COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN OOST 2013-17 Verslag van de Commissie Welstand en Monumenten Oost, gehouden op dinsdag 22 oktober 2013 in Utrecht Aanwezig :
Afwezig
:
T. Frantzen (voorzitter), de leden P. Diederen, N. Eerens, M. Reniers, H. Vlaardingerbroek en K. van Vliet, B. Van Santen (afdeling Erfgoed), W. Smits (afdeling Stedenbouw), M. van der Wiel (secretaris) en C. Boogert (uitvoerend secretaris) de leden J. Kamphuis en K. Tedder
OVERZICHT VERSLAG A
Ingekomen stukken en mededelingen
B
Notulen Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 oktober 2013
C C1
Algemeen Bouwschuttingen
D D1 D2 D3 D4 D5 D6
Bouwplannen Smakkelaarsveld – Leidsche Rijn – Van Sijpesteijnkade Vrouwe Justitiaplein 1 Servaasbolwerk15 Vredenburg 31 Menno van Coehoornstraat, tussen nrs 38 en 40 Daalseweghof 132
E E1 E2 E3
Nagekomen plannen Ganzenmarkt 2-6 Moreelsepark 3 Vleutenseweg 218 en 220
F
Overige bouwplannen Plannen met preadvies, lijsten d.d. 17-10-2013
G G1
Reclames Amsterdamsestraatweg 332
H
Rondvraag en sluiting
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 22 oktober 2013
A
Ingekomen stukken en mededelingen Geen onderwerpen.
B
Notulen van de Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 oktober 2013 Het verslag wordt met enkele wijzigingen vastgesteld.
C C1
Algemeen Bouwschuttingen Voorstel voor het commercieel benutten van tijdelijke bouwschuttingen Aanvraag : BlowUP media Ontwerp : BlowUP media Het voorstel betreft het bevestigen van op doek of plaatmateriaal geprinte, schuttinghoge reclame-uitingen op tijdelijke bouwschuttingen. Onderdeel van het voorstel is de aanlichting met led armaturen. Conclusie In de commissievergadering van 08/06 2010 is een soortgelijk voorstel besproken door de commissie, maar dan voor een concrete locatie (Kanaalstraat/Damstraat/Kanonstraat). Toentertijd was de commissie van mening dat dit een ongewenste ontwikkeling is en zij blijft dezelfde mening toegedaan: 'Het betekent een toename van reclameuitingen in het straatbeeld. In de openbare ruimte wordt uitgegaan van een beperkt aantal uitingen, veelal bevestigd in 'geregisseerd' straatmeubilair (abri's, mupi's etc.). Voor reclameuitingen op en aan gebouwen zijn gemeentelijke richtlijnen geformuleerd waar vergunning voor dient te worden aangevraagd. Op deze wijze wordt van gemeentewege de impact op het straatbeeld van reclameelementen zoveel mogelijk beheerd en beheerst. Een reclametoename op tijdelijke dragers zoals bouwschuttingen leidt tot dominantie van reclames ten opzichte van hun omgeving. Tevens wordt de precedentwerking en beheersbaarheid gevreesd. Het advies is negatief.'
