KLEUR VAN GELD EEN UITGAVE VAN TRIODOS BANK - NUMMER HERFST

DE

KLEUR VAN GELD

EEN UITGAVE VAN TRIODOS BANK - NUMMER 126 - HERFST 2014 - WWW.TRIODOS.BE

IN DIT NUMMER: DUURZAAMHEID ONDER DE LOEP HANDICAP EN INTEGRATIE: DE VERSCHILLEN VOORBIJ PAUL DE GRAUWE TREKT AAN DE ALARMBEL ECODESIGN VOOR DE ALLERKLEINSTEN

05

Een team dat naar u luistert

DUURZA ONDE LOE D KLE VA GE NO 14

Handicap en integratie

13 Zie precies wat uw geld doet

17

‘Nood aan groene overheidsingrepen’

AAMHEID ER DE OEP DE EUR AN ELD O. inhoud

04

VERANDERING FINANCIEREN Voorwoord door Olivier Marquet, directeur Triodos Bank.

08

DUURZAAMHEID ONDER DE LOEP Duurzaam of niet? Een inkijk in een aantal van onze dilemma’s, zowel voor kredieten als voor beleggingen.

13

ZIE PRECIES WAT UW GELD DOET Vier gefinancierde projecten in beeld.

14

DE VERSCHILLEN VOORBIJ Welkom in l’Essentiel, een groepswoning voor volwassenen met een handicap die bruist van activiteit.

16

ALARMBEL VOOR DE OVERHEID Zonder ingrijpende overheidsmaatregelen geen duurzame economie, stelt econoom Paul De Grauwe.

19

WOONKREDIETEN Triodos woonkredieten in cijfers.

20

DESIGN MET EEN VERHAAL Bij designwinkel Rewind gaat hergebruik en ecologie hand in hand met esthetiek.

22

TRIODOS-GAMMA Duurzaam sparen, beleggen en lenen.

DE KLEUR VAN GELD is een uitgave van Triodos Bank en wordt gratis verstuurd naar klanten en partners om hen te informeren over de activiteiten van de bank.

VOORWOORD

DUURZAME ACTUALITEIT

4

VERANDERING FINANCIEREN TRIODOS-AWARD VOOR GROENE STARTER

Dit nummer van De kleur van geld brengt u eens te meer verhalen van kredietklanten. L’Essentiel, Vents du Sud en Rewind Ecodesign komen aan bod. Hun initiatieven zorgen voor vernieuwing op sociaal gebied, op energievlak en op het vlak van leefmilieu. En zo zijn er steeds meer. Op macro-economisch vlak ziet de econoom Paul De Grauwe (interview p.16) echter weinig bewegen. De postfossiele samenleving is nog lang niet in zicht. Toch is ook De Grauwe overtuigd van de noodzaak van die verandering. De gap blijft inderdaad enorm en in tijden van crisis vermindert het enthousiasme voor vernieuwing in de samenleving. Wat is dan het belang van duurzame spelers als op macrovlak nog zo weinig beweegt? Hun aantal en hun omzetcijfers verhogen. Gelukkig. Hun belang reikt echter veel verder dan hun cijfers. “We hebben een veelheid aan duurzame, concrete praktijken nodig”, zo stelt de Duitse socioloog Harald Welzer. Want hoe meer voorbeelden, hoe concreter we ons kunnen voorstellen hoe het anders kan. En hoe breder nieuwe denkbeelden over energie, mobiliteit, wonen en consumptie hun weg vinden. Dat is wat Triodos Bank beoogt: met het geld dat Triodos-spaarders ons toevertrouwen, financieren we ondernemers die economische en maatschappelijke vernieuwing in de praktijk brengen. Zij zijn actoren van verandering. Ontdek ze op triodos.be. Olivier Marquet Directeur

Tijdens de slotsessie van de Brussels Sustainable Economy Academy 2014 is Fyteko bekroond met de Triodos Sustainable Impact Award (goed voor 2.500 euro). De BSE Academy promoot groen ondernemerschap in het Brussels Gewest. Acht teams van startende groene ondernemers werden geselecteerd voor een traject van opleidingen en persoonlijke coaching. Het bekroonde project Fyteko zal verder werken aan de ontwikkeling van een natuurlijk product dat landbouwgewassen beter bestand maakt tegen droogte. “Fyteko komt met een vernieuwende oplossing voor een groot wereldprobleem. De bedenkers verdienen de prijs enerzijds vanwege de mogelijke positieve impact, en anderzijds vanwege hun ondernemerskwaliteiten,” aldus Quentin de Crombrugghe, hoofd van de kredietafdeling bij Triodos Bank. De winnaar van de BSE Award en de Publieksprijs was het project ‘Simone à Soif’, dat een gamma van natuurlijke, artisanale, lokale frisdranken op de markt wil brengen. Het was de derde editie van de BSE Academy, een initiatief van impulse.brussels (voorheen het Brussels Agentschap voor Ondernemingen), met als partners ICHEC Brussels Management School, Les Ateliers des Tanneurs en Triodos Bank. WWW.BSEACADEMY.BE

In de eerste helft van het jaar zijn er in totaal meer dan 33.000 nieuwe Europese Triodos-klanten bijgekomen. Op 30 juni bracht dat het totaal voor de groep (Nederland, België, Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland) op 550.000. Dankzij de groei in deposito’s en kredieten is het balanstotaal van Triodos Bank in het eerste halfjaar van 2014 met 6% gegroeid tot 6,8 miljard euro. In dezelfde periode van 2013 bedroeg de groei 11%. De nettowinst bedroeg 11,5 miljoen euro, tegenover 13,4 miljoen euro midden 2013. De daling is het gevolg van de verplichte bijdrage voor de nationalisatie van de Nederlandse bank SNS Reaal. In België telde Triodos Bank eind juni meer dan 1,3 miljard euro spaargeld (+4% op 6 maanden) en 923 miljoen euro kredieten (+11%). Er werkten 108 medewerkers bij de Belgische vestiging en het aantal klanten steeg tot 65.000. Directeur Olivier Marquet: “Dit zijn mooie resultaten. Vandaag zetten we 70% van het spaargeld van onze klanten om in kredieten aan projecten met een positieve impact op milieu en samenleving. En we tonen 100% transparant wie onze kredietklanten zijn.”

33.000 NIEUWE KLANTEN IN EUROPA

5

DUURZAME ACTUALITEIT

VERMOGENSBEHEER EEN TEAM DAT NAAR U

LUISTERT. RENTE Een duurzaam beheer van uw HISTORISCH vermogen, op basis van strikte LAAG criteria, en in overeenstemming met uw waarden: dat is wat Triodos Private Banking u biedt.

