Een uitgave van Triodos Bank - Nummer herfst IN DIT NUMMER: Nieuwe kansen Breng

DE

KLEUR VAN GELD

Een uitgave van Triodos Bank - Nummer 120 - herfst 2012 - www.triodos.be

IN DIT NUMMER: Nieuwe kansen Breng uw spaargeld in kaart ETHIQUABLE, EEN NIEUW FAIRTRADEMERK EEN MOESTUIN OP JE DAK LEKKER & GEZOND ETEN: EEN TRIODOS-GIDS

05

Triodos ontmoeting

14

De smaken van de wereld

13 Breng uw spaargeld in kaart

12

Anne Teresa De Keersmaeker

nieu kan D KLEU VAN GE NO 12

uwe nsen DE EUR AN ELD O. 20

inhoud

04

Financier van duurzame verandering Voorwoord door Olivier Marquet, directeur Triodos Bank.

06

DOSSIER SOCIALE ECONOMIE Hoe sociale invoegbedrijven nieuwe kansen creëren.

12

TRIODOS-NIEUWS Actualiteit van uw bank.

13

BRENG UW SPAARGELD IN KAART Van waterzuivering tot middelbare school: vier gefinancierde projecten in beeld.

14

DE SMAKEN VAN DE WERELD Een nieuw fairtrademerk helpt duurzame landbouwers vooruit.

16

EEN MOESTUIN OP JE DAK Na New York en Tokyo, nu ook een project voor serres op Brusselse stadsdaken.

19

FEITEN EN CIJFERS Halfjaarresultaten illustreren de aanhoudende groei van de duurzame bank.

20

LEKKER, GEZOND EN TRIODOS Ontdek de projecten die de bank financiert in duurzame voeding.

22

TRIODOS-GAMMA Onze duurzame spaar- en beleggingsproducten op een rij.

DE KLEUR VAN GELD is een uitgave van Triodos Bank en wordt gratis verstuurd naar klanten en partners om hen te informeren over de activiteiten van de bank.

voorwoord

duurzame actualiteit

4

Financier van duurzame verandering MEER MIDDELEN VOOR MEER PROJECTEN

Crisissen zoals deze die de wereld al 5 jaar in zijn greep heeft, slaan hard toe en richten heel wat schade aan. Tegelijkertijd creëren ze nieuwe mogelijkheden en leiden ze tot verandering en creativiteit. Samen met andere duurzame actoren is Triodos Bank ervan overtuigd dat de uitweg uit de crisis verloopt via een verantwoord gebruik van de natuurlijke hulpbronnen: aan de huidige noden tegemoetkomen, zonder die van de toekomstige generaties op het spel te zetten. Meer en meer ondernemers werken aan dit evenwicht. Hun doel is een betere levenskwaliteit en niet maximale groei of winst tot elke prijs. Ze vinden nieuwe antwoorden op het vlak van energie, voeding, bouw, gezondheidszorg en andere diensten. Triodos Bank wil die initiatieven financieel mogelijk maken. Het volume aan spaargeld dat u en andere klanten ons toevertrouwen, groeit continu. Het laat ons toe om nog meer duurzame kredieten aan duurzame projecten te realiseren - de cijfers hiernaast tonen het. Meer dan ooit gaan we het engagement aan als financier van verandering. U leest er alles over in dit nieuwe nummer van De kleur van geld. Veel leesplezier! Olivier Marquet Directeur

40.000 nieuwe KLANTEN In de eerste helft van 2012 zijn er in totaal meer dan 40.000 nieuwe Europese Triodos-klanten bijgekomen. Op 30 juni bracht dat het totaal voor de groep op 395.000. Het volume spaargeld volgt dezelfde trend: een stijging van 11% tot 4,2 miljard euro. De kredietverlening blijft stijgen in alle markten waar de bank actief is (Nederland, België, Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland). Op 30 juni was de kredietportefeuille goed voor 3,1 miljard euro, een stijging van 9% op zes maanden. Door het geld van spaarders om te zetten in leningen aan duurzame bedrijven en organisaties, levert de bank haar belangrijkste bijdrage tot duurzame ontwikkeling. De nettowinst bedroeg 9,9 miljoen euro, een stijging van 31% ten opzichte van dezelfde periode in 2011. In België telde Triodos Bank eind juni 54.000 klanten (+8%), meer dan 1 miljard deposito’s (+6%), en 648 miljoen euro in de kredietportefeuille (+6%). De bank publiceerde die cijfers eind augustus in haar halfjaarverslag.

U hebt dit jaar opnieuw talrijk deelgenomen aan de uitgiftecampagne voor certificaten van aandelen van Triodos Bank. In België liep die in juni en juli. Na afloop van de eerste zeven maanden van het jaar stond de teller op 14,7 miljoen euro. Dat is 15% meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Over het hele jaar wil Triodos Bank 60 tot 80 miljoen euro nieuw kapitaal ophalen via haar verschillende vestigingen in Europa. Zodat we nog meer duurzame projecten kunnen financieren en tegelijk onze sterke financiële positie blijven behouden (op 30 juni bedroeg de solvabiliteitsratio 14,6%).

5

Tweewaters: een groene long voor Leuven In Leuven geeft het project ‘Tweewaters’ een tweede leven aan het verlaten industrieterrein tussen de Vaartkom en de Dijle, bekend van zijn grote silo’s. Ontwikkelaar Ertzberg tovert het momenteel om tot een nieuwe en spectaculaire duurzame stadswijk. Er komen op termijn 1.200 laagenergiewoningen, kantoren, winkels en culturele ruimtes. De wijk wordt autovrij en groen. Maar liefst 70% van het voormalige bedrijfsterrein blijft onbebouwd. De afwerking van de eerste fase is voorzien voor mei 2013. Triodos Bank is de financiële partner van het uitzonderlijke project.

duurzame actualiteit

TRIODOS ONTMOETING

LAAT UW OMGEVING KENNISMAKEN MET DUURZAAM BANKIEREN via een Triodos Ontmoeting. Bent u lid van een organisatie die duurzaam te werk gaat?

