UITGAVE VAN TRIODOS BANK - NO ZOMER

UITGAVE VAN TRIODOS BANK - NO 127 - ZOMER 2014 - WWW.TRIODOS.NL

IN DIT NUMMER: GROEI IS MEER DAN EEN CIJFER VREDE ALS WERKWOORD BRUGGEN VAN VREDE KOM KIJKEN, PROEVEN EN BELEVEN! AFRIKAANSE WIND WELVAART ZONDER GROEI CULTUREEL MEKKA

06

Het is een open deur, iedereen wil vrede. Wat kun je zelf doen?

08

Vrede versterkt evenwicht en verbinding

05

Alles wat je aandacht geeft groeit

VRE VERST EVENW EN VERBIN D KLE VA 20

Metaal Kathedraal krijgt nieuwe culturele functie

05

GROEI IS MEER DAN EEN CIJFER Alles wat je aandacht geeft groeit. En dat maakt groei tot veel meer dan een cijfer. Triodos Bank maakte een film hierover.

06

VREDE ALS WERKWOORD Met muziek, kunst, sport, media en dialoog zet MasterPeace zich in voor vrede.

08

BRUGGEN VAN VREDE Vrede gaat over bruggen bouwen, verbinden en het vermogen om verschillen te overwinnen.

12

KOM KIJKEN, PROEVEN EN BELEVEN! Kom op zaterdag 28 juni naar de Hart-Hoofddag van Triodos bank. Ondernemers door het hele land zetten hun deuren speciaal voor klanten van de bank open.

inhoud

14

AFRIKAANSE WIND Over een paar jaar staat bij Lake Turkana in Noord-Kenia een van de grootste windmolenparken ter wereld.

16

WELVAART ZONDER GROEI Tim Jackson is ervan overtuigd dat we de groei-economie kunnen loslaten.

18

BIJENPARADIJS Op zaterdag 21 juni wordt op landgoed Roggebotstaete een waar bijenparadijs geopend.

20

CULTUREEL MEKKA De Metaal Kathedraal in Utrecht is cultureel podium, buurthuis en broedplaats tegelijk.

beeld cover RYANJLANE De Kleur van Geld informeert over de activiteiten van Triodos Bank en Triodos beleggingsfondsen. Het wordt gratis toegezonden aan klanten en relaties.

COLUMN MATTHIJS BIERMAN

NIEUWS

4

VER ANDER KRACHT

Op 28 juni organiseert Triodos Bank de jaarlijkse Hart-Hoofddag. Een dag waarop ondernemers hun deuren open zetten voor klanten van de bank. Het is een prachtige gelegenheid om de ondernemers te ontmoeten die we financieren en om zelf te zien hoe uw geld verschil maakt. Wij nodigen u van harte uit voor deze inspirerende dag. U vindt het volledige programma op onze website. De ondernemers die meedoen aan de Hart-Hoofddag dragen allemaal bij aan een duurzame economie en aan evenwichtige ontwikkeling in Nederland. Dat is uiteraard net zo goed buiten ons land van belang, ook – of misschien juist – op plekken waar evenwicht soms ver te zoeken is. In dit nummer verkennen we hoe duurzame ontwikkeling een basis kan zijn voor meer stabiliteit en verdraagzaamheid. Verdraagzaamheid ontstaat waar mensen elkaar ontmoeten. “Élke ontmoeting is een kans. Die moet je niet voorbij laten gaan,” zegt Rabbijn Soetendorp. Die opvatting past bij het gedachtegoed van Triodos Bank. Want geld heeft veranderkracht. Wij willen die kracht benutten en op die manier een menswaardige samenleving stimuleren. We wensen u veel leesplezier. Matthijs Bierman Directeur Triodos Bank Nederland [email protected]

Tien jaar geleden kocht Yt van der Ploeg met een financiering van Triodos Bank een oude melkveeboerderij in het Friese Appelscha. Ze bouwde het om tot herberg Het Volle Leven. Een unieke locatie aan de rand van nationaal Park Het Drents Friese Wold. Gasten kunnen tot rust komen in de binnentuin en genieten van een bourgondisch biologisch diner. De eigenaresse kookt zelf en gebruikt hiervoor producten uit eigen moestuin. Van der Ploeg is trots op deze ecologische bedrijfsvoering van haar onderneming die ook tot uiting komt in de themaavonden met proeverijen. Hebt u zelf zin in een overnachting in Herberg Het Volle Leven? Om het tienjarige jubileum te vieren, biedt de eigenaresse een korting aan speciaal voor klanten van Triodos Bank. Kijk op de antwoordcoupon bij dit nummer. WWW.HETVOLLELEVEN.COM

Sinds dit jaar heeft de Amsterdamse RAI het grootste zonnedak van Amsterdam. De 1.632 panelen op het dak van hal 8 leveren jaarlijks energie voor zo’n 140 huishoudens. Dit zorgt voor een CO2reductie van ongeveer 150 ton per jaar. Triodos Groenfonds financierde een groot deel van dit duurzame energieproject. Maarten van Poelgeest, Amsterdamse Wethouder van Klimaat en Milieu: “Ik ben blij dat een groot en beeldbepalend Amsterdams bedrijf als de RAI nu ook kiest voor grootschalige duurzame energieopwekking. Dit is een voorbeeld voor veel andere grote bedrijven in de stad.” De zonne-energie brengt de groene bedrijfsvoering van het beurs- en congrescentrum naar een hoger niveau. Van bijvoorbeeld Warmte- en Koudeopslag (WKO) en warmtekrachtkoppeling werd al gebruik gemaakt. De mogelijkheden om ook andere delen van het complex met zonnepanelen uit te rusten, wordt onderzocht. WWW.TRIODOS.NL/GROENFONDS

GROOTSTE ZONNEDAK VAN AMSTERDAM

5

ENERGIE-

ZUINIG STUDEREN

Energiezuinig wonen als student? Dat kan sinds deze zomer in Leeuwarden. Hier is namelijk een duurzaam studentenhuis gerealiseerd met 70 studio’s en 39 kamers. Het pand heeft onder andere een energiedak waar water verwarmd wordt om mee te douchen. Daarnaast is het gebouw voorzien van Warmte- en Koudeopslag (WKO) en er zijn vacuümtoiletten die met minder water doorspoelen.

NIEUWS

GROEI

GROEI IS MEER DAN EEN CIJFER Alles wat je aandacht geeft groeit. En dat maakt groei tot veel meer dan een cijfer. In onze jongste campagne hebben we mensen aan het denken gezet over groei. In een twee minuten durende film laten we zien dat je ook anders naar groei kunt kijken.

