p f j alet i r h c S HANDLEIDING HANDLEIDING Inleiding
2e leerjaar groep 4
In het onderwijs heeft het traditionele schrijven van een ‘opstel’ steeds meer plaats gemaakt voor een meer gestructureerde activiteit. Het schrijven van teksten wordt voorbereid door het maken van een planning. Tijdens het schrijven worden bepaalde schrijfstrategieen gehanteerd, terwijl vervolgens op het proces en op het product wordt gereflecteerd. Het belang van functionele opdrachten wordt steeds meer onderkend. Het schrijven gaat trouwens veel gemakkelijker als er een duidelijk doel achter zit, als men zich bewust is van het schrijfdoel en het lezerspubliek, als men iets wil bereiken: iemand vermaken, overtuigen of informeren. Soms kan men voor zichzelf schrijven en zijn creativiteit de vrije loop laten. Tegenwoordig is het ook belangrijk dat men zich kort en duidelijk kan uitdrukken. Nooit is er zoveel schriftelijk gecommuniceerd: chatten, mailen, sms’en... De ‘breezertaal’ is niet altijd zo bevorderlijk voor mooie volzinnen, maar voor het hanteren van deze specifieke taal is ook een zekere schrijfvaardigheid nodig. Niet alle leerlingen beginnen even enthousiast aan een schrijfopdracht! Daar is bij het samenstellen van ‘Schrijfpalet’ zeker aan gedacht! Het is als een rijk ‘palet’ voorzien van een waaier aan kleuren dat uitnodigt om te schilderen! Het aanbod is actueel, functioneel, zeer gevarieerd en motiverend. De variatie zit vooral in het tekstaanbod, de genres, de benadering, de opdrachten en het gevraagde eindproduct. Zo wordt een intrinsieke motivatie in de hand gewerkt. De opdrachten zijn kort en duidelijk, zodat elke leerling tot schrijven wordt aangezet en succeservaring gegarandeerd is. Negatieve ervaringen zijn immers fnuikend voor de ontwikkeling van de schrijfvaardigheid.
Schrijfpalet is zeer geschikt als aanvulling op het reeds beschikbare materiaal in bestaande methodes.
1
Hoe te gebruiken? Voor elk leerjaar of groep van de lagere school worden 30 schrijfopdrachten voorzien. Telkens komen verschillende tekstsoorten/-typen en -genres aan bod: creatief schrijven, ontspannende teksten, informatieve teksten, poezie, dialogen, overtuigende teksten, voor de oudere leerlingen ook filosoferende teksten. Schrijfpalet bestaat uit twee pakketten. Pakket 1 bevat 30 opdrachtkaarten, pakket 2 bestaat uit 30 kopieerbladen waarop ruimte voorzien is om de opdracht uit te voeren. De kinderen worden stap voor stap begeleid. Tijdens de opdracht wordt er vanaf het tweede leerjaar even stilgestaan bij: Denk goed na! waarbij aan de leerlingen enkele vragen gesteld worden of strategieen aangeboden worden. Na het uitvoeren van de opdracht worden ze aangespoord om te controleren, ook via enkele gerichte vragen. In feite kunnen we hier verwijzen naar het strategisch 4-stappenplan van Geen probleem! (uitgeverij Abimo/Schoolsupport), waarin in vier stappen: stap 1 de opdracht begrijpen, stap 2 nadenken over de opdracht, stap 3 het uitschrijven en stap 4 het controleren, verwerkt werden. Door de eenvoudige, duidelijke opdrachten zijn deze stelkaarten zeer geschikt voor zelfstandig stelwerk. Ze kunnen echter ook klassikaal gebruikt worden. In de inhoud worden naast titel en genre ook enkele doelstellingen vermeld zodat de leerkracht onmiddellijk kan zien wat er van de leerlingen verwacht wordt. Dit zijn echter de belangrijkste doelen. De leerkracht kan uiteraard nog eigen doelstellingen toevoegen of aanpassen. De evaluatie van de stelwerkjes kan gebeuren aan de hand van deze doelstellingen, maar kan evengoed door de leerkracht of door klasgenootjes uitgevoerd worden via een persoonlijke invulling. Deze evaluatie hangt ook af van de afspraken die in de school gelden. Door de sterk bewaakte eenheid van de stelkaarten kan Schrijfpalet gebruikt worden als een flexibele leerlijn doorheen de lagere school.