3-4 en 10-11/11/2012 ECOBOUWERS OPENDEUR Tijdens deze opendeurdagen, die Bond Beter Leefmilieu organiseert, kunt u gratis binnenkijken in meer dan 130 passieve en lage-energiewoningen. Ontdek wat duurzaam wonen te bieden heeft dankzij deskundige uitleg en getuigenissen uit de praktijk. WWW.ECOBOUWERS.BE

www.tweewaters.be

Stel dan een ontmoeting met de bank voor: u brengt minimum 20 mensen samen, een Triodos medewerker stelt de bank voor en beantwoordt uw vragen, uw organisatie krijgt 25 euro voor elke nieuwe spaarrekening. Meer info via www.triodos.be, 02 548 28 51 of [email protected].

11/11/2012 VROUWENDAG Casino Kursaal, Oostende De Vrouwendag is al meer dan 40 jaar het jaarlijkse feest van de vrouwenbewegingen en het feminisme in Vlaanderen. Op het programma staan debatten, lezingen, workshops, kunst, animatie en muziek. Het evenement wordt georganiseerd door het Vrouwen Overleg Komitee (VOK), samen met andere vrouwenorganisaties. Triodos Bank heeft er voor het tweede jaar op rij een stand. WWW.VROUWENDAG.BE

17/11/2012 DAG VAN DE NATUUR Tijdens de Dag van de Natuur zet Natuurpunt in heel Vlaanderen natuurbeheerwerk in de kijker, met meer dan 100 activiteiten. U kunt zelf een handje helpen en bijvoorbeeld mee bomen gaan planten. WWW.NATUURPUNT.BE

Nieuwe kanseN

DE KRINGWINKEL ANTWERPEN Het centrale magazijn van De Kringwinkel Antwerpen in Merksem. Die vzw zorgt er al 20 jaar voor dat bruikbare en waardevolle goederen niet op de afvalberg belanden, maar wel op de rekken van één van de zeven Antwerpse Kringwinkels. Via sociale tewerkstelling doet de onderneming zoveel mogelijk een beroep op mensen die anders weinig kansen krijgen op de arbeidsmarkt. Er werken meer dan 300 mensen. Elektrische toestellen, meubels en fietsen worden in ateliers hersteld. Triodos Bank heeft de aankoop en renovatie van de winkel en magazijnen in Borgerhout gefinancierd. www.dekringwinkelantwerpen.be (foto Olivier Papegnies)

DOSSIER SOCIALE ECONOMIE

NIEUWE KANSEN In een moeilijke economische omgeving die steeds veeleisender wordt, spelen invoegbedrijven uit de sociale economie een cruciale rol. Zij geven mensen die op de arbeidsmarkt uit de boot vallen, opleidingen en werk. Zo creëren ze nieuwe kansen voor wie anders mogelijk sociaal afhaakt. Hun grote uitdaging: hun sociale doelstelling verzoenen met de economische logica.

NIEUWE KANSEN tekst Hippolyte Bertrand foto’s Olivier Papegnies

DOSSIER SOCIALE ECONOMIE

9

Vlaanderen

348

erkende invoegbedrijven 1.469 jobs

Brussel

9

ateliers voor opleiding door tewerkstelling - 108 jobs

30

diensten voor arbeidsbemiddeling - 613 jobs

9

lokale werkwinkels - 473 jobs

Het model van Terre Het werk van de groep Terre is al tientallen jaren een referentie in de sector van de sociale economie. Het bedrijf, dat gevestigd is in de Luikse regio, blijft zich met vernieuwingen aanpassen aan een evoluerende samenleving en aan een steeds competitievere omgeving. Aanvankelijk verzamelde en recycleerde Terre oud papier en tweedehandskledij. Ondertussen zijn daar activiteiten in de bouwsector bijgekomen, zoals het fabriceren en plaatsen van metalen constructies en verplaatsbare wanden, en de productie van akoestische isolatiepanelen uit oud papier en vlasvezels. De oorspronkelijke vzw is opgesplitst in vier naamloze vennootschappen met sociaal oogmerk (nvso), waarvan de vzw meerderheidsaandeelhouder is. Door dat statuut kunnen de werknemers actief deelnemen aan het bestuur van hun bedrijf. Elke werknemer kan lid worden van de algemene vergadering van Terre, waarin de groep de strategische beslissingen neemt en haar beleid uitstippelt. Dat participatieve en democratische model werd bekroond met de Grote Prijs voor Toekomstige Generaties 2012. www.terre.be www.gp-toekomstige generaties.be

Wallonië

59

bedrijven voor vorming door arbeid 943 jobs

Cijfers van 2011 voor Vlaanderen en van 2010 voor Brussel en Wallonië (Bronnen : www.concertes.be, www.werk.be)

93

organisaties voor socioprofessionele inschakeling - 1.941 jobs

“Veel bedrijven zouden ongeschoolde of laaggeschoolde mensen zien als een handicap, maar wij niet,” zegt Guy Duchêne, medeoprichter van de vzw Kraaiennest. Die onderneming heeft een tweede leven gegeven aan de hangars van de vroegere scheepswerf De Steenschuit in Boom, op enkele tientallen meters van de Rupel. In een hoek staat een stapel kartonnen dozen klaar om ze te vullen met flessen zeep. Verderop trekt een enorme polyesterslang met gaatjes de aandacht. “Daarmee assembleren we industriële biofilters voor zuiveringsstations, één van onze specialiteiten,” legt Duchêne uit. De naam Kraaiennest is overigens geen toeval: “Het kraaiennest is de plaats in de mast van een schip waar één van de bemanningsleden op de uitkijk staat. Het is degene die alle belangrijke dingen ziet aankomen.” En die dus op de toekomst kan anticiperen. De ontbrekende schakel De vzw werd in 2011 opgericht om jobs te creëren voor wie weinig of niet geschoold is. Het uitgangspunt was de vaststelling dat er in de industriële sector een tekort is aan technische arbeidskrachten. Voor veel van die jobs is geen universitaire opleiding nodig, vertelt Duchêne, “maar toch zijn bedrijven altijd terughoudend om laaggeschoolden aan te werven”. En al is er geen tekort aan sociaal-economische projecten, er zijn er maar weinig die zich richten op industriële activiteiten. Samen met Paul Balliu ging Guy Duchêne de uitdaging aan om van Kraaiennest die ontbrekende schakel te maken. “Aanvankelijk wilden we oude schepen gaan restaureren en onderhouden,

