat in de markt enige scepsis heerste over de politieke ontwikkelingen. Indien deze scepsis onterecht blijkt, is een krachtig herstel van de INR mogelijk. Onze eindejaarsprognose voor USD/INR blijft 52.
10
Macro Weekly - Puzzelstukjes op zijn plaats - 26 november 2012
WEKELIJKSE KALENDER ECONOMISCHE CIJFERS Dag
Datum
Tijd
Land
maandag maandag maandag maandag
26/11/2012 26/11/2012 26/11/2012 26/11/2012
06:00:00 12:30:00 12:59:00 22:45:00
Singapore Eurozone VK Nw Zeeland
dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag
27/11/2012 27/11/2012 27/11/2012 27/11/2012 27/11/2012 27/11/2012
08:45:00 10:30:00 14:30:00 15:00:00 16:00:00 18:00:00
Frankrijk VK VS VS VS Frankrijk
woensdag maandag woensdag woensdag woensdag woensdag woensdag
28/11/2012 26/11/2012 28/11/2012 28/11/2012 28/11/2012 28/11/2012 28/11/2012
00:00:00 09:30:00 09:30:00 10:00:00 13:59:00 14:00:00 16:00:00
Zuid-Korea Nederland Zweden Eurozone Brazilië Duitsland VS
donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag donderdag
29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012 29/11/2012
07:45:00 09:30:00 09:30:00 09:55:00 09:55:00 10:30:00 11:00:00 11:00:00 12:00:00 13:59:00 14:30:00 14:30:00 16:00:00
vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag vrijdag
30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012 30/11/2012
00:00:00 00:30:00 00:30:00 00:50:00 01:01:00 06:30:00 08:45:00 09:00:00 10:00:00 10:00:00 11:00:00 11:00:00 12:00:00 14:30:00 14:30:00 15:45:00 16:00:00
Markt indicator Industriële productie - % m-o-m Ministers van financien bespreken Griekenland Nationwide huizenprijzen - % m-o-m Handelsbalans - NZD mln
Periode
Laatste cijfer
ABN AMRO
Verwachting consensus
Okt
-1.8
Nov Okt
0.6 -888.0
0.0
0.1 -1141.6
Nov 3e kw - voorlopig Okt Sep Nov Okt
84 1.0 9.8 0.5 72.2 46.9
83 1.0 -1.0 0.4 73.0 25.0
83 1.0 -0.7 0.4 73.2
Saldo lop. rek. betalingsbalans - USD mln Producentenvertrouwen industrie - index Saldo lop. rek. betalingsbalans - SEK mrd Geldgroei M3 - % j-o-j Beleidsrente - % Inflatie - % j-o-j Verkoop nieuwe gezinswoningen - % m-o-m
Okt Nov 3e kwartaal Okt Nov 28 Nov - voorlopig Okt
6066.2 -7.7 55.2 2.7 7.25 2.0 5.7
Zwitserland Zweden Zweden Duitsland Duitsland VK Eurozone Eurozone VK België VS VS VS
BBP - % k-o-k BBP % k-o-k Detailhandelsverkopen - % m-o-m Werkloosheid - % Verandering werkloosheid - duizenden BoE goedkeuringen hypotheekaanvragen - duizenden Consumentenvertrouwen - index Economisch sentiment monitor - index CBI detailhandelsverkopen - balans (%) Inflatie - % j-o-j BBP - % k-o-k geannualiseerd Wekelijkse werkloosheidsaanvragen - duizenden Lopende huizenverkopen - % m-o-m
3e kwartaal 3e kwartaal Okt Nov Nov Okt Nov - definitief Nov Nov Nov Nov 24 Okt
-0.1 0.7 1.7 6.9 20.0 50.0 -26.9 84.5 30 2.8 2.0 410.0 0.3
Zuid-Korea Japan Japan Japan VK India Frankrijk Zwitserland Noorwegen Noorwegen Eurozone Eurozone Brazilië Canada VS VS Mexico
Industriële productie - % m-o-m Inflatie - % j-o-j Werkloosheid - % Industriële productie - % m-o-m GfK consumentenvertrouwen - index BBP - % j-o-j Consumentenbestedingen - % m-o-m Voorlopende econ. indicator - index Detailhandelsverkopen - % m-o-m Werkloosheid - % Inflatie - % j-o-j (verwachting) Werkloosheid - % BBP - % j-o-j GDP - % j-o-j Consumentenbestedingen - % m-o-m Chicago Fed PMI - producentenvertrouwen - index Beleidsrente - %
Okt Okt Okt Okt - voorlopig Nov 3e kwartaal Okt Nov Okt Nov Nov Okt 3e kwartaal Sep Okt Nov Nov 30
0.8 -0.3 4.2 -4.1 -30.0 5.5 0.1 1.7 0.7 2.3 2.5 11.6 0.5 1.2 0.8 49.9 4.5
Consumentenvertrouwen - index BBP - % k-o-k Orders duurzame industriegoederen - % m-o-m S&P/Case Shiller huizenprijsindex Conference Board consumentenvertrouwen - index Werkzoekenden - duizenden
4.1
-7.5 2.4 2.0 -1.0
2.8 7.25 1.9 -0.4 0.0 0.2
6.9 18.0 51.5 -26.9 84.7 15
6.9 15.0 51.4 -26.9 84.3 19 2.8
380.0 1.0
-30.0 -0.2
2.4
0.1 50.0
0.8 1.0 -0.4 4.2 -2.1 -30.0 5.3 0.1 1.6 0.3 2.3 2.4 11.6 1.8 1.2 0.1 50.9 4.5
Bron: Bloomberg, Reuters, ABN Amro Economisch Bureau
Blijf altijd op de hoogte van onze visie op de economie en sectoren en download nu de Market Insights app via abnamro.nl/marketinsights of direct in de App Store. Lees meer van het Economisch Bureau op: abnamro.nl/economischbureau Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico’s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product – met inachtneming van alle mogelijke risico’s – past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden
