DE
KLEUR VAN GELD
uitgave van TRIODOS BANK - NO 118 - VOORJAAR 2012 - WWW.TRIODOS.NL
IN DIT NUMMER: LEVEN MET KANKER 2011 in CIJFERS TOEKOMST VAN DE FINANCIëLE SECTOR 200.000 KLANTEN MAGIE VAN DANS KAARSEN VAN PUUR NATUUR GEZONDE SUPERMARKT GEMEENTES VERDUURZAMEN
13
100% ambacht en bijenwas
toeko va bank D kLe va 16
Verbonden leven is samenleven
33% 18
triodos Bank groeit in 2011
20
“Dansen is leven”
13
gezonde boodschappen binnen handbereik
05
onze 200.000e klant mevrouw Broers uit Reduzem stapte over naar triodos Bank
06
Denktank voor De toekomst De enige toekomstbestendige economie is een duurzame economie
12
DuurzaamheiDsfabriek Hoe een gemeente bijdraagt aan het verduurzamen van Nederland
14
opnieuw leren leven in het Helen Dowling Huis leren kankerpatiënten en hun naasten omgaan met hun ziekte
inhoud
16
verbonDenheiD een openhartig interview met irene van Lippe-Biesterfeld
18
2011 in cijfers De resultaten van triodos Bank in 2011
20
De magie van De Dans een gesprek met een de initiatiefnemers van hetamsterdamse global DanceLab
22
al uw bankzaken Duurzaam geregelD alle informatie over sparen, beleggen en betalen op een rij fotografie cover getty images De Kleur van geld informeert over de activiteiten van triodos Bank en triodos beleggingsfondsen. Het wordt gratis toegezonden aan klanten en relaties.
COLUMN MATTHIJS BIERMAN
BEWEGING
Triodos Bank is fi nancier van positieve, duurzame verandering. Het is goed om te zien dat steeds meer mensen zich hierin herkennen. Onze bank is de afgelopen jaren sterk gegroeid en onlangs mochten we onze 200.000e klant in Nederland verwelkomen. Met De Kleur van Geld vertellen we welke waardevolle projecten en ondernemingen we fi nancieren. Bijvoorbeeld de realisatie van het nieuwe, energiezuinige gebouw van het Helen Dowling Instituut in Bilthoven. Behalve als fi nancier draagt Triodos Bank ook op andere manieren bij aan positieve ontwikkeling. Vorig jaar namen we samen met de Universiteit Utrecht het initiatief voor het Sustainable Finance Lab (SFL), een denktank over de toekomst van de fi nanciële sector. Het SFL streeft naar een fi nanciële sector die investeert in de ontwikkeling van een duurzame samenleving die in verbinding staat met de maatschappij. Het belang van verbinding komt ook terug in een interview met prinses Irene. Zij spreekt over een groeiende beweging van mensen die bewust in het leven staan en zich verbonden voelen met hun omgeving en daar verantwoordelijkheid voor nemen. Ook wij geven, vanuit onze specifieke rol als bank, invulling aan die verantwoordelijkheid. Tot slot wil ik u hartelijk danken voor het invullen van de lezersenquête. Bijna driekwart van de lezers is positief over de krant. Met de verbetersuggesties gaan we de komende tijd aan de slag. We wensen u veel leesplezier. Matthijs Bierman Directeur Triodos Bank Nederland
[email protected]
4
NIEUWS
Scan deze code met de camera van uw smartphone en bekijk de film >
10.421 Dat is het aantal fans op 16 februari 2012 dat Triodos Bank Nederland heeft op Facebook. Op onze Facebook-pagina laten wij onder andere zien welke duurzame ondernemers wij financieren met uw geld. Daarnaast delen wij nieuwtjes en evenementen op het gebied van duurzaam bankieren. Omdat Facebook een interactief medium is, vindt u er ook leuke reacties, vragen en opmerkingen van onze fans. Wilt u Triodos Bank volgen op Facebook? Ga dan naar:
In de jaren 70 opereerde Andy Warhol op het snijvlak van kunst en uitgaanscultuur. Nu zijn er videokunstenaars als Matt Stokes en Jeremy Shaw die kunst maken over het nachtleven. En waar kan dit beter dan in een hippe club als Trouw/ De Verdieping? Momenteel werkt deze Amsterdamse club samen met het Stedelijk Museum om op een unieke manier kunst te laten zien. Onder de naam Stedelijk @ Trouw wordt een programma van vier avonden gepresenteerd. Op 19 april is de tweede avond, ‘Hear It’, met vernieuwende voorbeelden van geluidskunst. Stedelijk @ Trouw is een onderdeel van een project waarin het Stedelijk Museum in Amsterdam verschillende soorten samenwerkingsverbanden aangaat. Dat is nodig, omdat het museum sinds 2006 gesloten is wegens verbouwing.
WWW.FACEBOOK.COM/TRIODOSBANKNL
Ook speelt het Stedelijk Museum in op de maatschappelijke ontwikkelingen. “Dit is een tijd waarin culturele instellingen het zwaar hebben en er samenwerkingsverbanden moeten ontstaan,” zegt Hendrik Folkerts, conservator van het tijdelijke kunstproject. Triodos Bank financiert zowel Trouw/ De Verdieping als de nieuwbouw van Het Stedelijk, die dit jaar voltooid wordt. WWW.TROUWAMSTERDAM.NL KIJK VOOR HET LEZERSAANBOD OP DE COUPON BIJ DIT NUMMER.
19 APRIL 2012
5
NIEUWS
VANAF
200. 000 E
KLANT
Op vrijdag 2 maart jl. verwelkomde Matthijs Bierman, directeur Triodos Bank Nederland, onze 200.000e klant in Nederland. Mevrouw Broers uit Reduzum was uitgenodigd om bij de biologische melkveehouderij ‘Hartstocht’ in Abcoude een Certificaat van aandeel van Triodos Bank in ontvangst te nemen. Mevrouw Broers kon ook genieten van een rondleiding op dit bedrijf, zodat zij met eigen ogen kon zien hoe haar geld bijdraagt aan een betere samenleving.
25
EURO PER MAAND
GELD BELEGGEN DOET U VOOR DE LANGE TERMIJN Bijvoorbeeld omdat u een duurzame toekomst voor u en uw familie belangrijk vindt. Wist u dat beleggen ook maandelijks met kleine bedragen mogelijk is?
Mevrouw Broers: “Ik ben overgestapt naar Triodos Bank omdat ik wilde bankieren bij een bank met een hart. Uit onvrede over de bonussen bij mijn oude bank keek ik op de website van Eerlijke Bankwijzer. Toen wist ik dat dit het moment was om over te stappen.”
Deze maand brengen wij Triodos Maand Beleggen extra onder de aandacht. Een manier van beleggen waarbij u elke maand met een vast bedrag kunt investeren in een duurzaam thema naar keuze. Bijvoorbeeld voor de studie van uw kind, of wellicht uw kleinkind. WWW.TRIODOS.NL/MAANDBELEGGEN
APRIL 2012 Op vrijdag 27 april 2012 vinden de Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders/Participanten plaats voor Triodos Groenfonds, Triodos Cultuurfonds, Triodos Fair Share Fund en Triodos Vastgoedfonds op Landgoed de Reehorst in Driebergen. De informele bijeenkomsten voor Triodos Renewables Europe Fund en Triodos Sustainable Funds zijn op vrijdag 13 april bij Triodos Bank in Zeist. Alle aandeelhouders en participanten worden persoonlijk geïnformeerd over de bijeenkomsten. WWW.TRIODOS.NL/ AVA-FONDSEN
5 MEI 2012 Triodos Foundation is als Founding Partner betrokken bij MasterPeace, een internationaal initiatief met als doel mensen te betrekken bij vrede. Op 5 mei kan iedereen kennismaken met MasterPeace; zij zijn aanwezig op negen bevrijdingsfestivals met verschillende activiteiten. Een van deze activiteiten is: Your Peace Retweeted. Twitter jouw -Engelstalige- vredesboodschap in 140 tekens inclusief hashtag #masterpeace2014, of plaats het op www.facebook.com/ MasterPeace2014. Topcartoonisten over de hele wereld maken cartoons van deze tweets. Is jouw tweet het meest inspirerend? Dan kun je een ticket winnen naar het MasterPeace concert in 2014. WWW.MASTERPEACE.ORG
25 MEI 2012 De Algemene Vergadering van Certificaathouders van Triodos Bank vindt plaats op 25 mei 2012. Alle Certificaathouders worden persoonlijk geïnformeerd over de bijeenkomst. WWW.TRIODOS.NL/AVA
DEN VO
SFL Het Sustainable Finance Lab (SFL) startte in het najaar van 2011 met een serie discussieavonden in het Academiegebouw in Utrecht. Dit bleek de perfecte plek om wetenschappers uit verschillende disciplines samen te brengen om ideeën te ontwikkelen voor een daadwerkelijke verduurzaming van de financiële sector. Triodos Bank nam vorig jaar samen met de Universiteit Utrecht het initiatief voor het SFL. Deze denktank voor de toekomst wordt voorgezeten door Herman Wijffels, hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering. In 2012 zal een tweede reeks discussieavonden plaatsvinden en zullen de leden van het SFL via publicaties bijdragen aan de discussie over de hervorming van de financiële sector. WWW.SUSTAINABLEFINANCELAB.NL
denktank voor de toekomst
NKT OOR MIJN GELD GAAT GOED
Hoe komen we tot een financiële sector die dienstbaar is aan de samenleving en een bijdrage levert aan de ontwikkeling van een duurzame economie? Die vraag was eind 2010 aanleiding voor de oprichting van het Sustainable Finance Lab, een denktank over de toekomst van de financiële sector. Initiatiefnemers zijn Universiteit Utrecht en Triodos Bank. Voorzitter is Herman Wijffels, hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering. Naast Wijffels bestaat de groep uit Peter Blom, directievoorzitter van Triodos Bank en twaalf vooraanstaande wetenschappers uit verschillende vakgebieden.
fotografie eriC brinkhorst / hollandsehoogte tekst tobias reijngoud
dienstbare financiele sector
9
KWArtAALDossIer
Bron: Motivaction, opinieonderzoek toekomst financiële sector 2011
14% van de nederlanders gelooft bankiers op hun woord.
9 AAnBeveLIngen vAn sFL: 1. Pas structuur bankensector aan. 2. geen bonussen binnen financiële sector. 3. Versterk het ‘harde’ eigen vermogen van banken. 4. behandel vreemd en eigen vermogen fiscaal op gelijke wijze . 5. goedkeuring toezichthouder voor nieuwe financiële producten. 6. Versterk de verscheidenheid van de nederlandse bankensector. 7. neem sociale- en milieurisico’s mee bij de risicoweging van bezit van banken. 8. Vergroot de diversiteit van de medewerkers van banken. 9. biedt basis financiële producten aan. UItgeBreIDere InForMAtIe ronDoM Deze AAnBeveLIngen vInDt U op WWW. sUstAInABLe FInAnceLAB.nL
41%
41% van de nederlanders vindt dat de financiële sector onvoldoende klantgericht is.
14% 69% van de nederlanders vindt dat de financiële sector te veel op zichzelf is gericht.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid “Banken zijn de afgelopen decennia steeds meer voor eigen winst en voor de belangen van hun aandeel houders gegaan. Ondertussen vergaten banken dat ze eigenlijk een belangrijke maat schappelijke verantwoordelijkheid hebben.” Herman Wijffels, voorzitter van het Sustainable Finance Lab (SFL) is niet mals in zijn oordeel over de financiële sector. “De financiële crisis van 2008 ontstond doordat veel banken zich bezighielden met speculatie en met het realiseren van financieel gewin op de korte termijn. Dat leidde tot een diepe economische crisis. Door hun eigen belangen centraal te stellen, parasiteren banken op de samenleving en de economie. En dat terwijl ze er eigenlijk dienstbaar aan moeten zijn. Een dienstbare financiële sector richt zich voor een belangrijk deel op het financieren van ondernemers in de reële economie.” Hoewel we inmiddels een aantal jaar verder zijn, is de crisis die begon in 2008 nog lang niet overwonnen. Dat zegt Peter Blom, directievoorzitter van Triodos Bank en een van de initiatief nemers van het SFL. Blom: “Er zijn weliswaar strengere regels gekomen die moeten voorkomen dat banken nóg eens uit de bocht vliegen en de rest van de
69%
economie in hun val meesleuren, toch is er sinds de kredietcrisis niets wezenlijks veranderd in de financiële sector. De achterliggende oorzaken van de crisis zijn niet weg genomen. Er wordt vandaag wel veel meer naar risico’s gekeken. Ook de kapitaalbuffers van banken zijn versterkt, en banken stellen hun klanten centraal. Maar het simpele feit dat banken een cruciale maatschappelijke functie hebben en daarom altijd door de overheid met belastinggeld gered zullen worden, maakt duidelijk dat een bank geen gewoon bedrijf is. De vraag hoe een stabiele financiële sector er uit moet zien is daarom actueler dan ooit.” Volgens Blom ontbreekt het in Nederland tot nu toe aan een fundamentele discussie over de toekomst van de financiële sector. “Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, waar vergaande voorstellen worden gedaan om de sector
te hervormen en stabieler te maken. Het SFL wil de discussie over de rol en inrichting van de financiële sector in ons land bevorderen.” Duurzame economie In het najaar van 2011 organiseerde het SFL vijf drukbezochte debatavonden in Utrecht. Tijdens de laatste bijeenkomst eind november presenteerde Wijffels de belangrijkste tussentijdse conclusies en aanbevelingen aan de financiële sector en de politiek. En hij gaf aan dat de denk tank ook in 2012 actief blijft. “Op dit moment bespreken we onze aanbevelingen met sector, toezichthouders en politiek”, aldus Wijffels. “Daarnaast starten we een onderzoeksprogramma om onze aanbevelingen nader uit te werken en organiseren we later dit jaar opnieuw een aantal publieksdebatten.” Zo wil het SFL de discussie over de toekomst van de financiële sector blijvend stimuleren.
“Banken zijn maatschappelijk gezien te belangrijk om alleen aan bankiers over te laten.” Peter Blom
10
KWArtAALDossIer
grAFIeKen > 1. 40% van de nederlanders vindt dat de financiële sector zich vooral moet richten op dienstverlening, de nutsfunctie en duurzaamheid. 2. 50% van de nederlanders vindt dat de financiële sector een bijdrage moet leveren aan de omslag naar een duurzame economie. 3. 60% van de nederlanders vindt dat banken moeten worden afgerekend op de positieve bijdrage die ze leveren aan de samenleving, en niet alleen op financiële resultaten. Bron: Motivaction, opinieonderzoek toekomst financiële sector 2011
aan de vijf debatten in het najaar namen veel mensen deel die werkzaam zijn in de financiële sector, de politiek en bij toezichthouders.
Op basis van de bijeenkomsten in het najaar concludeert de denktank dat het huidige economische model tegen sociale en ecologische grenzen aanloopt. Wijffels: “De enige toekomstbestendige economie is een duurzame economie. Dat besef moet ook in de financiële sector doordringen. Want pas dán is de sector in staat om juist duurzame ondernemers te financieren”, aldus Wijffels. Het SFL beveelt daarom aan om leningen aan niet duurzaam producerende bedrijven een hogere risicoweging te geven en daarmee duurder te maken. Zo worden banken gestimuleerd om juist te investeren in de omslag naar een duurzame economie. publieke functie De denktank pleit daarnaast voor het aanpassen van de structuur van de bankensector. Het is volgens het SFL van groot belang om de publieke taken van banken, zoals betalingsverkeer, kredietverlening en het bewaren van spaargeld, af te schermen van de specu latieve activiteiten. Het veiligstellen van de zogenaamde nutsfunctie van banken voorkomt dat verliezen in de speculatieve tak leiden tot problemen bij de publieke functie van banken. SFLlid en hoog leraar financiële markten Arnoud Boot licht deze aanbeveling toe. “Een basis functie van een bank is het aantrekken van spaargeld aan de ene kant en het verstrekken van kredieten aan bedrijven en particulieren aan de andere kant. In de jaren voorafgaand aan de krediet crisis was echter sprake van toenemende verwevenheid van deze basisfunctie met speculatieve activiteiten van banken op financiële markten. Speculatie was lucratief zolang het goed ging. Maar toen het klimaat verslechterde, leidde de verwevenheid van de verschillende activiteiten van banken ertoe dat alles tegelijk kon omvallen. Problemen op financiële markten hadden daarmee ook grote gevolgen voor publieke taken van banken en voor de onderdelen van banken
die de reële economie bedienden.” Dergelijke problemen moeten volgens het SFL in de toekomst worden voorkomen. Boot: “De verwevenheid van allerlei ongelijksoortige activiteiten binnen banken moet daarom absoluut minder worden.” Herstel van vertrouwen Het SFL doet verder aanbevelingen om het vertrouwen van de samenleving in banken te herstellen. Dat is nodig, want een betrouwbare financiële sector is de basis van een gezonde economie. De denktank pleit in dit kader voor het volledig afschaffen van bonussen bij banken. Wijffels: “Als je als klant bij iemand zit die zijn bonus kan opdrijven door jou een product te verkopen, ontstaat wantrouwen rond de vraag wat eigenlijk het belang is van de bankier. Wil hij jou goed adviseren? Of wil hij je vooral een product verkopen en zo zijn eigen inkomsten verhogen? Wantrouwen hindert de essentiële, faciliterende rol van banken in de samenleving. Daarom moeten we van de bonussen af. Ze passen niet bij de dienende functie van banken.” Betrokkenheid De leden van het SFL tonen zich positief verrast over de respons op hun initiatief en over de hoge opkomst bij de bijeenkomsten in het najaar. Peter Blom: “Aan de vijf debatten in het najaar namen veel mensen deel die werkzaam zijn in de financiële sector, de politiek en bij toezichthouders. Die betrokkenheid duidt op een groeiend besef dat we moeten werken aan het vormgeven van de toekomst.” Juist een gezamenlijke discussie over de toekomst van de financiële sector is essentieel, zegt Blom. “Want banken zijn maatschappelijk gezien té belangrijk om alleen aan bankiers over te laten.” De nAjAArsBIjeenKoMsten vAn Het sFL In 2011 zIjn onLIne nog te BeKIjKen vIA WWW.sUstAInABLeFInAnceLAB.nL
40% 1.
