p f j a i r l et h c S HANDLEIDING
HANDLEIDING Inleiding
6e leerjaar groep 8
In het onderwijs heeft het traditionele schrijven van een ‘opstel’ steeds meer plaats gemaakt voor een meer gestructureerde activiteit. Het schrijven van teksten wordt voorbereid door het maken van een planning. Tijdens het schrijven worden bepaalde schrijfstrategieen gehanteerd, terwijl vervolgens op het proces en op het product wordt gereflecteerd. Het belang van functionele opdrachten wordt steeds meer onderkend. Het schrijven gaat trouwens veel gemakkelijker als er een duidelijk doel achter zit, als men zich bewust is van het schrijfdoel en het lezerspubliek, als men iets wil bereiken: iemand vermaken, overtuigen of informeren. Soms kan men voor zichzelf schrijven en zijn creativiteit de vrije loop laten. Tegenwoordig is het ook belangrijk dat men zich kort en duidelijk kan uitdrukken. Nooit is er zoveel schriftelijk gecommuniceerd: chatten, mailen, sms’en... De ‘breezertaal’ is niet altijd zo bevorderlijk voor mooie volzinnen, maar voor het hanteren van deze specifieke taal is ook een zekere schrijfvaardigheid nodig. Niet alle leerlingen beginnen even enthousiast aan een schrijfopdracht! Daar is bij het samenstellen van ‘Schrijfpalet’ zeker aan gedacht! Het is als een rijk ‘palet’ voorzien van een waaier aan kleuren dat uitnodigt om te schilderen! Het aanbod is actueel, functioneel, zeer gevarieerd en motiverend. De variatie zit vooral in het tekstaanbod, de genres, de benadering, de opdrachten en het gevraagde eindproduct. Zo wordt een intrinsieke motivatie in de hand gewerkt. De opdrachten zijn kort en duidelijk, zodat elke leerling tot schrijven wordt aangezet en succeservaring gegarandeerd is. Negatieve ervaringen zijn immers fnuikend voor de ontwikkeling van de schrijfvaardigheid.
Schrijfpalet is zeer geschikt als aanvulling op het reeds beschikbare materiaal in bestaande methodes.
1
Hoe te gebruiken? Voor elk leerjaar of groep van de lagere school worden 30 schrijfopdrachten voorzien. Telkens komen verschillende tekstsoorten/-typen en -genres aan bod: creatief schrijven, ontspannende teksten, informatieve teksten, poezie, dialogen, overtuigende teksten, voor de oudere leerlingen ook filosoferende teksten. Schrijfpalet bestaat uit twee pakketten. Pakket 1 bevat 30 opdrachtkaarten, pakket 2 bestaat uit 30 kopieerbladen waarop ruimte voorzien is om de opdracht uit te voeren. De kinderen worden stap voor stap begeleid. Tijdens de opdracht wordt er vanaf het tweede leerjaar even stilgestaan bij: Denk goed na! waarbij aan de leerlingen enkele vragen gesteld worden of strategieen aangeboden worden. Na het uitvoeren van de opdracht worden ze aangespoord om te controleren, ook via enkele gerichte vragen. In feite kunnen we hier verwijzen naar het strategisch 4-stappenplan van Geen probleem! (uitgeverij Abimo/Schoolsupport), waarin in vier stappen: stap 1 de opdracht begrijpen, stap 2 nadenken over de opdracht, stap 3 het uitschrijven en stap 4 het controleren, verwerkt werden. Door de eenvoudige, duidelijke opdrachten zijn deze stelkaarten zeer geschikt voor zelfstandig stelwerk. Ze kunnen echter ook klassikaal gebruikt worden. In de inhoud worden naast titel en genre ook enkele doelstellingen vermeld zodat de leerkracht onmiddellijk kan zien wat er van de leerlingen verwacht wordt. Dit zijn echter de belangrijkste doelen. De leerkracht kan uiteraard nog eigen doelstellingen toevoegen of aanpassen. De evaluatie van de stelwerkjes kan gebeuren aan de hand van deze doelstellingen, maar kan evengoed door de leerkracht of door klasgenootjes uitgevoerd worden via een persoonlijke invulling. Deze evaluatie hangt ook af van de afspraken die in de school gelden. Door de sterk bewaakte eenheid van de stelkaarten kan Schrijfpalet gebruikt worden als een flexibele leerlijn doorheen de lagere school.
