nr 1 2010
bulletin
• Peter Weda (TMZ) over schaalvergroting en specialisatie • Extra aandacht voor diensten • Rien Meijerink (RVZ) over kosten in de zorg • Inkoopmarkten in kaart
Dé inkoopcoöperatie van de zorg
Sluitende voedingsbegroting? Dat kan! Krijgt u uw voedingsbegroting gegarandeerd sluitend? Wij helpen onze klanten goedkoper in te kopen en maaltijden verstrekken, zonder concessies te doen aan kwaliteit, gemak, efficiency en -vooral- zonder enige concessie
Over ons
aan cliënttevredenheid. Ervaring leert dat de
Distrivers is totaalleverancier en aanbieder van maaltijdverstrekkingsconcepten aan meer dan 400 instellingen in Nederland, waaronder Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, Universitair Medisch Centrum in Groningen, Radboud Universiteit Nijmegen en vele ziekenen verzorgingshuizen in heel Nederland.
cliënt-garantie-formule van Distrivers 15% integrale besparing oplevert! Slimme oplossingen waarmaken Een van onze slimme oplossingen is de cliënt-garantieformule. Uw cliënten moeten elke maaltijd als lekker en verzorgd ervaren. In de cliënt-garantie-formule worden alle aspecten van de maaltijdvoorziening meegenomen, van culinaire bereiding tot logistiek en van automatisering tot uitserveren. Samen kunnen we dan een optimale organisatie en prijs/kwaliteitsverhouding realiseren. En maximale cliënttevredenheid. Aantoonbaar.
Op het gebied van ‘goed georganiseerd’ heeft Distrivers een uitstekende reputatie opgebouwd bij haar afnemers. Zo werkt Distrivers met geavanceerde logistieke en administratieve systemen, waardoor het mogelijk is op cliënt- en/of afdelingsniveau uit te leveren en op afdelingsniveau te factureren. Wilt u meer weten over Distrivers? Wij zitten - en staan! - voor u klaar!
Distrivers Hoogeveen De Stroom 5 7901 TG Hoogeveen T 0528 229260 www.distrivers.nl
Ridderkerk Handelsweg 70 2988 DB Ridderkerk T 0180 626485
INHOUD
VOORWOORD Inkoop in de zorg: stijgende kosten versus inkoopoplossingen op maat
4
In gesprek met
Interview met Peter Weda en
Fred Schrander (TriviumMeulenbelt
Zorg) over schaalvergroting en
Kostenbeheersing in de zorg is belangrijker dan ooit. Als inkoopcoöperatie ván de zorg doet Intrakoop er alles aan om de groeiende rol van inkoop binnen uw zorginstelling duidelijk op de kaart te zetten. Steeds meer organisaties zien Intrakoop als een uitstekende kans tot inkoopsamenwerking: volumes bundelen, kennis delen, risico’s beperken. Hierdoor kunnen zij zich steeds meer op hun kerntaken als zorgorganisatie focussen. Peter Weda, voorzitter van de raad van bestuur van TriviumMeulenbeltZorg, vertelt over de groei die zijn instelling doormaakt en de manier waarop Intrakoop zijn organisatie daarbij ondersteunt.
specialisatie
6
Nieuwsberichten
Inkoopmarkten in de zorg:
top down en bottom up
7
Diensten
Sint Jacob over Van Gansewinkel
8
Diensten
Prof. drs. Rien Meijerink, voorzitter van de Raad voor de Volksgezondheid & Zorg, ziet kosten als een van de belangrijkste knelpunten in de zorg de komende jaren. Hoe hij tegen de kostenont wikkelingen en mogelijke oplossingen aankijkt, leest u in dit bulletin. U weet ongetwijfeld hoe uw uitgaven zich verhouden tot het aantal bedden in uw instelling. Maar weet u zeker dat u niet teveel geld uitgeeft? Met de Intrakoop Inkoopcheck krijgt u snel en eenvoudig inzicht in uw inkoopkosten in vergelijking met andere instellingen in uw sector.
Textielvoorziening op maat
Verder laten we leden aan het woord over hun ervaringen met onder andere Intrakoop E-inkopen, de begeleiding van Intrakoop bij de individuele aanbestedingen textiel en ervaringen met diverse intekenovereenkomsten. Uw inkoopcoöperatie biedt steeds meer kostenbesparende inkoopoplos singen op maat. Maakt u daar al optimaal gebruik van?
12 Diensten
Frank Kaptein
Al
kerngezond!
AGENDA 25 maart en 1 april Regiobijeenkomst ‘ZZP en de voedingsdagprijs’ Exclusief voor leden organiseert Intrakoop regiobijeenkomsten met als thema “ZZP en de voedingsdagprijs”. Wat betekent dit voor de inkoop van voeding en uw organisatie? Samen met u inventariseren wij de knelpunten, wisselen we ervaringen uit en reiken we oplossingen aan. Interesse? Kijk voor meer informatie op www.intrakoop.nl bij Agenda en meld u aan.
13 april SAASINDEZORG/Financieel Congres Online ERP-software heeft alles te maken met financiële stromen in organisaties. Daarom organiseren Intrakoop en TBlox het SAASINDEZORG/Financieel Congres. Voor financiële managers in de zorg. Zorginstellingen die online software gebruiken verzorgen de presentaties. Onderwerpen zijn onder meer: online grootboek voor de zorg, e-factuurscannen en contractenbeheer. Meer informatie op www.saasindezorg.nl.
10 In gesprek met
Interview met Rien Meijerink
(RVZ) over kostenontwikkeling
in de zorg
Op de goede weg met schoonmaak
13 Nieuwsberichten
Weinig inzicht in voedingsdagprijs
Regiobijeenkomst ZZP
14 Nieuwsberichten
Aanbesteding tilliften afgerond
Betrokkenheid leveranciers
15 Nieuwsberichten
Unieke overeenkomst
personeelsdiensten
Succesvolle aanbesteding
kantoorartikelen
Nieuwe medewerkers
16 Intrakoop Facilitair
Facilitaire barometer
16 Intrakoop Energie
Hulp bij energiebesparingsplan
17 Intrakoop E-inkopen
Snelle implementatie
19 Intrakoop
Overzicht aanbestedingen
en projecten
8 juni Intrakoop ledenbijeenkomst De ledenbijeenkomst is dé dag van het jaar voor Intrakoop-leden en - leveranciers om elkaar te ontmoeten en bij te praten over inkoopontwikkelingen in de zorg. Meer informatie volgt eind april. Reserveer 8 juni alvast in uw agenda! 3
INGesPrekMet
Schaalvergroting vraagt om specialisatie “Middelgrote zorginstellingen kunnen in de huidige marktsituatie alleen succesvol opereren door schaalvergroting. Wij doen dat door bepaalde disciplines af te stoten en ons aan te sluiten bij de coöperatieve organisatie Intrakoop”, aldus Peter Weda, voorzitter van de raad van bestuur van TMZ. TMZ (TriviumMeulenbeltZorg) is een middelgrote organisatie die verpleeghuiszorg, Links: Peter Weda Rechts: Fred Schrander
4
verzorgingshuiszorg en thuiszorg levert in Twente.
De marktwerking in de zorg heeft al het nodige
inkopers. Maar wat voor de wasserij en de
hun kennis. Omdat de eigen inkoopfunctie is
teweeg gebracht. De concurrentie neemt toe
voeding geldt, geldt ook voor inkoop.
ingekrompen, doen we ook een beroep op
(zelfs schoonmaakbedrijven gaan in de thuis
“Als middelgrote organisatie is het moeilijk
personele ondersteuning op projectbasis door
zorg), de kosten moeten omlaag en de kwaliteit
om zo scherp mogelijk in te kopen tegen een
Intrakoop Services”, vertelt Weda.
omhoog. Dat laatste is volgens Weda onder
zo hoog mogelijke kwaliteit. Daarbij zijn we
Intrakoop Services heeft inmiddels een inkoop
meer te bereiken door de ondersteunende
vooral kwetsbaar als het gaat om deskundigheid.
scan uitgevoerd. Doel is om uiteindelijk het
diensten, het facilitaire bedrijf, anders te
We kunnen één inkoper daarvoor aanstellen,
inkoopproces zo rationeel mogelijk in te vullen.
organiseren. “Wij zijn zorgverleners, dat is ons
maar die kan onmogelijk over alle onderwerpen
Schrander: “Met de cijfers uit de scan in de hand
vak. Voor een middelgrote organisatie als de
alles weten. Bij inkoop gaat het om een breed
kunnen we het aantal leveranciers verminderen
onze is het efficiënter om andere activiteiten uit
scala aan onderwerpen: van energie en voeding
en duidelijke afspraken maken. Daarbij maken
te besteden, zoals de wasserij, de keuken én de
tot verpleegmateriaal en tilliften. Om grip te
we natuurlijk gebruik van de kennis van onze
inkoop. Dat we bij dat laatste een beroep doen
houden op de hele keten, van bestellen tot
zorgmedewerkers. Zij weten immers als
op Intrakoop ligt eigenlijk wel voor de hand.
factureren, is vrijwel onmogelijk. We zijn te
geen ander aan welke eisen producten
Door fusies en overnames worden onze
klein om de keten in eigen beheer te houden.
moeten voldoen.”
leveranciers steeds groter en machtiger. Om
Vandaar dat we besloten hebben om met
“Ook zijn we aan het onderzoeken hoe we
succesvol tegenwicht te bieden zie je dat veel
Intrakoop in zee te gaan”, licht Schrander toe.
het inkoopproces kunnen decentraliseren.
collega’s besluiten ook te fuseren. Maar je kunt
Alle vestigingen gaan dan zelf via de website
je ook aansluiten bij een coöperatieve organisatie
Coöperatieve gedachte
hun bestellingen rechtstreeks doen bij vaste
als Intrakoop. Daar hebben wij voor gekozen.”
