Alle Hens. Het betere boarden. Albanië bomvrij. Maandblad van de Koninklijke Marine juni 2009

Alle Hens

Het betere boarden Albanië bomvrij

Maandblad van de Koninklijke Marine juni 2009

Colofon: Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Hoofdredacteur: LTZSD 2OC KV V.J.G. Strijbosch

Alle Hens

Inhoud

Cover

Een smokkelaar wordt in de boeien geslagen door het searchteam van Hr.Ms. Evertsen tijdens een oefening in de opleiding voor boardingoperaties. (Foto: Ruud Mol, AVDD)

4 Weerbaar op zee

Het nieuwe Bureau Boardingoperaties traint vlootpersoneel in ondervragen en doorzoeken van schepen. Bijkans worden de bemanningen beter militair vaardig.

Redacteurs: LTZSD 2 KV B. Wijnandts LTZ 2OC M. F. van der Maas Aan dit nummer werkten verder mee: KLTZ J.J. Teertstra LTZSD 1 E.J.S. de Bruijne LTZSD 2OC F. Frinks

8 Vrij land Albanië is als oefenpartner ideaal, een interessant landschap en weinig hinder van regels. Maar het kampt ook met veel historisch erfgoed dat de veiligheid niet bepaald bevorderd. Duikers helpen de explosieven te ruimen.

Lay-out & druk: OBT B.V., Den Haag Adreswijzigingen KM-personeel: Doorgeven aan Bureau Administratie of via DCHR Telnr.: 0800 225 57 33 DSN *06-733

4

Adreswijzigingen veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus 125 3940 AC Doorn Telnr.: 0343 474 150 Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest Telnr.: 0900 226 52 63 (s 0,10 per minuut) www.aboland.nl Opzegtermijn zes weken Redactieadres: (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) Alle Hens Het Nieuwe Diep 5 Het Paleis, kamer 213 MPC 10A / Postbus 10.000 1780 CA Den Helder Telnr.: 0 223 657 620 / 657 660 DSN 209 57620 / 57660 E-mail: [email protected] E-mail redactieraad: [email protected] Internet: www.defensie.nl

11 Blauw wordt groen Voor een uitzending moet een militair de ‘groene module’ doorlopen, waarin men wordt getraind in landoptreden. Wat leer je daar?

14 Medoparade Tsjaad De uitreiking van de herinneringsmedaille voor de deelnemende militairen van het tweede detachement op de Van Braam Houckgeestkazerne in Doorn sloot de missie EUFOR Chad/RCA definitief af.

8

16 Gered door de Belgen Den Helder was het scenario voor een burgeroorlog en de Belgische strijdkrachten werden ingezet om hun staatsburgers er zo snel mogelijk weg te halen. Scholieren van de instroomopleiding Vrede en Veiligheid leerden wat een ‘neo’ is.

24 Nashville in Afrika Overste Jacob-Jan Teertstra voer mee op de USS Nashville om zich alvast te oriënteren op het African Partnership Station, waar in het najaar Hr.Ms. Johan de Witt deel van uit gaat maken. Hij beschrijft zijn ervaringen voor de West-Afrikaanse kust.

16

28 De man met de hamer

Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 22 juni 2009.

Binnen twee dagen dertig kilometer wandelen, 145 kilometer fietsen en afgewisseld met hindernisbanen, oriëntatie, schieten en handgranaatgooien: dat is de Tweedaagse Militaire Prestatietocht. Een onzer redacteuren deed mee en kwam de man met de hamer tegen.

Abonnementsprijs: € 17,02 (buitenland € 21,55 per jaar) Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding.

ISSN 0024-0389

Maandblad van de Koninklijke Marine

28

En verder: 13 30 31 39

Mens & Werk Sport Logboek Mensen & Mutaties

Saamhorigheid In mijn mei column heb ik geschreven over de nationale herdenkingen op 4 mei en hoe belangrijk het is dat wij hier elk jaar weer aandacht aan geven. Herdenken doen we niet alleen uit respect en waardering voor onze over leden collega’s, maar ook als steunbetuiging aan de nabestaanden. Tijdens operationele inzet wordt niet alleen intensief samengewerkt, maar leven we ook intensief samen. Hierdoor ontstaat een grote onderlinge verbondenheid. Het begrip collegialiteit heeft daardoor bij de KM een veel sterkere en diepere betekenis dan bij andere organisaties. Met dit sterke gevoel van saamhorigheid in het hoofd herdenken wij jaarlijks onze overleden collega’s. Dit jaar vond de herdenking van het overleden personeel van het Commando Zeestrijdkrachten plaats op 28 mei bij het nieuwe herdenkingsmonument ‘Schaduwen van Licht’. Tijdens een indrukwekkende bijeenkomst werden, samen met de nabestaanden, onze collega militairen en burgermedewerkers herdacht die in de periode mei 2008 tot mei 2009 in actieve dienst zijn overleden. Het monument staat op een locatie waar herdenken goed tot zijn recht komt: namelijk bij het Marinemuseum waar het verleden, in het heden tot uitdrukking wordt gebracht. Nu en in de toekomst kan dit monument dienen als een plek waar onze herinneringen levend worden gehouden, zowel voor nabestaanden als voor collega’s. Hr.Ms. De Zeven Provinciën en Makkum Zoals gezegd, samenwerken en samenleven zijn tijdens operationele inzet sterk met elkaar verweven. Dat geldt zeker voor de langere deployments zoals van de Hr.Ms. De Zeven Provinciën in SNMG 1, Hr.Ms. Makkum in SNMCMG 1, en de deployments van onze onderzeeboten. De Zeven Provinciën is inmiddels ruim 16 weken onderweg en gaat, met logistieke tussenstops in Salalah en Muscat (Oman) onverdroten door met haar antipiraterij operaties. Veelvuldige aanpassingen in het vaarprogramma, die door het operationele karakter van de missie vaak pas op het laatste moment bekend worden, eisen veel van de bemanning. Ik heb veel waardering voor de wijze waarop dit door het personeel en het thuisfront wordt opgevangen. Hr.Ms. Makkum heeft met de andere eenheden van SNMCMG1 in het kader van Beneficial Cooperation op de Noordzee in één week maar liefst 24 explosieven geruimd. Met recht een fantastisch resultaat! Operaties en opwerktrajecten En ook Hr.Ms. Dolfijn is bezig met een langdurige missie in opdracht van de Commandant der Strijdkrachten. Het operationele product wordt dus nog steeds volop geleverd. Verder zijn diverse eenheden van vloot en mariniers bezig met de voorbereidingen en het opwerken voor komende missies. Zo is Hr.Ms. Tromp bezig met haar NOST-periode, bereiden marinierseenheden zich voor op inzet in Afghanistan onder ISAF, werkt Hr.Ms. Evertsen zich op voor deelname aan de EU-operatie Atalanta in het kader van antipiraterij operaties en is Hr.Ms. Amsterdam nagenoeg gereed voor haar West-periode. Zeer diverse operaties en opwerktrajecten elk met hun eigen kenmerken. Om dat alles te kunnen realiseren is de goede opleiding en adequate training van ons personeel van cruciaal belang. Spijkerbroeken Het opleiden en trainen van ons personeel heeft op dit moment bijzondere aandacht. Opleiden en trainen (O&T) is altijd al het fundament geweest van ons gereedstellingproces. O&T begint met de initiële opleidingen van de zogenaamde ‘spijkerbroeken’,

personeel dat voor het eerst onze KM instroomt. Deze opleidingen worden later gevolgd door voortgezette vakopleidingen en specifieke functieopleidingen. Naast opleidingen voor het ‘individu’, die meer en meer competentiegericht worden opgezet, is er het trainingsproces. Daarin worden vaardigheden verder ontwikkeld, niet alleen individueel maar ook in groepsverband. Het ‘O&T’-proces gaat helemaal door tot aan het volledig operationeel gereedstellen van een schip, een marinierseenheid, of een groep van schepen of eenheden al dan niet in joint verband. Kwaliteit en output van opleidingen In de afgelopen maanden, en dat zal de komende tijd worden voortgezet, is het ‘O&T’-proces nog eens goed onder de loep genomen. Daar is een aantal redenen voor. Er zijn signalen dat de kwaliteit en de output van opleidingen en training, en daarbinnen ook het behoud van kennis, in toenemende mate onder druk staan. Achterstanden in opleidingen en ook in het ontwikkelen van opleidingen zijn hiervan symptomen. Tegelijk lijkt de belasting van de organisatie door langdurige opleidingen toe te nemen: de niet-beschikbaarheid van personeel als gevolg van het volgen van opleidingen is hoog. Daarbij is niet altijd duidelijk of de inhoud of soms zelfs de noodzaak van bepaalde opleidingen voldoende is vastgesteld. Het streven naar up-to-date personeelsbeleid vraagt daarnaast meer en meer om het civiel certificeren van onze opleidingen, wat een extra inspanning vraagt van de scholen. Samenwerkingsverbanden met civiele onderwijsinstanties (onder andere het project ‘Loopbaanlint’) bieden daarbij ook nieuwe kansen. Deze samenwerking wordt gestimuleerd door impulsen vanuit de Haagse organisatie, die ook pleit voor meer jointness en harmonisatie van opleidingen tussen de krijgsmachtdelen. Al deze ontwikkelingen kunnen in de toekomst leiden tot relatief grote verschuivingen binnen het ‘O&T’-veld. De belangrijkste succesfactor voor het CZSK blijft echter het kunnen beschikken over voldoende, adequaat opgeleid en goed gemotiveerd personeel. Elke aanpassing van O&T moet hierop gericht blijven. Ik zal daar dan ook zeker op blijven letten. Tot slot nog goed nieuws op het gebied van personeelzorg. Ik ben blij dat er in het kader van de combinatie van de werken thuissituatie weer een belangrijke stap is gezet. Op 13 mei werd op het marinesportpark ‘Ruyghweg’ het kinderopvangverblijf ‘Paddeltje’ geopend. Het eerste kinderdagverblijf van de marine is vernoemd naar de scheepsjongen van Michiel de Ruyter. Het kinderopvangverblijf betekent een welkome aanvulling op de mogelijkheden om bij het Commando Zeestrijdkrachten arbeid en zorg te combineren. De belangstelling vanuit het personeel is dan ook groot en naar verwachting zal het kinderdagverblijf na de zomer volledig gevuld zijn. n