maar de economische crisis gooide roet in het eten. Momenteel is er in die sector te weinig werkgelegenheid.” De vzw gooide het daarom over een andere boeg: de verpakking van zeep, de assemblage van biofilters, naast schoonmaakwerk en klein technisch onderhoud. Kraaiennest neemt ook deel aan het Europese project ‘Relighting’ om de verlichting van oude gebouwen energiezuiniger te maken. Met dat ruime palet van activiteiten kan de vzw werk verschaffen aan een twaalftal mensen. “Via het OCMW en de VDAB krijgen wij een heel divers publiek over de vloer. Mensen die heel ver van de arbeidsmarkt af staan door hun leeftijd, hun handicap, hun taalprobleem of hun vluchtelingenstatuut. Ze moeten geen speciale kennis hebben, maar wel een goed technisch inzicht.” En zin om hun kans te grijpen. Want al hecht Kraaiennest veel belang aan het welzijn van haar werknemers, tegelijk verwacht de organisatie motivatie en flexibiliteit. Net zoals dat op de arbeidsmarkt ook verwacht wordt. “We geven hen een praktische opleiding zodat ze vaardigheden ontwikkelen voor heel uiteenlopende taken. Maar we moeten ook winstgevend

zijn, zodat ons bedrijf financieel op koers blijft. We hechten enorm veel belang aan het sociale aspect, maar dat mag geen excuus zijn om ondermaats te presteren”, onderstreept Guy Duchêne. En ook al krijgen werknemers bij Kraaiennest een vast contract, voor de meesten is dat enkel een springplank naar een nieuwe job. Overheidssubsidies zijn welkom, voegt Duchêne eraan toe, vooral om een nieuw project te lanceren. Maar ze vormen ook een risico, omdat ze zo instabiel zijn. Hetzelfde geldt trouwens voor het wisselende beleid en voor overheidscontracten. Het maakt het er niet makkelijker op voor de sector, meent hij. “We hebben het gevoel dat steeds meer bedrijven veel kleine taken gaan uitbesteden. We zijn natuurlijk voortdurend op zoek naar nieuwe kansen, maar de ontwikkelingen gaan wel heel snel. En de concurrentie is hard”. De medeoprichter van Kraaiennest verwijst bijvoorbeeld naar de economische verschillen tussen Europese landen, die zorgen voor een toestroom van Oost-Europese werknemers. Die zijn meestal bereid om heel andere arbeidsvoorwaarden te aanvaarden dan de

“We zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Iedereen heeft er baat bij om zo veel mogelijk mensen aan dek te hebben en zo weinig mogelijk onder in het ruim.” Thierry de Stexhe, verantwoordelijke van ‘La Ferme de Froidmont Insertion’

DOSSIER SOCIALE ECONOMIE

10

Belgische. “De uitdaging voor de toekomst is om sociaal te ondernemen op basis van een economische logica”.

Duurzaamheid

Kwaliteit

Transparantie

Maatschappelijke inbedding

Democratische besluitvorming

Voorrang van arbeid op kapitaal

Wat is sociale economie? >

Volgens koepelorganisatie VOSEC (Vlaams Overleg Sociale Economie) zijn dat de basisprincipes van de sociale economie. Maar de definities lopen uiteen. www.vosec.be

Sociaal en economisch rendement > “Bedrijven voor vorming door arbeid nemen tegenwoordig een belangrijke plaats in”, aldus Sylvie Brichard, directeur van interimbureau TRACE! Hoe verder het doelpubliek van de arbeidsmarkt af staat, hoe belangrijker hun rol als inschakelingsinstrument. “In de interim- en de tewerkstellingssector zien we dat er niet alleen extra inspanningen nodig zijn om kandidaten aan werk te helpen. Ze hebben ook hulp nodig om de nodige vaardigheden en knowhow op te bouwen.” Op dat vlak hebben organisaties voor vorming en inschakeling door arbeid het niet makkelijk. “Ze moeten een sociale doelstelling combineren met de minimale rentabiliteit die nodig is om te overleven. Ze leveren een permanent gevecht om de reusachtige concurrentie een stap voor te zijn, zowel bij de zoektocht naar reële kansen voor economische activiteiten als bij de jacht op subsidies. Bovendien gelden voor hen dezelfde concurrentieregels als voor iedereen.”

Opnieuw op weg In Rixensart is ook het voormalige dominicanenklooster ‘La Ferme de Froidmont’ aan een nieuw bestaan begonnen. In de vleugel waar vroeger de eetzaal was, blijft het geluid van potten en pannen hoorbaar, maar nu voor een heel ander publiek. Thierry de Stexhe, een voormalig HRdirecteur, begon op die magische plek een ‘bedrijf voor vorming door arbeid’ (‘entreprise de formation par le travail’) dat zich met een eigen restaurant toelegt op de horeca. Net als bij Kraaiennest is Triodos Bank daarvoor de financiële partner. Er waren heel wat stappen nodig voor de oprichting van ‘La Ferme de Froidmont Insertion’: het gebouw van de dominicanen in erfpacht krijgen, de nodige financiële middelen verzamelen, afspraken maken met andere organisaties voor socioprofessionele inschakeling, de grootschalige renovatie van het gebouw tot een goed einde brengen en tegelijk de eerste klanten verwelkomen, en ten slotte ook nog de problemen oplossen die opdoken toen de goedkeuring van bedrijven voor vorming door arbeid onverwacht werd opgeschort. Vanwaar de keuze voor de horecasector? “Om te beginnen omdat het om knelpuntberoepen gaat: zo vinden we voor onze stagiairs gemakkelijker werk en zo komen we in aanmerking voor subsidies. Daarnaast is de horeca een veeleisende sector, die het mogelijk maakt opnieuw een professioneel en relationeel kader aan te reiken aan volwassenen die dat kader soms kwijt zijn. Ten slotte leent de schitterende locatie van het klooster zich perfect voor die bestemming en is er duidelijk vraag naar in de regio.” De eigen financieringsbronnen van de vzw steunen op meerdere pijlers: de Franse, biologische kwaliteitskeuken van het restaurant La table de Froidmont, vergaderzalen die gebruikt worden door