D Bouwplannen D1 Smakkelaarsveld – Leidsche Rijn – Van Sijpesteijnkade (Ont) Definitief ontwerp HOV baan Aanvraag : Gemeente Utrecht, POS Ontwerp : Ector Hoogstad Architecten (zie notulen 23/04 2013) Status : collegiaal overleg Stedenbouwkundige Rademakers licht toe dat in de uitwerking van de oostelijke HOV baan tot definitief ontwerp, het tunneltracé door de bibliotheek, de aanlandingen van de brug over de Leidsche Rijn, het tracé ter plaatse van het noordblok en het verlichtingsplan zijn ingevuld. Het streven naar een zo gering mogelijke impact van de HOV baan op de omgeving wordt ondersteund door de keuze voor donker gekleurd, uv-bestendig, glad beton voor de brug, barriers en de draagconstructie in de Leidsche Rijn. De brughoofden zijn ingepakt in zwart strekmetaal: ter plaatse van de bibliotheek binnen de breedte van de brug en aan de zijde van het noordblok als rechte voorzetwand over een grote lengte, met daarachter transformatorruimten. De verlichting van de HOV tracés is in de barriers tussen en langs de sporen opgenomen. Aan de standaard openbare verlichting op fiets- en voetpadniveau is als enige een onderwaterarmatuur toegevoegd, dat de brugverdikking ter plaatse van het steunpunt in de Leidsche Rijn aanstraalt. Reactie van de commissie Het brugontwerp is conform eerder getoonde ontwerpen en de commissie vindt de keuze om deze in een donker beton uit te voeren begrijpelijk, mede met het oog op vervuiling. Het inpakken van het brughoofden in strekmetaal aan de langzaamverkeersroute wordt echter niet begrepen. Door deze bekleding toe te passen wordt de wand onderdeel van de infrastructurele kunstwerken op een plaats waar juist gepoogd wordt om meer binnenstadskwaliteiten te realiseren voor de langzaamverkeergebruikers. Door het richtingloze karakter van strekmetaal wordt ook geen visuele bijdrage geleverd aan een 'kortere, zachtere' beleving van de tunnel. Daarnaast is het in deze drukke omgeving weer een toevoeging van een nieuw materiaal. Conclusie De commissie is van mening dat het landhoofd van de brug bij de fiets- en voetgangerstunnel zoveel mogelijk moet worden ervaren als onderdeel van de stad in
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 22 oktober 2013
2
plaats van een infrastructureel object. Door de toepassing van strekmetaal (en de invulling met traforuimten) bestaat het risico dat er aan een drukbezochte langzaamverkeersroute een achterkantervaring ontstaat. De bekleding van het landhoofd bij de bibliotheek met strekmetaal is voorstelbaar maar bij het fietspad wordt een zachtere, meer binnenstedelijke oplossing gevraagd. Hierbij wordt geadviseerd af te stemmen op zowel de materialisatie van de kademuren ten behoeve van een rustiger beeld, als op het landhoofd van de verder gelegen fietsonderdoorgang. De keuze voor donker beton voor de brug stuit niet op bezwaren.
D2 (B)
D3 (B)
Commissielid Eerens neemt geen deel aan de bespreking van agendapunt D2 Vrouwe Justitiaplein 1 13-13668 Aanvraag omgevingsvergunning voor het bebouwen van een binnenplaats Aanvraag : Rijksgebouwendienst Ontwerp : DAAD Architecten (zie notulen 08/10 2013) Architect De Lange licht toe, dat, evenals bij eerdere toevoegingen, voor de invulling van de binnenplaats voor een autonome vormgeving is gekozen. Gestreefd is naar een strak, rustig beeld, bestaande uit een schachtvolume en glazen balustrades langs trappen en bordessen. De betonnen liftschacht is om akoestische redenen van viltpanelen voorzien, zo ook het plafond van de balie. Het glasdak sluit tussen de profielstenen onder de goot en de sluitstenen boven de vensters aan op de monumentale gevel. Reactie van de commissie Zoals de commissie eerder heeft verwoord, bestaat er geen bezwaar tegen het overdekken van de binnenplaats. Maar van het getoonde ontwerp in deze monumentale omgeving is zij niet overtuigd. Zij constateert dat de overige ingrepen in het complex een vorm van eenvormigheid hebben door in hun verschijningsvorm gebruik te maken van constructieve elementen. Deze zijn lichter, ingetogener en eenduidiger: voorliggende ingreep is als toevoeging meer afwijkend door de massieve ontwerpopzet en kleur- en materiaalkeuze. Het meubel met