Schrijfpalet HANDLEIDING
HANDLEIDING Inleiding
4e leerjaar groep 6
In het onderwijs heeft het traditionele schrijven van een ‘opstel’ steeds meer plaats gemaakt voor een meer gestructureerde activiteit. Het schrijven van teksten wordt voorbereid door het maken van een planning. Tijdens het schrijven worden bepaalde schrijfstrategieen gehanteerd, terwijl vervolgens op het proces en op het product wordt gereflecteerd. Het belang van functionele opdrachten wordt steeds meer onderkend. Het schrijven gaat trouwens veel gemakkelijker als er een duidelijk doel achter zit, als men zich bewust is van het schrijfdoel en het lezerspubliek, als men iets wil bereiken: iemand vermaken, overtuigen of informeren. Soms kan men voor zichzelf schrijven en zijn creativiteit de vrije loop laten. Tegenwoordig is het ook belangrijk dat men zich kort en duidelijk kan uitdrukken. Nooit is er zoveel schriftelijk gecommuniceerd: chatten, mailen, sms’en... De ‘breezertaal’ is niet altijd zo bevorderlijk voor mooie volzinnen, maar voor het hanteren van deze specifieke taal is ook een zekere schrijfvaardigheid nodig. Niet alle leerlingen beginnen even enthousiast aan een schrijfopdracht! Daar is bij het samenstellen van ‘Schrijfpalet’ zeker aan gedacht! Het is als een rijk ‘palet’ voorzien van een waaier aan kleuren dat uitnodigt om te schilderen! Het aanbod is actueel, functioneel, zeer gevarieerd en motiverend. De variatie zit vooral in het tekstaanbod, de genres, de benadering, de opdrachten en het gevraagde eindproduct. Zo wordt een intrinsieke motivatie in de hand gewerkt. De opdrachten zijn kort en duidelijk, zodat elke leerling tot schrijven wordt aangezet en succeservaring gegarandeerd is. Negatieve ervaringen zijn immers fnuikend voor de ontwikkeling van de schrijfvaardigheid.
Schrijfpalet is zeer geschikt als aanvulling op het reeds beschikbare materiaal in bestaande methodes.
1
Hoe te gebruiken? Voor elk leerjaar of groep van de lagere school worden 30 schrijfopdrachten voorzien. Telkens komen verschillende tekstsoorten/-typen en -genres aan bod: creatief schrijven, ontspannende teksten, informatieve teksten, poezie, dialogen, overtuigende teksten, voor de oudere leerlingen ook filosoferende teksten. Schrijfpalet bestaat uit twee pakketten. Pakket 1 bevat 30 opdrachtkaarten, pakket 2 bestaat uit 30 kopieerbladen waarop ruimte voorzien is om de opdracht uit te voeren. De kinderen worden stap voor stap begeleid. Tijdens de opdracht wordt er vanaf het tweede leerjaar even stilgestaan bij: Denk goed na! waarbij aan de leerlingen enkele vragen gesteld worden of strategieen aangeboden worden. Na het uitvoeren van de opdracht worden ze aangespoord om te controleren, ook via enkele gerichte vragen. In feite kunnen we hier verwijzen naar het strategisch 4-stappenplan van Geen probleem! (uitgeverij Abimo/Schoolsupport), waarin in vier stappen: stap 1 de opdracht begrijpen, stap 2 nadenken over de opdracht, stap 3 het uitschrijven en stap 4 het controleren, verwerkt werden. Door de eenvoudige, duidelijke opdrachten zijn deze stelkaarten zeer geschikt voor zelfstandig stelwerk. Ze kunnen echter ook klassikaal gebruikt worden. In de inhoud worden naast titel en genre ook enkele doelstellingen vermeld zodat de leerkracht onmiddellijk kan zien wat er van de leerlingen verwacht wordt. Dit zijn echter de belangrijkste doelen. De leerkracht kan uiteraard nog eigen doelstellingen toevoegen of aanpassen. De evaluatie van de stelwerkjes kan gebeuren aan de hand van deze doelstellingen, maar kan evengoed door de leerkracht of door klasgenootjes uitgevoerd worden via een persoonlijke invulling. Deze evaluatie hangt ook af van de afspraken die in de school gelden. Door de sterk bewaakte eenheid van de stelkaarten kan Schrijfpalet gebruikt worden als een flexibele leerlijn doorheen de lagere school.