Hessel Jansen, directeur van Studentenhuisvesting Leeuwarden: “We willen met dit project studenten confronteren met hun energieverbruik. Meestal zijn studenten hier nog niet mee bezig, maar omdat ze in deze woningen zien wat ze verbruiken, willen we meer bewustwording onder deze groep creëren. Hiervoor hebben we alle woningen van meters voorzien. Het grote voordeel voor de studenten: met de app die we hebben ontwikkeld, hebben zij inzicht in hun energieverbruik. En hoe minder energie de studenten verloren laten gaan, hoe lager hun energierekening.” Triodos Bank is als financier betrokken bij dit project. WWW.CAMPUSLEEUWARDEN.NL

En dan zie je dat Nederland groeit als nooit tevoren. Met deze boodschap willen we graag veel meer mensen inspireren en bij ons betrekken. Vanaf juli is de film daarom weer te zien op televisie en op diverse websites. Bekijk hem alvast op www.triodos.nl/groei

JUNI 2014 Het online jaarverslag 2013 van Triodos Bank is beschikbaar op onze website. Ook dit jaar vindt u korte filmpjes en interviews met de directieleden. U stelt zelf eenvoudig grafieken en rapportages samen met de voor u relevante resultaten van Triodos Bank in 2013. Bekijk het jaarverslag op onze website. VERSLAG.TRIODOS.NL

VREDE ALS WERKWOORD forget, Show me and I may remember, Involve me and I will understand.” 45 LANDEN Met muziek, kunst, sport, media en dialoog zet MasterPeace zich in voor internationale verbondenheid, ontwapening en het terugdringen van (gewapende) conflicten. In 45 landen zijn er maar liefst 57 MasterPeace Clubs die zich in hun directe omgeving hard maken voor vreedzame oplossingen en die evenementen organiseren om aandacht voor vrede te vragen.

VREDE ALS WERKWOORD Het is een open deur, iedereen wil vrede. Maar hoe zet je je hier nu voor in en welke beweging kun je in gang zetten? Ilco van der Linde (oprichter van de Bevrijdingsfestivals en dance4life) dacht het niet alleen, maar deed het ook. Hij richtte in 2011 MasterPeace op, samen met compagnon Mohamed Helmy uit Egypte. Inmiddels is het een wereldwijd vredesinitiatief dat duizenden zogenaamde ‘peace builders’ mobiliseert, want vrede is een werkwoord, het komt niet vanzelf. Van der Linde: “We winnen de laatste tijd diverse innovatieprijzen met onze vredesbeweging, maar Confucius zei al 2500 jaar geleden: Tell me and I will

HOOGTEPUNT Op 21 september 2014, de VN Internationale Dag van de Vrede, organiseert MasterPeace verschillende vredesconcerten en evenementen in meer in dan 40 landen. Met als hoogtepunt één overkoepelend concert in Amsterdam. Artiesten uit verschillende conflictgebieden zullen hier samen op het podium staan onder begeleiding van het Metropole Orkest. Het concert is een beloning voor iedereen die zich actief heeft ingezet voor de vredesprojecten. Met de opbrengst van de kaartverkoop wordt het vredeswerk van MasterPeace gesteund. Triodos Foundation is een van de founding partners van MasterPeace. LEZERSAANBOD Als klant van Triodos Bank kunt u het vredesconcert ook bijwonen. Kijk voor de speciale ‘Early Bird’ actie op de coupon bij dit nummer. MEER INFORMATIE OVER MASTERPEACE VINDT U OP WWW.MASTERPEACE2014.NL

MIJN GELD GAAT GOED

“Confucius zei al 2500 jaar geleden: Tell me and I will forget, Show me and I may remember, Involve me and I will understand.” Ilco van der Linde

BRUGGEN VAN VREDE “Vrede gaat over bruggen bouwen, verbinden en het vermogen om verschillen te overwinnen.” Dat zegt Ted van den Bergh, directeur van Stichting Triodos Foundation. “Een vreedzame samenleving is in staat om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden en aan nieuwe ontwikkelingen. Fricties worden opgevangen en omgezet in positieve verandering en evenwicht. Triodos Bank wil bijdragen aan initiatieven die evenwicht en verbinding in de samenleving versterken. Geld heeft veranderkracht. Wij willen die kracht benutten.”

fotografie MASTERPEACE / DE BASIS tekst TOBIAS REIJNGOUD

9

KWARTAALDOSSIER

De Verenigde Naties gebruiken de Human Development Index (HDI) om de ontwikkelingsgraad van landen uit te drukken. De index betrekt factoren als levensverwachting, scholingsgraad en bruto nationaal product per hoofd van de bevolking om te bepalen hoe een land er voor staat. Landen met de hoogste score (2012): 1.Noorwegen, 2.Australië, 3.Verenigde Staten, 4.Nederland en 5.Duitsland.

STICHTING TRIODOS FOUNDATION Stichting Triodos Foundation ondersteunt verschillende initiatieven op het gebied van vrede. Bijvoorbeeld de Hope Flowers School in Bethlehem, waar kinderen van verschillende bevolkingsgroepen samen les krijgen. En Kreddha, een organisatie die bemiddelt in internationale conflicten. Directeur Ted van den Bergh: “Vernieuwende initiatieven kunnen vaak niet van de grond komen met de verplichtingen die aan een bancaire lening vastzitten. In die gevallen is een geldschenking op zijn plaats.” U kunt bijdragen aan het werk van de foundation door bijvoorbeeld een eenmalige gift te doen, of door de jaarlijkse rente op een spaarrekening bij Triodos Bank aan de stichting te schenken. TRIODOSFOUNDATION.NL

SEPTEMBER

Hoop Vrede is een werkwoord, zegt Van den Bergh, die vanuit Triodos Foundation betrokken is bij verschillende initiatieven op het gebied van vrede en verdraagzaamheid (zie kader). “Het versterken van evenwicht en verbinding in de samen leving vraagt voortdurende aandacht. Dat is ook voor Triodos Bank een belangrijk uitgangspunt. We financieren initiatieven en ondernemers die bruggen slaan. Zoals levensbeschouwelijke instellingen die een open dialoog aangaan met de samenleving en met andere levensbeschouwelijke stromingen. En biologische boeren die een brug slaan met de reguliere landbouwsector, om zo van elkaar te leren.” De bank werkt ook samen met vredesorganisatie PAX. Beide organisaties zijn bijvoorbeeld betrokken bij MasterPeace, dat wereldwijd locale vredesinitiatieven stimuleert. “Ons werk bestaat uit bruggen bouwen,” zegt Freek Landmeter, directeur van PAX. “Wij doen dat bijvoorbeeld in Syrië en Zuid-Soedan, en in de vorm van acties tegen wapenhandel. Maar bruggen bouwen is niet alleen van belang in ‘grote’ situaties van oorlog. Iedereen kan het doen, bijvoorbeeld in de eigen woonomgeving. Ook daar is het soms van belang om verdraagzaamheid te versterken. Bij buurtfeesten en wijkconcerten leren buurtbewoners elkaar kennen en ontstaan meer cohesie en betrokkenheid. Wie vrede wil bevorderen,

hoeft zich niet blind te staren op internationale vraagstukken. Stel jezelf de vraag: wat kan ík doen? En ga dan aan de slag.” Bruggen bouwen is een kwestie van kleine stapjes, meent Landmeter. “Als je snel resultaat verwacht, raak je gedemotiveerd. Het is zaak stug door te gaan, durf te tonen en hoop te blijven koesteren. Uiteindelijk holt de druppel de steen uit. Václav Havel schrijft: ‘Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, niet omdat het kans van slagen heeft’. Voor PAX is dat een belangrijk uitgangspunt. Dat zie je in ons werk terug. Zo ondersteunt PAX met het project Ambassades van Vrede zo’n vijftig groepen in Nederland die verbindende activiteiten organiseren in hun eigen wijk. Denk aan debatten, wandelingen door de wijk en sportwedstrijden. Daarmee verbeteren ze niet in één klap de leefbaarheid, maar als ze er een aantal jaren mee doorgaan, plukt de wijk er uiteindelijk de vruchten van.”