een bakstenen basement wordt niet als meubel ervaren en past niet bij het te handhaven karakter van deze binnenruimte. Ten aanzien van de dakconstructie meent de commissie dat er nog een slag gemaakt kan worden wat betreft de verfijning en transparantie. Conclusie De commissie is van mening dat het ontwerp van het dak en de aansluiting op de gevels overtuigender moet worden uitgewerkt qua verfijndheid en transparantie. Bij de overige nieuwe voorstellen (liftschacht, trappartij, balie) ontbreekt de coherentie in architectuurtaal, zowel wat betreft de ingrepen op zichzelf als in relatie tot de overige toevoegingen in en rond het monumentale gebouw. De voorgestelde ingrepen ogen vooralsnog te massief en tonen nog onvoldoende eigen architectonische kwaliteiten hetgeen ten koste gaat van de beleving van de monumentale gevelwanden van de ruimte. Servaasbolwerk15 13-03754 Aanvraag omgevingsvergunning voor het plaatsen (legaliseren) van zonnepanelen op het dak - aangepast voorstel / materialisering Aanvraag : M.J.W. Gosselink Ontwerp : Zon&Co (zie notulen 26/03 en 21/05 2013) Eerder is ingestemd met het verhogen van de driehoekige dakgedeelten tot gelijke hoogte met de bovenkant van de zonnepanelen. De voorgestelde oplossing blijkt lastig te realiseren en ontwerper Van der Meer geeft als alternatief het opvullen van bedoelde driehoeken met heldere kunststof (lexan) panelen, voorzien van een zonnepaneelprint en een donker gekleurde folie. Uitstraling en randafwerking zijn gelijk aan die van de zonnepanelen. Conclusie De commissie complimenteert de betrokkenen met hun uitgebreide en zorgvuldige zoektocht naar een goede oplossing voor de dakbedekking met zonnepanelen voor dit gebouw in het beschermd stads- en dorpsgezicht. Zij meent dat de ontwerper een geïntegreerde oplossing heeft gevonden voor de hoekpanelen die leidt tot een coherent dakvlak en in de toekomst als positieve referentie kan dienen voor soortgelijke situaties. Het aangepaste voorstel wordt enthousiast ontvangen en is vanzelfsprekend akkoord.
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 22 oktober 2013
3
D4 Vredenburg 31 13-11840 (Ont) Aanvraag omgevingsvergunning voor het in- en extern verbouwen van een winkel tot restaurant en expositieruimte Aanvraag : D.A. Schatz Ontwerp : Viktor van Hooff, architect (zie notulen 10/09 2013) Overeenkomstig het eerdere advies van de commissie heeft architect Van Hooff de historische ontwikkeling van de gevel onderzocht. In het voorliggend voorstel wordt de gevel vanaf de vensters op de verdieping tot maaiveld bekleed met geolied hardsteen. De eiken entreedeur ligt in het gevelvlak, de door hardsteen omkaderde etalageruit ligt diep terug. Reactie van de commissie De commissie meent de ambitie van de architect in het ontwerp te herkennen, maar ook in dit ontwerp mist zij de aansluiting met zowel het pand als de omgeving. In het oorspronkelijke puiontwerp worden diverse materialen toegepast maar de aanhechting met de erboven gebleven verdieping is wel aanwezig. In het voorliggende ontwerp ontbreekt de verfijning en wordt deze relatie niet gelegd. De pui tot de ramen op de eerste verdieping vormt een groot basement, waar de deur als losstaand onderdeel met een eigenstandige uitdrukking in is geplaatst en er een abstracte opening is aangebracht voor de etalage. Zowel onderling als ten opzichte van de omringende architectuur zijn de ingrepen 'los'. Dit wordt versterkt door de wijze van uitwerken bijvoorbeeld door een kozijnloos raam toe te passen. Conclusie De commissie mist ook in dit ontwerp de relatie met de bovenbouw en met de omgeving. De aanhechting van de erboven gelegen verdieping met het maaiveld moet plaatsvinden via de plint en die komt onvoldoende tot stand. De 'oude' en 'nieuwe' identiteit komen op geen enkele manier bij elkaar. Dit wordt ondermeer veroorzaakt door onvoldoende verfijning, de materiaalkeuze en de hoge mate van abstractie. De commissie adviseert negatief. D5 (O)