50% 2.
60% 3.
11
KWArtAALDossIer
rens van tilburg econoom bij soMo (stichting onderzoek Multinationale ondernemingen)
arjo klamer erasmus universiteit rotterdam
Peter blom triodos bank
esther-Mirjam sent radboud universiteit nijmegen
hans schenk utrecht university’s school of economics (use)
arnoud boot universiteit van amsterdam
irene van staveren insitute of social studies
harald benink universiteit van tilburg
ewald engelen universiteit van amsterdam
12
nieuws
ruimte voor verbinding
eco Breda is de stad van de beeldcultuur. De kunstacademie St. Joost en het museum of the image versterken dit imago van de Brabantse stad. vanaf komende zomer draagt ook het nieuwe Av-Huis, gevestigd op de creatieve en industriële triple o Campus, bij aan dit beeld. een audiovisuele broedplaats waar film- en animatiemakers, creatieve ondernemers, vormgevers en multimedia-experts onder één dak zitten. “een unieke plek waar nieuwe samenwerkingsverbanden kunnen ontstaan,” zegt Jemma Land van red Concepts, de projectontwikkelaar van het Av-Huis. Ze legt uit dat het Av-huis een huis in de letterlijke zin van het woord is. De ‘kantoorlofts’ waar bedrijven en ondernemers werken, komen uit op een gemeenschappelijke ruimte die huiselijk is ingericht met loungemeubels. maar ook professionele faciliteiten als studio’s, een montagekamer en vergaderruimte worden gedeeld. voor creatieve freelancers is het mogelijk een flexplek te huren. “Het Av-Huis is zo een sociaal duurzame plek,” aldus Land. triodos Bank financiert het Av-huis dat momenteel in aanbouw is. De duurzaamheid van het pand is gegarandeerd met zonnepanelen, ledverlichting en een koudwaterinstallatie die bijdragen aan het terugdringen van de Co2-uitstoot. www.avhuis.nl
De snelle groei van onze wereldeconomie, klimaatverandering en een toenemende wereldbevolking leiden tot uitputting van onze natuurlijke bronnen. Het eco enterprises Fund ii werd begin dit jaar opgericht om hier tegenkracht te bieden. Het fonds investeert in innovatieve bedrijven in Latijns-Amerika die het milieu en de mens centraal stellen en onder meer actief zijn in ecotoerisme en duurzame landbouw en bosbouw. Hivos-triodos Fonds, een samenwerking tussen triodos Bank en Hivos, behoort tot de oprichtende aandeelhouders van dit innovatieve fonds. Hivos-triodos Fonds financiert sinds 1994 microfinancieringsinstellingen die actief zijn in onderontwikkelde markten en hun dienstverlening richten op kwetsbare doelgroepen. De investering in eco enterprises Fund ii past uitstekend in de strategie van Hivos-triodos Fonds om in de komende jaren een deel van de portefeuille op te bouwen in duurzame landbouw en energie in ontwikkelingslanden. www.ecoenterprisesfund.com
Hoe kan een gemeente bijdragen aan het verduurzamen van Nederland? in Dordrecht is daartoe een uniek concept in ontwikkeling. op 1 juli opent de Duurzaamheidsfabriek haar deuren. Gemeente, bedrijven en onderwijs werken hier samen aan innovatieve projecten. Niet alleen voor een beter klimaat, maar ook om meer technisch personeel op te leiden. triodos Bank financiert de fabriek die onderdeel uit gaat maken van het Dordrechtse Leerpark. een geheel nieuw stadsdeel waar ook een middelbare school staat en woningen en bedrijven worden gebouwd. volgens de directeur van de Duurzaamheidsfabriek rein meester speelt de fabriek in op een belangrijke vraag vanuit de samenleving. “er zijn meer technici nodig. in het beroepsonderwijs en vmbo-scholen, maar ook op havo en vwo moet meer aandacht aan techniek worden besteed. Bedrijven vinden het interessant hier aan mee te werken.” De vereniging voor Nederlandse Gemeenten (vNG) heeft vertrouwen in de Duurzaamheidsfabriek. Afgelopen december won Dordrecht de prijs voor het beste Duurzaamheidsplan uit handen van de vNG. www.leerpark.nl
1
JuLi 2012
DiPAm maakt op ambachtelijke wijze kaarsen van hoge kwaliteit. De kaarsen zijn gemaakt van 100% bijenwas en zijn verkrijgbaar in veel europese landen. De producten zijn te koop via natuurvoedingswinkels/speciaalzaken en webwinkels. Kijk voor het lezersaanbod op de coupon bij dit nummer.
W139 in Amsterdam is een ruimte voor de presentatie en productie van hedendaagse kunst. in Nederland en in het buitenland wordt W139 beschouwd als toonaangevende, op de praktijk gebaseerde, onderzoeks- en innovatieruimte voor tentoonstellingen van hedendaagse beeldende kunst.