21 september is in 1981 door de Verenigde Naties uitgeroepen als de Internationale Dag van de Vrede.

Duurzame vrede Vrede is een voorwaarde voor duurzame, positieve ontwikkeling. “Neem de situatie in verschillende ontwikkelingslanden,” zegt Van den Bergh. “Zodra ergens oorlog uitbreekt, dreigt veel van wat is opgebouwd weer verloren te gaan. Investeringen in bijvoorbeeld onderwijs en gezondheidszorg zijn kwetsbaar wanneer de vlam in de pan slaat.” Anderzijds zijn ze vaak juist het begin van stabiliteit. “Duurzame ontwikkeling kan ook een basis zijn voor vrede. En dus moet je er aan blijven werken,” meent Van den Bergh. “Zo draagt onderwijs bij aan de ontwikkeling van toekomstige generaties en is het een directe investering in een betere toekomst. En versterkt biologische landbouw de vruchtbaarheid van de bodem, waardoor die ook later voor de voedselvoorziening kan blijven dienen. Dat is een basis voor de stabiliteit van de samenleving.”

“Het is zaak stug door te gaan, durf te tonen en hoop te blijven koesteren. Uiteindelijk holt de druppel de steen uit.” Freek Landmeter

BRON: United Nations Development Programme, PAX

PAX ondersteunt met het project Ambassades van Vrede zo’n 50 groepen in Nederland die verbindende activiteiten organiseren in hun eigen wijk.

10 NOBELPRIJSWINNAARS

GRAFIEK > De Nobelprijs voor de Vrede wordt sinds 1901 uitgereikt. In oktober wordt de winnaar van 2014 bekend gemaakt. Hiernaast een overzicht van een aantal eerdere winnaars verdeeld over de afgelopen decennia. DE BASIS De Basis in Doorn is een sprekend voorbeeld van een initiatief dat levenskwaliteit en verbinding versterkt. Hieronder de herdenkingsplaats in Doorn.

Positieve verandering Voor Triodos Bank is de vraag of een ondernemer bijdraagt aan een evenwichtige en verdraagzame samenleving, een belangrijk financieringscriterium. Van den Bergh: “Want geld kan positieve verandering stimuleren en levenskwaliteit, evenwicht en verbinding bevorderen.” Als het gaat om bijdragen aan levenskwaliteit, financiert de bank bijvoorbeeld kleinschalige en persoonlijke ouderenzorg. Ook is de bank betrokken bij kinderopvang waar kinderen met en zonder beperking samen spelen. Dat bevordert de onderlinge verbondenheid en verrijkt de sociale ontwikkeling van de kinderen. De Basis in Doorn is een sprekend voorbeeld van een initiatief dat levenskwaliteit en verbinding versterkt. “Wij bieden psycho-sociale ondersteuning aan onder meer militairen, politiemensen en ambulancemedewerkers die te maken hebben gehad met traumatische ervaringen,” vertelt directeur Hugo van de Kamp. Triodos Bank financierde het onlangs geopende duurzame gebouw van de Basis. Van de Kamp: “Bruggen slaan staat centraal in ons werk. Veel cliënten hebben psychische klachten, bijvoorbeeld vanwege hun ervaringen als militair tijdens vredesmissies. Door hen te ondersteunen, proberen we ze te helpen aansluiting te vinden met hun omgeving. Zodat ze weer volwaardig kunnen deel nemen aan de samenleving.” MasterPeace Triodos Bank is met Triodos Foundation een van de founding partners van MasterPeace, in 2011 mede opgericht door sociaal ondernemer Ilco van der Linde. “We zijn een wereldwijde, kleinschalige vredesbeweging, actief in 45 landen,” vertelt Van der Linde. “Daar werken groepen burgers aan initiatieven rond vrede en verdraagzaamheid. Soms organiseren ze verbroederingsconcerten waar ze diverse bevolkingsgroepen bij betrekken. Op andere plekken organiseren ze voetbal wedstrijden met strijders van ver-

schillende partijen. Die wedstrijden zijn een kans op een vredige ontmoeting van mensen die elkaar soms letterlijk naar het leven staan.” Op 21 september 2014, de Internationale Dag van de Vrede, organiseert MasterPeace wereldwijd veertig vredesconcerten, waaronder een in Amsterdam. “Tijdens die concerten treden artiesten samen op met hun ‘tegenstanders’. Zo hebben we gezamenlijke optredens van Palestijnse en Israëlische musici.” Ontmoeten Bruggen bouwen doe je vaak met kleine, persoonlijke gebaren, zegt emeritus rabbijn Awraham Soetendorp. “Daarmee kun je anderen op een positieve manier raken. Aanraken. En zo kan een intieme band van betrokkenheid ontstaan. Opstaan, en met uitgestoken hand op de ander toelopen: daar komt het op aan. Dat kun je in je dagelijks leven vormgeven. Als iemand je ergens onterecht van beschuldigt, heb je de keus: of je gaat je verdedigen, of je steekt je hand uit. Elke ontmoeting is een kans. Die moet je niet voorbij laten gaan. In de Talmoed en in de Koran staat: ‘Wie één leven redt, redt een hele wereld.’ Het is belangrijk om energie te geven aan het hoopvolle in de wereld. Ik kom veel op scholen. In de ogen van kinderen zie ik het licht van de hoop. Dat geeft kracht en vertrouwen.” Soetendorp was tijdens de oorlog als jong kind ondergedoken, apart van zijn ouders. “Ik was een baby van drie maanden. Een verzetsman bracht me naar een onderduikadres. Hij klopte er op de deur, en die werd opengedaan door Ria en Bertus van der Kemp. In een paar seconden moesten zij beslissen: doen we de deur weer dicht, of gaan we voor deze Joodse baby zorgen? Ze deden het laatste en werden mijn pleegouders. Ze redden mijn leven. Ik zie mezelf, onszelf, vaak in de schoenen van mijn pleegouders. De deur staat op een kier. Doen we hem open of dicht?”