“We kiezen daarbij voor Intrakoop omdat
leveranciers. Dit scheelt heel veel aan opslag-
we geloven in de coöperatieve gedachte.
en distributiekosten. Door het bestellen en
Snelle verandering
Een coöperatie is een stukje van onszelf en dat
factureren te koppelen aan de administratie
Fred Schrander, secretaris van de raad van
maakt dat we ook invloed kunnen uitoefenen
wordt het hele proces versneld en bovendien
bestuur en manager facilitaire zaken, vertelt
op de manier van werken. Zo kunnen we
transparanter. Intrakoop adviseert ons ook bij
hoe de organisatie op dit terrein de laatste jaren
ervoor zorgen dat bijvoorbeeld niet alleen wordt
dit traject.”
is veranderd. “Zo’n twee jaar geleden deden
gekozen voor de goedkoopste aanbieding, maar
we alles nog in eigen beheer; de keuken, het
dat er ook rekening wordt gehouden met de
Overigens wil de nauwe samenwerking met
magazijn, de wasserij en de inkoop. Maar gezien
continuïteit. We moeten langere tijd samenwer
Intrakoop nog niet zeggen dat TMZ ook alles
de kosten en om aan kwaliteits- en milieueisen
ken met leveranciers en dat maakt dat een goede aan Intrakoop overlaat. Weda: ”Positief is dat we
te kunnen blijven voldoen is het veel efficiënter
relatie met hen ook meetelt”, benadrukt Weda.
via Intrakoop een grotere inkoopmacht hebben,
om juist deze activiteiten uit te besteden.”
Zorgvuldig omgaan met relaties is één van de
maar we moeten wel kritisch blijven over de
Vanwege de milieueisen was uitbesteding van
kenmerken van TMZ. Ook als het gaat om de
kwaliteit van de dienstverlening, vooral als het
de wasserij het eerste aan de beurt. Er is vrijwel
eigen medewerkers. Want het uitbesteden van
gaat om de immateriële zaken. Door als leden
geen organisatie meer die de wasserij nog in
activiteiten heeft, volgens Weda, grote gevolgen
de vinger aan de pols te houden, blijft Intrakoop
eigen huis heeft. Datzelfde geldt voor de
voor de werkzaamheden van de medewerkers.
scherp. Dus dat zullen we in de toekomst ook
keukens. Vroeger had iedere zorglocatie zijn
“We hebben bij de veranderingen er bewust
blijven doen.”
eigen productiekeuken. Om aan de strenge
voor gekozen niet te bezuinigen op het aantal
HACCP-eisen te kunnen voldoen zijn echter
zorgmedewerkers (de handen aan het bed).
enorme investeringen nodig. Het is veel
Daarin onderscheiden we ons van andere
TMZ (TriviumMeulenbeltZorg) levert
efficiënter om met halffabricaten te gaan
zorginstellingen die dat vaak wel doen. Dat
verpleeghuiszorg, verzorgingshuiszorg en
werken die op locatie, op afdelingsniveau
betekent wel dat er functies vervielen en een
thuiszorg in Twente. De organisatie heeft
kunnen worden afgewerkt.
aantal mensen ander werk moest gaan doen.
een omzet van 70 miljoen euro en telt
“Op deze manier kunnen we veel flexibeler
Dat gaat niet van de ene op de andere dag.
twintig locaties (inclusief steunpunten
opereren. Wat ons productenaanbod betreft,
We zijn pas tot de uitvoering overgegaan nadat
voor thuiszorg). In totaal wonen er in
krijgen de bewoners veel meer keuzemogelijk
we intern draagvlak hadden gecreëerd. En we
het verzorgingsgebied van TMZ ongeveer
heden. Ze kunnen kiezen uit wel 50 soorten
hebben gekeken naar ‘natuurlijke’ momenten,
300.000 mensen.
gehaktballen en 31 groentes. Maar ze kunnen
zoals medewerkers die met pensioen gaan.” TMZ maakt op verschillende manieren
voortaan ook bepalen op welk tijdstip ze eten”, vertelt Weda.
Ook in de toekomst samen sterk
gebruik van de diensten van Intrakoop.
Personele consequentie was wel dat de koks een
TMZ werkt nu op verschillende terreinen samen
Zo heeft TMZ Intrakoop Services inge
nieuwe functie hebben gekregen. Zij zijn nu als
met Intrakoop Services. “Zo zitten we nu midden
schakeld bij het maken van een inkoopscan,
zogenoemde hotelzorgcoördinator verantwoor
in het aanbestedingstraject voor textiel. Daar
wordt er op projectbasis operationele
delijk voor het inkopen van halffabricaten, het
kunnen we de kennis van mensen bij Intrakoop
inkoopcapaciteit ingehuurd en begeleidt
regenereren en het presenteren van het eten
goed bij gebruiken. Voor hen is het niet nieuw
Intrakoop Services op individuele basis bij
aan de gasten.
en ze kennen onze behoefte. Ook bij andere
aanbestedingen.
Tot twee jaar geleden had TMZ nog eigen
aanbestedingen maken we graag gebruik van
3 5
NIEUWSBERICHTEN
Inkoopmarkten in de zorg: top down en bottom up De totale uitgaven voor zorg en welzijn zijn € 79 miljard. Instellingscategorieën die voor Intrakoop relevant zijn, geven € 48 miljard uit. Tot zover de gegevens van het CBS. Maar wat wordt er nu aan inkoop 43 Voeding
uitgegeven? Nationaal en zorgbreed, per zorginstelling en per productsegment? De Intrakoop Inkoopcheck Organisatie X
12%
Organisatie Y
12%
maakt het inzichtelijk. Frank Kaptein, directeur, en Mike Lankhorst, zelfstandig marktonderzoeker, lichten de mogelijkheden van deze nieuwe benchmarkservice toe. GGZ Overall
14%
Frank Kaptein: “Wat we met de nieuwe
0% waarde 5% Toegevoegde
benchmarkservice doen is cijfers vanuit het
De Intrakoop Inkoopcheck heeft voor Intrakoop
CBS en andere marktgegevens, dus top down,
als coöperatie en voor individuele leden grote
koppelen aan cijfers die we vanuit individuele
voordelen. “Met deze benchmark kunnen we
instellingen krijgen en plaatsen in zorgbreed en
als coöperatie de meest interessante markten
nationaal perspectief, dus bottom up. Zo weten
identificeren om samen met leden collectieve
we niet alleen de totale zorgkosten. We krijgen
afspraken met leveranciers te maken om de
ook goed inzicht in de inkoopuitgaven. Van
kosten in de keten terug te dringen en de
instellingscategorieniveau, per individuele
kwaliteit te verhogen”, aldus Kaptein. “Leden
instelling tot productsegment en in de
kunnen op instellingsniveau het belang van de
toekomst productcategorie aan toe.”
inkoopuitgaven, toch zo’n 25 tot 35% van de
10%
15%
4312xx Maaltijden bereid door derden Organisatie X
6%
Organisatie Y
3%
GGZ Overall
5% 0%
2%
4%
6%
8%
totale uitgaven, aantonen én hun inkoopuitga Over hoe Intrakoop aan de gegevens komt,
ven vergelijken met andere instellingen en hun
zegt Mike Lankhorst: “Instellingen leveren bij
instellingscategorie als totaal. Als ze dan
te leveren, die uiteraard anoniem worden
Intrakoop grootboekgegevens aan, meestal op
bijvoorbeeld zien dat ze veel meer uitgeven aan
verwerkt, zodat de cijfers strakker worden en we
basis van het rekeningschema van Prismant.
voeding dan collega’s, kan dat aanleiding zijn om
ook meer op productcategorieniveau kunnen
Deze gegevens worden verwerkt. Door de relatie
bewust andere keuzes te maken waardoor ze
vergelijken.” Waaraan Kaptein toevoegt: “Dat
te leggen met de totale exploitatieomzet van
meer grip krijgen op de integrale inkoopkosten.”
geeft dan beter inzicht om samen met leden
de instelling worden organisaties met elkaar
keuzes te kunnen maken op welke terreinen je
vergeleken. In de toekomst zullen we dit
Verrassend
met inkoopsamenwerking verder komt. En last
uitbreiden met andere kenmerken als aantal
De meest verrassende bevinding vindt Frank
but not least hoop ik dat onze leden, doordat
bedden en fte.”
Kaptein de omvang van de inkoopmarkt.
we samen het inzicht in hun inkoopuitgaven
“Ik had nooit gedacht dat de inkoopmarkt in de
vergroten, meer kansen ontdekken om de
zorg € 14 miljard groot is. Dat betekent dat het
inkoopkosten te verlagen en de kwaliteit te
werkterrein enorm is om samen met leden door
verhogen.”
43 Voeding
inkoopsamenwerking kosten te verlagen en
Organisatie X
12%
Organisatie Y
12%
kwaliteit te verhogen. Het vereist echter wel
Meedoen aan de inkoopcheck?
instellingsoverstijgend denken en niet zelf het
Lever uw grootboekgegevens aan bij
wiel willen uitvinden.”
[email protected] en ontvang individuele feedback over uw inkoopuitgaven
Toekomst GGZ Overall
14% 0%
5%
10%
15%
ten opzichte van vergelijkbare instellingen.
