Eerste bestuursrapportage. uitvoering begroting 2013

Eerste bestuursrapportage uitvoering begroting 2013 (januari t/m maart 2013)

19 juni 2013 Provinciale Staten

1

2

Inhoudsopgave

1 1.1 1.2 2 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 4

5 6 6.1 6.2 6.3 6.4

Bijlage I Bijlage II Bijlage III Bijlage IV Bijlage V

Inleiding Belangrijkste ontwikkelingen in de 1e berap Leeswijzer Samenvatting Verwachte uitvoering beleidsbegroting 2013 Beleidsprogramma 1 – Bestuur en veiligheid Beleidsprogramma 2 – Verkeer en vervoer Beliedsprogramma 3 – Wetter Beleidsprogramma 4 – Milieu Beliedsprogramma 5 – Lanlik gebiet Beleidsprogramma 6 – Economie, toerisme en recreatie Beleidsprogramma 7 – Sociaal beleid en zorg Beliedsprogramma 8 – Kultuer, taal en ûnderwiis Beleidsprogramma 9 – Ruimte en wonen Overzicht 10 – Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Bedrijfsvoering Stand van de gewenste resultaten Bouwurk en parkeergarage Inhuur van derden Inzet beschikbare middelen Grondbeleid Opvolging aanbevelingen accountant Paragraaf Grote projecten Financiën Voorstel begrotingwijzigingen PS Wijzigingen onder mandaat GS Ontwikkeling financieel kader Treasury: Financiering en beleggingen Nuon-vermogen

5 6 6 7 9 9 12 19 22 29 39 45 48 54 58 60 60 61 61 62 63 66 67 87 87 88 90 95

Aansluiting tussen de jaarstukken 2012 en de 1e bestuursrapportage 2013 PS-begrotingswijzigingen 1e berap 2013 Opvolging aanbeveling accountant Overzicht onderhanden investeringen Moties en toezeggingen

97

3

107 143 147

4

1

Inleiding

Volgens afspraak ontvangt u de 1e bestuursrapportage over het jaar 2013 (1e berap 2013). Deze rapportage gaat over de ontwikkelingen en voortgang van het beleid na het vaststellen van de begroting 2013 in november jl. en de verantwoording over de eerste drie maanden van het jaar 2013. De 1e berapgeeft een prognose over de uitvoering van de begroting 2013 aan het einde van het jaar. De uitvoering van plannen wordt in 2013 voortvarend opgepakt. De organisatie is druk bezig om samen met de marktpartijen en gemeenten te komen tot oplossingen om “werk te creeren en te behouden” voor Fryslân. In deze bestuursrapportage wordt u verzocht om middelen naar voren te halen. Dit gaat om de convenantsgelden A7/Westergo, het Friese Meren project in Wymbritseradiel, waarvan het project sneller verloopt dan de planning. Ook wordt op korte termijn gestart met de bouw van de Dairy-campus en wordt het verzoek gedaan de hiervoor bestemde middelen naar voren te halen.. De BestjoersôfspraakFryske Taal en Kultuer (BFTK) is op 22 april ondertekend door Minister Plasterk, naar aanleiding van het advies van de commissie-Hoekstra. De infra - structurele werken liggen goed op koers. Ook worden in deze rapportage de van het rijk ontvangen ILG-middelen herverdeeld over de komende jaren. Door vertragingen in plan- en besluitvormingsprocedures, onderhandelingen en contractbesprekingen (gebiedsontwikkeling Franeker, Friese Meren projecten) en omdat minder financiële middelen voorhanden zijn bij derden (decentralisatie - uitkering bedrijventerrein) wordt het verzoek gedaan om middelen naar achteren door te schuiven. De aanpak van de bodemsanering wordt uitgevoerd, maar wel met het verzoek van verlenging van 1 jaar. De reden is dat de voorbereiding meer tijd kost en later wordt uitgevoerd, maar wel binnen de totaalplanning. De afrekeningen vinden in het jaar daarop plaats. De transitie sociaal beleid is door het later vaststellen van het plan van aanpak naar achteren geschoven, waarbij door u is aangegeven dat het tijdpad met een jaar wordt verlengd. De gebiedsontwikkeling Centrale As wordt naar achteren geschoven omdat de maatregelen nu parallel aan de aanleg van de weg worden meegenomen. Op basis van een realistische inschatting wordt het verzoek gedaan om het kasritme aan te passen. Over de decentralisatie-uitkering van de bedrijventerreinen wordt overleg gevoerd met gemeenten. De gemeenten zijn terughoudend in hun projectvoorstellen voor de decentralisatie uitkering bedrijventerreinen. Op dit moment zijn er nog niet veel plannen. Ambtelijk en bestuurlijk wordt hierover gesproken; het verzoek is dan ook om de middelen van 2013 naar 2014 over te hevelen. In de begrotingswijzigingen vindt u de verdere toelichting, ook over de voorstellen die zouden vrijvallen aan het eind van 2013 (conform de regelgeving), waarbij het verzoek wordt gedaan om deze door te schuiven naar volgend jaar. Over de consequenties van de wijziging op het Btw-compensatiefonds kunnen wij u op dit moment nog niet verder informeren. Voor de afzonderlijke provincies zijn deze nog niet in beeld gebracht. De Wet hof is door de Tweede kamer aangenomen. De minister heeft daarbij duidelijk gemaakt dat decentrale overheden door moeten gaan met investeren. Wordt de EMU-norm toch op macroniveau overschreden dan volgt eerst bestuurlijk overleg.

5

1.1 Ontwikkeling van de berap. De planning- en control- producten worden doorlopend verbeterd. De begroting 2013 is meer geconcretiseerd, waardoor de bestuursrapportage ook concreter is geworden. Er is, zoals in voorgaande jaren, gewerkt met kleuren. Op de “groene” vakjes (beleid/tijd/geld), is geen toelichting gegeven. Dit geldt echter niet voor de majeure projecten en de Grote Projecten. Hier iseen korte toelichting opgenomen. In de digitale versie bij programma 7 en 8 vindt u wel een toelichting op de groene vakjes. Dit is informatie over de stand van zaken per 1 april, is alleen digitaal benaderbaar en vormt geen onderdeel van de bestuursrapportage. Dit betekent dat de bestuursrapportage “dunner” is geworden. Bij de 2e bestuursrapportage zullen meer programma’s op deze wijze van een toelichting worden voorzien. In deze berap wordt u, volgens afspraak, ook geïnformeerd over het grondbeleid en de aanbevelingen van de accountant, Noordelijke rekenkamer en Concerncontrol in de paragraaf bedrijfsvoering. Naar aanleiding van de aanbevelingen van de accountant over de rapportage meerjarige budgetten is hierover in het financiële hoofdstuk van de beraps een apart onderdeel opgenomen. Hierin wordt aandacht geschonken aan de totale analyse van de meerjarige budgetten. Ook de afhandeling van crediteuren komt hierbij aan de orde.

Leeswijzer Na de inleiding volgt in hoofdstuk 2 de samenvatting. In hoofdstuk 3 leggen wij per beleidsprogramma de nadruk op de beleidsinhoudelijke en financiële afwijkingen die aan het einde van het jaar verwacht worden ten opzichte van de begroting 2013. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het stoplichtenmodel. De betekenis van de kleuren is als volgt: Beleid 

Verwacht je dat eind 2013 de beleidsuitvoering verlopen is volgens de inhoudelijke afspraken in het onderliggende document waarin het beleid is vastgesteld (beleidsnota, etc.)?

Ja, dit gaat zeker lukken Niet zeker of dit gaat lukken Nee, dit gaat niet lukken

Tijd

Geld





Verwacht je dat eind 2013 het gewenste resultaat is gerealiseerd? Of, als de einddatum voor de realisatie verder in de tijd ligt: Verwacht je dat je eind 2012 op schema ligt om het gewenste resultaat te realiseren binnen de afgesproken termijn?

Ja, dit gaat zeker lukken

Op beleidsveldniveau: verwacht je dat geld een belemmerende factor is voor het behalen van het gewenste resultaten? Of verwacht je dat het beschikbare budget toereikend is om in 2013 de gewenste resultaten van dit beleidsveld te realiseren?

Geld vormt geen belemmerende factor: er wordt geen onder- of overbesteding verwacht. Geld vormt geen belemmerende factor: er wordt een onderbesteding verwacht. Geld vormt wel een belemmerende factor en/of er wordt een overbesteding verwacht.

6

Niet zeker of dit gaat lukken Nee, dit gaat niet lukken

2

Samenvatting

Per beleidsprogramma wordt in deze bestuursrapportage een toelichting gegeven op zowel de verwachte beleidsmatige als de verwachte financiële afwijkingen aan het einde van 2013 ten opzichte van de begroting 2013. Onderstaande tabel toont per beleidsprogramma de totale begroting, de voorgestelde begrotingswijzigingen, de totale bestedingen tot 1 april en de vastgelegde verplichtingen die in 2013 tot betaling leiden. Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Programma 1 - Bestuur en veiligheid Programma 2 - Verkeer en Vervoer Programma 3 - Wetter Programma 4 - Milieu Programma 5 - Landelijk gebied Programma 6 - Economie, toerisme en recreatie Programma 7 - Sociaal beleid en zorg Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 - Ruimte en wonen Programma 10 - Algemene dekkingsmiddelen Totaal Baten Lasten Programma 1 - Bestuur en veiligheid Programma 2 - Verkeer en Vervoer Programma 3 - Wetter Programma 4 - Milieu Programma 5 - Landelijk gebied Programma 6 - Economie, toerisme en recreatie Programma 7 - Sociaal beleid en zorg Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 - Ruimte en wonen Programma 10 - Algemene dekkingsmiddelen Totaal Lasten Baten - Lasten Beschikking over reserves (baten) Vorming van reserves (lasten) Begrotingssaldo

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. Begrotingsper verplichvastgewijziging 1-4-2013 tingen 2013 stelde per 1-4 wijzigingen

Prognose Prognose saldo Jaarstukken 2013

436 44.522 865 591 2.099 7.949

-36 0 0 0 0 -82

3 11.020 30 -297 -1.234 -188

0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0

53.917 203 400 279.829

0 0 0 -110

15.636 65 -70 53.760

0 0 0 0

0 0 0 2

390.809

-227

78.725

0

2

11.512 124.301 3.907 20.486 116.167 96.942

-109 -14 -43 -1.136 -18.651 -2.771

2.921 20.266 706 5.827 17.438 20.431

22 35.524 100 1.662 13.910 41.441

0 0 0 0 0 0

67.199 50.467 11.799 22.464

-1.844 -730 -2.498 -451

17.154 3.553 3.959 118

1.347 2.787 876 0

0 0 0 43

525.244 -134.435

-28.247 28.020

92.372 -13.647

97.668 -97.668

43 -41

190.438 63.863

5.371 33.323

-7.859

68

7

Bedrijfsvoering Bedragen x € 1.000,Totaal Baten Totaal Lasten Baten - Lasten

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. Begroper verplichvastgetingswij1-4-2013 tingen 2013 stelde ziging per 1-4 wijzigingen 253 0 81 0 79.604 424 19.805 3.411 -79.351 -424 -19.724 -3.411

Begrotingssaldo na wijziging Bedragen (x € 1.000,-) Begrotingssaldo e PS wijziging 1 berap Begrotingssaldo na wijziging

2013 -7.859 68 -7.791

2014 -11.793 55 -11.738

8

2015 -14.672 39 -14.633

Prognose Prognose saldo Jaarstukken 2013

2016 21.644 -21 21.623

2017 9.081 -21 9.060

3.1 BELEIDSPROGRAMMA 1 – BESTUUR EN VEILIGHEID Portefeuillehouders: J.A. Jorritsma en C. Schokker-Strampel I

Stand van zaken gewenste resultaten

Gewenste resultaten Beleidsveld 1.1 - Provinciale Staten en Statengriffie 1. een helder en toegankelijk besluitvormingsproces van Provinciale Staten 2. professionele ondersteuning van Provinciale Staten en individuele Statenleden door de griffie

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Vergaderstukken PS en commissies Besluiten/ingekomen stukken PS De vergadering uitgesplitst naar agendapunten en sprekers op de provinciale website

Indicator Tijdige aanlevering conform het Reglement van Orde

Beleid

Tijd

Geld

Prognose 2013

Tijdige afhandeling (binnen 10 dagen na besluitvorming) Maximaal drie werkdagen na de vergadering

Gewenste resultaten Beleidsveld 1.2 – Gedeputeerde Staten 1. Het college van gedeputeerde staten effectief en efficiënt laten functioneren

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting 1. Op 30 april 2013 vindt de troonswisseling plaats en op 14 juni 2013 bezoekt het koninklijk paar onze provincie. Met de aan deze gebeurtenissen gekoppelde activiteiten is geen rekening gehouden in de begroting 2013. Op dit moment bestaat nog onvoldoende zicht op de hiermee gepaard gaande uitgaven, maar naar verwachting kunnen deze niet binnen het bestaande budget worden opgevangen. Indien dit het geval is zullen wij hiervoor in de 2e bestuursrapportage extra budget aanvragen. Daarnaast ontstaat er mogelijk een overschrijding op de dienstauto’s van het college, doordat de dienstauto’s later vervangen worden dan verwacht en er met de huidige dienstauto’s meer kilometers worden gereden dan in het contract is afgesproken. Wij zullen in de 2e berap aangeven of dit opgevangen kan worden binnen de budgetten van GS en CdK.

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Afspraken Gedeputeerde Staten/Provinciale Staten

Indicator - Beantwoording statenvragen op tijd - Nakomen toezeggingen - Tijdige aanbieding PS-besluitvorming - Nakomen uitvoeren moties

9

Doelwaarde 2013 85% 85% 95% 95%

Prognose 2013

Gewenste resultaten Beleid Tijd Geld Beleidsveld 1.3 - Ondersteuning van de Commissaris van de Koningin (CdK) in zijn rol als rijksorgaan 1. De CdK voldoet aan de wettelijk gestelde voorschriften in zijn rol als rijksorgaan

Gewenste resultaten Beleidsveld 1.4 - Bestuurskwaliteit gemeenten en interbestuurlijk toezicht 1. Versterking gemeentelijke bestuurskracht 2. Financieel gezonde gemeenten 3. Vereenvoudiging van het wettelijke interbestuurlijke toezicht (IBT)

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting 3. Vereenvoudiging van het wettelijke interbestuurlijke toezicht. Door de val van het kabinet en omdat de koepels VNG, IPO en het rijk bij de inwerkingtreding van de wet nog niet aan alle voorwaarden hadden voldaan is er een behoorlijke vertraging opgetreden in de implementatie van het IBT. Bovendien verlopen de onderhandelingen tussen rijk en IPO over de formatie behorend bij de overgedragen VROMinspectietaken buitengewoon stroef. Gewenste resultaten Beleidsveld 1.5 – Herkenbaar en samenwerkend bestuur 1. Uitvoeren uitvoeringsprogramma Bestuursafspraken 2011 - 2015 2. Ontwikkelen en uitvoeren samenwerkingsagenda’s 3. Ontwikkelen en uitvoeren streekagenda’s (zie tevens programma 5) 4. Voortzetten inetrnationale samenwerking 5. Het SNN is efficiënter en slanker geworden 6. Intensivering Noordelijke lobby in Den Haag en Brussel

Beleid

Tijd

Geld

Gewenste resultaten Beleidsveld 1.6 - Juridische Zaken/rechtsbescherming 1. Toereikende rechtsbescherming Friese burgers 2. Goede borging van de juridische kwaliteit van de provinciale producten

Beleid

Tijd

Geld

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Afhandeling bezwaarschriften

Indicator tijdige afhandeling.

Doelwaarde 2013 95%

10

Prognose 2013

III

Inzet beschikbare middelen

Exploitatie Bedragen x € 1.000,-

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. Begroper verplichvastgetings1-4-2013 tingen 2013 stelde wijziging per 1-4 wijzigingen

Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Lasten

436 0 436

-36 0 -36

3 0 3

0 0 0

397 0 397

0 0 0

7.220 80 4.211 11.512 -11.076

-127 18 0 -109 73

1.897 0 1.023 2.921 -2.918

22 0 0 22 -22

5.174 98 3.188 8.460 -8.063

0 0 0 0 0

Voorstel begrotingswijziging: B2 I.1 I.2

Prognoses Prognose Prognose nog te saldo besteden Jaarstukken 2013

Voorronde Lagerhuis Deelnemersbijdrage SNN SNN voorzitterschap

11

3.2 BELEIDSPROGRAMMA 2 – VERKEER EN VERVOER Portefeuillehouders: J. Kramer en S.A.E. Poepjes I

Stand van zaken gewenste resultaten

Gewenste resultaten Beleidsveld 2.1 - Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking 1. Opstellen Uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer 2014 2. Herijken onderhoudsbeleidskaders provinciale infrastructuur 3. Opstellen BDU bestedingsplan 2013 4. Afspraken met het rijk over de Gebiedsagenda Noord-Nederland (BO MIRT) 5. Invoering Waterwet; afspraken over vaarwegbeheer 6. Monitoren ontwikkeling verkeer en vervoer

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting 2.1.2 Onderhoudsbeleidskaders Het herijken van de onderhoudsbeleidskaders is later gereed dan gepland. Met name het ontwikkelen van keuze-opties is complexer dan verwacht en vraagt meer tijd. Naar verwachting kan in het najaar van 2013 een voorstel aan PS worden aangeboden. 2.1.5. Vaarwegbeheer Het proces van het invoeren van de Waterwet en de afspraken met vaarwegbeheerders duurt langer en vraagt meer inspanningen dan voorzien. 2.1.6. Verkeersgegevens Het monitoren van de ontwikkeling van het verkeer en vervoer wordt bemoeilijkt door kwaliteitsproblemen bij de inwinning van verkeersgegevens. Wij verwachten hier medio 2013 een oplossing voor in de vorm van een andere wijze van inwinning. (Prestatie)indicatoren Onderwerp

Indicator

Uitvoeringsprogramma Structureel overleg met gemeenten

Beschikbaarheid Uitvoeringsprogramma 2014 Vergaderingen OVVF

Gewenste resultaten Beleidsveld 2.2 - Verbetering infrastructuur 1. De kleinschalige maatregelen PVVP fase A worden in 2013 en 2014 afgerond 2. Uiterlijk bij de kadernota 2014 wordt de investering Traverse Lemmer voorgelegd 3. De financiële afwikkeling van de rondweg Woudsend vindt in 2013 plaats 4. Het laatste deel van de verruiming van het Prinses Margrietkanaal naar klasse V wordt in 2013 afgerond 5. De grote projecten zijn in voorbereiding of uitvoering conform de toelichting in de paragraaf grote projecten

Doelwaarde 2013 gereed 4 Beleid

Prognose 2013 gereed 4

Tijd

Geld

Stoplichten staan bij 2.2.5

2.2.1 Kleinschalige maatregelingen Het project Leeuwarden – Bolsward zal in 2015 worden afgerond. Het project Skieding – Uterwei zal ook na 2014 worden afgerond. In het Meerjarenprogramma infrastructuur 2014 zal een aangepaste planning worden opgenomen. Verkeersveiligheid bij de Meester Kanschool in Jubbega

Op 17 oktober 2012 hebben Provinciale Staten bij motie aan GS verzocht om te komen met een plan voor de verbetering van de verkeersveiligheid ter plaatse van de Meester Kanschool in Jubbega en daar de Staten over te informeren, liefst bij de 1e berap van 2013. Naar aanleiding hiervan is in overleg met de school en andere belanghebbenden gezocht naar zinvolle maatregelen. De meest eenvoudige maatregelen kosten ongeveer € 50.000. Het volledige maatregelenpakket brengt echter meer kosten met zich mee. Het wordt daarom 12

opgenomen in een voorstel voor kleine infrastructurele maatregelen dat aan de orde komt bij de kadernota begroting 2014 2.2.2. Traverse Lemmer Het voorstel voor de traverse Lemmer is ingetrokken. Een nieuw voorstel wordt voorbereid. 2.2.5 .Zie voor nadere toelichting de paragraaf Grote projecten Beleid 1.

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Tijd

Geld

Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a) N31 Haak om Leeuwarden b) Westelijke invalsweg c) Drachtsterweg en omgeving d) Noordwesttangent N31 Traverse Harlingen Verruiming Prinses Margrietkanaal N381 Drachten-Drentse grens De Centrale As Gebiedsontwikkeling Heerenveen Knooppunt Joure, aquaduct Skarster Rien RSP-Spoorprojecten a) capaciteitsvergroting Leeuwarden – Zwolle Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen Ondertunneling spoorkruising ‘Om den Noort’ in Wolvega Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) b) capaciteitsvergroting Leeuwarden – Groningen c) station Werpsterhoek

(Prestatie)indicatoren Onderwerp De majeure infrastructuurprojecten

De kleine en reguliere projecten uit het PVVP

Indicator Het gereedkomen en de benoemde tussenstappen vinden plaats in het jaar zoals gemeld in het uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer Projecten komen gereed in het jaar zoals gemeld in het uitvoeringsprogramma Verkeer en vervoer

Gewenste resultaten Beleidsveld 2.3 - Instandhouding provinciale infrastructuur 1. Onderhoud van de provinciale infrastructuur 2. Optimale bereikbaarheid voor weg- en vaarwegverkeer door brug-en sluisbedeining 3. Bewerken en verwerken van baggerspecie om hergerbruik mogelijk te maken 4. Herinrichten van het depot Meersloot bij Warten zodanig dat hier sterk verontreinigd slib kan worden opgeslagen 5. Beoordeling verzoeken om ontheffingen en vergunningen o.g.v (vaar) wegenverordening

Doelwaarde 2013 Ten minste 90%

Prognose 2013 Conform

Ten minste 90%

80% (zie 2.2.1)

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting 2.3.1 Onderhoud Het onderhoud van de provinciale infrastructuur is onder te verdelen in wegen, vaarwegen algemeen en grootscheepsvaarwater. Grootscheepsvaarwater zijn het Van Harinxmakanaal (VHK) en het Prinses Margrietkanaal (PMK). Het PMK en VHK hebben specifieke budgetten waarbij er nog onderhandelingen lopen over het achterstallig onderhoud bij het VHK. Voor de overige infrastructuur is op basis van inspecties een onderhoudslijst voor het jaar 2013 opgesteld. Een aantal onderhoudsprojecten van deze lijst zijn uit financiële overwegingen 13

doorgeschoven naar volgende jaren en betreft een aantal technische en civiele onderhoudsobjecten (excl. het VHK) voor een bedrag van € 180.000,-. Gladheidbestrijding en ijsbreken wordt uitgevoerd conform het werkdocument Gladheidbestrijding van 2005. De budgetten voor 2013 zijn nagenoeg besteed. De verwachting is dat het budget in 2013 zal worden overschreden. Daarnaast krijgen we te maken met strengere milieuwetgeving voor het opslaan van het zout. De financiële consequenties hiervan zijn in een bijgevoegde begrotingswijziging verwerkt. Afkoop beheer en onderhoud VHK Het plan van aanpak voor VHK zou eind 2012 aan Provinciale Staten worden aangeboden. Dit is niet gebeurd. De oorzaak ligt in het nieuwe regeerakkoord. Dit heeft invloed op de uitgangspunten van de afkoopsom VHK en dus ook op het plan van aanpak. Hierdoor hebben Gedeputeerde Staten niet aan deze toezegging kunnen voldoen. Verder was er met het rijk nog geen overeenstemming bereikt over de hoogte van de afkoopsom voor het achterstallige onderhoud. Gesprekken met het rijk over de afkoopsom voor het achterstallige beheer en onderhoud zijn gaande en in een afrondende fase. Het plan van aanpak met het uitvoeringsprogramma voor het VHK zal (tezamen met de overdracht van het Prinses Margrietkanaal) naar verwachting medio 2013 aan Provinciale Staten worden voorgelegd. Dan zullen ook de middelen voor het jaarlijkse beheer en onderhoud, evenals het groot onderhoud, structureel worden geregeld. Het belangrijkste risico is dat er geen overeenstemming met het Rijk wordt bereikt over de hoogte van de afkoopsom voor beheer en onderhoud. Momenteel worden belangrijke vorderingen gemaakt over het achterstallig onderhoud. Wordt geen overeenstemming bereikt, dan zal bestuurlijk overleg noodzakelijk zijn. De beleidskaders voor onderhoud worden herijkt; zie hiervoor bij 2.1. 2.3.2 Brugbediening Bij brief van 18 december 2012 (nr. 1036640) heeft GS aangegeven meer tijd nodig te hebben om de planuitwerking af te ronden. Het uitgewerkte plan wordt nu afgerond en voor september aan Provinciale Staten toegezonden. Op deze manier kan de besluitvorming over de brugbediening worden gekoppeld aan de overdracht van het Prinses Margrietkanaal en het uitvoeringsprogramma Van Harinxmakanaal. Dit maakt het mogelijk de eventuele personeelsconsequenties in samenhang te bezien. De voorbereiding van de benodigde werken, de uitvoering ervan en de afstemming met andere provinciale programma’s, vooral het Meerjarenprogramma Kunstwerken, maakt dat de complete uitvoering en oplevering van de projecten langer gaat duren dan bij aanvang is voorzien. Het zorgt er ook voor dat de ingecalculeerde bezuiniging voor 2013 ad € 200.000,niet gehaald kan worden. Onderzocht wordt of de bezuiniging binnen programma 2 of op andere wijze is in te vullen. Wij komen hier bij de 2e berap op terug. 2.3.3 Baggerdepots Zoals aangekondigd in eerdere bestuurlijk documenten (jaarverslag en berap 2012) is voor baggerdepots in Nederland een strengere wetgeving in voorbereiding voor onderafdichtingen. Indien hier financiële consequenties mee gemoeid zijn zal hiervoor een voorstel worden ingediend. Daarnaast is aangekondigd dat het baggeraanbod naar verwachting krimpt en dat er een overcapaciteit bij de provinciale (land)depots kan ontstaan. De ontwikkelingen die hieraan ten grondslag liggen, zijn vooral de ruimere mogelijkheden voor direct hergebruik van baggerspecie, de verdiepingswerkzaamheden van het PMK die zo goed als afgerond zijn en de 14

gevolgen van de Waterwet. Er loopt een onderzoek naar de capaciteitsbehoefte aan depots en het hergebruik van ingedroogde bagger. Mogelijke financiële consequenties zullen bij de 2e berap in beeld worden gebracht. Vooruitlopend op het onderzoek wordt de 2e fase ZWFryslân (inrichting depotbeheer) niet verder ingericht. In 2012 is een deel van de daling van de depotinkomsten door de verwachte krimp incidenteel (2012) in de begroting verwerkt. Voor de dalende inkomsten vanaf 2013 is bij deze berap een begrotingswijziging toegevoegd. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Onderhoud van (vaar)wegen, oevers en kunstwerken Tijdige afhandeling van adviezen aan RDW en ontheffingen Bediening bruggen en sluizen Beschikbaar hebben en maken van ingedroogde baggerspecie voor hergebruik 1,2 mln. m3

Indicator Niveau conform vastgestelde beleidskaders Termijn Algemene Wet Bestuursrecht Conform vastgestelde bedieningsregime Beschikbaarheid

Streefwaarden 2013 100%

Prognose 2013 90%

90%

90%

100% 90%

100% 90%

Gewenste resultaten Beleidsveld 2.4 – Openbaar Vervoer 1. De huidige spitstreinen Leeuwarden - Wolvega gaan in 2013 doorrijden naar Meppel, met een aansluiting op de trein naar Zwolle. 2. Pilots voor nieuwe vervoervormen worden in 2013 gestart 3. Het openbaar vervoer verbeteren door de OV-infrastructuur op te waarderen a: regelen beheer en onderhoud van de busstations en kleine verbeteringen b: in 2013 onderzoeken van de mogelijkheden voor grootschalige verbeteringen van onze busstations 4. In 2013 wordt een aardgasvulstation in Leeuwarden gerealiseerd 5. Het vervangen van de provinciale abri’s en fietsenstallingen 6. Ontwikkelen van beleid-programmering en uitvoering voor ketenmobiliteit (vooral fiets in relatie tot OV)

Beleid

Tijd

Geld

Gewenste resultaten Beleidsveld 2.5 - Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding 1. Uitvoeren permanente verkeerseducatie middels het ROF-werkplan 2013 2. Maken van handhavingsafspraken met Politie Noord-Nederland en het OM 3. Uitvoeren mobiliteitsmanagement conform afspraken in Leeuwarden Vrij Baan

Beleid

Tijd

Geld

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Aandacht voor jongeren Aandacht voor jonge automobilisten Aandacht jonge automobilisten en alcohol Aandacht jonge automobilisten, alcohol en drugs Ouderen Voorlichting/campagnevoering

Indicator Aantal scholen met het verkeersveiligheidslabel Aantal deelnemers Trials Aantal deelnemers Alcholvrij op weg Aantal evenementen Responsible Young Drivers Aantal deelnemers Rijvaardigheidsdag Senioren Aantal wisselingen van de uitingen op mottoborden

15

Streefwaarden 2013 130

Prognose 2013 conform

400 80

conform conform

18

conform

475

conform

6

conform

II

Investeringen

Toelichting majeure projecten Rondweg Woudsend Het werk is opgeleverd. Met de aannemer zijn afrondende gesprekken gevoerd over de eindafrekening. Mogelijk komt er een arbitrage met de aannemer. Met goedkeuring van GS kan een mogelijke financiële tegenvaller binnen het budget worden betaald. Rondweg Franeker Het werk is in 2012 opgeleverd. Door een geschil met een advocatenbureau kon het werk niet definitief worden afgerond. In april dit jaar heeft GS ingestemd met de afhandeling van het geschil, waardoor het project nu definitief kan worden afgerond. Rondweg Buitenpost Het werk is in 2012 opgeleverd. Werk wordt definitief afgerond zodra de gemeente klaar is met de laatste afhandeling van de grondaankoop. Het projectbudget is met € 1,5 mln. verlaagd (verwerking actualisatie bij kadernota 2014). Verruiming PMK- Bochtverruiming Jeltesleat Er is een kleine overschrijding van de projectkosten, deze is gemeld bij het rijk. Overschrijding kan ten laste van de reserve op de hoofdbeschikking worden gebracht. Het werk zit in de eindfase. Toelichting rijksprojecten Drempelverwijdering vaargeul Boontjes De gerealiseerde en nog uit te voeren werken blijven - op basis van de meest recente projectraming - binnen het projectbudget. Wel is de planstudie - waar de provincie verantwoordelijk voor is - duurder uitgevallen dan geraamd als gevolg van frequent overleg met belanghebbenden en rechtszaken als gevolg van bezwaren. Over deze kosten en de daarmee gemoeid zijnde kosten van inzet van provinciaal personeel is bestuurlijk overleg geweest. Rotondes Rijkswaterstaat Met Rijkswaterstaat is een overeenkomst gesloten over de aanpassing van een drietal rotondes bij de aansluiting van afritten van rijkswegen op de provinciale wegen. Deze drie rotondes zijn bij aansluiting van de rijkswegen op de provinciale weg bij Wolvega, Frieschepalen en Bolsward. De kosten van deze werkzaamheden worden volledig door het rijk betaald. De werkzaamheden aan de rotondes lopen op schema. Rijksweg A7 Sneek Project loopt nog door tot eind 2013/begin 2014 voor de onderdelen reconstructie rotonde Tingietersstraat-State As en de Woudvaartbrug. Gemeente SWF heeft middels de samenwerkingsagenda bij de provincie aangeklopt voor een financiële bijdrage aan het project Waterstad (de landschappelijke inpassing van rijksweg 7 in zijn omgeving). Over de mogelijke investeringssom, inclusief mee- en tegenvallers, zal verder worden onderhandeld. Dit kan gedekt worden uit het project Rijksweg 7 Sneek (A7 Sneek). Het resultaat van Waterstad is een ingepaste rijksweg 7 Sneek. Een project waar de inpassing belangrijk geweest is voor het draagvlak.

16

Toelichting MPI-projecten N358 Skieding – Uterwei Door op handen zijnde scope-wijziging (ligt voor aan GS en PS) zal de einddatum niet worden gehaald. Met de omgeving worden gesprekken gevoerd over de inrichting van de weg. De eerste ronde is geweest en deze is als positief ervaren. De vervolggesprekken zullen in de loop van dit jaar plaatsvinden. N357 Stiens-Holwerd Er is vertraging door een bestemmingsplantraject. Er was uitgegaan van grondwerving ‘in den minne’. De gesprekken lopen stroef, waardoor een onteigeningsprocedure nu niet uitgesloten is. Dit was niet ingecalculeerd. N354 Fietsroute Sneek-Woudsend Vanwege onverwachte aanwezigheid van modderkruipers en een vleermuizenroute, die nader compensatieonderzoek vergen, is de planning aangepast. De start van de uitvoering staat nu gepland op maart 2014 N358 Lutkepost-Augustinusga fase 2 Project is in voorbereiding. Er dienen nog diverse planologische toetsen te worden uitgevoerd. N910 Stroobossertrekweg fietspad fase 2b Het wachten is op de grondaankoop; deze wordt door het bureau Centrale As gecoördineerd. Toelichting MPK projecten Stationsbrug Franeker GS heeft besloten de stationsbrug in principe te renoveren, tenzij er voldoende financiële middelen komen om gedeeltelijke nieuwbouw van de brug te kunnen realiseren. De gemeente heeft aangegeven een nieuwe brug te willen. Bestuurlijk vindt hierover overleg plaats en er wordt nu naar middelen gezocht om gedeeltelijke nieuwbouw mogelijk te maken. Brug Stroomkanaal Lemmer De oplevering stond gepland op eind 2014. Deze planning was gebaseerd op een traditionele voorbereiding. Gekozen is voor een Design & Constructcontract; dit vraagt meer voorbereiding. Recentelijk is een ingenieursbureau geselecteerd en opdracht gegeven om de contractstukken op te stellen. De geplande oplevering van het project zal naar verwachting in 2015 plaatsvinden.

Toelichting overige projecten N354 ovonde IJlst Onverwacht aangetroffen modderkruipers in bermsloot, vertraagd de planning. Start uitvoering staat gepland voor voorjaar 2014. N384 Froonackerdyk Project bestaat uit twee onderdelen: groot onderhoud en aanpassing kruispunten. Het traject Franeker-Winsum wordt in 2013 uitgevoerd. Het andere traject, Winsum- Dearsum in 2014.

17

III

Inzet beschikbare middelen

Exploitatie Bedragen x € 1.000 Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Voorzieningen Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Voorzieningen Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten – Lasten

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. Begroper verplichvastgetings1-4-2013 tingen 2013 stelde wijziging per 1-4 wijzigingen

Prognoses Prognose Prognose nog te saldo besteden jaarstukken 2013

890 1.411 4.549 37.672 44.522

0 0 0 0 0

84 -19 1.076 9.879 11.020

0 0 0 0 0

806 1.430 3.473 27.793 33.502

0 0 0 0 0

21.345 36.401 5.049 38.043 23.463 124.301 -79.780

-14 0 0 0 0 -14 14

3.939 244 1 10.770 5.312 20.266 -9.246

2.957 166 0 32.401 0 35.524 -35.524

14.435 35.991 5.048 -5.128 18.151 68.497 -34.995

0 0 0 0 0 0 0

18

3.3 BELIEDSPROGRAMMA 3 – WETTER Portefúljehâlder: mefrou C. Schokker-Strampel I

Stân fan saken winske resultaten

Winske resultaten Beliedsmêd 3.1 - Wetterfeiligens 1. Wy sjogge derop ta dat Wetterskip Fryslân it programma foar de dykfersterkings neffens de plenning útfiert. Yn 2013 giet dat om twa plannen. 2. Foar de feiligens fan de primêre wetterkearings stelt it ryk it belied fêst. Wy folgje de ûntjouwing en bringe de Fryske belangen yn by it opstellen fan it lanlike belied. 3. Deltaprogramma: Foar de provinsje Fryslân binne de strategyen en programma’s dy’t útwurke wurde foar de Iselmar, de Waadsee en de sânige kust fan belang. Wy partisipearje aktyf yn dy (diel)programma’s. 4. Foar de boezemkaaien fiert Wetterskip Fryslân it Reparaasjeprogramma Wâlen en Kaaien út. Fan de oare regionale kerings hanthavenet de behearder de besteande tastân.

Belied

Tiid

Jild

(Prestaasje)yndikators

Ûnderwerp

Yndikator

Nulmjitting 2010

Doelwearden 2013

2014

2015

Prognoaze 2013 2016

1

Primêre Tal fersterkings11 út te fieren 1 2 wetterkearings plannen 2 Boezemkaaien Tal kilometers 132 km yn 3 jier 44 44 44 Bestriding Tal fangsten yn ‘e 0,45 wetterkninen 0,30 0,25 0,25 wetterkninen oere yn ‘e oere 1 De yn 2012 oanpaste nulmjitting is basearre op 2017. Fan de olfe út te fieren fersterkingsplannen binne oant en mei 2012 acht útfierd. De oare trije wurde yn 2013 en 2015 útfierd. 2 Ôfpraat is om oant en mei 2015 jierliks 44 km wâlen oan te pakken (oer dit tydlike temporisearjen hawwe wy rapportearre yn de jierstikken 2012).