2012 EUROPESE UNIE

2001 VERENIGDE NATIES

1993 NELSON MANDELA

1984 DESMOND TUTU 1979 MOEDER TERESA

1964 MARTIN LUTHER KING

1953 GEORGE MARSHALL

1946 EMILY GREENE BALCH

WWW.PAXVOORVREDE.NL WWW.MASTERPEACE2014.NL WWW.TRIODOSFOUNDATION.NL

1937 ROBERT CECIL

1920 LÉON BOURGEOIS

1911 TOBIAS ASSER

1901 HENRI DUNANT

11

MasterPeace organiseert op 21 september 2014 een hartverwarmend concert met diverse artiesten onder meer uit conflictgebieden en begeleid door het Metropole Orkest.

“Duurzame ontwikkeling kan een basis zijn voor vrede.”

Ilco van der Linde (rechts) tijdens de opname van de documentaire ‘MasterPeace Music above Fighting’.

UW BIJDRAGE AAN VREDE Wilt u zelf een bijdrage leveren aan vrede, kijk dan op de coupon bij dit nummer van De Kleur van Geld. U kunt bijvoorbeeld een donatie doen aan de vredesinitiatieven die Stichting Triodos Foundation steunt. TRIODOSFOUNDATION.NL

Tijdens zijn reis voor MasterPeace in Congo laat Van Velzen zien dat muziek verbroedert.

MasterPeace zet zich wereldwijd in voor vrede.

zintuigen

MUZIEK prikkelt de

meter hoogte

5 tot 17

KLIMPARCOURSEN van

STICHTING SKYWAY

boom toppen

AVONTUUR in de

FUN FOREST

GA VOOR ALLE 28 ONDERNEMERS DIE MEEDOEN NAAR TRIODOS.NL/ HART-HOOFDDAG

zelf in de top van een levende boom

Klim

ERVAAR

NIEUWE WEME

huishoudens

7.200

WINDPARK Oldebroekertocht levert groene stroom aan

stal voor goede mest zorgen

duurzame

125 KOEIEN die in een milieuvriendelijke en

ook ijs wordt geproduceerd

melk

BOERDERIJ waar naast

ijs

PROEF Maak je eigen biologische

12

windmolens in dit park

RAEDTHUYS Groep heeft

BIOLOGISCHE stadsboerderij met

gezien? Dit is uw kans!

van binnen

BEKIJK Ooit een windmolencabine

karakter

bijeenkomsten per jaar

DE BALIE

kruiden tuin

wandel

door de kruidentuin en krijg uitleg in de apotheek!

ERVAAR

van boerenproducten

smaak

ONTDEK Proef de

NATUURLIJKE lichaamsverzorging en geneesmiddelen uit eigen

landen verkocht

56

WELEDAproducten worden in

WELEDA

honderden

ORGANISEERT

producten

biologische

GENNEPER HOEVE

BOERDERIJWINKEL met breed assortiment aan

educatief

en volg de rondleiding

concert

musici

HOOGWAARDIGE instrumenten voor talentvolle

GENIET Kom luisteren naar een

RAEDTHUYS GROEP

musici spelen op een instrument van het NMF

400

ROND DE

NATIONAAL MUZIEKINSTRUMENTEN FONDS

1

muziek te beleven

gehoor

BELEEF Ervaar zelf hoe het is om zonder

ZATERDAG 28 JUNI

De Hart-Hoofddag is een uitgelezen kans om te zien en ervaren wat er daadwerkelijk met uw geld gebeurt. Meer dan 20 ondernemers openen op zaterdag 28 juni speciaal hun deuren voor u. Ondernemers die ondernemen met hart én hoofd.

en het vrije woord centraal staan

dialoog

film

en geniet naderhand van een hapje en drankje!

BEKIJK Zie de

Onze medewerkers maken samen met de ondernemers de Hart-Hoofddag ieder jaar weer tot een groot succes. Op elke locatie staan zij klaar om u te verwelkomen en persoonlijk te ontmoeten. En om met u na te praten over wat u die dag samen hebt beleefd!

U vindt alle informatie over de HartHoofddagprogramma’s op onze website. De programma’s verschillen per locatie. Bekijk de programma’s en meld u direct aan voor de locatie van uw keuze. Er zijn beperkte plaatsen en vol=vol, dus beslis snel waar u naartoe wilt gaan. www.triodos.nl/hart-hoofddag

MELD U AAN

TRIODOS.NL/ HARTHOOFDDAG

BEKIJK HET VOLLEDIGE PROGRAMMA OP

ONTMOET TRIODOS BANK

KOM KIJKEN, PROEVEN EN BELEVEN OP

ONTMOET DE KOM NAAR DE HARTONDERNEMERS HOOFDDAG VAN TRIODOS BANK. Op zaterdag 28 juni openen meer dan 20 ondernemers uit het hele land speciaal hun deuren voor u. Bekijk het volledige programma en meld u aan op www.triodos.nl/hart-hoofddag

en lichteffecten

aroma dj’s

TRILVLOEREN

PODIUM voor debatten, lezingen en films waar

2

DUURZAAM INNOVEREN

14

AFRIKAANSE WIND Het waait altijd hard bij Lake Turkana in NoordKenia. Op de weidse zandvlakte tussen twee bergketens in komt de wind steevast uit oostelijke richting. Het zijn de ideale omstandigheden om windenergie op te wekken. Over een paar jaar staat hier een van de grootste windmolenparken ter wereld. Het is het eerste windmolenpark van deze omvang in Afrika én de eerste financiering van Triodos Groenfonds in ontwikkelingslanden.

fotografie ESTHER RIEKEN tekst MIRANDA FLORUSSEN

Het verhaal van dit project begint met Harry Wassenaar, een Nederlandse boer in Flevoland die net als veel andere boeren een windmolen op zijn land bouwde. Hij raakte zo geïnteresseerd in windenergie dat hij in 2000 zijn boerderij verkocht en besloot verder te gaan als projectontwikkelaar in wind. Harry Wassenaar kwam vijf jaar later Kasper Paardekooper tegen die advocaat is bij een internationaal advocatenkantoor. De twee zagen de noodzaak en de commerciële kansen van windenergie en richtten samen KP&P op, de onderneming die nu voor iets meer dan 25% aandeelhouder is in Lake Turkana Wind Power. Paardekooper: “De rest is verdeeld over Britse, Noorse, Finse en Deense aandeelhouders, waaronder Vestas, de bouwer van de windturbines.” Nederlandse agrariërs Wassenaar vertelt hoe hij in Kenia terechtkwam: “Een oude kennis die al jaren in Kenia woonde, zocht contact met mij. Hij wist dat ik ‘in de windenergie’ zat en nodigde me uit naar Kenia te komen. Nu, na zeven jaar onderzoek met wind-

15

PROJECT CV LAKE TURKANA WIND POWER Een park van 365 windturbines op een van de meest windrijke locaties op aarde. Het park bestrijkt zo’n 60 hectare en gaat jaarlijks 1.300 MW uur aan duurzame energie opwekken: 17% van de totale energiebehoefte in Kenia. Het park is eind 2017 operationeel.