2
Doelstellingen Schrijfpalet 4e leerjaar - groep 6 1
Een sprookjesweb
Creatief schrijven: woordweb
Materiaal verzamelen en selecteren over enkele sprookjes naar keuze. Een gegeven webschema verder aanvullen. Het webschema logisch kunnen opbouwen.
2
Op het menu staat..
Creatief schrijven: menu samenstellen
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, ervaringen, gevoelens... Zorgen voor een goede schikking van de menukaart. Plezier beleven aan het bedenken en samenstellen van een menu.
3
Sprakeloos
Creatief schrijven: strip bewerken
Materiaal verzamelen e selecteren uit eigen leefwereld, ervaringen, voorkennis, gevoelens... Zich inleven in de gevoelens van iemand anders. Een passende tekst bedenken bij illustraties. Schrijfdurf ontwikkelen.
4
Sst... niet verklappen!
Creatief schrijven: geheimschrift
Een code bedenken om een geheim schrift te ontcijferen. Een brief in geheim schrift kunnen schrijven. Plezier beleven aan het schrijven en ontwerpen van een geheim schrift.
3
5
Gekke woorden
Creatief schrijven: tekst bewerken
Het verband zien tussen een woord en de voorstelling ervan. Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld. Zelf een passende voorstelling ontwerpen bij enkele woorden naar keuze. Controleren of de voorstelling van de woorden duidelijk en leesbaar is.
6
Rebus
Creatief schrijven: tekst bewerken
Weten wat een rebus is. Een rebus kunnen ontwerpen voor het woord ‘wandeling’. Een rebus kunnen ontwerpen voor een zelfgekozen woord. Elkaars rebus kunnen oplossen.
7
Een onmogelijk sprookje
Ontspannende tekst: fantasie
Materiaal verzamelen en selecteren uit enkele sprookjes naar keuze. Een eigen sprookje fantaseren. Eigen werk nalezen en controleren op een correcte zinsbouw. Plezier beleven aan het schrijven.
8
Een vreemd verhaal
Ontspannende tekst: fantasie
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, fantasie... Weten wat tegenstellingen zijn. Tegenstellingen in een verhaal kunnen verwerken. Creatief zijn bij het schrijven van een verhaal.
4
9
Als ik kon toveren...
Ontspannende tekst: fantasie
Materiaal verzamelen en selecteren uit hun eigen leefwereld, voorkennis, fantasie... Zich inleven in een droomwereld. Allerlei dingen bedenken die men kan toveren. Plezier beleven aan het schrijven.
10
Lotto!
Ontspannende tekst: fantasie
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, ervaringen, fantasie.. Creatief zijn bij het bedenken van een verhaal met vier willekeurig gekozen woorden. Een passende titel bedenken bij een verhaal. Plezier beleven aan het schrijven van een verhaal.
11
Einde zoek!
Ontspannende tekst: verhaal vervolledigen
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, voorkennis, ervaringen... Een duidelijk einde voor ogen hebben en het verhaal vervolledigen in functie van het gekozen einde. Eigen werk controleren op werkwoordspelling. Plezier beleven aan het schrijven.
12
Olifant met GSM?
Ontspannende tekst: kort verhaal
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, ervaringen, fantasie... Het dagverloop in chronologische volgorde neerschrijven. Ervoor zorgen dat de opgegeven woorden in het verhaal voorkomen. Elkaars werk beoordelen.
5
13
Stap voor stap
Informatieve tekst: stappenplan
Weten wat een stappenplan is. De juiste volgorde kennen van de verschillende stappen die genomen moeten worden. Nagaan of de stappen voldoende duidelijk zijn.
14
Een dag uit het leven van...
Informatieve tekst: beschrijving
Materiaal verzamelen en selecteren uit voorkennis, fantasie... Zich kunnen inleven in het leven van een idool. Het dagverloop in chronologische volgorde neerschrijven. Eigen werk controleren op een correcte zinsbouw.