Winske resultaten Beliedsmêd 3.2 – Genôch wetter 1. Wy kontrolearje de fuortgong fan de opstelling fan de wettergebietplannen troch it wetterskip foar it fêstlizzen fan it ferlange peilbehear en it realisearjen fan de noarmen foar de regionale wetteroerlêst. 2. Wy stelle in langetermynfisy foar it feangreidegebiet op. 3. Wy beoardielje de fuortgong yn de tarieding en it ta stân kommen fan maatregels dy’t nedich binne om it fêsthâlden, bergjen en ôffieren fan wetter goed regelje te kinnen (= ynrjochting fan it wettersysteem troch it wetterskip). 4. Wy hawwe yn Fryslân likernôch 11.000 ha ferdroege natuergebiet Wy stribje dernei om alle jierren foar 500 ha maatregels te nimmen. Troch de ryksbesunigings op natuer stiet it fêst dat wy de oarspronklike doelen net helje. Yn 2013 sille wy de konsekwinsjes fierder yn byld bringe. 5. Mei de útfiering fan de Beliedsnotysje en it Stimulearringsprogramma Waarmteen Kjeldopslach (WKO-systemen) yn Fryslân, dêr’t wy yn 2012 mei úteinset binne, geane wy yn 2013 op itselde nivo fierder. 6. Wy beoardielje de grûnwetterwinning foar de drinkwetterfoarsjenning. Op de Waadeilannen fiere wy, yn ‘e mande mei wetterbedriuw Vitens en de gemeenten, in projekt foar drinkwetterbesparring út, soks as ûnderdiel fan it Bestjoersakkoart Wetterstring

19

Belied

Tiid

Jild

Taljochting 1. It meitsje fan de wettergebietsplannen troch it wetterskip rint achter op de plenning en dêrmei ek it fêststellen fan it winske peilbehear en de hifking oan de noarmen foar de regionale wetteroerlêst. It opstellen fan dy plannen freget in protte tiid en oerlis mei de streek om’t der ferskate subtema’s ôfstimd wurde moatte: duorsum peilbehear, omgean mei ekstreme delslach, de útwurking fan de Ramtrjochtline Wetter foar de dielwettersystemen en de bestriding fan de ferdroeging fan natuergebieten. Dat makket it proses dreech. It doel om alles klear te hawwe yn 2015, sil Wetterskip Fryslân net helje. 3. It realisearjen fan berging yn de polders (dielsystemen) troch it wetterskip bliuwt achter by de plenning, benammen troch it net-ferplichte karakter by grûnoankeapen. Op grûn fan de ‘Businesscase Gemaal Lauwerseach’ dúdlik wurden dat it gemaal Lauwerseach net yn 2015 ta stân brocht wurde kin. 4. Troch de yngripende besunigings fan it Ryk op de bestriding fan ferdroeging wurde der minder maatregels naam. Mei de útfiering fan it ‘Lentakkoord’ komt der wat mear romte. Mei sawat 250 ha yn 2013 bliuwe wy achter rinnen op de plenning. Wy binne útein set om de gefolgen foar it belied yn it Wetterhúshâldingsplan yn byld te bringen. (Prestaasje)yndikators

Ûnderwerp

Yndikator

Nulmjitting 2010

2013

Doelwearden 2014 2015

2016

Prognoaze 2012

Regionaal wettersysteem Regionale wetteroerlêst Winske peilbehear

Útfiering fan Goed op skema 500 ha 1 maatregels yn ha Ha’s dy’t foldogge 4.200 ha 2.100 ha oan de noarmen 2 Ha’s yn ’t trajekt 348.500 ha 48.000 48.000 48.000 ferlange ha ha ha peilbehear Ferdroegjen Ha’s dêr’t 11.000 ha 500 ha 500 ha 500 ha maatregels foar naam wurde 1 Winske resultaat foar it regionale systeem yn 2015: gemaal Lauwerseach, 300 ha boezemútwreiding, 100 ha retinsjegebiet, 450 ha ekstra iepen wetter yn dielsystemen (mei frijwillige meiwurking fan de grûneigners) en maatregels yn stedsgebieten. 2 De basis foar de nulmjitting foar it ferlange peilbehear is 2007.

Taljochting Troch de yngripende besunigings fan it Ryk op de bestriding fan ferdroeging wurde der minder maatregels naam. Mei de útfiering fan it ‘Lentakkoord’ komt der wat mear romte. Mei sawat 250 ha yn 2013 bliuwe wy achter rinnen op de plenning. Winske resultaten Beliedsmêd 3.3 – Skjin wetter 1. Wy sjogge derop ta dat de maatregels yn de ferskillende wetterlichems en it wetterbehear útfierd wurde neffens de ôfspraken yn de Beslútnota 2008. Sa beoardielje wy oft it ta stân bringen fan de wetterkwaliteitsdoelen op koers leit. 2. Om dúdlikens te krijen oer de kwaliteit fan it grûnwetter en de risiko’s op fersmoarging fan it grûnwetter, stelle wy gebietsdossiers op foar de grûnwetterbeskermingsgebieten. 3. By de besteande 48 swimwetterplakken yn oerflaktewetter sjogge wy derop ta dat de oanwiisde swimwetterplakken oan de stelde easken foldogge, wetterskippen, gemeenten en oare behearders de needsaaklike maatregels útfiere en goede en aktuele ynformaasje oer de tastân fan it swimwetter beskikber is 4. Wy beoardielje gemeentlike riolearringsplannen op grûn fan it Wetterhúshâldingsplan. 5. Yn it Bestjoersakkoart Wetterstring hawwe gemeenten, wetterskippen, provinsje en Vitens ôfspraken makke oer it útfieren fan taken en projekten. 6. De provinsje docht mei oan it Sambesi- projekt troch fjouwer jier lang alle jierren €150.000 beskikber te stellen en troch it oanfreegjen fan subsydzjes. Troch mei te dwaan oan dat projekt drage wy by oan milenniumdoelstelling 7 fan de Feriene Naasjes.

20

Belied

Tiid

Jild

(Prestaasje)yndikators

Ûnderwerp

Yndikator

Nulmjitting 2010

2013

Doelwearden 2014 2015

2016

Prognoaze 2013

Kwaliteit oerflaktewetter

Tal fiskpassaazjes Mei de - 30 en en ha’s natuertarieding is 100 1 freonlike wâlen úteinset ha Swimwetterlokaasjes Persintaazje Goed op 2 opstelde skema swimwetterprofilen en oanbrochte buorden Wetterstring Tal út te fieren Mei de 9 projekten út it tarieding is 3 Bestjoersakkoart úteinset 1 Winske resultaat yn 2015: 30 fiskpassaazjes en 100 ha natuerfreonlike wâlen. Oanlis yn de perioade 20102015. 2 Winske resultaat yn 2013: foar alle swimwetterlokaasjes binne profilen opsteld en buorden oanbrocht. 3 . Yn 2011 is úteinset mei it útfieren fan de projekten. De útfiering rint oant en mei 2015.

III

Ynset beskikbere middels

Exploitaasje Bedraggen x € 1.000 Baten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydelike beliidsprogrammabudzjetten Foarsienings Oerrinnende Passiva Baten mei-inoar Lesten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Foarsienings Oerrinnende Passiva Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar Baten - Lesten

Fan it finansjeel systeem út Begrutting Útstel Realisaasje Fêstleine 2013 mei Begrutop ferplichde fêsttings1-4-2013 tings 2013 stelde wiziging per 1-4 wjzigings

Prognoazes Prognoaze Prognoaze noch út te saldo jaan Jierrstikken 2013

0 140 615 110 865

0 0 0 0 0

0 30 0 0 30

0 0 0 0 0

0 110 615 110 835

0 0 0 0 0

146 985 625 110 2.041 3.907 -3.043

0 -43 0 0 0 -43 43

56 265 0 41 343 706 -676

50 31 0 19 0 100 -100

40 646 625 50 1.698 3.059 -2.224

0 0 0 0 0 0 0

21

3.4 BELEIDSPROGRAMMA 4 – MILIEU Portefeuillehouder: S.A.E. Poepjes I

Stand van zaken gewenste resultaten

Gewenste resultaten Beleidsveld 4.1- Basiskwaliteit & bewustwording Spoor 1 1. Eind 2012 verschijnt de rapportage Toestand Leefmilieu 2012 (vierjaarlijkse rapportage). 2. In 2013 verschijnt de tweede monitoringsrapportage van het FryskMiljeuprogramma 2011-2014. 3. In 2013 stellen we hetFryskMiljeuprogramma 2011-2014 bij en leggen dit ter besluitvorming voor aan PS. 4. We voeren stimuleringsprojecten uit om het consumentengedrag van de Friese burger zodanig te beïnvloeden dat onze provincie schoon is en blijft.

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting 1. De rapportage Toestand Leefmilieu 2012 is in concept gereed en verschijnt in het tweede kwartaal van 2013 in definitieve vorm. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Consumentengedrag Ecologische voetFriese burger afdruk

Nulmeting 4,19 (peiljaar: 2010)

2013 3,6

Streefwaarden 2014 2015 3,4 nnb

2016 Nnb

Prognose 2013

Toelichting De ecologische voetafdruk van de Friese burger daalt, maar niet zo snel als gepland in het Miljeuprogramma. In het voorstel voor de bijstelling van het Miljeuprogramma2011-2014 (behandeling in PS voorzien in september 2013) zullen we de ambitie afstemmen op de beïnvloedingsmogelijkheden die we als provinciale overheid hebben. Gewenste resultaten Beleidsveld 4.2 –Eco-effectiviteit Spoor 2 1. In 2013 gaan we samen met onze samenwerkingspartners door met het projectmatig toepassen van CradletoCradle (afvalstof = grondstof). Spoor 3 2. Uitvoeren ‘Plan van aanpak Fryslân Millennium Provincie 2012’. 3. We stimuleren voorlopers in de samenleving om elkaar via lerende netwerken te helpen of anderen over de streep te trekken.

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting 1. Realisatie van beoogd resultaat ligt op schema. Het afvaldossier is grotendeels een (wettelijke) taak van Rijk en gemeenten. De provincie heeft een stimulerende rol. De reductiedoelstelling ten aanzien van huishoudelijk afval uit het FryskMiljeuprogramma 2011-2014 zal (zoals nu geformuleerd) in de komende jaren niet gehaald worden (zie verder bij Beleidsveld 4.4). 2. Er zijnvoor 2015 en verder geen middelen gereserveerd voor de uitvoering van het Plan van aanpak. Om hierin alsnog te voorzien, wordt een voorstel gedaan in de Kadernota 2014.

22

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Stimuleren Cradle to Cradle-projecten Fryslân Millennium Provincie Lerendenetwerken

Nulmeting

Aantal projecten

1 project

Titel Fairtrade Provincie behaald Aantal actieve lerende netwerken

Nee

2013 4

1 lerendnetwerk

Streefwaarden 2014 2015 4 4

Nee

Nee

Ja

nnb

7

nnb

nnb

nnb

Gewenste resultaten Beleidsveld 4.3 –Duurzaam bodembeheer Spoor 1 1. We geven uitvoering aan het plan van aanpakvoor de aanpak van spoedlocaties bodemverontreiniging (2012). 2. De provincie bewaakt de kwaliteit van saneringen die in opdracht van derden worden uitgevoerd op basis van het wettelijk kader.

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator

Nulmeting

Aanpak spoedlocaties bodemverontreiniging

Werkvoorraad aantal spoedlocaties

Humaan: 22 Overig: 16 (schatting)

Beoordelen van sanerings- en nazorgplannen Toezicht en handhaving

Worden besluiten wel of niet op tijd afgegeven Uitvoeren HUP 2012-2013, onderdeel bodem

2012 (eerste kwartaal: 100%) HUP 2012-2013

2016 nnb

2013 Humaan : 16 Overig: nnb 100%

100%

Beleid

Streefwaarden 2014 2015 HuHumaa maan n: 9 :0 OveOverig: rig: nnb nnb 100 100% % 100 %

100%

Tijd

2016

Prognose 2013

Geld

Prognose 2013

100 % 100 %

Toelichting Op basis van het plan van aanpak is er voor de overige spoedlocaties (mogelijke verspreidings- en/of ecologische risico’s) sprake van een nieuwe nulmeting en bepaling streefwaarden. Deze waarden worden in de tweede bestuursrapportage van 2013 opgenomen. Gewenste resultaten Beleidsveld 4.4 –Leefomgevingsbeleid Spoor 1 1. In samenwerking met de Friese Milieu Federatie (FMF) en op basis van het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO) voeren we projecten uit gericht op de leefomgeving. 2. In 2013 stellen we een Actieplan Geluid 2013-2017 vast. 3. In 2013 evalueren we het Stiltegebiedenbeleid. Spoor 2 4. Via ons Afval Actie Programma (AAP) gaan we door met het optimaliseren van het afvalmanagement in onze provincie.

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting Punt 1. Het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling van het Ministerie van EZ is in 2012 opgegaan in het programma Duurzaam Door! In 2013 krijgt dit bredere programma verder vorm. Punt 4. Realisatie van beoogd resultaat ligt op schema. Het afvaldossier is grotendeels een (wettelijke) taak van Rijk en gemeenten. De provincieheeft een stimulerende rol. De reductiedoelstelling ten aanzien van huishoudelijk afval uit het FryskMiljeuprogramma 2011-2014 zal (zoals nu geformuleerd) in de komende jaren niet gehaald worden. 23

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Reductie hoeveelheid huishoudelijk afval met 25%

Aantal provinciale projecten

Nulmeting Wordt in 2012 uitgevoerd op basis van plan van aanpak

2013 n.n.b.

Streefwaarden 2014 2015 n.n.b n.n.b. .

2016 n.n.b .

Prognose 2013

Toelichting Het afvaldossier is grotendeels een (wettelijke) taak van Rijk en gemeenten. De provincie heeft een stimulerende rol. De reductiedoelstelling ten aanzien van huishoudelijk afval uit het FryskMiljeuprogramma 2011-2014 zal (zoals nu geformuleerd) in de komende jaren niet gehaald worden. In het voorstel voor de bijstelling van het Miljeuprogramma 2011-2014 zullen we de ambitie en de streefwaarden afstemmen op de beïnvloedingsmogelijkheden die we als provinciale overheid hebben. Gewenste resultaten Beleidsveld 4.5 - Regie & Strategie toezicht en handhaving Spoor 1 1. In 2013 verschijnt een Uitvoeringsnotitie Professionalisering vergunningverlening/-handhaving. 2. In 2013 wordt een organisatie opgezet voor het interbestuurlijk toezicht. 3. Jaarlijks stellen we een dienstverleningsovereenkomst FryskeUtfieringstsjinstMijleu en Omjouwing (FUMO) op. 4. Samen met onze handhavingspartners stellen we een jaarprogramma op en voeren we scans uit ter bewaking en verbetering van de kwaliteit van de handhavingsorganisaties in Fryslân.

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Normstelling Interbestuurlijk toezicht en handhaving wordt nageleefd.

Landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria

Nulmeting Van de 30 Friese handhavingpartners voldeed in 2009 30% aan de landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria

2013 100%

Beleid

Streefwaarden 2014 2015 100 100% %

Tijd

2016 100 %

Geld

Prognose 2013

Toelichting De packagedeal tussen Rijk, VNG en IPOgaf aanleiding tot het opstellen van criteria die in brede zin betrekking hebben op de in de Wabo genoemde taken van vergunningverlening en handhaving (proces, inhoud en organisatie). Deze criteria worden wettelijk geborgd en vanaf 1 januari 2015 toegepast. Tot die tijd krijgen de betrokken organisaties de gelegenheid om hun organisatie en inzet zo te regelen dat zij aan die criteria kunnen voldoen. Hiertoe is onlangs een implementatietraject kwaliteit gestart. Op basis van een nulmeting (zelfevaluatie) wordt nagegaan welke verbeteringen nodig zijn. In afstemming met de FUMO is voorzien.

24

Gewenste resultaten Beleidsveld 4.6 –Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving

Beleid

Tijd

Geld

1. Indien zich wijzigingen voordoen in wet- en regelgeving, passen we vergunningen waar nodig hierop aan. 2. We kijken of vergunningen ouder dan vijf jaar nog voldoen aan de huidige stand van zaken. 3. Ons toezicht is afgestemd op de risico’s die zich bij een bedrijf voordoen en op het naleefgedrag van dit bedrijf. 4. Bij de uitvoering van het Handhavingsprogramma 2012-2013 wordt samengewerkt met interne en externe partners. 5. In 2013 gaan we verder met de inrichting van de organisatie van de FUMO en met de feitelijke start. 6. Er is eenmeerjareninspanning nodig om de informatievoorziening voor de landelijke keten te realiseren, zowel tussen Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD’s) als tussen FUMO en de opdrachtgevers. 7. We bereiden de provinciale uitvoeringsorganisatie voor op de overgang naar de FUMO en de medewerkers van de provincie participeren actief in de verschillende werkgroepen. 8. Wij geven invulling aan onze rol als toekomstig partner van de FUMO en beslissen mee over de voortgang en de beleidskeuzes in dit overgangstraject. 9. Wij doen een voorstel voor de besteding van de middelen die in de Begroting 2013 zijn gereserveerd voor de ontwikkeling van de FUMO in 2012 en daarna. 10. In de Kadernota 2014 schetsen we de structurele fianciële gevolgen van de participatie in de FUMO.

Toelichting 9./10. De FUMO is eind 2012 opgericht en sindsdien is door de kwartiermaker verder gewerkt aan de inrichting. In maart 2013 is een directeur benoemd. De processen om de FUMO in bedrijf te stellen lopen. We gaan ervan uit dat de FUMO vanaf 2014operationeel is. Aan PS is toegezegd bij de Kaderbrief 2014 inzicht te geven in de financiële gevolgen. Op dit moment zijn er nog veel variabelen zoals werkelijke kosten en de hoogte van de uitname en het provinciefonds. Evenwel zijn er berekeningen gemaakt, waarbij de variabelen zijn ingeschat. Voor de structurele kostenkant is gekeken naar de kosten uit het Bedrijfsplan en de kosten, die daarnaast als direct gevolg van de FUMO kunnen worden aangegeven. De structurele kosten volgens het Bedrijfsplan van de FUMO, later bijgesteld als gevolg van De inbestedingen, bedragen voor de provincie € 4.869.201,-*). Het bedrijfsplan kent echter aannames en gemiddelden, zoals bijvoorbeeld een gemiddelde loonsom. Daardoor zullen sommige kostenposten in de realiteit hoger zijn. Ook zal de provincie uit sociaal beleid nog een aantal personele garanties moeten afgeven. Dit wordt in het sociaal statuut, dat nog in onderhandeling is bepaald. Wij hebben voor deze aspecten ramingen meegenomen in de orde van grootte van € 270.000,-. Dan ontstaan er als gevolg van de FUMO bij de provincie nieuwe taken. Het gaat om een halve formatieplaats om de opdracht- en eigenaarsrol goed ambtelijk in te vullen. De kosten hiervan zijn via een normbedrag meegenomen. Voor de dekking van de kosten is onderzocht welke in de provinciale begroting aanwezige budgetten kunnen worden ingezet. Het gaat dan om salarisbudgetten, de toegerekende overhead en diverse goederen en diensten budgetten. Met de huidige inzichten ontstaat er een tekort in de orde van grootte van € 250.000,-. De FUMO heeft de opdracht om de begroting in vijf jaar terug te brengen met 5%. Dat betekent dat het tekort in de loop der jaren zal oplossen. Een financieel effect kan echter nog ontstaan als gevolg van de takenoverdracht aan de gemeenten en de daaraan gekoppelde korting op het provinciefonds. De hoogte van de korting 25

wordt bekend bij de mei circulaire 2013. Volgens het bedrijfsplan FUMO bedraagt het verschil in kosten voor de provincie ongeveer €1.100.000,-. Wij hebben echter signalen dat de uitname weleens fors hoger kan zijn. Wij kennen echter nog geen bedragen en een en ander wordt in het totaal van de onderwerpen in de Mei circulaire afgewogen en uit- onderhandeld. De dienstverlening, die de Provincie voor de FUMO zal gaan doen wordt meegenomen in de bedrijfsvoeringsparagraaf van de begroting 2014. Voor de volledigheid merken wij nog het volgende op. De provincie heeft ook inkomsten als gevolg van de leges. Deze inkomsten zijn niet meegerekend aangezien tegenover deze inkomsten ook navenante uitgaven staan. Ook zijn er nog heel specifieke kosten, die niet in het Bedrijfsplan zijn meegenomen, zoals bijvoorbeeld de kosten voor geurmetingen. Ook die hebben wij buiten de berekening gelaten evenals de daarvoor bestemde budgetten. Deze hebben immers geen invloed op het resultaat. De incidentele kosten Voor deze kosten is een bedrag van € 500.000,- opgenomen in de begroting 2013. Daarnaast is in hoofdstuk 10 nog € 1.234.270,- beschikbaar. Deze middelen zullen ingezet worden voor het aandeel van de provincie in de implementatiekosten, de afbouw van boventallig personeel, de afbouw van rechten zoals bijvoorbeeld het uitbetalen of meegeven van verlof, de overgang van archieven en de verhuizing. Ook hier werken we nog met ramingen, maar naar het zich nu laat aanzien zijn er voldoende middelen gereserveerd. Bij de tweede berap zullen wij met een bestedingsplan komen en een verzoek om de middelen uit het voorwaardelijk budget in hoofdstuk 10 vrij te geven.

*) Dit zijn de kosten op het moment dat ingevolge het rijksbeleid de bevoegdheid over een groot aantal bedrijven is overgegaan naar de gemeenten.

26

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Afgeven vergunningen, ontheffingen, enz. Actualiteit

Tijdigheid

2011: 90-95%

2013 90 95%

Ouderdom vergunning > 5 jaar, tenzij doorgelicht

2011: 100%

100%

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Toezicht en handhaving

Afhandeling klachten

Nulmeting

overtredingen worden opgepakt en waar de eerste aanschrijving niet het gewenste effect heeft wordt handhavend opgetreden klachten worden in behandeling genomen en worden tijdig afgehandeld

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator

Nulmeting niet uitgevoerd

2013 >90%

niet uitgevoerd

>95%

Nulmeting 2013

In werking treden FUMO

Streefwaarden 2014 2015 90 90 95% 95% 100 %

100%

Streefwaarden 2014 2015 >90 >90% %

>95 %

>95%

Streefwaarden 2014 2015

2016 90 95%

Prognose 2013

100 %

2016 >90 %

Prognose 2013

>95 %

2016

Prognose 2013

Voldoen aan het plan van aanpak

Toelichting Na in werking treden van de FUMO zal de organisatie getoetst worden aan criteria die nog moeten worden vastgesteld, maar afgeleid zullen zijn van eerder overeengekomen kaders. De inzet is afhankelijk van deze afspraken en frequenties.

27

III

Inzet beschikbare middelen

Exploitatie Bedragen x € 1.000 Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Lasten

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. Begroper verplichvastgetings1-4-2013 tingen2013 stelde wijziging per 1-4 wijzigingen

Prognoses Prognose Prognose nog te saldo besteden Jaarstukken 2013

546 5 39 591

0 0 0 0

17 -354 39 -297

0 0 0 0

529 359 0 888

0 0 0 0

1.359 6.029 39 13.059 20.486 -19.896

-5 -1.131 0 0 -1.136 1.136

338 563 1.350 3.575 5.827 -6.124

53 765 844 0 1.662 -1.662

963 3.570 -2.155 9.484 11.862 -10.974

0 0 0 0 0 0

Voorstel begrotingswijziging: III. B1 Decentralisatie uitkering bodemsanering III. C1 Milieubeleidsplan III. C2 Decentralisatie uitkering EU Zwemwaterrichtlijn

28

3.5 BELIEDSPROGRAMMA 5 – LANLIK GEBIET Portefúljehâlders: J.G. Kramer en S.A.E. Poepjes foar de Mynbouwet I

Stân fan saken ferlange resultaten

Ferlange resultaten Beliedsfjild 5.1 – Belied natuer Belied natuer 1. Der wurdt oan nij natuerbelied wurke. Dêr wurde de werhifking en de besunigings op de útfiering fan it natuerbelied, de wiziging fan it greidefûgelbelied dêryn begrepen, yn meinommen. 2. De ekologyske advisearring op it mêd fan natuerûntwikkeling, romtlike ûntwikkeling, yntegrale gebietsûntwikkeling en ynfrastrukturele projekten sil fuortset wurde. Natura2000-behearplannen/Nasjonale Parken 3.De Natura2000-behearplannen foar de seis gebieten dêr’t de provinsje Fryslân de inisjatyfnimmer fan is, wurde yn 2013 en 2014 ôfsletten en fêststeld. 4. De behearplannen foar de tsien Natura2000-gebieten dêr’t it ministearje fan EZ op it stuit de inisjatyfnimmer fan is by it opstellen dêrfan, sil de provinsje, mei oare partijen, begjin 2014 fêststelle en mei ynstimme. 5. De njoggen Fryske Natura2000-gebieten mei in stikstofprobleem binne yn 2013 op lanlik nivo opjûn foar de Programmatyske Oanpak Stikstof (PAS). It Fochteloërfean en it DrintskFryske Wâld wurde troch de provinsje Drinte opjûn. Dêrtroch kin foar de fergunningferliening mei yngong fan begjin 2014 fan de PAS gebrûk makke wurde. 6. De útfiering fan alle 20 Fryske Natura2000-behearplannen is begjin 2014 fêstlein. Maatregels dy’t yn de grutte wetters (Iselmar, Noardseekustsône en Waadsee) nommen wurde, wurde troch RWS útfierd. De útfiering fan de behearplannen dy’t oer de provinsjegrins hinne geane, te witten it Drintsk-Fryske Wâld, it Fochteloërfean en de Lauwersmar wurde troch Drinte, resp. Grinslân op ‘e noed nommen. Griene wetten 7. Fergunnings, ûntheffings en de advizen foar de Nb-wet, de FFW, de Boskwet wurde binnen de wetlike terminen, sûnder foarmflaters en mei in doelgroep dy’t goe genôch ynformearre is, behannele. Troch goed foaroerlis oer inisjativen wurdt it goede inisjatyf op it goede plak nommen en wurdt kwaliteit tafoege. 8. Yn 2010 binne alle ûntheffings foar de FFW wer foar 5 jier takend. Yn 2012 wurde de juridyske prosedueres ôfhannele. Yn 2012 wurde dêrnjonken allinne spesjale ûntheffings takend. 9. Der wurdt meiwurke oan it ta stân bringen fan de PAS. Dy giet begjin 2014 yn. 10. Yn 2012 wurdt foar de measte behearplannen Natura2000 fêststeld. Dêrmei sil op termyn minder fergunningferliening nedich wêze. Yn de begrutting 2012 is foarsjoen yn in tebekgong fan jild foar de fergunningferliening. 11. Op grûn fan de hifking (2010) wurdt gjin enerzjy mear stutsen yn de JKK-oardering. 12. Foar it waadrinnen sil in nije oardering opsteld wurde en oan jimme Steaten foarlein. 13. De útfiering fan de Mynbouwet wurdt fuortset troch it ministearje fan EL&I fan advizen te foarsjen. Wy sille meiwurkje oan it formalisearjen fan sâltwinning ûnder de Waadsee. 14. Oan it ta stân kommen fan in nije Natuerwet (it gearfoegjen fan de Nb-wet, de FFW en de Boskwet) en de desintralisaasje fan taken, ûnder oare it Faunafûns, wurdt meiwurke. (Budzjet)subsydzje-ynstellings Natuer en Lânskipsbelied 15. Der komme gaadlike ôfspraken foar de útfiering fan natuer- en lânskipsbelied mei de budzjetsubsydzjeynstellings: It Fryske Gea, IVN, LBF, krekt as mei BoerenNatuur, BFVW, SANL en NFW. 16. Yn dat ramt fiere IFG, LBF en IVN ûnder oare de neikommende taken út: it behear fan natuergebieten, de ynformaasjefoarsjenning, foarljochting en edukaasje en it útfieren fan projekten en/of it begelieden fan oaren by de tarieding en útfiering fan lânskipsprojekten. 17. Foar BoerenNatuur en BFFW giet it om aktiviteiten op it mêd fan greidefûgelbelied en agrarysk natuerbehear en by SANL en NFW om agrarysk natuer- en lânskipsbehear.

Belied

Tiid

Gjin aksje

Taljochting Meidat de finansjele útwurking fan it natuerakkoart tusken Ryk en provinsjes mear tiid ferget as ferwachte, ûntstiet fertraging by de ûnderwerpen dy’t mei Natura2000 ferbân hâlde. It giet 29

Jild

dan sawol om de opstelling fan de behearplannen N2000 as om it ôfsluten fan de PAS. Wy kinne dy fertraging net beynfloedzje. 1.3, 1.4 en 1.6 Wat yn de plenning beskreaun stiet, kin ta stân brocht wurde. De needsaaklike middels is noch gjin 100% wissigens oer. De ûnderhannelings mei it Ryk rinne noch. 1.5 (ferlykje hjirboppe) De útwurking fan de gebietsanalyzes stiet ûnder druk. De ynhâldlike boustiennen moatte noch ôfsletten wurde en oer it rykspart fan de needsaaklike finansiering bestiet noch gjin folsleine dúdlikens. 1.9. De PAS begjint hieltyd better te rinnen. It ôfsluten fan de PAS leit foar in part by de provinsje en foar in part by it Ryk. Yn dat yngewikkelde proses binne beide partijen ôfhinklik faninoar. Meidat guon boustiennen op lanlik nivo noch ôfsletten wurde moatte en der op in tal ûnderdielen noch beslútfoarming komme moat, lykas de generike lânboumaatregels, bestiet de kâns dat de wurking fan de PAS foar de fergunningferliening oan greidbuorkerijen dêrtroch wat fertraging oprinne sil.

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Natuer

EHS realisaasje werhifking oankeap en ynrjochting Natuer Opstelde behearplannen Natura2000; dêrfoar is Fryslan inisjatyfnimmer Natuer Griene wetten op ’e tiid en sûnder foarmflaters * Útfieringsprogramma is noch net opsteld

Nulmjitting Natuer op de Kaart jout alle jierren de stân wer Stân 2011 = 1 klear (net fêststeld) 95% bliuwt it stribjen

2013 pm*

Doelwearden 2014 2015 pm pm

2016 pm

2

6

6

6

95%

95%

95%

95%

Taljochting: Ferlange resultaten Beliedsfjild 5.2 - Belied lânskip 1. It yn stân hâlden fan lânskiplike kearnkwaliteiten en draachflak lânskip. 2. It stypjen fan draachflak en it fuortsterkjen fan kearnkwaliteiten yn nasjonale lânskippen. 3. Romtlike ûntjouwings, mooglik mei behâld en fersterking fan lânskiplike kearnkwaliteiten. 4. Yn byld krije fan wat de kwaliteit fan de lânskipseleminten is.

Belied gr

Tiid

gr gr gr gr

gr

Jild gr

gr gr

gr

Taljochting By 2. Projekten dy’t yn it ramt fan de nasjonale lânskippen stipe krigen hawwe, binne hast

allegearre ôfsletten. De lânskipsambassadeurs yn Súdwest-Fryslân bliuwe aktyf. Beskermjende planologyske maatregels foar lânskiplike kearnkwaliteiten yn de Noardlike Fryske Wâlden wurde op ‘t heden ta útfiering brocht troch ien en oar yn nije bestimmingsplannen bûtengebiet fêst te lizzen. It ûntwikkeljen fan in lânskipsfisy yn de NFW op grûn fan in histoaryske ferkenning sil troch brekme oan middels by provinsje en gemeenten in grut probleem wurde. By 3. De earste kontrakten foar it yn âlde steat werombringen fan it lânskip en it behear dêrfan yn it ramt fan it earste gebietsfûns Moai Fryslân, Oranjewâld-Ketlik, binne tekene. Dêrbûten rinne de middels foar lânskiplike ynpassing en it yn âlde steat werombringen fan it lânskip mids dit jier ôf, sadat bygelyks foar it opknappen en ynpassen fan agraryske bedriuwen gjin middels mear beskikber binne.

30

By 4. De ynventarisaasje fan alle lânskipseleminten fan it nasjonaal lânskip NFW is hast ôfsletten. Der wurdt noch in neiere analyze fan resultaten ferwachte. Resultaat is ûnder oare dat fan de hast 4.000 km oan houtwâlen en singels likernôch de helte as goed ûnderholden sjoen wurde kin. De singels op Skylge binne ek ynventarisearre. Mei de hifling fan it tsien jier âlde yntergemeentlike Lânskipsbeliedsplan Súdeast-Fryslân is úteinset. Dêrmei wurdt de effektiviteit fan dat ynstrumint yn byld brocht. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Lânskip

Lânskipseleminten en steat fan ûnderhâld yn byld

Lânskip

Regionale útwurking ‘Grutsk op ’e romte’

Nulmjitting Stekproef fêstlizzing nulsituaasje kwaliteit lânskipseleminten nei lânskipstype Tal gemeenten (of oerflakte) dat meidocht oan regionale útwurking

Ferlange resultaten Beliedsfjild 5.3 – Belied lânbou, útfiering Lânbou-aginda 2012-2013 1.1 It belied foar de tige grutskalige melkfeehâlderij en de yntinsive greidbuorkerij is op ‘en nij yn besjoen. 1.2 De provinsje hat belied foar it werombringen fan de ljochtútstjit fan lisboksstâlen en kassen formulearre. 1.3 De provinsje hat in stânpunt ynnommen oer de teelt fan genetysk modifisearre gewaaksen yn Fryslân. 1.4 De provinsje hat in stânpunt ynnommen oer klimaatbestindige lânbou en it kearen fan of it omgean mei it fersâltsjen troch de lânbou. 2.1 De tariedings dy’t fanneden binne om yn 2014 úteinsette te kinnen mei in grutter en breder pakket fan maatskiplike tsjinsten, binne klear. 2.2 Alle Fryske gemeenten passe de wurkwize fan de Nije Pleats ta. Alle grutte bouplannen yn de agraryske sektor ferrinne neffens dy wurkwize. Der binne mei stipe fan de provinsje op syn minst fiif projekten útfierd dy’t bydrage oan de ûntwikkeling en tapassing fan kennis en ynnovaasjes op it mêd fan lânbou en romtlike kwaliteit. 2.3 Twatredde fan de ferplichtings dy’t yn it bestjoersakkoart ILG foar struktuerfersterking fan de lânbou fêstlein binne, is útfierd. Op grûn fan it nije lânboustruktuerûndersyk is ús strategy foar struktuerfersterking fan de lânbou by de tiid brocht. 2.4 Foar it glêstúnbouûntwikkelingsgebiet Waadglês binne alle tariedings troffen foar it fêstigjen fan bedriuwen. 3.1 Troch de hiele provinsje hinne binne lokale en regionale enerzjystringen opset en projekten útfierd dy’t rjochte binne op de produksje fan duirsume enerzjy troch de lânbou. 3.2 Mei yngong fan 2013 is de Dairy Campus operasjoneel. 3.3 Mei finansjele stipe fan de provinsje binne op syn minst tsien projekten útfierd dy’t rjochte binne op it duorsum omgean mei natuerlike helpboarnen. 3.4 Op syn minst ienris yn it jier is der in kampanje om boargers, oerheden en bedriuwen yn Fryslân bewuster te meitsjen fan it belang fan duorsume lânbou én hoe’t hja dêr sels oan bydrage kinne.

2013 p.m.

beleid

Doelwearden 2014 2015 p.m. p.m.

tijd

2016 p.m.

geld

Taljochting 1.1 Provinsjale Steaten hawwe yn 2011 en 2012 nij belied foar de tige grutskalige melkfeehâlderij fêststeld dat yn de Oardering Romte fierder útwurke wurdt. Der is foar keazen om de oardering nei achteren te skowen. 2.1 Ûnder oare troch ryksbesunigings is de fergoeding fan maatskiplike tsjinsten wat ûnwis wurden. It boargjen fan it besteande agrarysk natuer- en lânskipsbehear hat de grutste prioriteit. No is noch net dúdlik oft der romte is foar fergoeding fan nije tsjinsten. Dat hin-

31

2.4 3.1

3.2

3.4

get ôf fan de beslútfoarming oer it ynsetten fan de Europeeske POP-middels foar 20142020. Fanwegen de oanhâldende ekonomyske krisis yn de glêstúnbou is grûnútjefte noch hieltyd útbleaun. De rinte op de útjeften dy’t al dien binne, rint fierder op en dêrmei ek it finansjele risiko fan it projekt. It opsetten fan lokale en regionale enerzjystringen, mei duorsume enerzjy dy’t fan de lânbou komt, ferrint trager as wy in pear ferlyn foar eagen hiene. It hat bliken dien dat lokale enerzjystringen dy’t mei grien gas fieden wurde net helber binne, meidat it SDEsubsydzje te leech is. De produksje fan bio-LNG-dong as transportbrânstof liket mear perspektyf te bieden. Dat jildt ek foar de produksje fan sinne-enerzjy troch agraryske bedriuwen. Ferskate aktiviteiten drage by oan de ynstallaasje fan PV-panielen op tekken fan stâlen en skuorren. Dat soe yn in noch heger tempo gean kinne as mear dúdlik wurdt oer de mooglikheid dy’t it kabinet al oankundige hie om de opwekte enerzjy mei it eigen enerzjyferbrûk te saldearjen. It Ryk hat € 15 miljoen oan ryksmiddels REP oan SNN oerdroegen. Dat budzjet is noch net frijjûn foar de Dairy Campus. Dat sit fêst op de steatsstipetoets dy’t noch net ôfsletten is. Der hawwe harren noch gjin inisjatyfnimmers foar in kampanje oantsjinne, lykas bedoeld yn de Lânbou-aginda. Petearen dêroer mei LTO Noard-Fryslân en de Fryske Miljeufederaasje hawwe neat opsmiten.