meetmasten op meerdere locaties, weten we dat daar een constante oostelijke wind waait van 11,5 meter per seconde. Twee bergketens werken als een tunnel voor de wind die van een stabiel gebied met hoge luchtdruk naar een gebied met lage luchtdruk waait.” Het zijn omstandigheden die een constante opbrengst van energie garanderen. Nederlandse agrariërs die windturbines exploiteren zagen de grote verschillen met de Nederlandse weersomstandigheden. Inmiddels investeren zo’n 45 van hen in dit project. Keniaanse energiebehoefte De kleine nederzettingen in de directe omgeving hebben direct baat bij dit project. Wassenaar: “We zorgen voor werkgelegenheid, organiseren onderwijs, gezondheidszorg en uiteraard duurzame energie.” Paardekooper vertelt hoe Kenia op allerlei manieren voordelen geniet van dit windmolenpark: “We kunnen straks voorzien in 17% van de totale Keniaanse energiebehoefte. Lake Turkana Wind Power is na de waterkrachtcentrale de goedkoopste energieproducent in het land. Kenia wordt

hierdoor minder afhankelijk van dure olie-import én het windpark levert de Keniaanse overheid veel CO2-rechten op. Een deel van de winst gaat bovendien naar armoedebestrijding, HIV-bestrijding en genderproblematiek in het land.” Dubbel effect Voor Triodos Groenfonds is het een bijzondere investering. Gerrit-Jan Brunink, senior investment manager Energy & Climate: “Het is voor het eerst dat Triodos Groenfonds investeert in een ontwikkelingsland. Dat doen we omdat dit project zowel duurzaamheid als eco-

INVESTEREN IN GROENE ENERGIE Gerrit-Jan Brunink, senior investment manager Energy & Climate: “Vanuit Triodos Groenfonds financieren wij projecten die bijdragen aan vergroening van de maatschappij. Sinds kort zijn dit in beperkte mate ook projecten in opkomende landen, zoals het project

in Kenia waarbij zowel het milieu als de lokale bevolking profiteren van de opwekking van duurzame energie.” WILT U MEER WETEN OVER BELEGGEN BIJ TRIODOS BANK? KIJK DAN OP WWW.TRIODOS.NL/ BELEGGEN

nomische ontwikkeling bevordert. Er wordt schone energie geproduceerd voor een groot deel van de Keniaanse bevolking én de Keniaanse overheid bespaart zo’n 120 miljoen euro aan olie-import per jaar. Het milieueffect, gecombineerd met het economische effect voor het land maakt dit project uniek. Daarnaast is het bijzondere van dit project dat door de hoge windsnel heden op deze locatie de verwachte productie dermate hoog is dat het elektriciteit kan leveren tegen concurrerende prijzen. Overheidssubsidies zijn daarom voor dit windpark niet nodig.” WWW.TRIODOS.NL/LAKETURKANA

“We zorgen voor werkgelegenheid, organiseren onderwijs, gezondheidszorg en uiteraard duurzame energie.” Harry Wassenaar

16

INTERVIEW

WELVAART ZONDER GROEI Tim Jackson breekt een lans voor welvaart zonder groei. De invloedrijke Britse wetenschapper en schrijver van het boek Welvaart zonder groei beseft dat het loslaten van de groei-economie riskant is. Maar hij is ervan overtuigd dat het kan. Alternatieve investeringen zijn noodzakelijk, evenals een levensstijl met minder materie. Maar, dit betekent niet dat we ook minder gelukkig zullen worden.

fotografie UNIVERSITY OF SURREY tekst JOOST BIJLSMA

Het is hét dilemma in het duurzaamheidsdebat: moeten we minder gaan consumeren of volstaat groene groei? Tim Jackson is hierover helder. Hij rekent voor dat het halen van klimaatdoelen een illusie is, als we even hard blijven groeien als nu. Hij pleit daarom voor een wereldeconomie die niet of nauwelijks groeit. Ook vindt hij dat we een eenvoudiger leven moeten leiden. Hij brengt dit zelf in de praktijk door bijvoorbeeld geen auto te rijden. Jarenlang onderzoek Zijn mening is gestut op jarenlang onderzoek. Bijvoorbeeld over hoe effecten op het milieu beter in het Bruto Nationaal Product (BNP) tot uitdrukking kunnen worden gebracht. En ook over de kosten van CO2-reductie. Tijdens zijn werk stuitte hij op innerlijke tegenstrijdigheden in het systeem. “Om winst te maken, moeten bedrijven onnodige verspilling tegengaan. Maar tegelijk moeten ze zoveel mogelijk produceren en verkopen.” De Britse onderzoeker begreep dat in de onderliggende structuur van de economie een weeffout zit. In 2004 kreeg hij de kans om dieper op die materie in te gaan. Met een team van economen, sociologen en psychologen startte hij een wetenschappelijk project dat de welvaart wilde herdefiniëren. Hiervan was het boek Welvaart zonder Groei een uitvloeisel. Bewust niet geschreven als een doorsnee wetenschappelijk werk: “Ik wilde goed begrepen worden, omdat het om een netelige kwestie gaat die bovendien deels indruist tegen onze intuïtie.” Hoezo?

“We associëren groei vaak met iets positiefs. Want we willen onze oogsten en kinderen zien groeien. En we hebben een verlangen naar nieuwe spullen. Mensen ontlenen hun identiteit daaraan. Daar komt bij dat we zijn grootgebracht met het idee dat we een probleem hebben zodra de economie stokt.” Groene groei is niet het antwoord Voor Jackson staat vast dat het anders moet. Groene groei is volgens hem niet het antwoord. Initiatieven in die richting, denk aan energie-efficiënter produceren, gaan uit van goede intenties en helpen bij bewustwording en verduurzaming. Jackson: “Maar het probleem van een systeem dat steeds vraagt om meer productie lossen we daarmee niet op. Op macro-economisch niveau blijft de prikkel om onze eindige planeet steeds verder uit te putten. Het groeien gaat nu veel sneller dan het vergroenen, maar het moet juist andersom.” Zo’n economie zonder groei is niet gemakkelijk te realiseren, geeft hij grif toe. Jackson: “Dat vergt een volledig andere structuur waar we langzaam aan moeten bouwen. We kunnen de motor niet van de ene op de andere dag stoppen. Want de behoeften van consumenten zijn het cement in het huidige systeem. Ze zorgen voor stabiliteit. Als mensen minder kopen, moeten bedrijven inkrimpen, raken mensen werkloos. Dan kopen deze werkloze mensen nog minder, waardoor bedrijven weer moeten krimpen en ga zo maar door.”