De Commandant Zeestrijdkrachten R.L. Zuiderwijk, luitenant-generaal der mariniers

3

“This is White Swan. You can come on board”, zegt kapitein Hans Georg Moser, nadat ‘navy ship F805’ heeft aangedrongen om een boardingteam langs te sturen. Het schip is onderhavig aan een routinecontrole, maar uit inlichtingen blijkt dat er iets met dit schip niet helemaal in orde is. Tekst: Barry Wijnandts/Foto’s: Ruud Mol (AVDD), Herman Zonderland, Wim Salis

Opleiding voor boardingoperaties maakt vloot weerbaarder

Vlootpersoneel traint militair gezag Luitenant-ter-zee 2 Theo Degenaar staat met een headset op mee te luisteren naar de ondervragingsprocedure van Hr.Ms. Evertsen, de F805. De boardingploeg van het fregat wordt vandaag opgewerkt met sparringpartner Hr.Ms. Van Speijk. Het ‘toneelspel’ voor zes opvarenden levert veel vrolijkheid op, maar het doel is ernstig. “Tot nu handelden de schepen naar goed inzicht bij boardings, maar het niveau was erg laag”, aldus de ervaren officier. Zelf voerde hij veel boardings uit tijdens zijn carrière en deed hij ervaring op bij de mariniers en bij het Law Enforcement Team, waarmee de marine in de West veel samenwerkt. Degenaar was van mening dat het militaire aspect van het varende krijgsmachtdeel in de marge is verdwenen. Met de start van Bureau Boardingoperaties komt dit echter weer volop in de schijnwerpers. Militaire training “De naam dekt misschien niet helemaal de lading”, denkt Degenaar, hoofd van het nieuwe bureau van de Operationele School. “De Engelsen noemen het ‘naval military training’, misschien is dat beter.” Door vlootpersoneel te trainen in optreden als militaire autoriteit hoopt hij dat niet alleen bij boardings de gezagsuitstraling van een schip vergroot wordt. “Wachtlopen en ‘force protection’ zijn ook aspecten om mee te pakken”, zegt hij.

“Als een schip ergens in een haven ligt, moet de onderofficier van de wacht adequaat kunnen optreden als er mensen rotzooi staan te trappen op de kade.” Ook noemt hij het voorbeeld van een passage door een zee-engte waar een verhoogd risico is op aanvallen, zoals het Suezkanaal. “Een marineschip moet dan uitstralen dat er niet mee gesold moet worden.” De mate van geweld is in verschillende niveaus onderverdeeld. De vloot wordt getraind tot ‘opposed categorie 1’. Ze kunnen wel wat gemor en tegenwerking verwachten, maar ze hoeven niet voorbereid te zijn op ‘Wereldoorlog Drie’, zoals sergeant-majoor Peter Ringeling, een van de instructeurs, het beschrijft. In dat hogere geweldsspectrum neemt op dit moment de Unit Interventie Mariniers de zaken waar. Met de komst van de Oceangoing Patrolvessels zullen in Den Helder speciale Maritime Interdiction Teams worden gestationeerd, die niets anders zullen doen dan zich bekwamen in boardingoperaties. Deze teams worden als een module op een patrouilleschip gezet als die voor deze specifieke taak wordt ingezet. Kwartiermeester André Prins is de ‘boef’ op de White Swan. Terwijl zijn collega’s en kapitein van niets weten, heeft hij wapens en drugs aan boord genomen. Prins moet zijn karakter (een 4

Poolse zeeman) inhoud geven door zo nu en dan racistische opmerkingen te plaatsen naar een zieke Libiër en seksistische toespelingen naar de vrouwelijke kok, die daar absoluut niet van gediend is. Hoe gaat een boardingteam om met spanningen onder de bemanning zelf? Keurig maar formeel “Het boardingteam moet mensen rustig houden en op hun gemak stellen”, vindt Degenaar. Hij wil zien dat de militairen deze spanningen aanvoelen en de botsende krachten uit elkaar trekken om escalatie te voorkomen. Er wordt veel inlevingsvermogen gevraagd van het team. “De bemanningen hoeven geen boefjes te zijn. Je moet de mensen dus keurig, maar wel formeel te woord staan.” Zijn ervaring is dat in de meeste gevallen de schepen gewoon meewerken. De boardingteamleden moeten kunnen anticiperen op gedrag en hiernaar handelen. Hoe zie je of iemand liegt? Is iemand gewoon geïrriteerd of vormt hij daadwerkelijk een bedreiging? Zal een werktuigkundige je aanvallen met zijn schroevendraaier, of is hij er zich niet eens van bewust dat hij een potentieel wapen vasthoudt? Allemaal aspecten die tijdens de cursus aan bod komen. “Als iemand loopt te mopperen, zet je niet meteen een rode laserpunt op zijn voorhoofd”, aldus het hoofd van het bureau. Overigens begint dat ‘aanvoelen’ al bij de commandant. “Hij bepaalt wat de geweldsuitstraling van het boardingteam is”, gaat Ringeling verder. Bij het langszij komen probeert het fregat zoveel mogelijk actie waar te nemen op de te enteren koopvaarder. Hoeveel man tellen ze? Zien ze wapens, kunnen ze uit de gebaren opmaken hoe de stemming is? Het boardingteam bereidt

LTZ 2 Degenaar luistert mee hoe de Evertsen kapitein Georg Moser (LTZ 2 Jasper Wezemer) ondervraagd.

“Je moet geen onderdeel worden van een ruzie aan boord” voeren in de emoties en dat je een onderdeel van de ruzie wordt”, zegt Ringeling. Hij geeft aanwijzingen om de querulante Pool apart te zetten en zijn mond te laten houden. Ondertussen worden de ‘chief mate’ en de boordwerktuigkundige zenuwachtig over het varende bedrijf. De eerste wil luiken sluiten en de tweede was net bezig met een ernstige storing in de machinekamer. Ook hier moet het boardingteam de afweging maken. Worden zij aansprakelijk voor een machinepark dat het begeeft of wil de stoker zich drukken? Als de bemanning naar de mess is gebracht in afwachting op de doorzoeking, komt wederom een volgend dilemma. De kok wil verder met haar werk. Bovendien gaat de operatie wel even duren en is iets te drinken geen onredelijk verzoek. Het houdt de bemanning rustig, maar je moet wel iemand even loslaten. Is dat verantwoord?

Kijken naar watermerken.

zichzelf voor. Er worden twee Rhibs gelanceerd, waarvan de eerste de mannen en vrouwen van het guard- en later het search- en het bridgeteam overzet en de tweede als rugdekking blijft varen. Ook hier is de geweldsuitstraling belangrijk. “Handelingen met de wapens, zoals het doorladen, moeten ze uit het zicht van de koopvaarder doen”, aldus Ringeling.

