Schrijfpalet HANDLEIDING
HANDLEIDING Inleiding
3e leerjaar groep 5
In het onderwijs heeft het traditionele schrijven van een ‘opstel’ steeds meer plaats gemaakt voor een meer gestructureerde activiteit. Het schrijven van teksten wordt voorbereid door het maken van een planning. Tijdens het schrijven worden bepaalde schrijfstrategieen gehanteerd, terwijl vervolgens op het proces en op het product wordt gereflecteerd. Het belang van functionele opdrachten wordt steeds meer onderkend. Het schrijven gaat trouwens veel gemakkelijker als er een duidelijk doel achter zit, als men zich bewust is van het schrijfdoel en het lezerspubliek, als men iets wil bereiken: iemand vermaken, overtuigen of informeren. Soms kan men voor zichzelf schrijven en zijn creativiteit de vrije loop laten. Tegenwoordig is het ook belangrijk dat men zich kort en duidelijk kan uitdrukken. Nooit is er zoveel schriftelijk gecommuniceerd: chatten, mailen, sms’en... De ‘breezertaal’ is niet altijd zo bevorderlijk voor mooie volzinnen, maar voor het hanteren van deze specifieke taal is ook een zekere schrijfvaardigheid nodig. Niet alle leerlingen beginnen even enthousiast aan een schrijfopdracht! Daar is bij het samenstellen van ‘Schrijfpalet’ zeker aan gedacht! Het is als een rijk ‘palet’ voorzien van een waaier aan kleuren dat uitnodigt om te schilderen! Het aanbod is actueel, functioneel, zeer gevarieerd en motiverend. De variatie zit vooral in het tekstaanbod, de genres, de benadering, de opdrachten en het gevraagde eindproduct. Zo wordt een intrinsieke motivatie in de hand gewerkt. De opdrachten zijn kort en duidelijk, zodat elke leerling tot schrijven wordt aangezet en succeservaring gegarandeerd is. Negatieve ervaringen zijn immers fnuikend voor de ontwikkeling van de schrijfvaardigheid.
Schrijfpalet is zeer geschikt als aanvulling op het reeds beschikbare materiaal in bestaande methodes.
1
Hoe te gebruiken? Voor elk leerjaar of groep van de lagere school worden 30 schrijfopdrachten voorzien. Telkens komen verschillende tekstsoorten/-typen en -genres aan bod: creatief schrijven, ontspannende teksten, informatieve teksten, poezie, dialogen, overtuigende teksten, voor de oudere leerlingen ook filosoferende teksten. Schrijfpalet bestaat uit twee pakketten. Pakket 1 bevat 30 opdrachtkaarten, pakket 2 bestaat uit 30 kopieerbladen waarop ruimte voorzien is om de opdracht uit te voeren. De kinderen worden stap voor stap begeleid. Tijdens de opdracht wordt er vanaf het tweede leerjaar even stilgestaan bij: Denk goed na! waarbij aan de leerlingen enkele vragen gesteld worden of strategieen aangeboden worden. Na het uitvoeren van de opdracht worden ze aangespoord om te controleren, ook via enkele gerichte vragen. In feite kunnen we hier verwijzen naar het strategisch 4-stappenplan van Geen probleem! (uitgeverij Abimo/Schoolsupport), waarin in vier stappen: stap 1 de opdracht begrijpen, stap 2 nadenken over de opdracht, stap 3 het uitschrijven en stap 4 het controleren, verwerkt werden. Door de eenvoudige, duidelijke opdrachten zijn deze stelkaarten zeer geschikt voor zelfstandig stelwerk. Ze kunnen echter ook klassikaal gebruikt worden. In de inhoud worden naast titel en genre ook enkele doelstellingen vermeld zodat de leerkracht onmiddellijk kan zien wat er van de leerlingen verwacht wordt. Dit zijn echter de belangrijkste doelen. De leerkracht kan uiteraard nog eigen doelstellingen toevoegen of aanpassen. De evaluatie van de stelwerkjes kan gebeuren aan de hand van deze doelstellingen, maar kan evengoed door de leerkracht of door klasgenootjes uitgevoerd worden via een persoonlijke invulling. Deze evaluatie hangt ook af van de afspraken die in de school gelden. Door de sterk bewaakte eenheid van de stelkaarten kan Schrijfpalet gebruikt worden als een flexibele leerlijn doorheen de lagere school.