De rente op spaarrekeningen ligt momenteel historisch laag, en de Triodos spaarrekeningen vormen daar geen uitzondering op. Vanwaar die laagterecords? Pieter Vanderick, adjunct-directeur van Triodos Bank in België: “De voornaamste verklaring ligt bij de Europese Centrale Bank (ECB), die met bodemtarieven de economie wil aanzwengelen: consumenten aanzetten om minder te sparen en meer uit te geven, en ondernemers om te lenen en te investeren. De basisrente van de ECB bedraagt sinds 4 september 0,05%.” “We bieden een rente aan onze spaarders die ons toelaat om hun spaargeld om te zetten in kredieten aan lokale, duurzame ondernemers, tegen een marktconforme prijs. Onze winst halen we voor een groot deel uit de rentemarge, het verschil tussen kredietrente en de spaarrente. Beiden zijn rechtstreeks gelinkt. Een hogere spaarrente zou dus ook een hogere kredietrente betekenen voor de ondernemers die we financieren.” Een kleine troost in deze tijden van erg lage rente is dat de inflatie eveneens historisch laag ligt: in augustus bedroeg de inflatie in België amper 0,02% (juli: 0,34%). En dat is goed nieuws voor onze koopkracht.

1-11/10/2014 WEEK VAN DE FAIR TRADE In heel België kunt u 10 dagen lang deelnemen aan activiteiten die u op een leuke manier laten kennismaken met eerlijke handel en eerlijke producten. WWW.WEEKVANDEFAIRTRADE.BE WWW.MAXHAVELAAR.BE

7/10/2014 TRANSITIEFESTIVAL Vooruit, Gent Een dag vol inspirerende lezingen, interessante debatten en praktische workshops, rond drie grote thema’s: transitie naar duurzame energie, transitie naar duurzame landbouw en voeding, en de financiering van transitie. Joris Luyendijk, Philippe Lamberts en Harald Welzer zijn enkele van de gastsprekers. Triodos Bank is lid van het Transitienetwerk Middenveld, de organisator van het evenement. WWW.TRANSITIENETWERKMIDDENVELD.BE WWW.VOORUIT.BE

In onze kantoren in Brussel, of tijdens een bezoek bij u thuis, begeleidt een van onze medewerkers u graag bij uw beleggingskeuzes. Hetzij voor uw privévermogen, hetzij voor dat van uw vereniging of onderneming. Onze partner Puilaetco Dewaay staat in voor het dagelijkse financiële beheer. Meer info via 02 549 59 61, [email protected] of www.triodos.be/nl/vermogensbeheer.

1-2 EN 8-11/11/2014 ECOBOUWERS OPENDEUR Tijdens de Ecobouwers Opendeur, een initiatief van Bond Beter Leefmilieu, kunt u gratis binnenkijken in meer dan 150 inspirerende ecologische en energiezuinige woningen. Ontdek wat duurzaam wonen te bieden heeft dankzij deskundige uitleg en getuigenissen uit de praktijk! WWW.ECOBOUWERS.BE

15-16/11/2014 DAG VAN DE NATUUR Zin om de handen uit de mouwen te steken en mee te maaien, hooien of boompjes te planten? Tijdens de Dag van de Natuur is iedereen welkom om Natuurpunt te helpen bij hun natuurbeheerwerk. Er is keuze uit meer dan 100 activiteiten in heel Vlaanderen. WWW.NATUURPUNT.BE

GELOUTERD DOOR DE KUNST

ULTIMA VEZ “Kunst kan ons confronteren met tragiek op een manier die geen levens verwoest. Want wat je op de scène ziet, is niet echt: het is een verhaal. Maar je gaat wel gelouterd naar huis. Die catharsis is belangrijk. Onze maatschappij laat geen ruimte meer voor risico en tragiek. Zekerheid is een obsessie geworden. Terwijl onzekerheid zoveel mooier is. Het is wat kunst zo kostbaar maakt.” Het zijn de woorden van choreograaf Wim Vandekeybus, artistiek leider van het dansgezelschap Ultima Vez, hier op de foto met de voorstelling ‘Talk to the Demon’.

Eind 2012 verhuisde Ultima Vez naar een nieuwe locatie in Molenbeek. Triodos Bank verleende de helft van de financiering voor de aankoop en de duurzame renovatie van het gebouw. Al sinds haar ontstaan is de bank actief in de culturele sector, en verleent ze kredieten aan kunstenaars, artistieke gezelschappen, theaters, musea of culturele instellingen. In België ging er eind 2013 een totaal kredietbedrag van 19 miljoen euro naar de culturele sector. Op Europees niveau ging het in totaal om 221 miljoen euro, ofwel 6,2% van de kredietportefeuille. WWW.ULTIMAVEZ.BE

ZIE PRECIES WAT UW GELD DOET

WIN VRIJKAARTEN We geven 5 x 2 vrijkaarten weg voor de voorstelling ‘Talk to the Demon’ van Ultima Vez, op zaterdag 11 oktober in de KVS in Brussel. Interesse? Stuur dan vóór 9 oktober 2014 uw contactgegevens én de antwoorden op de twee onderstaande vragen naar [email protected]. Succes! • In het artikel over Ultima Vez op www.dekleurvangeld.be vertelt Wim Vandekeybus wat zijn motivatie is om te werken aan een betere wereld. Wat is die motivatie? • Schiftingsvraag: hoeveel deelnemers zullen ons gemaild hebben op 8 oktober, 24 uur?

(Foto: Danny Willems)

8

DUURZAAMHEID ONDER DE LOEP

DUURZAAMHEID ONDER DE LOEP. Voor Triodos Bank is geld een middel om positieve veranderingen mogelijk te maken, en de transitie naar een duurzame economie te versnellen. Maar wat is duurzaam, en wat niet? Of het nu om kredieten of beleggingen gaat, het antwoord is niet altijd zwart-wit. Tussen beide extremen ligt een grijze zone, met tal van dilemma’s … tekst CHANTAL SAMSON & MARLEEN WAUTERS foto’s LISA DEVELTERE, REPORTERS, TRIODOS BANK

DOSSIER DUURZAAMHEIDSDILEMMA’S

9

Het gemiddelde bedrag dat ondernemers lenen bij Triodos Bank België (eind 2013).

20%

381.911 EURO

5.702 In 80% van de kredietaanvragen bij Triodos Bank is het snel duidelijk of een project al dan niet een duurzame meerwaarde heeft. In de overige 20% is een grondigere analyse nodig. Daarna krijgt gemiddeld 1 op de 5 van de kredietaanvragen groen licht.

Triodos Bank maakt een verantwoord, doordacht gebruik van het geld van haar spaarders en verleent enkel kredieten aan lokale ondernemers en organisaties met een sociale, culturele of ecologische meerwaarde. Daarnaast biedt de bank duurzame beleggingsfondsen en vermogensbeheer aan voor wie op een maatschappelijk verantwoorde manier wil beleggen op de beurs. In beide gevallen is de selectie cruciaal. Wat financieren we wel, en wat niet? Welke bedrijven laten we toe in fondsen en beleggingsportefeuilles, en welke niet? Die keuzes zijn niet altijd eenvoudig. Zoals iedereen staat ook uw bankier wel eens voor dilemma’s.

TRANSPARANTIE Triodos Bank staat voor transparantie. Op een interactieve kaart op de website kan iedereen in detail zien aan welke ondernemers en organisaties de bank kredieten verleend. Ook de lijst van alle bedrijven die in aanmerking komen voor de beleggingsfondsen en -portefeuilles staat online, net als lijsten van bedrijven die effectief in de fondsen zitten.