Menno van Coehoornstraat, tussen nrs 38 en 40 Voorlopig ontwerp vrijstaande woning Aanvraag : P. Cornips Ontwerp : Pascal Cornips, architect Status : collegiaal overleg De kavel is onderdeel van een terrein in de nabijheid van het Griftpark, begrensd door de Menno van Coehoorn- en de Stieltjesstraat. Op deze locatie staan drie te behouden (te verbouwen) gebouwtjes met een nutsverleden en aan weerszijden van de eerder besproken kavel Menno van Coehoornstraat 40 liggen twee nieuwbouwkavels. Voor alle vijf kavels heeft de afdeling Stedenbouw een 'paspoort' ontwikkeld, waarin de bebouwingsmogelijkheden zijn vastgelegd, maar de beeldkwaliteit niet is vastgelegd. Stedenbouwkundig uitgangspunten zijn de zelfstandigheid van de bestaande en nieuwe bouwvolumes ten opzichte van elkaar en het plaatsen van de nieuwbouw in de rooilijn. Architect Cornips licht het ontwerp voor zijn toekomstige woning toe. Op de begane grond ligt aan de straat een relatief gesloten gevel met entree, berging, sanitair en dergelijke, met daarachter de woonruimte aan de tuin op het noorden. Op de verdieping bevindt zich aan de straatzijde een woningbrede, beglaasde overloop, met daarachter de slaapvertrekken. De verhoogde gevels vormen de balustrade voor het terras op het platte dak. Het rechthoekige volume is bekleed met verticale, smalle, zinken felsbanen, antracietgrijs gepatineerd. Horizontale onderbrekingen ter hoogte van boven- en onderkant van de overlooppui delen de gevelvlakken en maken de verdieping afleesbaar. Reactie van de commissie De commissie is van mening dat de ontwerprichting past in de nieuwe stedenbouwkundige structuur waar een rijtje zelfstandige blokken de introductie van de straat vormt. Ook meent zij dat het een goed ontwerp betreft maar dat het concept krachtiger kan worden doorgewerkt om een helderder en scherper gebouw neer te zetten. De commissie geeft hiervoor een aantal collegiale adviezen. Daarnaast zijn er twee aandachtspunten waar de architect in een vervolgontwerp om een reactie wordt gevraagd: om het plan meer te laten hechten aan de omgeving is het wenselijk het zicht op het Griftpark herkenbaar in de
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 22 oktober 2013
4
gevelopbouw mee te nemen en er zijn vragen over de wijze waarop de toegang naar het achtergebied aansluit op de woning. Conclusie De commissie is van mening dat het ontwerp naar vorm en schaal in zijn omgeving past, omdat het wat betreft de stedenbouwkundige structuur onderdeel uitmaakt van een aantal losse blokken die in de gekozen architectuurtaal uitgewerkt kan worden. Zij meent dat er sprake is van een goed ontwerp maar in de geveluitwerking kan dit aan scherpte winnen. Buiten een paar collegiale opmerkingen, duidt de commissie nog op twee aspecten: * om de relatie met de omgeving te vergroten wordt geadviseerd het zicht op het Griftpark herkenbaar in de gevel tot uitdrukking te laten komen; * de toegang naar de achtertuin is nog niet overtuigend opgelost als onderdeel van de architectonische compositie van de straatgevel. D6 (R)
Daalseweghof 132 13-16142 Aanvraag omgevingsvergunning voor het bouwen van een derde bouwlaag op een woning en het wijzigen van de voorgevel Aanvraag : n.v.t. Ontwerp : Architektenkollektief Op een hoekwoning van een cluster gelijkvormige, gekoppelde, plat afgedekte woningen wordt een dakopbouw aangevraagd. De toevoeging volgt iets terugliggend de rechthoekige contour van het onderliggende, gemetselde volume, is bekleed met grijs plaatmateriaal en heeft een dakrand met overstek, die een wat vergrote versie van de op een lager niveau van de woning voorkomende dakrand is. Forse, overhoeks geplaatste vensters zorgen voor daglichttoetreding. Reactie van de commissie De commissie herkent in de dakopbouw het streven om aan te sluiten bij de bestaande omringende architectuur. De gekozen middelen echter wijken net teveel af, zoals de raamindeling en het plaatmateriaal. Geadviseerd wordt voor de dakopbouw de derde en vijfde laag op de omringende bebouwing als uitgangspunt te nemen en deze taal/dit type voor een derde laag op deze woningen toe te passen. Conclusie De commissie adviseert om voor de dakopbouw de derde en vijfde laag van de nabije bebouwing in dit plangebied als inspiratiebron c.q. uitgangspunt te hanteren. Het Bureau CWM wordt gevraagd begeleiding in deze op zich te nemen. Aanvraag wordt vooralsnog aangehouden.