15
Wauw, wat een kaart
Informatieve tekst: persoonsbeschrijving
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, ervaringen, voorkennis, fantasie... Een passende omschrijving geven van een gekozen persoon. Plezier beleven aan het schrijven van een identiteitskaart.
16
Mmmm...Mijn lievelingsrecept
Informatieve tekst: recept
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld. Een recept logisch opbouwen, rekening houdend met volgende onderverdeling: ingredienten, materiaal en werkwijze. Schrijfdurf ontwikkelen.
6
17
Woepsala
Informatieve tekst: spelregels opstellen
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, gevoelens, ervaringen... Creatief zijn bij het bedenken van een spel en spelregels. De spelregels duidelijk formuleren. Plezier beleven aan het bedenken van een spel en bijhorende spelregels.
18
R...Ra...Raad... Raadsels
Informatieve tekst: beschrijving
Enkele raadsels kunnen oplossen. Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld. Zelf enkele raadsels bedenken, zowel over een opgelegd onderwerp als over een onderwerp naar keuze. Raadsel controleren op moeilijkheidsgraad.
19
10 vragen aan...
Informatieve tekst: interview
Vragen verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, fantasie, voorkennis... De vragen duidelijk kunnen formuleren. Schrijfdurf ontwikkelen.
20
Een briefje voor...
Informatieve tekst: kattebelletje
Weten wat een kattebelletje is. Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld. Nagaan of de boodschap duidelijk geformuleerd is.
7
21
Vreemde wezens online
Dialoog
Materiaal verzamelen en selecteren uit fantasiewereld, films... Zich kunnen inleven in de wereld van een fantasiewezen. Plezier beleven aan het schrijven van een dialoog. Schrijfdurf ontwikkelen.
22
De beste appel!
Dialoog
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen voorkennis, ervaringen, gevoelens, fantasie... Zich inleven in de dialoog. Een passende titel bij de dialoog bedenken. Plezier beleven aan het schrijven van een dialoog.
23
Woord verstopt
Poezie: lettervers
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, gevoelens, fantasie... Een gedicht kunnen schrijven over ‘zon’, rekening houdend met de vorm van het gedicht. Een gedicht kunnen schrijven over een zelfgekozen onderwerp, rekening houdend met de vorm. Controleren of de zinnen met de juiste letters beginnen.
24
Dichter op komst
Poezie : elfje
Weten wat een elfje is. Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, gevoelsleven, ervaringen... Een elfje schrijven over ‘vakantie’. Een elfje kunnen maken over een zelfgekozen onderwerp.
8
25
Bouwen aan... een gedicht!
Poezie: opbouwgedicht
Weten wat een opbouwgedicht is. Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, gevoelens... Een opbouwgedicht aanvullen. Een opbouwgedicht maken over Sinterklaas en Zwarte Piet. Een opbouwgedicht maken over een zelfgekozen onderwerp.
26
Tip... tip top!
Overtuigende tekst: tips bedenken
(grappige) Tips bedenken om iemand te overtuigen. Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, gevoelens, ervaringen, voorkennis... Controleren of de tips steeds beginnen met een hoofdletter en eindigen met een leesteken. Plezier beleven aan deze activiteit.
27
Party-time
Overtuigende tekst: uitnodiging
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld. Een uitnodiging voor een verjaardagsfeest bedenken en ontwerpen. De uitnodiging controleren op belangrijke informatie. Zorgen voor een uitnodiging die overtuigend en aantrekkelijk is.
28
Op de markt!
Overtuigende tekst: reclame
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, voorkennis, ervaringen... Zich inleven in de rol van marktkramer. Creatief zijn in het bedenken van een slogan om anderen te overtuigen.
9
29
Kunst in zicht
Overtuigende tekst: mening schrijven
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, ervaringen, gevoelens... Eigen mening kunnen neerschrijven. Eigen zinnen controleren op schrijffouten. Schrijfdurf ontwikkelen.
30
Wie zoekt, die vindt!
Overtuigende tekst: zoekertje
Materiaal verzamelen en selecteren uit eigen leefwereld, ervaringen, voorkennis... Zoekertje kort en duidelijk formuleren. Voldoende informatie geven via een zoekertje. Een reactie op eigen zoekertje bedenken.
10