Het kredietmechanisme De hoofdactiviteit van Triodos Bank is kredietverlening, bijvoorbeeld aan hernieuwbare energieproducenten, ziekenhuizen, theaters, scholen, duurzame bouwprojecten of sociale werkplaatsen. De bank onderscheidt zich door altijd eerst te bekijken of een project een duurzame meerwaarde heeft. Pas daarna volgt de klassieke analyse van het financiële risico. “In 80% van de kredietdossiers is ons standpunt vanaf het begin duidelijk. De overige 20% bevindt zich in een grijze zone. Die dossiers moeten we dus grondiger bekijken. Ook daarin verschilt onze manier van werken van die van onze collega’s”, vertelt Quentin de Crombrugghe, het hoofd van de kredietafdeling. De ‘moeilijkere’ dossiers worden eerst bestudeerd door het First Assessment Committee. Daarin zitten medewerkers van verschillende afdelingen, die onderzoeken of het project past binnen de

Eind juni 2014 bankierden er 5.702 professionele klanten bij Triodos Bank België (ondernemers, verenigingen en ngo’s).

waarden en de missie van Triodos Bank. Gemiddeld één dossier op de vijf krijgt groen licht van het comité. “Het is dus heel goed mogelijk dat een dossier met uitstekende financiële vooruitzichten toch geen krediet krijgt.” Het volledige plaatje “Het comité haalt er vrij snel de gevallen van groene marketing of greenwashing uit waarmee bedrijven zich een duurzaam imago willen aanmeten. Zo kregen we een aanvraag om een elektrisch wagenpark te financieren van een bedrijf dat actief is in … de petrochemie.” Het is met andere woorden van belang om altijd het volledige plaatje te bekijken. Een ander voorbeeld: “Een landbouwbedrijf vroeg een krediet om zonnepanelen te plaatsen op de daken van zijn hangars. Het ging om een boerderij die aan industriële, intensieve landbouw doet. Het enige doel van de zonnepanelen was een hogere rentabiliteit. Het comité kon dus geen groen licht geven.” Ook grote zonneparken die op de grond geïnstalleerd worden, vragen extra aandacht. Jan Poppe, hoofd van

de afdeling Project Finance, die gespecialiseerd is in hernieuwbare energie: “We gaan altijd na of dergelijke installaties geen landbouwteelt in het gedrang brengen. Dan financieren we ze niet. Als de grond bijvoorbeeld te droog of onvruchtbaar is voor landbouw, kan het wel. In Frankrijk cofinancierden we trouwens een installatie van 126 hectare op een terrein dat net grondig vervuild was door de kunstmest van intensieve landbouw. Nu daar zonnepanelen staan, kan de kwaliteit van het grondwater zich opnieuw herstellen.” En wat te denken van een aanvraag van een privékliniek die gespecialiseerd is in plastische chirurgie? Quentin de Crombrugghe: “Als het om reconstructieve chirurgie zou gaan (na ernstige brandwonden of verkeersongevallen bijvoorbeeld), was het dossier zeker in aanmerking gekomen. Maar het ging louter om ‘schoonheidsoperaties’, dus zijn we niet ingegaan op de aanvraag.” “We hebben echter geen oogkleppen op. We denken ook voortdurend na over nieuwe sectoren om onze kredietportefeuilles in de toekomst verder te diversifiëren”.

“Gevallen van greenwashing waarmee bedrijven zich een duurzaam imago willen aanmeten, halen we er snel uit.” Quentin de Crombrugghe, hoofd van de kredietafdeling

DOSSIER DUURZAAMHEIDSDILEMMA’S

99 MILJOEN EURO Het totale volume dat Belgische beleggers op eind juni 2014 geïnvesteerd hadden in Triodos-beleggingsfondsen (een stijging van 34% op 6 maanden tijd).

4,2%

DUURZAME FONDSEN

Eind 2013 hadden beleggers in België de keuze uit 153 maatschappelijk verantwoorde beleggingsfondsen, ook bekend als Socially Responsible Investing (SRI). Dat komt overeen met 4,2% van de Belgische fondsenmarkt. Aangezien er geen algemeen aanvaarde definitie bestaat van SRI, zijn de criteria weliswaar niet altijd even strikt. (Bron: Belgian Asset Managers Association, www.beama.be)

79%

RESPONS VAN BEDRIJVEN In 2013 nam het team van Triodos Research in totaal 554 keer contact op met 250 beursgenoteerde bedrijven. In 79% van de gevallen leverde het bedrijf de gevraagde informatie.

SPAREN OF BELEGGEN?

Als u spaart op een Triodos spaar- of termijnrekening, gebruikt de bank uw spaargeld enkel om kredieten te verlenen aan lokale, duurzame ondernemers en organisaties. Wie belegt in Triodos-beleggingsfondsen, investeert in aandelen of obligaties van internationale, beursgenoteerde bedrijven of overheden die voldoen aan de duurzaamheidscriteria van Triodos Bank. Het voornaamste verschil tussen sparen en beleggen is het risico en het rendement: beiden liggen doorgaans laag bij een spaarrekening, en doorgaans (veel) hoger bij een beleggingsfonds. Beleggen kan een interessante optie zijn als u (een deel van) uw geld minstens vijf jaar kunt missen, en aanvaardt dat de waarde van uw investering ook kan dalen. U kiest het best voor een spaarrekening als u geen risico wilt nemen, als u uw spaargeld graag beschikbaar houdt, en als u liever hebt dat uw geld een positieve impact heeft op de lokale economie.

SELECTIE BEURSGENOTEERDE BEDRIJVEN IN 3 STAPPEN Tijdens de eerste stap gaat Triodos Research na of een bedrijf meer dan 50% van zijn omzet haalt uit duurzame producten of diensten. Zo ja, dan gaat het bedrijf door naar stap drie. Zo niet, dan wordt de onderneming tijdens de tweede stap vergeleken met sectorgenoten aan de hand van ongeveer 70 indicatoren, zowel op sociaal en ecologisch vlak, als op het vlak van goed bestuur. Enkel de bedrijven die beter scoren dan het gemiddelde worden geselecteerd (het ‘best-in-classprincipe’). In de derde en laatste stap wordt nagegaan of een bedrijf voldoet aan de strikte minimumeisen van Triodos Bank. Het gaat om uitsluitingscriteria zoals nucleaire energie, wapenhandel, schending van de mensenrechten, milieudelicten of corruptie. Die uitsluitingscriteria zijn ook van toepassing voor de kredieten.