2
Doelstellingen Schrijfpalet 2e leerjaar - groep 4 1
Beestenboel
Creatief schrijven: woordweb
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Materiaal verzamelen door associatie. Selectiecriteria kunnen hanteren.
2
Spookje Spinnenweb gaat op reis
Creatief schrijven: woordweb
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Materiaal verzamelen door associatie. Selectiecriteria kunnen hanteren.
3
Naar de bergen of naar zee, ik ga zeker mee
Creatief schrijven: woordweb
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven. Materiaal verzamelen door waarneming en associatie. Selectiecriteria kunnen hanteren. Aan de hand van illustraties een tekst schrijven op een creatieve manier.
4
Geest uit de lamp
Creatief schrijven: wens
Eigen gevoelens, verlangens en meningen op een persoonlijke manier in taal tot expressie brengen en daarmee experimenteren. Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Eigen wensen in een goede zin formuleren.
3
5
Hiep hiep hoera!
Creatief schrijven: verlanglijstje
Eigen gevoelens, verlangens en meningen op een persoonlijke manier in taal tot expressie brengen en daarmee experimenteren. Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Een verlanglijstje kunnen opstellen.
6
Allemaal praatjes!
Creatief schrijven: tekstballonnen
Illustraties koppelen aan geschreven taal. Zich kunnen inleven in de gevoelswereld van andere mensen en dit in een goede zin formuleren. Dialogen bedenken en formuleren in een goede zin.
7
Na regen komt zonneschijn
Creatief schrijven: gevoelens
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Eigen gevoelens, verlangens en meningen op een persoonlijke manier in taal tot expressie brengen en daarmee experimenteren. Ervaren dat je ook voor jezelf kunt schrijven.
8
Beer en zijn beestenboel zoeken leuke titels
Creatief schrijven: titel bedenken
De essentie uit een verhaal kunnen halen en dit bondig formuleren. Titels bedenken bij gegeven verhalen.
4
9
Het geheim van kapitein Klein
Creatief schrijven: ontcijferen
Een tekst kunnen ontcijferen waarbij de codesleutel gegeven is. Zelf een code bedenken. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
10
Een huis voor Piep, de muis
Ontspannende tekst: korte zinnen bouwen
Met gegeven woorden zelf zinnen bedenken. Selectiecriteria leren hanteren. Rekening houden met de opgegeven lengte van een zin.
11
Een verdwenen verhaal
Ontspannende tekst: vervolgzinnen
Een vervolg schrijven aan een zin, rekening houdend met de gegeven context. Kunnen selecteren op grond van de schrijfbedoeling. Schrijfdurf ontwikkelen.
12
Kabouter Klim is niet zo slim
Ontspannende tekst: zinnen aanvullen
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Associaties maken om een zin correct te vervolledigen. Een verhaal vervolledigen naar eigen fantasie.
13
Op toverkamp
Ontspannende tekst: vragen beantwoorden
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Een creatief antwoord bedenken op gestelde vragen. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
5
14
Samen bedenken we leuke namen
Ontspannende tekst: fantasie
Namen bedenken bij illustratieve personen en dieren. Correcte zinnen formuleren bij illustraties. Genieten van eigen fantasie. Schrijfdurf ontwikkelen.
15
Sinterklaas en zijn Pieten gaan lekker genieten
Ontspannende tekst: fantasie
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Inzien dat illustraties een geschreven boodschap omvatten. Correcte zinnen formuleren bij illustraties. Selectiecriteria leren hanteren.