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Lânbou

Nulmjitting

Tal boeren dat blaugriene tsjinsten leveret, tal hektares en kilometers dêrmei anneks Tal hektares dêr’t struktuerfersterkjende maatregels foar útfierd binne Tal hektares grûn dat foar Waadglês útjûn is Tal lânbou- en enerzjyprojekten dat útfierd is Tal projekten duorsum omgean mei natuerlike helpboarnen, dat stipe is mei útsplitsing fan biologyske projekten Minimaal oanpart fan de jierlikse middels foar kennis en ynnovaasje ornearre foar de biologyske lânbou

Taljochting Der hat noch gjin nuilmjitting west.

32

Nulmjitting yn 2012

2013 pm

Doelwearden 2014 2015 p.m. p.m.

2016 p.m.

400

800

800

800

0

10

10

20

15

5

5

5

30/15

10/2

10/2

10/2

12%

12%

12%

12%

Ferlange resultaten Belied Beliedsfjild 5.4 – Yntegrale plattelânsûntjouwing Beliedsnota Plattelân (BNP) 1. Yn 2013 geane wy fierder mei de útfiering fan de Beliedsaginda Plattelân (BNP). It jild dêrfoar sit yn 2013 noch yn it pMJP. Mei yngong fan 2014 is it jild net mear opnommen yn it pMJP, mar is in nij budzjet fan € 3 mln. jiers. 2. Der wurde yn 2013 projekten ûntwikkele dy‘t liede ta fernijing fan de plattelânsûntjouwing. Spearpunten binne it omgean mei krimp, duorsumens, lytse wurkgelegenheid, streekprodukten. 3. Yn 2013 wurdt ek yn it ramt fan de yntegrale Beliedsaginda Befolkingsûntjouwing Fryslân ekstra ynset op de leefberens fan de doarpen. 4. Yn 2013 wurkje wy it Waarglês, de monitor leefber plattelân fierder út. Wy sykje noch nei yndikatoaren foar it mjitten fan de sosjale gearhing. Budzjetsubsydzjeynstelling 5. Wy soargje foar adekwate ôfspraken oer de stipe fan de doarpsbelangen en oare groepen op it Fryske plattelân by it befoarderjen fan leefberens. 6. Doarpswurk wurdt subsidiearre foar it jaan fan sokke stipe. Ien fan de provinsjale spearpunten dêr‘t Doarpswurk oan wurket is duorsumens en doarpen. Plattelânsprojekten 7. It jier 2013 is it lêste fan it rinnende pMJP. Om foar de doer fan de rintiid genôch tiid oer te hâlden om de projekten konkreet ek út te fieren en op ‘e tiid ôfrekkenje te kinnen, sille der yn 2013 mar twa tenders iepensteld wurde. Om dy reden en fanwegen útputting fan guon pMJP-doelen, sil de projektomset yn 2013 meiinoar leger wêze as yn de foargeamde jierren, sa’n € 15 oant 20 miljoen is de rûzing. Dat slút goed oan by it feit dat 2013 feitliken in oergongsjier is nei de nije wurkwize mei streekaginda’s. Yn 2013 is in soad ynset fanneden om de aginda’s op ‘e tiid operasjoneel te krijen en de útfieringsorganisaasje op te setten. 8. Yn 2013 fiere wy in klanttefredenheidsûndersyk út oer de perioade 2008-2011. Dat is in werhelling fan eardere ûndersiken oer de perioaden 2001-2004 en 2005-2008. Ein 2013 sette wy útein mei de einrapportaazje oer de folsleine twadde perioade fan Plattelânsprojekten: 2007-2013. 9. Streekaginda’s 10. Yn 2013 slute wy de tariedings ôf foar it wurkjen mei streekaginda’s yn de fiif plattelânsgebieten. De streekaginda’s wurde foar fêststelling oan de dielnimmende partijen oanbean en de útfieringsorganisaasje wurdt ynrjochte. Mei yngong fan 1 jannewaris 2014 sille de aginda’s en de útfieringsorganisaasje operasjoneel wêze moatte, om’t in soad Europeeske, nasjonale en provinsjale programma’s foar it plattelân ein 2013 ôfrinne en nije programma’s yngeane.

Tiid

Jild

Taljochting No’t de Beliedsnota Plattelân klear is, sette wy mei faasje útein mei de útfiering. (Prestaasje)yndikators: útfiering Provinsjaal Mearjierreplan Lanlik Gebiet (Prestaasje)yndikators: Útfiering pMJP Nr. Doel/ûnderwerp Prestaasje 1. 2.

Grûnôfhinklike lânbou Net-grûnôfhinklike lânbou

3. 4.

Duorsum ûndernimmen Kennis en ynnovaasje en it fuortsterkjen fan de lânbou Fiskerij Realisaasje EHS

5. 6.

Prognoaze 2013 prestaasjes jild

Utfiering Kavelruil (sjoch par. 5.3) Utfiering besteande plan glêstúnbou Seisbierrum (sjoch par. 5.3) Utfiering Lânbou-aginda (sjoch par. 5.3) Utfiering Lânbou-aginda (sjoch par. 5.3) De plysje is mei ’t antyfiskstrûperijtiim opholden. Wy sille allinnich fierder mei rinnende projekten. Yn 2013 giet it dan om likernôch 650 ha oan yn te rjochtsjen EHS. Earst as der middels út grûn-foar-grûn beskikber komme sille nije ha’s yn besit nommen en ynrjochte wurde kinne foar de nije natuer. De klam leit op it heljen fan ynternasjonale ferplichtings yn it ramt fan N2000 en KRW.

33

(Prestaasje)yndikators: Útfiering pMJP Nr. Doel/ûnderwerp Prestaasje It Ryk betellet noch hieltyd it behear. 7. Natuer bûten de EHS Natuerbehear bûten de EHS komt net mear yn ‘e beneaming foar behearsubsydzje. Agrarysk natuerbehear bûten de EHS giet nei it Ryk. De provinsje betellet allinnich noch it natuerbehear en it agrarysk natuerbehear yn it ramt fan de EHS. Mei it each op de prioriteiten dy’t it Ryk ús oplein hat, sille alle beskikbere middels foar natuer ynset wurde foar it ôfhanneljen fan besteande natuer en oangiene ferplichtings. 8. Natuer, oars Yn 2013 wurdt de notysje Greidefûgellânskippen útfierd (wurdt opsteld yn 2012) 9. Miljeukwaliteit EHS/Fûgel2 projekten op de Waadeilannen en Habitatrjochtline/Nb-wet Ynrjochtsjen mjitnet ferdroeging 10. Nasjonale Parken Fuortsetting fan it belied fan ûntwikkeling en Skiermûntseach en Âlde behear fan de natuer yn de beide Nasjonale Feanen Parken, mei romte foar projekten foar foarljochting en edukaasje, op de natuer rjochte rekreaasje en ûndersyk en effektmjitting fan de natuer yn de parken. 11. Beskerming fan soarten / 2 - 3 projekten oanpak leefgebieten 12. Regionale wettersystemen 4 - 5 projeken 13. Wetterkwaliteit 12 nije synergyprojekten 14. Duorsum boaiemgebrûk Útfiering fan de boaiemfisys 15. Boaiemkwaliteit Sjoch par. 4.3 fan de begrutting (sanearring)

Prognoaze 2013

nft 16.

Rekreatyf Grien

17.

Ûntwikkeljen en fuortsterkjen fan de tagonklikens (rûtenetwurken) Behear rekreaasjefoarsjennings yn it ramt fan de EHS Fuortsterkjen en ferbetterjen fan it toeristyske foarsjenningsnivo Lânskip (generyk) Argeology Nasjonale Lânskippen Noardlike Fryske Wâlden en Súdwest-Fryslân Stichting Lânskipsbehear Fryslân Behear lânskip

18.

19.

20 21. 22.

23 24. 25.

Ferbetterjen fan de leefberens fan it plattelân

26.

Ferbetterjen fysyk wenfermidden Ferbetterjen fan de berikberens Stimulearjen en ferbreedzjen fan de plattelânsekonomy Erfgoed en

27. 28.

29.

2 ha grûn ynrjochtsje foar deirekreaasjefoarsjennings yn de neiste omkriten fan doarpen en stêden 10 kilometer ûntwikkele of ferbettere provinsjale rûtenetwurken ûnderdiel fan de doelstelling ‘behear’ fan de EHS (doelstelling 6).

sjoch 6 Behear EHS

10 projekten

5 projekten 2 projekten 0 projecten Projekten yn de Nasjonale Lânskippen kinne meinommen wurde by Lânskip Generyk Jierliks subsydzje Ûnderdiel fan de doelstelling ‘behear’ fan de EHS (doelstelling 6). 10 doarpshuzen 15 leefberheidsprojekten fan ûnderen op 10 projekten leefberheidsprojekten op provinsjale skaal 0 projekten (gjin middels mear beskikber) 0 projekten (gjin middels mear beskikber) 20 projekten

3 projekten

34

sjoch 20 Lânskip Generyk

sjoch 6 Realisaasje EHS

Ôfsletten nft

(Prestaasje)yndikators: Útfiering pMJP Nr. Doel/ûnderwerp Prestaasje monumintesoarch 30. Kultuer 5 projekten 31. Plattelânsprojekten, LEADER-systematyk yn de fiif Fryske LEADER plattelânsgebieten 32. Proseskosten Om it pMJP út te fieren meitsje wy kosten dy’t net streekrjocht oan in spesifyk doel tarekkene wurde kinne. Efterôf wurde dy kosten oan de ôfsûnderlike doelen tarekkene. 33. Grûnmobiliteit De besteande foarrie (ruil)grûn ôfbouwe troch safolle mooglik grûn te ferkeapjen oan natuerbehearders en agrariërs.

Prognoaze 2013

Taljochting It pMJP rint yn 2013 ôf. Op grûn fan de aktuele stân fan saken hawwe wy besletten om it Jierplan 2012-2013 wat oan te passen. Oan ‘e iene kant om de ûntstiene knyppunten op te lossen en oan ‘e oare kant om de doelen lykas fêstlein yn it pMJP sa goed mooglik helje te kinnen. De prestaasjes lykas opnommen yn de begrutting 2013 sille nei ferwachting helle wurde. De wichtichste ûnderdielen fan de bystelling binne: Natuer: It jild foar it ûnderdiel natuer is op ‘en nij ferparte en ûnder oare ynset op twa gruttere oankeapen (yn de Lindedelling en yn Fryslân Bûtendyks) en ferskate lytsere maatregels om de kwaliteit fan de natuer te ferbetterjen. Dêrtroch wurdt in part fan de opkear fan de ryksbesunigings op natuer opheind. By it bepalen fan de te heljen prestaasjes is rekken holden mei de gefolgen fan it Ûnderhannelingsakkoart. Dy binne dus in stik minder ambisjeus as yn it oarspronklike pMJP. De ûndúdlikens by it trochleverjen fan grûnen is noch hieltyd net út ‘e wrâld. Yn maaie sille Deputearre Steaten regels foar it trochleverjen fan grûnen fêststelle, sadat mei de projekten fuorútbuorke wurde kin. Ein maart is dúdlik wurden dat der ekstra jild fan it Ryk beskikber komt foar fiif grutte natuerprojekten yn Fryslân: Beekdal Linde, Snitsermar en Drintsk-Fryske Wâld, Bûtenfjild & Sippenfennen en Swette-De Burd. Dêrmei wurdt ynfolling jûn oan it fersyk fan steatssiktaris Dijksma fan it ministearje fan Ekonomyske Saken. Hja wol de natuer yn 2013 op nasjonaal nivo mei hast € 112 miljoen in ekstra ympuls jaan. Foar de Fryske projekten stelt it ministearje € 10,5 miljoen ryksjild beskikber. De projekten moatte de kommende fjouwer jier ta sichtbere resultaten liede. Dat ekstra ryksjild sil in positive ympuls jaan oan it ta stân bringen fan de natuerdoelen yn Fryslân en dat is in tige wolkomme oanfolling op it bystelde Jierplan. Subsydzjes Der wurdt noch in lêste subsydzje-omgong holden foar de ûnderdielen Rekreatyf Grien, Lânskip Generyk, Argeology, Leefberens, Stimulearring en Ferbreding Plattelânsekonomy, Erfgoed en Monumintesoarch, en Kultuer. Reden foar dy lêste iepenstelling is dat de doelen noch net folslein helle binne en dat der noch jild beskikber is. De subsydzje-omgong, dy’t op 1 febrewaris lêstlyn ôfsletten is, hat in grut tal projektoanfragen opsmiten. De prestaasjes dy’t foar 2013 op it programma steane, sille helle wurde. Wol sille der oanfragen ôfwiisd wurde moatte op de ûnderdielen dy’t oer it subsydzjeplafond fan de omgong hinne geane. Kânsen biedende projekten kinne op ‘en nij foar de lêste subsydzje-omgong ynstjinne wurde.

35

Ien fan de finansieringsboarnen fan it pMJP is it Europeeske Plattelânsûntwikkelingsprogramma, it saneamde POP. Dy rinne net fia de provinsjale begrutting, mar de provinsje hat wol sizzenskip oer it ynsetten fan dy middels. De POPmiddels moatte oan ‘e ein fan 2013 ferplichte wêze. It is wenst dat in part fan de middels dy’t ferplichte wurde net útbetelle wurde, om’t projekten net trochgeane of minder kostje as wêr’t by de takenning fan útgien waard. Wy witte út ûnderfining dat om-ende-by 10% fan it budzjet frijfalt. Dy middels kinne nei 2013 net op ‘en nij ynset wurde. Dêrom freegje wy oft wy in ekstra ferplichting fan 10% op de beskikbere middels oangean meie en dan allinne foar de ûnderdielen út de as 3. It giet dan om in bedrach fan € 600.000,-. Dêrta wurdt in spesjaal útstel oan Provinsjale Steaten foarlein.

36

II

Ynvestearrings

Oersjoch foarrie Ynvestearringskredyt Grûn op 31-3-2013 Tal ha Bedrach Jierlikse foarrie Oankeap / ferkeap ha, yn trochsneed, neffens PSbeslút 22-04-2009 Lânbou + EHS yn ramt gebietsûntwikkeling

Ûnderdiel

Oankeap

719,9

€ 28.9 mln. € 5,5 mln.

Grûn Gebouwen

Ferkeap

231,6

€ 10,08 mln. € 2.6 mln.

Grûn Gebouwen

€ 9,2 mln.

Grûn

€ 0,43 mln.

Gebouwen

€ 5,5 mln. € 0,43 mln.

Grûn Gebouwen

600

488,3

400

447,1

EHS Oankeap Ferkeap

319.6 400

127,5

100

106,1

€ 3,8 mln. € 0,50 mln.

Grûn Gebouwen

87

€ 3 mln.

Grûn

€ 0,50 mln.

Gebouwen

€ 5,7 mln. € 0,36 mln.

Grûn ynkl. gebouwen Grûn

Kavelruil Oankeap Ferkeap 100

19,1

300

155,7 13

300

142,8

1.400

777,7

Foarútrinnend Oankeap Ferkeap

Mei-inoar

Rapportaazje Balânspost Grûn-foar-Grûn Om’t de provinsje as gefolch fan it Ûnderhannelingsakkoart Natuer de ferplichtings foar oankeap en ynrjochting EHS foarfinansierje moat, is ein 2012 by wize fan ynterne liening in balânspost ‘grûn-foar-grûn yn de begrutting opnommen. Dy liening bedraacht op syn meast € 22,5 miljoen en moat yn tsien jier ôflost wurde.

37

Ôfpraat is dat by de P&C-ynstruminten oer de útjeften en de ôflossing fan de liening ferslach útbrocht wurdt. De stân fan saken op 1 april 2013 is: Útjeften Ôflossing

Saldo

1.393.704 7.641.822

Stân op 1 jannewaris 2013 Realisaasje 1e fearnsjier 2013

9.035.527

Stân op 1 april 2013

10.148.503 1.393.704 8.754.799

1.112.977

-

1.112.977

Der wurdt in portefúljestrategy Grûn makke foar it folsleine grûnbesit foar de doelrealisaasje lânbou, natuer en lânskip, sawol fan de provinsje as fan it Ryk (BBL). Ûnderdiel dêrfan binne dan ek de grûnen dy’t as dekking tsjinje foar de ôflossing fan de liening. De portefúljestrategy wurdt yn augustus ôfsletten. III

Ynset beskikbere middels

Eksploitaasje Bedraggen x € 1.000 Baten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Oerrinnende passiva Baten mei-inoar Lêsten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Foarsjennings Oerrinnende passiva Bedriuwsfieringskosten Lêsten mei-inoar Baten - Lêsten

Út it finansjeel systeem Begrutting Útstel RealiFêstleine 2013 ynkl. Begrutsaasje ferplichtings fêststelde tingswiziop 2013 op 1-4 wizigings ging 1-4-2013

Prognoazes Prognoaze Prognoaze noch út te saldo jaan jierstikken 2013

66 1.605 428 2.099

0 0 0 0

63 -1.361 64 -1.234

0 0 0 0

129 2.966 492 3.333

0 0 0 0

2.383 103.676 24 428 9.656 116.167 -114.068

-26 -18.625 0 0 0 -18.651 18.651

-2.830 17.834 0 50 2.385 17.438 -18.672

117 13.580 0 213 0 13.910 -13.910

5.070 53.637 24 165 7.271 66.167 62.835

0 0 0 0 0 0 0

Taljochting Útstel begruttingswiziging: III.A1 Nije ferdieling en kasritme DU ILG III.B2 Gebietsûntwikkeling Frjentsjer-Harns III.B3 Gebietsûntwikkeling Sintrale As

38

3.6 BELEIDSPROGRAMMA 6 – ECONOMIE, TOERISME EN RECREATIE Portefeuillehouders: de heer J.H.J. Konst, de heer J.A. Jorritsma, mevrouw S.A.E. Poepjes, mevrouw C. Schokker-Strampel en mevrouw J.A. de Vries I

Stand van zaken gewenste resultaten

In dit beleidsveld wordt gerapporteerd over drie (watertechnologie, agrofood en zorgeconomie) van de vijf economische speerpunten en over het generieke beleid. Over de twee andere speerpunten wordt gerapportereerd in respectievelijk 6.2. (toerisme) en 6.3. (duurzame energie). Gewenste resultaten Beleidsveld 6.1. – Bedrijvigheid 1. Speerpunt Watertechnologie 1.1. Wij faciliteren de valorisatie van de excellente kennispositie naar meer bedrijvigheid en werkgelegenheid. 1.2. Door actieve projectverwerving en adviezen zorgen wij dat de aanwezige Europese, nationale en regionale budgetten goed worden benut. 1.3. Wij stimuleren en faciliteren de samenwerking in het watertechnologiecluster. 1.4. Wij spelen een actieve rol in de internationale profilering en branding van de Europese watertechnologiehub. 2. Speerpunt Agrofood 2.1. Projecten initiëren en verwerven die bijdragen aan een duurzame, innovatieve voedselketen. 2.2. Ondersteuning van het onderwijsveld, de kennisinstellingen en het bedrijfsleven om een stevige, flexibele kennisinfrastructuur voor de agrofood op te zetten (van mbo tot WO). 2.3. We werken aan een ‘loket’ voor het bedrijfsleven in de agro-foodsector voor het optimaliseren van kennisvalorisatie. 3. Speerpunt Zorgeconomie Samen met andere partijen zetten we in op het ontwikkelen van (internationale) clusterprojecten en pilots. 4. Generiek beleid 4.1. Projecten initiëren en verwerven die de aansluiting tussen economie en arbeidsmarkt bevorderen. 4.2. Er is (in 2013) meer duidelijkheid over de Europese (o.a. EFRO, interreg) gelden. 4.3. Verdere verkenning samenwerking met F4 inzake het economisch beleid. 4.4. In 2013 wordt besloten of en hoe er verder wordt gewerkt binnen de convenanten A7 en Westergozone. 4.5. Verdere samenwerking binnen het Ondernemersplein Fan Fryslân 5. Grote projecten > zie paragraaf grote projecten

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting 1.1. Watertechnologie / valorisatie De beschikbare formatie voor het thema watertechnologie wordt momenteel ingezet op het verwerven van projecten in het kader van de procesgelden watertechnologie en de Green Deal Water. Ook is capaciteit nodig voor het onderzoek van de Noordelijke Rekenkamer. Daarom is de behandeling van het valorisatieprogramma watertechnologie (één van de uitwerkingen van de economische beleidsvisie) verplaatst van het najaar van 2013 naar het tweede kwartaal van 2014. Het opstellen van het programma watertechnologie vraagt om een goede voorbereiding.

39

1.2. Watertechologie / Europese budgetten De budgetten van de Europese structuurfondsen voor Noord-Nederland zullen aanzienlijk afnemen in de periode 2014-2020. Het watertechnologiecluster is kansrijk voor de verwerving van andere budgetten (o.a. Horizon 2020 en onderwijsfondsen). Goede projectvoorstellen en internationale partnerships zijn een noodzakelijke, doch niet voldoende voorwaarde. Er zal geconcurreerd moeten worden met anderen en we zijn afhankelijk van de beslissing van derden. Hiervoor is een werkwijze nodig vergelijkbaar met de huidige werkwijze van Interreg. De provinciale organisatie is hier qua formatie, beleid, tijd en geld niet op ingericht. 2.3 Agrofood / Loket Dit ‘loket’ zal de resultante moeten zijn van een hechte samenwerking tussen NOM, KvK/Syntens en projectverwervers van andere (netwerk) organisaties. Hier zal in 2013 vorm aan worden gegeven. Voorlopig vormt o.a. het ondernemersplein zo’n loket. 3. Zorgeconomie Vanuit de afdeling Kultuer en Mienskip wordt uitvoering gegeven aan het verzoek (motie) vanuit uw Staten om met een Friese strategische zorgagenda te komen. Over dit onderwerp zijn we bezig met een voorstel aan uw Staten. Door het regeerakkoord en de ontwikkelingen rondom de decentralisaties is het zorgveld zeer in beweging. De concrete invulling vanuit het Rijk is echter nog onduidelijk door o.m. de vertraging - mede door ontwikkelingen rondom het sociaal- en zorgakkoord - in de beleidsbrief van staatssecretaris Van Rijn. Daarnaast zijn diverse projecten gestart in de provincie door verantwoordelijke partijen. Een voorbeeld is Fryslân Voorop van de zorgverzekeraar. Verder is op dit moment een pilot in uivoering op het terrein van opleidingen en beroepenstructuur (zgn. pilot Kaljouw) waarvan de uitkomsten wenselijk zijn om in het voorstel mee nemen. 4.4 Generiek beleid / A7/Westergo Het convenant Ondernemersplein Fan Fryslân (OPFF) loopt tot 1 januari 2014. De inzet en ambitie van de provincie na 2013 is erop gericht om met de betrokken netwerkpartijen de huidige dienstverlening aan ondernemers voort te zetten en te optimaliseren. Hierover vinden momenteel gesprekken plaats. In welke vorm en omvang is nog in onderzoek en zal ter besluitvorming aan het college worden voorgelegd. 5. Grote projecten Bij dit beleidsveld (6.1.) hoort een aantal grote projecten, waarover in de paragraaf grote projecten wordt gerapporteerd. We noemen ze hier alleen bij naam:  Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf)  Europese watertechnologiehub  Toekomst Afsluitdijk  Dairy Campus Fryslân  Breedbandinfrastructuur in Fryslân  Ecosysteem (innovatiecluster) Drachten  Doefonds  Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Watertechnologie

Langjarige financiering Wetsus geregeld Aantal projecten Meer bedrijvigheid en werkgelegenheid

40

Doelwaarde 2013 geregeld 5 stijging

Prognose 2013 Geregeld 5 Stijging

Agro-food

Economie en Arbeidsmarkt

Aantal projecten (projecten in de keten en crosssectorale projecten) Projecten op het gebied van aansluiting economie en arbeidsmarkt

5

5

7

6-7

Toelichting De prognose tan aanzien van het thema economie en arbeidsmarkt is één lager, vanwege het niet doorgaan van het project “stainless steel”. Voor dit project was geen voldoende draagvlak bij het bedrijfsleven in de roestvaststaalverwerkende industrie. Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

Beleidsveld 6.2 - Toerisme en recreatie 1. programma Fryslân Topattractie 6.2.1 Nieuw programma Fryslân Topattractie Wij bereiden een nieuw programma Fryslân Topattractie voor. Ter voorbereiding op het nieuwe programma worden verschillende beleidsonderzoeken geïnitieerd en uitgevoerd. 6.2.2 Toeristisch programma Wadden We starten met projecten die passen binnen het uitvoeringsprogramma Wadden (voor Friese eilanden en Friese kustgemeenten). De ‘Duurzame Toerisme Strategie Waddenzee Werelderfgoed’ zal in een projectenplan worden vertaald. We starten met het aanjagen van projecten die aansluiten op de strategie. 6.2.3 Speerpunt Elfsteden We starten met projecten die passen binnen het speerpunt Elfsteden. De activiteiten en maatregelen vinden vooral plaats via marketing en informatieverstrekking en het stimuleren van arrangementontwikkeling. 6.2.4 Speerpunt Friese Wouden We starten met projecten die passen binnen het speerpunt Friese Wouden. De uitwerking van het speerpunt Friese Wouden zal vooral aansluiten op ontwikkelingen die nu al in het gebied plaatsvinden, van onderen op. Verder zal worden voortgeborduurd op de door het gebied opgestelde regioprofilering. 2. Het Friese Merenproject Dit project kent drie specifieke onderdelen: grenzeloos varen, stimuleren van bestedingen aan de wal en mitigatie, ecologie & duurzaamheid. Het Friese Merenproject staat beschreven in de paragraaf Grote projecten. 3. Fan Fryslân Fan Fryslân verzorgt de algehele promotie van Fryslân en bundelt bestaande initiatieven en organisaties. Er wordt gewerkt aan het vergroten van het draagvlak en de naamsbekendheid binnen en buiten de Provincie.

Toelichting 6.2.2 Het formuleren van een toeristisch programma Wadden vordert maar neemt iets meer tijd vanwege de vele betrokken partijen/gemeenten, en het ingelaste maar zeer gewenste formuleren van een gezamenlijke ‘toeristische stip op de horizon’. Gemeenten moeten de komende maanden prioriteiten aangeven in de lange lijst van projectvoorstellen. De strategie voor duurzaam toerisme Waddenzee Werelderfgoed die de 3 Waddenzee-landen samen opstellen is vertraagd omdat de organisatie van het schrijfproces tussentijds is aangepast. Het aanjagen van projecten in beide sporen staat hierdoor (nog) op een laag pitje.

41

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Fryslân Topattractie

Friese Merenproject

Fan Fryslân

Doelwaarde 2013

Uitvoeringsprogramma Wadden in uitvoering genomen Uitvoeringsprogramma Elfsteden in uitvoering genomen Uitvoeringsprogramma Friese Wouden in uitvoering genomen  In uitvoering genomen masterplannen voor watersportkernen  In uitvoering genomen masterplannenvoor toegangspoorten  Starten met aantal vaarroutes voor elektrische boten

  



Aantal mensen dat Fryslân associeert met innovatie Verbonden donateurs/partners aan FanFryslân Aantal organisaties /bedrijven/instellingen dat als afnemer staat geregistreerd c.q. gebruiker van producten en diensten van Fan Fryslân Aantal uitgevoerde campagnes

Prognose 2013

in uitvoering genomen

5

Zie paragraaf Grote projecten

3 3

> 12% waarde 2011 50

10% 45 45

50

4

2

Gewenste resultaten Beleidsveld 6.3 Duurzame energie 6.3.1. Wij zetten in op het versterken van onze netwerken in Den Haag en Brussel en op het gebied van verdere internationale samenwerking om onze duurzaamheidambities te verwezenlijken. 6.3.2. Wij continueren onze inzet in de Stichting Energy Valley, waarbij afspraken worden gemaakt over de resultaten voor Fryslân. 6.3.3. Wij werken aan de oprichting van het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy, zie ook paragraaf grote projecten. 6.3.4. Wij blijven inzetten op twee transitiesporen binnen duurzame mobiliteit, namelijk rijden op groen gas en elektrisch rijden (en varen). 6.3.5. We gaan samen met woningcorporaties en gemeenten investeren in het energiezuinig maken van bestaande woningen. 6.3.6. Wij zetten in op energiebesparing in de landbouw 6.3.7. We stimuleren minimaal tien lokale/regionale energieketens voor duurzame energieopwekking in de landbouw, waaronder zonnestroom.. 6.3.8. In samenwerking met gemeenten en energiebedrijven werken we aan de ontwikkeling van warmtenetten. 6.3.9. Wij zetten in op realisatie van zonnestroom in de gebouwde omgeving. 6.3.10. Wij faciliteren meerdere innovatieve projecten 6.3.11. Het ondersteunen (bij de voorfinanciering) van initiatiefnemers van lokale en kleinschalige initiatieven.

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting Ad 6.3.1. Wij zijn ons aan het oriënteren op de nieuwe programmaperiode van de Europese Unie voor de periode 2014-2020. De kansen voor internationale samenwerking zijn nog onvoldoende benut. Wij zullen hierbij nog scherper focussen in de richting van voor Fryslân 42

kansrijke thema’s als kleinschalige, decentrale opwekking van energie en energiebesparing door hier meer gerichte inzet op te plegen. Ad 6.3.4. De afgelopen jaren is gebleken dat de gewenste groei rondom duurzame mobiliteit zeker op het gebied van groengas auto’s onvoldoende van de grond is gekomen. Mobiliteit maakt een belangrijk onderdeel uit van de provinciale energieconsumptie. In het uitvoeringsprogramma duurzame energie bij de nota Ekonomy komen we met een voorstel voor een koerswijziging op dit thema. Ad 6.3.5 Corporaties en gemeenten hebben op dit moment minder middelen voor energiebesparende maatregelen, waardoor het behalen van gewenste resultaten wordt vertraagd. Wij nodigen corporaties en gemeenten uit om met voorstellen (businesscases) te komen die een beroep zouden kunnen gaan doen op het in oprichting zijnde Fûns Skjinne Fryske Enerzjy. Wij denken hier actief met partijen over mee. Ad 6.3.7. Lokale energieketens t.a.v. groen gas richtten zich aanvankelijk op invloeden op het aardgasnet. Door te lage SDE-subsidie is dit geen haalbare kaart en richt men zich nu op bio-LNG als transportbrandstof. Dit lijkt meer perspectief te bieden. Verschillende activiteiten dragen bij aan de installatie van PV-panelen op boerenbedrijven. Dit zou een nog grotere versnelling krijgen wanneer er duidelijkheid komt over de door het kabinet aangekondigde mogelijkheid van “lokaal salderen”. Ad 6.3.8. De gemeente Leeuwarden richt zich op de realisatie van 2 à 3 concrete individuele projecten binnen de stad welke mogelijk t.z.t. kunnen worden gekoppeld. Daarnaast hebben we de realisatie van een geothermiebron in Sexbierum mogelijk gemaakt, waardoor in 2014 in ieder geval 1 van de 3 beoogde warmtenetten realiteit wordt. Ad 6.3.11. Het beschikbaar stellen van extra middelen voor het ondersteunen van lokale en kleinschalige initiatieven loopt (nog) niet parallel met de vragen vanuit de Mienskip. Het gaat vooralsnog traag. Wij gaan verder met het ondersteunen van partners als de Enerzjy Kooperaasje Fryslân, de Friese Milieufederatie en Doarpswurk om een versnelling te krijgen in de verdere vormgeving en uitvoering van lokale initiatieven. Ook bieden wij ondersteuning aan voor de oprichting van zogenaamde Energy Service Companies, zoals voor sportverenigingen die hun eigen gebouwen willen verduurzamen. Mogelijk zal een deel van het budget duurzame energie hierdoor doorschuiven naar 2014. In de 2e Berap zal hiervoor een concreet voorstel worden ingediend. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Emissiereductie CO2 Werkgelegenheid in duurzame energiesector: aantal arbeidsplaatsen Energiezuinige woningen

Productie duurzame energie (PJ) naar energiebron Duurzame mobiliteit

Duurzame infrastructuur

Indicator Besparing CO2 in ton per jaar Aantal werkzame personen in de duurzame energie sector

Doelwaarde 2013 Verdere Besparing Stijging werkgelegenheid

Label A,B,C zijn energiezuinige woningen. Aantallen A, B, C labels in Fryslân Duurzame energieproductie in PJ per jaar Aantal voertuigen elektrisch * Aantal voertuigen groengas Aantal elektrische vaartuigen Aantal aardgas vulpunten en/of elektrische oplaadpunten voor voertuigen en vaartuigen

1.500 corporatie woningen. 1.500 particuliere woningen. Verdere Stijging

Prognose 2013

1.200 1.000 700 Aardgas voertuig: 14 Elektrisch voertuig: 250 Elektrisch vaartuig: 125

* Onder de elektrische voertuigen verstaan we ook elektrische scooters. Eind 2011 waren erin totaal 842 e-voertuigen. In mei 2012 waren dat 958. Naar verwachting wordt de doelwaarde voor 2013 gehaald.

Toelichting 43

Het meten van de CO2 reductie hebben we opgepakt via de CO2-monitor. Deze gegevens zijn niet voldoende betrouwbaar. Betrouwbaarder cijfers komen van CBS, deze cijfers lopen echter een aantal jaar achter. Wij willen ons meer gaan toeleggen op het betrouwbaar maken van actuele Friese economisch relevante data (werkgelegenheid) en op productiecijfers voor duurzame energie. Op dit moment is nog niet te zeggen of er in 2013 een stijging van de werkgelegenheid zal plaatsvinden.

II

Investeringen

Stoomtrein Sneek-Stavoren Wij zijn nog in overleg met Arriva over een mogelijk alternatief toeristisch treinconcept. In het laatste bestuurlijk overleg heeft Arriva aangegeven eerst meer zicht te willen hebben op de restrisico’s van het faillissement voordat Arriva in een vergelijkbaar concept stapt. Wij laten dit uitzoeken. III

Inzet beschikbare middelen

Exploitatie Bedragen x € 1.000 Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Lasten

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. Begroper verplichvastgetings1-4-2013 tingen 2013 stelde wijziging per 1-4 wijzigingen

Prognoses Prognose Prognose nog te saldo besteden Jaarstukken 2013

523 5.667 1.759 7.949

-82 0 0 -82

0 941 -1.129 -188

0 0 0 0

441 4.726 2.888 8.055

0 0 0 0

2.337 84.760 1.759 8.086 96.942 -88.993

-83 -2.688 0 0 -2.771 2.689

335 17.994 29 2.073 20.431 -20.619

360 40.841 240 0 41.441 -41.441

1.559 23.237 1.490 6.013 32.299 -24.244

0 0 0 0 0 0

Voorstel begrotingswijziging: B1 Voorwaardelijk budget Afsluitdijk III. A2 REP Wymbritseradiel III. A3 REP Friese Meren Project III. A4 Friese Meren Project (categorie A) III. A5 Convenant A7/Westergozone III. A6 REP Dairy Campus Vrijgeven voorwaardelijk budget III. B4 Friese Meren Project (categorie B)

44

3.7 BELEIDSPROGRAMMA 7 – SOCIAAL BELEID EN ZORG Portefeuillehouder: C. Schokker-Strampel Gewenste resultaten Beleidsveld 7.1 – Sociaal Beleid 1. Het Plan van Aanpak Transitie Sociaal beleid en zorg is 24 januari door PS vastgesteld. 2. Jeugd & gezin: In 2013 verbinding realiseren tussen Veiligheidshuis (VH) en de Centra jeugd & gezin middels een pilot

Beleid

Tijd

Geld

3. GROEI als signaleringsinstrument implementeren voor ontwikkelingsachterstanden bij kinderen in 2013/2014. 4. Drie (reïntegratie) projecten van het thema Maatschappelijke participatie realiseren in 2013 en 2014. 5. Lopende projecten in het sociaal-fysieke en economische domein in de Aandachtsgebieden (Oost – en Weststellingwerf) voortzetten. 6. Wonen, welzijn en zorg: Voor alle regio’s van Fryslân de alternatieve vervoersdiensten inventariseren.

7. Met betrekking tot het thema Zorg willen wij de uitvoering van zorg, welzijn en andere sociale wetgeving stroomlijnen. 8. In 2013 de visie op het zorglandschap opstellen.