lokale verenigingen en kmo’s, zes gastenkamers en zeven laaggeprijsde huurwoningen. Die opbrengsten dekken zo’n 60% van de kosten van het bedrijf. Met een zes maanden durende opleiding tot keukenhulp en hulpkelner richt ‘La Ferme de Froidmont’ zich vooral op de praktijk, naast enkele theoretische onderdelen. Bij de opleiding hoort ook een eindstage in een extern bedrijf. Het voornaamste doel is kwetsbare mensen opnieuw zelfvertrouwen geven en hen “opnieuw op weg helpen”. “In minstens één op de twee gevallen vinden de stagiairs aan het eind van de opleiding een job. Het economische voordeel voor de samenleving is duidelijk: in plaats van werkloosheidsuitkeringen uit te betalen, investeert ze in opleidingen die tot een echte job leiden”, aldus Thierry de Stexhe. Dergelijke initiatieven financieel ondersteunen, is niet meer dan logisch en legitiem binnen een logica van sociaal ondernemerschap, benadrukt hij. “Voor mij is de ultieme definitie van een sociale economie dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten en dat iedereen er belang bij heeft om zo veel mogelijk mensen aan dek te hebben, en zo weinig mogelijk onder in het ruim. Daar wil ik nog aan toevoegen dat een bedrijf met een sociaal doel, met of zonder subsidie, zich op om het even welke economische activiteit kan toeleggen”. In zijn ogen is de overheid positief, aandachtig en goed geïnformeerd. Maar de uitbetaling van de subsidies laat veel te lang op zich wachten. “Natuurlijk is het een goede zaak dat de overheid de dingen controleert en dat ze toeziet op een zekere concurrentie voor de subsidies. Maar als de administratieve logica beter zou worden afgestemd op de logica van een sociale onderneming, zou dat iedereen veel geld, tijd en energie besparen.”

www.kraaiennest.be www.froidmontinsertion.be www.socialeeconomie.be www.concertes.be www.interfede.be

11

5.000 jobs De Kringwinkel Antwerpen is onderdeel van De Kringwinkel Vlaanderen, die meer dan 115 Vlaamse Kringwinkels overkoepelt. In totaal zamelen ze jaarlijks meer dan 59.000 ton goederen in. Samen stellen ze bijna 5.000 mensen tewerk, waarvan 80% via sociale tewerkstelling. www.dekringwinkel.be www.uwkringding.be

DOSSIER SOCIALE ECONOMIE

TRIODOS-nieuws

12

EEN THUIS VOOR VOLWASSENEN MET AUTISME Voor de vzw ‘Coupole Bruxelloise de l’Autisme’ wordt een project dat al lang op stapel stond, eindelijk concreet. Deze zomer zijn in Jette de bouwwerken begonnen voor een aangepast centrum op maat voor volwassenen met autisme. In dezelfde straat komen twee gebouwen: een dagcentrum en een centrum voor permanent verblijf. In totaal kunnen er 15 mensen terecht. “Het centrum zal vanaf 2014 mensen opvangen die door hun handicap veel behoefte hebben aan ondersteuning. Zij vinden vandaag geen aangepaste opvangplaats in Brussel”, verduidelijkt de vzw. “Mensen met autisme hebben voortdurend nood aan heel gestructureerde activiteiten. In het centrum krijgen ze de klok rond aangepaste, professionele begeleiding van verzorgers die daarvoor zijn opgeleid. Het doel is om hun zelfstandigheid zo te vergroten en te stimuleren.” Ongeveer 25 mensen zullen aangeworven worden voor een goede werking van het centrum. Triodos Bank heeft de bouw van de twee gebouwen gefinancierd, die erkend zijn als ‘voorbeeldgebouwen’ door het Brussels Instituut voor Milieubeheer. www.estreda-condorcet.be

CULTUURPRIJS VOOR Triodos Bank heeft twee prijzen in de wacht gesleept op de studiedag ‘Ateliers de la Finance Responsable’ die plaats vond in juni in Parijs. Het Franse studie- en adviesbureau Axylia Conseil bekroonde daar de beste Europese initiatieven voor solidaire financiële producten met Profit for Non Profit Awards. Triodos Bank won de ‘Speciale Prijs van de Jury’ voor de spaarrekeningen van haar verschillende Europese vestigingen (België, Duitsland, Nederland, Spanje, Verenigd Koninkrijk). De jury wilde daarmee de solidaire formules van de bank bekronen, zoals de rentebestemming ten gunste van verenigingen en ngo’s, maar ook “de transparantie en het engagement” van de bank. Met name de internettoepassing ‘Breng uw spaargeld in kaart’ trok de aandacht. Daarop kan iedereen zien welke duurzame activiteiten de bank financiert. De Duitse vestiging van Triodos Bank won de ‘Prijs voor Innovatie’ voor haar GrünCardPlus MasterCard. Met die kaart verzamelt de gebruiker getrouwheidspunten bij een netwerk van duurzame winkels. Die worden omgezet in euro’s en aan projecten van duurzame verenigingen geschonken.

ANNE TERESA

DE KEERSMAEKER

Danseres en choreografe Anne Teresa De Keersmaeker heeft de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Algemene Culturele Verdienste 2012 gewonnen. De Keersmaeker werd tijdens de uitreiking geprezen voor het internationaal gewaardeerde parcours van haar gezelschap Rosas, haar grote impact op de artistieke wereld en ook haar inzet voor haar dansopleiding. P.A.R.T.S., de dansschool van De Keersmaeker, is gevestigd in een voormalig industriëel gebouw in Vorst. Het werd prachtig verbouwd met een financiering van Triodos Bank. WWW.ROSAS.BE WWW.PARTS.BE WWW.CULTUURPRIJZEN.BE

foto Herman Sorgeloos

Document FERRIERE ARCHITECTES

EUROPESE PRIJZEN

VOOR SOLIDAIRE TRIODOSPRODUCTEN

Aquafin beheert de Vlaamse infrastructuur voor rioolwaterzuivering: de opvang van het gemeentelijk rioolwater in ‘verzamelriolen’, het vervoer naar zuiveringsinstallaties en de waterzuivering zelf. De onderneming zet zijn expertise ook in voor internationale projecten.

C-TEC werkt duurzame mobiliteitsformules uit voor overheden en bedrijven. Als alternatief voor de bedrijfswagen promoot de onderneming verschillende combinaties met vouwfietsen, klassieke fietsen, openbaar vervoer, of Cambio-autodelen.