▲

Moeilijke afweging Het guardteam komt aan boord, terwijl de opvarenden zich verzameld hebben op het seindek. Iedereen wordt gefouilleerd, maar er worden geen bedreigende zaken aangetroffen. Het guardteam treedt ferm op, maar voelt nog niet direct de onderliggende spanning bij de bemanning. “Je moet oppassen dat je je niet mee laat

Optisch dood Het search- en het bridgeteam heeft inmiddels de loodsladder beklommen. De boardingofficier gaat naar de kapitein en vraagt naar de documenten van de bemanning en het schip. Maar waar moet hij eigenlijk naar kijken? Wachtmeester Henriëtte van Zetten praat op Schiphol de cursisten bij over optisch dood papier en Imageperf. Het is onmogelijk om alle paspoorten en identiteitsbewijzen van de wereld te kennen, maar Van Zetten legt uit dat ze allemaal gemeenschappelijke echtheidskenmerken hebben. Voor het filteren van fantasiepaspoorten van British Honduras of Zaïre moet je weten dat deze landen niet (meer) bestaan. Dat extreem kleine lettertjes haarscherp te zien zijn, dat watermerken in het papier zitten en folies zijn gebruikt met afbeeldingen of tekst die onder verschillende hoeken er anders uitzien, is zonder voorkennis ook vast te stellen. “Paspoorten zijn gedrukt op veiligheidspapier”, vertelt Van Zetten aan de klas. “Veiligheidspapier is optisch dood. Onder een UV-lamp licht het papier niet paars op, wat gewoon papier wel doet.” De boardingstudenten bekijken de verschillen op echte paspoorten en op falsificaties onder hun 5

Wachtmeester Van Zetten legt uit hoe je in echt document microprint kunt herkennen. Een schuine streep in de kop van het Nederlandse paspoort, blijkt het woord ‘Holland’ te zijn.

lampen. Ze moeten tot de conclusie komen dat vervalsen van paspoorten bijzonder lastig is en Van Zetten besluit de les dan ook met het belangrijkste aspect: is degene die je voor je hebt, ook de rechtmatige houder van het identiteitsbewijs? “Gebruiken van gestolen identiteitsbewijzen komt vaker voor dan vervalsen. Het is dus belangrijk dat je de foto vergelijkt en dat je bijvoorbeeld vraagt naar de leeftijd van de persoon.” Ook daar zijn trucjes voor, zoals vragen naar de leeftijd in plaats van de geboortedatum, die de houder letterlijk in het document heeft kunnen lezen. Van Zetten legt uit dat er bepaalde structuren zijn in het gezicht, die nauwelijks veranderen. Daarmee is een persoon zelfs te herkennen van een oude of slechte pasfoto. De stand van de oren ten opzichte van de ogen, jukbenen, plaats en vorm van de ogen, vorm van het gezicht. Dit vraagt echter veel ervaring. Tijdens een oefening voor het matchen van vijftig gezichten binnen een minuut, blijken veel paren gezichten erg op elkaar te lijken of zijn de gelaatskenmerken slecht zichtbaar. Mee met de Zwarte Bende Het searchteam gaat met zaklamp en veiligheidsmiddelen door de White Swan. Elk team krijgt een bemanningslid mee, die fungeert als gids en getuige. Bij het doorzoeken van onbekende ruimtes moet het searchteam niet alleen inzicht hebben in hoe

contrabande verstopt kan zijn, maar ze moeten ook letten op hun eigen veiligheid. Op je knieën kruipen over een ruw dek vol laspunten, puttingen, bouten en moeren tot ruimtes binnengaan, waar misschien weinig zuurstof is en veel giftige dampen hangen. Daarom brengt de opleiding een bezoek aan de haven van Rotterdam om met de douane een dag mee te lopen bij een inspectie van een schip. De Zwarte Bende is geen onbekende aan boord van de marineschepen en het is voor de vlootbemanning eens aardig om aan de andere kant van het spectrum te kijken. Gewapend met spiegels, zaklampen en een oranje overal maken zij vandaag deel uit van de douane. Het doel is een spiksplinternieuw containerschip van 336 meter (8.500 TEU). Het is zojuist afgemeerd met als laatste haven Singapore. Containers vliegen razendsnel over het dek en de wal. “Anders dan als wij een schip doorzoeken, gaat hier het werk gewoon door”, legt instructeur Ringeling uit. Drie dagen zoeken Willem van Noord van de Douane Rotterdam vertelt hoe moeilijk het is om iets te vinden. Op zijn presentatiescherm verschijnt een

Voor je je hoofd in een ruimte steekt, moet je weten of de lucht schoon en zuurstofrijk is.

“Onder de bank zit ook nog een holle ruimte” 6

foto van een oceaansleper van een meter of veertig: “Hier zijn we drie dagen op zoek geweest naar vier ton cocaïne”, vertelt hij. Dat zegt wel iets over de kansen op een containerschip. Belangrijk is dat de teamleden weten waarnaar ze op zoek zijn. “Sigaretten nemen veel ruimte in en zoek je in containers. Cocaïne of geld komt in kleine pakketjes, die kun je overal in stoppen”, vertelt de douanier. Hij laat in zijn presentatie de meest ingenieuze manieren zien. Van een oliedrum met een dubbele bodem tot een compleet ingelast leidingnetwerk. Obscure pillen Na een korte kennismaking met de kapitein begint het zoekwerk. “Het is heel vreemd om door de privéspullen van de bemanning te zoeken”, vinden de cursisten. Een Birmeese cadet kijkt toe alsof er niets vreemds aan de hand is hoe de hut van zijn collega wordt doorzocht. “Het is belangrijk dat er altijd iemand bij is, liefst de eigenaar zelf”, vertelt een van de douaniers. “Dan kan er achteraf

De kans om in een dagdienst smokkelwaar te vinden is bijzonder klein

een meter of zeven hoog. In de brandschone ruimte zitten overal gaten, spanten, H-profielen, ruimtes en holten waar overal contrabande achter verstopt kan zitten. Pfaff: “De bemanning heeft maanden om iets te verstoppen, wij hebben zes uur om het te vinden.” Om alles te inspecteren is dus niet te doen. Hij kijkt vooral naar sporen van menselijke activiteit. Omdat het schip tamelijk schoon is, is het nog lastig om sleepsporen in stof of vinger- en handafdrukken te vinden op ongebruikelijke plaatsen. Hier en daar steekt een hoekje karton achter een gat in een spant of is een vette lap te zien achter een mounting van een machine. De cursisten van de boardingopleiding staan versteld van de grootte van het schip. In de inspectietunnel vertelt een team enthousiast over welke ruimtes ze hebben doorzocht. Helemaal vooruit klimmen twee man door een mangat de voorsprietruimte in. De kleine toegang doet niet vermoeden hoe enorm de schouwburgzaal is die er onder ligt, zeven verdiepingen diep, gehuld in duister. Ook hier beseft iedereen goed dat de kans om in een dagdienst tijd smokkelwaar te vinden bijzonder klein is. Aan boord van de ‘White Swan’ heeft het searchteam geluk. In het kabelgat worden een wapen en drugs gevonden. De kwartiermeester, toevallig dader en gids voor het searchteam, wordt direct ingerekend. Uit de evaluatie blijkt dat het team de boarding goed uitvoerde. Er moet nog wat geoefend worden met handboeien en de teams moeten meer bewust worden van hoe de rust onder de

Instructeur SMJRWDW Ringeling doet het searchteam voor hoe je iemand snel handboeien omlegt.

De cursisten staan versteld over de grootte van een containerschip.

geen gezeur over bestaan als iets beschadigd is of wegraakt.” Hij bekijkt obscure pillenpotjes met Birmees opschrift en rolletjes geld. Zonder terughoudendheid maakt hij de wikkel van een zeepblokje open om te controleren of de inhoud overeenstemt met wat er op het papier staat. Hij kijkt niet alleen in de laatjes, hij haalt ze eruit en controleert of de onderliggende ruimte overeenstemt met de afmetingen die hij aan de buitenkant ziet. Geen dubbele bodems of te dikke planken. In een kast staat een plastic fles gevuld met een bruine vloeistof. “Dit kan PMK zijn, een grondstof voor XTC.” Dan wijst hij de matroos, die aan hem gekoppeld is, op de bank in de hut. “Daar zit ook ruimte onder.” Vervolgens kruipen ze er beiden onder.

bemanningsleden kan worden behouden onder de omstandigheden. Een enkeling mocht wat meer bewust worden van zijn uitstraling.

Als geroutineerde douanier is Ringeling met teamleider van de douane John Pfaff de machinekamer ingegaan om de zoektocht voort te zetten. De kamer bestaat uit drie verdiepingen van elk

Met de boardingopleiding moeten de teamleden assertiever worden en vertrouwd raken met het gebruik van geweld en wapens. In de cursus zitten naast de uitstapjes bij de douane en de marechaussee ook lessen in militaire zelfverdediging, dynamisch wapengebruik en de helikopterindoctrinatiecursus. Hoewel de veranderende rol vol actie nog wennen is, hoopt Degenaar dat het werk aan boord van marineschepen zeker voor de jongere generatie interessanter wordt. “De schepen zijn tegenwoordig vaak ondersteunend platform voor allerlei opstappers die de daadwerkelijke actie uitvoeren. Nu kan de goederenbeheerder of LDV’er, die anders alleen maar mag toekijken, zelf onderdeel worden van de actie.” n 7

DDG ruimt explosieven in Albanese badplaats

Eindelijk veilig zwemmen

Op 15 maart 2008 ontplofte in Gerdec in Albanië een munitieopslagplaats. Zo’n 150 mensen raakten daarbij gewond. De explosie sloeg een enorme krater in het vertrouwen van de bevolking. Albanië kampt vandaag de dag nog steeds met de gevaren van twee wereldoorlogen en een militaire dictatuur. In het land bevinden zich talrijke munitiedumps en opslagplaatsen van oude explosieven. Niet zelden liggen zij in of zeer nabij verstedelijkte gebieden. Tekst: Ewold de Bruijne/Foto’s: DDG

8

Tot voor kort was pootje baden voor Hotel New York in Vlore (Albanië) nog een levensgevaarlijke activiteit. Op enkele meters van het strand lagen honderden kilo’s granaten, volle munitiekisten en andere explosieven.