Toelichting 1. De takendiscussie en de vaststelling van het Plan van Aanpak Transite Sociaal beleid en zorg betekenen dat er geen apart beleid op het terrein van het sociale en zorgdomein wordt geformuleerd. Provinciale Staten hebben vorig jaar de behandeling van het Plan van Aanpak uitgesteld tot januari 2013, daardoor is vertraging onstaan in de uitvoering. Dat betekent dat de middelen voor 2013 in beperkte mate besteed kunnen worden. 4. Eén van de drie (reïntegratie) projecten van het thema Maatschappelijke participatie is wegens veranderd beleid van de gemeenten in NWF vroegtijdig afgerond omdat gemeenten hiervoor geen middelen meer beschikbaar stellen. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Jeugd en Gezin

Maatschappelijke participatie

Zorg, welzijn en een leefbare omgeving

Zorg

Aantal projecten in het kader van het Sociaal Investeringsfonds Aantal (clusters) gemeenten waar de signaleringsmethodiek in de voor- en vroegschoolse educatie ‘Groei’ in uitvoering is Aantal regio’s waar gewerkt wordt met de aanpak ‘Kind in Fryslan’ Aantal regio’s waar verbinding CJG – Passend Onderwijs (Adviesburo gedragswerk + Partoer) is gerealiseerd Aantal contracten ikv. Social return on investment, waar begeleiding aan gegeven wordt Aantal projecten die gericht zijn op het voorkómen van overerving van armoede in de Stellingwerven Aantal gemeenten met huistest Inventarisatie vervoerscontracten in de provincie op het terrein van openbaar vervoer en wet maatschappelijke ondersteuning Aantal vervoerspilots Aantal sociale interventies Aantal projecten

45

Streefwaarden 2013 1 2

1 1

3 2 5 1

1 3 3

Prognose 2013

Toelichting Zorg, welzijn en een leefbare omgeving:  De onderhandelingen met betrekking tot de huistest verliepen niet naar verwachting. Gemeenten kunnen er wel voor kiezen individueel dan wel gezamenlijk de huistest in te voeren. De provinciale rol in deze is afgerond.  De inventarisatie heeft een andere invulling gekregen en heeft zich gericht op beschikbare alternatieve vervoersmogelijkheden in alle vijf regio’s in Fryslân.  De uitvoering van de vervoerspilots vindt plaats in programma 2.  Wegens vertraging van de uitvoering van het Plan van Aanpak Transitie Sociaal Beleid worden dit jaar geen sociale interventies gerealiseerd. Gewenste resultaten Beleidsveld 7.2 - Jeugdzorg 1. Alle kinderen ontvangen tijdig en adequate hulp 2. Een vereenvoudiging van het proces rond de toegang van de zorg, de zogenaamde indicatiestelling door uitvoering van onder meer experimenten; 3. Transitie Jeugdzorg naar gemeenten 4. Het blijven sturen op goede afstemming tussen de toegang tot de zorg en het 5. zorgaanbod

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting Transitie. Naar verwachting komt de nieuwe Wet op de Jeugdzorg binnen een aantal maanden in de Tweede Kamer. In het verlengde daarvan blijven wij ons inzetten voor een goede, tijdige transitie per 1 januari 2015. We hebben de risico’s geïnventariseerd en zijn met de instellingen en de gemeenten in gesprek om deze te minimaliseren. Daarnaast hebben we de subsidierelatie met de betreffende Jeugdzorginstellingen per 31 december 2014 opgezegd. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Voldoende aanbod aan provinciaal gefinancierde geïndiceerde jeugdzorg

Geen wachtlijsten bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling

Indicator

Nulmeting

Geen jongere wacht langer dan 9 weken op provinciaal gefinancierde jeugdzorg, tenzij BJZ vindt dat langer wachter verantwoord is Het aantal meldingen ( =jongeren) waarbij niet binnen vijf dagen is vastgesteld of die meldingen in onderzoek moeten worden genomen

1 januari 2009: 54

e

4 kwartaal 2008: 0

2013 0

Streefwaarden 2014 2015 0 n.v.t.

0

Gewenste resultaten Beleidsveld 7.3 - Sport 1. Ondersteunen en aanjagen breedtesport via expertisecentrum Sport Fryslan 2. Stimuleren Friese sporten a. Subsidiering Friese sportbonden b. Verankering friese sporten in het onderwijs c. Subsidiëren evenementen en clinics op het gebied van de friese sporten 3. Olympisch plan Fryslan a. Versterking kernsporten en talentontwikkeling via Topsport Noord b. Ondersteunen Sportgala Fryslan c. Stimuleren grootschalige sportevenementen d. Uitvoering Olympisch plan door Sport Fryslan

46

0

n.v.t.

Beleid

2016 n.v.t.

Prognose 2013

n.v.t.

Tijd

Geld

III

Inzet beschikbare middelen

Exploitatie Bedragen x € 1.000,-

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. Begroper verplichvastgetings1-4-2013 tingen 2013 stelde wijziging per 1-4 wijzigingen

Baten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Totaal Baten Lasten Structurele beleidsprogrammabudgetten Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Lasten

Prognoses Prognose Prognose nog te saldo besteden Jaarstukken 2013

0 0 53.917 53.917

0 0 0 0

0 0 15.636 15.636

0 0 0 0

0 0 38.281 38.281

0 0 0 0

4.661 7.857 53.917 764 67.199 -13.282

0 -1.844 0 0 -1.844 1.844

1.322 70 15.410 352 17.154 -1.518

104 1.227 15 0 1.347 -1.347

3.235 4.716 38.492 412 46.855 -8.574

0 0 0 0 0 0

Toelichting: De provincie is verantwoordelijk voor de uitvoering van wettelijke taken op het terrein van jeugdzorg. Dit houdt in dat wij verantwoordelijk zijn voor de veiligheid en zorg voor jeugdigen met zware opvoed- en opgroeiproblemen. Tot het jaar 2015 blijft de provincie op grond van de Wet op jeugdzorg verantwoordelijk voor de uitvoering van de provinciale jeugdzorg. Wij ontvangen hiervoor een doeluitkering van het rijk. Deze uitkering is onvoldoende om de kosten van de jeugdzorg op te kunnen vangen. Voor 2013 en 2014 blijft een belangrijke prioriteit het op peil houden van de benodigde omvang en kwaliteit van het jeugdzorgaanbod in Fryslân. Voorstel begrotingswijziging: B2 Voorronde Lagerhuis III. B5 SIF III. B6 Transitie sociaal beleid

47

3.8 BELIEDSPROGRAMMA 8 – KULTUER, TAAL EN ÛNDERWIIS Portefúljehâlders: J.A. de Vries Om’t de nije nota Kultuer, Taal en Ûnderwiis (KTÛ) noch net ree wie doe’t de begrutting 2013 opsteld waard, komme de resultaten út de begrutting 2013 net hielendal oerien mei de ôfsprutsen resultaten út de nota KTÛ. Yn dizze berap jouwe wy ferslach oangeande de resultaten út de nota KTÛ. Oer de ynfolling fan de 1-ton-taakstelling foar taal en kultuer kinne wy it neikommende sizze. Op it mêd fan it subsydzjebelied spilet op dit stuit in tal ûntwikkelings. De nota “Wiis mei Subsydzjes” is yn april 2013 troch Provinsjale Steaten fêststeld wurden. Yn dizze nota wurd it Rijkssubsidiekader oerset nei de Fryske situaasje. Yn oanslúting dêrop sil de Algemene Subsidieverordening oanpast wurde en ta beslútfoarming oan Provinsjale Steaten foarlein wurde. Op grûn fan de nije ASV moatte alle subsydzjeregelingen oanpast wurde. Hjirby wurdt û.o. in ferienfâldiging fan de útfiering foarstean. Boppedat wurdt wurke oan it opsetten fan in sintrale útfieringsorganisaasje subsydzjes binnen de provinsjale organisaasje. Njonken in earste ynvestearring sil dizze nije wurkwize op termyn effisjinsjewinst opsmite. I

Stân fan saken winske resultaten

Winske resultaten Beliedsmêd 8.1 – Kultuer 1. in steviger basis fan de Fryske kulturele basisynfrastruktuer 2. in steviger produksjeklimaat yn Fryslân en de partisipaasje dêryn te befoarderjen. 3. oare aktiviteiten dy’t in bydrage leverje oan de mienskip en dy’t wy mei in tydlike ympuls ta stân bringe wolle 4. in leechdrompelich oanbod fan kultueruterings, kultueredukaasje en amateurkeunst yn Fryslân foar alle leeftiidsgroepen. 5. it úteinsetten fan de realisaasje fan in museumdepot 6. in kultureel klimaat (werûnder festivals) dat him wat aard en kwaliteit oanbelangert merkber en posityf ûnderskiedt yn Europa en bydraacht oan de ambysje foar de kandidatuer fan Ljouwert as Kulturele Haadstêd.

Belied

Tiid

Jild

Taljochting 8.1.5. PS moatte noch in beslút nimme oer de útwurking fan it museumdepot inklusyf de oanfullende finansjearring. De ferwachting is dat dit nei de behanneling fan de Kadernota 2014 bekend wêze sil. Ôfhinklik fan de keazen fariant sille wy by de 2de Berap in begruttingswiziging taheakje om de middelen dy’t al beskiber steld binne, goed yn’e tiid te setten.

48

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Kulturele Haadstêd Kulturele ûntwikkeling Kulturele ûntwikkeling Kulturele ûntwikkeling ûndernimmerskip Festivals Kultueredukaasje Meidwaan Meidwaan

Nulmjitting

Tal grutskalige festivals Tal ynstellings yn de basisynfrastruktuer Ferskaat yn oanbod fan dissiplines % eigen ynkomsten Tal festivals, dêrfan (ynter)nasjonaal Tal skoallen dat meidocht Tal ta stân brochte projekten Persintaazje minsken dat oan kultuer meidocht

Doelwearde 2015 2016 1 24 24

Prognoaze 2013 1 24

2013 1 24

2014

8

8

9

10

8

11

12

14

16

11

4 2 20%

4 2 30%

5 3 50%

6 4 50%

4 2 20%

205

210

210

210

200

34

35

36

38

34

200

24

Winske resultaten Beliedsmêd 8.2 – Erfgoed

Beleid

Tijd

Geld

1. Behâld en ontwikkeling kultuerhistoaryske wearden 2. Restauraasje en fernijend wergebrûk karakteristike gebouwen 3. Beskerming, ûndersyk en foarljochting fan argeologyske wearden

Taljochting Nei alle gedachten sille wy de winske resultaten foar it grutste part helje. Foar ien dielresultaat fan de beskerming, ûndersyk en foarljochting fan argeologyske wearden, sille we nei alle gedachten útrinne nei 2014. Yn it plan foar de gebietsûntwikkeling HarnsFrentsjer is opnommen dat socht wurde sil nei geskikte terpen foar it Terpeprojekt. Omdat it proses fan dit gebietsplan net dit jier al sa fier is om terpen frij te meitsjen, ferwachtse wy dat wy net dat wij dit jier 2 terpen duorsem beskermje kinne. Dêrnjonken is in prognoaze foar terpen bûten in gebietsplan hiel dreech te meitsjen omdat dit ôfhinklik is fan de reewilligens fan boeren dy’t yn in protte gefallen weromhâldend binne. De stichtingen Fryske Mole en Steunpunt Monumentenzorg Fryslân hawwe yn harren produktplannen 2013 foar budzjetsubsydzje foarsteld om subsydzje te ferskowen fan de Fryske Mole nei Steunpunt Monumentenzorg. Mei ferwurking fan de yndeksaasje giet it om in bedrach fan € 29.202,-. Wy stelle foar om dit mei in begruttingswiziging mooglik te meitsje. (Prestaasje)Yndikators

Ûnderwerp Restauraasje, ûnderhâld en nije funksjes fan karakteristike gebouwen Leechkommende tsjerkgebouwen Terpen

Yndikator

Nulmjitting

Tal restauraasjes en oare funksjes

Oplossings foar leechkommende tsjerkgebouwen Tal terpen dat oankocht is of dêr’t behearsoerienkomsten foar ôfsletten binne

Taljochting Sjoch hjirfoar.

49

Doelwearden 2015 2016

Prognoaze 2013

2013

2014

30

30

30

30

8

8

8

8

2

2

1

Winske resultaten Beliedsmêd 8.3 – Taal, Media en Letteren Taal 1. De Kampanje Praat mar Frysk makket ek yn 2013 Friezen bewust fan de ekstra wearde fan meartaligens en fergruttet de sichtberens fan it Frysk yn it iepenbiere libben. 2. Úteinsette mei in nij taalsurvey (1993), om in better ynsjoch te krijen yn de taalsosjologyske situaasje yn ús provinsje. 3. Fanwegen it Europeesk Hânfêst foar regionale talen en talen foar minderheden befoarderet de provinsje de foarming fan gemeentlik taalbelied yn de fúzjegemeenten. 4. Yn it ramt fan de maatskiplike emansipaasje fan it Frysk stimulearret de provinsje de sichtberens fan de Fryske taal yn de soarch, it bedriuwslibben en yn ICT-tapassings. 5. De trochgeande learline Frysk yn de VVE, it primêr ûnderwiis en it fuortset ûnderwiis wurdt fuortsterke en it materiaal oanbod dêrmei anneks wurdt ta stân brocht. 6. It Mercator Kennissintrum jout omtinken oan it taallearen op skoalle en de taaloerdracht thús, en draacht by oan it befoarderjen fan it Frysk yn in ynternasjonale, meartalige kontekst. 7. De provinsje Fryslân hat yn 2013 in goede gearwurking mei oare minderheidstaalregio’s fia it Network to Promote Linguistic Diversity (NPLD). 8. Yn 2013 wurdt de nije Wet gebrûk Fryske taal troch de Twadde en de Earste Keamer fêststeld. 9. Yn 2013 wurdt de ûnderwiiswetjouwing nei oanlieding fan it advys fan de Stjoergroep Hoekstra wizige en krijt de provinsje mear foech op it mêd fan it fêststellen fan de kearndoelen Frysk en it takennen fan (parsjele) ûntheffing. 10. De provinsje slút yn 2013 in nije Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer (BFTK). 11. De provinsje sil yn 2013 it streektaalbelied ferbreedzje en de mooglikheden foar digitale learomjouwings yn de streektalen ferkenne. Media 12. Omrop Fryslân stribbet dernei om yn 2013 in folsleine en brede Frysktalige programmearring ta stân te bringen. 13. Yn 201 wurdt it Fryske Mediafûns iepensteld foar bysûndere sjoernalistike projekten. 14. Yn 2013 bringt de kommisje Hoekstra II advys út oer it Frysk yn de media en sil der in lobby fierd wurde foar de posysje fan Omrop Fryslân yn it nije mediabestel. Letteren 15. It ferskaat fan Frysktalige (literêre) tydskriften stypje en it oanbod en de kwaliteit fan de Fryske literatuer boargje. 16. Yn it ramt fan de befoardering fan de Fryske literatuer ûntwikkelje de Fryske útjouwers yn 2013 in ynfrastruktuer foar de ferkeap fan dyselde boeken 17. Yn 2013 wurdt de Gysbert Japicxpriis útrikt en sil de Fryske literatuer yn it ramt fan it projekt Books from Fryslân promoate wurde op de Frankfurter Buchmesse.

50

Beleid

Tijd

Geld

Effektyndikator út Utfieringsprogramma 2011-2015 Ûnderwerp

Yndikator

Persintaazje fan de ynwenners fan Fryslân dat de Fryske taal aardich oant hiel goed ferstean, prate, lêze en skriuwe kin

Ferstean: Prate: Lêze: Skriuwe:

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Kampanje Praat mar Frysk

Tal besikers sosjale media Tal leden Praat mar Frysk

Nulmjitting 94% 74% 76% 30%

Begjin 2011/enkête

Nulmjitting

Doelwearden 2020 (Taalnota) Ferstean: 95% Prate: 75% Lêze: 75% Skriuwe: 35%

125.000

2013 125.000

Doelwearden 2014 2015 1 125.000

10.000

10.000

10.000

Prognoaze 2013

Prognoaze 2013 2016

2

Winske resultaten Beliedsmêd 8.4 – Underwiis en Wittenskippen 1. Ús bydrage oan de Kwaliteitsferbettering fan it primêr ûnderwiis yn it ramt fan it projekt Boppeslach fierder ôfbouwe en oerdrage oan ‘e skoalbestjoeren. 2. It tal swakke en tige swakke skoallen yn Fryslân leit op it lanlik mêd. 3. De foardielen fan meartalich ûnderwiis ûnder de oandacht bringe by âlden en learkrêften. 4. De trochgeande learline fierder stal jaan. 5. In ûntheffingebelied formuleare wêryn’t ek partsjele ûntheffing mooglik wêze sil. 6. Yn gearwurking mei de Afûk in digitale learomjouwing ûntwikkelje foar Studio F dy’t ein 2015 ree wêze sil. 7. Beide Pabo’s biede in folslein programma foar neiskoalling yn it ramt fan it foech Frysk. 8. Bliuwend ynvestearje yn de earste- en twaddegraads learare-oplieding Frysk fan de NHL. 9. Wy sille de ûntwikkeling fan de Fryske Akademy fierder stimulearje yn de rjochting fan in fleksibele, heechweardige kennisynstelling op it mêd fan de Fryske taal, kultuer en skiednis. 10. Der wurdt in trajekt útsetten wêryn at besjoen wurdt hoe’t in learlingfolchsysteem en in metoadeûnôfhinlike toets foar it Frysk yn it primêr ûnderwiis staljûn wurde kin en der wurdt in begjin makke mei it ûntwikkeljen fan toetsen. 11. Yn oerlis mei de skoalbestjoeren stribje wy op in wize dy’t past by ús kearntaken nei in goed sprieden en tagonklik primêr ûnderwiis.

Belied

Tiid

Jild

Taljochting

9. Wat de finansiering fan de (fer)nijbou fan de Fryske Akademy (FA) oanbelanget, is ôfpraat dat provinsje, Ryk en FA elk ientredde bydrage. It is noch net hielendal dúdlik oft der yn 2013 úteinset wurde sil mei de (fer)nijbou. Wy komme der yn de 2e berap op werom. 10. Der is in Cito- toets foar begripend lêzen Frysk en der binne toetsen ûntwikkele foar Technysk lêzen Frysk troch eduforce. Wy binne yn petear mei it fjild om te ferkennen hokker toetsen noodsaaklik binne foar in folslein learlingfolchsysteem Frysk. Dêrneist binne wy in petear mei it Ryk om te besjen oft der in finansjele bydrage komme kin. It doel is om noch yn 2013 in start te meitsjen mei it ûntwikkeljen fan toetsen. It is noch net dúdlik oft dit yn ferbân mei oanbestedingsregels slagje sil, oars wurdt it begjin 2014.

51

11. Hjirmei jouwe wy útfiering oan moasje 06B-1 út jo gearkomst fan 18 juli 2012. Yn juny 2012 ha wy yn gearwurking mei de VFG en Partoer in Masterclass organisearre foar gemeentebestjoerders en ûnderwiisbestjoerders oer demografyske untwikkelingen en ûnderwiis. Op dit stuit binne wy dwaande om yn oerlis mei de ûnderwiiskoepels te besjen hoe’t wy ús rol optimaal spylje kinne. Op dit stuit wachtet it fjild nammentlik op de maatregels dy’t de Steatssekretaris nimme sil nei oanlieding fan it adfys fan de ûnderwiisrie ‘Grenzen aan kleine scholen’. Yn dit adfys advisearret de ûnderwiisrie om in ûndergrins fan 100 learlingen te hantearjen. It primêr ûnderwiis soe himsels neffens de ûnderwiisrie dêrneist nei it foarbyld fan it fuortset ûnderwiis organisearje moatte in RPO’s. Yn maart 2013 hat de deputearre dit adfys yndringend besprutsen mei de koepels primêr en fuortset ûnderwiis. Hjirút kaam it fersyk fan de koepels oan de provinsje om op dit stuit in fasilitearjende rol te spyljen. Yn de hjerst sil de deputearre op ‘e nij mei de ûnderwiiskoepels yn petear oer dit ûnderwerp. Dêrom sil dit resultaat oerrinne nei 2014.

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Frysk yn foarskoalske perioade Frysk yn it primêr ûnderwiis Frysk yn it fuortset ûnderwiis Ûnderwiiskwaliteit primêr ûnderwiis

Nulmjitting

Doelwearden 2014 2015 175 200

2016 200

Tal bernesintra dêr’t Frysk brûkt wurdt

100 yn 2010

2013 150

Tal skoallen dêr’t de eintoets Frysk brûkt wurdt

0% yn 2010

50%

70%

80%

80%

Tal trijetalige skoallen Tal meartalige skoallen

20 yn 2011 3 yn 2011

50 6

60 8

80 10

100 10

Tal tige swakke skoallen Tal swakke skoallen

26 yn 2008 70 yn 2008

<6 < 20

0 0

0 0

0 0

Prognoaze 2013

Tal skoallen dat de eintoets Frysk brûkt: Der is op dit stuit noch gjin eintoets Frysk. Sjoch resultaat 10 hjirboppe. Tal Meartalige skoallen foar Fuortset Ûnderwiis: Op dit stuit binne der 3 meartalige skoallen yn it fuortset ûnderwiis. Wy ha it Taalsintrum Frysk frege in plan fan oanpak te meitsjen foar it ôfrûnjen fan de pilot MFÛ en it útroljen fan it Meartalich Fuortset Ûnderwiis oer de provinsje. It Taalsintrum set fan de simmer ôf út ein mei har plan fan oanpak foar it útroljen fan meartalich fuortset ûnderwiis. It is dêrom noch net dúdlik oft yn ‘e twadde helte fan dit jier de 7 skoallen helle wurde.

52

III

Ynset beskikbere middels

Eksploitaasje Bedraggen x € 1.000,Baten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Foarsjennings Baten mei-inoar Lêsten Strukturele beliedsprogrammabudzjetten Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Foarsjennings Bedriuwsfieringskosten Lêsten mei-inoar Baten - Lêsten

Út it finansjeel systeem Begrutting Útstel RealiFêstleine 2013 ynkl. Begrutsaasje ferplichtings fêststelde tingswiziop 2013 op 1-4 wizigings ging 1-4-2013

Prognoazes Prognoaze Prognoaze noch út te saldo jaan jierstikken 2013

75 30 97 203

0 0 0 0

-6 2 69 65

0 0 0 0

81 28 28 137

0 0 0 0

28.726 19.870 104 1.767 50.467 -50.264

153 -883 0 0 -730 730

63 2.743 0 747 3.553 -3.487

100 2.687 0 0 2.787 -2.787

28.716 13.557 104 1.020 43.397 -43.260

0 0 0 0 0 0

Útstel begruttingswiziging: I. 3 Satellietverbinding Omrop Fryslân B3 Fryske molen B4 Jeugdtheater III. B7 Boppeslach III. B8 University Campus Fryslân

53

3.9 BELEIDSPROGRAMMA 9 – RUIMTE EN WONEN Portefeuillehouder: J.H.J. Konst I

Stand van zaken gewenste resultaten

Gewenste resultaten Beleidsveld 9.1 - Planvorming, onderzoek en monitoring 1. Wij willen aandacht bij alle gemeenten, corporaties en ontwikkelaars voor ruimtelijke kwaliteit. 2. Er is een nieuwe structuurvisie voor windenergie in voorbereiding (Windstreek 2013) 3. Op provinciale schaal regisseren wij beleidsinhoudelijk de gevolgen van demografische veranderingen. 4. Wij coördineren samen met het rijk, de buurprovincies en de waddengemeenten het waddenbeleid en de waddengerelateerde programma’s en projecten. 5. Wij ondersteunen gemeenten in regioverband bij het uitwerken van plannen om bestaande bedrijventerreinen te verbeteren. Wij doen dat door de aanpak van die terreinen financieel te ondersteunen. Daarnaast verkennen wij samen met de gemeenten ook andere mogelijkheden om de herstructurering te bekostigen.

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting Structuurvisie windenergie De voorbereiding van de structuurvisie voor windenergie kost meer tijd. De reactie op de ontwerpstructuurvisie leiden tot nader onderzoek en een uitgebreider communicatietraject. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Windenergie

Indicator

Nulmeting

Structuurvisie windenergie

Streefwaarden 2013 Begin 2013 naar PS

Stedelijke vernieuwing en Voortgangsverslag herstructurering Friese woningvoorraad

Eind 2013 naar PS

Prognose 2013 Eind 2013 aanbieden aan PS Eind 2013 naar PS

Toelichting Windenergie Voorbereiding kost meer tijd, in verband met nader onderzoek en een uitgebreider communicatietraject.

Gewenste resultaten Beleidsveld 9.2 - Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen 1. Wij blijven door informeel vooroverleg proactief adviseren aan gemeenten en initiatiefnemers over ruimtelijke plannen. 2. Wij blijven aandacht vragen voor ruimtelijke kwaliteit, door een provinciaal kwaliteitsteam in te zetten voor de advisering over gemeentelijke provinciale projecten. 3. Het nieuwe beleid voor de grootschalige melkveehouderij wordt juridisch vastgelegd in de Verordening Romte Fryslân. Een heroverweging van het beleid voor intensieve veehouderij vindt ook in 2013 plaats. 4. We ondersteunen de vergroting en verspreiding van kennis over de gevolgen van de demografische ontwikkelingen en faciliteren een planmatige regionale aanpak. 5. Wij voeren het provinciale plan Herstructurering Bedrijventerreinen uit. (zie ook de paragraaf grote projecten) 6. In 2013 werken we binnen de gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland aan de uitvoering van de structuurvisie.

Toelichting 2. Ruimtelijke Kwaliteit 54

Beleid

Tijd

Geld

Een aantal activiteiten zal later in het jaar worden opgestart dan gepland. Met bijgevoegde begrotingswijziging wordt vorgesteld een deel van het budget over te hevelen naar volgend jaar. 3. Veehouderij Het beleid voor schaalvergroting in de melkveehouderij is begin 2013 door PS vastgesteld. De verwerking in de Verordening Romte zal in de loop van 2013 worden voorbereid (samen met andere aanpassingen van de Verordening Romte). Het beleid over intensieve veehouderij zal in de loop van 2013 worden heroverwogen. 4.Demografische ontwikkelingen Met bijgevoegde begrotingswijziging wordt voorgesteld een deel van het budget over te hevelen naar 2014 en 2015. 5.Herstructurering bedrijventerreinen Door de economische situatie van dit moment komt de herstructurering van bedrijventerreinen later op gang dan verwacht. Met bijgevoegde begrotingswijziging wordt voorgesteld een deel van het budget over te hevelen naar 2014. (Prestatie)indicatoren Onderwerp

Indicator

Schaalvergroting landbouw

Heroverweging beleid intensieve veehouderij

Besluitvorming 1 helft 2013 in PS

Schaalvergroting landbouw

Zeer grootschalige melkveehouderij, voorstel voor aanpassing Verordening Romte Fryslân.

Begin 2013 in PS ter vaststelling

Nulmeting

Streefwaarden 2013 e

Prognose 2013 Wordt meegenomen met de wijziging van de Verordening Romte. Planning: eerste kwartaal van 2014. Begin 2013 vastgesteld.

Toelichting Schaalvergroting landbouw Het beleid voor intensieve veehouderij zal later dit jaar vorm krijgen.

Gewenste resultaten Beleidsveld 9.3 - Wonen 1. We stimuleren dat gemeenten woonvisies in regionaal verband opstellen en actualiseren. 2. De Verordening ISV3 wordt vastgesteld. De criteria duurzame energie en veranderende bevolkingsontwikkeling tellen zwaar mee. 3. Samen met betrokken partijen in de regio’s werken we in 2013 het Aanvalsplan Herstructurering Friese Woningvoorraad verder uit. 4. We blijven inzetten op het betaalbaar en het energiezuinig maken van woningendoor het 100.000-woningenplan uit te voeren (onderdeel programma duurzame energie) 5. We subsidiëren Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). 6. We houden wettelijk toezicht op de huisvestingstaak van gemeenten om statushouders te huisvesten. 7. De pilots landelijk wonen, worden in 2013 afgerond (conform streekplan 2007). Er worden geen mogelijkheden geboden voor nieuwe projecten. 8. Wij ondersteunen het herstel van funderingen van woningen.

55

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting 3. Aanvalspal Herstructurering Friese Woningvoorraad PS heeft gevraagd in een expertmeeting te onderzoeken welke rol de provincie kan spelen bij het ‘vlot trekken’ van de woningmarkt. De verwachting is dat dit zal leiden tot een voorstel om extra middelen vrij te maken voor dit onderwerp. (Prestatie)indicatoren Onderwerp

Indicator

Wenjen Oerlis Fryslân

Bestuurlijk overleg

Streefwaarden 2013 3 maal per jaar BO

Herstructurering Friese woningvoorraad

Regionaal programma herstructureringsopgave woningvoorraad

Regionale programma’s voor alle regio’s

Huisvesting statushouders

Stimulering behalen gemeentelijke taakstelling

In de plaatstredingsprocedure voorkomen

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap

Inzet subsidie voor CPOprojecten

Ondersteuning van 2 aanvragen per jaar

100.000 woningen plan

Woningen zijn opgeknapt en energiezuiniger

3000 woningen per jaar opknappen

Funderingsherstel

Inzet subsidie voor funderingsherstel van woningen

Ruimte voor ca. 75 aanvragen per jaar.

Nulmeting

Prognose 2013 3 maal per jaar BO

Toelichting 100.000-woningenplan Beleid, geld en tijd is geregeld. Door de stagnatie van investeringen bij partijen in het veld (voornamelijk corporaties) wordt de doelstelling dit jaar waarschijnlijk niet gehaald. Funderingsherstel Beleid, geld en tijd is geregeld. Er worden echter amper aanvragen ingediend.

56

III

Inzet beschikbare middelen

Exploitatie Bedragen x € 1.000 Baten Structurele programmabudgetten Tijdelijke programmabudgetten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele programmabudgetten Tijdelijke programmabudgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Baten - lasten

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. Begroper verplichvastgetings1-4-2013 tingen 2013 stelde wijziging per 1-4 wijzigingen

Prognoses Prognose Prognose nog te saldo besteden jaarstukken 2013

0 25 375 400

-110 0 0 -110

0 60 -130 -70

0 0 0 0

-110 -35 505 360

0 0 0

309 8.559 375 2.555 11.799 -11.399

300 -875 0 124 -451 342

6 3.014 68 870 3.959 -4.028

0 849 27 0 876 -876

603 3.821 280 1.809 6.513 -6.153

0 0 0 0 0 0

Voorstel begrotingswijzigingen: III. B9 Ruimtelijke kwaliteit III. B10 Demografische ontwikkelingen III. B11 Decentralisatie uitkering bedrijventerreinen III. B12 Herstructurering woningvoorraad

57

3.10 OVERZICHT 10 – ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN EN ONVOORZIEN Portefeuillehouder: J.A. de Vries III

Inzet beschikbare middelen

Exploitatie Bedragen x € 1.000 Baten 10.1 Provinciefonds 10.2 Opcenten motorrijtuigenbelasting 10.3 Dividenden 10.4 Financieringsrente 10.5 BTW compensatiefonds 10.6 Interne financiering 10.7 Overige algemene dekkingsmiddelen 10.8 Onvoorzien Totaal Baten Lasten 10.1 Provinciefonds 10.2 Opcenten motorrijtuigenbelasting 10.3 Dividenden 10.4 Financieringsrente 10.5 BTW compensatiefonds 10.6 Interne financiering 10.7 Overige algemene dekkingsmiddelen 10.8 Onvoorzien Totaal Lasten Baten - Lasten

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. Begroper verplichvastgetings1-4-2013 tingen 2013 stelde wijziging per 1-4 wijzigingen

Prognoses Prognose Prognose nog te saldo besteden Jaarstukken 2013

156.998 60.358 22.079 29.509 49 10.836 0

0 0 0 -68 0 -82 0

36.460 9.830 0 25 0 7.404 0

0 0 0 0 0 0 0

120.538 50.528 22.079 29.416 49 3.350 0

0 0 0 0 0 0 0

0 279.829

40 -110

42 53.760

0 0

0 225.957

2 2

0 0 0 5.152 0 0 17.312

0 0 0 0 0 0 -451

0 0 0 22 0 0 54

0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 5.130 0 0 16.807

0 0 0 0 0 0 0

0 22.464 257.365

0 -451 342

43 118 53.642

0 0 0

0 21.937 204.020

43 43 -41

Voorstel begrotingswijzigingen: I. 4 Lening gemeente Franekeradeel I. 5 Garantie bijdrage uitbreiding industriehaven Harlingen B5 Toegang Skûlherne B6 Langdurig werklozen B7 Informatiseringsplan B8 Invulling bezuinigingstaakstelling € 6 miljoen Provinciefonds Het provinciefonds is gebaseerd op de september en decembercirculaire 2012 Financieringsrente Er is in het eerste kwartaal € 9,6 mln. aan rente ontvangen, maar de verwerking vindt na de peildatum plaats. De ontvangen rendementen verlopen volgens de prognose.

58

Overige algemene dekkingsmiddelen Onder deze post zijn de volgende voorwaardelijke budgetten opgenomen waarbij tevens de planning is opgenomen voor het vrijvragen van deze budgetten. : Voorwaardelijk opgenomen door Provinciale Staten: Project Implementatie Wabo RSP REP Wetsus REP REP Thialf Cultuurketen Drachten Doefonds Campus Het Bildt RSP REP provinciefonds

Planning PS Kadernota 2014 Oktober 2013 Juni/september 2013 April 2013 September 2013 Mei 2013 Obv projecten

Begroting 2013 697.000 1.500.000 2.000.000 500.000 2.000.000 1.000.000 3.527.700 11.224.700

Voorwaardelijk opgenomen door Gedeputeerde Staten (decentralisatie uitkeringen) Project Transitiekosten RUD PAS Asbest en zonnepanelen Invoering jeugdzorg

Planning GS Kadernota 2014 Mei 2013 April 2013 Mei 2013

Begroting 2013 537.270 575.000 1.590.000 250.000 2.952.270

Totaal

59

4 I

Bedrijfsvoering Stand van de gewenste resultaten

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

1. Strategische personeelsplanning en inhuur van derden Inzicht geven in toekomstige ontwikkelingen van kwalitatieve en kwalitatieve vraag- en aanbodzijde van de organisatie en mogelijke frictie hiertussen. Werken aan evenwicht tussen personeelsbezetting en structurele formatie door het sterk terugbrengen van de inzet van vaste medewerkers op tijdelijke gefinancierde taken/projecten. Stimuleren vrijwillige mobiliteit Evalueren en verder ontwikkelen traineeprogramma en vernieuwen stage- en afstudeerbeleid Uitbouwen flexpool van medewerkers in provinciale dienst Beperken inhuur extern personeel tot capaciteit die niet met inzet van eigen personeel kan worden ingevuld Een verdere specificatie van benodigde inhuurcapaciteit uitwerken in de afdelingsjaarplannen 2013 e Bijstelling raming inhuur 2013 bij 1 Berap 2013 2. Koöperaasje: samenwerken met andere overheden Samenwerkend bestuur – Uitvoering afspraken uit samenwerMonitoring via beleidsprokingsagenda’s gramma’s Gedeelde beleidsvorming – Pilot Visie Veenweidegebied Gedeelde uitvoering – Streekagenda’s Gedeelde dienstverlening – Noordelijke Samenwerking 3. It FryskeWurkjen Digitale samenwerkingsomgeving Zaaksysteem organisatiebreed uitrollen incl. digitaal loket op website en digitaal archief Open en moderen werkomgeving creëren door medewerkers de mogelijkheid te geven te werken met (eigen) mobiele apparatuur 4. Sturing en beheersing effectieve, efficiënte en rechtmatige beleidsuitvoering Integrale beleidsplanning Verbetering P&C-producten met PS Compactere organisatie en meer samenwerking met externe omgeving Procesverbetering en kwaliteitsverbetering, o.a. inkoopproces

Rapportage door P&O

P&O

P&O P&O P&O P&O P&O P&O n.v.t. n.v.t. n.v.t. P&O IFW IFW IFW

Beleid FPC P&O Inkoop

Toelichting 1.1 Door de afdelingen is gerapporteerd over de strategische personeelsplanning. De belangrijkste knelpunten op personeelsgebied liggen bij Programma en Beleid. De directie heeft een plan van aanpak opgesteld over de mobiliteit van personeel, dit wordt in samenhang met 1.2 opgepakt.. 2.4 Projekt gericht op de oprichting van Shared service organisatie met de Noordelijke drie Provincies is gestopt. Aan onderzoek naar mogelijkheden van samenwerking met wederzijds voordeel wordt verder verkent. 3.2 De keuze is gemaakt om met behulp van Docbase werkprocessen te digitaliseren, startend bij de afdeling Grondzaken. Dit is de start van een organisatiebrede uitrol, waarbij nog veel duidelijk moet worden, waaronder of het inderdaad wenselijk is om het voor de hele organisatie toe te passen of juist vooral op onderdelen. Digitalisering van het archief wordt meegenomen (substitutie) en vindt grotendeels per proces plaats. Een digitaal loket is pas zinvol als de interne processen goed op orde zijn. Dit wordt in ene later stadium nader bezien.

60

II

Bouwurk en parkeergarage

Bouwurk De laatste werkzaamheden voor het project Bouwurkzijn afgerond. Er resteren nog een aantal betalingen welke binnenkort voldaan worden. Op het beschikbaar gestelde investeringbedrag is een restant van € 348.954 overgebleven. De bijbehorende afschrijvingslasten bedragen € 20.108,47, deze middelen vallen vrij naar het rekeningsaldo. Parkeergarage De gemeente heeft aangegeven dat in verband met aangetroffen asbest de geplande opleverdatum van 1 januari 2014 niet gehaald wordt. Totdat de nieuweparkeervoorziening gereed is en door de provincie kan worden gehuurd, kan gebruik worden gemaakt van de tijdelijke oplossing de parkeergarages Hoeksterenden Klanderij.