Hoe meer leden meedoen aan de Intrakoop Inkoopcheck, hoe beter en uitgebreider de benchmark. Lankhorst: “We hopen dat meer leden bereid zijn hun grootboekgegevens aan 4312xx Maaltijden bereid door derden Organisatie X
6
Organisatie Y
6%
3%
DienstVERLENING
Sint Jacob over Van Gansewinkel: “Never change a winning team” Op 1 februari verlengde de Stichting Sint Jacob het contract met afvaldienstverlener en Intrakoopleverancier Van Gansewinkel. In overleg met zijn collega’s adviseerde Ron Zurhaar, hoofd facilitaire zaken, het centraal facilitair bedrijf om het contract met vijf jaar onder Intrakoopcondities te verlengen. Goede prijsafspraken waren hierbij natuurlijk essentieel, maar ook andere aspecten speelden een rol. Een belangrijk pluspunt was bijvoorbeeld de factureringswijze. “Waarom we het contract verlengen? Never
eenkomst met Intrakoop zijn opgenomen,
change a winning team! De kwaliteit van de
maken het contract met Van Gansewinkel
dienstverlening is gewoon heel constant
ook financieel gezien de beste deal voor
geweest door de jaren heen”, zo vertelt Ron
de Stichting Sint Jacob.
Zurhaar, inmiddels achttien jaar werkzaam bij de Stichting Sint Jacob. Sinds zes jaar is
Advies
Zurhaar hoofd facilitaire zaken op Verpleeghuis
Door de strenge regelgeving op het
Boerhave in Haarlem.
gebied van afvalverwijdering (de gescheiden inzameling van de verschillende afvalstromen,
Uitgesplitste facturering
chemisch afval, incontinentiemateriaal,
De Stichting Sint Jacob bestaat uit acht locaties
wetgeving over privacygevoelig afval zoals
in de regio Haarlem. Mede door de schaal
patiëntendossiers), is Zurhaar blij met Van
grootte profiteert de organisatie van de goede
Gansewinkel. “Afvalverwerking is een
prijsafspraken die met Van Gansewinkel zijn
specialisme. Van Gansewinkel heeft ons van
vastgelegd. Een ander voordeel vindt Zurhaar
het begin af aan goed geadviseerd op verschil
de factureringswijze: “De facturering vindt
lende vlakken. Bijvoorbeeld over de afvalverza
plaats op locatieniveau en is uitgesplitst naar
melpunten, het aantal containers en het aantal
afvalstroom. Zo heeft elke locatie perfect
ledigingen. De standaarddienstverlening is
inzicht in de kosten voor de afvalverwijde
uitstekend en van onze collega’s in de organi
ring.”
satie krijgen we eigenlijk geen klachten. Incidenteel vinden op onze aanvraag aan
Meerjarenovereenkomst
vullende ledigingen plaats: even een belletje
Ron Zurhaar van Stichting Sint Jacob:
Alle locaties binnen de stichting hebben
en dan wordt dat gewoon geregeld.”
“Afvalverwerking is een specialisme”.
hun totale afvalverwijdering ondergebracht in het contract met Van Gansewinkel: het reguliere huisafval, papier en karton, chemisch afval, glas, incontinentiemateriaal en ‘swill’-
Deelnemen aan de overeenkomst met Van Gansewinkel gaat als volgt: u geeft bij Intrakoop
afval. Ook over het ledigen van de vetputten
aan gebruik te willen maken van de raamovereenkomst van Van Gansewinkel.
zijn afspraken met Van Gansewinkel gemaakt.
U kunt hiervoor telefonisch contact opnemen met Intrakoop of direct via de portal intekenen
Door het afsluiten van een vijfjarige overeen
op de overeenkomst. Een account manager van Van Gansewinkel neemt vervolgens contact
komst profiteert Stichting Sint Jacob van
met u op voor het maken van een afspraak.
de constante hoge kwaliteit van de dienst verlening en de afgesproken meerjarenkorting. De Intrakoop-bonus in combinatie met de scherpe afspraken die in de raamover
7 9
DienstVERLENING
Individuele begeleiding Intrakoop leidt tot textielvoorziening op maat Uiteindelijk bleef in de Europese aanbesteding van textielvoorziening door Intrakoop in 2009 maar één leverancier over. De deelnemende leden kregen toen de keus om of met de geselecteerde leverancier in zee te gaan of een individueel aanbestedingstraject onder begeleiding van Intrakoop Services doorlopen. Veel leden kozen voor het laatste. We hebben Stichting Driezorg voor Wonen, Zorg en Welzijn en Zorggroep Charim gevraagd naar hun ervaringen. Daarnaast vertelt Joost Holweg, consultant voor Intrakoop Services, over zijn ervaringen bij de individuele begeleiding van leden.
“We verwachten een besparing van tienduizenden euro’s per jaar” Jan Bos, sectormanager facilitaire dienst van de Stichting Driezorg voor Wonen, Zorg en Welzijn in Zwolle, heeft samen met zijn hoofd algemene zaken Monique Schrijver de switch van ’oude’ leveranciers naar één nieuwe leverancier net achter de rug. Bos: “We zijn een fusieorganisatie. Na de laatste fusie in 2006 zaten we met drie wasserijen die voor ons de textielvoorziening verzorgden. Daar wilden we iets aan doen.” “Driezorg heeft geen separate inkoopafdeling, de belangrijkste inkooptaken (voeding, dranken, energie, schoonmaak en textielverzorging) worden uitgevoerd door een drietal functioneel mana gers”, aldus Bos. “Het is goed dat we individueel werden begeleid door Joost Holweg, consultant van Intrakoop Services. Bij elke stap van het proces: van offerteaanvraag tot en met de beoordeling.
Monique Schrijvers en Jan Bos van Stichting Driezorg voor Wonen, Zorg en Welzijn.
Ook gedurende de looptijd van de overeen komst kunnen we op ondersteuning rekenen.”
Geen concessies
Springendal. Met het nieuwe contract schatten
De bewoners werden per brief geïnformeerd
we enkele tienduizenden euro’s op jaarbasis te
over de switch en met collega’s is veelvuldig
kunnen besparen.”
overleg gepleegd. De was wordt per afdeling ingezameld en per afdeling ook teruggeleverd.
Bos gaat verder: ”Omdat alle kwalitatieve eisen in het Programma van Eisen (PvE) duidelijk waren
Van drie naar één
Voorheen binnen 48 uur, nu binnen 24 uur.
geformuleerd, konden we ons bij de offertebe
Monique Schrijver, hoofd algemene dienst:
Schrijver: “Voor bewoners betekent het
oordeling met name op het financiële aspect
“Ons grootste voordeel is dat Driezorg per 1
dat zij vaker hun was kunnen inleveren.
concentreren zonder op het gebied van kwaliteit
februari 2010 van drie wasserijen is overgestapt
Voor collega’s betekent het iets andere
enige concessie te hoeven doen. De grote
naar één wasserij. De kwaliteitsafspraken, die
werkroutines en aangepaste werktijden.
leveranciers vielen uiteindelijk toch af vanwege
we hebben gemaakt, meten we structureel en
De switch is tot nu toe redelijk
de prijs. We zijn met een kleinere, regionale
hebben we vastgelegd in het PvE. Over een
vlekkeloos verlopen.”
partij in zee gegaan, Textielreiniging Het
half jaar gaan we alles evalueren.”
8
DienstVerlening
”Maatschappelijk verantwoord ondernemen is voor ons belangrijk” Nadat Zorggroep Zeisterwoude en IntraZorg-
geven op welke manier zij actief zijn met
besparen, maar het is al een enorme vooruit
Plus eind 2008 met elkaar fuseerden, ontstond
maatschappelijk verantwoord ondernemen.”
gang om van vijf naar één leverancier te gaan.” De individuele begeleiding vanuit Intrakoop
Zorggroep Charim. Binnen deze organisatie met tien locaties, waren vijf externe partijen
Prijsvergelijking
Services werd als prettig en professioneel
actief op het gebied van textielvoorziening.
Ook de manier van prijzen vergelijken tussen de
ervaren.
Een traject om dit terug te dringen bleef liggen,
verschillende leveranciers was onderwerp van
totdat Intrakoop in 2008 commitment vroeg
gesprek tussen Van Egdom en Holweg. ”In het
voor deelname aan de Europese aanbesteding.
oorspronkelijke document vroeg Intrakoop alleen stuksprijzen op. Wij wilden een vergelij
Annemiek van Egdom is inkoper binnen
king op basis van zowel stuksprijzen als
Zorggroep Charim. Zij vertelt: ”Samen met
kiloprijzen voor het persoonsgebonden goed,
Joost Holweg hebben we het Programma van
het platgoed en de dienstkleding. Ook op dat
Eisen (PvE) op een aantal punten aan onze
punt heeft Holweg ons goed geadviseerd.” Op
specifieke eisen aangepast.”
dit moment is Van Egdom in afwachting van de
Bijvoorbeeld op het gebied van maatschappelijk
door de huidige leveranciers aan te leveren
verantwoord ondernemen. Van Egdom: ”In het
omzetgegevens over 2009. ”We verwachten te
PvE stond hierover niets opgenomen. Zorg
kunnen gunnen in de loop van februari, maart.
groep Charim hecht hier echter veel waarde
De overeenkomst met de nieuwe leverancier
aan. Daarom hebben we leveranciers tijdens de
dient in te gaan op 1 april. Het is op dit
individuele aanbesteding gevraagd aan te
moment lastig in te schatten wat we gaan
Annemiek van Egdom van Zorggroep Charim.