2
Doelstellingen Schrijfpalet 3e leerjaar - groep 5 1
Wiel vol woorden
Creatief met taal: woordweb
Een woordweb kunnen invullen met verschillende woordsoorten. Met enkele gegeven of gekozen woorden een goede zin maken. Plezier beleven aan het bedenken van teksten.
2
En het feest was...
Creatief met taal: tekst bewerken
Woorden verzamelen die horen bij een bepaald gevoel. In een tekst een specifieke sfeer kunnen weergeven. Een belevenis op verschillende manieren omschrijven.
3
Achtervolging in het pretpark
Ontspannende tekst: fantasie
Een tekst verder uitdiepen door eigen fantasie te gebruiken. Woorden benadrukken door ze in een ander lettertype te schrijven. Een tekst leren te verzorgen.
4
De reus zonder bril
Ontspannende tekst: fantasie
Een verhaal kunnen schrijven aan de hand van enkele afbeeldingen. De juiste leestekens en hoofdletters gebruiken. Voldoening vinden in het schrijven van een verhaal.
3
5
De puntje puntje ridder in puntje puntje land
Ontspannende tekst: fantasie
Kenmerken van een persoon, zaak of gebeurtenis kunnen bedenken. Een begonnen verhaal verder zetten. Passende bijvoeglijke naamwoorden gebruiken. Humor in een verhaaltje verwerken.
6
Een avontuur in het spookhuis
Ontspannende tekst: fantasie
Aan de hand van prenten en vragen een verhaal schrijven. ‘Sprekende’ werkwoorden gebruiken. Zelf een titel bij het verhaal bedenken. Plezier beleven aan het schrijven.
7
Van de spaarpot tot de blauwe zee
Ontspannende tekst: fantasie
Puttend uit eigen ervaring en fantasie kunnen bedenken wat er met een euro kan gebeuren. Een samenhangende tekst kunnen schrijven. De logische volgorde bewaken. Plezier beleven aan het schrijven.
8
Wie komt me redden?
Ontspannende tekst: brief
Creatieve ideeen verzamelen rond een gegeven situatie. Een tekst in briefvorm kunnen schrijven. Een oproep om hulp kunnen schrijven.
9
Echt waar! (Of toch niet helemaal)
Ontspannende tekst: humor
Fantaseren over een overdrijving of een tegenspraak rond een gegeven onderwerp. Een korte tekst met een overdrijving of een tegenspraak schrijven. In een geschreven tekst humor kunnen hanteren.
4
10
De tover-ijs-salon
Ontspannende tekst: fantasie
Materiaal verzamelen uit eigen fantasie. Letten op afwisseling in woordkeuze. Waar- en wanneerdelen in een tekst kunnen gebruiken. Een logisch geheel maken van een verhaal.
11
Als ik kon toveren...
Ontspannende tekst: fantasie
Materiaal verzamelen uit eigen fantasiewereld. Een verhaaltje kunnen schrijven met een begin, een midden en een einde. Zinnen verduidelijken, met woorden die zeggen waar, wanneer of hoe iets gebeurde. Genieten van creatief schrijven.
12
Een gorilla op bezoek
Ontspannende tekst: sandwichverhaal
Materiaal verzamelen uit eigen fantasie. Het middendeel van een verhaal kunnen schrijven waarvan begin en einde gegeven zijn. Plezier beleven aan het schrijven.
13
Een brief van Kio
Informatieve tekst: brief
Een antwoord op een brief kunnen schrijven. In de brief over zichzelf en eigen omgeving schrijven. De kenmerken van een brief hanteren.
5
14
Met mijn oom op de luchthaven
Informatieve tekst: persoonsbeschrijving
Aan de hand van antwoorden op gegeven vragen kernwoorden, die een persoon kenmerken, verzamelen. Een persoon juist kunnen beschrijven. Indien nodig de omschrijving verfijnen.
15
Wie niet weg is, is gezien!