III

Inhuur van derden

Bedragen x € 1.000,-

Bedrijfsvoering Programma 1 Programma 2 Programma 3 Programma 4 Programma 5 Programma 6 Programma 7 Programma 8 Programma 9 Totalen

Bestedingen per 1-4-2013 Vervangings- Kennis capaciteit 1.361 118 0 4 0 450 0 0 0 0 0 53 0 113 0 0 0 8 0 13 1.361 759

Totaal Extra capaciteit 397 0 622 0 28 20 58 0 0 47 1.172

Verplichtingen Prognose 2.503 0 3.869 0 89 90 995 0 0 85 7.631

3.784 18 465 0 858 276 14 0 57 58 5.530

8.162 22 5.406 0 975 439 1.180 0 65 203 16.452

De prognose ten opzichte van de begroting € 19,5 is bijgesteld tot € 16,4 miljoen. Dit is inclusief de inzet van de flexpool. Flexpool De flexpool is het interne detachering en adviesbureau van de provincie en is sinds twee jaar operationeel. Ruim dertig gekwalificeerde interim-managers, projectleiders en consultants zijn hier werkzaam op alle mogelijke beleidsterreinen van de provincie. De eenheid werkt in opdracht en garandeert een acht als resultaat. De resultaten zijn zeer positief. Het gemiddelde resultaat is een 8,3, er is geen sprake van leegloop en de eenheid heeft een positief financieel resultaat. Deze, voor de overheid, geheel nieuwe werkwijze heeft ook de interesse van andere organisaties gewekt. Gemeenten, provincies en andere organisatie hebben belangstelling voor dit concept. De gemeente Súdwest Fryslân heeft als eerste gemeente dit concept volledig overgenomen.

61

IV

Inzet beschikbare middelen

Samenstelling bedrijfsvoeringskosten:

Exploitatie Bedragen x € 1.000,-

Vanuit financieel systeem Begroting Voorstel Realisatie Vastgelegde 2013 incl. begroper verplichvastgetings1-4-2013 tingen2013 stelde wijzi- wijziging per 1-4 gingen

Baten - Personele kosten - Overige bedrijfsvoeringkosten Totaal Baten Lasten - Personele kosten - Inhuur flexpool tlv budget personele kosten - Overige bedrijfsvoeringkosten - Inhuur flexpool tlv budget overige bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Saldo voor mutatie reserves Mutatie reserves (lopen via de exploitatie) Mutatie reserves Saldo na mutatie reserves

V

212 41 253

0 0 0

59 22 81

0 0 0

61.112 0

-43 0

15.465 183

2.644 0

18.492 0

467 0

4.031 126

767 0

79.604

424

19.805

3.411

-79.351

-424

-19.724

-3.411

1.143 -78.209

300 -124

0 -19.724

0 -3.411

Prognoses Prognose Prognose nog te saldo besteden jaarstukken 2013

Paragraaf Grondbeleid

Met de Nota Grûnbeleid hebben we op 27 februari 2013 de te nemen maatregelen met u besproken en vastgelegd. Over de voortgang daarvan informeren we u per kwartaal separaat. In de Nota Grûnbeleid hebben we aangegeven dat de verantwoording over het grondbeleid verloopt via de instrumenten van de P&C-cyclus. In de Jierstikken 2012 is in paragraaf 6 – Grondbeleid(blz. 253) een volledig overzicht van de huidige registratie opgenomen. In deze Berap worden alleen de wijzigingen (nieuwe cijfers en afwijkingen) ten opzichte van dat overzicht gemeld. We zoeken graag in overleg met u naar de optimale vorm en presentatie van informatie over dit onderwerp in de rapportagecyclus.

62

De grondvoorraad van de provincie Programma 2 / grote wegenprojecten De gegevens van hectares zijn geactualiseerd naar feb-april 2013 (afhankelijk van het project). Ten opzichte van de getallen in de Jierstikken 2012 zijn uiteraard de aan- en verkopen van grond verwerkt. Daarnaast zijn er correcties doorgevoerd op basis van nauwkeuriger gegevens. Reden daarvan is dat de organisatie steeds meer in control komt, waarbij de gegevens steeds beter zijn uitgezocht. In de tabel met hectares zitten enkele grotere verschillen ten opzichte van de jaarstukken, die als volgt zijn te verklaren. Bij de Centrale As en de Haak is grond aangekocht ten behoeve van het tracé en bij de N381 en de Haak is ruil- en restgrond verkocht, dit alles conform planning. Bij de N381 is in de categorie ‘ander doel’ de aankoop van 18 ha grond voor een waterberging toegevoegd. De totalen uit de tabel zijn verwerkt in beide cirkeldiagrammen.

Grond in programma 2 in hectares

ha PROGRAMMA 2 (VERKEER EN VERVOER) +majeure projecten provincie -Drachten-Drentse grens N381 -Centrale As N356 +rijksprojecten -Haak om Leeuwarden N31 -Traverse Harlingen N31 -Knooppunt Joure

Totaal programma 2

onder trace/beleidsdoel aankoop al bij gerea nog te andere liseerd gaan overh totaal

ander doel aankoop gerea liseerd

nog te gaan

totaal

56,1 163

16,6 98

51,22 49

123,92 310

44,65 74

13,70 3

58,35 77,00

75,39 0,94 2,57

13,89 0,83 40,36

99,14 0,00 26,09

188,4261 1,77 69,02

57,00 0,56 0,00

0,00 0,00 0,00

57,00 0,56 0,00

176,21

16,70

192,91

298,00 169,68 225,45 693,14 ruilgrond/restgrond aankoop

PROGRAMMA 2 (VERKEER EN VERVOER) +majeure projecten provincie -Drachten-Drentse grens N381 -Centrale As N356 +rijksprojecten -Haak om Leeuwarden N31 -Traverse Harlingen N31 -Knooppunt Joure

Totaal programma 2

verkoop

gerea liseerd

nog te gaan

totaal

gerea liseerd

nog te gaan

totaal

189,74 263

0,29 6

190,03 269,00

51,30 9

138,73 260

190,03 269,00

170,77 0,00 1,52

0,00 0,00 21,80

170,77 0,00 23,32

22,66 0,00 0,00

148,11 0,00 23,32

170,77 0,00 23,32

625,03

28,09

653,12

82,96

63

570,16 653,12

De gegevens van de opstallen zijn geactualiseerd. In het eerste kwartaal is 1 opstal aangekocht en zijn er 3 gesloopt. Per 1 april 2013 is de stand als volgt:

Opstallen in programma 2 in aantal

gerealiseerd aan gekocht verkoop sloop

PROGRAMMA 2 (VERKEER EN VERVOER) +majeure projecten provincie -Drachten-Drentse grens N381 -Centrale As N356 +rijksprojecten -Haak om Leeuwarden N31 -Traverse Harlingen N31 -Knooppunt Joure

Totaal programma 2

nog aan te kopen

56 st

aangekocht

17 st

nog te verkopen

2 st

verkocht

verkoop

sloop

8 36

0 1

3 24

0 4

5 7

0 8

5 6 1

1 0 0

0 1 0

0 2 2

4 0 1

0 7 2

56

2

28

8

17

17

Opstallen in programma 2 8 st

nog te gaan aan te kopen

17st

nog te slopen

28 st

gesloopt

64

Programma 5 De herijking van de EHS is een nog lopend proces. Met de aankoop van grond wordt terughoudend omgegaan en dit wordt per geval aan ons voorgelegd. Over de ontwikkelingen in de uitwerking van de kaders Jansen-1 en -2 wordt u separaat geinformeerd. De gronden en gebouwen met IKG-financiering zijn opnieuw getaxeerd en op basis daarvan hergewaardeerd. Binnen programma 5 worden 26 opstallen geteld (stand 15 april 2013), waarvan 6 geheel gefinancierd met rijksgeld (BBL-oud) en 20 ook met provinciegeld (BBL-nieuw + IKG). Het aantal opstallen in de categorie BBL-oud staat ook vermeld in de ‘Inventarisatie van BBL-oud gronden per 1-1-2011 en 1-1-2013’, een publicatie van Dienst Landelijk Gebied d.d. 12 april 2013. Programma 6 De Noordelijke Elfsteden(vaar)route wordt op 14 mei 2013 officieel opengesteld. In het project is waar nodig de route op breedte gebracht en zijn de bruggen op hoogte gebracht. Voor het op breedte brengen moet nog 1 grondaankoop plaatsvinden. Voor ‘natuur plus’ zijn 3 aankopen gedaan, 1 door de projectorganisatie op naam van de gemeente Leeuwarderadiel, 1 door Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL) en 1 door de provincie, totaal ca. 20,7 ha. De bedoeling is dat alle drie in eigendom van de provincie komen en vervolgens worden overgedragen aan Staatsbosbeheer. Op dit moment is in onderzoek hoe doorlevering binnen de regels kan worden uitgevoerd. Samen met 3 andere gebieden krijgt Staatsbosbeheer daarmee een aaneengesloten natuurgebied in beheer en eigendom. (Peildatum 1 april 2013) Registratie provinciaal eigendom en ingebruikgevingen (verhuur, verpachting, etc.) Er is een eenduidig bestand gemaakt en op basis daarvan een kaart van diverse soorten woningen. Dit betreft:  Brug- en sluiswachterswoningen, totaal 24. Hiervan zijn er 21 door te exploiteren en 3 te verkopen (peildatum 1 april 2013).De brug- en sluiswachterswoningen worden momenteel getaxeerd. Daarnaast worden alle woningen op technisch onderhoud beoordeeld.De rapportage hierover is naar verwachting 1 juli 2013gereed. Dit rapport vormt de basis voor de te volgen vastgoedstrategie, waarin onder andere zijn vastgelegd een meerjarig onderhoudsprogramma, financiële kaders en een verkoopstrategie.  Opstallen in tijdelijk beheer vanwege de grote infrastructurele projecten in programma 2, zie hierboven.  Opstallen in programma 5, zie hierboven. De provincie sluit in het algemeen pachtcontracten met een looptijd van een jaar. Het afsluiten van contracten voor 2013 loopt en wordt naar verwachting in mei 2013 afgerond. De vernieuwing van de verhuurcontracten van de busstations loopt nog en wordt naar verwachting Q2 2013 afgerond. Een aantal aflopende verhuurcontracten van oevers en grond is marktconform aangepast. Dit leidt tot de volgende opbrengsten in 2013:  Oeverstroken € 21.056 (verhoging met € 1.157)  Verhuur grond € 18.552 (verhoging met € 976)

65

VI

Opvolging aanbevelingen accountant

Door de accountant is bij de managementletter 2012 aangegeven dat de opvolging van de aanbevelingen gegeven door de noordelijke rekenkamer, de accountant en de afdeling concerncontrol niet gevolgd werden. Naar aanleiding daarvan zijn alle gegeven aanbevelingen in beeld gebracht, daarbij is aangegeven wat de stand van zaken is rondom deze aanbevelingen. Door de afdeling concerncontrol wordt per kwartaal beoordeeld of een aanbeveling daadwerkelijk is opgevolgd. De daadwerkelijke besluitvorming om een aanbeveling als afgehandeld te beschouwen vind plaats door diegene die met de aanbevelingen heeft ingestemd. Voor de adviezen van de noordelijke rekenkamer en het accountantsverslag is dat provinciale staten. Daarnaast is het rapport van Berenschot mbt grond toegevoegd aan de lijst van op te volgen aanbevelingen. In de 2e tussenrapportage onderzoek opvolging van de aanbevelingen van NRK, Concerncontrol en de accountant geeft de afdeling concerncontrol aan dat 27 aanbevelingen van de noordelijke rekenkamer zijn opgevolgd. Dit rapport is als bijlage toegevoegd aan de berap.Het betreft hier aanbevelingen van de rapporten: Opgevolgde aanbevelingen

Opmerking

Aanbesteding openbaar vervoer in Fryslân (2009) Bedrijventerreinen en duurzaam ruimtegebruik in de provincie Fryslân (2009) Mobiliteit Noord-Nederland (2007)

4

De ontwikkeling van de jeugdzorg (2011) Vraaggericht jeugdzorgaanbod in Fryslân (2006) Toerisme en recreatie in Fryslân (2008) Totaal

6 5

2 5

Alle aanbevelingen zijn hiermee opgevolgd Alle aanbevelingen zijn hiermee opgevolgd Alle aanbevelingen zijn hiermee opgevolgd

5 27

Voorgesteld wordt dat u deze aanbevelingen als afgehandeld beschouwd. Daarnaast wordt voorgesteld om bij elke berap de opvolging aanbevelingen aan u voor te leggen.

66

5 Paragraaf Grote projecten In deze aparte paragraaf staan alle grote projecten in de provincie Fryslân. Provinciale Staten hebben bepaald welke projecten zijn opgenomen. De verantwoording gebeurt aan de hand van de volgende vragen:  Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd?  Wat heeft het gekost?  Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2013 genomen?  Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld?

1.

Overzicht grote projecten

Infrastructurele projecten 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a. N31 Haakom Leeuwarden b. Westelijkeinvalsweg c. Drachtsterweg en omgeving d. Noordwesttangent 2 N31 Traverse Harlingen 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal 4 N381 Drachten-Drentse grens 5 De Centrale As 6 Gebiedsontwikkeling Heerenveen 7 KnooppuntJoure, aquaductSkarster Rien 8 RSP-Spoorprojecten a. Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle b. Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Groningen c. Station Werpsterhoek beleid 1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a. N31 Haak om Leeuwarden b. Westelijke invalsweg c. Drachtsterweg en omgeving d. Noordwesttangent 2 N31 Traverse Harlingen 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal 4 N381 Drachten-Drentse grens 5 De Centrale As 6 Gebiedsontwikkeling Heerenveen 7 KnooppuntJoure, aquaductSkarster Rien 8 RSP-Spoorprojecten a. Capaciteitsvergroting Leeuwarden – Zwolle Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen Ondertunneling spoorkruising ‘Om den Noort’ in Wolvega Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) b. Capaciteitsvergroting Leeuwarden – Groningen c. Station Werpsterhoek

67

tijd

geld

Overige projecten 9 Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf) 10 University Campus Fryslân 11 Culturele Hoofdstad 2018 12 Europese watertechnologiehub 13 Het Friese Merenproject 14 Toekomst Afsluitdijk 15 Dairy Campus Fryslân 16 Breedbandinfrastructuur in Fryslân 17 Ecosysteem Drachten 18 FûnsSkjinneFryskeEnerzjy (FSFE) 19 Doefonds 20 Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen 21 Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad 22 Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) 23 Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel Gewenste resultaten 9 Heerenveen, stad van Sport(Nieuw Thialf) 10 University Campus Fryslân 11 Culturele Hoofdstad 12 Europese watertechnologiehub 13 Het Friese Merenproject  GrenzeloosVaren  Bestedingen aan de Wal  Mitigatie, ecologie en duurzaamheid

Beleid

14 De Nieuwe Afsluitdijk 15 Dairy Campus Fryslân 16 17 18 19 20 21 22 23

Breedbandinfrastructuur in Fryslân Ecosysteem Drachten FûnsSkjinneFryskeEnerzjy (FSFE) Doefonds Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel

68

Tijd

Geld

2.

Infrastructurele projecten

Vooralleinfrastructureleprojectengelden de volgendeuitvoeringsrisico’s:  Faillisementenaannemers; Alseenbouwprocesvoloploopt en de aannemergaatfailliet, ontstaateenfinancieelrisico. Immerseenandereaannemerzal het werk van de betreffendeaannemermoetenovernemen. Hierzijnaltijdmeerkostenaanverbonden. In de aanbesteding is hiemeernatuurlijkvoorzovermogelijkrekeninggehouden (solvabiliteitstoets, bankgarantie), maar zeker in dezetijdkanditrisicozichvoordoen. Om ditrisicotebeheersenwordtdaarwaarmogelijkenigeruimtegereserveerd in de post onvoorzien. Ookwordt met aannemersbekeken in hoeverre het mogelijk is (binnen de ruimte in de contractvoorwaarden) de betalingsregelingzo in terichtendateenaannemerzo min mogelijkbehoeftvoortefinancieren.  Prijsontwikkeling; met prijsontwikkeling is in de budgetten van de projectenrekeninggehouden. Vooral in de rijksprojectenwordt de prijscompensatiegeregeld via de toegekende IBOI. Dezekan lager liggendan de werkelijkeprijsontwikkeling. Tot nu toe heeftditprobleemzichnietvoorgedaan.  btw-verhoging; Vorigjaar is de btwverhoogt van 19% naar 21%. Dezeverhogingzou in de IBOI wordengecompenseerd. Inmiddels is de toegekende IBOI bekend en op 0% gezet. Daarmeelijktdezeprijsontwikkelingnietgecompenseerd. Ditkanbetekenendat de btw-verhoging in de projectenmoetwordenopgevangen.  Calamiteiten in het bouwproces (verantwoordelijkheidaannemer); Tijdens de bouw van groteprojectenkunnenzichaltijdcalamiteitenvoordoen. In principezijndeze de verantwoordelijkheid van de aannemer. Welzullendezealtijdgevolgenhebbenvoor de bouwtijd. Er rust verdereentaakstelling op het RSP-programma van oorspronkelijk € 40 mln. Dezetaakstelling is deelsingevuld. Erresteertnogeentaakstelling van € 24 mln. Dezemoetinverdiendwordengedurende de realisatiefase van de RSP-projecten.

1

Bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden-Vrijbaan (programma 2)

Het bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden-Vrijbaan is een programma aan infrastructurele werken waar rijk, provincie en gemeente Leeuwarden samen aan werken. Dit betreft meerdere projecten, mogelijk gecombineerd met gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland. De belangrijkste voor de provincie zijn: 1. N31 Haak om Leeuwarden 2. Westelijke invalsweg 3. Drachtsterweg en omgeving 4. Noordwesttangent 5. Station Werpsterhoek (zie RSP-Spoorprojecten) 6. Extra sneltrein Leeuwarden-Groningen (zie RSP-Spoorprojecten) 1a

N31 Haak om Leeuwarden beleid

1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a) N31 Haak om Leeuwarden

69

tijd

geld

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het project ligt op koers. De gehele Haak zal, zoals het er nu voor staat, eind 2014 in gebruik worden genomen. Voor het noordelijke deel van de Haak om Leeuwarden (waar de provincie verantwoordelijk voor is) zijn de werkzaamheden voor de realisatie van het middendeel (aansluiting op de Westelijke invalsweg) en het aquaduct N31 inmiddels in volle gang. De aanbesteding voor het meest noordelijke deel loopt. Inmiddels is op 12 april jl. het laatste contract voor de realisatie van de Haak aanbesteed. Daarmee zijn alle werkzaamheden aan de Haak gecontracteerd. Financiële stand van zaken Project ligt financieel op koers. Naar verwachting zal een deel van de RSP-taakstelling met de aanbestedingsresultaten gerealiseerd worden. We gaan hierover in de loop van dit jaar meer duidelijkheid geven. 1b

Westelijke invalsweg (fase 1 en fase 2) beleid

tijd

geld

1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan b) Westelijke invalsweg

Parallel aan de realisatie van de Haak om Leeuwarden wordt ook de eerste fase van de Westelijke Invalsweg aangelegd. De provincie is verantwoordelijk voor de bouw van het aquaduct en de aansluiting op de Haak om Leeuwarden. De aansluiting op de Haak is ondergebracht in contract Haak om Leeuwarden Midden. Fase 2 van de westelijke invalsweg (aansluiting op het Stephenson viaduct in Leeuwarden) is momenteel bij de gemeente Leeuwarden in voorbereiding. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De planning staat onder druk. De aannemer heeft te kennen gegeven dat hij vertraging op zal lopen. Met de aannemer wordt bekeken of deze vertraging in het verdere bouwproces kan worden ingelopen. Financiële stand van zaken Het contract voor de bouw van dit aquaduct is vorig jaar al gegund. Het project ligt financieel op koers. Op dit moment is het niet de verwachting dat het project zal bijdragen aan de RSPtaakstelling. Het project blijft naar verwachting wel binnen budget. Hoe hebben de genoemde risico’s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico’s bijgekomen? Grootsterisicoop dit moment is het tijdigopenstellen van het aquaductvoor het verkeer.Dit is gepland in de zomer van 2014 en is nodigvoor de verkeersfasering van allewerkenaan de westzijde van Leeuwarden. Aannemergeeftaandat planning onderdrukstaat. Op dit moment lopengesprekken met de aannemerom de opgelopenvertraging in telopen. Luktditniet, danzullen ten laste van de aannemeraanvullendeverkeersmaatregelengenomenmoetenwordenom de doorstroming van het verkeeraan de westzijde van Leeuwarden teborgen. 1c

Drachtsterweg en omgeving beleid

1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan c) Drachtsterweg en omgeving

70

tijd

geld

Het project Drachtsterweg en omgeving bestaat uit meerdere onderdelen. Het eerste deel betreft het Drachtsterplein. Dit is door gemeente voorbereid, aanbesteed en uitgevoerd. De werkzaamheden zijn in 2012 nagenoeg afgerond. Het tweede deel betreft de verdiepte ligging inclusief aquaduct en ongelijkvloerse kruising Zuiderburen.Dit is conform planning in 2012 door de provincie voorbereid en aanbesteed. Het laatste deel betreft de fiets- en sloepenroute Wiarda, die in de loop van dit jaar zullen worden aanbesteed. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het grootste deel van het werk is conform planning aanbesteed. Alleen de fiets- en sloepenroute Wiarda, moet nog worden aanbesteed. Dit betreft een relatief klein werk. Planningstechnisch ligt het project daarmee op koers. Financiële stand van zaken Het uitvoeringscontract Verdiepte Ligging Drachtsterweg (inclusief aquaduct) is in januari 2013 gegund aan Heijmans BV. Project ligt financieel op koers. Het aanbestedingsresultaat is zodanig dat dit project waarschijnlijk bij kan dragen aan het realiseren van de RSPtaakstelling. In de loop van dit jaar zal hier duidelijkheid over zijn. 1d

Noordwesttangent beleid

tijd

geld

1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan d) Noordwesttangent

Het uitvoeringscontract Noordwesttangent is begin 2011 gegund aan de combinatie KWS Infra bv en Van Hattum en Blankevoortbv en het project is op dit moment volop in uitvoering. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De planning was dat het werk in 2014 zou worden opgeleverd.De werkzaamheden liggen op koers en de verwachting is dat het project in 2013 wordt afgerond. Financiële stand van zaken Het project ligt financieel op koers tot einde werk. Naar verwachting zal de Noordwesttangent in 2013 ruim binnen budget worden afgerond. Inmiddels is bij de actualisatie van de investeringen het projectbudget met 2,5 mln verlaagd. 2

N31 Traverse Harlingen (programma 2) beleid

tijd

geld

2 N31 Traverse Harlingen

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Planprocedure: de planontwikkeling voor Harlingen is afgerond; in januari is de beroepsprocedure van de Tracé/m.e.r.-procedure afgerond. Op 6 februari heeft de Raad van State namelijk het enige beroep op het Tracébesluit voor Harlingen afgewezen. Voorbereiding uitvoering: de realisatieovereenkomst tussen rijk, gemeente Harlingenen provincie is gereed en vastgesteld door PS op 23 januari 2013. Ondertekening wacht op behandeling in de Tweede Kamer van de extra bezuinigingsopgave van het ministerie van I&M (april 2013). Het project staat overigens niet ter discussie. De voorbereiding van de uitvoering loopt. 71

Financiële stand van zaken Het project ligt financieel op koers. Welke besluiten zijn er in 2013 genomen door Provinciale Staten? In het project zijn twee belangrijke stappen gezet: 1. Op 23 januari 2013 is de concept-realisatieovereenkomstvoorwensen en bedenkingenbesproken in ProvincialeStaten. Ditheeftnietgeleid tot eenaanpassing van de conceptrealisatieovereenkomst. Het streven is de overeenkomstzosnelmogelijktetekenenna de behandeling van de bezuinigingsvoorstellen van de ministerop 8 april. 2. Ookhebbende Staten op 23 januari 2013 de uitvoeringskredietenvoor het project Harlingen vrijgegeven; hiermeekan de uitvoeringsfase van het projectstarten. Hoe hebben de genoemde risico’s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico’s bijgekomen? Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor deuitvoering en de provincie draagt het financiële risico. Het risico bestaat dat we als provincie te weinig stuur hebben op het beheersen van de financiële verantwoordelijkheid van de provincie.Daarom is met het rijk gekozen voor een bestuurlijke alliantie, waarin partijen samenwerken aan elkaars belangen. Op dit moment wordt de daarbij behorende organisatie neergezet. Daarmee is dit riscio voorlopig beheerst. De enige vertraging op dit moment is het gevolg van uitstel van ondertekening van de realisatieovereenkomst. Naar verwachting wordt deze vertraging ingelopen en zal het project conform planning worden opgeleverd in 2017. 3

Verruiming Prinses Margrietkanaal (programma 2) beleid

tijd

geld

3 Verruiming Prinses Margrietkanaal

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Fase 2a van de verruiming van de vaarweg Lemmer-Delfzijl beoogt de vervanging van de bruggen Burgum, Skulenboarch en Kootstertille. Gereed uiterlijk 2020. Bruggen zijn onderdeel van de verruiming vaarweg Lemmer-Delfzijl, die samen met de provincie Groningen en Rijkswaterstaat wordt uitgevoerd. Voor brug Burgum is het realisatiebesluit door PS (19-9-2012) en de minister van I&M (25-42012). De nieuwbouw van de brug en de bijbehorende bochtafsnijding is geïntegreerd in het contract Midden 2 van de Centrale As, waarvoor de aanbestedingsprocedure loopt. De gunning van het werk is op 14 juni 2013. Voor de deelprojecten Skûlenboarch en Kootstertille wordt in 2013 de planfase doorlopen. De MER is inhoudelijk afgerond. De planning was om de MER in samenhang met het PIP procedureel af te ronden. Dit lukt niet, omdat de economische haalbaarheid van het watergebonden bedrijventerrein, dat ook onderdeel uitmaakt van het PIP, nog niet door de gemeenten Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen kan worden afgerond. Om deze reden is nu gekozen voor een separate afhandeling. De ruimtelijke regeling van de planfase (PIP) zal hierdoor niet in 2013 kunnen worden afgerond. Voor de wegontsluiting van het bedrijventerrein Skûlenboarch was uitstel geen keuze. Daarom is door de gemeente een bestemmingsplan opgesteld en wordt dus een separate procedure gevoerd. De afronding hiervan wordt in november 2013 verwacht. Daarna is er nog beroep mogelijk bij de Raad van State.

72

De technische planstudie voor de bruggen Skûlenboarch en Kootstertille wordt in het tweede kwartaal van 2013 gestart. Financiële stand van zaken Momenteel wordt relatief weinig geld uitgegeven voor de projectonderdelen. Het ligt financieel op koers. Wel is van belang dat de financiele afspraken over de brug Burgum en de kanaalverlegging bij Burgum tussen rijk en provincie worden vastgelegd voor aanbesteding van het werk. Deze afspraken gaan over beperking van de voorfinancieringskosten. Inmiddels (medio april) zijn deze afspraken vastgelegd en zal er geen sprake meer zijn van voorfinancieringskosten. Welke besluiten zijn er in 2013 genomen door Provinciale Staten? Met RWS wordt de beschikking voor de bijdrage van de brug Burgum naar verwachting tijdig afgerond (voor gunning van het contract). Hierdoor is aanvullende besluitvorming door PS niet noodzakelijk. Voor de bruggen Kootstertille en Skulenboarch zal de MER in juni 2013 ter besluitvorming in PS worden voorgelegd. Hoe hebben de genoemde risico’s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico’s bijgekomen? Als onderdeel van het provinciaal inpassingplan (PIP) voor project Skûlenboarch/Westkern is de exploitatie van het nieuwe, watergebonden, bedrijventerrein nog (steeds) niet rond. Nagegaan wordt of een provinciale bijdrage in de financiering van de onrendabele top tot de mogelijkheden behoort. Een bijdrage uit REP of Nuon sluit aan bij de uitgangspunten/criteria van deze ‘fondsen’. De planologische procedure (PIP) ligt niet op het kritische (tijd)pad. De vertraging hierin levert daarom geen problemen op. Voor de nieuwbouw van de brug Burgum inclusief kanaalafsnijding heeft het rijk de beschikking nog niet afgegeven. De aanbesteding van het werk loopt en de beschikking moet binnen zijn voor de gunning. Verwachting is dat dit geen probleem gaat vormen. Het overleg met het rijk is in een vergevorderd stadium. 4

N381, Drachten-Drentse grens (programma 2) beleid

tijd

geld

4 N381 Drachten-Drentse grens

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Voor 2013 zijn de volgende doelen gesteld: 1. Afronden aankoop gronden/onteigeningsprocedure. 2. Eerste helft 2013: aanbesteden werken. 3. Eerste helft 2013: uitvoering van conditionerende activiteiten, zoals verleggen kabels en leidingen, kappen bomen en sloop van panden. 4. Tweede helft 2013: start uitvoering. Waarschijnlijk zal worden begonnen met het deelcontract ‘midden’ (Wijnjewoude-Oosterwolde-Noord), gevolgd door deelcontract ‘noord’. Dit is nog onderwerp van studie en kan nog wijzigen. Toelichting 1. Afronden aankoop gronden/onteigeningsprocedure Het aankoopproces loopt nog. Met de laatste acht eigenaren lopen, onder leiding van de onteigeninsgadvocaat, nog steeds minnelijke gesprekken en is er met vier partijen een grote mate van overeenstemming. Binnenkort zullen partijen waarmee dit niet het geval is, worden gedagvaard. De kavelruil bij Donkerbroek is volledig afgerond. 73

2. Eerste helft 2013: aanbesteden werken De aanbesteding ligt op koers. Er zijn acht aannemers uitgenodigd een bieding te doen voor contract 1 (Drachten-Nanningaweg), en het voornemen tot gunning zal voor de zomer van 2013 plaatsvinden. In contract 1 zijn ook een groot aantal maatregelen uit de gebiedsontwikkeling opgenomen. 3. Uitvoering conditionerende activiteiten Er zijn verschillende conditionerende werken uitgevoerd; alle objecten onder het nieuwe tracé zijn gesloopt. Daarnaast is een aanzienlijk deel van de bomen in het nieuwe tracé gekapt. In april 2013 worden twee hoogspanningsmasten verplaatst. Ook is begonnen met de aanleg van nieuwe beplanting. 4. Start uitvoering In de begroting wordt nog gesproken over het deelcontract ‘noord’ en ‘midden’. Aangezien we nog niet alle gronden in eigendom hebben en we optimale flexibiliteit voor de opdrachtnemer willen hebben, zijn de deelcontracten samengevoegd in één contract, contract 1: N381 Drachten-Nanningaweg. Er is conform de planning ook begonnen met de voorbereidingen voor contract 2 (Nanningaweg-Drentse grens). Aandachtspunt is dat wellicht de inkoopstrategie hier wijzigt naar aanleiding van de marktdialoog die medio april 2013 plaatsvindt. Dit kan enige vertraging geven. Het derde en laatste contract bestaat uit een aantal maatregelen uit de gebiedsontwikkeling, die niet in contract 1 en 2 zijn opgenomen. Financiële stand van zaken Project ligt financieel op koers. Welke besluiten zijn er in 2013 genomen door Provinciale Staten? Naar verwachting wordt dit jaar een voorstel gedaan voor de eventuele verdiepte ligging van de kruising Oosterwolde-Zuid. Hoe hebben de genoemde risico’s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico’s bijgekomen? Onteigening. het risico dat niet alle gronden voor de weg tijdig zijn verworven, is verkleind maar nog steeds aanwezig. Van de 64 eigenaren is er voor 21 een Koninklijk Besluit afgegeven. Inmiddels is met 60 eigenaren overeenstemming. De verwachting is dat er in twee tot vier gevallen tot daadwerkelijke (gerechtelijke) onteigening moet worden overgegaan; deze partijen zullen binnenkort worden gedagvaard. In de aanbesteding van de werken wordt hiermee rekening gehouden. Planning. door de oplevering te voorzien eind 2015 is de planning haalbaar en kunnen de gebiedsontwikkelingsprojecten adequaat meegenomen worden in het wegenwerk.In april is een marktdialoog gehouden om met de markt de consequenties van de nieuwe aanbestedingswet te bespreken. Dit kan leiden tot nieuwe inzichten met wellicht consequenties voor de planning. De Staten worden hierover apart geïnformeerd. 5

De Centrale As (programma 2) beleid

tijd

geld

5 De Centrale As

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In het eerste trimester wilden we het volgende bereiken: 1. Verdere koppeling gebiedsontwikkelingsmaatregelen met de uitvoeringscontracten voor de weg. 2. Het volgens planning aanbesteden van de uitvoeringscontracten. 74

3. Het verder formaliseren van afspraken met derden over de uitvoering. 4. Resultaten boeken met grondverwerving (onteigening, kavelruil en minnelijke verwerving). Dit hebben we gerealiseerd: 1. In de lopende uitvoeringscontracten rondweg Garyp (Zuid1) en Dokkum/Westereen (Noord2) zijn de gebiedsontwikkelingsmaatregelen geïmplementeerd. Deze contracten zijn gunstig aanbesteed. Daarmee is ook de beoogde taakstelling voor de gebiedsontwikkelingsmaatregelen die in deze projecten zijn meegenomen gerealiseerd. Verder wordt een belangrijk deel van de gebiedsontwikkelingsmaatregelen ondergebracht in wegcontract Midden2. Dit contract omvat de verlegging van het PM- kanaal, de aanleg van het aquaduct, de brug Burgum, de aanleg van fietspaden en diverse natuurstroken en -gebieden. De aanbesteding van contract Midden2 is medio 2013. 2. De aanbesteding van het contract Midden2 loopt. Ook de aanbestedingsprocedure voor het contract Zuid2 (Sumar/Nijega) loopt. Verder is de aanbestedingsprocedure van de 2 onderdoorgangen van het spoor Leeuwarden-Groningen gestart. ProRail brengt deze contracten voor de provincie op de markt. 3. Verder wordt op dit moment, in het kader van de uitvoering, gewerkt aan het vastleggen van nadere afspraken met gemeenten, waterschap en andere stakeholders. Dit betreft afspraken/overeenkomsten met gemeenten (werk met werk), het rijk voor de brug Burgum met kanaalverlegging PM-kanaal, bodemdalingscommissie, de werkzaamheden van ProRail en kabel- en leidingbedrijven. 4. De minnelijke verwerving van de benodigde grond ligt op koers. De onteigeningsprocedure loopt vertraging op. Deze vertraging is ten opzichte van de oorspronkelijke planning een jaar. PS is hierover middels een brief geïnformeerd. De vertraging in de onteigeningsprocedure geeft een vertraging van ongeveer een half jaar op de ingebruikname van de Centrale As Financiële stand van zaken De Centrale As had een te krappe post onvoorzien, mede door opgelegde taakstellingen. Inmiddels hebben twee aanbestedingen plaatsgevonden. De resultaten van deze aanbestedingen zijn gunstig. Hierdoor is de marge (onvoorzien) op het project weer gunstiger, hoewel nog niet op dikte. Welke besluiten zijn er in 2013 genomen door Provinciale Staten? Het verzoek-besluit inzake de onteigening is door Provinciale Staten genomen. Naar verwachting zullen er dit jaar geen besluiten meer genomen worden door PS. Hoe hebben de genoemde risico’s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico’s bijgekomen? Grondverwerving: de minnelijke grondverwerving verloopt positief nadat de laatste biedingen in het derde trimester van 2012 zijn gedaan. Inmiddels zijn voor 90 dossiers de akten gepasseerd. Voor 57 dossiers is overeenstemming bereikt of uitzicht op overeenstemming. De overige 17 dossiers zijn nog niet zo ver. Bij 12 van de 17 dossiers lopen de onderhandelingen met eigenaren / rechthebbenden moeizaam. De verwachting is dat 5 dossiers zullen moeten worden onteigend. Het tot stand komen van de ruilovereenkomsten in het proces van vrijwillige kavelruil loopt iets achter op de planning. In oktober 2013 moeten deze kavelruilprocessen zich hebben voltrokken. In het kader van het proces van onteigening is het tweede verzoekbesluit bij de Corporate Dienst van Rijkswaterstaat (onderdeel ministerie I&M) ingediend. Voor de verdere afhandeling zijn we afhankelijk van het ministerie. Met het ministerie zijn regelmatig contacten over de voortgang. Inmiddels is duidelijk dat de planning van onteigening een jaar vertraging laat zien.