2
Doelstellingen Schrijfpalet 6e leerjaar - groep 8 1
Grappige namen
Creatief schrijven: grappige namen combinaties
Passende grappige namen bedenken voor bepaalde personen, rekening houdend met typische kenmerken die voor die persoon in kwestie gelden. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
2
Spelen met taal
Creatief schrijven: woordenketting, homoniemen, anagrammen
Kennis maken met homoniemen en anagrammen. Anagrammen maken van woorden. Grappige zinnen vormen met homoniemen. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
3
Ruimtewezens verkennen de aarde
Ontspannende tekst: stripverhaal
Een bepaald gegeven uitschrijven en tekenen in de vorm van een stripverhaal. Genieten van het gebruik van eigen fantasie. Schrijfdurf ontwikkelen.
4
Hallo, met het antwoordapparaat van...
Ontspannende tekst: niet-thuisberichten schrijven geinspireerd door een spreekwoord of gezegde
Spreekwoorden of gezegdes in niet-thuisberichten, voor op een antwoordapparaat/voicemail, verwerken. Genieten van het schrijven van de berichten.
3
5
Fantaseren maar!
Ontspannende tekst: verhaal opbouwen rond gegeven elementen
Een aantal noodzakelijke elementen verzamelen om een sterk verhaal te vertellen. Een fantasieverhaal opbouwen rekening houdend met gegeven voorwaarden. Het belang inzien van een ‘pakkende’ beginzin. Een passende titel zoeken bij het verhaal. Genieten van het gebruik van eigen fantasie. Schrijfdurf ontwikkelen.
6
Futuristisch woordenboek
Ontspannende tekst: kernachtige omschrijving geven van een ‘nieuw’ woord
Nieuwe woorden verzinnen voor gegeven omschrijvingen. Bondige omschrijvingen geven bij gegeven (verzonnen) woorden. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
7
20 jaar later
Ontspannende tekst: omschrijving
Nadenken over eigen toekomst. Gegevens verzamelen voor een tekst aan de hand van een brainstorming. Bereid zijn om eigen gevoelens en verlangens op een persoonlijke manier in taal tot expressie te brengen. Eigen toekomstbeeld beschrijven in een leuke tekst.
4
8
In the mood of niet?
Ontspannende tekst: teksten schrijven vanuit verschillende gevoelens
Uit een tekst de elementen halen die gevoelens verwoorden. Bijvoeglijke naamwoorden gebruiken om een tekst meer tekenend te maken.
9
Ook voorwerpen hebben gevoelens...
Ontspannende tekst: fantaseren over voorwerpen
Woorden verzamelen en selecteren op grond van een schrijfbedoeling. Fantaseren over wat voorwerpen zeggen en voelen. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
10
Laat er geen gras over groeien en vat de koe bij de horens!
Ontspannende tekst: nonsensverhaal met spreekwoorden en gezegden
Met zelfgekozen spreekwoorden en gezegdes een nonsensverhaal schrijven. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
11
Een heel speciaal knuffelbeest
Ontspannende tekst: beschrijving van een fantasiebeest
Een fantasiebeest bedenken, tekenen en beschrijven. Een passende naam voor hun fantasiebeest bedenken. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
12
Kaartjes sturen...
Informatieve tekst: kort reisverslag
Bij gegeven prentbriefkaarten passende informatie noteren. Zelf een prentbriefkaart ontwerpen en daar de passende informatie bij noteren. In bondige zinnen schrijven.
5
13
Liefste dagboek...
Informatieve tekst: een gegeven situatie weergeven vanuit het standpunt van twee verschillende personages
Een gegeven verhaal herschrijven uit het standpunt van een ander personage. Extra opletten voor het juiste gebruik van leestekens.
14
Wat een weertje!
Informatieve tekst: weerbericht uitschrijven
De gegevens uit een geschreven weerbericht associeren met de bijhorende pictogrammen. Zelf een weerbericht schrijven bij gegeven pictogrammen.