Ook op de stranden en langs de kust is het niet moeilijk om te struikelen over verroeste brisantgranaten, mortieren en kisten vol scherpe patronen. Zeemijnen, landmijnen en dieptebommen… op heel veel plaatsen moet het oude wapentuig nog worden opgeruimd. Een immens project, waar de Koninklijke Marine een bescheiden maar uiterst relevante bijdrage aan levert.

s

Economische impuls Op de boulevard van Vlore staat een groepje horecaondernemers geïnteresseerd te turen naar de twee rubberbootjes die voor Hotel New York dobberen, met op enige afstand een patrouilleschip van de Albanese kustwacht. Onder leiding van luitenant-ter-zee 2OC Menno van der Eerden is de Duik- en Demonteergroep al twee dagen bezig om een munitiedump op te ruimen. Er komen vele tientallen klonten samengekoekte explosieven boven water van naar schatting dertig, veertig kilo per stuk. Nederlandse marineduikers werken zij aan zij met Albanese vakgenoten om de levensgevaarlijke troep op een veilige manier af te voeren. De plaatselijke restaurateurs reageren met een mengeling van scepsis en opluchting: “Dat spul ligt er al honderd jaar. Waarom moeten ze daar nu zonodig de weg voor afsluiten en moeten wij onze zaken sluiten? Wat denkt u dat ons dit kost?” Kapitein-ter-zee Arturo Mecollari, commandant van de nabijgelegen marinebasis Pashaliman relativeert: “Die paar dagen omzet die zij nu missen in het laagseizoen zal meer dan honderdvoudig worden gecompenseerd. Met hulp van de Nederlandse marine zijn we nu de hele baai van Vlore schoon aan het maken. Tegen het einde van de operatie Albanian Lion zullen toeristen hier eindelijk veilig kunnen zwemmen. Dat is van enorm economisch belang voor Vlore, want dit is de grootste badplaats van Albanië.”

De ontwikkeling van Albanië op het gebied van infrastructuur, economische activiteit en openbare orde en veiligheid is in volle gang. Nederland heeft hier direct en indirect grote belangen. Kolonel der mariniers Marco Hekkens, plaatsvervangend commandant van NLMARFOR: “Albanië ligt aan de buitengrens van Europa. De toegang tot het land vanuit zee geeft toegang tot heel Europa. De ontwikkeling van de maritiem militaire capaciteiten van Albanië, zelfstandig en in Europees/NAVO-verband is belangrijk voor de veiligheid en het beschermen van economische belangen in onze eigen steden en straten in Nederland. Smokkel van veelal inferieure namaakproducten die illegaal als kwaliteitsproducten op de markt worden gebracht, schaadt economische belangen, maar gaat bovendien vaak gepaard met georganiseerde misdaad. Dat willen de Albanezen niet en wij ook niet. Daarom is het van groot belang dat de Europese partners samenwerken voor een geïntegreerd veiligheidsbeleid.” Nuchtere benadering Het lijkt een contradictie. Aan de ene kant maken mijnenvelden en munitiedumps het moeilijk om op onbewaakte plekken aan land te komen, maar tegelijk is het voor de veiligheid van de lokale bevolking en voor de ontwikkeling van Albanië broodnodig om de stranden schoon te vegen. Sergeant-majoor Hans Hammenga, sergeant Jack Leonhart, kwartiermeester Jordi van Munsteren en korporaal René Kok blijven er nuchter onder. Zij staan dagelijks met spul in hun handen dat in principe elk

▲

Specialisten van de Duik- en Demonteer Groep werken zij aan zij met Albanese collega’s aan het opruimen van gedumpte explosieven (bommen, granaten en kisten vol scherpe munitie) uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Op de achtergrond de cutter ‘Iliria’ van de Albanese kustwacht, het ‘moederschip’ waarmee het oude wapentuig werd afgevoerd naar een veilige locatie waar het materiaal onschadelijk werd gemaakt.

Nederlandse belangen Van der Eerden: “De inzet van de Duik- en Demonteergroep hier in Albanië past helemaal in het Ideation-concept. De militaire expertise die we hier inzetten in de context van een civiele omgeving heeft niet alleen lokaal impact. Damen-Schelde is één van de Nederlandse bedrijven die hier in Vlore actief is. Zij zijn bezig met scheepsbouw op Pashaliman. Voor de scheepsbouw en scheepvaart is het natuurlijk cruciaal dat we zorgen voor een stuk veiligheid hier.” Er lopen hier meer projecten met Nederlandse inbreng. Ook aan het verbeteren van de drinkwatervoorziening wordt gewerkt door Nederlandse experts.

9

Met een onderwatervalon (metaaldectector) speurt kpl Kos naar explosieven. Zijn Albanese collega, duikofficier Sazan Pashollari, blijft behoedzaam staan. Ook op deze plek werden tientallen explosieven boven water gehaald.

moment kan ontploffen. En dan hoeven zij hun schoenen niet meer te poetsen. Hoewel zij zich ten volle bewust zijn van het belang van hun werk, laten zij die discussie grotendeels langs hen heen gaan. “Onze prioriteit is de veiligheid van onze eigen mensen en de mensen in de directe omgeving van de plek waar wij werken. En wat wij hier aantreffen is heel veel gevaarlijk spul”, verklaart Hammenga. “Ons werk trekt sensatiezoekers aan. Mensen vinden het natuurlijk spannend (en dat is het ook) maar laten we er vooral nuchter over blijven. Het helpt niemand om hier wilde verhalen over te publiceren.” Korporaal René Kok houdt een 8,11 cm mortier in zijn hand. Met een staalborsteltje maakt hij het explosief voorzichtig schoon om het ding nader te kunnen identificeren. In het zand liggen een meetlint en een zachte borstel klaar. Het kennen van de exacte herkomst en datering vertelt de specialisten meer over de lading, zodat het onschadelijk maken op de meest effectieve en gepaste wijze kan worden gerealiseerd.

De Albanese marinetop en vertegenwoordigers van diverse landelijke TVstations kwamen kijken naar het werk van de DDG voor Hotel New York in Vlore, Albanië. Met het oog op de veiligheid werd tijdens dit korte werkbezoek even gepauzeerd door de bommenruimers. TV of niet, het blijft gevaarlijk werk.

Waardering voor duikers In de drie dagen dat de DDG voor Hotel New York aan het werk is geweest werd zo’n vierhonderd kilo aan samengeklonterde explosieven van de zeebodem gehaald. Het gaat ondermeer om honderden brisantgranaten, veelal van Italiaanse en Duitse makelij. In de bronzen afdekdoppen zijn jaartallen gestanst: 1914, 1939… Raketvormige mortiergranaten, volle munitiekisten, hulzen gevuld met loden kogels… en allemaal nog rijkelijk voorzien van explosieve stoffen. Van der Eerden: “Afgezien van het feit dat het voor de veiligheid goed is dat dit nu eindelijk een keer wordt opgeruimd, heeft deze operatie in Albanië voor ons heel veel trainingswaarde. Het gaat hier niet om een oefensituatie, maar om een echte operatie. Dit is het werk waar we voor zijn opgeleid. Hier zijn de omstandigheden ideaal om in de praktijk ervaring op te doen met een diversiteit aan materiaal. Bovendien is het water hier heel helder, zodat we goed zicht hebben. Daardoor kunnen we veilig werken, samen met Albanese duikers die van onze aanpak dingen leren en wij van hen.” Kolonel Mecollari steekt zijn mening niet onder stoelen of banken: “De grootste waardering gaat uit naar de duikers die hier fantastisch werk verrichten. Zij doen gevaarlijk werk en zij leveren tegelijk ook een concrete invulling aan het bond genootschap van Albanië als kersverse NAVO-lidstaat met Nederland. Wij zijn jullie zeer dankbaar.” n

10

Gedragscode in beeld Een beeld zegt meer dan duizend woorden, luidt het bekende gezegde. Dat moest de regiegroep Staal ook gedacht hebben en is hiermee aan de slag gegaan. In april 2007 is de defensiebrede gedragscode geïntroduceerd. Maar hoe breng je deze code, bestaande uit termen als veiligheid, verantwoordelijkheid, Tekst: Vanessa Strijbosch professioneel, gezamenlijk en respect, goed over? Door te visualiseren. De gedragscode geldt voor alle defensiemedewerkers en bestaat uit vijf pijlers: veiligheid, verantwoordelijkheid, professioneel, gezamenlijk en respect. In elke pijler zit een kernboodschap en een korte toelichting daarop. Defensiemedewerkers moeten geïnformeerd worden over de normen en waarden bij defensie en ze moeten weten wat er van hen verwacht wordt en wat ze bij defensie kunnen verwachten, is het uitgangspunt van de gedragscode. Herkenbaarheid voor en door defensieonderdelen is ook een

randvoorwaarde. Het idee om iconen en afbeeldingen te gebruiken werd geboren. In de komende uitgaven besteedt Alle Hens aandacht aan de visualisering van de gedragscode. In elk nummer wordt een van de vijf afgebeelde pijlers behandeld. n

De iconen

De afbeeldingen

De gedragscode moet ook levendig worden gehouden, vonden de defensieonderdelen. Zij wilden de pijlers, naast een icoon, ook met een foto visualiseren. De verschillende defensieonderdelen kozen voor actiebeelden die de pijlers verbeelden. Om ervoor te zorgen dat elk onderdeel zich herkent in de beelden, hebben alle krijgsmachtdelen zelf de beelden aangeleverd.