10

Duurzaamheid bij multinationals Een heel ander type activiteit dan de kredietverlening, is die van de beleggingen. Triodos Bank gebruikt het geld van spaarders niet voor speculatieve doelen en belegt niet voor eigen rekening op de beurs. Wel biedt de bank duurzaam vermogensbeheer en een aantal duurzame beleggingsfondsen aan, zogeheten SRI-fondsen, wat staat voor ‘Socially Responsible Investing’. Ook die activiteit is een middel om positieve veranderingen teweeg te brengen, door grote beursgenoteerde bedrijven aan te moedigen om beter te presteren op het vlak van duurzaamheid. Want inspanningen op dat niveau hebben meteen een heel concrete en grote impact. In totaal zijn er zo’n 300 bedrijven geselecteerd die in aanmerking komen voor de Triodos-fondsen en -portefeuilles. Aan die selectie gaat een uitgebreid onderzoek vooraf dat in handen is van Triodos Research, gevestigd in het hoofdkantoor in Nederland. Ton Rennen, duurzaamheidsanalist bij Triodos Research: “Met onze fondsen beleggen we natuurlijk graag in bedrijven die producten leveren die een directe bijdrage leveren aan een duurzame samenleving, bijvoorbeeld op het vlak van energie, medische diensten of waterzuivering. Maar we willen ook in die bedrijven investeren die op een duurzame manier klassieke producten en diensten aanbieden. De selectie gebeurt in 3 stappen. Naast eigen onderzoek doen we een beroep op Sustainalytics, een internationaal onderzoeksbureau dat duurzaamheidsanalyses maakt voor de financiële sector, en waarvan Triodos Bank een van de aandeelhouders is. Ook veel ngo’s verzamelen en publiceren informatie over arbeidsomstandigheden, milieuverontreiniging en dergelijke. Kritische vragen van klanten Informatie levert meestal echter geen volledig zwart-witbeeld op, zodat analisten voor dilemma’s worden geplaatst. Ton Rennen: “We leven in een wereld waarin alles snel evolueert, en van ons wordt verwacht dat we steeds de vinger aan de pols houden en bovenop driejaarlijkse beoordelingen ook tussentijdse evaluaties maken van bedrijven.” Het team krijgt ook regelmatig vragen van klanten. Velen reageren bijvoorbeeld verbaasd wanneer ze zien dat BMW in de selectie zit. Binnen de autosector scoort BMW echter heel goed, zowel op sociaal en ecologisch vlak als op het vlak van goed bestuur. Enkele voorbeelden zijn de

ambitieuze politiek die BMW voert om CO2-uitstoot te reduceren, en de grote ambities voor de nieuwe elektrische en hybride modellen. Een andere verrassing was de verwijdering van Solvay uit de selectie. De reden was de overname van een bedrijf dat chemicaliën levert voor de winning van schaliegas, wat bijzonder schadelijk is voor het milieu. Recent viel Google hetzelfde lot te beurt, na de overname van bedrijven die robots ontwikkelen die in oorlogssituaties kunnen worden ingezet. Triodos Research stelde hierover meermaals vragen, maar Google heeft geen schriftelijke garanties willen geven dat de machines enkel voor niet-militaire doelen gebruikt zouden worden. Het belang van dialoog Ook de selectie van H&M doet wel eens wenkbrauwen fronsen, aangezien het bedrijf vaak in de media komt wanneer het gaat over slechte arbeidsomstandigheden. Ton Rennen: “Zoals vrijwel alle textielbedrijven produceert H&M hoofdzakelijk in lageloonlanden, maar H&M waakt daar wel degelijk over de arbeidsomstandigheden, in tegenstelling tot veel concurrenten die voor de snelle winst gaan. Bij incidenten reageert het bedrijf snel en goed. H&M weet dat het voortdurend in de gaten wordt gehouden en communiceert open.” Die open communicatie is voor Triodos Research heel belangrijk. Dat lag vroeger bijvoorbeeld moeilijker bij Colruyt, een voortrekker op het vlak van duurzaamheid. “Dat is een mooi voorbeeld van een dilemma. Colruyt functioneert nog grotendeels als een familiebedrijf, wat wil zeggen: hard werken, maar weinig rapporteren. Terwijl wij wel informatie nodig hebben om een objectief en controleerbaar oordeel te vormen. Ondertussen is het verbeterd en hebben we Colruyt geselecteerd.” Het werk van Triodos Research kreeg trouwens al meermaals een mooie erkenning tijdens de Belgische Fund Awards: al vier jaar op rij bleek uit een onafhankelijke analyse dat de Triodos-fondsen de meest duurzame SRI-fondsen zijn op de Belgische markt. Kortom, of het nu om beleggingen of kredieten gaat, Triodos Bank baseert haar keuzes op een rigoureuze aanpak, zeker bij complexere vraagstukken. WAT IS UW MENING OVER DE DUURZAAMHEIDSDILEMMA’S IN DIT DOSSIER? DEBATTEER MEE OP WWW.DEKLEURVANGELD.BE

DOSSIER DUURZAAMHEIDSDILEMMA’S

11

>

Quentin de Crombrugghe, verantwoordelijk voor de kredietafdeling in België.

> Komt een boerderij die zonnepanelen wil installeren op haar daken, in aanmerking voor een krediet bij Triodos Bank? Als die boerderij aan biologische landbouw doet wel, industriële landbouw is echter uitgesloten.

>

ZIE PRECIES WAT UW GELD DOET. Op een interactieve kaart op onze website kunt u heel precies zien aan welke ondernemingen en organisaties we krediet verlenen. Die transparantie is uniek in de financiële sector. Neem een kijkje en grasduin doorheen de honderden projecten op basis van locatie, trefwoord of sector.

“Hoge bomen vangen veel wind: bekende merken kunnen zich geen misstanden veroorloven.” Ton Rennen, analist Triodos Research

12

NIEUWE PARTNER: WWF Triodos Bank verwelkomt een nieuwe partner: WWF, een van de grootste internationale natuurbehoudorganisaties. Het WWF leidt meer dan 1.300 projecten in meer dan 100 landen, met als doel de biodiversiteit te redden en de impact van de menselijke activiteit op de natuur te verminderen. De projecten zijn heel gevarieerd en gaan van acties in uw supermarkt tot het oprichten van reservaten voor bedreigde diersoorten. WWF België speelt een belangrijke rol in Congo, met onder meer ambitieuze herbebossingprojecten. Het WWF zal Triodos Bank voortaan bekend maken bij haar leden. In ruil krijgt de ngo een vaste vergoeding voor elke nieuwe spaarder die via haar een Triodos spaarrekening opent. Eerder dit jaar sloot ook EVA vzw (Ethisch Vegetarisch Alternatief) zich aan bij de Triodospartners. Een volledige lijst van al onze partners kunt u vinden op onze website. WWW.TRIODOS.BE WWW.WWF.BE LEES EEN INTERVIEW MET DAMIEN VINCENT, ALGEMEEN DIRECTEUR VAN WWF BELGIË, OP WWW.DEKLEURVANGELD.BE