De vzw La Poudrière maakt deel uit van de groep Emmaus International en werkt aan solidariteit tussen mensen in moeilijkheden en zij die het breder hebben. Haar belangrijkste inkomstenbron is het inzamelen en recycleren van goederen en materialen, onder meer in een sorteercentrum in Anderlecht.

Het ‘Institut Saint-Joseph-Sacré-Coeur’ is een katholieke middelbare school in La Roche-en-Ardenne (provincie Luxemburg), met meer dan 200 leerlingen. Wie dat wil, kan er via ‘immersie-onderwijs’ twee vakken of 12 à 14 uur in het Nederlands krijgen van een Nederlandstalige leerkracht.

Breng uw spaargeld in kaart! Triodos Bank staat voor transparantie. U weet altijd welke projecten we financieren dankzij uw spaargeld: duurzame projecten met toekomst.

triodos.be

14

Duurzaam innoveren

DE SMAKEN

VAN DE WERELD Sinds een paar jaar liggen ze in verschillende supermarkten naast traditionele aperitiefkoekjes: blauwe aardappelchips uit Peru. Het is een product van Ethiquable, een nieuw fairtrademerk in België. Het gamma van de coöperatie, die in 2009 het licht zag, omvat ondertussen al meer dan 100 bioproducten van kleinschalige boeren uit het Zuiden.

tekst Caroline Chapeaux foto’s JOHANNA DE TESSIÈRES

Het begint halverwege de jaren 90, wanneer eerlijke handel nog in de kinderschoenen staat. Landbouwingenieur Vincent De Grelle vraagt zich af hoe hij de boerenfamilies in het Zuiden kan helpen om op een waardige manier van hun werk te leven. Hij weet waarover hij het heeft: in die tijd werkt hij samen met koffieboeren in een afgelegen gebied in Ecuador. Hij ziet dagelijks mannen en vrouwen naar de stad trekken, in de hoop op een beter bestaan. “Natuurlijk merkten ze al snel dat het er niet beter was, maar omdat ze hun grond verkocht hadden, konden ze vaak niet meer terug”, legt de huidige directeur van Ethiquable Benelux uit. “Ik wilde de boeren in Europa een afzetmarkt bieden voor hun producten. De enige manier om te zorgen dat hun familiale landbouwmethodes blijven voortbestaan, is ze een economische waarde te geven.” Wanneer het merk Ethiquable vijftien jaar later succesvol wordt gelanceerd in Frankrijk, ziet De Grelle zijn kans om zijn droom waar te maken. In 2009 besluit hij het merk ook te lanceren in België, en later in Luxemburg en Nederland.

15

OP LANGE TERMIJN

Het fairtradelabel garandeert een minimumloon voor de producenten in het Zuiden, los van de prijsschommelingen op de wereldmarkt. Zo verdienen landbouwers, die verenigd zijn in coöperaties, een waardig loon dat op zijn minst hun productiekosten dekt. Een deel van de opbrengst van Ethiquable gaat ook naar het verbeteren of commercialiseren

“Ik dacht dat de tijd rijp was en dat er vraag naar was bij de consumenten. Toen ik winkels benaderde met de Franse producten, zag ik dat het werkte.” Al snel krijgt De Grelle hulp van zijn zakenpartner Stephan Vincent, die over de nodige commerciële bagage beschikt. Ondertussen staat hij aan het hoofd van een fairtradecoöperatie die veertig coöperatieve boerenverenigingen steunt. Elk jaar stijgt hun verkoop met meer dan 50%. Een commerciële expansie die voor een groot deel gefinancierd wordt door Triodos Bank. “De waarde van lokale, ecologische landbouw” Ethiquable verkoopt 130 voedingsproducten in supermarkten in de Benelux, variërend van klassiekers zoals koffie, suiker en granen tot meer exotische producten zoals blauwe chips of chocolade met roze bessen. Alle producten hebben het biolabel. “Ze zijn

afkomstig uit de lokale landbouw, van families die op een kleinschalig niveau een lapje grond bewerken. Daarmee gaan wij volledig in tegen de heersende standaardisering van smaken. Boeren kunnen op eenzelfde perceel verschillende soorten samen verbouwen, en doordat de planten elkaar beschermen, hebben ze geen chemische middelen nodig. We willen die biodiversiteit van de landbouwgronden in het Zuiden opnieuw naar waarde schatten.” De meest succesvolle producten? Zwarte chocolade en aperitiefkoekjes, zegt de baas van Ethiquable glimlachend. “De consumenten waarderen die producten in de eerste plaats om hun smaak. Wij leggen meer nadruk op de kwaliteit van de producten en hun verpakking, want onze producten moeten net als alle andere de consument verleiden.” Nog een belangrijk en specifieker criterium is de duidelijke oorsprong van de producten. Of ze nu

van de productie. Zo kon een coöperatie uit Ivoorkust een machine kopen om cashewnoten te pellen, en een andere uit Peru een zakkenvulmachine voor het verpakken van suiker. Door het product lokaal al zo veel mogelijk af te werken, dalen de kosten. Het geeft de boeren ook een zo groot mogelijke zelfstandigheid, zodat ze zich op de lange termijn kunnen concentreren.

verkocht worden in supermarkten (Carrefour, Intermarché, Delitraiteur), in Oxfamwereldwinkels, in de Thalys, in bedrijven of in grootkeukens, waar het om gaat is dat je als consument weet waar en door wie ze geproduceerd worden en dat je aankoop een positieve impact heeft. Vijf mensen werken er momenteel bij Ethiquable Benelux, dat dit jaar naast een financieel evenwicht ook naar een omzet streeft van 1,5 miljoen euro. Ruimte voor groei is er zeker, maar de doelstelling blijft: de armste boeren helpen. “De kleinschalige, ecologische landbouw is in Europa nagenoeg verdwenen, maar de laatste tijd zien we een omgekeerde beweging, met consumenten die steeds kritischer kijken naar wat ze eten”, aldus De Grelle. “Net als elders in de wereld heeft dat type landbouw hier dus zijn plaats, naast andere productiemethodes. Dat mag zeker niet verdwijnen.” www.ethiquable.be

ONTMOETING

16

EEN MOESTUIN OP JE DAK In Brussel werd dit jaar de BSE Academy gelanceerd. Het doel: starters begeleiden die een goed idee hebben voor een groen bedrijf. Rooftop Greenhouse, één van de deelnemende projecten, heeft de Triodos Sustainable Impact Award in de wacht gesleept. Hun project: op stedelijke daken groenteserres installeren. foto’s JOHANNA DE TESSIERES tekst paul gérard