E E1 (B)
Nagekomen plannen Ganzenmarkt 2-6 Voorstel voor het wijzigen van de voorgevel van drie monumentale panden Aanvraag : n.v.t. Ontwerp : Lukas de Jong Architectuur Naar aanleiding van vooroverleg met de afdeling Erfgoed en het Bureau CWM, worden twee voorstellen voor aanpassing van de begane grondgevel voorgelegd. In het ene voorstel is het rechter van de twee bestaande etalagevensters tot circa winkelvloerhoogte verlengd, in het andere geldt dit voor beide vensters. Vormgeving en materialisering van de vensters blijft overigens overeenkomstig bestaand. Conclusie Het betreft een nog gave gevel uitgevoerd in een relatief eenvoudige, rustige architectuur. Bij deze uitstraling past symmetrie en dus heeft het voorstel om beide vensters te verlengen de voorkeur. Om de vensters zo goed en zorgvuldig mogelijk aan te laten sluiten op het totale gevelbeeld wordt geadviseerd aan de onderzijde, boven de plintstrook, een natuurstenen raamdorpel te plaatsen overeenkomstig bestaand.
E2 (B)
Moreelsepark 3 Voorstel voor extra trapleuningen hoofdentree Aanvraag : Stavast Bewaar Ontwerp : onbekend Op de brede buitentrap naar de hoofdentree van HBG III, 'De Inktpot', wordt voorgesteld in lijn met de gevelkolommen een tweetal extra leuningen te plaatsen. De leuningen zijn ter plaatse van het entreebordes horizontaal en worden bevestigd aan de gevelkolommen. Per
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 22 oktober 2013
5
twee traptreden is een baluster met voetplaat voorzien, het geheel wordt met chemische ankers bevestigd. De leuningen en optioneel de balusters zijn gedacht in gebruineerd messing. Conclusie De commissie heeft geen bezwaar tegen leuningen gezien de schaal van het gebouw. Wel is het gewenst een zo ondergeschikte vormgeving hiervoor te hanteren en derhalve meent de commissie dat minder balusters en geen knik aan het einde (los van het gebouw) hiertoe een bijdrage zouden kunnen leveren. Daarnaast wordt geadviseerd de materialisering en kleurstelling zoveel mogelijk te laten overeenkomen met de oorspronkelijke leuningen aan de zijkanten van de trap. E3 (St)
Vleutenseweg 218 en 220 13-13850 Aanvraag omgevingsvergunning voor het bouwen van een aanbouw aan de achterkant van een woning en het verbouwen van een balkon tot dakterras Aanvraag: n.v.t. Ontwerp: n.v.t. (zie notulen 04/12 2012) De commissie wordt gevraagd een uitspraak te doen over de dakkapel aan de voorzijde van nummer 220. Conclusie In december 2012 heeft de commissie reeds geadviseerd over een dakkapel aan de voorzijde en dit advies wordt overgenomen voor deze aanvraag: de dakkapel is breder dan de volgens de criteria gestelde helft van de breedte van het dakvlak. De commissie ziet geen aanleiding om van de criteria af te wijken: uitgangspunt is dat een dakkapel ondergeschikt dient te zijn aan architectuur en omgeving, hieraan voldoet deze brede dakkapel niet. Door de breedte wordt het zicht op het dakvlak ontnomen. Daarnaast vormt het pand een architectonische eenheid met het belendende pand: door de brede dakkapel wordt deze eenheid geschaad. De commissie blijft bij haar negatieve advies.