TRIODOS FONDS

STEUNT BIOGRONDFONDS

In Hondelange, in de buurt van Aarlen, wordt binnenkort een windpark van 6 windmolens opgetrokken naast de E411. Een van die turbines is eigendom van de burgercoöperatie Vents du Sud, die werd opgericht door een dertigtal buurtbewoners. Hun doel: iedereen de kans geven om rechtstreeks te investeren in lokale groene energieprojecten en zo ook te delen in de toekomstige winsten. Na een lang traject van voorbereidingen en onderhandelingen zijn de eerste bouwwerken in Hondelange nu begonnen. Ondertussen hebben zich ook al meer dan 250 coöperanten aangesloten bij Vents du Sud. Hun turbine heeft een vermogen van 2 MW, en zal voldoende groene stroom leveren voor het jaarverbruik van 1.230 gezinnen. Triodos Bank heeft een krediet verleend voor de bouw van de coöperatieve windmolen via de projectvennootschap Vents d’Autelbas, 100% eigendom van Vents du Sud. WWW.VENTSDUSUD.BE

COÖPERATIEVE WINDMOLEN IN AARLEN

Onlangs werd het eerste Vlaamse biogrondfonds opgericht door de nieuwe coöperatie De Landgenoten, een samenwerking tussen verschillende middenveldorganisaties. Het fonds brengt privémiddelen samen (aandelen, legaten en schenkingen) om landbouwgrond te kopen en te verpachten aan bioboeren. Voor (startende) landbouwers vormt de hoge kostprijs van grond namelijk vaak een grote drempel. Triodos Fonds deed een schenking om de voorstudie voor de oprichting van het biogrondfonds te financieren. Het is een van de 24 projecten die de voorbije twee jaar een schenking van het Fonds kreeg. Triodos Fonds steunt hoofdzakelijk kleinschalige projecten in België met een duidelijk maatschappelijk doel. De middelen van het Fonds zijn afkomstig van spaarders van Triodos Bank die hun rente (of een deel daarvan) afstaan. Een overzicht van alle gesteunde projecten vindt u in het nieuwe activiteitenverslag op onze website. WWW.TRIODOS.BE WWW.DELANDGENOTEN.BE

VORMINGPLUS ANTWERPEN geeft diverse, interactieve vormingen aan volwassenen. De organisatie richt zich vooral naar groepen die moeilijker hun weg vinden naar opleidingen. Zo kunnen moeders die beter Nederlands willen leren dat bijvoorbeeld doen aan de hand van oefeningen met hun kleuters.

De vzw COTHAN is een erkend revalidatiecentrum voor kinderen met neurologische of motorische aandoeningen. Ongeveer 40 kinderen van 2 tot 14 jaar krijgen er aangepast onderwijs en de nodige ondersteuning.

Op hun bioboerderij kweken BENOÎT REDANT en MÉLANIE BRONCKAERTS zowel klassieke als ‘vergeten’ groenten. Die verkopen ze op de markten van Amay en Huy, en via groentepakketten. Hun grond bewerken ze niet met de tractor, maar met trekdieren.

De bed and breakfast ‘LIVING IN BRÛSEL’ is gevestigd in een herenhuis in Etterbeek dat duurzaam gerenoveerd werd met natuurlijke materialen. In de B&B wordt gewassen en gepoetst met ecologische producten en voor het ontbijt kunnen gasten kiezen uit een assortiment zelfgemaakte, streek- , fairtrade- en bioproducten.

Zie precies wat uw geld doet! Triodos Bank staat voor transparantie. Op onze website kunt u altijd zien wat we financieren dankzij uw spaargeld: duurzame ondernemingen en organisaties met toekomst.

triodos.be

HANDICAP & INTEGRATIE

14

DE VERSCHILLEN

VOORBIJ In de aangepaste groepswoning l’Essentiel kunnen volwassen met een handicap een zo zelfstandig mogelijk leven leiden. Het is een plek waar het bruist van leven en activiteit, en de integratie in het buurtleven vlot verloopt. “Maar alles gebeurt op het ritme van de bewoners, dankzij individuele begeleiding.”

tekst HIPPOLYTE BERTRAND foto’s JOHANNA DE TESSIÈRES

“Welkom!” Met een brede glimlach ontvangt Jason ons in de keuken van l’Essentiel in Lasne in Waals-Brabant. Hij legt uit dat hij hier “zo’n beetje een manusje van alles” is. Want maaltijden bereiden voor de 28 bewoners en een twintigtal begeleiders vraagt een feilloze organisatie. In de aanpalende zaal heerst een vrolijke drukte. “Deze ruimte is het hart van het gebouw, hier doen we bijna alles”, vertelt onze gids Dominique Hermans enthousiast. Als directielid van de vzw is hij verantwoordelijk voor een deel van de fondsenwerving, waarmee de vereniging activiteiten voor haar bewoners kan organiseren. En activiteiten zijn er genoeg: judo, rolstoeldansen, muziek, beeldende kunsten, een parcours om de zintuigen te stimuleren, paardentherapie, tuinieren, lessen communicatie of workshops ‘looking’ om je mooi te maken en je ‘looks’ te leren verzorgen. Maar “alles gebeurt op het ritme van de bewoners”, benadrukt Julie Bodenghien, een van de twee hoofdbegeleiders. “Wij werken op basis van een individueel schema dat we samen met iedereen afzonderlijk opstellen

15

GROOTSCHALIGE RENOVATIEWERKEN In Lasne onderging het voormalige rusthuis van de ‘Aalmoezeniers van de Arbeid’ uit Charleroi een grondige facelift om te voldoen aan de normen voor de opvang van mensen met een handicap. Zo’n 6,5 miljoen euro is in het project geïnvesteerd. Een bedrag dat is bijeengebracht via giften of leningen van sympathisanten, met externe middelen en met een lening bij Triodos Bank.

voor een periode van vier maanden”, legt ze uit, terwijl ze het schema met de dagprogramma’s laat zien. Voor elke afzonderlijke activiteit kunnen de bewoners een beroep doen op een gespecialiseerde begeleider.

de crèche ‘Petits tambours’, die in hetzelfde gebouw is gevestigd. Een derde van de plaatsen is gereserveerd voor kinderen met een handicap. Een andere bewoner helpt bij het toezicht in het nabijgelegen schooltje.

Contact en gezelligheid De grote ruimte met veel lichtinval is zowel eetkamer als speelruimte, en dat past perfect bij de filosofie van het huis, die staat voor contact en gezelligheid. Achterin spelen een groep jongens en meisjes hevige partijtjes tafeltennis. “Dat zijn jobstudenten die twee weken lang gezelschap kregen van enkele van onze bewoners. Samen hebben zij klussen uitgevoerd, bijvoorbeeld hagen snoeien, in het kader van de actie ‘Été solidaire’ van de gemeente Lasne”, legt Julie Bodenghien uit. Een initiatief dat veel succes heeft. Twee bewoners helpen ook regelmatig in

Grote diversiteit L’Essentiel opende de deuren in februari 2013 en is het resultaat van een initiatief van dokter Michel Englebert, vader van een jongen met hersenverlamming. Door het huidige tekort aan opvangplaatsen werd hij net als veel ouders in zijn situatie geconfronteerd met de vraag: hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn kind ook later een goed leven heeft? Met het nodige doorzettingsvermogen slaagde hij erin om een groep mensen bij elkaar te brengen die samen over die problematiek wilde nadenken, vertelt Vincent Rousseau, administratief en financieel directeur van de vereniging. “Dit project heeft, zoals de

l’Essentiel is erkend door het Waalse agentschap voor de integratie van personen met een handicap (Awiph), maar krijgt geen subsidie van dat agentschap. De vzw krijgt wel steun voor de tewerkstelling van werklozen, en een gulle subsidie van de provincie WaalsBrabant. Het centrum telt 28 individuele kamers en twee kamers voor tijdelijk verblijf, bijvoorbeeld voor wanneer ouders er even tussenuit willen.