11

Voor de herkenbaarheid van de gedragscode is een icoon ontwikkeld. De vorm van het icoon – een schild – is voor alle pijlers gelijk, in tegenstelling tot het symbool in het icoon. Het schild staat voor bescherming, dat verwijst naar het beschermen van de waarden van de gedragscode binnen de organisatie. Als symbool in het schild is gekozen voor ‘handen’, met de achterliggende gedachte dat het bij defensie om mensen draait. Het werk is mensenwerk. Het gebaar dat de handen uitbeelden geeft de inhoud van de pijler weer.

De nieuwe wereld van landoptreden opent zich

De groene module “Wat is dat onding zwaar! Moet ik hier de hele opleiding mee rondlopen?” De instructeurs van de Buitenland Opleiding kijken van een afstand grin nikend toe terwijl sommige cursisten met moeite een kogelwerend vest over hun hoofd hijsen. De drieënveertig leerlingen staan allemaal gepland voor een individuele uitzending. Om hen hier goed op voor te bereiden, volgen zij gedurende zes weken de ‘groene module’ op het Landelijk Oplei dings- en Kenniscentrum van de Koninklijke Mare chaussee in Apeldoorn. “Maak je geen zorgen, over een week voelt dat vest als een comfortabel jasje!” Tekst: Maartje van der Maas/Foto’s: Liepke Plancke, Jan Kees de Meester (AVDD)

Marechausseeblauw, luchtmachtgroen en marinierscamouflage, Afghanistan, Bosnië, Sudan, Congo en Kosovo: allemaal indivi dueel uitgezonden, allemaal een totaal verschillende missie voor ogen. Voor de fotograaf van luchtmachtbasis Gilze-Rijen, de opperwachtmeester op bureau falsificatie op Schiphol of de exwachtsofficier van Hr.Ms. Tromp is het landoptreden een totaal nieuwe wereld, waarin ze niet of heel weinig zijn opgeleid. Zoals in aanwijzing A700 van de Commandant Der Strijdkrachten staat, moet iedere militair die op uitzending gaat, opgeleid of bijgeschoold worden in de militaire basisvakken. Zij moeten in staat zijn een Diemaco C7 en een Glock te hanteren en moeten in zoverre op de hoogte zijn van operaties op het land dat zij met een peloton mee op patrouille kunnen gaan. “Dat is dan ook de doelstelling van deze opleiding”, legt teamleider Buitenland Opleidingen (BULA) eerste luitenant Michiel Tattersall uit. “De cursisten mogen straks in het missiegebied niet voor volledig onverwachte situaties komen te staan.” Een koosnaam voor de C7 In een lange rij schuiven de cursisten aan voor de wapenkamer op het Landelijk Opleidings- en Kenniscentrum Koninklijke Marechaussee (LOKKMAR) op de startdag van hun opleiding. Een voor een krijgen ze een C7 en een Glock in de handen gedrukt, die gedurende de opleiding hun persoonlijke wapens zullen zijn. Tattersall vertelt: “De Diemaco en de Glock zijn de standaardwapens van de krijgsmacht. Hiermee wordt gewerkt in de uitzendgebieden. Het kan niet zo zijn dat wanneer het erop aan komt, de militair geen idee heeft hoe hij of zij het wapen moet gebruiken.” Voor de cursisten zijn de vuurwapens wel een beetje onwennig, de meesten hebben nog niet eerder met een C7 gewerkt. Echter, na zeven weken kunnen de leerlingen hun persoonlijke wapen bijna met hun ogen dicht uit elkaar halen en hebben sommigen het zelfs een koosnaam gegeven. Theorie als fundering De opleiding begint met een stevige basis theorie in de lokalen van de Koning Willem III-kazerne in Apeldoorn. Lessen in chemische, biologische, radiologische en nucleaire oorlogsvoering (CBRN, voorheen bekend als NBCD), kaarten kompasoriëntatie, zelfhulp kameradenhulp (ZHKH), wapenkennis en verbindingen dienen als fundering voor de praktijkoefeningen op het Stroesche Zand die later in de opleidingen zullen volgen. In de eerste weken worden de klasuren geregeld afgewisseld met schietoefeningen. De cursisten brengen heel wat tijd door op de schietbanen van het

Er staan ook de nodige theorielessen op het programma. Snel en accuraat reactievuur op een aanval.

12

Na een gasaanval

ning van de opperwachtmeesters van de marechaussee. De lessen in kaart en kompas en wapenkennis worden verzorgd door drie sergeant-majoors van het Korps Mariniers. Een instructeur van de Luchtmobiele Brigade van het Commando Landstrijdkrachten is verantwoordelijk voor de lessen in het zoeken naar Improvised Explosive Devices (IED).

Het doppen van de patroonhouders is bijna een dagelijkse bezigheid.

Infanterie Schietkamp de Harskamp, zowel schietend als wachtend op hun volgende beurt. Na een aantal weken en lessen in terreinrijden en basisonderhoud van een 4x4, krijgen de deelnemers hun eigen voertuig. De theorielessen in de lokalen zijn hiermee nagenoeg afgelopen, tijd om praktijkervaring op te doen op de heide en in het bos. Elke ochtend rijden de cursisten, na het checken van hun voertuig en het inmelden op de verbinding, en bloc naar het Stroesche Zand om de theorie tot leven te brengen. Een gemengd kader Net zoals de uit te zenden militairen, zijn ook de instructeurs van de Buitenland Opleidingen van zeer verschillende pluimage en hebben overal ter wereld ervaring opgedaan in het landoptreden. De schietinstructie, lessen in CBRN en ZHKH zijn voor de reke-

Na zeven weken kunnen de cursisten de C7 bijna met hun ogen dicht uit elkaar halen

Aangekomen op het Stroesche Zand worden de cursisten opgedeeld in pelotons. Omgehangen met het kogelwerende vest, het beenholster, het OPS-vest, de helm, de Glock en de C7 gaat een van de pelotons patrouilleren onder leiding van een marinier. Scherfsgewijs opgesteld, lopen zij een pad af over de heide. Wanneer er opeens uit onverwachte hoek op hen geschoten wordt, schreeuwt de patrouillecommandant een stel orders. Het heeft een aantal weken geduurd, maar het peloton weet nu precies hoe te reageren en snel en geordend trekken zij zich terug naar een veiligere plek. Een ander peloton rijdt ondertussen in konvooi over de tankbaan. Ook zij worden onder vuur genomen en voeren de procedure van het terugtrekken met voertuigen nagenoeg foutloos uit. De laatste groep is onder leiding van de instructeur van luchtmobiel bezig met het oversteken van een kruispunt dat aangemerkt is als IED-gevoelig. Zij zoeken zorgvuldig de weg af voordat deze vrijgegeven kan worden voor de voertuigen. Na zeven weken wordt de ‘groene module’ afgesloten met een eindoefening. Gedurende twee dagen laten de cursisten in een aantal oefeningen zien dat ze nu wel wat kaas hebben gegeten van de operaties op het land. Wanneer zij aan een peloton landmachters of mariniers worden gekoppeld, is hun jargon en manier van bewegen niet langer volledig onbekend. Wanneer na het opschieten van alle oefenmunitie het kogelwerende vest eindelijk weer af mag, klinken er zuchten van verlichting. “Dat is dus één ding dat ik niet zal missen van deze opleiding!” n

Gas, gas, gas! 13

Medaille als herinnering aan bijdrage Tsjadische geschiedenis

EUFOR Chad/RCA gedecoreerd

Een positief gevoel. Zo wordt de EUFOR Chad/RCA missie omschreven door de leden van de Vaste Kamer commissie, de Commandant der Strijdkrachten en de mariniers zelf. De uitreiking van de herinneringsmedaille voor de deelnemende militairen van het tweede detachement op de Van Braam Houckgeestkazerne in Tekst: Barry Wijnandts/Foto’s: Peter Wiezoreck, Rinze Klein (AVDD) Doorn sloot de missie definitief af. Tachtig militairen waarvan het leeuwendeel uit het Eerste Mariniersbataljon staan aangetreden op het exercitieterrein en luisteren naar de speech van luitenant-generaal der mariniers Rob Zuiderwijk. “Uw inzet maakte deel uit van de grootste militaire operatie in Europees verband tot nu toe. In Tsjaad werkten veertien Europese landen samen om rust, veiligheid en stabiliteit te brengen. Zij hebben bescherming geboden aan honderdduizenden vluchtelingen uit het buurland Sudan en ontheemden uit andere provincies van Tsjaad”, zegt hij uit naam van de Commandant der Strijdkrachten, generaal Peter van Uhm, die zelf deze dag de herdenking voor gesneuvelde militairen en burgers bij de Landstrijdkrachten bijwoonde. Provocerend gedrag Majoor der mariniers Rob de Wit heeft halverwege de tweede missie majoor Jan Willem Scheltema afgelost en het eind van de missie meegemaakt. Hij merkte het effect van de EUFOR-missie. “Sinds wij er waren zijn de regeringstroepen behoorlijk uitgebreid. Dat zie je in dit soort landen vaker, van de stabiliteit wordt gebruik gemaakt om eerst het leger op te bouwen.” Dat leidde tot diplomatieke spanningen, want de EUFOR-militairen moesten hun neutraliteit behouden. “We werden af en toe geprovoceerd door de regeringstroepen. Ze wilden per se mee op patrouille. Dat hield in, dat wij op gegeven moment patrouilles moesten aflasten.”