“Overall besparing ligt tussen 10 en 30%” Joost Holweg werkt sinds een jaar als consul-
aanbestedingsdocument dat Intrakoop heeft
hebben we de boeteclausule die in het stan
tant voor Intrakoop Services en heeft diverse
gebruikt. Vervolgens ga je samen beoordelen op
daarddocument stond, als eis verwijderd
instellingen begeleid bij individuele aanbeste-
welke punten het standaard aanbestedingsdocu
en aan de leveranciers gevraagd een voorstel
dingen voor textielvoorziening. Op basis van
ment moet worden aangepast om optimaal aan
te doen over hoe we het beste hun kwaliteits
het standaard aanbestedingsdocument heeft
te sluiten bij de eisen en wensen van de instelling.
prestaties kunnen meten. Het hebben van een
hij, in samenwerking met de instellingen,
In de praktijk betekent dit vaak het toevoegen
boeteclausule is geen doel op zich, het gaat
goede contracten kunnen afsluiten met heldere
van instellingsspecifieke wensen aan het PvE.
erom dat de instelling de grootst mogelijke
afspraken over kwaliteit, logistiek en condities.
Deze wensen worden dan van scores voorzien
garantie van een constant hoge kwaliteit krijgt.
Hij vertelt graag over de aanpak en zijn
voor de beoordeling van de leveranciers.
En als dat niet het geval is, willen we de leverancier hierop kunnen aanspreken.
ervaringen.
TCO “Na verkennende gesprekken met een instelling
In de meeste gevallen hebben we een
Resultaten
krijg je een gevoel bij de organisatie: hoe ziet hun
TCO-onderzoek als wens opgenomen in het
Wat platgoed betreft, is een besparing eenvou
huidige dienstverlening eruit? Wat zijn de wensen
aanbestedingsdocument: de leverancier dient na
dig te kwantificeren, omdat daarbij meestal al in
ten aanzien van kwaliteit? Maar ook praktische
gunning inzichtelijk te maken hoe de integrale
stuksprijzen werd gerekend. Het is echter
zaken als de looptijd van huidige contracten en
kosten voor de textielvoorziening
lastiger voor een instelling de totale besparing in
gemaakte afspraken worden inzichtelijk
zijn opgebouwd binnen een instelling. Op basis
een percentage uit te drukken, aangezien de
gemaakt. Uitgangspunt is het standaard
van dit onderzoek zal de leverancier een advies
werkwijze in de meeste gevallen wijzigt. We
uitbrengen over bijvoorbeeld de keuze voor
schatten dat de overall besparing op textielvoor
in- of uitbesteden van bepaalde activiteiten.
ziening tussen de 10-30% ligt.
Voor meer informatie over de dienstverlening
Dit onderzoek levert in de meeste gevallen
Maar het belangrijkste is dat instellingen zich
van Intrakoop Services bij individuele aan-
een indirecte besparing op. Ook hebben we
bewust worden van de kosten: instellingen
bestedingstrajecten kunt u contact opnemen
afspraken gemaakt over een Service Level
berekenen vaak veel te weinig door aan een
met Sjoerd Rijpkema, (0418) 65 70 70.
Agreement (SLA). Op dit gebied zie je dat
cliënt in verhouding tot de werkelijke kosten,
sommige leveranciers bereid zijn ver te gaan,
waardoor ze voor vele tienduizenden euro’s
terwijl andere niet al te happig zijn op het
zelf voor de kosten opdraaien. Dat kan
maken van een SLA. Bij enkele instellingen
overigens een bewuste keuze zijn.”
9
INGesPrekMet
Inkoop als motor achter interne samenwerking “In de vijftien jaar dat de Raad voor de Volksgezondheid & Zorg nu bestaat, is ons werk steeds belangrijker geworden. Dat komt omdat er zo veel in de gezondheidszorg tegelijk in beweging is. Dan is het aan ons om toch een consequente lijn te trekken en deze vast te houden”, vertelt Rien Meijerink, voorzitter van de RVZ.
De RVZ is een onafhankelijk strategisch adviesorgaan dat bij wet is ingesteld. De raad voert op verzoek en uit eigen beweging onderzoek uit. De adviezen zijn openbaar en worden naar de minister en de Tweede Kamer gestuurd. De minister moet hierop antwoorden.
Naar aanleiding van het adviesrapport Uitgavenbeheer in de Gezondheidszorg reageerde de pers met koppen als ‘RVZ schetst rampscenario voor de zorg’. Hoe is dat bij RVZ overgekomen? “Het heeft ons wel een beetje verbaasd, omdat we in het rapport niet alleen de ernst van de situatie belichten, maar ook met oplossingen komen. Het rapport laat zien dat in de komende jaren kosten en arbeidsmarkt de belangrijkste knelpunten zijn. Maar daar laten we het niet bij, we komen ook met verschillende beleidssuggesties. Bijvoorbeeld de aanzienlijke kostenbesparingen die mogelijk zijn door efficiënter in te kopen. De meeste aandacht ging echter naar minder sympathieke maatregelen. Toch merk je dat verschillende gremia nu met onze suggesties aan de slag gaan. En dat is precies wat wij willen bereiken; dat zo’n gevoelig onderwerp op de agenda komt te staan.”
Op welk manier worden de adviezen in het rapport nu opgepakt? “Een van onze adviezen was dat er meer concurrentie moet komen tussen de zorg verzekeraars. Dat leverde veel negatieve
10 2
reacties op. Maar je ziet nu dat het geland is
hebben we samengevat in twintig stellingen
en onze aanbevelingen nu toch worden
die we voorleggen aan de betrokken partijen.
opgepakt. Ook hebben we een vrij hard
Na de zomer gaan we de adviezen die we
standpunt als het gaat om de luxe van de
hieruit kunnen halen bundelen om zo tot een
ouderenvoorzieningen. Die hebben we ook ter
definitief rapport te komen dat we dan voor
discussie gesteld. Het lijkt ons onmogelijk om
kunnen voorleggen aan het nieuwe kabinet.”
Het RVZ-rapport “Uitgavenbeheer in de gezondheidszorg”, waaraan Intrakoop een bijdrage leverde over besparingsmogelijk heden via inkoopsamenwerking, kunt u downloaden van www.rvz.net.
het huidige pakket van de AWBZ te handha Bijvoorbeeld door afschaffing van de numerus
In hoeverre is het mogelijk om te besparen in de gezondheidszorg door efficiënter in te kopen? En wat voor rol kunnen coöperatieve inkooporganisaties daarbij spelen?
Hoewel overschaduwd door de val van het kabinet, heeft RVZ onlangs op verzoek van minister Klink het rapport Gezondheid 2.0 uitgebracht. Het gaat over de invloed van internet op de gezondheidszorg. De titel suggereert dat die invloed groot is. Wat is het gevolg daarvan voor de traditionele gezondheidszorg?
“Besparingen door efficiënt in te kopen is nog
“Ook dit heeft te maken met nieuwe
ders zal leiden tot innovatie. Toen er nog
steeds goed mogelijk. We zijn daar in de zorg
ordeningen. Voor mij is Gezondheid 2.0 een
lange wachtlijsten waren, bestond er geen
en zeker in ziekenhuizen al een tijd mee bezig.
eye-opener. Internet wordt veel intensiever
prikkel voor instellingen om zelf actie te
Maar dit proces kan zeker nog verder worden
gebruikt dan ik voor mogelijk had gehouden.
ondernemen. Nu is die prikkel ook nog
verbeterd. Daarvoor is het niet nodig dat
Het raadplegen van fora is gemeengoed
onvoldoende. Zorginstellingen moeten op
zorginstellingen fuseren. Op dit vlak kun je
geworden, met grote gevolgen voor de
zoek naar verbetering van hun administratieve
ook tot schaalvergroting komen door samen
posities van patiënt en behandelaar. Het is
processen en behandelingen en naar verbete
te werken. Je ziet dan ook allerlei nieuwe
vooral belangrijk dat behandelaar en overheid
ring van hun relatie met patiënten en andere
vormen van samenwerking ontstaan.
zich realiseren wat er aan de hand is.
instellingen. Financiering is hierachter de
Onder meer in de vorm van coöperaties.
Als behandelaar en overheid moet je weten
drijvende kracht.”