Sinds 1988 is de natuurvoedingssupermarkt GimSeL een begrip in rotterdam. in de ruime winkel zit onder andere een eigen patisserie, een grote drogisterij en een wijnafdeling met exclusieve biologische wijnen. De winkel bevindt zich in De Groene Passage, het grootste mens- en milieuvriendelijke winkelcentrum van Nederland.
mulafiya behoort tot de eerste klanten van microfinancieringsinstelling mitrA BiSNiS KeLuArGA in indonesië. Dankzij een lening van 50 dollar in 2004 is zij gestart met haar mobiele groentezaak. met latere leningen heeft mulafiya dit uitgebreid met een kiosk.
triodos.nl/mijngeldgaatgoed Deze projecten financieren we met uw geld. Kijk voor meer informatie over deze en andere projecten op www.triodos.nl/mijngeldgaatgoed
duurzaam INNOVErEN
14
opnieuw leren lEVEN “Leren leven met kanker, en met kanker het leven opnieuw leren. Om die dubbele opgave draait onze begeleiding. Het gaat om aanpassen en verwerken.” Dat zegt klinisch psycholoog dr. Bram Kuiper, sinds twaalf jaar directeur van het Helen Dowling Instituut (HDI). Het instituut helpt kankerpatiënten en hun naasten om de ziekte emotioneel te verwerken. Triodos Bank is betrokken bij de financiering van het nieuwe, energiezuinige Helen Dowling Huis in de bossen bij Bilthoven.
fotografie Michiel wijnbergh tekst Tobias reijngoud
Het leven opnieuw leren Wie de diagnose kanker krijgt, moet in eerste instantie met de ziekte leren leven, zegt Kuiper. “Het komt er op aan het leven te organiseren rond de ziekte en de medische behandelingen.” Verwerking komt vaak pas aan bod als het stof enigszins is neergedaald en er wat rust ontstaat. “Dan komen de vragen. Wat is me overkomen? Waarom ik? Mensen die de ziekte niet kunnen accepteren, hebben het over het algemeen het moeilijkste. Zij komen er vaak niet aan toe om, na de diagnose, opnieuw het leven te leren. Wij proberen hen daarbij te helpen.” Bij het HDI werken 35 mensen die rechtstreeks betrokken zijn bij de professionele psychologische behandeling van ongeveer 1.400 cliënten. Kuiper: “Iedereen is bij ons welkom, zowel kankerpatiënten als hun partners, gezinnen en andere betrokkenen.” Sinds kort biedt het instituut ook een internettherapie aan: een aandachts-
15
PROJECT CV BRAM KUIPER Dr. Bram Kuiper (1956) is sinds 2000 directeur van het Helen Dowling Instituut. Voor die tijd werkte hij twaalf jaar als psycholoog in het VU Medisch Centrum in Amsterdam. Kuiper was ook in Amsterdam al betrokken bij de psychische begeleiding van kankerpatiënten. Verder richtte hij zich op het opleiden van artsen en verpleegkundigen. Het Helen Dowling Instituut is opgericht in 1988 en is het oudste in zijn soort in Nederland.
training die kankerpatiënten leert om te gaan met extreme vermoeidheid. Kuiper: “Tachtig procent van de deelnemers heeft na afloop minder vermoeidheidsklachten.” Het HDI is ook actief op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en de scholing van zorgverleners die werken met oncologische patiënten. Levenskwaliteit behouden Het HDI is momenteel gevestigd in een rommelig complex van barakken, net buiten het centrum van Utrecht. Kuiper: “Dit gebouw is echt óp. Bovendien zijn we er inmiddels uitgegroeid.” Kuiper verhuist begin 2013 met zijn instituut naar een nieuw, duurzaam pand in de bosrijke omgeving van Bilthoven. “Volgend jaar bestaan we 25 jaar. Een mooier moment om ons nieuwe gebouw te betrekken is er niet.” Het is een bijzonder pand, vertelt Kuiper. “Het gebouw is als een vriend voor medewerkers en cliënten.
Een prettige omgeving haalt het beste uit mensen.” Het HDI streeft er naar om het nieuwe gebouw volledig te fi nancieren uit fondsenwerving en giften. Triodos Bank verschaft een overbruggingsk rediet om de bouw mogelijk te maken. De bank voelt zich verbonden met het HDI omdat het instituut met aandachtige zorg patiënten en hun naasten helpt om levenskwaliteit te behouden. Uitersten verbinden Het nieuwe Helen Dowling Huis verbindt uitersten met elkaar, legt Kuiper uit. “Net zoals we dat in onze begeleiding doen. Een kankerpatiënt wil aan de ene kant geborgenheid en veiligheid. Hij wil zich opgenomen en gedragen voelen. Maar aan de andere kant is er behoefte aan ruimte en licht. Want de ziekte drukt neer en keert mensen naar binnen.” De verbinding van geborgenheid en ruimte komt tot uitdrukking in de
architectuur van het twee verdiepingen tellende gebouw. Kuiper: “Het gebouw bestaat uit een ruim en licht atrium met daaromheen de werkruimtes. De binnenruimte van het atrium geeft het gebouw iets omhullends. Maar omdat het atrium aan één kant volledig open is en overgaat in de groene omgeving, geeft het ook letterlijk veel ruimte.” Kuiper ziet er naar uit om het instituut vanuit het nieuwe pand verder te ontwikkelen. “Ik ben enorm gemotiveerd voor ons instituut. In mijn nabije omgeving ben ik een aantal keer geconfronteerd met kanker. Ik weet hoe onmisbaar steun en begeleiding zijn.” WWW.HELENDOWLINGINSTITUUT.NL
MEER WETEN OVER HET HELEN DOWLING INSTITUUT? KIJK OP WWW.TRIODOS.NL/ DEKLEURVANGELD
16
interview
veerkrachtig en verbonden Leven in verbondenheid met jezelf, met anderen, met de natuur en met de aarde. “Dat is de grote uitdaging waar ieder van ons voor staat,” zegt Irene van Lippe-Biesterfeld.
fotografie hermien lam tekst Tobias reijngoud
werkelijke waarde Prinses Irene zet zich al vele jaren in voor het herstellen van de relatie tussen mens en natuur. “De mens is wezenlijk onderdeel van de natuur,” zegt ze. “Dat besef is echter meer en meer verloren gegaan. We hebben een wijze van leven ontwikkeld die zich juist kenmerkt door afgescheidenheid. De banden met onszelf, met anderen en met de natuur zijn voor een belangrijk deel verloren gegaan.” Door die afgescheiden levenswijze zijn we op allerlei vlakken vastgelopen. Irene: “Op persoonlijk vlak hebben we een manier van leven ontwikkeld die veelal gericht is op uiterlijkheden en geld verdienen. We leven, ook beroepsmatig, teveel vanuit rollen en vanuit wat van ons verwacht wordt, en te weinig vanuit het besef wie we werkelijk zijn en wat voor ons persoonlijk van waarde is.” Ook op maatschappelijk niveau heeft de verbroken verbinding grote gevolgen, zegt Irene. “Het is de diepere oorzaak van de grote crises waar we vandaag mee kampen, zoals de klimaatcrisis, de financiële crises en de mondiale kloof tussen arm en rijk. Afgescheiden leven gaat ten koste van de basis van het leven op aarde, van de natuur en van mensen. Verbonden leven is daarentegen juist een vorm van werkelijk samenleven.”