Bestaan in de kampen De militairen hebben ervaren dat de kwetsbare groep waar de missie op gericht was profiteerde van de aanwezigheid van de internationale troepenmacht. Vluchtelingen keerden weer naar huis en voelden zich veiliger. Velen hadden inmiddels ook wel een bestaan opgebouwd in de kampen. Overdag deden zij hun werk op de maïsvelden buiten het vluchtelingenkamp en ’s avonds keerden ze weer terug. De militairen werden overal enthousiast onthaald. “Als je zwaaide, dan zwaaiden ze met twee handjes terug”, benadrukt matroos 1 LDGB Hamor Mayo het enthousiasme van de lokale bevolking. Uiteindelijk veranderde het wel een beetje, vertelt marinier 1 Rob Schmal. “We hebben meegemaakt dat kinderen stenen gooiden. Ze verwachtten misschien hulp, maar dat konden we niet geven.” Voor Schmall was het de eerste uitzending. Hij was boordschutter en chauffeur op een van de Landrovers. Voor hem interessanter dan de veelgeprezen Viking want: “Je bent de hele dag bezig, terwijl je in de Viking alleen maar achterin zit.” De patrouilles duurden vier tot acht dagen, waarna hij weer een week terug was op het kamp. “In elk dorp waar we kwamen, hebben we contact gehad met de bevolking. Er moest verplicht een praatje worden gemaakt met de dorpsoudsten en alle belangrijke personen. Dat werd weer teruggekoppeld op de Forward Operating Base.”

14

Mooi land Matroos Mayo was onderdeel van de Logistieke Onder steuningsploeg en bleef voornamelijk in het kamp. “Ik maakte deel uit van de container packing & handling. Dat is leuker werk dan achter een bureau zitten.” Voor hem is het niet de eerste missie. Vergeleken met Afghanistan is zijn gevoel over deze missie zonniger. “Tsjaad is een mooi land. De mensen zijn gastvrij, bijna lief. Afghanistan komt vaak negatief in het nieuws en dat merk je ook aan het thuisfront.” Als hij de keuze heeft, hoeft voor hem die spanning niet, hoewel hij wel weet hoe er mee om te gaan. “Als ik contact heb met thuis, probeer ik altijd vrolijk te zijn. De zorgen op mijn werk blijven op het kamp.” Geen Afghanistan Bij elke medaille-uitreiking wordt nog eens onderstreept dat de medaille (ook) opgedragen is aan het thuisfront. Zonder de steun van hen lukt het de militair niet om lang en ver van huis in moeilijke omstandigheden scherp te blijven. “Ik vind het goed dat daar nog eens bij stil wordt gestaan”, zegt chef monteur korporaal der mariniers Erik Ehren. “Het is voor hun niet prettig als je lang op uitzending bent.” De ouders en zus van marinier Schmall wisten niet veel van het Afrikaanse land, behalve dat het er heet is en dat het geen Afghanistan is. “We vonden het wel spannend, maar we wisten dat het een veilige missie was.” De grootste zorg was of hun jongen wel genoeg en goed te eten kreeg. “We hebben veel pakketten opgestuurd met eten, we dachten dat hij ondervoed was”, zegt vader Johan, die hoopte dat de regels voor zendingen niet zo nauw werden genomen als bij de voorlichting werd gezegd. “Toch zijn veel zendingen tegengehouden. Maar ja, bij 50 graden Celsius is pindakaas ook vloeibaar.”

Viking De missie in Tsjaad was een beproeving voor het nieuwe rupsvoertuig Viking. Het bleek een daverend succes. Waar wielvoertuigen ophielden ging de Viking verder. Tijdens de eerste helft moesten de voertuigen veelvuldig waden door diep water in het regenseizoen. Het tweede detachement had vooral te kampen met droogte, waardoor de lemen ondergrond extreem stoffig werd. Voor korporaal Ehren een mooie uitdaging: “Van de bestaande voertuigen hebben we al een lijst met voorkomende problemen, voor de Viking moesten we zelf alle klachten zoeken. Het is hele andere techniek dan de oude BV’s.” In het gebied rond Goz Beida, waar de mariniers verkenningen uitvoerden voor het Ierse bataljon zaten ongeveer zeventig procent van alle vluchtelingen in Tsjaad. Uit een voorlopige evaluatie is gebleken dat het aantal overvallen op de internationale hulporganisaties drastisch is gedaald en dat vluchtelingen en ontheemden weer langzaam terugkeren naar hun huizen. “Als de nieuwe situatie in de toekomst gehandhaafd kan worden, dan kunt u later zeggen dat u met succes heeft bijgedragen aan de geschiedenis van Tsjaad en de mogelijkheid hebt geschapen voor nieuwe generaties met een leven zonder conflict”, aldus Zuiderwijk. n

Het regeringsleger breidde steeds verder uit en provoceerde de EUFOR troepen

15

FOTO: OSCAR SANNEN

Foto: Oscar Sannen

Vrede en Veiligheid doel van evacuatie in Belgische oefening

Gered uit de schoolbanken “Het is beter dan in de klas zitten”, vinden de scholieren unaniem. Ze lopen in kleine groepjes door de straten van Den Helder te genieten van het mooie weer en van het militaire spektakel dat zich om hen heen afspeelt. Een betere kennismaking met het militaire leven kan Vrede en Veiligheid zich nauwelijks Tekst en foto’s: Barry Wijnandts voorstellen. Open fourwheeldrives met .50 mitrailleurs, gepantserde voertuigen, trucks. Den Helder is veranderd in een stad in beleg. Militairen kamperen in de berm van de Binnenhaven. Op verschillende locaties in de stad zijn demonstraties en schietpartijen aan de gang. Crazy Trip is de grote oefening voor de Belgische krijgsmacht, dit jaar uitgevoerd in het noorden van Nederland. Koloniaal verleden De Belgische oefening draait om het evacueren van non-combattants uit een oorlogssituatie, een zogenaamde ‘neo’. De operatie begon met troepenopbouw vanuit Brussel naar Leeuwarden. Dat was de basis van waaruit de tactische fase in het onrustige Den Helder moest worden ontplooid. Kapitein Jansen van de Paracommando’s neemt de marinestad als decor voor de voormalige kolonie Congo, om de relevantie voor deze specifieke militaire focus van de zuiderburen te verklaren. “We bouwen eerst de troepen op in een nabijgelegen bevriende locatie, bijvoorbeeld Congo-Brazzaville. Dat is een administratieve move, gedaan met gewone chartervliegtuigen. Daar gaan we herconfigureren voor de tactische move naar het oorlogsgebied Kinshasa.” De twee Congo’s worden verdeeld door de gelijknamige rivier die op plaatsen vijf kilometer breed is. “Daarom zijn we erg geïnteresseerd in amfibische operaties. Omdat we zelf geen landingsvaartuigen hebben, oefenen we dit graag met de mariniers samen. Dat is eigenlijk de grote reden om in Nederland te oefenen.” België heeft vanuit haar koloniale verleden nog veel staatsburgers in Afrika zitten. Er is permanent een uitgebreid bataljon paraat

om een neo uit te voeren en eens in de twee jaar wordt dit op grote schaal getraind. Twaalfhonderd man zijn betrokken bij de oefening, waaraan (uiteraard bij een oefening in Den Helder) de marine ook haar bijdrage levert. Texelian federats Dertig marinereservisten en 160 scholieren van Vrede en Veiligheid zijn ingedeeld als speler in de evacuatieoefening. De reservisten houden zich hoofdzakelijk op als ‘Texelian Federats’, de geduchte tegenstander van de Hollanders die de baas zijn in Den Helder. De Vrede en Veiligheidscholieren lopen daar tussen-

Merel de Kruijf krijgt een bebloed gezicht voor haar rol als gewonde evacué. 16

Een zwaargewonde wordt per helikopter naar De Kooy vervoerd.