Informatieve tekst: spelregels
Materiaal verzamelen uit eigen ervaring en voorkennis. Duidelijke spelregels kunnen formuleren voor een gekend spel. Kritisch nadenken over wat geschreven werd.
16
Een autodiefstal
Informatieve tekst: beschrijving gebeurtenis
Een verhaaltje schrijven aan de hand van enkele illustraties. Een begrijpelijk verhaal kunnen opbouwen. Een passende titel bedenken bij het verhaal. De juiste leestekens gebruiken in een tekst.
17
Schrijvers: jij en ik
Informatieve tekst: interview
Vragen kunnen bedenken die passen bij de gegeven persoon. Een passend antwoord schrijven op een vraag. Kunnen samenwerken met een leeftijdsgenoot.
18
Verslag aan de commissaris
Informatieve tekst: verslag
Zich kunnen inleven in een beroep. Gegevens selecteren op basis van wat belangrijk is voor een verslag. Gebeurtenissen kort kunnen beschrijven.
6
19
Het is een... je weet het wel!
Informatieve tekst: raadsels
Gegevens verzamelen in functie van een schrijfdoel: een raadsel schrijven. Kenmerken van een begrip bedenken en in een geschreven tekst weergeven. Een begrip kunnen beschrijven zonder het te noemen.
20
De gezelligste plek op aarde
Informatieve tekst: plaatsbeschrijving
Materiaal verzamelen uit eigen voorkennis en fantasie. Een sfeer kunnen oproepen. Een plaats plastisch kunnen beschrijven. Zorg besteden aan het schrijven van een tekst.
21
Wat is er op tv?
Informatieve tekst: programmabeschrijving
Soorten televisieprogramma’s onderscheiden. Bondig kunnen weergeven waarover een programma gaat. Een tekst schrijven om de lezer te motiveren naar een programma te kijken.
22
De waakhond
Informatieve tekst: beschrijving gebeurtenis
Enkele gegeven illustraties ordenen. Een gebeurtenis kunnen beschrijven. Een verhaaltje opbouwen waarin de zinnen elkaar logisch opvolgen.
7
23
Er was eens... een gesprek
Dialoog
Materiaal verzamelen uit eigen voorkennis en fantasie. Gevoelens en meningen van een personage uit een sprookje weergeven. Een dialoog kunnen schrijven. Kunnen samenwerken met een leeftijdsgenoot.
24
Spelen in de zoo
Poezie: rijmdicht
Zich kunnen beperken in het gebruik van het aantal woorden. Een gedicht kunnen waarderen. Plezier beleven aan het omgaan met taal.
25
Kindje Ie
Poezie: rijmvorm volgen
Rijmwoorden kunnen vinden. Een korte rijmende tekst kunnen schrijven. Een tekst kunnen aanpassen zodat hij beter klinkt. Genieten van ritme in taal.
26
1 000 vragen in mijn hoofd
Filosofische tekst
Openstaan voor allerlei vragen die mensen zich stellen. Ideeen over een filosofisch probleem in een tekst kunnen weergeven. Deze ideeen helder en duidelijk omschrijven.
8
27
Alsjeblieft, mama
Overtuigende tekst: brief
Materiaal verzamelen uit eigen ervaring en gevoelens. Een overtuigende tekst in briefvorm kunnen schrijven. Doelgericht kunnen argumenteren. Zorgen voor een goede uitgeschreven tekst.
28
Bezoek de dino’s!
Overtuigende tekst: folder
De juiste informatie selecteren. Een kernachtige tekst kunnen samenstellen. Een tekst kunnen aanpassen aan de kenmerken van een folder. Zorg besteden aan het uiterlijk van de folder.
29
Mag ik hem eens proberen?
Overtuigende tekst: brief
Zich kunnen verontschuldigen in een tekst. Zich kunnen inleven in een bepaalde situatie. Aanspreking en slotzin met een groet hanteren als elementen van een brief.
30
Zoek je een goede dierentemmer?
Overtuigende tekst: sollicitatie
Kwaliteiten kunnen verwoorden die je nodig hebt voor een bepaald beroep. De juiste argumenten gebruiken om iemand te overtuigen. De kenmerken van een brief in de tekst kunnen hanteren. Het eindproduct verzorgen.
9