Anders winst maken Jackson vindt dat we anders winst moeten gaan maken. “Winsten in het verleden waren vaak hoog, omdat we een deel van de rekening niet betaalden. Denk aan te weinig milieukosten bij het winnen van fossiele energie of veel te lage arbeidskosten voor onze kledingproductie.” De hoogleraar geeft toe dat hij er ook nog niet uit is hoe de nieuwe economie er precies moet uitzien. Wat hij wel weet, is dat we moeten focussen op een transformatie naar een ander, minder op alleen groei gebaseerd, systeem. “En dat we af moeten van het huidige systeem dat is geënt op consumentisme en het speculatieve financiele systeem. Die dingen passen niet bij een economie zonder groei.” Aldus Jackson. Hij gelooft nog wel in kapitaal. Vooral investeringen vervullen in zijn visie een sleutelrol. Daarvan neemt het belang volgens hem zelfs toe. “We moeten investeren in de waardegoederen die onze toekomstige welvaart waarborgen. In productie van hoge kwaliteit, met minimale schade voor milieu of gezondheid, en een productieketen waarin werkers eerlijk worden beloond. Bij zulke investeringen moeten we ons niet laten leiden door maximale winst. Centraal moet staan wat de waarde is die ze hebben voor toekomstig welzijn. Denk aan duurzame energie of een duurzamere voedselketen. Maar ook sociale investeringen, bijvoorbeeld in gemeenschappelijke voorzieningen, zoals theaters, zwembaden of buurthuizen.” LEES HET UITGEBREIDE INTERVIEW MET TIM JACKSON OP WWW.DEKLEURVANGELD.NL/GROEI

CV TIM JACKSON Tim Jackson is hoogleraar aan de University of Surrey en directeur van The Sustainable Lifestyles Research Group (SLRG). De ecologisch econoom startte zijn loopbaan als onderzoeker bij ngo’s zoals Greenpeace. Later richtte hij zich op meer economisch getint onderzoek voor de University of Surrey en The Stockholm Environment Institute. In 2004 werd hij uitgenodigd

door The Sustainable Development Commission om multidisciplinair onderzoek te doen, met als doel de welvaart te herdefiniëren. Dit leidde onder meer tot het boek Welvaart zonder groei. Onlangs is Tim Jackson benoemd tot lid van de Club van Rome. Deze denktank met vooraanstaande denkers en wetenschappers werd wereldberoemd met de publicatie in 1972 van het baanbrekende rapport ‘The Limits to Growth’ (‘Grenzen aan de groei’).

18

HET NIEUWE BANKIEREN

The Global Alliance for Banking on Values, een wereldwijd netwerk van 25 toonaangevende duurzame banken, biedt inmiddels bancaire diensten aan meer dan 20 miljoen klanten in zes continenten. Triodos Bank is oprichter van de GABV. www.gabv.org

Voor jongeren tot en met 17 jaar heeft Triodos Bank een duurzame betaalrekening. Uw kind krijgt een eigen Wereldpas, Internet- en Mobiel Bankieren en betaalt 1,- euro per maand voor het gebruik van de rekening en de pas. Door zelf bankzaken te regelen leert uw kind op een verantwoorde manier met geld om te gaan. Meer weten? WWW.TRIODOS.NL/JONGEREN

450 MILJOEN Triodos Investment Management behoort tot de initiatief nemers van de Council on Smallholder Agricultural Finance. Dit wereldwijde platform zet zich in om 450 miljoen kleinschalige boeren in ontwikkelingslanden betere toegang te geven tot financiële diensten. WWW.TRIODOS.COM

WINNAAR Op 20 mei jl. werd voor de vierde keer de Triodos Hart-Hoofdprijs uitgereikt aan de meest vernieuwende en inspirerende ondernemer gefinancierd door Triodos Bank. Ondernemers die ondernemen met hun hart én met hun hoofd, en die zo een bijdrage leveren aan een duurzame samenleving. De winnaar van de Hart-Hoofdprijs wint een bedrag van 10.000 euro om zijn of haar onderneming verder te ontwikkelen. Inmiddels is de winnaar bekend. Wilt u weten wie het is geworden? WWW.TRIODOS.NL/ HART-HOOFDPRIJS

TRIODOS MOBIEL BANKIEREN

Met de Triodos Mobiel Bankieren app kunt u eenvoudig uw saldo bekijken of een overboeking regelen. Uniek aan onze app is dat u ook ziet welke projecten Triodos Bank bij u in de buurt financiert. Zo ziet u direct wat er met uw geld gebeurt. U vindt de Triodos Mobiel Bankieren app in Google Play of de Apple App Store. Of via WWW.TRIODOS.NL/MOBIELBANKIEREN

Op landgoed Roggebotstaete bij Dronten is een bijenparadijs gecreëerd. Vrijwilligers bouwden vorige maand een onderkomen voor 15 honingbijenvolken. Op dit landgoed in Flevoland komt ook een bijenhotel voor wilde bijen en een ‘idylle’ waar 7.000 m 2 aan bloemen wordt ingezaaid, speciaal voor bijen en vlinders. Triodos Foundation heeft deze plek mede mogelijk gemaakt. Op zaterdag 21 juni wordt de bijenstal feestelijk geopend met het Midzomer Bluesy Bijen Diner. Wilt u hier bij zijn? Of wilt u als vrijwilliger werken op het landgoed? Kijk dan op WWW.TRIODOSFOUNDATION.NL/BIJENPARADIJS

19

FEITEN & CIJFERS

De gemiddelde leeftijd waarop iemand zijn eerste huis koopt is ongeveer 35 jaar.

JAAR

VROUW Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat in maar liefst 91% van de gevallen de vrouw de beslissing neemt of een huis wel of niet gekocht wordt.

WONINGEN In januari 2014 werd 42,3% meer verkochte woningen geregistreerd bij het Kadaster dan in januari 2013.

0,6% is het hypotheekrenteverschil tussen een woning met energielabel A versus energielabel G.

50% van klanten die in 2013 een hypotheek bij Triodos Bank hebben afgesloten, woont in een huis met energielabel A of B.