Grimmige stemming Ondanks de heftige actiemomenten, bestaat een groot deel voor de scholieren uit wachten. Op de reception centers moet van

▲

door als ongeruste Belgische staatsburgers, die de onveilige havenstad zo snel mogelijk willen ontvluchten. De ambassade heeft de lijsten van de Belgen verspreid onder de militairen van het neo-bataljon met de opdracht deze mensen in veiligheid te brengen zonder zelf betrokken te raken bij de gevechten. Tien punten in de stad zijn aangewezen als ‘reception centres’, waar de vluchtelingen terecht kunnen om naar de safe-havens Willemsoord of Maritiem Vliegkamp De Kooy te kunnen worden geëscorteerd.

Terwijl enkele scholieren agressief aan het hek blijven rammelen bij het zwembad, worden na een eerste identificatie de Belgische staatsburgers één voor één toegelaten. In een onbewaakt ogenblik zien twee vluchtelingen de mogelijkheid om zich naar binnen te werken en rennen naar het verzamelpunt toe. Direct worden de wapens op hen gericht en springen een paar paracommando’s hen op de nek. Na een snelle fouillering liggen de beide scholieren met een tie-rapje om hun duimen gras te happen. Ze willen kijken naar wat er verder gebeurt, maar de bewakers trekken een kledingstuk over hun hoofd, zodat ze geheel afgesloten worden van de buitenwereld. Baksmeester korporaal Lindy Hulzinga kijkt enigszins bezorgd toe. “Ik hoop wel dat ik ze heel terug krijg. Ze pakken ze wel hard aan.” “We hadden bedacht om als een stel hooligans het veld op te rennen, maar dat zullen we niet weer doen”, vertelt de gevloerde Lesley Sanchez breed lachend later. “Ik lag erg onhandig in het gras, dus ik voelde het goed. Ze waren erg hardhandig.”

Zwaargewonde Op marinekazerne Erfprins worden de eerste gewonden geschminkt. “Ik heb al eerder wat gebroken, dus ik weet wel ongeveer hoe dat voelt”, zegt Rick Kuijpers met het bloed druipend van zijn gebroken neus. Bij een ander wordt op dat moment een bescheiden gat gemaakt in zijn zij, een potentieel dodelijk schotwond door zijn long. Enkele uren later ligt hij op het gras bij zwembad De Schots, met een lijkbleek gezicht op de bovenbenen van ‘zijn broer’ Mike Koopman. “Hij is zwaargewond en moet met een helikopter worden opgehaald. Ik moet er alles aan doen om bij hem te kunnen blijven.” Maar makkelijk is dat niet. Ondanks dat de militairen op dit reception center geen woord Nederlands praten, weten ze de scholieren heel snel duidelijk te maken wat er van ze verwacht wordt.

Bij een reception center wordt vastgesteld wie geëvacueerd mag worden en wie moet blijven.

De stemming werd zo nu en dan behoorlijk grimmig. 17

“We hadden bedacht om als een stel hooligans het veld op te rennen. Dat zullen we niet weer doen”

iedereen de identiteit worden vastgesteld, krijgen de evacués verzorging en moet er vervoer worden geregeld naar de safe-haven. Voor de zwaargewonde Jens Metselaar is dat per helikopter naar vliegveld De Kooy, terwijl naast de ijsbaan een grimmige demonstratie uitbreekt, waarbij de Belgische militairen, geassisteerd door de 11e Luchtmobiele Brigade van de landmacht het doelwit zijn. Deze groep is ook verantwoordelijk voor een veilige voettocht van de evacués door de Helderse parken naar de bussen waarmee ze naar het vliegveld kunnen ontsnappen. Een smal fietspad leidt onder een spoorbruggetje, door de bosschages, een ideale plek voor een hinderlaag. Die is er. De voorhoede wordt verwelkomd door een regen van kogels, afkomstig uit een schuttersput aan het eind van het pad. Terwijl de evacués snel worden weggeleid van het vuurgevecht, breekt de hel los. Het zwaarste mobiele wapen wordt in stelling gebracht, een .50 mitrailleur die door drie man wordt getild. Ondertussen rolt de voorhoede zich al schietend op om weer aan te sluiten bij de evacués.

Voor de scholieren is het af en toe lang wachten.

De bussen worden bereikt, de expats worden naar De Kooy gebracht. Na een grondige identiteitscontrole worden ze op de lijst gezet om definitief het land te verlaten. Dat gebeurt per C-130 Hercules naar vliegbasis Leeuwarden, voor de scholieren een van de hoogtepunten van de dagen. Ook hier breekt weer een lang wachten aan, maar dat wordt beloond als het vliegtuig met brullende motoren de landingsbaan De Kooy opstormt. De leerlingen lopen in gelid de laadklep op en nemen plaats in de hangnetten. Als de laatste evacués zijn gearriveerd vertrekt het toestel naar veilig gebied.

De laatste etappe op weg naar veilig gebied.

In korte tijd zijn de Belgen weer vertrokken uit het straatbeeld. De oefening stond enkele dagen vol in de aandacht en was voor de scholieren een bijzondere gelegenheid tot kennismaking met een baan bij defensie. Dat daarvoor wat lessen vervielen zal voor velen daar tegenop wegen, dan maar even harder blokken in de komende weken. n 18

Eerste marinekinderdagverblijf geopend

Paddeltje zorgt voor marinekids Marineouders kunnen voortaan hun kroost overdag dicht bij hun werkplek onderbrengen. Op woensdag 13 mei werd het eerste kinderdagverblijf van de Koninklijke Marine officieel geopend. Commandeur Henk Itzig Heine, sous-chef Personeelslogistiek, onthulde de door een marinemedewerker bedachte naam, Paddeltje, vernoemd naar de scheepsjongen van Michiel de Ruyter. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto’s: Wim Salis Het idee om een kinderopvang te realiseren binnen defensie speelt al geruime tijd. Het CLAS opende als eerste defensieonderdeel een kinderopvang in Oirschot en dit project werd enthousiast ontvangen en toegejuicht. Ook bij de marine. Uit een eerdere inventarisatie bleek dat voldoende personeel aangaf gebruik te willen maken van kinderopvang bij de werkplek. Even tussendoor Het kinderdagverblijf op het sportpark aan de Ruyghweg was al een maand open en de belangstelling was meteen groot. De vijf maanden oude zoon van de luitenants-ter-zee 1 Mark Corveleyn en Alexa Verburg is een van de marinekindjes in het verblijf. “Wij wonen in Wieringerwerf. Nu kunnen we toch elke dag even tussendoor langskomen om te kijken hoe het met hem gaat.” Diversiteitsbeleid Voor de marine is de combinatie van arbeid en zorg erg belangrijk. “Dit past goed in een bedrijf dat het thuisfront serieus neemt”, reageerde commandeur Itzig Heine na de opening. Een kinderdagverblijf op het terrein van de Koninklijke Marine is een wens geweest van zowel het personeel als van de organisatie. In het kader van het diversiteitsbeleid van de Koninklijke Marine is dit een actiepunt dat nu geconcretiseerd en zichtbaar is. Het was lang zoeken naar een geschikte locatie en gebouw. Op de Nieuwe Haven ontbreekt het aan beide. Vandaar dat ervoor gekozen is om een aantal combi-units, een soort moderne prefab, over te nemen van de landmacht.

CDR Itzig Heine onthult de naam van het kinderdagverblijf.

Het kinderdagverblijf wordt gerund door Stichting Kinderopvang Den Helder en Texel en is bedoeld voor kinderen van militairen burgerpersoneel van de KM in de leeftijd van nul tot vier jaar. Op de opvang gelden ruime brengen haaltijden, maar de mogelijkheid van 24-uurs opvang voor personeel met nacht- en wachtdiensten is nu nog niet mogelijk. Er is plaats voor maximaal 25 kinderen. n

“Dit past goed in een bedrijf dat het thuisfront serieus neemt” Alexa Verburg ziet veel voordelen van een kinderopvang dicht bij haar werk. 19

Eerbewijs 20

De toeristen op de veerboot naar Texel keken hun ogen uit op donderdag 30 april toen de saluut batterijen het vuur openden. Ter ere van Hare Majesteit de Koningin werden saluutschoten gelost op Fort Harssens. De stuksbemanningen, afkomstig van de KMTO, vuurden in totaal 101 saluut schoten af, verdeeld over drie momenten op de dag. Het eerste saluut van 33 schoten werd om half tien afgenomen door de souschef Faciliteren. De Commandant Zeestrijdkrachten nam het tweede saluut af om twaalf uur, voorafgaand aan de heildronk die door de Koninklijke Vereniging van Marineofficieren werd georganiseerd in de Marineclub. Het laatste saluut, om drie uur, werd traditioneel afgenomen door het hoofd Haven- en Sleepdienst. De traditie stamt uit de zeevaart, waar het vanaf het einde van de zestiende eeuw gebruikelijk was om bij het binnenvaren van een haven een aantal schoten af te vuren. Foto: SGT MBK Mart Marbus, kleine foto’s: Richard Frigge (AVDD)

21

Calamiteitenplan voor DHC-vliegkamp beproefd

De Kooy pakt het anders aan Aan de overkant van het Noord-Hollands Kanaal ligt het NAM-terrein, even verderop beginnen de muni tiebunkers van de Nieuwe Haven en vlak daarbij is zojuist een landende offshorehelikopter met een opstijgende Lynx neergestort op het onderhoudsgebouw van het vliegkamp. Jaarlijks oefent het personeel voor zo’n grote calamiteit. Voor het eerst dit jaar niet meer als Marinevliegkamp, maar als Maritiem Vlieg Tekst: Barry Wijnandts/Foto’s Ruud Mol (AVDD) kamp De Kooy. Het DHC werkt met vier ‘postholders’, waaronder een voor Faciliteren en Ondersteunen. Op de Helderse vliegbasis is het 991 Squadron hiervoor verantwoordelijk. Mijn functie is vergelijkbaar met het voormalige hoofd Algemene Dienst op De Kooy. In die hoedanigheid treed ik op als plaatsvervangend commandant”, aldus Van Eijck van Heslinga. Bij calamiteiten mag hij over dringende zaken uit naam van de commandant DHC direct beslissingen nemen.