oprichter het gewild heeft, een interessante humanistische dimensie, want het ging vanaf het begin uit van diversiteit op meerdere vlakken. Om te beginnen verwelkomen we zowel mannen als vrouwen. Ten tweede gaat het om uiteenlopende generaties: de bewoners zijn tussen 18 en 63 jaar oud. Ten derde lopen de soorten handicaps sterk uiteen, en ten slotte is er sprake van een grote sociale diversiteit.” Een bewonderenswaardige ambitie, die natuurlijk wel eens voor moeilijkheden zorgt, geeft Rousseau toe. Want het is niet eenvoudig om individuele begeleiding te organiseren voor 28 heel sterk uiteenlopende persoonlijkheden. “We bevinden ons nog in de leerfase”, geeft hij toe, en hij voegt eraan toe dat het de bedoeling is om van l’Essentiel geleidelijk aan ook een dagcentrum te maken, zodat ook wie er niet woont, kan deelnemen aan de activiteiten. WWW.ASBLESSENTIEL.BE

ONTMOETING

16

‘NOOD AAN GROENE OVERHEIDSINGREPEN’ Windmolenparken, biowinkels, fairtradegemeentes, steden die initiatieven nemen om klimaatneutraal te worden … met tal van kleine en grotere initiatieven bouwen we aan een duurzame economie. Op macroeconomisch vlak is er volgens Paul De Grauwe echter nog een lange weg te gaan. Enkel de overheid kan volgens hem de broodnodige verandering opleggen. tekst WIM HEIRBAUT foto SOFIE VAN HOOF

Al in 1989 pleitte economieprofessor Paul De Grauwe voor een intelligent gebruik van milieufiscaliteit in de paper Milieuvriendelijke groei: utopie of werkelijkheid? Toch reageert hij terughoudend als we hem contacteren voor een gesprek over de transitie naar een duurzame economie: “Ik ken daar niet zo veel van. Het interesseert me wel, maar ik doe er geen onderzoek naar,” verduidelijkt hij. “Dat wil niet zeggen dat ik een groene economie niet belangrijk vind.” Schaliegas en bruinkool “Ik stel vast dat er veel geld geïnvesteerd wordt om de economie duurzamer te maken. Maar tegelijk worden de investeringen in fossiele brandstoffen niet afgebouwd. De investeringen in schaliegas in de VS en de blijvende investeringen in bruinkoolwinning voor energieproductie in Duitsland zijn net rampzalig voor een duurzame economie. Er wordt nu meer dan vroeger geïnvesteerd in de meest vervuilende vormen van energieproductie.” “Op macro-economisch vlak blijven de emerging markets substantieel groeien, ondanks de crisis. De meeste groeilanden bewandelen een pad dat haaks staat op een duurzame, groene economie. In de ontwikkelde landen hebben we die evolutie in het verleden ook meegemaakt, alleen gaat het in de groeilanden nu in een versneld tempo. Daardoor verhoogt elk jaar de CO2-uitstoot en de druk op het milieu. Dat verontrust me. De impact van de huidige groene projecten blijft op macro-economisch vlak relatief beperkt.”

Alle kosten meerekenen Terwijl ook voor De Grauwe de transitie naar een groene energiesector cruciaal is: “We moeten andere energiebronnen dan de fossiele brandstoffen aanspreken, anders gaan we recht naar het ravijn.” Een tweede belangrijke sector is volgens hem transport. “Bepaalde vormen van transport zijn nu te goedkoop. Bijvoorbeeld het wegtransport calculeert nu niet alle kosten in, zoals die voor energieconversie en de uitstoot van uitlaatgassen. Bepaalde internationale handelspatronen vind ik momenteel ook niet efficiënt. Ik denk bijvoorbeeld aan het transport van boontjes uit Kenia naar ontwikkelde landen via luchttransport.” Een corrigerende overheid Hoe kan de overgang naar een duurzame economie dan toch versneld worden? “Het is onvermijdelijk dat de overheid via fiscale maatregelen de evolutie naar een duurzame en groene economie moet opleggen. In een vrije markt zitten namelijk niet alle kosten in de goederen en diensten vervat, waardoor de marktprijs verkeerd is. De overheid moet hier corrigerend optreden door middel van fiscale maatregelen en het subsidiëren van nieuwe technologieën. De overheid is de enige die dat kan doen.” Al is dat niet vanzelfsprekend: “Een milieufiscaliteit roept zeer veel weerstand op van allerlei drukkingsgroepen, zoals de transportsector. Hier in België is er wel een politieke voedingsbodem voor groene maatregelen. Maar op internationaal vlak vinden we die politieke voedingsbodem niet. Er zou meer

internationale samenwerking moeten komen om de CO2-uitstoot in te perken, maar het Kyoto-protocol blijft papier.” En de financiële sector? Van die kant verwacht De Grauwe weinig initiatief: “(Grote) banken geven leningen aan projecten die voor hen rendabel zijn en een beheersbaar risico hebben. In de marge steunen ze wel wat groene projecten, maar dat is hun kernactiviteit niet. Daarom moet de overheid milieubelastende projecten fiscaal ontmoedigen. Pas dan zal de financiële wereld die projecten niet meer financieren, omdat ze niet rendabel meer zullen zijn.” DEELT U DE VISIE VAN PAUL DE GRAUWE? LAAT HET ONS WETEN OP WWW.DEKLEURVANGELD.BE

Paul De Grauwe noemt zichzelf een echte liberaal, maar hij erkent ook de tekortkomingen van een totaal vrije markt. Vandaag doceert hij Europese politieke economie aan de prestigieuze London School of Economics. Daarvoor doceerde hij internationale economie aan de KU Leuven en was hij gastdocent aan verschillende universiteiten over de hele wereld. Van

1991 tot 2003 was hij federaal parlementslid voor (Open) VLD. Als lid van de Group of Economic Policy adviseerde hij ook José Manuel Barroso, voormalig voorzitter van de Europese Commissie. Zijn expertise ligt in het domein van internationale monetaire relaties, monetaire integratie, de buitenlandse wisselmarkten en de open markteconomie.