75

Planning: de haalbaarheid van de planning wordt in belangrijke mate bepaald door de tijdige beschikbaarheid van de gronden en het obestakelvrij maken (verleggen kabels en leidingen, verkrijgen van de benodigde vergunningen en zaken als archeologie, explosieven en milieusaneringen) van de werkterreinen. In april is een marktdialoog gehouden om met de markt de consequenties van de nieuwe aanbestedingswet te bespreken. Dit kan leiden tot nieuwe inzichten met wellicht consequenties voor de planning. De Staten worden hierover apart geinformeerd. Inmiddels moet de planning worden aangepast op de nieuwe planning van de onteigeningsprocedure. In de aangepaste planning zal de ingebruikname van de Centrale As een half jaar opschuiven. Juridisch: in het eerste trimester zijn verschillende juridische procedures voor de flora- en fauna-vergunningen gevoerd. Deze procedures zijn voor het project tot nu toe succesvol verlopen. De verwachting is dat elke procedure zal worden aangevochten. Dit vraagt veel kwaliteit van de onderbouwing van de te verlenen vergunningen. Het risico is dat het ministerie van EZ de vergunningen moet afgeven en dat de kwaliteit van deze vergunningen (inhoudelijk) tot nu toe niet voldoende was. Daarnaast neemt het ministerie ruim de tijd voor het afgeven van deze vergunningen. Uiteindelijk is dit ook een planningsrisico. Met het ministerie vindt intensief overleg plaats om hier verandering in te brengen. 6

Gebiedsontwikkeling Heerenveen (programma 2) beleid

tijd

geld

6 Gebiedsontwikkeling Heerenveen

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De gemeente heeft in2012 haar financiële bijdrage teruggetrokken. Hoewel er nog bestuurlijk overleg moet plaatsvinden, hebben de maatregelen op het gebied van openbaar vervoer een plek gekregen in het voorstel voor de Investeringsagenda HDG. Op 13 februari 2012 hebben provincie, rijk en gemeente een intentieovereenkomst ondertekend met daarin de invulling van de verkeerskundige oplossing om Heerenveen voor de lange termijn bereikbaar te houden.De doorstart van het project is afhankelijk van de uitkomsten van het bestuurlijk overleg dat voor de zomer plaats moet vinden. In de 2eberap kan dan over het vervolg van dit project worden gerapporteerd. Financiële stand van zaken Door bovenstaande ontwikkeling zijn er in 2013 geen middelen voorzien of uitgegeven. Hoe hebben de genoemde risico’s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico’s bijgekomen? Het financiële risico van het terugtrekken van de bijdrage van de gemeente Heerenveen heeft zich voorgedaan. 7

Knooppunt Joure, aquaduct Skarster Rien (programma 2) beleid

tijd

geld

7 KnooppuntJoure, aquaductSkarster Rien

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De planstudie (Tracébesluit) voor het knooppunt Joure ligt stil in afwachting van besluitvorming over het aquaduct Skarster Rien. De minister heeft vanwege de extra bezuinigingsopgave het aquaduct geschrapt, maar de lobby om het project alsnog te realiseren loopt nog tot behandeling van de bezuinigingsvoorstellen in de Tweede Kamer. De besluitvorming hier76

over vindt in april 2013 plaats. (Inmiddels is de besluitvorming afgerond en dit betekent dat het Skarster Rien aquaduct geschrapt is. Nu wordt met vaart de verdere voorbereiding van de aanpassing van het knooppunt Joure opgepakt.) De planstudie wordt weer opgepakt als er duidelijkheid is over het wel of niet doorgaan van het aquaduct. De behandeling van de concept-realisatieovereenkomst voor knooppunt Joureis vastgetseld in Provinciale Staten 23 januari 2013 (De overeenkomst zal worden aangepast op het wegvallen van het aquaduct Skarster Rien. PS zal hierover apart worden geïnformeerd) Financiële stand van zaken Financieel ligt het project op koers. De taakstelling op knooppunt Joure van € 4,5 mln. is nog niet ingevuld, maar de verwachting is dat deze tijdens de uitvoering kan worden ingevuld (aanbestedingsresultaat, btw-compnesatie en de combinatie met het op diepte brengen van de Langweerder Wielen). Welke besluiten zijn er in 2013 genomen door Provinciale Staten? In het project is een belangrijke stap gezet.Op 23 januari 2013 is de conceptrealisatieovereenkomst voor wensen en bedenkingen besproken in Provinciale Staten. Dit heeft niet geleid tot een aanpassing van de concept-realisatieovereenkomst. Het streven is de overeenkomst zo snel mogelijk te tekenen na de behandeling op 8 april van de bezuinigingsvoorstellen van de minister. Met deze behandeling hebben Provinciale Staten op 23 januari 2013 ook de uitvoeringskredieten voor het project Joure en het aquaduct Skarster Rien vrijgegeven. Deze laatste onder de voorwaarde dat de minister het aquaduct ook daadwerkelijk financiert. (inmiddels is duidelijk dat dit niet het geval is). Hoe hebben de genoemde risico’s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico’s bijgekomen? Prijs/marktontwikkeling:dit risico wordt beheerst door een adequate aanbestedingsstrategie. Hoewel de mogelijkheden voor Joure waarschijnlijk beperkt zullen zijn, wordt wel gedacht het project waar mogelijk op te knippen. Dit zodanig dat balans ontstaat in de wensen van de Staten om het MKB tegemoet te komen, een prijstechnisch gunstig aanbestedingsresultaat te halen is en tegelijk de technische en logistieke risico’s voor de bouw zoveel mogelijk uit te sluiten zijn. Het project is nog niet zover dat hier een lijn voor kan worden geschetst. Te weinig stuur op de financiële risico’s: Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering en de provincie draagt het financiële risico. Door de opgezette bestuurlijke alliantie is de verwachting dat we dit risico kunnen beheersen. De beheersing van dit risico valt uiteen in een aantal beheersmaatregelen: - Bestuurlijkgezien is de belangrijkstedat de partijeneenstevigerealisatieovereenkomstwillenafsluiten. Deze concept-overeenkomst is inclusiefalle nuances en risico’s die op 23 januarizijnvoorgelegdaande Staten. Hierbijzijngeenwensen of bedenkingengeuit. - Aansturing: onderdeel van de overeenkomst is het instellen van eenstuurgroep en regiegroepwaarinrespectievelijkbestuurders en ambtenarenzittinghebben. In dezegremiawordengestuurd op de financiën en de belangrijksterisico’s. Tegelijkzijn het de gremiawaar de belangrijkstebesluitenzullenvallen. - In de uitvoeringsorganisatieheeft de provincie op crucialeplekkenpositie en daarmeeeenstevigeinbreng. Zozijn we binnen de uitvoeringsorganisatieverantwoordelijkvooreengoedesturing van het project, de beheersing van de scope en de financiën, maar ook het inbrengen van elementenvoor de gewenstegebiedsontwikkeling.

77

8

RSP-Spoorprojecten (programma 2)

Algemeen De RSP-Spoorprojecten zijn te verdelen in drie hoofdprojecten: a. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle voor de uitbreiding van het aantal treinen van twee naar vier per uur in beide richtingen. b. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen voor de tweede sneltrein die gaat rijden. c. Aanleg van station Werpsterhoek met een onderdoorgang voor auto’s, vrachtwagen en landbouwvoertuigen en een onderdoorgang voor fietsers en voetgangers. Financiering RSP-Spoorprojecten De spoorprojecten worden gefinancierd uit de RSP-middelen van het rijk. Voor de capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen en de realisatie van station Werpsterhoek is ook een regionale bijdrage van ca. 9% met het rijk afgesproken. De regionale bijdrage voor deze spoorprojecten worden op pakketniveau gefinancierd door de gemeente Leeuwarden. De capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle wordt gefinancierd uit de RSP-middelen die beschikbaar zijn gesteld bij de motie “Koopmans”. Voor deze projecten is door het rijk geen regionale bijdrage geëist. 8a

Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle (programma 2) beleid tijd

geld

8 RSP-Spoorprojecten a) capaciteitsvergroting Leeuwarden – Zwolle Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen Ondertunneling spoorkruising ‘Om den Noort’ in Wolvega Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting)

De capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle bestaat uit de volgende subprojecten: 1. Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal (€ 2,4 mln. motie Koopmans). 2. Verbetering overwegveiligheidRotstergaastweg Heerenveen (PM, motie Koopmans). 3. Ondertunneling spoorkruising Om den Noort in Wolvega (€ 12 mln.). Bijdrage uit motie Koopmans € 10,5 mln., gemeente Weststellingwerf € 1,5 mln. 4. Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) (€ 12 mln. motie Koopmans). 5. Capaciteitsvergroting Herfte-Zwolle (PM, gedeeltelijk motie Koopmans mogelijk, verder nog dekking (vanuit rijksmiddelen) zoeken). 6. Aanpassing station Zwolle (bijdrage uit motie Koopmans € 46 mln.). De zes genoemde projecten worden in opdracht van het rijk door ProRail uitgevoerd. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Voor subproject 1 is duidelijk geworden wie de projectmanager van ProRail wordt. Realisatie is voorzien in de tweede helft van 2014. De planuitwerkingsfase voor de onder subproject 2 genoemde studie is opgestart. De eerste resultaten van de studie worden geagendeerd voor het BO Spoor op 19 april 2013. Voor subproject 3 is een realisatiebesluit genomen. Provinciale Staten zijn hierover geïnformeerd per brief (d.d. 29 januari 2013). De subprojecten 4,5 en 6 worden nu in opdracht van het rijk door ProRail in samenhang onderzocht.

78

Financiële stand van zaken De planuitwerkingsfase wordt door het rijk gefinancierd uit de Koopmansgelden. In de huidige fase wordt voor deze projecten relatief weinig geld uitgegeven. Hoe hebben de genoemde risico’s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico’s bijgekomen? Duidelijk is geworden dat er voor de wenselijke capaciteitsuitbreiding op Herfte-Zwolle een extra bedrag nodig is van minimaal € 40 mln. De provincies Groningen, Fryslân, Drenthe en Overijssel zoeken samen met het rijk naar een oplossing voor gezamenlijke financiering van het tekort. De regionale coördinatie wordt vanuit het SNN georganiseerd, gedeputeerde Boumans (Groningen) is als voorzitter aanspreekpunt. 8b

Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Groningen (programma 2) beleid tijd

geld

8 RSP-Spoorprojecten b) capaciteitsvergroting Leeuwarden – Groningen Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De planologische procedure (MER) loopt, evenals de planuitwerkingsfase. Varianten voor het aanpassen van station Leeuwarden zijn in kaart gebracht. Dit geldt ook voor de onderdoorgangen Schrans. Besluitvorming hierover is voorzien in mei 2013. Financiële stand van zaken Voor de gehele planuitwerkingsfase heeft ProRail van het rijk een bedrag van € 4,6 mln. gekregen. Er zijn geen aanwijzingen dat dit budget door ProRail wordt overschreden. Dit bedrag komt uit de € 120 mln. (prijspeil 2007) die het rijk beschikbaar heeft voor de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen. 8c

Station Werpsterhoek (programma 2) beleid tijd

geld

8 RSP-Spoorprojecten c) station Werpsterhoek Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd Het Kwaliteitsteam van de gemeente Leeuwarden heeft ingestemd met het schetsontwerp voor de onderdoorgangen. Het bestemmingsplan is onherroepelijk geworden. Financiële stand van zaken Voor de huidige planuitwerkingsfase heeft ProRail van het rijk een bedrag beschikbaar gekregen van € 0,47 mln. Er zijn geen aanwijzingen dat dit budget wordt overschreden. Dit bedrag komt uit de € 28 mln. (prijspeil 2007) die het rijk beschikbaar heeft voor station Werpsterhoek.

79

3.

Overige projecten

(9)

Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf) (programma 6)

Gewenste resultaten Heerenveen, stad van Sport(Nieuw Thialf)  Starten met de planologische procedures, het aanbestedingstraject en het voorbereiden van de bouw.  Eind 2013 start het bouwproject. De verwachte oplevering is in september 2016.

Beleid

Tijd

Geld

Het projectteam werkt op diverse fronten aan het project gericht op het nemen van een realisatiebesluit op 19 juni a.s. Parallel worden acties uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de aanbesteding kort na het realisatiebesluit kan starten. In dit traject vinden ook acties en op het gebied van bouwvoorbereiding en planologische procedures plaats. (10)

University Campus Fryslân (UCF) (programma8)

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

Beleid

Tijd

Geld

Aanvraag tweede tranche van € 7 miljoen Besteding tweede tranche van € 7 miljoen aan de ontwikkeling van promovendiplaatsen, flankerende maatregelen, masteropleidingen en initiatieven op het gebied van kennisvalorisatie

(11)

CultureleHoofdstad 2018(programma 8)

Gewenste resultaten Culturele Hoofdstad 2018

In 2018 mag een Nederlandse stad zich weer een jaar lang Culturele Hoofdstad van Europa noemen. De Culturele Hoofdstad is een prachtig middel om toe te werken naar waar wij met de Friese samenleving naartoe willen. Het is een zoektocht naar culturele, economische en ecologische waarden waarmee we de toekomst in kunnen. Bijkomend effect is dat we meer bezoekers naar Fryslân halen. De gemeente Leeuwarden trekt de kar, maar als provincie steunen wij deze ambitie. Eind 2012 is bekendgemaakt of Leeuwarden één van de steden is die mag doorgaan naar de laatste ronde in de beoordeling. Mocht dat zo zijn, dan moet er een tweede bidbook gemaakt worden dat medio 2013 klaar moet zijn. Eind 2013 wordt dan bekend welke stad zich namens Nederland Culturele Hoofdstad 2018 mag noemen. Wanneer het Leeuwarden lukt om de uiteindelijke nominatie te winnen, is er voor de periode 2014-2019 een provinciale

bijdrage van € 11 mln. nodig (12)

Europese watertechnologiehub (programma 6)

Gewenste resultaten

Beleid

Wij zetten ons in voor een langjarige financiering van Wetsus-onderzoek tot 2020 uit REP, rijksmiddelen en Europese middelen

80

Tijd

Geld

Sinds december 2012, toen wij u voor het laatst per brief informeerden over de stand van zaken van Wetsus in relatie tot de REP middelen, is er geen nieuws te melden.

(13)

Het Friese Merenproject (programma 6)

Wat gaan wij doen in 2013? De uitvoering van het programma verloopt langs drie programmalijnen: Grenzeloos varen, Bestedingen aan de wal en Mitigatie, ecologie & duurzaamheid. Gewenste resultaten Beleidsveld 6.2 - Toerisme en recreatie Grenzeloos Varen  Starten, voortzetten en afronden van projecten betreffende opwaardering bestaande en nieuwe verbindingen: Turfroute, Polderhoofdkanaal, Noordelijke Elfstedenvaarroute, Lutscomplex en Middelseeroute.  De nieuwe sluis in Stavoren wordt in gebruik genomen. De drempelverlaging van de sluis in Workum wordt opgeleverd.  We beginnen met de uitvoering van de verhoging van de brug in Jirnsum.  Voortzetting onderzoek naar mogelijkheden de bedieningstijden van bruggen te verruimen door gemeentelijke bruggen aan te laten haken bij de provinciale bedieningsorganisatie. In 2013 wordt gestart met de eerste uitvoeringsmaatregelen.  Wij nemen initiatieven om samen met gemeenten te komen tot een integrale aanpak, samenwerking, financiering en uitvoering om baggerachterstanden weg te werken. Bestedingen aan de Wal  Start uitvoering van masterplannen en versterkingsplannen voor Franeker, Balk, Joure, Dokkum, Bolsward, Lemmer, Stavoren, Workum, Makkum, Heeg, Woudsend en IJlst.  Over de uitvoering van het versterkingsplan voor de toegangspoort Lauwersmeer worden bestuurlijke afspraken gemaakt.  De uitvoering van het masterplan Earnewâld en de versterkingsplannen Delfstrahuizen (Zuidoever Tjeukemeer) en Harlingen wordt voortgezet.  Met de gemeente Leeuwarden wordt in 2013 bekeken op welke wijze het meest efficiënt invulling kan worden gegeven aan de versterking van Leeuwarden als watersportkern.  In Grou worden de laatste projecten uitgevoerd om tot een goede afronding van het ‘WetterfrontGrou’ te komen.  Het project ‘Stevenshoek Langweer’ wordt opgestart. Mitigatie, ecologie en duurzaamheid  De uitvoering van mitigatiemaatregelen wordt voortgezet.  Het Sneekermeergebied wordt ingericht en er worden afspraken gemaakt over het beheer van dit gebied.  Gestart wordt met de realisatie van drie vaarroutes specifiek voor elektrische boten.  Organisatie van (beurs)presentaties en opstapdagen waarbij burgers het elektrisch varen daadwerkelijk kunnen beleven.  Stimulering van het elektrisch varen door uitvoering van subsidieregelingen voor aanschaf en ombouw naar elektrische aandrijving en oplaadpalen.  Het terugdringen van de lozing van afvalwater door de recreatievaart wordt door publiekscampagnes nadrukkelijk onder de aandacht gebracht.

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting Grenzeloos Varen Grenzeloos varen; nieuwe verbindingen: Doordat de ontheffing Flora-Faunawet opnieuw is geschorst vertraagt de uitvoering van het

81

Polderhoofdkanaal. Ministerie en gemeente zijn in hoger beroep bij de Raad van State gegaan. Grenzeloos varen; sluizen. Door onder andere het aantreffen van bodemverontreiniging schuiven de stremmingen door tot in het vaarseizoen 2013. Dat is niet gewenst, daarom zijn de stremmingen doorgeschoven naar de winter 2013-2014. Daardoor schuift de oplevering door naar begin vaarseizoen 2014. De stremming van de sluis in Workum kan in overleg met het Wetterskip in het stormseizoen 2013-2014 plaatsvinden, waardoor er in het vaarseizoen minder hinder optreedt. Bestedingen aan de Wal Uitvoering Franeker, Balk, Joure, Dokkum, Bolsward, Lemmer, Stavoren, Workum, Makkum, Heeg, Woudsend en IJlst: In Lemmer is het in 2010 opgestelde masterplan nooit vastgesteld. Dit vanwege een aantal onzekerheden zoals de fusie tot de gemeente Friese Meren en de discussie over het toekomstige IJsselmeerpeil. Nu de zaken m.b.t. deze onderwerpen een stuk duidelijker zijn is het nu tijd om ook voor Lemmer tot een uitvoeringsprogramma te komen. Rond de zomer zal op basis van een herijkt ‘Masterplan Lemmer’ tot bestuurlijke afspraken gekomen worden. De uitvoering kan dan mogelijk in het late najaar van 2013 worden opgestart. Voor de uitvoering van de masterplannen van Dokkum en Franeker geldt dat de ‘watersportkern’ onderdeel uit maakt van een groter project waarvoor Waddenfondsaanvragen worden gedaan. Momenteel is nog niet bekend of die aanvragen gehonoreerd worden. Wanneer dit niet het geval is zal mogelijk tot een herziening van de masterplannen worden gekomen.

14

De Nieuwe Afsluitdijk (programma 6) beleid

tijd

geld

14 De Nieuwe Afsluitdijk (DNA)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het uitvoeringsplan voor 2013-2016 is opgesteld. De (deel)projectplannen worden verder uitgewerkt. De bouw van het eerstedeelproject, de pilot (blue energy), start in april. Een marktconsultatie voor de haalbaarheid van een informatiecentrum wordt voorbereid.De eerste bijdrage in de financiering van de vismigratierivier is binnen, de postcodeloterij heeft € 2 mln. beschikbaar gesteld voor de communicatie rond dit project. Financiële stand van zaken Afgelopen maanden zijn alleen managementkosten (ca. € 100.000,-) gemaakt. Kosten worden verdeeld over vijf partijen. Welke besluiten zijn er in 2013 genomen door Provinciale Staten? GS heeft 22 januari het uitvoeringsplan vastgesteld. Deze is direct ter info naar Provinciale Staten gestuurd. Hoe hebben de genoemde risico’s zich ontwikkeld en zijn er nieuwe risico’s bijgekomen?  Bezuinigingen op rijksniveau in relatie tot toezeggingbijdragerijk in ambitieagenda €20 mln: de bijdrage is bestuurlijkvastgelegd in een addendum bij de Bestuursovereenkomst (BOK) en daarmeegeborgd. 82



Onvoldoende of afnemendaangehaaktzijn van enkele partner(s) door wisselingen op bestuurlijkniveau of anderebestuurlijkeprioriteiten: verwachtwordtdateindapril (bestuurlijkebesluitvormingbinnenHollands Kroon) Waddenpoort Den Oeveraan het uitvoeringsplanwordttoegevoegd. Ditbetekentmeerbalans en betrokkenheid van NoordHollandsezijde.

Nieuwe risico’s:  Financieel: financiering van het project DNA is gestoeld op de bijdragen van eengrootaantalpartijen. Hierdoor is het risicogroterdatergaten in de financiering vallen, met alsgevolgvertraging in de tijd. Het project probeertdittebeheersen door vroegtijdig de gesprekken en voorstellen met de beoogde financiers tebespreken.  Actueeldreigter op ditmoment vertragingvoorenkele pilots uit de ambitieduurzameenergie en de vismigratierivier. Oorzaak is de vertraging in de behandeling van subsidieaanvragenbij het Waddenfonds en het ministerie van IenM. Vooral de tijdigevoorbereiding van de vismigratierivierkomthierdoor in het gedrang. Het projectbureauheefteenstrategieuitgewerktom de financiering nog op tijdgeregeldtekrijgen.  Organisatorisch:de beperktbeschikbarecapaciteitbij de partners. Het projectbureau is drukbezighiervooreenoplossingtevinden in overleg met de partners. In het tweedekwartaalzalhieroverduidelijkheidzijn. (15)

Dairy Campus Leeuwarden (programma 6)

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

Start professional masters en de associatedegree melkveehouderij bij Van Hall Larenstein in samenwerking met de WUR en AOC Friesland Aanstelling derde lector en kennisgroep Start van het innovatieprogramma duurzame melkveehouderij Besluit over het praktijkleren op de Dairy campus Overheveling van activiteiten van de andere locaties in Nederland naar Leeuwarden

Het rijk heeft € 15 miljoen aan rijksmiddelen REP aan SNN overgedragen. Dit budget is nog niet vrijgegeven voor de Dairy Campus. Dat zit vast op de staatssteuntoets die nog niet afgerond is. (16)

Breedbandinfrastructuur in Fryslân (programma 6)

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

Scenariokeuze voor de uitrol van een hoogwaardige breedbandinfrastructuur naar Friese huishoudens Opstellen investeringsplan Start uitvoering investeringsplan

In de Commissie Boarger en Mienskip van 6 maart jl en in de Statenvergadering van 20 maart jl is het breedbandvoorstel besproken (startnotitie NGA). Er zijn door de Staten moties ingediend en vele toezeggingen door ons gedaan. Er wordt nu gewerkt aan een investeringsplan, waarin we de door de Staten geopperde onderwerpen mee nemen. (17)

Ecosysteem Drachten (technocampus Drachten) (programma 6)

83

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

In 2013 zal er duidelijkheid zijn over de richtinggevendheid van het project, de deelnemende partijen en de uitwerking van het concept.

De Staten krijgen het voorstel over het ecosysteem (mede in relatie tot de REP gelden) uiterlijk in september 2013.

(18)

FûnsSkjinneFryskeEnerzjy (FSFE) (programma 6)

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

Beleid

Tijd

Geld

In 2013 wordt aan de instelling van het fonds gewerkt

(19)

Doefonds (programma 6)

Gewenste resultaten In 2012 wordt een besluit genomen over instelling van het Doefonds

(20) 9)

Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen (programma

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

Uitvoering geven aan het herstructureringsplan, op basis van de regeling die in 2012 is aangepast.

In 2013 zijn tot nu toe nog geen plannen voor herstructurering van bedrijventerreinen door gemeenten ingediend. Uit contacten met enkele gemeenten leiden wij af dat mogelijk dit jaar nog wel plannen verwacht kunnen worden, maar dat deze vermoedelijk eerst in 2014 tot betalingen zullen leiden; slechts een gering deel zal vermoedelijk in 2013 kunnen worden afgerond. Geschat wordt dat dit maximaal € 100.000,-- zal bedragen. Gemeenten zijn onder de huidige economische omstandigheden terughoudend in hun projectvoorstellen voor herstructurering, mede vanwege de eigen financiële positie. De toestroom van herstructureringsplannen is mede daardoor minder dan verwacht Uitgangspunt in de subsidieregeling is een percentage van 25%. Vooralsnog wordt niet gedacht aan een hoger percentage, teneinde wel druk te houden op de noodzaak om de grondprijzen te verhogen om verdiencapaciteit te genereren voor de (toekomstige) herstructureringsopgave. Er zijn inmiddels stappen gezet om binnenkort in ambtelijke bijeenkomsten de aanpak van de herstructurering van bedrijventerreinen te bespreken. Wij stellen voor om een bedrag van € 1.175.406,00 in de begroting van 2013 (hoofdstuk 0) over te hevelen naar 2014.

84

(21)

Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad (programma 9)

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

Regionale bijeenkomsten met gemeenten, woningcorporaties en andere organisaties om de opgave per regio concreet uit te werken. Toezending aan PS van evaluatieverslag voortgang ISV en herstructureringsprojecten

Met de vaststelling door GS van de Subsidieregeling Stedelijke Vernieuwing (ISV III) en de beschikbaarstelling van budget (GS 9 april 2013) kunnen in het voorjaar van 2013 regionale bijeenkomsten worden georganiseerd waarin projecten geïnventariseerd worden die bijdragen aan de herstructureringsopgave in de betreffende regio. Daarnaast is begin 2013 de doelstelling van het Aanvalsplan Herstructurering Friese Woningvoorraad verbreed naar een Aanvalsplan Woningmarkt, i.v.m. de recente ontwikkelingen op de woningmarkt en de negatieve effecten op de werkgelegenheid. Voor dit Aanvalsplan Woningmarkt worden twee themabijeenkomsten georganiseerd (voorjaar en najaar 2013). Het toezenden aan PS van een verslag over de voortgang van ISV en herstructureringsprojecten staat gepland voor eind dit jaar.

(22)

Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) (programma 5)

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

In 2013 wordt er verder uitvoering gegeven aan de projecten (genoemd in het meerjarenprogramma) met een regionale meerwaarde.

Het jaar 2012 heeft vooral in het teken gestaan van de opstart van de organisatie. Dit is met ca. een half jaar vertraging van start gegaan. Verder is meer voorbereidingstijd gestoken in de zorgvuldige planvoorbereiding van de ruimtelijk fysieke projecten. Mede als gevolg van het feit dat in het algemeen het vinden van cofinanciering lastig is in tijden van crisis wordt in de projecten ook gekeken naar het faseren c.q. versoberen van projecten. Door provincie en gemeenten is geld toegezegd. Algemeen blijkt dat het verkrijgen van andere cofinanciering lastig is, zowel qua private investeringen, maar ook het verkrijgen van cofinanciering via Rijksgeld of Europese middelen.

(23) Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel (programma 5)

Gewenste resultaten

Beleid

Tijd

Geld

Het uitvoeren van de wettelijke herverkaveling (ruiling landbouwgronden) Uitvoering van maatregelen voor herstel van de waterhuishouding (onder meer renovatie van gemalen en verbreding van watergangen) Starten met de uitvoering van de maatschappelijke plus (dorpsreconstructies)

Nadat provinciale staten in 2012 middelen voor het project beschikbaar heeft gesteld, heeft het project een nieuwe start gemaakt met de bespreking van de contracten tussen de twee mijnbouwmaatschappijen en de overheden. Daarnaast zijn voor wat betreft de inhoud van het plan de maatregelen en kosten verder uitgewerkt. Begin 2013 werd duidelijk dat de pro85

ceskosten hoger uit zouden vallen dan eerder was voorzien, hiervoor zijn maatregelen genomen onder meer een versobering en het herprioriteren in de tijd van maatregelen. Ook de contractbesprekingen vergen veel meer tijd dan eerder was voorzien. Dit heeft ertoe geleid dat de definitieve vaststelling van het project door gedeputeerde staten na het zomerreces zal zijn. Ondertussen zijn er wel voorbereidende werkzaamheden gestart in het kader van de wettelijke herverkaveling en de maatregelen voor de waterhuishouding. De start van de maatschappelijke plus is mede afhankelijk van een bijdrage uit het Waddenfonds, deze wordt dit jaar voorzien. Vanwege deze vertraging hebben wij een begrotingswijziging van het kasritme voorgesteld.

86

6.

Financiën

Hierna worden eerst de begrotingswijzigingen die aan u worden voorgelegd middels bijgevoegde begrotingswijziging benoemd. Daarna volgt een rapportage van de wijzigingen die onder ons mandaat zijn uitgevoerd. Tot slot wordt ingegaan op het geactualiseerde financieel kader. 6.1 Voorstel begrotingwijzigingen PS In de bijgevoegde begrotingswijziging 1e Berap 2013 komen de volgende voorstellen tot wijziging aan de orde: Beleidsprogramma

Onderdeel

1. Bestuur en Veiligheid

I.1 Deelnemersbijdrage SNN I.2 SNN voorzitterschap

2. Verkeer en vervoer 3. Water 4. Milieu

5. Landelijk Gebied

6. Economie, recreatie en toerisme

7. Sociaal beleid en zorg

8. Cultuur, Taal en Onderwijs

9. Ruimte en Wonen

III. B1 Decentralisatie uitkering bodemsanering III. C1 Milieubeleidsplan III. C2 Decentralisatie uitkering EU Zwemwaterrichtlijn III. A1 ILG III. B2 Gebiedsontwikkeling Franekeradeel-Harlingen III. B3 Gebiedsontwikkeling Centrale As B1 Voorwaardelijk budget Afsluitdijk III. A2 REP Wymbritseradiel III. A3 REP Friese Meren Project III. A4 FrieseMeren Project (categorie A) III. A5 Convenant A7/Westergozone III. A6 REP Dairy Campus Vrijgeven voorwaardelijk budget III. B4 FrieseMeren Project (categorie B) B2 Voorronde Lagerhuis III. B5 SIF en armoede III. B6 Transitie sociaal beleid I. 3 Satellietverbinding Omrop Fryslân B3 Fryske molen B4 Jeugdtheater III. B7 Boppeslach III. B8 University Campus Fryslân III. B9 Ruimtelijke kwaliteit III. B10 Demografische ontwikkelingen III. B11 Decentralisatie uitkering bedrijventerreinen III. B12 Herstructurering woningvoorraad

10. Algemene dekkingsmidde- I. 4 Lening gemeente Franekeradeel len I. 5 Garantie bijdrage uitbreiding industriehaven Harlingen B5 Toegang Skûlherne B6 Langdurig werklozen B7 Informatiseringsplan B8 Invulling bezuinigingstaakstelling € 6 miljoen

87

6.2 Rapportage wijzigingen onder mandaat GS Op basis van de financiële verordening hebben wij de bevoegdheid om voor specifieke onderdelen de begroting te wijzigen. 1) Bijdrage derden In het geval dat bijdragen van derden voor een bepaald doel worden ontvangen, nemen wij deze in de begroting op. In onderstaande tabel is per beleidsprogramma aangegeven welke middelen van derden wij hebben ontvangen. Exploitatie Prg. Omschrijving

2013

2014

2015

2016

2017

1.250.800 140.000 44.300 621.900 1.712.200 11.429.800 58.700 -184.000 197.800 15.271.500

-106.300 -106.300 0 0 0 0 -9.700 -9.700 1.630.500 45.000 11.429.800 -42.486.800 0 0 -206.000 -206.000 73.800 61.500 12.812.100 -42.702.300

-106.300 0 0 -9.700 0 0 0 -206.000 37.000 -285.000

-106.300 0 0 -9.700 0 0 0 -206.000 37.000 -285.000

1.250.800 140.000 44.300 621.900 1.712.200 11.429.800 58.700 -184.000 197.800 15.271.500

-106.300 -106.300 0 0 0 0 -9.700 -9.700 1.630.500 45.000 11.429.800 -42.486.800 0 0 -206.000 -206.000 73.800 61.500 12.812.100 -42.702.300

-106.300 0 0 -9.700 0 0 0 -206.000 37.000 -285.000

-106.300 0 0 -9.700 0 0 0 -206.000 37.000 -285.000

Baten (x € 1.000) 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Verkeer en vervoer Wetter Milieu Lanlik gebiet Duurzame energie Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en ûnderwiis Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen Totaal baten

Lasten (x € 1.000) 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Verkeer en vervoer Wetter Milieu Lanlik gebiet Duurzame energie Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en ûnderwiis Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten

2) Nominaal en bedrijfsvoeringskosten Op basis van de financiële verordening kan Gedeputeerde Staten nominaal toe delen aan posten binnen de begroting. Exploitatie Prg. Omschrijving

2013

2014

2015

2016

2017

5.500 -6.100 191.100 190.500 0

5.500 -6.100 191.100 190.500 0

5.500 -6.100 191.100 190.500 0

5.500 -6.100 191.100 190.500 0

5.500 -6.100 191.100 190.500 0

Lasten (x € 1.000) 1 5 8 10

Bestuur en veiligheid Lanlik gebiet Kultuer, taal en ûnderwiis Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten

88

3) Diverse rentetoerekening overlopende passiva en voorzieningen Bij een aantal overlopende passiva posten en voorzieningen zijn wij verplicht om rente toe te rekenen. Exploitatie Prg. Omschrijving

2013

2014

2015

2016

2017

-166.200 1.000 1.200 500 163.500 0

-166.200 1.000 900 500 163.800 0

-166.200 1.000 500 500 164.200 0

-166.200 1.000 200 500 164.200 0

-166.200 1.000 200 500 164.500 0

Lasten (x € 1.000) 2 3 5 7

Verkeer en vervoer Wetter Lanlik Gebiet Sociaal beleid en zorg Begrotingsaldo Totaal lasten

4) Algemene dekkingsmiddelen Het geraamde dividend Alliander wordt bijgesteld met € 1,6 miljoen naar beneden. Het dividend wordt het eerste jaar verrekend met de VAR en het jaar daarna aan de begroting toegevoegd, Exploitatie Prg. Omschrijving

2013

2014

2015

2016

2017

Lasten (x € 1.000) Begrotingssaldo VAR vorming van reserve Totaal lasten

-1.600.000 -1.600.000 -1.600.000

-1.600.000

Basten (x € 1.000) 10

Algemene dekkingsmiddelen VAR beschikkings over reserver Totaal baten

-1.600.000 -1.600.000 -1.600.000

-1.600.000

5) Correctie jaarovergang tijdelijke budgetten De ten onrechte meegenomen tijdelijke budgetten ten gunste te brengen van het begrotingsaldo Exploitatie Prg. Omschrijving

2013

Lasten (x € 1.000) 10

Algemene dekkingsmiddelen begrotingsaldo Totaal lasten

-440.000 440.000 0

89

2014

2015

2016

2017

6.3

Ontwikkeling financieel kader

Ontwikkeling begrotingssaldo van begroting 2013 naar 1e berap 2013

Het financieel kader wordt periodiek geactualiseerd. Dit gebeurt naar aanleiding van externe wijzigingen (zoals mutaties in het provinciefonds) of door besluiten van Provinciale en Gedeputeerde Staten. Vaak stellen Provinciale Staten deze wijzigingen vast bij de behandeling van een Begroting, de Jaarstukken, of een Bestuursrapportage. Daarnaast heeft het college het mandaat om een aantal wijzigingen zelf in de Begroting te verwerken. Het betreft hier bijvoorbeeld mutaties in het provinciefonds, opcenten, rendement vermogensbeheer of dividenduitkering. Hieronder wordt de ontwikkeling van het Financieel Kader vanaf de Begroting 2013 tot aan de 1e berap 2013 stapsgewijs toegelicht. Bij de Begroting 2013 is de stand van het Begrotingssaldo op dat moment gepresenteerd. Daarna zijn door Provinciale Staten enkele begrotingswijzigingen vastgesteld. Het betreft hier de nota van wijziging Begroting 2013, het voorstel Thialf en het van Harinxmakanaal en de wijzigingen vanuit de Tweede Bestuursrapportage 2012. Daarnaast is de septembercirculaire 2012 verwerkt. Dit resulteert in de stand van het Begrotingssaldo bij de Rekening 2012. Op 20 maart 2013 heeft u ingestemd met het projectvoorstel IJshal Leeuwarden. Daarnaast zijn de wijzigingen van de 1e berap 2013 meegenomen om te komen tot de stand van het begrotingsaldo bij de 1e berap. Wanneer wijzigingsvoorstellen niet worden goedgekeurd dan zal de stand van het begrotingsaldo 1e berap 2013 gewijzigd worden. In de hieronder opgenomen tabel worden de verschillende stappen cijfermatig weergegeven

90

91

Ontwikkeling baten en lasten en VAR

Onderstaand de ontwikkeling baten en lasten en mutaties reserves.

Het negatieve begrotingsaldo in de jaren 2013 t/m 2015 wordt opgevangen door een positief saldo van de Vrij Aanwendbare Reserve (VAR). Hieronder is de ontwikkeling van de VAR opgenomen.

92

Reserve NUON

De stand van de reserve Nuon is als volgt: € 500 miljoen waardevast € 500 miljoen € 246 miljoen inzetbaar deel

Stand van zaken inzetbaar deel Onderwerp Beschikbaar RSP infraprojecten RSP cofinanciering REP UCF Gebiedsontwikkeling Franeker-Harlingen Gebiedsontwikkeling Centrale As Gebiedsontwikkeling N381 Doefonds (voorwaardelijk) Restant Vervallen RSP infraprojecten (spoorlijn) Restant *

PS besluit 16-06-2009 16-06-2009 26-01-2011 23-05-2012 07-11-2012 07-11-2012 07-11-2012 07-11-2012

Bedrag 245,9 -131,8 -32,4 -16,4 -12,8 -31,9 -11,9 -8,0 0,8 131,8 132,6

* Bij de Kadernota 2013 is het voorstel opgenomen om te stoppen met de spoorlijn Heerenveen-Groningen. Hierdoor vloeit er € 131,8 miljoen (€ 114 miljoen prijspeil 2007) terug naar de reserve NUON. Wanneer deze middelen opnieuw ingezet worden dan zal er rekening gehouden moet worden met een structurele rendementsderving.