Een voorbeeld is de samenwerking tussen de
wat er op internet leeft. Mijn motto is: ga er
zogenoemde A12-ziekenhuizen. Dat experi
niet tegenin, maar maak er gebruik van.”
ven. Moeten mensen die het zelf kunnen sparen niet zelf gaan betalen? Dit zijn pijnlijke discussies, maar daar lopen we niet voor weg.”
ment ziet er hoopvol uit.”
fixus voor artsen. Dat zal op den duur zeker effect hebben. Verder stellen we voor dat medisch specialisten mee gaan betalen aan hun opleiding. Dat rechtvaardigt dan hun hoge salaris als ze eenmaal afgestudeerd zijn. Uiteindelijk verwachten we ook dat concur rentie tussen zorgverzekeraars en zorgaanbie
Gaat dit niet ten koste van de kwaliteit? “Dat gevaar bestaat zeker. Daar ligt een
Het lijkt hierdoor wel allemaal ingewikkelder te worden. Hoe is het dan toch mogelijk de kosten in de hand te houden?
belangrijke taak weggelegd voor het manage
“De juiste inzet van ICT zal de kostenont
bestuurders vaak onterecht. Zij zijn ervoor
“De trend is dat we onze scoop beperken tot
wikkeling op een gunstige manier gaan
verantwoordelijk dat kosten en kwaliteit
vijf en hoogstens tien jaar. Dat doen we ook
beïnvloeden. Denk maar aan selfmanagement
zorgvuldig worden afgestemd. Dat kost veel
met het advies over Nieuwe Ordeningen, dat
bij chronisch zieken, of aan mailcontacten met
tijd en energie. Ze zouden dit beter moeten
in maart openbaar wordt. Hierin laten we zien
artsen, waardoor patiënten beter in staat zijn
uitdragen. Wanneer je vertelt in welk
hoe de komende tijd de zorgvraag zal
zelf regie te voeren. Ook kunnen ICT-technie
krachtenveld je moet manoeuvreren wordt
veranderen en wat dat betekent voor de zorg
ken ertoe bijdragen dat ouderen en gehandi
het andere mensen ook duidelijker waarom
die we moeten bieden. Een voorbeeld is de
capten zelfstandig blijven functioneren.
jouw functie van belang is.”
toename van chronische aandoeningen. Op
De vraag is wel hoe je binnen de AWBZ
dit moment heeft 70% van de zorgvraag
selfmanagement gaat vergoeden. Verder is
daarmee te maken. En dat wordt met de
ICT een geweldig middel om bijvoorbeeld
vergrijzing alleen nog maar meer.
het inkoopproces te stroomlijnen.”
Als de zorg zo enorm in beweging is, is het dan eigenlijk wel mogelijk om vooruit te kijken?
Wij bekijken wat dit voor gevolgen heeft voor
ment in de zorg. Daarom vind ik ook het schimpen op management en ziekenhuis
Als het om kostenontwikkeling gaat, in hoeverre speelt de factor inkoop hierbij een rol? “Inkoop is de afgelopen jaren steeds belang rijker geworden. Wanneer de samenwerking
voor de samenwerking tussen traditioneel
De zorg is zorgwekkend duur aan het worden. Hoe verhouden we ons met andere landen?
gescheiden partijen. Onze bevindingen
“We zijn duur. Dat komt omdat de arbeids
te behalen. Dat komt ten goede aan de
productiviteit in Nederland over de gehele
zorginstelling. Ik zie inkoop en coöperatieve
linie te laag is. Vernieuwingen worden niet
inkooporganisaties als de motoren die de
Prof. drs. Rien Meijerink is van huis uit
gauw doorgevoerd. We zien ook dat de
samenwerking binnen een instelling en tussen
econoom en werkt al meer dan veertig jaar
salarissen van artsen in vergelijking met het
instellingen kunnen verbeteren.”
in het publieke domein. Voor hij vier jaar
buitenland hoog zijn. Daarmee wil ik niet
geleden voorzitter werd van de RVZ, was hij
zeggen dat medisch specialisten niet goed
voorzitter van de raad van bestuur van het
betaald moeten worden, maar dat wat meer
Erasmus MC in Rotterdam.
liberalisering in deze markt geen kwaad kan.
het aanbod. Wat het betekent voor de positie van de instellingen, specialisten, huisartsen en
tussen inkoop en behandelaar verder verbetert, zijn er zeker nog meer successen
11 3
DIENSTVERLENING
Aanbesteding schoonmaak: een lang en leerzaam traject Toen de overeenkomst met de toenmalige schoonmaakdienstverlener in 2006 afliep, stond Kees Odijk, hoofd inkoop bij Bouman GGZ uit Rotterdam, voor de keuze: het contract verlengen of aanbesteden? Europees of niet? In overleg met zijn directie werd gekozen voor deelname aan de Europese aanbesteding van schoonmaak door Intrakoop. Ook nam Odijk zitting in het aanbestedingsteam voor deze aanbesteding. “Praktische kennis en ervaring met Europees
gebruik van de kennis over Europees aanbe
aanbesteden was er binnen onze eigen organisa
steden van Intrakoop, en van de kennis over
tie eigenlijk niet. Toen tijdens een algemene
schoonmaakdienstverlening van VFM.
ledenvergadering van Intrakoop schoonmaak
Intrakoop selecteerde acht leveranciers die
dienstverlening op de aanbestedingskalender
allemaal voldeden aan het Programma van
verscheen, raakten we geïnteresseerd”, zegt
Eisen samengesteld door het aanbestedings
Odijk, die de deelname aan het Europese
team. In dit Programma van Eisen stonden
aanbestedingstraject als pilot zag. Omdat de
afspraken over onder meer managementrappor
data op de aanbestedingskalender niet aansloten
tages, prijsindexeringen en kwaliteitsbewaking.”
op de einddatum van zijn contract, besloot Odijk de overeenkomst met zijn toenmalige
Presentatie
dienstverlener met twee jaar te verlengen.
Gecommitteerde leden maakten hun definitieve keuze op basis van een individuele selectiepro
Lang maar leerzaam traject
cedure waarin onder meer de instellingsspeci
Over het totale aanbestedingstraject zegt Odijk:
fieke schoonmaakprogramma’s met de leveran
“Het was een lang maar leerzaam traject.
cier waren vastgelegd. Uiteindelijk koos Bouman
Tijdens de centrale procedure maakten we
GGZ voor GOM ZorgSupport, mede op basis van de uitstekende presentatie van die Intrakoop-leverancier.
Deelnemen aan een intekenovereenkomst met één van onze schoonmaakdienstverleners?
Individuele werkprogramma’s Bij zowel Bouman GGZ als bij de leverancier
1 Teken via onze portal in op één of meer schoonmaakdienstverleners
vonden rond die periode enkele personeelswis selingen plaats waardoor bij beide partijen
2 Zij nemen vervolgens contact met u op
belangrijke kennis plotseling niet meer aanwe
3 Beschrijf uw huidige schoonmaak-werk
zig was. “Bovendien”, zo zegt Odijk, “begon
Kees Odijk van Bouman GGZ: “Inmiddels zijn we op de
programma’s en stuur deze op naar de
het echte werk voor onze organisatie op het
goede weg”.
leveranciers
moment dat wij de vertaling moesten maken van de algemene schoonmaakprogramma’s
simpelweg teveel uren hadden gespecificeerd,
legd in de centrale raamovereenkomsten
naar een programma toegespitst op Bouman
en voor andere ruimtes weer te weinig.
met Intrakoop. Het enige wat u nog hoeft te
GGZ. Toen bleek dat we ons, samen met onze
Er ontstonden klachten over de geleverde
doen, is de geoffreerde totaalprijs van de
afdeling Vastgoed en Faciliteiten, verkeken
kwaliteit. Door dit soort problemen waren wij
leveranciers te vergelijken
hadden op de hoeveelheid werk die dit nog
veel tijd kwijt met het op de rit krijgen van de
met zich meebracht. Op 1 april 2009 ging de
gemaakte afspraken. Gelukkig zijn de tarieven
overeenkomst van start en na enkele maanden
van de leverancier marktconform en zijn we
werd duidelijk dat we voor bepaalde ruimtes
inmiddels op de goede weg.”
4 De tarieven van de leveranciers zijn vastge-
12
NIEUWSBERICHTEN Quick scan ZZP en maaltijdvoorziening: weinig inzicht in voedingsdagprijs Sinds 1 januari 2010 hebben zorginstellingen in
de kostprijs per cliënt per maaltijd niet weten
dat de geldstromen door elkaar lopen.
de care sector te maken met richtlijnen voor
of alleen kunnen schatten.
Om te voldoen aan de ZZP-richtlijn kunnen
voedingsdagprijzen in het verlengde van de
Slechts een van de vijf onderzochte verpleeg-
instellingen voor gehandicaptenzorg schuiven
ZorgZwaartepakketten (ZZP). In opdracht van
en verzorgingshuizen komt qua voedings
met budgetten tussen ‘zorg’ en ‘verblijf’ en een
Intrakoop heeft Iris Eijsvogels, studente Facility
dagprijs uit op de ZZP-richtlijn van € 11,36.
eigen bijdrage van cliënten of verwanten
Management aan de HAN, onderzocht wat de
De overige instellingen komen hoger uit en
vragen. Voorwaarden zijn dat de financierings
gevolgen en oplossingen zijn voor maaltijd-
zouden op diverse manieren hun kosten
stromen gescheiden blijven tussen wat de
voorzieningen in de zorg.
kunnen terugdringen, onder voorwaarde dat
AWBZ voorschrijft en de cliënten zelf willen én
de kwaliteit gewaarborgd blijft. Maar veel
de kwaliteit gewaarborgd blijft.
Ze heeft voor het onderzoek gesproken
belangrijker is dat er een visie is op wat men
Ook bij de onderzochte GGZ-instellingen zijn de
met enkele verpleeg- en verzorgingshuizen,
als maaltijdconcept wil en wat het de instelling
kosten voor voeding niet inzichtelijk of hoog.
instellingen voor geestelijke gezondheidszorg
waard is.