41% ZUINIGE(RE) CV-KETEL

58% MINDER WARM WATER

64% ENERGIEVERBRUIK APPARATUUR

72% UITSCHAKELEN APPARATUUR

76% WASSEN MET LAGERE TEMPERATUUR

BRON: Kadaster, www.marketingman.nl, www.welkeleeftijd.nl en Milieu Centraal

HYPOTHEKEN

TOP 5 ENERGIE BESPAREN DOOR CONSUMENTEN: 1. Bewust de was of vaatwas op lagere temperatuur doen (76%) 2. Elektronische apparatuur volledig uitschakelen (72%) 3. Letten op energieverbruik van huishoudelijke apparaten bij aanschaf (64%) 4. Minder warm water gebruiken (58%) 5. Een zuinige(re) cv-ketel/ warmwaterinstallatie plaatsen (41%)

De Triodos Hypotheek koppelt de hoogte van de rente aan het energielabel van uw woning. Hoe energiezuiniger uw woning, hoe lager het rentetarief. Triodos Bank wil woningeigenaren stimuleren om hun huis energiezuiniger te maken. Wij vergoeden achteraf de kosten van de energielabelkeuring en het verduurzamingsadvies (tot 300,- euro) als u bij ons een hypotheek afsluit. Door uw huis te verduurzamen, levert u een directe bijdrage aan CO2reductie. En uw woonlasten nemen af: minder energiekosten én een lagere hypotheekrente. www.triodos.nl/hypotheken

20

KERK WORDT CULTUREEL MEKKA Leegstand in Nederland treft ook kerken. En waarom zouden deze gebouwen niet een nieuwe functie kunnen krijgen? Een mooi voorbeeld is de Metaal Kathedraal in Utrecht. Aan de rand van de grote Utrechtse nieuwbouw- en vinexlocatie Leidsche Rijn staat dit bijzondere historische pand. fotografie PIETER VAN DEN BOOGERT tekst JOSET VAN DER HOEVEN

PROJECT CV METAAL KATHEDRAAL De Metaal Kathedraal is een cultureel podium, buurthuis en broedplaats. Maureen Baas en haar partner Abel Tattje zijn de initiatiefnemers van dit project. Baas is verantwoordelijk voor het programma: zo vinden er maandelijks filmavonden plaats op een groot scherm. Tattje is verantwoordelijk voor de commerciële verhuur van het pand.

21

MIJN GELD GAAT GOED

Ooit was het de eerste katholieke kerk van de stad. Toen het gebouw uit 1859 als geloofsinstituut haar deuren sloot, werd het een metaalfabriek. Sinds kort vervult het gebouw een nieuwe rol: theatermaakster Maureen Baas kocht samen met haar partner Abel Tattje de neogotische oude kerk en doopte die om tot het culturele mekka in de Meern. Een plek die volop in beweging is. “Ik zie het als een kleine vrijstaat in Leidsche Rijn. Kunstenaars hebben er een werkplek, maar het is ook een buurthuis. En we willen hier voorstellingen voor jong en oud gaan maken,” vertelt ze. Multifunctioneel Dat zij het monument een toegankelijke uitstraling wil geven, blijkt wel op de zonnige zaterdagmiddag wanneer we haar spreken. Mensen lopen in en uit. Beneden vindt het ‘repair café’ plaats, waar iedereen met een kapot item, van fiets tot senseo, langs kan komen voor een gratis reparatie. Er staan zelfs rijen voor de technische vrijwilligers die hard aan het werk zijn. Boven in het ‘Hemelryck’ vindt een fotoshoot plaats voor designmeubels en ondertussen is een jong stel de kerk aan het bewonderen om te bepalen of het een geschikte trouwlocatie zou zijn. Volhardend Maureen Baas reisde de wereld over als straattheatermaakster en settelde zich pas een aantal jaren geleden in Nederland. Al snel startte ze haar zoektocht naar een geschikte locatie voor een autonome broedplaats. “Ik fietste regelmatig door Leidsche Rijn, op zoek naar een leegstaande oude boerderij of schuur. Toen hoorde ik dat de metaalfabriek misschien zou gaan sluiten.” Ze laat op de eerste verdieping de deur met een loket zien. “Hier klopte ik iedere week volhardend aan bij de directeur om te vragen of het al te huur was.” Begin 2010 was het zover: toen betrok Baas met 13 andere kunstenaars de plek zodat ze de huur kon delen. Vorig jaar lukte het haar om onder andere met een lening van Triodos Cultuurfonds de kerk aan te kopen.

“Ik zie het als een kleine vrijstaat in Leidsche Rijn. Kunstenaars hebben er een werkplek, en het is ook een buurthuis. En we willen hier voorstellingen voor jong en oud gaan maken.”

Ruigheid Nu staat er een verbouwing op de planning. De zijbeuken van de kerk worden ingericht als werkplekken. Deze zijn dan als ateliers te huur, terwijl de grote ruimtes beneden en boven voor andere zaken te huur zijn. In de toekomst heeft de onderneemster grootse plannen met het opwekken van energie en die teruggeven aan de cultuur. In de verwilderde tuin zijn kunstwerken in de maak, hebben bijenstallen een thuis en worden vergeten groenten verbouwd. Baas voegt daaraan toe dat ze het pand ook een horecafunctie gaat geven waar bezoekers altijd lekkere en betaalbare koffie kunnen drinken, en de tuin wordt als stadspark geopend. Maar om te beginnen, gaan ze het pand isoleren en de gaten in het dak dichten. “De ruigheid willen we behouden, maar het moet wel een comfortabele werkplek zijn.”

Maureen Baas

WWW.METAALKATHEDRAAL.NL

TRIODOS CULTUURFONDS Triodos Cultuurfonds belegt in culturele projecten die de ont wikkeling en het behoud van kunst en cultuur bevorderen. Broedplaatsen maken betaalbare atelierruimte toegankelijk voor kunstenaars en zijn daarmee een katalysator voor de culturele sector. In 2013 hebben 1798 kunstenaars door Triodos Cultuurfonds gefinancierde atelierruimte gehuurd. WILT U MEER WETEN OVER BELEGGEN BIJ TRIODOS BANK? KIJK DAN OP WWW.TRIODOS.NL/ BELEGGEN

22

BELEGGEN, SPAREN, BETALEN

COLOFON

BELEGGEN

DE KLEUR VAN GELD is een uitgave van Triodos Bank. redactie TAMARA RIJNEN EWA SKOTNICKI MAARTEN THIJS

RENDEMENTEN PER ULTIMO APRIL 2014 BEREKEND DOOR TRIODOS INVESTMENT MANAGEMENT 3 MND

1 JAAR

3 JAAR GEM.

5 JAAR GEM.

10 JAAR GEM.

Certificaat Triodos Bank3

1,3

Triodos Cultuurfonds3

0,8

3,9

4,5

4,4

4,0

1,4

4,2

2,9

-

Triodos Fair Share Fund3

-0,1

Triodos Groenfonds2

0,6

5,0

7,6

7,4

6,3

0,8

1,5

1,1

1,9

Triodos Renewables Europe Fund1 Triodos Sustainable Bond Fund3

1,4

-2,2

2,1

1,5

-

1,4

0,9

5,1

4,6

3,3

Triodos Sustainable Equity Fund3

-0,3

10,5

9,4

12,8

4,5

Triodos Sustainable Mixed Fund3

0,7

4,3

6,6

8,0

4,1

Triodos Sustainable Pioneer Fund

1

Triodos Vastgoedfonds4

1 2 3 4

3,5

33,0

7,7

9,8

-

-10,5

-29,7

-16,2

-10,7

-

concept STUDIO ROOM WWW.STUDIOROOM.NL ontwerp HELDERGROEN BV WWW.HELDERGROEN.NL met medewerking van TED VAN DEN BERGH SANDRA BERGSTEIJN JOOST BIJLSMA MIRANDA FLORUSSEN JOSET VAN DER HOEVEN JOKE JONKHOFF JUDITH JANSSEN STEENBERG LAURA KIKKERT CAROLINE DE KONING TOBIAS REIJNGOUD THOMAS STEINER GERA VAN WIJK MARION ZANDERS