F
Overige plannen De plannen, genoemd in de lijst d.d. 17 oktober 2013, zijn met een preadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. De leden van de commissie hebben besloten de advisering over te nemen. De preadvisering is verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria, zoals vastgelegd in de welstandsnota. Samenvattend: Open : Verandering en handhaving zijn beide mogelijk, zowel naar structuur als naar architectuur. Respect : Essentiële eigenschappen van de aanwezige bebouwings- en omgevingskarakteristiek worden gerespecteerd. Behoud : Behoud en herstel van het aanwezige bebouwingsbeeld en versterken van de bestaande of historisch bepaalde karakteristiek van stedenbouwkundige, architectonische, landschappelijke of cultuurhistorische aard. Stimulans: Het gebied vraagt vanwege zijn bijzondere of markante karakter extra aandacht voor versterking en stimulering van het beeld. Indien van toepassing, zijn de aanvragen getoetst aan de (welstands)criteria, zoals geformuleerd in de welstandsnota. De lijsten zijn ter inzage op het secretariaat en in te zien via de website http\\www.welstandutrecht.nl.
G G1 (St)
Reclames Amsterdamsestraatweg 332 13-10711 Aanvraag omgevingsvergunning voor het aanbrengen van een lichtreclamebakken aan de gevel Aanvraag: Café Restaurant Side Ontwerp: onbekend In de aanvraag wordt tegen bestaande beplating een lichtreclamebak voorgesteld en een haaks tegen de gevel geplaatste bak. Conclusie De betreffende aanvraag bevindt zich in een gebied waar beleidsniveau 'Stimulans' (welstandsnota) aan is toegekend. Dit betekent dat indien er zich een wijziging plaatsvindt dit moet leiden tot een verbeterde kwaliteit van de omgeving. In onderhavige aanvraag is
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 22 oktober 2013
6
daarvan geen sprake. Met name de horizontaal geplaatste lichtbak is door de wijze van plaatsing (tegen het onderliggende voormalige reclamebord) kwalitatief sterk onder de maat. De armoedige uitstraling van de pui wordt erdoor versterkt. Tevens is de reclameuiting te groot, waardoor deze niet voldoet aan de reclamerichtlijnen. De voornaamste reclamerichtlijn betreft de ondergeschiktheid van reclame-uitingen ten opzichte van architectuur en omgeving: door de omvang van de aangevraagde horizontaal geplaatste bak domineert deze zowel het gevel- als het straatbeeld. Ook dit levert geen bijdrage aan de gewenste kwaliteitsimpuls voor dit gebied. Tevens dient ten behoeve van het straatbeeld de haakse reclame-uiting lager geplaatst te worden, in lijn met een (aangepast) tegen de gevel geplaatst reclame-element. Aanvraag wordt voorzien van een negatief advies. H
Rondvraag en sluiting De volgende commissievergadering vindt plaats op 5 november 2013.
De voorzitter,
De secretaris,
T. Frantzen
M. van der Wiel
Per 1 juli 2004 wordt de welstandsadvisering verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria zoals geformuleerd in de welstandsnota 'De schoonheid van Utrecht' (vastgesteld door de raad van de gemeente Utrecht d.d. 24 juni 2004). (O) = open (R) = respect (B) = behoud (St) = stimulans (Ont) = ontwikkelingsgebied
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 22 oktober 2013
7