Reden is, net als bij de instellingen voor gehan-
en gehandicaptenzorginstellingen. Over
Volgens de zorginstelling die met de voedings
dicaptenzorg, dat cliënten onder begeleiding
kwaliteit en service zijn alle zorginstellingen
dagprijs wel binnen de ZZP-richtlijn blijft, is
zelf boodschappen doen, deels met eigen geld,
het eens: die moet net zo goed zijn als ‘thuis’.
dit onder meer te verklaren door inkomsten uit
en alle kosten op voeding worden geboekt. Als
De maaltijd is immers het belangrijkste moment
een eigen supermarkt in de instelling en een
een deel aan dagbesteding zou worden
van de dag voor cliënten. Sfeer en samen
restaurant waar ook niet-bewoners kunnen
toegerekend dat deel uitmaakt van de verblijfs
eten met anderen vinden instellingen over het
eten. Verder maakt de organisatie een duidelijke
component, kunnen de GGZ-instellingen
algemeen belangrijk, naast het ontwikkelen
afweging als het gaat om inkopen (40%) en
rondkomen met de ZZP-richtlijn van € 7,40 per
van een passend concept voor hun doelgroep.
zelf bereiden (60%). Soepen en sauzen worden
cliënt per dag. Overigens kan een hoge
bijvoorbeeld zelf gemaakt, omdat ‘vloeibaar’
voedingsdagprijs ook het gevolg zijn van een
vervoer relatief duur is.
bewuste keuze.
Weinig inzicht in integrale voedingsprijs Met name de onderzochte instellingen voor gehandicaptenzorg en geestelijke gezond
Inkopen als dagbesteding
Voor meer informatie bent u van harte
heidszorg hebben de opbouw van de integrale
Veel cliënten in de gehandicaptenzorg doen zelf
welkom op de regiobijeenkomsten ‘ZZP en
voedingsdagprijs onvoldoende inzichtelijk.
of onder begeleiding boodschappen. De
de voedingsdagprijs’ op 25 maart in Geleen en
Zo blijkt uit enkele interviews. Iedere budget
instellingen boeken de kosten nu volledig bij
1 april in Geertruidenberg.
houder in deze instellingen is verantwoordelijk
‘voeding’ terwijl het deels ook dagbesteding is.
U kunt ook contact opnemen met uw
voor een deel van de kosten. Men kijkt niet of
Dat is de voornaamste reden dat de ZZP-richt
Intrakoop-adviseur.
nauwelijks organisatiebreed naar de integrale
lijn van € 7,40 bij de onderzochte instellingen
kosten van de totale maaltijdvoorziening. Met
ruim wordt overschreden. Wat het zicht op
als gevolg dat diverse onderzochte instellingen
voedingskosten bovendien complex maakt, is
Eerste regiobijeenkomst ‘ZZP én de voedingsdagprijs’ opent deuren Over ZZP en de voedingsdagprijs bestaat nog
Uit de daaropvolgende discussie onder leiding
oplossingen. Intrakoop Facilitair biedt maatwerk
veel onduidelijkheid. Daarom organiseert
van Erik Wijnhof komen diverse knelpunten
voor het inrichten van voedingsprocessen,
Intrakoop hierover regiobijeenkomsten. De
naar voren. Zo blijkt bij veel zorginstellingen een
zowel op beleidsniveau als bij de uitvoering.
eerste regiobijeenkomst was op 11 februari bij
visie op eten en drinken te ontbreken. Ook is
Daarnaast zorgt Intrakoop voor inkoopoplossin
Accolade Zorggroep in Bosch en Duin.
niet altijd duidelijk hoe wordt omgegaan met de
gen op maat.
verblijfs- en de zorgcomponent in relatie tot
De aanwezige leden en Intrakoop kijken terug
Roy Martini, adviseur van Intrakoop Facilitair,
ZZP. Leden laten weten behoefte te hebben
op een geslaagde bijeenkomst. Jannie Baron en
vertelt allereerst over de budgetteringsontwik
aan kengetallen: hoe kom ik aan het bedrag
Gertia Dorrestijn van Stichting Aveant: “De
kelingen, de ZZP-financiering en de opbouw
van € 11,36? Ook blijkt inzicht in de kosten
presentatie gaf input voor nader onderzoek in
van ‘normbedragen’. Daarna gaat hij in op het
en administratie vaak te ontbreken. Het is
onze eigen organisatie naar de ZZP-opbouw.
belang van het (in)richten van voedingsproces
bovendien niet altijd duidelijk of een derde
Zoals welke visie ten grondslag ligt aan de
sen en geeft handvatten voor strategisch
geldstroom wel rendabel is. Intrakoop en
budgettoekenning en wat de speerpunten in de
advies. Tijdens een rondleiding door de keuken
Intrakoop Facilitair hebben deze middag veel
organisatie zijn. Het was prettig om ideeën mee
van de Accolade Zorggroep vertelt Tjerk Dijkstra,
vragen kunnen beantwoorden. Maar omdat
naar huis te nemen en te peilen of je als
teamleider restauratieve voorzieningen, enthousi
iedere organisatie uniek is, komt het vaak op
organisatie goed bezig bent. De openheid
ast over de maaltijdbereiding en -bezorging.
maatwerk aan in plaats van algemeen passende
tijdens deze bijeenkomst was heel waardevol.”
13 9 3
nieuwsberichten
”Wij verwachten betrokkenheid van onze leveranciers” Stefan Gortworst werkt sinds anderhalf jaar als inkoper bij het Zaans Medisch Centrum in Zaandam. In het kader van het nieuwe inkoopbeleid werd besloten om, met een frisse
Europese aanbesteding zorgen transferhulpmiddelen afgerond
blik, alle lopende contracten onder de loep te nemen. Zo ook het contract ten aanzien van revalidatiehulpmiddelen.
Half februari is de Europese aanbesteding zorg- en transfer
Stefan Gortworst: ”Wij willen met al onze leve-
hulpmiddelen van bijna € 6 miljoen definitief gegund. De opdracht
ranciers een hechte partnership aangaan. Dat betekent dat zij meer verantwoordelijkheden binnen onze organisatie krijgen. Daarvoor verwachten wij een bepaalde mate van betrok kenheid vanuit de leveranciers. We kwamen erachter dat onze vorige leverancier van revalidatiehulpmiddelen dit niet aankon. We misten vooral die betrokkenheid bij onze organisatie en de adviserende rol die wij van onze leveranciers verwachten. Ook waren we
voor het leveren van verrijdbare tilliften en plafondliften en overige zorg- en transferhulpmiddelen is gegaan naar TR-Care, Lopital en United Care. Deze leveranciers deden de economisch meest voordelige aanbieding. Op basis van de laagste prijs is de opdracht voor het onderhoud gegund aan Welzorg.
teveel tijd kwijt met het inzichtelijk krijgen van bijvoorbeeld prijsinformatie. Bovendien waren we niet altijd tevreden met de manier waarop
Daarmee is de aanbesteding zorg- en
klachten in behandeling werden genomen.”
transferhulpmiddelen afgerond, die Intrakoop
Via Intrakoop kwam Stefan Gortworst bij EmCart
op verzoek van ’s Heeren Loo heeft gedaan.
Reha Team terecht. Na de eerste contacten met
Het bijzondere aan deze aanbesteding was
EmCart Reha Team werd gelijk de eerste spoed
de multidisciplinaire opzet van het aanbeste
bestelling geplaatst: de aanschaf van patiënten
dingsteam, de aandacht voor structureel
rolstoelen. Stefan: ”De te lange levertijden
onderhoud van zorg- en transferhulpmidde
zorgden bij onze vorige leverancier nog wel eens
len en de productbeoordeling als onderdeel
voor problemen. De levertijden van EmCart en
van de leveranciersselectie.
de communicatie hierover zijn uitstekend en sluiten goed aan bij de wensen van onze
Op 27 januari hebben twintig gebruikers
organisatie. Wat we verder prettig vinden aan
van ’s Heeren Loo, waaronder ergotherapeu
EmCart is het onderlinge contact. We merken
ten, fysiotherapeuten, technische mensen en
een bepaald enthousiasme dat we bij andere
groepsbegeleiders, de producten van vijf
leveranciers misten. Als inkoper heb ik geen hele
leveranciers beoordeeld. Het was een
Intrakoop start ook gesprekken met de
specifieke kennis over bijvoorbeeld infuuspalen,
succesvolle dag, waarop de uiteenlopende
geselecteerde leverancier(s) om een inteken
beensteunen enzovoorts. EmCart denkt mee en
kwaliteit duidelijk naar voren kwam. Maar
overeenkomst af te sluiten. Leden die geen
adviseert ons uitstekend op dat gebied. In
het was ook dé gelegenheid om volop
commitment aan deze aanbesteding hebben
overleg met de afdeling inkoop hebben zij ook
ervaringen en tips uit te wisselen. Ook van
gegeven, kunnen dan via Intrakoop tegen
direct contact met de afdelingen opgenomen om
gebruikers naar leveranciers! Bovendien bleek
interessante condities bij deze leveranciers
daar te oordelen of wij onze processen wel op
bij de productbeoordeling dat een van de
zorg- en transferhulpmiddelen en het bijbeho
orde hebben. Kortom, we zijn erg tevreden en
leveranciers niet aan de eisen uit het
rende onderhoud inkopen.
hebben onlangs dan ook weer een grotere order
aanbestedingsdocument kon voldoen.
geplaatst voor patiëntenrolstoelen.” Na deze productbeoordeling is de aanbeste Meer informatie over de Intrakoopraamovereenkomst met EmCart Reha Team op www.intrakoop.nl
ding eerst voorlopig en na de Alcateltermijn definitief gegund. De gecommitteerde leden kunnen nu van de nieuwe overeenkomsten profiteren.