Persoonlijke moed Leven in verbinding vraagt persoonlijke moed. “Het is als het overlopen van een brug naar een onbekend gebied. Dat kan beangstigend zijn en afschrikken. Toch ben ik positief over de toekomst. Ik heb groot vertrouwen in de veerkracht en de creativiteit van mensen. Vooral onder jongeren merk ik een enorme behoefte om bewust te leven en te werken. Veel jongeren voelen zich verbonden met de wereld om hen heen. Ze nemen er verantwoordelijkheid voor. Ze beseffen dat de keuzes die ze dagelijks maken, invloed hebben op de samenleving en de aarde.” Niet alleen onder jongeren, ook breder in de samenleving ontstaat een krachtige beweging gericht op bewust en duurzaam leven. Irene: “Het is de kunst die beweging in de toekomst verder te verbreden en te versterken.” Dat bereik je niet door te proberen anderen te overtuigen, laat staan te veroordelen. “Dat werkt averechts. Heb de moed om vanuit je eigen waarheid te leven en respecteer de ander. Ook hier gaat het erom je met anderen te verbinden.” www.natuurcollege.nl
lees het volledige interview oP www.triodos.nl/dekleurvangeld
irene van liPPeBiesterfeld Irene van LippeBiesterfeld (1939) zet zich in voor het herstel van de verbinding tussen mens en natuur. In 2001 richtte ze het NatuurCollege op, een maatschappelijke organisatie die persoonlijke bewustwording en betrokkenheid bevordert. Ze ontwikkelde NatuurWijs, een programma dat schoolkinderen weer wezenlijk in contact brengt met de natuur. In ZuidAfrika nam ze het initiatief tot een vergelijkbaar programma voor toeristen: Spirit of the Wild. In 2010 publiceerde ze samen met prof. dr. Matthijs Schouten het boek ‘Leven in verbinding’.
“Heb de moed om vanuit je eigen waarheid te leven en respecteer de ander.” Irene van Lippe-Biesterfeld
18
HET NIEUWE BANKIEREN
Vanaf mei 2012 is het online jaarverslag van Triodos Bank beschikbaar op onze website. Net als vorig jaar met korte filmpjes en interviews met de directieleden. Ook stelt u eenvoudig grafieken en rapportages samen met de voor u relevante resultaten van Triodos Bank in 2011. WWW.TRIODOS.NL/JAARVERSLAG
WETEN IS MEER DAN METEN Economisering, ofwel het waarderen van financiële en economische waarden boven alle andere, is een trend in de samenleving. Bedrijven en banken denken vooral aan het maximaliseren van hun winst. In het boek ‘Weten is meer dan meten’ staat de vraag centraal wat er verloren gaat als alleen marktwerking en financiële doelstellingen de toon aangeven. Journalist Tobias Reijngoud interviewde veertien spraakmakende opinieleiders (waaronder Peter Blom van Triodos Bank) en zocht met hen naar alternatieven voor een economische en financiële benadering. Het boek is verkrijgbaar in de boekhandel. WWW.UITGEVERIJLIAS.NL
95 Het online magazine Upsides trekt een wereldwijd publiek. Bezoekers uit 95 landen hebben sinds de lancering eind 2011 de website bezocht. Upsides is een initiatief van Triodos Bank en FMO en biedt een platform voor toonaangevende interviews, artikelen en fotoreportages over duurzame ontwikkeling in Latijns-Amerika, Azië en Afrika vanuit een bancair perspectief. WWW.UPSIDES.COM
SPAARDERS
2.452 spaarders schonken in 2011 hun rente aan Stichting Triodos Foundation. Heeft u een spaarrekening bij Triodos Bank en wilt u uw geld nog meer laten werken aan een duurzame toekomst? Schenk dan (een deel van) de rente op uw spaarrekening aan duurzame projecten. Bijvoorbeeld ter bevordering van kinderwelzijn, muziek, natuur of vernieuwend onderzoek. De rente die u schenkt, geldt als gift voor uw belastingaangifte. WWW.TRIODOS.NL/RENTEBESTEMMING
Eind vorig jaar vroegen we uw mening over De Kleur van Geld. Ruim 1.000 lezers hebben ons laten weten wat zij van onze krant vinden. 73% van de lezers is positief over De Kleur van Geld. U vindt dat we als bank transparant communiceren over onze activiteiten en een goed beeld geven van de projecten die we fi nancieren. Daarnaast zijn er een aantal verbeterpunten uitgekomen, waarmee we aan de slag gaan. Wilt u meer weten over de uitkomsten van het onderzoek? WWW.TRIODOS.NL/DEKLEURVANGELD
15
DUURZAME BANKEN The Global Alliance for Banking on Values (GABV) kwam in maart dit jaar bijeen in Vancouver. Gastheer was Vancity, een van de grootste kredietinstituten in Canada. Dit wereldwijde netwerk van 15 toonaangevende duurzame banken wil de invloed van duurzaam bankieren wereldwijd krachtig laten toenemen. Triodos Bank is mede-oprichter van de GABV. De alliantie wil onder andere instrumenten ontwikkelen voor het beter zichtbaar maken van resultaten in de duurzame bankensector en bouwen aan een internationaal uitwisselingsprogramma voor de volgende generatie duurzame bankiers. WWW.GABV.ORG
19
Feiten & cijFers
Het totaal aantal klanten van Triodos Bank in Europa is eind 2011 355.000*. Dit is een groei van 24% in vergelijking met vorig jaar.