“Een goed idee zonder de juiste mensen om het uit te voeren, daar bereik je weinig mee. Als duurzame bank zoeken we altijd de combinatie van de twee: een goed idee met een duurzame meerwaarde, en ondernemers die het goed in de praktijk kunnen omzetten,” aldus Olivier Marquet, directeur van Triodos Bank België. Vandaar ook dat de bank meewerkt aan het nieuwe initiatief van het Brussels Agentschap voor de Onderneming. De BSE Academy (Brussels Sustainable Economy Academy) zal de opstart stimuleren van Brusselse bedrijven in de sectoren duurzame energie en milieu. Uit de verschillende kandidaturen werden acht teams geselecteerd om hun startersproject verder uit te werken. In de teams zaten zowel pas afgestudeerden als mensen met een vaste job, met uiteenlopende achtergronden. Voor de omkadering en coaching zorgden het Brussels Agentschap voor de Onderneming, ICHEC-PME en Solvay Entrepreneurs, allebei managementopleiding voor kmo’s, het centrum voor ondernemingen ‘Les Ateliers des Tanneurs’ en Triodos Bank. Verse groenten uit eigen stad Na de verdediging van hun business plan voor de jury, won het team van Rooftop Greenhouse de ‘Triodos Sustainable Impact Award’. Die is goed voor 2.500 euro, wat het team moet helpen om hun project sneller te lanceren.

“Ons doel is ongebruikte stadsdaken een nuttige bestemming geven door er groenteserres op te installeren met een laag energieverbruik. In de stad zijn er grote, platte daken in overvloed. Honderdduizenden vierkante meters boven ons hoofd blijven nu onbenut. Als je daarop serres installeert voor hydrocultuur (zonder grond), kan je ze doen renderen en er lokale, verse groenten kweken. Terwijl die anders uit Spanje worden ingevoerd, met vrachtwagens die daarvoor meerdere dagen op de baan zijn.” Zo vat Ariane Myressiotis, één van de vier leden van het team, het project samen. “In Montréal, Tokyo en New York doen ze dat trouwens al, en binnenkort volgt Berlijn. Wij willen hetzelfde doen in Brussel.” Combinatie van een goed idee en de juiste mensen Wat Triodos Bank aansprak, was het duurzame potentieel van het project: de impact, de mogelijkheid om het op grotere schaal te introduceren, en het effect van sensibilisering. Tegelijk vielen ook de kwaliteiten van het team op: ondernemersgeest, motivatie, vaardigheden en complementariteit. “Voor alle duidelijkheid: het is nog te vroeg om te weten of het project zal uitgroeien tot een succesvol bedrijf. Er is nog veel werk voor de boeg en er moeten nog een aantal moeilijkheden

uit de weg worden geruimd, technisch en ook juridisch, bijvoorbeeld in verband met de eigendomsrechten van de gebruikte daken,” nuanceert Olivier Marquet. “Maar de mogelijkheden zijn er: er is die noodzakelijke combinatie van een goed idee en de juiste mensen om van een business plan een goed draaiende onderneming te maken.” Naast de prijs van Triodos Bank ging de BSE Prijs zelf naar Eco Green-Energy Solutions, voor hun project om op basis van koffiedik pellets te produceren (een alternatieve, ecologische brandstof voor verwarming, in de vorm van samengeperste korrels, doorgaans van hout). De volgende editie van de BSE Academy gaat deze herfst van start: van 23 oktober tot 12 december 2012 kunnen geïnteresseerden hun kandidatuur indienen. www.bseacademy.be www.rooftopgreenhouse.be

“Tomaten kweken op daken in de stad, in plaats van ze in te voeren uit Spanje”

Fabrice De Roy, Ariane Myressiotis, Martin Da Silva en Nathalie Barbero. Ze hebben elk hun eigen vaardigheden om het project Rooftop Greenhouse uit te werken: landbouwkunde, architectuur, management en administratie. Ze zijn tussen 34 en 40 jaar en staan al in het beroepsleven. Hun motivatie om een nieuw soort moestuin te installeren op de daken van Brussel? Zin om de technische uitdaging aan te gaan, om onze manier van consumeren te doen veranderen en om een eigen bedrijf uit de grond te stampen. Kortom, een combinatie van ecologische bekommernis en ondernemingszin.

ANDERS BANKIEREN

18

duurzaam rendeert

Duurzame banken zijn niet alleen nuttig voor de samenleving, ze presteren ook beter dan de traditionele grootbanken. Dat is de voornaamste conclusie van een recente studie die werd uitgevoerd op vraag van de Global Alliance for Banking on Values. In vergelijking met de zogeheten ‘systemische’ grootbanken verlenen banken die zich toeleggen op duurzame ontwikkeling meer kredieten aan de reële economie: 70% van hun activa tegenover 38%. Ze halen ook een hoger rendement op eigen vermogen: 7,1% tegenover 6,6%. De volledige studie vindt u op www.gabv.org.

Global Alliance for Banking on Values, het wereldwijde netwerk van duurzame banken, heeft recent drie nieuwe leden verwelkomd: Affinity Credit Union (Canada), First Green Bank en Sunrise Community Banks (USA). De Global Alliance werd in 2009 opgericht door Triodos Bank en promoot duurzaam bankieren als positief alternatief voor de huidige financiële wereld. Het netwerk groepeert vandaag 19 banken over de hele wereld en heeft als ambitie om tegen 2020 een miljard mensen te vertegenwoordigen.