14
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jeroen de Graaf of Mathilde de Hart, (0418) 65 70 70.
nieuwsberichten
Unieke overeenkomst na aanbesteding personeelsdiensten
nieuwe medewerkers
Half februari is de aanbesteding personeelsdien
betaalt de gewerkte uren aan de flexmedewerker
sten van € 3,5 miljoen definitief gegund aan
uit, de instelling betaalt niets. Na 500 uur heeft
Bas Cillessen
Start People Medi Interim en Randstad Gezond
de instelling de mogelijkheid om de uitzend
Sinds half november hebben de inkopers
heidszorg. De overeenkomst geldt voor drie jaar
kracht kosteloos in dienst te nemen. De instelling
van Intrakoop versterking gekregen van
met optie tot verlenging van één jaar. Stichting
betaalt een lager tarief wanneer na 500 uur de
Bas Cillessen. Hij heeft Facility Manage
Pluryn en andere gecommitteerde leden namens
uitzendtermijn wordt verlengd.
ment gestudeerd in Wageningen en werkte
wie Intrakoop de aanbesteding heeft gedaan, kunnen direct profiteren van unieke voordelen.
als facilitair manager bij Arrow Electronics, Vanaf de eerste dag wordt voor de flexmede
een internationale logistieke distributeur op
werker de CAO van de opdrachtgever aan
het gebied van elektronica. Bas is betrok
Zo beconcurreren beide uitzendbureaus elkaar
gehouden. Om risico’s voor instellingen te
ken bij onze dienstverlening op het gebied
binnen de Intrakoop-overeenkomst puur op
beperken wordt bovendien de afdracht van
van Diensten en Techniek & Onderhoud.
kwaliteit van de flexmedewerkers. De tarieven
sociale lasten maandelijks gemonitored.
heeft Intrakoop al uitonderhandeld en staan vast.
Voor de urenregistratie kan de instelling
Leden zetten hun vraag naar flexmedewerkers
kosteloos gebruikmaken van een digitaal
dan ook bij beide bureaus tegelijk uit. Binnen
systeem. Wanneer de inleentermijnen worden
vastgestelde reactietijden komen de uitzend
overschreden, krijgen instellingen een melding.
bureaus met geschikte kandidaten. Het bureau dat de beste kandidaten aanlevert, krijgt
Naast deze unieke voordelen kunnen de
de opdracht.
gecommitteerde leden zeven dagen per week van 5.00 tot 23.00 uur bij beide uitzendbureaus
Als de flexmedewerker niet voldoet, kan de
terecht. Genoeg redenen voor deze leden om
instelling binnen zestien werkuren het werkver
optimaal van deze nieuwe Intrakoop-overeen
band kosteloos beëindigen. Het uitzendbureau
komst te gaan profiteren.
Zeer succesvolle aanbesteding kantoorartikelen
Arjan Schipstra Vanaf 1 februari werkt Arjan Schipstra als inkoper bij Intrakoop. Hij heeft als zelfstandig
Op 1 maart is de nieuwe overeenkomst voor
kwaliteitsbeoordeling waren de prijzen voor het
consultant opdrachten uitgevoerd op het
kantoorartikelen ingegaan. Na een spannende
niet-kernassortiment en het modulair opge
gebied van inkoop en logistiek bij onder meer
veiling op 28 januari is de aanbesteding voor
bouwde logistiek model.
het Diakonessenhuis Utrecht, Medisch
ruim € 7,5 miljoen gegund aan Office Depot.
Spectrum Twente en SVVE in Eindhoven. De nieuwe overeenkomst levert voor alle
Bij Intrakoop gaat Arjan zich in eerste instantie
Tijdens de veiling boden drie leveranciers op het
gecommitteerde leden een gezamenlijke
vooral richten op de aanbesteding medicijnen.
kernassortiment van 525 artikelen. Daarnaast
besparing op van zeker 60%. Kortom, een
speelde ook de kwaliteitsbeoordeling van de
bijzonder succesvolle aanbesteding met een
leveranciers een rol op basis van het programma
fantastisch resultaat.
van wensen. Belangrijke onderdelen van de
COLOFON Intrakoop Bulletin is een kwartaaluitgave voor alle leden van Intrakoop. Redactie Communicatie Intrakoop, Waardenburg P&B Communicatie, Beesd Brontekst, Lom (N) Vormgeving Art Venture, Vleuten Drukwerk Leerdam Druk, Leerdam
Nummer 1, maart 2010
Intrakoop U kunt Intrakoop bereiken van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur. T (0418) 65 70 70 F (0418) 65 70 80 E
[email protected] I www.intrakoop.nl Gehele of gedeeltelijke overname of reproductie van de inhoud van het Intrakoop Bulletin, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de auteursrechthebbende is verboden.
15 9 3
De Facilitaire Barometer: voor snel en goed inzicht in uw facilitaire dienstverlening Intrakoop Facilitair, het initiatief van Intrakoop
• Het financiële perspectief: hoe zijn de
en Inteon, biedt u de mogelijkheid om snel en
financiële resultaten van uw facilitaire
zeer compact adviesrapport, inclusief bench-
tegen geringe kosten een goed beeld te krijgen
afdeling? Blijft u binnen budget? Hoe
marks. Hierin krijgt u van elk perspectief en
van de professionaliteit en marktconformiteit
marktconform opereert uw facilitaire
integraal een helder beeld van hoe uw facilitaire
van uw facilitaire dienstverlening. Hoe?
organisatie?
dienstverlening ervoor staat. Met concrete
Met de Facilitaire Barometer voor de zorg, ontwikkeld door Inteon. Traditionele instrumenten toetsen vaak alleen de financiële kant van de bedrijfsvoering.
• Het interne perspectief: hoe zijn uw facilitaire
Dat leidt samen tot een krachtig en tegelijkertijd
handvatten om uw facilitaire organisatie direct
processen ingericht en hoe draagt dat bij aan
te optimaliseren en daar waar mogelijk
een efficiënte bedrijfsvoering? Hoe blijft uw
onmiddellijk besparingen te realiseren. Uiteraard
facilitaire organisatie ‘in control’?
worden de resultaten met u besproken.
• Het ontwikkelperspectief: in welke mate is
De Facilitaire Barometer gaat verder. Op basis
uw facilitaire organisatie bezig met haar
van de Balanced Score Card theorie, die
eigen ontwikkeling/professionalisering en
uitstekende uitgangspunten biedt voor een
de ontwikkeling van haar dienstenpakket?
evenwichtige besturing van de facilitaire bedrijfsvoering, onderzoekt de Facilitaire
Het onderzoek maakt gebruik van kwalitatieve
Barometer uw facilitaire dienstverlening
en kwantitatieve informatie in door u aan te
vanuit vier perspectieven:
leveren documenten en specifiek opgevraagde
Meer informatie vindt u op de website www.facilitairebarometer.nl. U kunt ook contact opnemen met uw Intrakoop-adviseur.
informatie (bijvoorbeeld aantal m2, werkplekken • Het klantperspectief: hoe ervaren uw klanten
en kosten). Daarnaast is er een online enquête
de facilitaire dienstverlening? In welke mate
onder eindgebruikers en worden enkele
voelen uw klanten zich goed gefaciliteerd?
semigestructureerde interviews afgenomen.
Hellemans Consultancy helpt GGZ Oost Brabant met vergunningsverplichting Eind 2009 hebben Kees van den Nieuwendijk,
te stimuleren. Bij een bezoek aan de panden is
Kees van den Nieuwendijk: “Door de deadline
milieu/energiecoördinator, Willem Smits,
onderzocht wat de toestand van de technische
die de gemeente had gesteld voor de aanvraag
teamleider techniek en onderhoud, en Edgar
installaties is en in hoeverre de verwarming, de
van de milieuvergunning moest het energiebe-
Hendriks, staffunctionaris vastgoed, van GGZ
koelinstallaties en de warmwatervoorziening in
sparingsplan in korte tijd opgesteld worden.
Oost Brabant samen met adviseurs van
de panden nog state-of-the-art zijn.
Met Hellemans Consultancy hebben we afspraken gemaakt over de inhoud, functionali-
Hellemans Consultancy - partner binnen Intrakoop Energie -, een energiebesparingsplan
Het onderzoek heeft geleid tot een aantal
teit en doorlooptijd van het plan. Samen
opgesteld voor de zorglocatie Coudewater in
maatregelen die zich binnen 5 jaar kunnen
hebben we een plan gerealiseerd, dat de
Rosmalen. Aanleiding was de aanvraag voor
terugverdienen. Sommige zijn van generieke
komende jaren financieel haalbaar en uitvoer-
een nieuwe milieuvergunning bij de gemeente
aard, zoals het invoeren van energiemanage-
baar is en waarmee we zoveel mogelijk energie
’s-Hertogenbosch.
ment, het houden van een motivatiecampagne
kunnen besparen.”
energie en het opstellen van een handboek Het laatste besparingsplan dateerde uit 1997.
installaties en regelingen. Daarnaast heeft
Sindsdien is de functie en gebruiksintensiteit
Hellemans Consultancy geadviseerd om onder
van Coudewater veranderd. Het zorgkarakter
meer de warmtevoorzieningen in centrale en
is verschoven en diverse huurders hebben nu
decentrale ketelhuizen te vernieuwen en de
enkele panden betrokken. Met het opstellen
regeling van de apparatuur te verbeteren.
van het nieuwe plan is een nieuwe impuls
GGZ Oost Brabant hoopt voor de zorglocatie
gegeven aan energiezorg. Nauwkeurig zijn de
Coudewater tot en met 2014 18% energie te
werkprocessen beschreven die de coördinator
besparen, vooral door verminderd gasverbruik
milieu en energie uitvoert en welke taken, rollen
en modernisering van de installaties.
en bevoegdheden hij heeft om efficiënt gebruik
16
Voor meer informatie kunt u terecht bij de energieadviseurs van Hellemans Consultancy, (030) 22 59 521. Onder de naam Intrakoop Energie (voorheen Energie voor Zorg) biedt Intrakoop samen met Hellemans Consultancy collectieve en individuele dienstverlening op het gebied van energie.