“We moeten andere energiebronnen dan de fossiele brandstoffen aanspreken, anders gaan we recht naar het ravijn.” Paul De Grauwe

ANDERS BANKIEREN

18

TRIODOS ONTMOETING Bent u actief in een vereniging of organisatie met duurzame waarden? Dan komen we Triodos Bank graag voorstellen tijdens een Triodos Ontmoeting. U brengt minimaal 20 mensen samen, en een Triodos-medewerk(st)er komt een presentatie geven en beantwoordt al uw vragen. Voor elke nieuwe spaarrekening die geopend wordt, krijgt uw organisatie 25 euro. Tot binnenkort? Meer info via 02 548 28 51 of [email protected]

58% Heel wat van onze klanten hebben al gekozen voor elektronische rekeninguittreksels via Internet Banking: in totaal 58% van alle spaarrekeningen. Dat spaart een hoop papier uit, laat ons toe om kosten te besparen én heeft ecologische voordelen. Aan Internet Banking zijn overigens geen kosten verbonden. KAPITAAL VOOR BIOSECTOR Begin dit jaar lanceerde Triodos Investment Management een nieuw langetermijnfonds dat risicokapitaal zal leveren voor toonaangevende, niet-beursgenoteerde ondernemingen in de sector van biovoeding en duurzame consumentenproducten (textiel, verzorgingsproducten) in Europa. Het Triodos Organic Growth Fund ging van start met 25,3 miljoen kapitaal en wil op termijn doorgroeien tot 150 miljoen euro. Enkel gekwalificeerde en professionele investeerders kunnen in het fonds beleggen.

FAIRE GELDWIJZER Wat doet mijn bank met mijn geld? Wat is het risico op schadelijke investeringen zoals wapens of fossiele brandstoffen? Welk product kies ik het beste? Het antwoord op die en vele andere geldvragen vindt u op de Faire Geldwijzer. Die website lanceerde de vzw FairFin onlangs om meer bekendheid te geven aan verantwoorde en duurzame manieren om met geld om te gaan. Triodos Bank komt uiteraard ook aan bod, en krijgt een heel positieve beoordeling. WWW.FAIRFIN.BE/MIND-THE-MAP

(I AM) #BANKINGONVALUES Kan bankieren persoonlijk en positief zijn? Die vraag zal centraal staan tijdens de eerste campagne die de leden van de Global Alliance for Banking on Values (GABV) samen organiseren op 23 oktober, zowel via lokale acties als via de sociale media. Het doel: waardengedreven bankieren een gezicht geven en tonen dat het een succesvolle, positieve beweging is die sociale, economische en ecologische verandering mogelijk maakt. Triodos Bank is medeoprichter van de GABV, die vandaag 25 leden telt en in totaal 20 miljoen klanten bedient. WWW.GABV.ORG

9.000 FANS Bij het ter perse gaan van dit magazine hadden we bijna de kaap van 9.000 fans gerond op onze Facebook-pagina. Volg ons ook, blijf op de hoogte en deel uw mening met ons! WWW.FACEBOOK.COM/TRIODOS.BE

FEITEN & CIJFERS

19

TRIODOS WOONKREDIETEN.

In de eerste zes maanden van dit jaar kende Triodos Bank in België 204 nieuwe woonkredieten toe. Dat is een stijging van 84% tegenover dezelfde periode vorig jaar. Eind juni 2014 had Triodos Bank in totaal 1.066 woonkredieten uitstaan.

-0,70% -0,60% -0,50%

+84% < E60 _ < E50 _ < E30 _ KORTING VOOR ENERGIE-EFFICIËNTIE . Hoe lager het energiepeil van uw woning, hoe meer korting u krijgt op de rentevoet van een Triodos woonkrediet. De minimumkorting van 0,50% geldt ook voor sociale woonvormen zoals cohousing of kangoeroewonen, en voor ecorenovaties.

82% van de klanten met een Triodos woonkrediet woont in een huis of appartement met een E-peil van E50 of lager.

82%

GEMIDDELDE WONINGPRIJS (2013)

BRUSSEL

368.941EURO

137.000 EURO

Gemiddeld leent een Belg voor een woonkrediet een bedrag van 137.000 euro. Voor een bouwkrediet is dat 140.000 euro, voor een renovatie 42.000 euro (eind juni 2014).

VLAANDEREN

212.265 EURO WALLONIË

Bronnen: Beroepsvereniging van het Krediet, Federale Overheidsdienst Economie

147.816 EURO

GEMIDDELDE PRIJS VAN EEN APPARTEMENT (2013)

BRUSSEL

225.895 EURO VLAANDEREN

211.138 EURO WALLONIË

168.577 EURO

WOONKREDIETEN.

Hoe energiezuiniger uw woning, hoe voordeliger uw rentevoet: dat is het principe van het Triodos woonkrediet. Op die manier stimuleren we duurzaam bouwen en renoveren. Huizen zijn vandaag namelijk grootverbruikers van energie en het potentieel voor de vergroening van de woningmarkt is nog heel groot. Meer weten over ons woonkredietaanbod? Kijk op www.triodos.be.

20

DESIGN MET EEN VERHAAL Kasten uit sloophout of tassen uit gerecycleerde dekzeilen: wie rondkijkt in designwinkel Rewind ontdekt de wondere mogelijkheden van hergebruik. Achter elk product schuilt een verhaal. ‘‘Esthetiek en ecologie gaan heel mooi samen.’’

tekst en foto’s LISA DEVELTERE

ZIE PRECIES WAT UW GELD DOET

21

“Veel mensen denken bij ecologie aan bricoleerwerk, en zijn verrast hoe strak onze producten zijn.” Stijn Gilles, Rewind

MEVROUWTJE &MENEERTJE Voor de allerkleinsten lanceerde Rewind Kids de eigen kledinglijn Mevrouwtje &Meneertje. Op de T-shirts, broekjes, kruippakjes en slabbetjes staan tekeningen van kinderen. “We organiseren regelmatig tekenwedstrijden waar drie of vier winnende tekeningen uitgekozen worden. Ondertussen hebben we al een dertigtal designers.” De kinderkledij bestaat uit 100 procent biokatoen, geverfd met waterdragende inkten. Een deel van de opbrengst gaat naar het Kinderkankerfonds. Triodos Bank heeft een krediet verleend voor de aankoop van de voorraad kinderkleren. Eerder financierde de bank al de inrichting van de Rewind-winkel.