Rendement op basis van intrinsieke waarde. Rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend, exclusief belastingvoordeel. Rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend. Triodos Vastgoedfonds heeft op 15 juli 2013 de herstructurering van een open-end structuur naar een closed-end structuur afgerond. Sinds dat moment vindt de berekening van het rendement plaats op basis van de koers die bepaald wordt door vraag en aanbod, inclusief herbelegging dividend.

fotografen PIETER VAN DEN BOOGERT ESTHER RIEKEN ONNO ROOZEN MICHIEL WIJNBERGH

SPAREN

TARIEVEN PER 9 MEI 2014 WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN MAAND SPAREN

OVER OP IBAN Vanaf 1 augustus gaat iedereen over op IBAN (International Bank Account Number). Wilt u gemakkelijk een IBAN opzoeken, gebruik dan de gratis ‘overopIBAN-app’. Download de app via

WWW.TRIODOS.NL/ BELEGGEN

NOORD-ZUID INTERNET SPAREN

SPAAR DEPOSITO

KINDER TOEKOMST PLAN

0,9 %

0,5%

0,5%

1,2%

2,0%

Maandelijks een vast bedrag tussen € 10,- en € 500,sparen en 24 uur per dag kosteloos over uw spaargeld beschikken.

24 uur per dag uw saldo raadplegen en snel en gemakkelijk overboeken via internet. Vanaf € 1.000.000,0,0% rente.

Sparen voor leningen aan kleine bedrijven in ontwikkelingslanden. Saldo informatie en overboeken via internet. Vanaf € 1.000.000,0,0% rente.

(Bij een looptijd van 5 jaar). Duurzaam sparen voor een vaste periode en profiteren van een hoge rente. Naar keuze van 1 tot 10 jaar vast.

Sparen voor de toekomst van uw (klein)kind met een hoge rente. Nu met startpremie van € 10,- of een prentenboek cadeau.

TARIEVEN PER 26 MAART 2014 WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN ENERGIELABEL RENTEVASTPERIODE

A

B

C

OVER HYPOTHEKEN Hoe energiezuiniger uw woning, hoe lager het rentetarief. Meer informatie over de Triodos Hypotheek vindt u op onze website. WWW.TRIODOS.NL/ HYPOTHEKEN

OVER SPAREN

HYPOTHEKEN

WWW.OVEROPIBAN.NL/ CONSUMENTEN

DISCLAIMER Informatie over de genoemde beleggingsfondsen is te raadplegen op www.triodos.nl Hier vindt u onder meer de Essentiële Beleggersinformatie en het prospectus. De beslissing om een fonds te kopen, dient uitsluitend genomen te worden op basis van het prospectus. Kijk voor fondsspecifieke kosten en risico’s in het prospectus.

INTERNET SPAREN

D

E

F

G

1 JAAR

2,2%

2,3%

2,4%

2,5%

2,6%

2,7%

2,8%

5 JAAR

2,7%

2,8%

2,9%

3,0%

3,1%

3,2%

3,3%

10 JAAR

3,6%

3,7%

3,8%

3,9%

4,0%

4,1%

4,2%

Deze tabel geldt voor hypotheken waarvan het hypotheekbedrag maximaal 51% van de marktwaarde van de woning bedraagt of die een NHG hebben. Voor andere hypotheken geldt een opslag, zie daarvoor WWW.TRIODOS.NL/HYPOTHEKEN

BETALEN

TARIEVEN PER 1 JANUARI 2014

Aan het gebruik van onze particuliere en zakelijke betaalrekening zijn kosten verbonden. Het tarief voor de particuliere Triodos Internet Betaalrekening bedraagt € 2,05 per maand per rekeninghouder. Ontvangt u papieren rekeningafschriften? Hiervoor bedragen de kosten € 0,85 per keer. Bent u een zakelijke klant? Dan betaalt u voor onze Triodos Internet Zaken rekening maandelijks € 7,00. KIJK VOOR ALLE TARIEVEN OP WWW.TRIODOS.NL/TARIEVEN

KINDER TOEKOMST PLAN Duurzaam sparen voor uw kind of kleinkind? Open nu een Kinder Toekomst Plan, stort 100 euro of meer en ontvang het prentenboek ‘Kleine Ezel en de durfal’ of 10 euro cadeau. WWW.TRIODOS.NL/ KINDSPAREN

OVER VERMOGEN

PRIVATE BANKING Heeft u het vermogen om bij te dragen aan een duurzamere samenleving? Neemt u dan contact op met een relatiemanager van Triodos Bank Private Banking. WWW.TRIODOS.NL/ PRIVATEBANKING OF BEL 030 693 65 05

fotografie cover RYANJLANE druk DRUKKERIJ PASCAL, UTRECHT ISSN nummer: 2210-8408 DE KLEUR VAN GELD is gedrukt op 100% gerecycled papier. TRIODOS BANK Utrechtseweg 44 Postbus 55 3700 AB Zeist telefoon

030 693 65 11 e-mail

[email protected] www.triodos.nl KvK Utrecht nummer

3006 2415 Druk- en zetfouten voorbehouden. Triodos Bank NV is geregistreerd bij de Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De in deze uitgave genoemde Triodos beleggingsfondsen zijn geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten. Informatie over de genoemde beleggingsfondsen is te raadplegen op www.triodos.nl of wordt u op verzoek kosteloos toegezonden. Wilt u De Kleur van Geld niet meer ontvangen, neemt u dan contact op met de mensen van Triodos Bank via telefoonnummer 030 693 65 11. copyright, © 2014

EDE TERKT WICHT N NDING DE EUR AN 04

Grootste zonnedak van Amsterdam

18

Een 'idylle' van 7.000 m2 aan bloemen, speciaal voor bijen en vlinders

16

Moeten we minder gaan consumeren of volstaat groene groei?

14

Een park van 365 windturbines op een van de meest windrijke locaties op aarde

KOM KIJKEN, PROEVEN EN BELEVEN OP 28 JUNI ZETTEN MEER DAN 20 ONDERNEMERS, GEFINANCIERD DOOR TRIODOS BANK, HUN DEUREN OPEN. SPECIAAL VOOR U! WWW.TRIODOS.NL/HART-HOOFDDAG

ZIE PAGINA 12

GOOI MIJ NIET WEG. GEEF MIJ LIEVER DOOR AAN VRIENDEN, FAMILIE OF KENNISSEN. BEDANKT!

BEKIJK HET PROGRAMMA OP TRIODOS.NL/ HARTHOOFDDAG ZIE PAGINA 13

UTRECHTSEWEG 44 POSTBUS 55 3700 AB ZEIST 030 693 6511 [email protected] WWW.TRIODOS.NL