52

solidaire projecten

Wat hebben de sociaal-artistieke werkplaats Tutti Fratelli, vrouwenorganisatie Flora en de Organisatie Clandestiene Arbeidsmigranten met elkaar gemeen? Behalve hun uitgesproken maatschappelijke doel, hebben al die projecten steun gekregen van Triodos Fonds. De middelen van Triodos Fonds zijn afkomstig van giften en van vrijgevige Triodos-klanten die ervoor kiezen om hun interesten (of een deel daarvan) weg te schenken. Triodos Fonds ondersteunt in de eerste plaats projecten die zich inzetten voor een solidaire samenleving waarin menselijke waardigheid centraal staat. Het activiteitenverslag 2010-2011 van Triodos Fonds werd onlangs gepubliceerd en is online beschikbaar. Het geeft een overzicht van alle ondersteunde projecten. www.triodos.be

FEITEN & CIJFERS

395.000 op 30 juni 2012

316.000

3,1 miljard EUR

260.000

2,8 miljard EUR

op 30 juni 2011

op 30 juni 2012

op 30 juni 2011

KLANTEN

op 30 juni 2010

KLANTEN. Steeds meer spaarders en kredietnemers zijn op zoek zijn naar verandering en kiezen voor Triodos Bank. Dat geldt voor alle landen waar de groep aanwezig is (Nederland, België, Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland).

2,4 miljard EUR KREDIETEN op 30 juni 2010

22.532 op 30 juni 2012

18.272 op 30 juni 2011

15.692

certificaathouders op 30 juni 2010

100 %

AANDEELHOUDERS. Ook hier illustreren de cijfers de toenemende interesse in de duurzame bank. Jaar na jaar is er meer interesse in certificaten van aandelen van de bank, dankzij kapitaalverhogingen waar vooral particulieren aan deelnemen.

duurzame kredieten

473 miljoen euro op 30 juni 2012

384 miljoen euro op 30 juni 2011

337 miljoen euro op 30 juni 2010

KREDIETEN Het belangrijkste is wat de EIGEN VERMOGEN. De kapitaalpositie van Triodos Bank is altijd sterk geweest. Om die sterke positie te behouden en om de groei van de kredietportefeuille voort te zetten, trekt Triodos Bank geregeld nieuw kapitaal aan. Dat vertaalt zich in een hoge solvabiliteitsratio (of BIS-ratio): 14,6% op 30 juni 2012.

bank doet met het geld dat spaarklanten en aandeelhouders haar toevertrouwen: projecten van duurzame ondernemers financieren en mogelijk maken. Daar ligt de impact van de bank, die groter wordt naarmate de kredietportefeuille groeit. Wat niet verandert, is het aandeel kredieten dat naar duurzame activiteiten gaat: 100%.

20

LEKKER, GEZOND EN TRIODOS Groenteboeren, kaasmakers, biowinkels … de bank financiert een breed gamma ondernemers in de sector van de biologische en natuurlijke voeding. U vindt er wellicht ook enkele in uw buurt. Ze staan voor gezond en lekker eten, met respect voor de natuur. Smakelijk! foto’s REPORTERS, EXKi, ‘T REIGERSHOF tekst PAUL GÉRARD & JORIS SMEETS

> Fromagerie des Ardennes

LEKKER, GEZOND EN TRIODOS

21

BRENG UW SPAARGELD IN KAART

> ’ t Reigershof

> RoomeR

> EXKi

> Breng uw spaargeld in kaart. Bekijk op www.triodos.be de projecten die de bank financiert.

In verschillende bioboerderijen die de bank financiert, kunt u uw groenten of fruit rechtstreeks bij de bioboer kopen. Zo zijn er in Vlaanderen hoevewinkels bij de coöperatie De Wassende Maan in Astene (Deinze), De Zonnekouter in Machelenaan-de-Leie, Gastvrije aarde in Horebeke en De Krekel en de Mier in Tongeren. Via verdeelpunten in hun omgeving kunt u zich ook abonneren op pakketten met seizoensgroenten of -fruit. In Klemskerke (De Haan) kunt u bij de geitenboerderij ’t Reigershof ter plaatse kazen kopen en in het Gentse heeft de coöperatieve kaasmakerij Het Hinkelspel twee eigen winkels. De kazen van Fromagerie des Ardennes uit Weismes (in de buurt van Malmédy) liggen in Vlaanderen onder meer in de rekken bij Delhaize en Carrefour (merken zoals ‘Florival’ en ‘Bioferme’), net als de biologische fairtradepralines van Belvas uit Gellingen. Een categorie apart is het Gentse RoomeR, een artisanaal gebrouwen aperitief op basis van lokale vlierbloesem. Nu het zijn plaats heeft veroverd op heel wat Vlaamse drankkaarten, zet het zijn eerste stappen in Brussel en Wallonië. Naast boerderijen en producenten financiert de bank ook verschillende gespecialiseerde biowinkels, die inspelen op de toenemende vraag naar natuurlijke, gezonde en lokale voeding. Zo heeft Origin’O 15 winkels, verspreid over Vlaanderen (onder andere in Brugge, Gent en Leuven) en Brussel. Naast een ruim aanbod biologische voeding vindt u er ook ecologische verzorgings- en schoonmaakproducten. Andere opties voor duurzame boodschappen: de natuurvoedingswinkel De Groene Wijzer in Brasschaat, de winkels van Be Positive in Elsene en in Etterbeek en Au P’tit Bionheur in de buurt van de basiliek de Koekelberg. In Halle legt Kruidotheek zich vooral toe op kruiden, thee en verzorgingsproducten. Een aanrader voor wijnliefhebbers is dan weer de webshop van Vino Mundo, die zich volledig toespitst op biologische en fairtradewijnen. Afhalingen zijn mogelijk in het magazijn in Aartselaar of in het proeflokaal in Bierbeek.

In Brussel levert L’Heureux Nouveau (Sint-Gillis) biologische en seizoensgebonden groentepakketten per fiets aan huis. Les Filles Plaisirs Culinaires bezorgt er kant-en-klare lunchmaaltijden bij bedrijven en geeft ook kooklessen in een voormalige hoedenfabriek in Sint-Gillis. Nog in de hoofdstad heeft EXKi, de succesvolle keten voor gezonde fastfood (gedeeltelijk bio), een twintigtal restaurants. Triodos Bank heeft de inrichting van de meeste daarvan gefinancierd. EXKi is ook in andere steden aanwezig. Verder nog een speciale vermelding voor de organisaties die zich in België inzetten voor fair trade: naast een aantal Oxfam-wereldwinkels financiert de bank Oxfam Fairtrade en ook het nieuwe, volledig biologische merk Ethiquable (zie p.14-15). De lijst is niet volledig: de bank financiert nog andere spelers in de sector van de duurzame voeding. Ontdek ze op ‘Breng uw spaargeld in kaart’ op www.triodos.be. Voor wie nog meer adressen zoekt, is er tot slot ook de algemene biobedrijvengids op de website van koepelorganisatie Bioforum. Hoevewinkels WWW.DEWASSENDEMAAN.BE WWW.DEZONNEKOUTER.BE WWW.GASTVRIJEAARDE.BE Kaas WWW.BIOFERME.BE WWW.HETHINKELSPEL.BE WWW.REIGERSHOF.BE Bio & natuurlijk WWW.BE-POSITIVE.BE WWW.BIOFORUM.BE WWW.BIONHEUR.BE WWW.DEGROENEWIJZER.BE www.belvas.be WWW.EXKI.BE WWW.KRUIDOTHEEK.BE WWW.LESFILLESPLAISIRSCULINAIRES.BE WWW.LHEUREUXNOUVEAU.BE WWW.ORIGINO.BE Drank WWW.ROOMER.BE WWW.VINOMUNDO.BE Fair trade WWW.ETHIQUABLE.COOP WWW.OFT.BE WWW.OXFAMWERELDWINKELS.BE