13%
Eind 2011 werkten er 720 mensen bij Triodos Bank. Ten opzichte van 2010 is dat een groei van 13%.
24%
1.500. 000 De nettowinst van Triodos Bank over 2011 is 17,3 miljoen euro. Dit is een groei van 51% ten opzichte van 2010.
Bron: Triodos Bank, jaarcijfers 2011. * Triodos Bank heeft vestigingen in Groot-Britannie, Belgie, Spanje en Duitsland.
33%
19,5 MILJOEN
De kredietverlening van Triodos Bank aan duurzame bedrijven steeg in 2011 met 33% tot 2,8 miljard euro.
66% VROUW
7,9 MILJOEN
In 2011 verleende de microkredietinstellingen (gefinancierd door Triodos Investment Management) een lening aan 7,9 miljoen klanten. 66% van deze klanten is vrouw.
De energie- en klimaatprojecten die Triodos Bank in 2011 financierde, leverden voldoende energie op om 1.500.000 Europese huishoudens een jaar te voorzien van elektriciteit.
51%
De ondernemers die Triodos Bank financierde in de biologische landbouw en voeding, produceerden in 2011 19,5 miljoen maaltijden.
20
DAnSEn is leven Hiphop, Afrikaanse dans, flamenco, zumba, buikdans… wie dansles wil, kan in het Amsterdamse Global DanceLab letterlijk en figuurlijk alle kanten op. De magie van dans? Ada van der Wijngaart en Jeanine Theunissen, twee van de initiatiefnemers, hoeven geen seconde na te denken. “Dansen is leven!” fotografie miCHiEL WiJnbERGH tekst EDDy STEEnVOORDEn
PROJECT CV Global dancelab Ada van der Wijngaart en Jeanine Theunissen vormen samen de directie van het Global DanceLab. Ada is oriëntaals buik danseres, docent, coach en choreograaf. Haar achtergrond is klassiek ballet en ze maakt deel uit van De Dalla Diva’s, met wie ze theatervoor stellingen produceert. Jeanine Theunissen organiseert met haar bedrijf Afrika Centrale Afrikaanse workshops en optredens voor bedrijven, scholen en particulieren. Ze is docente Afrikaanse dans, wereldconditie en bodypercussie. Daarnaast is ze beeldend kunstenaar.
MiJn Geld Gaat Goed
21
Het is maandagavond en druk in de ‘broed plaats voor werelddans’. Jeanine verzorgt een conditieles gebaseerd op Afrikaanse dans. In een andere studio komen veel heup wiegende Surinamers en Antillianen af op een avond Angolese kizomba. En een les Capoeira valt bij de lichtvoetige bezoekers van Braziliaanse afkomst in de smaak. Natuurlijk zijn er ook Nederlandse dansliefhebbers die niet stil blijven zitten. “Heerlijk om al die culturen bij elkaar te hebben,” zegt Jeanine. “Je ziet mensen mixen die elkaar anders nooit zouden ontmoeten.” dansen verbindt Dat is ook een van de ideeën achter hun initiatief. Dansen verbindt. Jong en oud, soepel en stram, professioneel en amateur. Jeanine: “Een docente Cuban salsa vroeg onlangs of onze percussionist iets voelde voor samenwerking. Plannen voor gezamenlijke producties ontstaan heel eenvoudig met zoveel verschillende disciplines bij elkaar.” Daarnaast wil het Global DanceLab ook verbindingen met de buurt aangaan. Zo volgden bewoners via het sportbuurtwerk al een workshop ‘Brazilian fitness’. En op termijn willen Ada en Jeanine naschoolse activiteiten voor jonge kinderen gaan organiseren. Ada: “Ons pand ligt aan een mooi plein aan de Borgerstraat, het lijkt me geweldig om daar eens per jaar een festival te organiseren.” Zorg voor de wereld Een ingrijpende verbouwing veranderde het pand in een strak danspaleis met houten vloeren, ideaal voor bijvoorbeeld de flamenco. Twee van de drie studio’s zijn via een slimme schuifwand simpel om te toveren tot repetitieruimte of concertzaal. Financiering door Triodos Bank maakte een deel van deze verbouwing mogelijk. En daarmee is het Global DanceLab een goed voorbeeld van culturele initiatieven die Triodos Bank stimuleert. Jeanine: “We zijn een werelddanscentrum en hebben, op kleine schaal, zorg voor de wereld. Ook Triodos Bank werkt vanuit dat idee, dus samenwerken was voor ons een logische keus.” Gratis proefles Als klant van Triodos bank kunt u een gratis proefles bijwonen bij een van de danslessen die Global DanceLab aanbiedt. Stuur een email naar
[email protected] o.v.v. Triodosactie of kijk voor de voorwaarden op www.triodos.nl/ dekleurvanGeld
“Je ziet mensen mixen die elkaar anders nooit zouden ontmoeten.” Jeanine Theunissen
De artistiek leiders hebben er alle vertrouwen in dat hun multiculturele danslab blijvend een plek verovert in Amsterdam. Waar voor de bezoekers dansen vooral plezier betekent, gaat voor henzelf de betekenis veel verder. Een dansloos leven kunnen ze zich eenvoudigweg niet voorstellen. “Stoer, verleidelijk, grappig, verdrietig… je kunt iedere keer weer kiezen hoe je je humeur en karakter in een dans wilt uitdrukken. Inderdaad, dansen is leven.” www.Globaldancelab.nl.