INTRAKOOPE-INKOPEN
Snelle implementatie, korte communicatielijnen Tot eind 2009 liep het merendeel van alle bestellingen binnen het Wilhelmina Ziekenhuis Assen (WZA) via de fax. Per 1 januari van dit jaar wordt 90% van alle bestellingen digitaal geplaatst. Harm Bosman, hoofd inkoop bij het WZA, vertelt over de eerste ervaringen met TBlox en Intrakoop E-inkopen. Bosman werkt sinds twee jaar als hoofd inkoop in het WZA. Zijn eerste opdracht was het opzetten van een zelfstandige inkoopafdeling. Inmiddels bestaat die uit 3,5 fte met een inkoopbudget van € 20 miljoen. Met het volwassen worden van de afdeling inkoop werd besloten om van de centrale bestelfunctie van de inkoopafdeling over te gaan naar decentraal bestellen. Bosman: “We wilden ons vorige bestelsysteem uitbreiden, zodat onze mensen op decentraal niveau konden bestellen. Dat bleek een tijdrovend en omslachtig proces te gaan worden. Begin 2008 ontstond het eerste contact tussen TBlox en ons ziekenhuis over Intrakoop E-inkopen.”
Intern draagvlak “Aanvankelijk stonden vooral de financiële afdeling en onze automatiseringsmensen erg
Harm Bosman van het WZA: “Van de vijf implementatietrajecten die ik tot nu toe heb meegemaakt,
kritisch tegenover de plannen. Zij vroegen zich
was dit veruit de snelste!”
af welke invloed SaaS (Software as a Service) zou hebben op de snelheid van onze computersys
de afdelingen zelf bestellen. De eerste ervarin
boek. Dat is op dit moment nog een stap te ver.
temen. Hoe het met de betrouwbaarheid, de
gen zijn positief, alhoewel er aanvankelijk wel
Het gaat hier om het hart van onze financiële
veiligheid en de belasting op andere systemen
wat hickups waren. Zo kwamen sommige
organisatie. Onze financiële mensen willen
zou zijn. Samen met TBlox is het gelukt om
bestellingen onbedoeld dubbel op een op
honderd procent overtuigd zijn van het systeem
intern alle neuzen één kant op te krijgen”,
drachtorder voor. Dat probleem kon gelukkig
voor zij besluiten tot implementatie.”
aldus Bosman.
snel worden verholpen.”
In oktober 2009 kon TBlox beginnen met de
E-inkopen en E-factuurscannen
technische implementatie en sinds 1 januari
Naast de module E-inkopen maakt het WZA
2010 is Intrakoop E-inkopen in gebruik. Bosman
gebruik van de module E-factuurscannen.
hierover: “Ik heb meer implementatietrajecten
Momenteel worden alle facturen automatisch
meegemaakt. De meeste hadden een doorloop
ingescand en opgeslagen. Vanaf 1 april zullen
tijd van tussen de zes en twaalf maanden. Dit
de facturen ook automatisch worden betaald.
implementatietraject is veruit het snelste dat ik
“Dit gaat veel tijd besparen, ook omdat het
heb meegemaakt.” Inmiddels werken de
systeem zelf een prijscontrole uitvoert”,
afdeling inkoop en de magazijnmedewerkers
aldus Bosman.
met het elektronisch bestelsysteem. Bosman
Zijn verwachtingen zijn hooggespannen. “Als
vervolgt: “De afdelingen geven hun bestellin
de modules E-inkopen en E-factuurscannen
gen aan ons door en wij verwerken deze in het
volledig zijn ingevoerd in onze organisatie, kijken
systeem. In de tweede helft van dit jaar gaan
we verder naar andere modules zoals E-groot
Voor meer informatie over TBlox of over Intrakoop E-inkopen kunt u bellen met Daan van Gent via (0418) 65 70 70 of met uw Intrakoop-adviseur. Ook kunt u kijken op www.besparenindezorg.nl.
17 3 9
AANBESTEDINGEN&LOPENDE PROJECTEN
Overzicht aanbestedingen en projecten Intrakoop Al 50 jaar zorgt Intrakoop voor de beste inkoopoplossingen voor haar leden. Door het afsluiten van collectieve raamovereenkomsten en het aanbieden van inkoopadviesdiensten op diverse gebieden. Dit jaar ondersteunen we leden met de volgende aanbestedingen en individuele dienstverlening:
Aanbestedingen • Textielvoorziening • Medicijnen • Voeding
Nieuwe intekenovereenkomsten • Textielvoorziening • Zorg- en transferhulpmiddelen • Zorgmeubilair en bedden
• Individuele aanbesteding telecom bij een algemeen ziekenhuis • Leveren van tijdelijke inkoopcapaciteit bij diverse zorginstellingen, op operationeel en
Collectieve dienstverlening
tactisch/strategisch niveau
• Commitmentronde elektriciteit
• Opzetten en inrichten van de inkoopfunctie bij diverse instellingen
aardgas
• Professionaliseren inkoopafdeling bij verpleegen verzorgingsinstelling • Besparingsprogramma’s implementeren
Marktoriëntaties
• Raamovereenkomsten elektriciteit en
• Begeleiden van de organisatie bij de imple
• Post
mentatie van Intrakoop E-inkopen in een
• Gebouwgebonden technisch onderhoud
verpleeghuis
Individuele dienstverlening • Energiemanagement: voor diverse verpleeg- en verzorgingshuizen en geestelijke gezondheidszorg • Energieadvies: voor diverse verpleeg- en verzorgingshuizen
• Laboratoriumbenodigdheden • Drukwerk
Meer informatie: Sjoerd Rijpkema en
• Papier
Erik Wijnhof, (0418) 65 70 70.
• Factuurcontrole: voor diverse verpleeg- en verzorgingshuizen, geestelijke gezondheids zorg, thuiszorg en ziekenhuizen
• ICT-hardware
• Factuurbeheer: voor diverse verpleeg-
Intrakoop E-inkopen
en verzorgingshuizen en geestelijke gezondheidszorg
40 Intrakoop-leden maken inmiddels gebruik
• Aanvragen restitutie Energiebelasting
van Intrakoop E-inkopen en/of E-factuurscan
• Visieontwikkeling voeding en horecaconcep
nen en E-grootboek, wat Intrakoop in samen
ten en doorberekening in het kader van Zorg
blokverwarming: voor diverse verpleeg- en
Zwaarte Pakketten bij diverse leden
verzorgingshuizen, geestelijke gezondheids
werking met TBlox aanbiedt. Het zijn: • 14 verpleeg- en verzorgingshuizen • 8 instellingen voor de gehandicaptenzorg • 8 ziekenhuizen • 5 instellingen voor geestelijke gezondheids zorg • 4 diensten
• Inrichtingsconcepten logistiek voor Centrale Distributie Centra bij ziekenhuizen • Aanbesteding en implementatie van textiel en
zorg en gehandicaptenzorg • Opstellen aansluitingenbestand: voor diverse verpleeg- en verzorgingshuizen
platgoed bij diverse leden • Telefonie inrichtingstrajecten en aanbestedin gen voor vaste én mobiele telefonie
• 1 thuiszorginstelling
• Aanbesteding en implementatie FMIS
Meer informatie: Daan van Gent,
• Aanbestedingen en herinrichting van
Meer informatie: Intrakoop (0418) 65 70 70 en Hellemans Consultancy (individuele dienst verlening) (030) 225 50 11.
systemen bij diverse leden (0418) 65 70 70 of
[email protected].
schoonmaak bij diverse leden • Herinrichting en positionering van facilitaire
• Individuele aanbestedingen textielvoorziening
en individuele dienstverlening van
bedrijven en diensten bij diverse leden
Intrakoop en haar partners kunt u ook
• Interim opdrachten voor vervanging van
altijd terecht bij uw Intrakoop-adviseur
facilitair manager/directeur bij diverse leden • Inkoopscan bij diverse zorginstellingen
Voor meer informatie over de collectieve
• Ondersteuning bij oplossen van vraagstukken
en Ledenservice, (0418) 65 70 70 of
[email protected].
rondom Maincontracting
bij diverse leden • Individuele aanbesteding voeding bij verpleeg- en verzorgingshuizen
Meer informatie: uw Intrakoop-adviseur of Ledenservice, (0418) 65 70 70.
19
Ons hart ligt bij de zorg Met 280.000 artikelen en 36 verkooppunten opereert Technische Unie middenin de intra- en extramurale zorgmarkt. Steeds meer zorginstellingen maken kennis met onze oplossingen op het gebied van sanitair, comfort, veiligheid, domotica en klimaattechniek. Dankzij het inzicht van ons specialistenteam Zorgsector zijn wij als geen ander in staat om te adviseren over de (werk)omgeving van zowel zorgverleners als patiënten. Maatwerk waarbij het logistieke proces volledig uit handen wordt genomen. En uiteraard zijn alle geadviseerde producten gecertificeerd. Maak kennis met onze zorgoplossingen. Bel voor meer informatie met onze zorgspecialisten Martin Droog (06 30 393 933) of Ger Loozen (06 20 437 739).
Technische Unie. Daar heb je meer aan.
www.technischeunie.com