93

REP middelen

De REP-middelen zijn onderdeel van de REP-component in het RSP-convenant dat is afgesloten tussen het Rijk en de Noordelijke provincies. De provincie Fryslân draagt zelf vanuit de reserve NUON € 32,4 miljoen bij aan REP (prijspeil 2007: € 28 miljoen). Ook komt vanuit het Rijk via het provinciefonds € 50,7 miljoen naar de provincie toe (prijspeil 2007 € 48 miljoen). Deze twee onderdelen samen geven een totaal van € 83,1 miljoen aan beschikbare middelen. Daarnaast staat er nog REP-geld bij het ministerie EL&I geparkeerd, het aandeel van Fryslân daarin bedraagt € 57 miljoen. Over de besteding hiervan besluit het Ministerie in afstemming met de provincies. Op 25 januari 2012 heeft u de REP criteria vastgesteld. Op basis daarvan kunnen projecten worden voorgedragen. Inmiddels heeft u over de volgende projecten besloten om REP middelen in te zetten. Daarnaast is het voorstel Innovatiecluster Drachten opgenomen waarvan het voorstel inmiddels aan u is aangeboden. Voor de voorwaardelijk opgenomen projecten zal een aanvullend statenvoorstel aan u worden voorgelegd voordat daadwerkelijk tot uitvoering kan worden overgegaan.

Onderwerp Beschikbaar Friese Meren Projecten FMP Wymbritseradiel Voorwaardelijk: Dairy Campus Thialf Wetsus fase 1 Wetsus fase 2 Energy Valley Toekomst Afsluitdijk Innovatiecluster Drachten

PS besluit

REP Provincie

REP Rijk Provinciefonds

32,4 -10,0

21-03-2012 15-12-2010 23-06-2010 07-11-2012 07-11-2012 07-11-2012 07-11-2012 07-11-2012

REP Rijk 50,7 -10,0 -4,6

-2,5 -20,0

57,0

-15,0 13,0

-19,0 -19,0

-1,6 -0,3

GS besluit 23-04-2013

-8,0

Restant nog in te zetten

0,0

94

13,2

4,0

6.4

Treasury: Financiering en beleggingen Nuon-vermogen

Beleggingen Nuon-vermogen Mandaat Vanwege de onrust in de financiële markten is er sinds 1 juli 2011 een aangescherpt mandaat van kracht voor de periode van een jaar. In 2012 is besloten het aangescherpte mandaat met een jaar te verlengen omdat het huidige economische klimaat onvoldoende reden geeft om het aangescherpte mandaat te verruimen. Alle nieuwe beleggingen mogen uitsluitend plaatsvinden in obligaties van de meest veilige AAA-landen of AAA-supranationals. Tot 1 juli 2011 konden obligaties van landen en banken (financials) worden aangekocht met minimaal een AA-rating. Door het aangescherpte mandaat en de gedaalde kapitaalmarktrente daalt het gemiddelde rendement, omdat de meest veilige obligaties een lager rendement genereren. Sinds de invoering van het aangepaste mandaat is het gemiddelde rendement van de portefeuille gedaald van 3,45% naar 2,83%.

Toelichting samenstelling portefeuille Door het aangepaste mandaat worden er alleen nog obligaties met een AAA-rating aangekocht van de meest veilige landen en supranationals en als gevolg hiervan neemt het percentage AAA-obligaties toe. De Eurocrisis heeft ertoe geleid dat meerdere landen en financiële instellingen een downgrade hebben gekregen. Enkele banken, waarvan wij in het verleden obligaties hebben aangekocht, hebben nu een lagere rating dan AA. Volgens het mandaat en de wet Fido hoeven deze obligaties niet te worden verkocht, maar in goed overleg met de Treasury Commissie en de vermogensbeheerders is besloten de obligaties aan te houden dan wel op een geschikt moment te verkopen.

Schatkistbankieren De invoering van het verplicht schatkistbankieren heeft verregaande gevolgen voor de wijze waarop de Nuon-middelen kunnen worden belegd en het te behalen rendement. Er is momenteel een wetgevingstraject en een uitvoeringstraject gaande. De verwachting is dat de behandeling van het wetsvoorstel in de tweede kamer nog voor de zomer plaatsvindt. De behandeling in de eerste kamer volgt na het zomerreces. In het uitvoeringstraject wordt bezien wat er moet worden geregeld om de invoering zo soepel mogelijk te laten verlopen. In juni worden de provincies door het ministerie van Financien hiervan op de hoogte gesteld. De verwachting is dat het verplicht schatkistbankieren eind 2013 in werking zal treden.

Verwachte rendement 2013 Door de aanhoudende lage rente op de kapitaalmarkt blijft het te behalen rendement voor de nieuwe beleggingen laag. Daarnaast zijn er vorig jaar obligaties tussentijds verkocht en zijn de vrijkomende middelen herbelegd tegen een lagere marktrente. De rendementsverwachting voor 2013 is ten opzichte van de begroting met € 1 mln. verlaagd naar € 24,9 mln. Provincie Fryslân zal medio 2013 een bedrag van € 187 mln. ontvangen inzake de derde tranche van de aandelenverkoop Nuon-Energy. Een deel van dit bedrag dient ter aanvulling van de liquiditeit. Het overige deel kan worden belegd. Door de aanstaande invoering van verplicht schatkistbankieren zal nader worden onderzocht op welke wijze de middelen worden belegd.

Financiering en kortlopende rente Financiering Door het Nuon-vermogen heeft provincie Fryslân geen lange termijn financieringsbehoefte.

Rentelasten kort Voor 2013 zijn geen financieringslasten begroot. Een deel van de uitbetaling van de derde tranche zal worden ingezet ter aanvulling van de liquiditeit en daardoor zullen er geen kortlopende financieringen nodig zijn.

95

Rentebaten kort De kortstondig overtollige liquide middelen worden zo veel mogelijk op een hoogrentende spaarrekening geplaatst. In de begroting 2013 staat een rentebate kort van € 0,7 mln. opgenomen. Door de aanhoudende druk op de geldmarkttarieven (Euribor) komen ook de spaarrentes onder druk te staan. Rekening houdend met de lagere tarieven zal het rendement voor 2013 fors lager uitkomen op circa € 0,5 mln.

Hieronder staan de kerngegevens van de beleggingsportefeuille weergegeven per eind 2012 en per einde van het eerste kwartaal 2013.

Omvang, rendement en samenstelling portefeuille

31/03/2013

31/12/2012

Totale aankoopwaarde van de portefeuille

€ 844 mln.

€ 835 mln.

Verwachte rendement 2013 inclusief nog te beleggen gelden

€ 25 mln.

€ 25 mln.

Verwachte rendement in %

2,65%

2,65%

Benchmark Schatkistbankieren rendement o.b.v. vergelijk bare gemiddelde looptijd

1,30%

1,25%

Samenstelling portefeuille Staatsobligaties Supranationale obligaties Staatsgegarandeerde obligaties Covered obligaties financiële instellingen Obligaties financiële instellingen Totaal

46,0% 31,0% 6,5% 4,4% 12,1% 100,0%

44,9% 30,5% 6,6% 5,0% 13,0% 100,0%

Verdeling naar rating AAA AA A BB Totaal

73,2% 23,2% 3,3% 0,3% 100,0%

74,7% 21,7% 3,3% 0,3% 100,0%

Verdeling naar landen België Denemarken Duitsland Finland Frankrijk Luxemburg Nederland Noorwegen Oostenrijk Supranationaal Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal

0,8% 0,6% 3,6% 5,5% 7,4% 1,3% 34,2% 0,3% 10,0% 31,0% 3,7% 1,7% 100,0%

0,8% 0,6% 4,4% 5,5% 7,4% 1,3% 33,3% 0,3% 10,0% 30,5% 4,2% 1,7% 100,0%

96

Bijlage I

Aansluiting tussen de jaarstukken 2012 en de 1e bestuursrapportage 2013

Beleidsprogramma 1 – Bestuur en Veiligheid Bedragen x € 1.000,-

2013

Baten begroting t/m Jaarstukken 2012

2014

2015

2016

2017

436

436

436

436

436

0

0

0

0

0

436

436

436

436

436

11.506

12.223

12.536

12.211

12.211

GS: GS nominaal

5

5

5

5

5

Begrotingswijziging totaal

5

5

5

5

5

11.512

12.228

12.542

12.217

12.217

-11.076

-11.792

-12.106

-11.781

-11.781

Begrotingswijzigingen (BW): Begrotingswijziging totaal Baten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS) Lasten begroting t/m Jaarstukken 2012 Begrotingswijzigingen (BW):

Lasten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS) Baten - Lasten

97

Beleidsprogramma 2 – Verkeer en Vervoer Bedragen x € 1.000,-

2013

2014

2015

2016

2017

Baten begroting t/m Jaarstukken 2012

54.321

67.388

51.735

49.534

49.534

-12.520 2.720

-4.400 1.363

-4.200 1.363

-4.000 1.363

-3.800 1.363

0

0

0

0

-200

Begrotingswijziging totaal

-9.800

-3.037

-2.837

-2.637

-2.637

Baten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS)

44.522

64.351

48.898

46.898

46.898

119.174

116.860

103.448

101.789

103.383

-12.520 2.720 15.093 -166

-4.400 1.363 0 -166

-4.200 1.363 0 -166

-4.000 1.363 0 -166

-3.800 1.363 0 -166

5.127

-3.203

-3.003

-2.803

-2.603

Lasten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS)

124.301

113.657

100.445

98.986

100.780

Baten - Lasten

-79.780

-49.306

-51.546

-52.089

-53.882

Begrotingswijzigingen (BW): GS: GS actualisatie investeringen GS bijdrage derden Correctie jaarschijf 2017

Lasten begroting t/m Jaarstukken 2012 Begrotingswijzigingen (BW): GS: GS actualisatie investeringen GS bijdrage derden GS jaarovergang tijdelijke budgetten GS nominaal Begrotingswijziging totaal

98

Beliedsprogramma 3 – Wetter Bedraggen x € 1.000,-

2013

Baten begrutting o/m Jierstikken 2012

2014

2015

2016

2017

725

726

652

652

652

DS: DS bydrage tredden

140

0

0

0

0

Begruttingswizigings mei-inoar

140

0

0

0

0

Baten begrutting o/m 1e berap 2013 (foar beslútfoarming PS)

865

726

652

652

652

3.701

5.667

4.779

4.532

3.732

140 1 65

0 1 22

0 1 22

0 1 0

0 1 0

0

0

0

0

800

206

23

23

1

801

3.907

5.690

4.802

4.533

4.533

-3.043

-4.964

-4.150

-3.881

-3.881

Begruttingswizigings (BW):

Lesten begrutting o/m Jierstikken 2012 Begruttingswizigings (BW): DS: DS bydrage tredden DS nominaal DS budzjet mei betingst Korreksje jierskiif 2017 Begruttingswizigings mei-inoar Lesten begrutting o/m 1e berap 2013 (foar beslútfoarming PS) Baten - Lesten

99

Beleidsprogramma 4 – Milieu Bedragen x € 1.000,-

2013

Baten begroting t/m Jaarstukken 2012

2014

2015

2016

2017

546

546

546

546

546

GS: GS bijdrage derden

44

0

0

0

0

Begrotingswijziging totaal

44

0

0

0

0

591

546

546

546

546

20.333

21.655

16.183

14.496

14.496

GS: GS bijdrage derden GS jaarovergang tijdelijke budgetten GS voorwaardelijk budget

44 -5 115

0 0 68

0 0 68

0 0 0

0 0 0

Begrotingswijziging totaal

154

68

68

0

0

20.486

21.723

16.252

14.496

14.496

-19.896

-21.177

-15.705

-13.950

-13.950

Begrotingswijzigingen (BW):

Baten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS) Lasten begroting t/m Jaarstukken 2012 Begrotingswijzigingen (BW):

Lasten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS) Baten - Lasten

100

Beliedsprogramma 5 – Lanlik Gebiet Bedraggen x € 1.000,-

2013

Baten begrutting o/m Jierstikken 2012

2014

2015

2016

2017

1.376

176

176

176

176

673 51

-10 0

-10 0

-10 0

-10 0

0

0

0

0

0

723

-10

-10

-10

-10

2.099

166

166

166

166

97.330

40.898

36.561

27.313

16.113

673 18.169 -5

-10 0 -5

-10 0 -6

-10 0 -6

-10 0 -6

0

0

0

0

3.000

18.837

-15

-15

-16

2.984

116.167

40.883

36.546

27.298

19.098

-114.068

-40.717

-36.380

-27.132

-18.932

Begruttingswizigings (BW): DS: DS bydrage tredden DS jieroergong tydlike budzjetten Korreksje jierskiif 2017 Begruttingswizigings mei-inoar Baten begrutting o/m 1e berap 2013 (foar beslútfoarming PS) Lesten begrutting o/m Jierstikken 2012 Begruttingswizigings (BW): DS: DS bydrage tredden DS jieroergong tydlike budzjetten DS nominaal Korreksje jierskiif 2017 Begruttingswizigings mei-inoar Lesten begrutting o/m 1e berap 2013 (foar beslútfoarming PS) Baten - Lesten

101

Beleidsprogramma 6 – Economie, Toerisme en Recreatie Bedragen x € 1.000,-

2013

Baten begroting t/m Jaarstukken 2012

2014

2015

2016

2017

4.331

3.957

2.747

260

260

GS: GS bijdrage derden GS jaarovergang tijdelijke budgetten

2.055 1.562

1.630 0

45 0

0 0

0 0

Begrotingswijziging totaal

3.617

1.630

45

0

0

Baten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS)

7.949

5.587

2.792

260

260

86.585

82.645

68.621

41.611

7.561

PS: PS 20 maart 2013: - onderwerp subsidieverlening ijshal Leeuwarden

1.000

9.000

0

0

0

GS: GS bijdrage derden GS jaarovergang tijdelijke budgetten GS voorwaardelijk budget

2.055 2.502 4.800

1.630 0 0

45 0 0

0 0 0

0 0 0

Begrotingswijziging totaal

10.357

10.630

45

0

0

Lasten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS)

96.942

93.275

68.666

41.611

7.561

-88.993

-87.688

-65.874

-41.352

-7.301

Begrotingswijzigingen (BW):

Lasten begroting t/m Jaarstukken 2012 Begrotingswijzigingen (BW):

Baten - Lasten

102

Beleidsprogramma 7 – Sociaal Beleid en Zorg Bedragen x € 1.000,-

2013

2014

2015

Baten begroting t/m Jaarstukken 2012

42.487

42.487

42.487

0

0

GS: GS bijdrage derden

11.430

11.430

-42.487

0

0

Begrotingswijziging totaal

11.430

11.430

-42.487

0

0

Baten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS)

53.917

53.917

0

0

0

Lasten begroting t/m Jaarstukken 2012

53.460

52.845

52.532

5.788

5.788

2.494

1.647

1.348

0

0

GS: GS bijdrage derden GS jaarovergang tijdelijke budgetten

11.430 -185

11.430 0

-42.487 0

0 0

0 0

Begrotingswijziging totaal

13.738

13.077

-41.139

0

0

Lasten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS)

67.199

65.922

11.393

5.788

5.788

-13.282

-12.006

-11.393

-5.788

-5.788

2016

2017

Begrotingswijzigingen (BW):

Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 23 januari 2013: - onderdeel voorwaardelijk budget transitie sociaal beleid en zorg

Baten - Lasten

103

Beliedsprogramma 8 – Kultuer, Taal en Ûnderwiis Bedraggen x € 1.000,-

2013

Baten begrutting o/m Jierstikken 2012

2014

2015

2016

2017

173

173

173

173

173

DS: DS bydrage tredden

30

0

0

0

0

Begruttingswizigings mei-inoar

30

0

0

0

0

203

173

173

173

173

50.230

44.763

36.392

31.717

30.764

117

117

116

0

0

30 -102 192

0 0 192

0 0 192

0 0 192

0 0 192

237

309

308

192

192

50.467

45.072

36.700

31.909

30.956

-50.264

-44.899

-36.527

-31.737

-30.784

Begruttingswizigings (BW):

Baten begrutting o/m 1e berap 2013 (foar beslútfoarming PS) Lesten begrutting o/m Jierstikken 2012 Begruttingswizigings (BW): PS: PS 27 febrewaris 2013: - ûnderdiel Mediafûns DS: DS bydrage tredden DS jieroergong tydlike budzjetten DS nominaal Begruttingswizigings mei-inoar Lesten begrutting o/m 1e berap 2013 (foar beslútfoarming PS) Baten - Lesten

104

Beleidsprogramma 9 – Ruimte en Wonen Bedragen x € 1.000,-

2013

Baten begroting t/m Jaarstukken 2012

2014

2015

2016

2017

606

594

581

581

581

GS: - GS bijdrage derden

-206

-206

-206

-206

-206

Begrotingswijziging totaal

-206

-206

-206

-206

-206

400

388

375

375

375

10.940

17.901

18.203

3.185

3.185

-206 -210 1.275

-206 0 608

-206 0 2.938

-206 0 0

-206 0 0

859

402

2.732

-206

-206

11.799

18.303

20.935

2.979

2.979

-11.399

-17.915

-20.560

-2.603

-2.603

Begrotingswijzigingen (BW):

Baten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS) Lasten begroting t/m Jaarstukken 2012 Begrotingswijzigingen (BW): GS: - GS bijdrage derden - GS jaarovergang tijdelijke budgetten - GS voorwaardelijk budget Begrotingswijziging totaal Lasten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS) Baten - Lasten

105

Overzicht 10 – Algemene dekkingsmiddelen en Onvoorzien Bedragen x € 1.000,-

2013

2014

2015

2016

2017

281.429

261.332

247.677

221.251

187.433

-1.600

0

0

0

0

0

0

0

0

5.083

-1.600

0

0

0

5.083

279.829

261.332

247.677

221.251

192.516

28.165

32.193

34.133

29.229

20.201

-2.494

-1.647

-1.348

0

0

-200

-150

0

0

0

-440 3.885 -197 -6.255

0 0 -197 -698

0 0 -197 -3.028

0 0 -197 0

0 0 -197 0

0

0

0

0

7.792

Begrotingswijziging totaal

-5.701

-2.692

-4.573

-197

7.595

Lasten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS)

22.464

29.501

29.561

29.032

27.796

257.365

231.830

218.116

192.218

164.720

Baten begroting t/m Jaarstukken 2012 Begrotingswijzigingen (BW): GS: GS dividend Correctie jaarschijf 2017 Begrotingswijziging totaal Baten begroting t/m 1e berap 2013 (voor besluitvorming PS) Lasten begroting t/m Jaarstukken 2012 Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 23 januari 2013: - onderdeel voorwaardelijk budget transitie sociaal beleid en zorg PS 27 februari 2013: - onderdeel Mediafonds GS: GS financieel kader GS jaarovergang tijdelijke budgetten GS nominaal GS voorwaardelijk budget Correctie jaarschijf 2017

Baten - Lasten

106

Bijlage II

Provincie Fryslân Begrotingswijziging 2013 1e berap 2013

Provinciale Staten 19 juni 2013

107

De begrotingswijziging is ingedeeld in de volgende onderdelen:

I.

Wijzigingsvoorstellen met gevolgen voor het begrotingssaldo.

II.

Wijzigingsvoorstellen niet van invloed op het begrotingssaldo.

III.

Voorstellen tot aanpassing bestedingsritme Onderverdeeld in categorie A, B en C

Categorie A Categorie B Categorie C

Overeenkomst met medeoverheden en andere partijen Meerjarige tijdelijke budgetten Overige tijdelijke budgetten

De totale wijziging van het bestedingsritme is als volgt:

In de wijzigingen zijn een 2-tal voorstellen opgenomen voor het vrijgeven van het voorwaardelijk budget opgenomen in de begroting bij programma 10 algemene dekkingsmiddelen namelijk: II.1 Afsluitdijk III. A6 REP Dairy Campus Daarnaast wordt voor een 8-tal tijdelijke projecten een verlenging van de looptijd gevraagd namelijk: III. B1 Decentralisatie uitkering bodemsanering III. B3 Gebiedsontwikkeling Centrale As III. B5 SIF III. B6 Transitie sociaal beleid III. B7 Boppeslach III. B12 Herstructurering woningvoorraad III. C1 Milieubeleidsplan III. C2 Decentralisatie uitkering EU-Zwemwaterrichtlijn

108

Programma: 1 Onderwerp: I.1

Bestuur en Veiligheid Deelnemersbijdrage SNN

Toelichting: Vanaf 2011 voert het SNN stapsgewijs een bezuiniging door van 25%. Daarbij wordt rekening gehouden met de afnemende rol van het SNN. Zoals bij de jaarrekening 2012 aangegeven is deze bezuiniging op onze deelnemersbijdrage aan het SNN niet doorvertaald in de begroting. Dit geldt ook voor de doorgeschoven BTW van het SNN. De doorgeschoven BTW gaat budgettair neutraal uit de begroting. De verlaging van de SNN bijdrage wordt toegevoegd aan het begrotingssaldo.

Voorstel: Voorgesteld wordt de structureel in de begroting opgenomen deelnemersbijdrage aan het SNN inclusief de doorgeschoven BTW in 2013 te verlagen met € 122.000 en vanaf 2014 met € 159.000. De verlaging excl. de BTW wordt toegevoegd aan het begrotingssaldo.

Exploitatie Progr. Baten 1 Lasten 1

Omschrijving

2013

2014

2015

2016

2017

Totaal Baten

-36.000 -36.000

-48.000 -48.000

-48.000 -48.000

-48.000 -48.000

-48.000 -48.000

Totaal lasten

-122.000 86.000 -36.000

-159.000 111.000 -48.000

-159.000 111.000 -48.000

-159.000 111.000 -48.000

-159.000 111.000 -48.000

Bestuur en Veiligheid

Bestuur en Veiligheid Begrotingsruimte

109

Programma: 1 Onderwerp: I.2

Bestuur en Veiligheid SNN voorzitterschap

Toelichting: De komende twee jaar is de provincie Fryslân voorzitter van het SNN. De huisvesting en kosten van het secretariaat van het SNN zijn gekoppeld aan het voorzitterschap van het SNN. De voorzitter van het SNN is verantwoordelijk voor betaling van kosten die het secretariaat maakt zoals kosten voor catering, porto, drukkosten en overheadkosten voor huisvesting en kantoorkosten. Met deze kosten van het SNN-voorzitterschap is geen rekening gehouden in de begroting. Omdat het een structurele cyclus van voorzitterschap tussen de provincies betreft, komen deze kosten ook in 2019 t/m 2021, 2025 t/m 2027, etc. op ons af.

Voorstel: Voorgesteld wordt om in 2013 € 17.500, in 2014 € 35.000 en in 2015 € 17.500 beschikbaar te stellen voor het SNN voorzitterschap. En dit ook voor de volgende cycli in 2019 t/m 2021, 2025 t/m 2027, etc. beschikbaar te stellen. Dekking vindt plaats uit het begrotingssaldo.

Exploitatie Progr. Lasten 1

Omschrijving

2013

2014

2015

Bestuur en Veiligheid Begrotingsruimte

17.500 -17.500 0

35.000 -35.000 0

17.500 -17.500 0

Totaal lasten

110

2016

2017

0

0

Programma: 8 Onderdeel: I. 3

Kultuer, Taal en Underwiis Satellietverbinding Omrop Fryslân

Toelichting: Bij de behandeling van de begroting 2013 heeft u een motie aangenomen om vanuit de onderbesteding 2012 een bijdrage te leveren aan de satellietverbinding van Omrop Fryslân. Deze bijdrage is in december 2012 verstrekt van het budget 2012. Het hiervoor gereserveerde budget in 2013 (€ 150.000) kan hiermee vervallen.

Voorstel: Het in 2013 gereserveerde budget à € 150.000 voor de satellietverbinding van Omrop Fryslân te laten vrijvallen ten gunste van het begrotingssaldo.

Exploitatie Progr. Lasten 8

Omschrijving Kultuer, taal en underwiis Begrotingssaldo Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

-150.000 150.000 0

0

0

0

0

111

Programma: 10 Onderdeel: I.4

Algemene dekkingsmiddelen Lening gemeente Franekeradeel

Toelichting: De gemeente heeft de afgesproken bijdrage voor de weg in de vorm van een eerste betaling van € 4,3 miljoen voldaan en de betaling van het resterende bedrag daarna. De provincie stelt de gemeente in staat om het resterende bedrag gespreid te betalen over vijftien jaren, steeds op 1 mei, in gelijke jaarlijkse termijnen, waarbij de gemeente over het niet afgeloste deel aan de provincie een rente betaalt van 2% per jaar. Wanneer de gemeente niet of niet meer gebruik wenst te maken van deze afbetalingsregeling, betaalt de gemeente het openstaande bedrag in eens. Het lening deel was ingeschat op € 1,8 mln. De prognose voor Rondweg Franeker geeft aan dat de verwachte lening circa € 0,9 mln. zal gaan bedragen Voorstel:De begrote rente te verlagen op basis van de bijgestelde lening.

Exploitatie Progr. Baten 10

Omschrijving

2013

2014

2015

2016

2017

Algemene dekkingsmiddelen Totaal baten

-68.000

-50.000

-50.000

-50.000

-50.000

-68.000

-50.000

-50.000

-50.000

-50.000

Begrotingssaldo Totaal lasten

-68.000 -68.000

-50.000 -50.000

-50.000 -50.000

-50.000 -50.000

-50.000 -50.000

Lasten

112

Programma: 10 Onderdeel: I. 5

Algemene dekkingsmiddelen Garantie bijdrage uitbreiding industriehaven Harlingen

Toelichting: In verband met het uittreden uit de CV/BV Westergo is de lening met betrekking tot de uitbreiding industriehaven Harlingen in 2012 afgeboekt. Het vervallen van de rentebaten is nog niet in de begroting verwerkt.

Voorstel: Het vervallen van de rente-inkomsten van de lening conform onderstaand overzicht in de begroting te verwerken.

Exploitatie Progr. Baten 10 6

Omschrijving Algemene dekkingsmiddelen Economie, recreatie en toerisme Totaal baten

2013

2014

2015

2016

2017

-81.700

-81.700

-81.700

-81.700

-81.700

-81.700

-81.700

-81.700

-81.700

-81.700

-163.400

-163.400

-163.400

-163.400

-163.400

-81.700 -81.700

-81.700 -81.700

-81.700 -81.700

-81.700 -81.700

-81.700 -81.700

-163.400

-163.400

-163.400

-163.400

-163.400

Lasten 6

Begrotingssaldo Economie, recreatie en toerisme Totaal lasten

113

Programma: 6 Onderdeel: B1

Economie, Toerisme en Recreatie Voorwaardelijk budget Afsluitdijk

Toelichting: Momenteel staat voor de Afsluitdijk € 500.000 voorwaardelijk in programma 10 opgenomen. Voor 2013 € 250.000 en voor 2014 € 250.000. Voorgesteld wordt deze middelen vrij te geven op basis van het door ons vastgestelde (22 januari 2013) en aan u ter kennisgeving gestuurde uitvoeringsplan De nieuwe afsluitdijk 2013-2015 voor ambitieagenda Afsluitdijk (briefnr 01042384).

Voorstel: Het in programma 10 opgenomen voorwaardelijk budget voor de Afsluitdijk vrij te geven in programma 6.

Exploitatie Progr. Lasten 6 10

Omschrijving Economie, toerisme en recreatie Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten

2013

2014

250.000

250.000

-250.000

-250.000

0

0

114

2015

2016

2017

0

0

0

Programma: 7 Onderdeel: B2

Sociaal beleid en zorg Voorronde Lagerhuis

Toelichting: Bij de begroting 2013 heeft u een structureel budget van € 5.000 per jaar beschikbaar gesteld voor de organisatie van de voorrondes van tv programma Op weg naar het Lagerhuis. Dit budget is toen in beleidsprogramma 1 neergezet, maar past beter bij de te behalen doelen en resultaten van beleidsprogramma 7.

Voorstel: Voorgesteld wordt het budget voor Op weg naar het Lagerhuis te verplaatsen van beleidsprogramma 1 naar beleidsprogramma 7.

Exploitatie Progr. Lasten 1 7

Omschrijving Bestuur en veiligheid Sociaal beleid en zorg Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

-5.000 5.000 0

-5.000 5.000 0

-5.000 5.000 0

-5.000 5.000 0

-5.000 5.000 0

115

Programma: 8. Onderdeel: B3

Kultuer, taal en underwiis Fryske molen

Toelichting: De stichtingen FryskeMole en Steunpunt Monumentenzorg Fryslân hebben in hun productplannen 2013 voor budgetsubsidie voorgesteld om € 28.700 subsidie te verschuiven van de FryskeMole naar Steunpunt Monumentenzorg. De Stichting FryskeMole is een vrijwilligersstichting en zal voor de instandhouding van hun molens worden ondersteund door het Steunpunt overeenkomstig het productplan. Met verwerking van de indexatie gaat het om een bedrag van € 29.200Aangezien de wijziging in de subsidiebudgetten financieel nog niet was doorgevoerd in de begroting 2013, kon dit bedrag nog niet in de subsidiebeschikkingen voor 2013 worden verwerkt. In de subsidiebeschikking is aangegeven dat deze zal worden gewijzigd na de begrotingswijziging.

Voorstel: Voorgesteld wordt om een bedrag van € 29.200 van De FryskeMole over te hevelen naar het Steunpunt Monumentenzorg

Exploitatie Progr. Lasten 8

Omschrijving Kultuer, taal en underwiis - St. FryskeMole Steunpunt Monumentenzorg Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

-29.200

-29.200

-29.200

-29.200

-29.200

29.200 0

29.200 0

29.200 0

29.200 0

29.200 0

116

Programma: 8 Onderdeel: B4

Kultuer, taal en underwiis Jeugdtheater

Toelichting: De Citadel voerde de afgelopen jaren voor ons de taak jeugdtheater uit en ontving daarvoor subsidie. Inmiddels bestaat de Citadel niet meer en is er nog overleg over wie deze taak op zich gaat nemen (in 2013 Tryater). Omdat de subsidie aan deze specifieke instelling vervalt, stellen wij voor het budget voor de Citadel om te zetten naar een algemeen budget voor de taak jeugdtheater. Dit totdat duidelijk is wie deze taak op zich neemt. Dan kan de subsidie aan die specifieke instelling toebedeeld worden.

Voorstel: Voorgesteld wordt het budget van de Citadelom te zetten in een algemeen budget voor jeugdtheater.

Exploitatie Progr. Lasten 8

Omschrijving Kultuer, taal en underwiis - De Citadel jeugdtheater - budget jeugdtheater Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

-32.000 32.000 0

-32.000 32.000 0

-32.000 32.000 0

-32.000 32.000 0

-32.000 32.000 0

117

Programma: 10 Onderdeel: B5

Algemene dekkingsmiddelen Toegang Skûlherne

Toelichting: Skûlherne is een provinciaal eigendom en is te bereiken via de ‘Terhernstersluis’. De sluis is als waterkering bij Wetterskip Fryslân niet meer nodig en zal buiten gebruik gesteld worden. Skûlherne is daardoor niet meer via de sluis te bereiken en dient er een nieuwe toegang gemaakt te worden. Daarnaast is de sluis een object van het Prinses Margriet-kanaal en zal overgedragen worden naar het rijk. De geschatte kosten van de toegang bedragen ca € 40.000. De nieuwe toegang valt onder de categorie bedrijfsvoeringskosten. In de budgetten van de bedrijfsvoering zijn geen directe middelen beschikbaar voor de aanpassing. Indirect zijn middelen beschikbaar als gevolg van de overdracht van het PM-kanaal naar het rijk. Eén van de gevolgen is dat er voor het onderhoud minder bedrijfsmiddelen nodig zijn en er materieel verkocht kan worden. Eén van de vaartuigen is niet meer nodig. De opbrengst van de afgeschreven vaartuig is toereikend om de toegangsweg te financieren.

Voorstel: De geraamde opbrengst van de verkoop van het provinciale vaartuig aan te wenden voor de nieuwe toegang voor Skûlherne, geschatte kosten € 40.000.

Exploitatie Progr. Baten 10

Lasten 10

Omschrijving

2013

Algemene dekkingsmiddelen Totaal baten

40.000

Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten

40.000

40.000

40.000

118

2014

2015

2016

2017

0

0

0

0

0

0

0

0

Programma: 10 Onderdeel: B6

Algemene dekkingsmiddelen Langdurig werklozen

Toelichting: Per abuis is er bij het inboeken van de bezuiniging op de bedrijfsvoering € 125.000 ingeboekt op het project werkervaring langdurig werklozen. Dit kan opgevangen worden vanuit het budget voormalig personeel, zodat zowel de bezuiniging op de bedrijfsvoering op dit onderdeel gerealiseerd is, als het project werkervaring langdurig werklozen doorgang kan vinden zoals voorheen.

Voorstel: Voorgesteld wordt omvanuit het budget voormalig personeel structureel € 125.000 over te brengen naar het budget voor het project werkervaring langdurig werklozen. De wijziging vindt budgettair neutraal plaats.

Exploitatie Progr. Lasten 10

Omschrijving Algemene dekkingsmiddelen - Budget voormalig personeel - Project werkervaring langdurig werklozen Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

-125.000

-125.000

-125.000

-125.000

-125.000

125.000

125.000

125.000

125.000

125.000

0

0

0

0

0

119

Programma: 10 Onderdeel: B7

Algemene dekkingsmiddelen Informatiseringsplan

Toelichting: Voor de kwaliteitsverbetering van de informatievoorziening van de provincie is voor 2011 budget beschikbaar gesteld. In het project ‘Naar het Nieuwe Provinciehuis’ zijn hieruit automatiserings- en informatiseringsprojecten gefinancierd die als doel hebben de manier van werken te moderniseren en meer efficiënt en resultaatsgericht te maken. Een aantal projectonderdelen uit 2012 zijn doorgeschoven in de realisatie naar 2013 en 2014. Van het budget van 2012 resteert nog € 472.039,- . Deze middelen zijn in 2013 en 2014 nodig om het programma It FryskeWurkjen te ondersteunen in de verdere uitrol van mobile devices, zaakgericht werken en de digitale samenwerkingsomgeving. Voorgesteld wordt om het restantbudget van 2012 beschikbaar te stellen vanuit de reserve infoplan aan het programma It FryskeWurkjen. Mocht dit geen doorgang vinden dan is er een dekkingsprobleem voor de ambities in 2013 en 2014.

Voorstel: De meerjarenraming aan te passen conform onderstaand voorstel. De mutatie verloopt budgettair neutraal via de reserve frictiekosten en infoplan

Exploitatie Progr. Baten

Lasten 10

Omschrijving

2013

2014

2015

2016

2017

Reserve informatiseringsplan Beschikking over reserve Totaal baten

300.000

172.000

300.000

172.000

0

0

0

Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten

300.000

172.000

300.000

172.000

0

0

0

2013

2014

2015

2016

2017

300.000

172.000

300.000

172.000

0

0

0

Reserves Progr. Lasten

Omschrijving Reserve informatiseringsplan Beschikking over reserve Totaal lasten

120

Programma: 10 Onderdeel: B8

Algemene dekkingsmiddelen Invulling bezuinigingstaakstelling € 6 miljoen

Toelichting: In de Begroting 2011 is de invulling van de bezuinigingen op de beleidsprogramma’s al verwerkt. Voor de taakstelling op de bezuiniging bedrijfsvoering is een stelpost opgenomen. Voor een aantal nog resterende stelposten is de invulling van de taakstelling bekend. Conform de gemaakte afspraak is bij de invulling van de taakstelling bedrijfsvoering gekeken naar bedrijfsvoering in de brede zin. Dat betekent dat ook bedrijfsvoeringsbudgetten welke in de beleidsprogramma’s zijn opgenomen hierbij betrokken zijn. Een deel van in de invulling vindt daar plaats en is hieronder per programma weergegeven.

Voorstel: De invulling van de taakstelling bedrijfsvoering breed conform onderstaand overzicht in de begroting te verwerken.