22
beleggen, sparen, betalen
COlOFOn
BELEggEN
de kleur van geld is een uitgave van Triodos Bank. redactie Tamara rIJNEN EWa sKOTNIcKI maarTEN THIJs
renDemenTen ulTimO feBruari 2012 BereKenD DOOr VwD GrOup 3 mnD
1 Jaar
5 Jaar Gem.
3 Jaar Gem.
5,5
4,2
4,2
3,8
2,4
7,4
3,6
3,6
nvt
1,9
6,6
7,2
7,2
nvt
Triodos groenfonds2
1,2
3,5
1,8
2,6
2,7
Triodos renewables Europe Fund1
3,0
12,5
5,1
4,9
nvt
Triodos sustainable Bond Fund3
4,0
7,0
5,4
3,4
4,2
Triodos sustainable Equity Fund3
8,1
2,7
17,4
2,3
0,2
Triodos sustainable mixed Fund3
5,3
3,5
10,7
1,9
3,0
Triodos sustainable Pioneer Fund1
4,3
15,8
9,3
nvt
nvt
6,4
3,2
3,0
0,4
nvt
certificaat Triodos Bank1
1,4
Triodos cultuurfonds2 Triodos Fair share Fund2
Triodos Vastgoedfonds
4
rendement op basis van intrinsieke waarde. rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend, exclusief belastingvoordeel (over 2011 maximaal 2,2% vervolgens een jaarlijkse stapsgewijze afbouw tot maximaal 1,2% m.i.v. 2014). 3 rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend. 4 rendement op basis van herrekende intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend.
1
2
sParEN
TarieVen per 13 maarT 2012 wiJZiGinGen VOOrBeHOuDen maanD sparen
inTerneT sparen
nOOrD-ZuiD inTerneT sparen
spaar DepOsiTO
KinDer TOeKOmsT plan
2 1 1 2 3 3
Disclaimer Informatie over de genoemde beleggingsfondsen is te raadplegen op www.triodos.nl Hier vindt u onder meer de financiële bijsluiter en het prospectus. De beslissing om een fonds te kopen dient uitsluitend genomen te worden op basis van het prospectus. Kijk voor fonds specifieke kostenen risico’s in hetprospectus.
maandelijks een vast bedrag tussen € 10, en € 500, sparen en 24 uur per dag kosteloos over uw spaar geld beschikken.
7
24 uur per dag uw saldo raad plegen en snel en gemakkelijk overboeken via internet. Vanaf € 50.000, 1,00% rente.
7
sparen voor leningen aan kleine bedrijven in ontwikkelings landen. saldo informatie en overboeken via internet. Vanaf € 50.000, 1,00% rente.
75
(Bij looptijd van 5 jaar). Duurzaam sparen voor een vaste periode en profiteren van een hoge rente. Naar keuze van 1 tot 10 jaar vast.
concept sTUDIO rOOm WWW.sTUDIOrOOm.NL
10 Jaar Gem.
0
sparen voor de toekomst van uw (klein)kind met een hoge rente. Nu met startpremie van € 10, of een prentenboek cadeau.
BETaLEN
al uw DaGeliJKse BanKZaKen DuurZaam GereGelD meT De TriODOs inTerneT BeTaalreKeninG.
Wereldwijd pinnen, internetbankieren en maandelijks een rekeningafschrift met de Triodos Internet Betaalrekening. Voor € 1,80 per maand per rekeninghouder (€ 21,60 per jaar), tarief per 1 januari 2012, wijzigingen voorbehouden. KiJK VOOr HeT cOmpleTe OVerZicHT Van De TarieVen en infOrmaTie OVer De TriODOs inTerneT BeTaalreKeninG Op www.TriODOs.nl/BeTalen
ontwerp HELDErgrOEN BV WWW.HELDErgrOEN.NL met medewerking van saNDra BErgsTEIJN LaUra KIKKErT carOLINE DE KONINg EDDY sTEENVOOrDEN THOmas sTEINEr TOBIas rEIJNgOUD aNNE scHErmEr gEra VaN WIJK marION ZaNDErs JOsET VaN DEr HOEVEN
DiGiTaal JaarOVerZicHT Voor uw belasting aangifte heeft u het Financieel Jaarover zicht nodig. Dit overzicht is nu ook digitaal beschikbaar. U vindt uw persoonlijke overzicht in Triodos Internetbankieren, waar u het eenvoudig kunt raadplegen, bewaren en printen. Kijk voor meer informatie op www.TriODOs.nl/ financieelJaarOVer ZicHT
OVer sparen
KinDer TOeKOmsT plan Duurzaam sparen voor uw kind of kleinkind? Open nu een Kinder Toekomst Plan, stort 100 euro of meer en ontvang het prentenboek ‘Kleine Ezel en de durfal’ of 10 euro cadeau. www.TriODOs.nl/ KinDsparen
OVer VermOGen
priVaTe BanKinG Heeft u het vermogen om bij te dragen aan een duurzamere samenleving? Neemt u dan contact op met een relatie manager van Triodos Bank Private Banking. www.TriODOs.nl/ priVaTeBanKinG Of Bel 030 693 65 05
fotografen mIcHIEL WIJNBErgH HErmIEN Lam ErIc BrINKHOrsT
fotografie cover gETTY ImagEs druk DrUKKErIJ PascaL, UTrEcHT IssN nummer: 22108408 DE KLEUr VaN gELD is gedrukt op 100% gerecycled papier. TrIODOs BaNK Utrechtseweg 44 Postbus 55 3700 aB Zeist telefoon
030 693 65 11 email
[email protected] www.triodos.nl KvK Utrecht nummer
3006 2415 Druk en zetfouten voor behouden. Triodos Bank NV is geregistreerd bij de Nederlandsche Bank en de autoriteit Financiële mark ten. De in deze uitgave ge noemde Triodos beleggings fondsen zijn geregistreerd bij de autoriteit Financiële markten. Informatie over de genoemde beleggingsfond sen is te raadplegen op www.triodos.nl of wordt u op verzoek kosteloos toegezonden.
copyright, © 2012
omst an nken De eUR UR an
06
Wetenschappers in verbinding
05
We heten onze 200.000e klant welkom
08
De toekomst van de financiële sector
20
14
Leren omgaan met kanker
24%
groei in 2011 van klanten van triodos bank in europa Zie pagina 19
gooi MiJ nieT Weg. geef Me liever door aan vrienden, faMilie of kennissen. BedankT!
heb de moed om vanuit je eigen waarheid te leven Zie pagina 16
MaandeliJks Beleggen in kleine Bedragen
Zie pagina 5
UTreCHTseWeg 44 posTBUs 55 3700 aB ZeisT 030 693 6511
[email protected] WWW.Triodos.nl