SPAREN EN BELEGGEN

nieu kan D KLEU VAN GE NO 12 COLOFON

SPAREN Internet banking gratis Spaarformule

Rentevoet (*)

Getrouwheidspremie (*)

Minimumbedrag

SPAARREKENING

0,75%

0,25%

geen

SPAARREKENING

0,75%

0,50%

JUNIOR SPAARREKENING PLUS

minder dan 3.500 EUR 0,50% vanaf 3.500 EUR

TERMIJNREKENING

vanaf 12.500 EUR

0,80%

vanaf 25.000 EUR

0,85%

vanaf 75.000 EUR

0,90%

1 jaar

0,80%

2 jaar

1,10%

3 jaar

1,50%

4 jaar

1,80%

5 jaar

2,20%

6 jaar

2,30%

7 jaar

2,50%

8 jaar

2,65%

9 jaar

2,80%

0,25%

0,75%

nvt

DE KLEUR VAN GELD is een publicatie van Triodos Bank, die gratis wordt verstuurd naar klanten en partners om hen te informeren over de activiteiten van de bank.

geen

3.500 EUR

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Olivier Marquet, Hoogstraat 139/3, 1000 Brussel, België

2.500 EUR

GEMAAKT DOOR François Bertrand, Donna De Coeyere, Paul Gérard, Veerle Lauwers, Lieve Schreurs, Joris Smeets

10 jaar 3,00%

REDACTEURS Hippolyte Bertrand Caroline Chapeaux Paul Gérard Joris Smeets

(*) Op jaarbasis, volgens de tarieven van 13/09/2012, onder voorbehoud van wijzigingen. Kijk op de website voor de meest recente rentevoeten.

BELEGGEN CERTIFICATEN VAN AANDELEN

Concept & DESIGN Studio Room www.studioroom.nl

LAY-OUT Fé. soul conversation www.fesoulconversation.be

Certificaten van aandelen van Triodos Bank, een stabiele belegging die haar rentabiliteit door de jaren heen bewezen heeft. Meer info: 02 548 28 51 of www.triodos.be.

DUURZAME BELEGGINGSFONDSEN (*)

Details, kosten, voorwaarden en fiscaliteit op www.triodos.be. • Triodos Sustainable Pioneer Fund Bekroond als ‘Beste duurzame fonds 2012’ door

FOTO’S Johanna De Tessières Olivier Papegnies Reporters

• Triodos Sustainable Mixed Fund Bekroond als ‘Beste Mixfonds EUR Neutraal 2012’ door Morningstar.

Drukker Symeta

• Triodos Sustainable Equity Fund • Triodos Sustainable Bond Fund

DE KLEUR VAN GELD wordt gedrukt op 100% gerecycleerd papier en met vegetale inkten

(*) Compartimenten van Triodos Sicav I, bevek naar Luxemburgs recht. Het prospectus, de periodieke verslagen en de tarieflijst zijn gratis verkrijgbaar bij de financiële dienstverlener Triodos Bank (Belgisch bijkantoor) of bij uw distributeur. www.triodos.be/nl/particulieren/beleggen/beleggingsfondsen/

DUURZAAM VERMOGENSBEHEER

Triodos Bank Hoogstraat 139/3, 1000 Brussel Telefoon: 02 548 28 28 Fax: 02 548 28 29 [email protected] www.triodos.be Btw BE 0450.507.887 RPR Brussel

Personal Banking en Private Banking met de garantie van strikte duurzaamheidscriteria voor uw beleggingen. Onze specialisten helpen u graag verder op 02 548 28 34.

VOOR PROFESSIONELEN EN SOCIAL PROFIT Ook voor bedrijven, zelfstandigen en verenigingen heeft Triodos Bank een ruim gamma financiële producten en diensten: kredieten, spaarproducten of beleggingen. Lees er meer over op www.triodos.be

LENEN

Informatie & Advies: 02 548 28 51 Kredieten: 02 548 28 10

Woonleningen voor passiefwoningen, lage-energiewoningen of ecologische renovaties. Onze specialisten helpen u graag verder op 02 549 59 70.

Triodos Bank is gespecialiseerd in kredietverlening aan projecten,

organisaties en ondernemingen in culturele, sociale en ecologische sectoren. Ze biedt duurzame

spaar- en beleggingsformules

aan voor zowel particuliere als professionele klanten.

Coverfoto: Tim Sutton

uwe nsen DE EUR AN ELD O. 20

13

Breng uw spaargeld in kaart

16

Een moestuin op je dak

20

Lekker, gezond en Triodos

6

Dossier sociale economie

WAAR GAAT MIJN SPAARGELD NAARTOE?

Bij Triodos Bank financiert uw spaargeld enkel activiteiten die bijdragen tot een duurzame samenleving. Ontdek ze op www.triodos.be.

+PRESTATIES Duurzame banken bieden meerwaarde aan de samenleving én presteren beter dan de traditionele banken. Zie p. 18

“We zitten allemaal in hetzelfde schuitje” Lees het volledige dossier op pagina’s 6 – 11.

Triodos Bank Gooi mij niet weg. Geef me liever door aan vrienden, familie of kennissen. bedankt!

Hoogstraat 139/3, 1000 Brussel Telefoon: 02 548 28 28 E-mail: [email protected] Informatie & Advies: 02 548 28 51 Kredieten: 02 548 28 10