15
Hoe werkt dat ding???
Informatieve tekst: techniekgebruiksaanwijzing
Aan de hand van tekeningen de handleiding opbouwen voor het gebruik van een koffiezetapparaat. De tekst voor een handleiding schrijven met eenvoudige en zeer begrijpelijke zinnen. Reflecteren over eigen tekst. (Kan de lezer met mijn tekst het apparaat bedienen?)
16
Knappe koppen die uitvinders!
Informatieve tekst: beschrijving uitvinding
Zelf een originele uitvinding bedenken. Woorden verzamelen op grond van de schrijfbedoeling. Plezier beleven aan het creatief schrijven.
6
17
Een appel? Of een Appel?
Informatieve tekst: beschrijving schilderij
Eigen gedachten omschrijven die opkomen bij het bekijken van een schilderij. Een schilderij beschrijven. In de beschrijving eigen gevoelens in verband met het schilderij weergeven. Aandacht hebben voor inhoudelijke aspecten bij het uitschrijven: bedoeling en publiek.
18
Hoe slim is jouw jas?
Informatieve mening uitschrijven en werking omschrijven
Kritisch nadenken over een bepaald onderwerp/gegeven. Eigen mening verwoorden.
19
Eventjes wetenschappertje spelen...
Informatieve tekst: omschrijving begrip
Met gegeven kernwoorden een wetenschappelijke tekst uitschrijven. Letten op nauwkeurigheid.
20
Help! Mijn katje is vermist!
Informatieve tekst: opsporingsbericht
Gegevens verzamelen en selecteren voor een opsporingsbericht. Noodzakelijke informatie voor een opsporingsbericht bondig verwoorden.
21
De woestijnrat
Informatieve tekst samenvatten
In een informatieve tekst kernwoorden aanduiden. Aan de hand van de kernwoorden een informatieve tekst samenvatten. Onderscheid maken tussen hoofden bijzaken.
22
Een heel persoonlijk gedicht
Poezie: een naamdicht
Aan de hand van een voorbeeld kennis maken met een naamdicht. Zelf een naamdicht schrijven. Poezie leren apprecieren.
7
23
Zullen we nog eens dichten?
Poezie: een limerick
Aan de hand van een voorbeeld kennis maken met een limerick. Rijmwoorden bedenken. Zelf een limerick schrijven. Poezie leren waarderen.
24
Ons huisreglement
Poezie: rijmvormen
Leren wat een gepaard, een gekruist en een omarmend rijm is. Een aantal passende rijmwoorden verzamelen. Eigen huisreglement opstellen in de gekozen rijmvorm. Plezier beleven aan het rijmen.
25
Toneeltje schrijven
Dialoog: tekst omzetten in dialoog
Het verschil kennen tussen een gewone tekst en een dialoog. Het verschil ervaren tussen directe rede en indirecte rede. In een tekst de verschillende personages ontdekken. Een tekst herschrijven in dialoogvorm. De dialoog voorzien van extra aanwijzingen, zodat de tekst een toneeltekst wordt.
26
Aan mijn allerallerallerliefste, snoezige ouders...
Overtuigende tekst:brief
Een brief opdelen in verschillende delen. Voor elk deel van de brief woorden verzamelen op grond van de schrijfbedoeling. Zelf een brief opstellen.
27
De Boekenschat
Overtuigende tekst: advertentie
Een gegeven advertentie ontleden. Zelf een advertentie ontwerpen voor een fictieve zaak.
8
28
Ik kom op voor...
Overtuigende tekst: oproep tot actie uitschrijven in slagzin
Woorden verzamelen op grond van de schrijfbedoeling. Slagzin ontwerpen om op te komen voor een bepaald doel.
29
Jouw mening graag!
Overtuigende tekst: bij een gegeven stelling een eigen mening schrijven
Kritisch zijn ten opzichte van bepaalde uitspraken of een stelling. Duidelijk eigen mening weergeven in een geschreven tekst.
30
Mis de bus niet!
Overtuigende tekst: flyer
Pro-argumenten zoeken voor het gebruik van het openbaar vervoer. Eigen argumenten kernachtig noteren in een slagzin.
9