Exploitatie Progr. Lasten 2 4 5 6 7 8 9 10

Omschrijving Verkeer en Vervoer Milieu Landelijk gebied Economie, toerisme en recreatie Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en underwiis Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

-13.900 -5.200 -25.800 -9.800

-13.900 -5.200 -25.800 -9.800

-13.900 -5.200 -25.800 -9.800

-13.900 -13.700 -25.800 -1.300

-13.900 -13.700 -25.800 -1.300

-5.400 -13.400 -10.000 83.500

-37.900 -13.400 -10.000 116.000

-37.900 -13.400 -10.000 116.000

-37.900 -13.400 -10.000 116.000

-37.900 -13.400 -10.000 116.000

0

0

0

0

0

121

Programma: Onderwerp :

5 III. A1

Landelijk Gebied ILG

Toelichting: Naar aanleiding van het Onderhandelingsakkoord Natuur met het Rijk, zijn de voormalige ILG-rijksmiddelen gedecentraliseerd. De middelen zijn nog niet verdeeld over de verschillende onderdelen, maar ‘geparkeerd’ op een algemeen grootboeknummer (proceskosten). In deze begrotingswijziging wordt een eerste, beperkte herverdeling van deze middelen gedaan, om te voorkomen dat er overschrijdingen ontstaan. Bovendien zijn de ILG wijzigingen als gevolg van de bijstelling van het Jaarprogramma 2012-2013 in deze begrotingswijziging verwerkt. Samen met DLG wordt in de eerste helft van 2013 de toedeling en het kasritme van de overige geparkeerde middelen bepaald. Bij de 2eBerap zal hiervoor een begrotingswijziging aan PS worden voorgelegd. Per saldo vindt deze wijziging budgetneutraal plaats, er wordt wel een bedrag van ruim € 600.000,- doorgeschoven naar 2014 en € 2.525.000 naar 2015.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 5

Landelijk Gebied Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

602.400

2.525.000

0

602.400

2.525.000

-3.127.400 3.127.400

602.400

2.525.000

0

602.400

2.525.000

2013

2014

2015

2016

2017

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2016

2017

0

0

3.127.400

3.127.400

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

602.400

2.525.000

602.400

2.525.000

122

0

Programma: 6 Onderwerp : III. A2

Economie, toerisme en recreatie REP Wymbritseradiel

Toelichting: Er zijn projecten opgestart waarvan de voortgang sneller verloopt dan waarmee in de begroting rekening is gehouden. Op grond van de verleende beschikkingen zijn de middelen in tijd naar voren gehaald.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Lasten 6

Omschrijving

2013

2014

Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

1.567.000

13.000

1.567.000

13.000

Economie, toerisme en recreatie Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

1.567.000

13.000

2015

2016

2017

0 -1.580.000 1.580.000

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving

2013

2014

Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2015

2016

2017

0

0

1.580.000

1.580.000

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

1.567.000

13.000

1.567.000

13.000

123

0

Programma: 6 Onderwerp : III. A3

Economie, toerisme en recreatie REP FrieseMeren Project

Toelichting: Door vertragingen in plan- en besluitvormingsprocedures neemt de planvoorbereiding voor een aantal projecten meer tijd in beslag dan gepland. Het betreft de volgende projecten: masterplannen Franeker en Dokkum.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 6

Economie, toerisme en recreatie Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

2.000.000

0

2.000.000

-2.000.000

2.000.000

0

2.000.000

0

2.000.000

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2013

2014

2015

2016

2017

0

0

2.000.000

2.000.000

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

2.000.000

2.000.000

124

0

Programma: 6 Onderwerp : III. A4

Economie, toerisme en recreatie FrieseMeren Project (categorie A)

Toelichting: Door vertragingen in plan- en besluitvormingsprocedures neemt de planvoorbereiding voor het project Brug Jirnsum meer tijd in beslag dan gepland.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 6

Economie, toerisme en recreatie Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

100.000

459.700

0

100.000

459.700

-559.700

100.000

459.700

0

100.000

459.700

2013

2014

2015

2016

2017

0

559.700

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2016

2017

0

0

559.700

559.700

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

100.000

459.700

100.000

459.700

125

0

Programma: 6 Onderwerp : III. A5

Economie, toerisme en recreatie Convenant A7/Westergozone

Toelichting: Vanaf medio 2012 is het aantal ingediende en gehonoreerde subsidie-aanvragen in het kader van de convenanten A7Westergo behoorlijk toegenomen. Hierdoor worden de beschikbare budgetten deels naar voren geschoven.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Lasten 6

Omschrijving

2013

Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

1.746.000

Economie, toerisme en recreatie Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

1.746.000

2014

2015

2016

1.746.000

2017

0 -1.386.600

-359.400

1.386.600

359.400

1.746.000

0

0

0

0

2013

2014

2015

2016

2017

1.386.600

359.400

1.386.600

359.400

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

1.746.000

1.746.000

0

126

Programma: 6 Onderwerp : III. A6

Economie, toerisme en recreatie REP Dairy Campus Vrijgeven voorwaardelijk budget

Toelichting: Op 23 juni 2010 hebt u ingestemd met een provinciale bijdrage van € 2,5 miljoen over de periode 2010-2020 als (REP) cofinanciering voor een rijksbijdrage met als voorwaarde dat er ook een bijdrage uit het rijksdeel van het REP beschikbaar wordt gesteld door het Rijk. Het budget voor Diary Campus is daarom voorwaardelijk in de Begroting opgenomen. Een deel van het voorwaardelijke budget (€ 0,8 miljoen) is bij de 2eberap 2012 vrijgegeven. In april zal SNN de beschikking van de REP Middelen naar verwachting vrijgeven voor de periode 2013-2020. Wij stellen u daarom voor het resterende deel van het voorwaardelijk budget vrij te geven. Het gaat om een bedrag van € 1,7 miljoen over de periode 2013 t/m 2014. Na het afgeven van de SNN-beschikking zal op korte termijn gestart worden met de bouw van de Dairy Campus. Dit is sneller dan waar in de begroting rekening mee is gehouden. Daarom wordt een deel van het budget in de tijd naar voren geschoven.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten. Exploitatie Progr. Baten

Lasten 6 10

Omschrijving

2013

2014

Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

225.000

225.000

225.000

225.000

Economie, toerisme en recreatie Algemene dekkingsmiddelen Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

850.000

850.000

-625.000

-625.000

2015

2016

2017

0

-450.000 450.000

225.000

225.000

0

2013

2014

2015

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2016

2017

0

0

450.000

450.000

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

225.000

225.000

225.000

225.000

127

0

Programma: 4 Onderwerp : III. B1

Milieu Decentralisatie uitkering bodemsanering

Toelichting:Toelichting: Het Projectplan humane spoedlocaties” geeft aan dat alle locaties die op het overzicht spoedlocaties bodem met humane risico’s zijn vermeld , voor 31december 2015 worden aangepakt (gesaneerd of beheerst door middel vanbeveiligingsmaatregelen). Hiermee voldoet de provincie Fryslân aan het bodemconvenant voor de periode 2010 tm 2015 (gesloten tussen Rijk, IPO, VNG en UvW). In het projectplan en plan de campagne zijn op basis van de planningvan de uitvoering over de periode 2012 t/m 2015 de financiële uitgaven over de komende jaarschijven geactualiseerd. Deze wijken afvan het in de raming van het huidige meerjarenprogramma bodemsanering 2010- 2014 en het hierbij vastgestelde kasritme. De aanpak van bodemsaneringen vergt de nodige voorbereidingstijd zodat de meeste saneringen aan het eind van de programmaperiode zullen plaatsvinden. Ook zal in het jaar 2016 na einde het programma (31 dec 2015) nog betalingen en afrekeningen plaats vinden van de in het jaar 2015 gerealiseerde projecten. In deze begrotingswijzigingsvoorstel is het kasritme aangepast op basis van de meest actueel verwachte planning van uitgaven en wordt voorgesteld de planperiode van verwachte uitgaven voor dit programma tot en met 2016 te verlengen.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaande schema Daarnaast stellen wij u voor de looptijd van het programma te verlengen tot en met 2016.De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 4

Milieu Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

0

2015

2016

2.100.000

668.700

2.100.000

668.700

2017

0

-1.033.100 1.033.100

-1.735.600 1.735.600

2.100.000

668.700

0

0

2.100.000

668.7002.

0

2013

2014

2015

2016

2017

1.033.100

1.735.600

1.033.100

1.735.600

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

128

2.100.000

668.700

2.100.000

668.700

0

Programma: 5 Onderwerp : III. B2

Landelijk Gebied Gebiedsontwikkeling Franekeradeel-Harlingen

Toelichting: Als gevolg van diverse ontwikkelingen, zoals de onderhandelingen over de zoutwinning, de contractbesprekingen met de delfstoffenwinnaars en het afronden van het plan, is vertraging ontstaan in de voorbereiding van het gebiedsproject Franekeradeel-Harlingen. Hierdoor komen ook de uitgaven later op gang. In deze begrotingswijziging worden daarom middelen naar achteren geschoven, zodat uitvoering en bestedingen weer op elkaar aansluiten.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 5

Landelijk Gebied Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

700.000

700.000

700.000

0

700.000

700.000

700.000

-2.197.600 2.197.600

700.000

700.000

797.600

0

700.000

700.000

797.600

0

2013

2014

2015

2016

2017

0

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2.197.600

2.197.600

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

700.000

700.000

700.000

700.000

700.000

700.000

129

0

Programma: 5 Onderwerp : III. B3

Landelijk Gebied Gebiedsontwikkeling Centrale As

Toelichting: In eerste instantie was voor de gebiedsontwikkeling Centrale As een looptijd tot en met 2013 geraamd. De maatregelen in het kader van de gebiedsontwikkeling Centrale As loopt grotendeels parallel aan de aanleg van de weg, en worden veelal meegenomen in de aanbestedingen en contracten die voor de weg worden uitgevoerd. Een looptijd tot en met 2013 is niet haalbaar. Daarom wordt, op basis van een realistische inschatting van de uitvoering van de maatregelen, voorgesteld de looptijd van het project te verlengen tot en met 2015.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema en de looptijd te verlengen t/m 2015. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving

2014

2015

5.400.000

7.900.000

0

5.400.000

7.900.000

-13.300.000 13.300.000

5.400.000

7.900.000

0

5.400.000

7.900.000

2013

2014

2015

2016

2017

Centrale As Totaal baten

-13.300.000 -13.300.000

5.400.000 5.400.000

7.900.000 7.900.000

0

0

Centrale As Totaal lasten

-13.300.000 -13.300.000

5.400.000 5.400.000

7.900.000 7.900.000

2013

2014

2015

Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten Lasten 5

Landelijk gebied Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2016

2017

0

0

Investering Progr. Baten

Omschrijving

Lasten 0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2016

2017

0

0

13.300.000

13.300.000

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

5.400.000

7.900.000

5.400.000

7.900.000

130

0

Programma: 6 Onderwerp : III. B4

Economie, toerisme en recreatie FrieseMeren Project (categorie B)

Toelichting: Door vertragingen in plan- en besluitvormingsprocedures neemt de planvoorbereiding voor een aantal projecten meer tijd in beslag dan gepland. Het betreft de volgende projecten: elektrisch varen (electriconly routes), gemeentelijk onderhoudsbaggeren, sluisdrempel Makkum en turfroute. De aanvragen in het kader van de subsidieregeling voor oplaadpunten electrisch varen blijven achter bij de verwachtingen.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 6

Economie, toerisme en recreatie Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

1.035.500

3.497.300

0

1.035.500

3.497.300

-4.532.800

1.035.500

3.497.300

0

1.035.500

3.497.300

2013

2014

2015

2016

2017

0

4.532.800

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2016

2017

0

0

4.532.800

4.532.800

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

1.035.500

3.497.300

1.035.500

3.497.300

131

0

Programma: 7 Onderwerp : III. B5

Sociaal beleid en zorg SIF en armoede

Toelichting: N.a.v. de laatste tender van het SIF eind 2012 zijn nu de verplichtingen bekend en kan het kasritme van het budget aangepast worden op het uitbetalingsritme van de verplichtingen. Doordat de gehonoreerde projecten langer lopen dan de looptijd van het tijdelijke budget, brengt dit met zich mee dat voor het budget SIF een verlenging van de looptijd voorgesteld wordt.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 7

Sociaal beleid en zorg SIF Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

0

2015

2016

57.000

6.000

57.000

6.000

57.000

6.000

2017

0

-43.500

-19.500

43.500

19.500

0

0

57.000

6.000

0

2013

2014

2015

2016

2017

43.500

19.500

43.500

19.500

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

132

57.000

6.000

57.000

6.000

Programma: 7 Onderwerp : III. B6

Sociaal beleid en zorg Transitie sociaal beleid

Toelichting: Door de uitgestelde vaststelling van het Plan van aanpak (van oktober naar januari) is er vertraging in de uitvoering van het Plan van aanpak ontstaan. Dat betekent dat de middelen voor 2013 in beperkte mate besteed kunnen worden. Daarnaast heeft PS in januari 2013 een motie aangenomen waarin het tijdpad transitie met een jaar wordt opgeschoven. N.a.v. deze ontwikkelingen wordt voorgesteld het kasritme van het budget Transitie Sociaal Beleid aan te passen.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 7

Sociaal beleid en zorg Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

750.000

850.000

200.000

0

750.000

850.000

200.00

-1.800.000 1.800.000

750.000

850.000

200.000

0

750.000

850.000

200.00

0

2013

2014

2015

2016

2017

0

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

1.800.000

1.800.000

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

750.000

850.000

200.000

750.000

850.000

200.00

133

0

Programma: 8 Onderwerp : III. B7

Kultuer, taal en underwiis Boppeslach

Toelichting: In het rapport 'Tussen wens en werkelijkheid' van de inspectie van het onderwijs over de positie van het Fries in het onderwijs geeft de onderwijsinspectie aan dat zij niet meer naar de kwaliteit van het onderwijs in het vak Fries kan kijken voordat er een leerlingsvolgsysteem en een methode-onafhankelijke toets voor het vak Fries beschikbaar is. Op dit moment bekijken we in overleg met het Rijk hoe we een leerlingvolgsysteem en methode-onafhankelijke toets voor het vak Fries kunnen realiseren. Er zijn al wel enkele losse toetsen ontwikkeld, maar er is nog geen volledig leerlingvolgsysteem beschikbaar. Het laten ontwikkelen van deze toetsen kost tijd en geld. Vooral ook omdat we aan aanbestedingsregels gebonden zijn. Ook zullen niet alle toetsen in 2014 ontwikkeld kunnen worden. Daarnaast willen we vanwege materiaalontwikkeling Fries in het voortgezet onderwijs de in het kader van de schrijversbeurzen te realiseren jongerenliteratuur beschikbaar stellen voor de eerste klas van het voortgezet onderwijs. Deze boeken zijn in 2014 nog niet gereed. Het voorstel is daarom om de looptijd van het budget Boppeslach met 1 jaar te verlengen en € 600.000 van 2013 en € 1,4 miljoen van 2014 door te schuiven naar 2015. Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 8

Kultuer, taal en underwiis Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

2.000.000

0

2.000.000

-600.000

-1.400.000

600.000

1.400.000

0

0

2.000.000

2013

2014

2015

600.000

1.400.000

600.000

1.400.000

0

2.000.000

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2016

2017

0

0

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

2.000.000

2.000.000

134

0

Programma: 8 Onderwerp : III. B8

Kultuer, taal en underwiis University Campus Fryslân

: Toelichting: Een project vallend onder University Campus Fryslan verloopt sneller dan begroot. Hierdoor wordt een deel van de budgetten naar voren gehaald.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Lasten 8

Omschrijving

2013

2014

Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

32.700

114.000

32.700

114.000

Kultuer, taal en underwiis Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

32.700

114.000

2015

2016

2017

0 -104.900

-41.800

104.900

41.800

0

0

0

2015

2016

2017

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving

2013

2014

Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

0

135

Programma: 9 Onderwerp : III. B9

Ruimten en wonen Ruimtelijke kwaliteit

Toelichting: Voor de uitvoering van het programma ruimtelijke kwaliteit (onderdeel van uitvoeringsagenda streekplan) is voor 2013 t/m 2015 het budget streekplan/ruimtelijke kwaliteit beschikbaar. Uit het budget worden projecten van derden ondersteund (o.a.‘Moai Fryslân’, Ark Fryslân), en worden eigen initiatieven uitgevoerd ( o.a. onderzoek sloopsubsidieregeling, prijs ruimtelijke kwaliteit, uitbreiding expertise). Enkele projecten schuiven in de uitvoering en daarmee ook de kosten wat naar achter. Dit betreft het aantrekken van een provinciaal adviseur landschap/stedenbouw, dit vindt per medio dit jaar plaats i.p.v. in januari. Daarnaast zal i.v.m. de openbare procedure van Grutsk op ‘e Romte het implementatie en begeleidingtrajectGrutsk verschoven naar het eind van het jaar. Tenslotte is er nog onvoldoende zicht op verzoeken om procesbegeleiding bij concrete projecten. Voorgesteld wordt € 240.000 over te hevelen naar het budget van 2014

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 9

Ruimte en wonen Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

240.000

0

240.000

-240.000 240.000

240.000

0

240.000

2013

2014

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2015

2016

2017

0

0

240.000

240.000

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

240.000

240.000

136

0

Programma: 9 Onderwerp : III. B10

Ruimten en wonen Demografische ontwikkelingen

Toelichting: Voor de begeleiding en facilitering van de planmatige aanpak in de twee anticipeerregio’s demografische ontwikkelingen(KRIMP) krijgen we ondersteuning van het Ministerie van BZK.Daardoor zijn de kosten van de begeleiding en facilitering in deze regio’s geringer dan verwacht.Er wordt van uit gegaan dat deze middelen in een later stadium nog voor dit doel zullen worden aangewend Dit jaar wordt een aanvang gemaakt met de planmatige regionale aanpak buiten de anticipeerregio`s. Het opstellen van ambitiedocumenten en de stappen naar programmering en uitvoering lopen door tot 2015. Voorgesteld wordt een bedrag van respectievelijk € 100.000 en € 165.000 over te hevelen naar 2014 en 2015

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 9

Ruimte en wonen Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

100.000

165.000

0

100.000

165.000

-265.000 265.000

100.000

165.000

0

100.000

165.000

2013

2014

2015

2016

2017

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2016

2017

0

0

265.000

265.000

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

100.000

165.000

100.000

165.000

137

0

Programma: 9 Onderwerp : III. B11

Ruimte en wonen Decentralisatie uitkering bedrijventerreinen

Toelichting: In 2013 zijn tot nu toe nog geen plannen voor herstructurering van bedrijventerreinen door gemeenten ingediend. Uit contacten met enkele gemeenten leiden wij af dat mogelijk dit jaar nog wel plannen verwacht kunnen worden, maar dat deze vermoedelijk eerst in 2014 tot betalingen zullen leiden; slechts een gering deel zal vermoedelijk in 2013 kunnen worden afgerond. Geschat wordt dat dit maximaal € 100.000 zal bedragen. Gemeenten zijn onder de huidige economische omstandigheden terughoudend in hun projectvoorstellen voor herstructurering, mede vanwege de eigen financiële positie. De toestroom van herstructureringsplannen is mede daardoor minder dan verwacht Uitgangspunt in de subsidieregeling is een percentage van 25%. Vooralsnog wordt niet gedacht aan een hoger percentage, teneinde wel druk te houden op de noodzaak om de grondprijzen te verhogen om verdiencapaciteit te genereren voor de (toekomstige) herstructureringsopgave. Er zijn inmiddels stappen gezet om binnenkort in ambtelijke bijeenkomsten de aanpak van de herstructurering van bedrijventerreinen te bespreken. Wij stellen voor om een bedrag van € 1.175.400 in de begroting van 2013 over te hevelen naar 2014. Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 9

Ruimte en wonen Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

1.175.400

0

1.175.400

-1.175.400 1.175.400

1.175.400

0

1.175.400

2013

2014

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2015

2016

2017

0

0

1.175.400

1.175.400

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

1.175.400

1.175.400

138

0

Programma: 9 Onderwerp : III. B12

Ruimte en wonen Herstructurering woningvoorraad

Toelichting: Verbetering van de bestaande woningvoorraad is een speerpunt van het provinciale integrale stedelijke vernieuwingsbeleid. Daartoe is het Beleidskader Stedelijke vernieuwing 2012-2015 en het Aanvalsplan Herstructurering Friese Woningvoorraad op 25-04-2012 door PS vastgesteld. Voor de korte termijn worden ISV III middelen ingezet t.b.v. herstructurering van de woningvoorraad. Gezien de economische ontwikkelingen en de stagnatie op de woningmarkt, ligt het in de verwachting dat de projectontwikkeling eerst op gang moet komen, en/of dat eerder voorziene financiële dekking van voorgenomen projecten opnieuw beoordeeld moeten worden. Dit laatste is zeker van toepassing voor projecten waarbij woningcorporaties betrokken zijn. De uitvoering van stedelijke vernieuwingsprojecten neemt in de regel meer tijd dan 1 jaar (van planvoorbereiding, uitvoering naar oplevering), waardoor het wenselijk is de meerjaren begroting + de looptijd van het programma / kasritme aan te passen. Voorstel: De meerjarenbegroting en de looptijd van het programma aan te passen conform onderstaand schema. De mutatie verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten. Daarnaast stellen wij u voor de looptijd van het ISV programma te verlengen tot en met 2018.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 9

Ruimte en wonen Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

0

2016

2017

11.127.700

5.078.300

11.127.700

5.078.300

-807.400 807.400

-3.766.100 3.766.100

-11.632.500 11.632.500

11.127.700

5.078.300

0

0

0

11.127.700

5.078.300

2013

2014

2015

2016

2017

807.400

3.766.100

11.632.500

807.400

3.766.100

11.632.500

0

0

11.127.700

5.078.300

11.127.700

5.078.300

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

139

Programma: 4 Onderwerp : III. C1

Milieu Milieubeleidsplan

Toelichting: Dit betreft een project om met Friese gemeenten en diverse landelijke partijen de inwinning, raadpleging en ontsluiting van bodeminformatie gezamenlijk te regelen. Fase 1 van het project is afgerond; op dit moment wordt fase 2 vormgegeven. Dit betreft verdere ontwikkeling van de systemen en het betrekken van adviesbureaus en andere partijen. Uitvoering van fase 2 is vertraagd en zal grotendeels in 2013 met een uitloop naar 2014 plaatsvinden.

Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 4

Milieu Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

2016

2017

49.800

0

49.800

-49.800 49.800

49.800

0

49.800

2013

2014

0

0

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

2015

2016

2017

0

0

49.800

49.800

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

49.800

49.800

140

0

Programma: 4 Onderwerp : III. C2

Milieu Decentralisatie uitkering EU Zwemwaterrichtlijn

Toelichting: Het ministerie van I&M heeft vanaf 2012 middelen aan het provinciefonds toegevoegd (in de vorm van een decentralisatie-uitkering) als financiële compensatie voor de extra kosten die de provincies moeten maken voor intensivering van zwemwatertaken. Deze actie van het Rijk is een gevolg van de invoering van de Europese Zwemwaterrichtlijn en de nieuwe verplichtingen die daaruit voortvloeien voor de provincies. De uitbetaling vindt plaats in vier tranches over de jaren 2012 t/m 2015. Voor Fryslân bedraagtde uitkering in totaal €359.493 (dat is 4 x € 89.873). Voor de verantwoording van de besteding van gelden uit een decentralisatie-uitkering geldt een summiere rapportageplicht. De eerste tranche van € 89.873 is bij de tweede Berap 2012 doorgeschoven naar 2013 en in afwachting van de bestedingsvoorstel geparkeerd in programma 10. Voor deze extra kosten (toezicht, handhaving en informatie naar burgers) is een bestedingsvoorstel opgesteld tot en met 2017 (bijlage 2: Overzicht kosten intensivering zwemwatertaken). Na 2017 zullen de totale kosten moeten worden gedekt uit de eigen middelen. Voorstel: De begroting aan te passen conform onderstaand schema. De wijziging verloopt budgettair neutraal via de reserve tijdelijke budgetten.

Exploitatie Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal baten

Lasten 4

Milieu Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal lasten

2013

2014

2015

0

2016

2017

67.700

67.700

67.700

67.700

-91.000 91.000

-22.200 22.200

-22.200 22.200

67.700

67.700

0

0

0

67.700

67.700

2013

2014

2015

2016

2017

91.000

22.200

22.200

91.000

22.200

22.200

0

0

67.700

67.700

67.700

67.700

Reserve Progr. Baten

Omschrijving Reserve tijdelijke budgetten Vorming van reserve Totaal baten

Lasten Reserve tijdelijke budgetten Beschikking over reserve Totaal lasten

141

142

e

Bijlage III: Rapportage 1 berap 2013 Overzicht van aanbevelingen die door PS over- en aangenomen zijn en die afgehandeld zijn (met positief advies van CC): Onderwerp Aanbesteding openbaar vervoer in Fryslân 

NRK, 2009



Van de in totaal twaalf aanbevelingen zijn er vijf afgehandeld volgens de afdeling

Bedrijventerreinen en duurzaam ruimtegebruik in de provincie Fryslân 

NRK, 2009



Van de in totaal

Aanbeveling

De leidende rol bij duurzaamheid in Openbaar Vervoer In het Bestek zijn de acties/maatregelen van de provincie benoemd voor het OV op het krachtiger invullen gebied van duurzaamheid, daarnaast zijn de acties beschreven die in de afgelopen jaren zijn gerealiseerd. De provincie geeft door middel van Visie Duurzaam OV aan wat de plannen zijn voor de toekomst. De aanbeveling is hiermee opgevolgd. Het Provinciaal Verkeer- en Vervoerplan(PVVP) actu- Gewijzigd beleid wordt door de afdeling digitaal gepubliceerd. De aanbeveling is opgeeel houden. Als het vastgestelde beleid zoals geforvolgd. muleerd in het PVVP tussentijds wijzigt, verdient het gepubliceerd te worden De problematiek van halte- en busstations voortvarend PS hebben in 2009 een amendement aangenomen waarbij zij het college opdracht geeft aanpakken, vooral rondom de eigendomssituatie ervoor te zorgen dat busstations in overheidshanden komen. Daarvoor is geld vrijgemaakt uit het BDU. De busstations (Heerenveen, Oosterwolde, Dokkum, Sneek, Leeuwarden) zijn nu in eigendom van de provincie. Deze busstations zullen voor de zomer allen een opknapbeurt krijgen. Daarnaast zal de provincie verder gaan met het opkopen van busstations. De aanbeveling is opgevolgd. Het landelijke afstemmen van aanbestedingen en de Informatie over de landelijke situatie op het gebied van aanbestedingen OV zijn bij de Provinciale Staten meer bij het proces te betrekken afdeling bekend (bv. aanbestedingskalender). Informatie over de aanbestedingen worden per brief naar PS gestuurd. De aanbeveling is opgevolgd. In een provinciale verordening regelen dat gemeentelijke plannen voor bedrijventerreinen voldoen aan het uitgangspunt van duurzaam ruimtegebruik

De Verordening Romte is per 01-08-2011 van kracht, met daarin de verankering van de SER-ladder en de borging van de regionale samenwerking. De provincie heeft de bevoegdheid om op grond van de Wro per verordening regelen dat gemeentelijke plannen binnen één jaar nadat de provinciale verordening in werking is getreden, zijn aangepast aan het uitgangspunt van duurzaam ruimtegebruik. De regionale bedrijventerreinenplannen zijn inmiddels allen gereed en hebben de instemming van GS. De aanbeveling is opgevolgd.

Speelruimte te houden bij bestuurlijke afspraken. Te organiseren dat de provincie voldoende speelruimte heeft om invulling te geven aan haar wettelijke verplichtingen, in dien over de uitvoering van beleid in een vroeg stadium bestuurlijke afspraken worden gemaakt

Het rapport van de rekenkamer incl. reactie van GS, is op 2 sept. 2009 in de C’ie LLW aan de orde geweest. Uit de reactie van GS (op basis van advies prof. Koeman) blijkt dat de kritiek van de Rekenkamer niet juist is en dat de toetsing van de genoemde bestemmingsplannen correct heeft plaatsgevonden. Op 24 september 2009 is de Zienswijze van de Rekenkamer op het advies van prof. Koeman aan PS afgegeven. In overleg tussen de CdK en het presidium is destijds besloten om verder geen reactie meer af te geven; de conceptreactie van de dienst is derhalve niet meer uitgegaan. Daarmee is destijds impliciet besloten dat dit aspect van het onderzoek van de NRK en het daarmee annex zijnde advies, naast ons zou worden neergelegd. De aanbeveling is opgevolgd. In het jaarlijkse Uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer wordt meer informatie gegeven over de projecten dan voorheen, daarnaast wordt er per project beschreven wat het beoogde effect moet zijn van het project. De aanbeveling is opgevolgd.

zeven aanbevelingen zijn er twee afgehandeld volgens de afdeling

Mobiliteit NoordNederland 

NRK, 2007

Bevinding CC

Aandacht voor het concretiseren van doelstellingen, zodat achteraf beter bepaald kan worden of het gevoerde beleid succesvol is geweest. Dit kan in het Uitvoeringsprogramma, van het PVVP, duidelijk wor-

143

Afgehandeld

Overzicht van aanbevelingen die door PS over- en aangenomen zijn en die afgehandeld zijn (met positief advies van CC): Onderwerp 

Van de in totaal vijf

Aanbeveling

Bevinding CC

De NRK geeft aan om in het uitvoeringsprogramma aandacht te schenken aan de mate waarin het wegencategoriseringsplan in het PVVP nog actueel is

Het Uitvoeringsprogramma wordt meerjarig opgesteld en wordt in het laatste jaar geëvalueerd, actualiteiten over het wegencategorisering worden gebruikt voor het opstellen van het nieuwe programma. De aanbeveling is opgevolgd.

De NRK geeft aan dat de recente aanpassingen in werkwijze bij de uitvoering en beheersing van projecten ook daadwerkelijk in de praktijk gebracht moeten worden De NRK acht het noodzakelijk om systematisch bij te houden welke projecten zijn gerealiseerd en wat dit heeft opgeleverd

De werkwijze waarbij gewerkt wordt met startnotities, duidelijke projectdoelen, signalering van risico's en evaluatie achteraf, is ingevoerd bij het uitvoeren van projecten in het kader van het PVVP. De aanbeveling is opgevolgd.

den gemaakt

aanbevelingen zijn er vijf afgehandeld volgens de afdeling

De ontwikkeling van de jeugdzorg 

NRK 2011



Van de in totaal acht aanbevelingen zijn er acht afgehandeld volgens de afdeling

De afdeling is doorgegaan met het evalueren van projecten. Doordat er twee programma's vorig jaar tegelijk zijn opgesteld en de vaststelling daarvan een halfjaar uitliep, zijn er dit jaar geen monitoringsgegevens in het Uitvoeringsprogramma bekend gemaakt. De aanbeveling is opgevolgd. De NRK vraagt nadrukkelijk aandacht voor de regieDe regievoering is opgenomen in de volgende (beleids)documenten: de begroting, het voering op het totale proces van vormgeven en uitvoe- PVVP en het Uitvoeringsprogramma. De aanbeveling is opgevolgd. ren van het mobiliteitsbeleid Te sturen op een drastische verkorting van de doorDe doorlooptijd bij BJZ wordt bekend gemaakt in kwartaalrapportages, de afdeling zegt looptijden bij BJZ en de daarmee samenhangende hierover dat deze verder gemonitord en gestuurd wordt tijdens reguliere overleggen. Dit verbetering van het indicatieproces opdat jeugdigen heeft geleidt tot een verkorting van de doorlooptijden bij BJZ. De aanbeveling is opgesneller naar jeugdzorg kunnen worden doorgeleid volgd. waardoor het risico dat hun problemen tussentijds toenemen, afneemt Met zorgaanbieders in het kader van de subsidieverDe PxQ systematiek wordt nu gebruikt bij inkopen, deze systematiek wordt beschreven in lening op basis van de landelijke bekostigingeenhede beschikking. Daarnaast heeft de afdeling aangegeven dat ze in gesprek zijn met JHF den heldere kostprijzen af te spreken opdat de transover de opbouw van hun kostprijzen. De aanbeveling is opgevolgd. parantie in het zorgaanbod wordt vergroot en de provincie beter in staat is om aanbod en de prestaties van zorgaanbieders onderling te vergelijken en scherper in te kopen Actief te blijven stimuleren dat zorgaanbieders (inIn 2012 is de pilot integrale zorgprogramma Kind in Fryslân afgerond, hierin zijn verschilter)sectoraal samenwerken en gecombineerde zorglende verbeterpunten genoemd. Resultaat uit deze pilot is dat er een ordeningsprincipe is programma’s aanbieden aan jeugdigen (en gezinnen) en handvaten zijn opgesteld voor de samenwerking tussen de 1e lijn(zorgcoördinatie) en met een complexe problematiek passende jeugdzorg. 2de lijn(behandelcoördinatie). De aanbeveling is opgevolgd. Dit om te voorkomen dat deze jeugdigen (en gezinnen) die zeer kwetsbaar zijn, buiten de boot vallen dan wel te lang op jeugdzorg moeten wachten

144

Afgehandeld

Overzicht van aanbevelingen die door PS over- en aangenomen zijn en die afgehandeld zijn (met positief advies van CC): Onderwerp

Vraaggericht jeugdzorgaanbod in Fryslân 

NRK, 2006



Van de in totaal vijf aanbevelingen zijn er vijf afgehandeld volgens de afdeling

Toerisme en recreatie in Fryslân 

NRK, 2008



Van de in totaal vijf aanbevelingen zijn er vijf afgehandeld volgens de afdeling

Aanbeveling

Bevinding CC

Dat PS een brief ontvangt van GS met de stand van zaken met betrekking tot pleegzorg in Fryslân en de verbeteringen die op dit gebied hebben plaatsgevonden Dat PS wordt geïnformeerd over het (digitale) systeem van de wachttijden dat in Fryslân wordt gebruikt Na overleg met betrokken partijen informeert GS aan PS wanneer het plan van aanpak van het Transitieplan Jeugdzorg beschikbaar is Te bewaken dat de vier aanbevelingen voor bureau jeugdzorg daadwerkelijk worden uitgevoerd Doelstelling op het gebied van vraaggericht werken door bureau jeugdzorg en de zorgaanbieder te concretiseren Aansluiting met provinciaal beleid in subsidiebeschikkingen aan bureau jeugdzorg en de zorgaanbieder op te nemen door speerpunten nadrukkelijk te benoemen In de subsidiebeschikking aan de zorgaanbieder een duidelijke relatie te leggen tussen zorgmodules en (deel)bedragen die daarvoor beschikbaar worden gesteld zodat afrekenen op bezettingspercentages mogelijk wordt De positie in het krachtenveld te expliciteren door duidelijk te maken welke taken de provincie in haar uitvoerende rol oppakt en welke taken en verantwoordelijkheden zij als sturende overheid wil invullen

PS hebben via een brief informatie verkregen over de pleegzorg. De aanbeveling is opgevolgd.

Voor de Friese merenprojecten die nog in plan- of voorbereidingsfase zijn na te gaan of de verwachting van de werkgelegenheid die deze projecten moeten gaan opleveren realistisch is en deze verwachting indien noodzakelijk bij te stellen De effecten van toeristische ontwikkelingen op beschermde natuurwaarden bij de belangenafweging voorafgaand aan besluitvorming volledig in kaart te brengen Aan te sluiten bij algemeen gangbare methodieken voor de berekening van werkgelegenheid van toeristische projecten en deze consequent toe te passen

PS hebben via een brief informatie verkregen over het systeem van de wachttijden. De aanbeveling is opgevolgd. PS zijn over het Transitieplan Jeugdzorg per brief geïnformeerd en het onderwerp is meegenomen in het Beleidskader Jeugdzorg 2013-2014. De aanbeveling is opgevolgd. De afweging die gemaakt is, is of de aanbeveling transitieproof is en mogelijk in 2015 door de gemeenten zal worden geborgd in het nieuwe jeugdzorgstelsel Komt in reguliere overleggen met BJZ en JHF aan de orde, verder stelt BJZ jaarlijks cliëntprofielen op die een basis zijn voor het benodigde zorgaanbod. De aanbeveling is opgevolgd. De provincie heeft de speerpunten uit het Uitvoeringsprogramma Jeugdzorg 2012 in de subsidiebeschikking nadrukkelijker benoemd. De aanbeveling is opgevolgd. In de beschikking is vermeld dat er kwantitatieve afspraken zijn gemaakt en dat er afgerekend wordt op basis van PxQ financiering. In de beschikking zijn de categorieën en de bedragen inzichtelijk gemaakt. De aanbeveling is opgevolgd.

Bij de jeugdzorg ziet de provincie voor zichzelf een rol weggelegd in het stimuleren en faciliteren van samenwerking tussen de diverse uitvoerende organisaties(BJZ, Stichting Jeugdhulp Friesland). De rol die de provincie in de keten van jeugdzorg wil vervullen is een sturende in plaats van de uitvoerende rol. De provincie zal op basis van beleidsinformatie, vraagprognoses en kostprijzen sturen op een doeltreffende, efficiënte inzet van jeugdzorgmiddelen en een vraaggerichte zorg. De aanbeveling is opgevolgd. In 2010 is bij de evaluatie van de 1e fase FMP gebruik gemaakt van een uitgevoerde economische effectstudie van economisch adviesbureau Ecorys. Mede op basis daarvan is een herijkt uitvoeringsprogramma 2011-2015 voor de 2e fase opgesteld. De aanbeveling is opgevolgd. Er is door het adviesbureau Ecorys een ecologisch voortoets gedaan voor het FMP 2e fase. Dit onderzoek over ecologie is als afzonderlijke programmalijn in de Uitvoeringsprogramma 2011-2015 meegenomen. Hierin zijn de doelen, inzet, effecten en maatregelen beschreven. De aanbeveling is opgevolgd. Vanaf 2010 wordt de methodiek volgens de landelijke standaard gebruikt. De aanbeveling is opgevolgd.

145

Afgehandeld

Overzicht van aanbevelingen die door PS over- en aangenomen zijn en die afgehandeld zijn (met positief advies van CC): Onderwerp

Aanbeveling

Bevinding CC

Projecten tussentijds te monitoren en daarbij gebruik te maken van de resultaatsindicatoren die zijn gebruikt ter onderbouwing van de verwachte werkgelegenheidseffecten

De projecten worden gemonitord, hierbij wordt gebruik gemaakt van een programma volgsysteem dat specifiek voor Friese Meren is ontwikkeld. De verwachte werkgelegenheidseffecten zijn gerelateerd aan het investeringsvolume van het programma en de projecten op basis van de economische effectstudie van Ecorys. De aanbeveling is opgevolgd. De gebruikswaarde van het cijfermateriaal is sterk verbeterd doordat voor de monitoring van de werkgelegenheid vanaf 2010 consequent aangesloten wordt bij de methodiek volgens de landelijke standaard. Dit is toegelicht in het Toerdata rapport. De aanbeveling is opgevolgd.

De gebruikswaarde van het toeristisch cijfermateriaal te verbeteren zodat deze kan dienen als sturingsinformatie bij trends en ontwikkelingen en als verantwoordingsinformatie over de effectiviteit van projecten

146

Afgehandeld