16
Appeltje rond, wat heerlijk gezond!
Informatieve tekst: omschrijving
Passende zinnen formuleren bij illustraties. Een correcte omschrijving geven. Eigen mening duidelijk kunnen formuleren.
17
Grappige griezels
Informatieve tekst: fantasie
Een fantasiewezen kunnen bedenken en tekenen. Correcte zinnen formuleren bij illustraties. Een creatieve naam bedenken voor een fantasiewezen. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
18
Martje mag niet meedoen
Informatieve tekst: verhaal vervolledigen
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Zelf een verrassend einde bedenken voor een verhaal.
6
19
Wat een familie!
Informatieve tekst: persoonsbeschrijving
Correcte zinnen formuleren bij illustraties. Bepaalde kenmerken van personen in een goede zin beschrijven. Genieten van het gebruik van eigen fantasie. Schrijfdurf ontwikkelen.
20
Rara, wie ben ik?
Informatieve tekst: persoonsbeschrijving
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Persoonlijke kenmerken kunnen formuleren in een goede zin. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
21
Tijd voor het ontbijt
Informatieve tekst: menu
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Materiaal verzamelen door waar-neming en associatie. Voor een fictieve persoon de samenstelling van een menu neerschrijven. Selectiecriteria kunnen hanteren.
22
Voor elk seizoen een heerlijk gerecht
Informatieve tekst: gerecht
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Materiaal verzamelen door associatie (seizoenen). Voor een fictieve persoon een gerecht beschrijven.
7
23
Dwergenverkiezing
Informatieve tekst : mening formuleren
Eigen gevoelens, verlangens en meningen op een persoonlijke manier in taal tot expressie brengen en daarmee experimenteren. Kunnen selecteren op grond van de schrijfbedoeling. Eigen mening kunnen neerschrijven.
24
Lief dagboek
Informatieve tekst: dagverloop
Het nut en de noodzaak van selecteren inzien. Aandacht hebben voor inhoudelijke aspecten bij het uitschrijven: bedoeling en publiek. Eigen dagverloop in juiste chronologische volgorde neerschrijven.
25
Wie is Heksemie?
Informatieve tekst: persoonsbeschrijving
Een creatief antwoord kunnen bedenken op gestelde vragen. Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Plezier beleven aan het creatief schrijven. Bepaalde eigenschappen aan een fictieve persoon kunnen toekennen, rekening houdend met een gegeven context.
26
Mijn lieve oma
Dialoog
Antwoorden kunnen formuleren bij gegeven vragen. Selectiecriteria kunnen hanteren. Een dialoog correct kunnen opbouwen, rekeninghoudend met een gegeven context.
8
27
Lang leve de juf of de meester!
Poezie: slogan
Weten wat rijmwoorden zijn en ze juist kunnen gebruiken. Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Bepaalde eigenschappen aan bestaande personen kunnen toekennen en deze in een goede zin formuleren.
28
Roos wil rijmen
Poezie: rijmdicht
Weten wat rijmwoorden zijn. Zelf rijmwoorden bedenken bij een gegeven woord. Passende rijmwoorden bedenken om een gedicht te vervolledigen.
29
Zomaar een kaartje!
Overtuigende tekst: wenskaart
Materiaal verzamelen uit het eigen gevoelsleven, de eigen ervaring, voorkennis, beleving, fantasie... Eigen gevoelens, verlangens en meningen op een persoonlijke manier in taal tot expressie brengen en daarmee experimenteren. Selectiecriteria kunnen hanteren. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
30
Ruzie oplossen
Overtuigende tekst: oplossingen bedenken
Materiaal verzamelen door waarneming en associatie. Eigen gevoelens, verlangens en meningen op een persoonlijke manier in taal tot expressie brengen en daarmee experimenteren. Selectiecriteria kunnen hanteren. Aan de hand van illustraties een creatieve tekst schrijven.
9