Voor ze Rewind openden, volgden de zaakvoerders Liesbeth Wouters en Stijn Gilles een divers parcours. Terwijl Gilles eerder meewerkte aan de productie van films en reclamespots, kwam Wouters na een opleiding mode in de modewereld terecht. “Het is een harde en onzekere wereld. Na vijf jaar was ik toe aan iets anders”, vertelt ze. “Ik wilde graag iets op mezelf beginnen en toen ik in Rotterdam een conceptwinkel rond hergebruik zag, is het idee voor Rewind ontstaan.” Het koppel opende vijf jaar geleden hun eerste winkel Rewind Design in de Riemstraat in Antwerpen en niet veel later de Rewind Webshop. Omdat hun eigen kledingmerk voor baby’s en kinderen Mevrouwtje&Meneertje zo aansloeg, opende Rewind in 2012 een tweede winkel: Rewind Kids. Strak én strikt “Veel mensen linken ecologie aan ambachtelijke producten of bricoleerwerk, waar op zich niets mis mee is. Maar onze klanten zijn daardoor wel vaak verrast om te zien hoe strak onze producten zijn”, zegt Gilles. “Esthetiek en ecologie gaan heel mooi samen. Het is verrassend wat er allemaal bestaat. We blijven maar mooie dingen vinden, ook al zijn onze selectiecriteria heel strikt.” Rewind verkoopt voornamelijk producten van hergebruikte materialen zoals kasten vervaardigd uit sloophout, speelgoed uit gerecycleerde melkflessen, fruitschalen gemaakt van oude magazines of tassen van kleurrijke vrachtwagendekzeilen. Alle andere producten zijn ecologisch of fair trade. “Het is leuk om mooie creaties te verkopen en aan je klanten een even mooi verhaal te kunnen vertellen over hoe ze tot stand gekomen zijn”, zegt Wouters. Rewinds keuze voor hergebruik reikt verder dan het aanbod in de winkel. De winkelzakjes zijn gemaakt van oude kranten, bestellingen via de webshop worden verzonden in hergebruikte dozen, en de cadeauverpakking is gemaakt uit overschotten van posters van een drukkerij in de buurt. Studentenexpo’s “Toen we met onze winkel begonnen, was het een nieuw concept, maar we hadden het gevoel dat het publiek er klaar voor was”, zegt Wouters. “Ook bij de jonge generatie ontwerpers merk je een grote interesse in ecodesign”, vult Gilles aan. “Ongeveer 15 tot 20 procent van de afstuderende designstudenten zijn bezig met duurzaamheid of hergebruik.” Rewind steunt kleine ontwerpers die hun producten willen verkopen en organiseert in de winkel expo’s rond hergebruik waar ook studenten hun werk kunnen tentoonstellen. “Er zijn op dit moment ongelooflijke ontwikkelingen bezig,” vertelt Gilles. “Het is geen hype. Ook grote bedrijven beginnen het nut van hergebruik in te zien. De volledige designwereld zou mee op de kar moeten springen. Waar we naartoe moeten, is de combinatie van technologie en design, zoals 3D-printen. Daar zit een enorm potentieel in om de afvalberg te verminderen. Er zijn veel mogelijkheden, we moeten het gewoon doen.” WWW.REWINDDESIGN.BE

DUURZA ONDE LOE D KLE VA GE NO COLOFON

SPAREN Ik hou mijn geld beschikbaar.

> SPAARREKENING Ik spaar voor mijn kind.

> SPAARREKENING VOOR EEN MINDERJARIGE

• Mijn spaargeld financiert uitsluitend projecten met een positieve impact op mens, milieu en maatschappij. • Ik weet precies welke ondernemingen en organisaties mijn spaargeld financiert. • Ik wil geen risico, maar zekerheid en een evenwichtig rendement.

BELEGGEN

Mijn spaargeld staat voor een periode vast. Hoe langer de periode, hoe hoger het rendement.

> TERMIJNREKENING

DE KLEUR VAN GELD is een publicatie van Triodos Bank, die gratis wordt verstuurd naar klanten en partners om hen te informeren over de activiteiten van de bank.

Ik investeer in de groei van de duurzame bank.

• Ik zoek zowel financieel als maatschappelijk rendement. • Ik beleg op lange termijn, zonder rendements- of kapitaalgarantie.

VERMOGENSBEHEER Ik krijg advies, maar beheer mijn vermogen zelfstandig.

> PERSONAL BANKING

> CERTIFICATEN VAN AANDELEN TRIODOS BANK

Ik beleg in fondsen die het beste scoren op sociaal en ecologisch vlak.

> DUURZAME FONDSEN

• Ik wil graag persoonlijk advies voor het beheer van mijn vermogen (vanaf 200.000 euro). • Ik beleg volgens strikte sociale en ecologische criteria.

LAY-OUT Head Office www.headoffice.be

LENEN

Ik leen voor een duurzame woning of renovatie.

> WOONKREDIET

Hoe duurzamer mijn woning, hoe voordeliger mijn krediet.

Ik leen voor mijn onderneming, vereniging of organisatie.

> KREDIETEN VOOR PROFESSIONELEN

MEER WETEN? CONTACTEER ONS > Sparen en beleggen: > Vermogensbeheer: > Woonkredieten: > Professionele kredieten:

02 548 28 51 of [email protected] 02 549 59 61 of [email protected] 02 549 59 60 of [email protected] 02 548 28 10 of [email protected]

Renteverlaging op spaarrekeningen sinds 01/08/2014. Alle tarieven en meer informatie over onze producten en diensten vindt u altijd op www.triodos.be.

GEMAAKT DOOR François Bertrand Donna De Coeyere Veerle Lauwers Lieve Schreurs Joris Smeets

CONCEPT & DESIGN Studio Room www.studioroom.nl

• Ik beleg op lange termijn, zonder rendements- of kapitaalgarantie.

Ik leen voor een project met sociale, ecologische of culturele meerwaarde en een gezond financieel plan.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Olivier Marquet, Hoogstraat 139/3, 1000 Brussel, België

REDACTEURS Hippolyte Bertrand Lisa Develtere Wim Heirbaut Chantal Samson Lieve Schreurs Joris Smeets Marleen Wauters

Ik vertrouw het beheer toe aan specialisten.

> PRIVATE BANKING

WILT U ONS MAGAZINE NIET MEER ONTVANGEN? Laat het ons weten via [email protected] of 02 548 28 51. Of geef het zelf aan in Internet Banking: Instellingen > Triodos-communicatie.

triodos.be

FOTO’S Johanna De Tessières Lisa Develtere Olivier Papegnies Sofie Van Hoof Danny Willems DRUKKER Manufast

DE KLEUR VAN GELD wordt gedrukt op 100% gerecycleerd papier en met vegetale inkten TRIODOS BANK Hoogstraat 139/3 1000 Brussel T 02 548 28 28 F 02 548 28 29 [email protected] www.triodos.be Btw BE 0450.507.887 RPR Brussel Belgisch bijkantoor van Triodos Bank nv (Nederland)

TRIODOS BANK is gespecialiseerd in kredietverlening aan projecten, organisaties en ondernemingen in culturele, sociale en ecologische sectoren. Ze biedt duurzame spaar- en beleggingsformules aan voor zowel particuliere als professionele klanten.

AAMHEID ER DE OEP DE EUR AN ELD O. 13

Zie precies wat uw geld doet

8

Duurzaamheid onder de loep

20

Design met een verhaal

6 Gelouterd door de kunst

TRIODOS OP BEZOEK BIJ UW ORGANISATIE?

Bent u actief in een vereniging of organisatie met duurzame waarden? Dan komen we de duurzame bank graag persoonlijk voorstellen tijdens een Triodos Ontmoeting.

Meer info op p.18, via 02 548 28 51 of [email protected]

NIEUW: DE KLEUR VAN GELD ONLINE

Lees De kleur van geld nu ook op uw laptop, tablet of smartphone. Surf naar www.dekleurvangeld.be.

HOOGSTRAAT 139/3, 1000 BRUSSEL 02 548 28 28 [email protected] INFORMATIE & ADVIES: 02 548 28 51 WOONKREDIETEN: 02 549 59 60 PROFESSIONELE KREDIETEN: 02 548 28 10 WWW.TRIODOS.BE WWW.FACEBOOK.COM/ TRIODOS.BE