De overgang naar het Defensie Helikopter Commando (DHC) vorig jaar, betekende een hele nieuwe organisatiestructuur op De Kooy. Herschrijven van een calamiteitenplan voor het vliegveld was hier een essentieel onderdeel van. Er was namelijk niet echt een commandant meer op het vliegveld en de medische, brandweer- en bewakingsdiensten zijn sindsdien onder een andere noemer op het vliegveld werkzaam. Met de vele spelers die gebruikelijk in een calamiteit moeten samenwerken, bleef het succes van de oefening dit jaar extra spannend.

Aangewezen objecten met een risico op grote calamiteiten zijn verplicht een crisisbeheersteam samen te stellen, die samen met een gemeentelijk rampenteam ingezet kan worden. Voor De Kooy werkt het crisisbeheersteam vanuit Gilze-Rijen. “Daarom hebben wij een calamiteitenactieteam (CAT) in het leven geroepen, waarin ik namens de commandant DHC direct kan handelen”, vertelt de commandant van 991 Squadron. Bij een calamiteit zijn de eerste momenten het meest kritiek en moet er snel gehandeld worden. Na een uur lopen de meeste zaken en komt er iets meer ruimte in de organisatie. Die tijd gebruikt het crisisbeheersteam (of de (plaatsvervangend) commandant daarvan) om zich naar het rampgebied te verplaatsen en de verantwoordelijkheid over te nemen.

Calamiteitenbestrijding vanuit Gilze-Rijen “Sinds de oprichting van het DHC is de organisatie compleet anders”, vertelt kapitein-luitenant-ter-zee Tjamko van Eijck van Heslinga, commandant van Squadron 991 op De Kooy. “Vroeger hadden we een commandant Marheli die de verantwoordelijkheid had over het hele vliegveld en alle squadrons. Nu ligt die verantwoordelijkheid bij de commandant DHC in Gilze-Rijen. Bij een calamiteit kan hij maar beperkte aansturing geven van die afstand.”

22

Neventaken Organisatorisch zit het beheer van het vliegveld tamelijk ingewikkeld in elkaar, maar bij de calamiteitenoefening was daar weinig van te merken. Luitenant-ter-zee 2OC Dick Kamstra, hoofd Facilitaire Zaken (in de dagen van Marheli hoofd Logistieke Dienst): “De procedures voor crisisbeheersing zijn vastgelegd en die zijn overal hetzelfde. Vandaar dat iemand van Gilze-Rijen ook hier kan optreden.” Behalve dat de luchtmacht alle taken zelf doet, (de beveiliging en brandweer komen uit de militaire organisatie zelf) merkt hij dat de verdeling van taken een groot verschil is. “Wij hebben allemaal neventaken, waar de luchtmacht het principe hanteert van één team, één taak.” Omdat de vaste bemanning van het vliegveld na de reorganisatie gekrompen is, moesten die neventaken opnieuw verdeeld worden. Maar volgens Kamstra gaat dat heel flexibel. “De eerste die actie onderneemt, die regelt het verder. Als ik als LTZ 2OC plaats neem als plaatsvervanger van de commandant 991 Squadron in het CAT, is dat eigenlijk ongepast, maar als ik de eerst beschikbare ben, dan zal ik toch de leiding moeten nemen. Bij de marine zijn wij dit gewend.”

Dienstverleningsovereenkomst De veiligheidsdiensten die van oudsher in de marineorganisatie zitten, werken nog steeds door onder luchtmachtbeheer. Het Commando Zeestrijdkrachten heeft een dienstverleningsovereenkomst getekend met het DHC voor de continuering van de marinebrandweer, de medische dienst en het Marine Beveiligingskorps. Ook daar doet zich echter het vreemde geval voor dat de commandant Faciliteren niet meer de baas is over deze diensten, maar de contactpersoon die de diensten aanstuurt uit naam van de commandant DHC. Daarnaast wordt De Kooy gebruikt voor civiel luchtverkeer, waardoor op het terrein ook met een civiele partner overleg moet plaatsvinden. “De Kooy is een defensievliegveld. Door middel van een overeenkomst is vastgelegd dat het militaire vliegveld mede wordt gebruikt voor civiel luchtverkeer”, aldus Van Eijck van Heslinga. Bij een calamiteit zoals deze moet daar dus ook een partner in betrokken worden. Wie dat is, hangt af van de betrokken vliegmaatschappij die elk hun eigen calamiteitenplan heeft opgesteld.

Kamstra heeft volledig vertrouwen dat een calamiteit op het Maritiem Vliegkamp De Kooy goed wordt aangepakt. “Je kent dat ook uit de scheepsorganisatie. Bij een oefening gaat het altijd wat trager. Als er echt stront aan de knikker is, dan loopt iedereen hier keihard.” n

23

06.00 07.00

Een maritieme universiteit 08.00 09.00 10.00

Kapitein-luitenant-ter-zee Jacob-Jan Teertstra was een maand uitgezonden op het Amerikaanse marineschip USS Nashville (LPD-13). De USS Nashville voert een vijf maanden durende reis uit voor de kust van West- en Centraal Afrika in het kader van een recent Amerikaans initiatief dat ‘Africa Partnership Station’ wordt genoemd.

‘Africa Partnership Station (APS)’ is een begrip dat vraagt om enige uitleg. Het is een concept dat deel uitmaakt van de Amerikaanse wereldwijde strategie voor het maritieme domein in de 21e eeuw. Een onderdeel van die strategie is streven naar een veilig, stabiel en welvarend West- en Centraal Afrika. Het idee is dat een goed beheer van het maritieme domein door de landen een positieve uitwerking kan hebben op de ontwikkeling in de landen zelf. Te denken valt aan het opzetten van visserijinspecties door de verschillende landen. Ook gaat het om de bestrijding van illegale handel in grondstoffen, mensenhandel en piraterij. Maar ook zaken als de oprichting van een Searchand-Rescue-organisatie, de bescherming van boorplatformen en bestrijding van milieuvervuiling krijgen de aandacht. APS wil meer samenwerking stimuleren tussen landen onderling en tussen maritieme autoriteiten en organisaties.

11.00 12.00 13.00 14.00

Alvast poolshoogte Eén van de onderdelen van het APS is de inzet van een marineschip dat als een soort drijvende ‘maritieme universiteit’ gedurende een reis van vier maanden verschillende landen in de regio bezoekt. Defensie heeft het voornemen uitgesproken om in het

15.00

najaar van 2009 Hr.Ms. Johan de Witt voor een periode van ze weken aan dit programma aan te bieden. Het leek dus een goed idee om alvast iemand poolshoogte te laten nemen aan boord van de USS Nashville om met eigen ogen te bekijken hoe het een en ander in het werk gaat en wat de mogelijkheden voor de inzet van de Johan de Witt zouden zijn. En zo reisde ik op maandag 30 maart af richting Napels. Eindeloze bossen In Napels is de staf gehuisvest van de Naval Forces Africa (NAVAF) die het APS programma aanstuurt en bewaakt. Na wat gesprekken met verschillende stafofficieren over het programma vloog ik met een C40 van de Amerikaanse marine door naar Sigonella op Sicilië. De volgende dag vertrokken we richting Duala in Kameroen. Het was prachtig helder weer zodat Afrika goed te zien was. Het eerste deel is zand en rotsen zover het oog reikt en je vraagt je verbaasd af hoe mensen daar toch nog kunnen leven, want regelmatig zijn er huizen en dorpjes te onderscheiden. Hoe dichter we in de buurt van Kameroen komen, hoe groener het wordt en al snel vliegen we over eindeloze bossen.

16.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00 24.00

Op bezoek bij het battalion intervention rapide (BIR) in Limbe, Kameroen. Hier wordt door de ‘Seabees’ de infrastructuur verbeterd. 24

Net voordat we Kameroen aandeden, hebben piraten een aantal banken beroofd De tocht naar Limbe neemt een paar uur in beslag. De streek waar wij doorheen rijden is ontzettend vruchtbaar. Overal zie je bomen met allerlei vruchten erin, zo voor het grijpen. Wanneer we eindelijk in Limbe aankomen, moeten we nog met een landingsvaartuig naar de USS Nashville die voor de kust ten anker ligt. De staf Aan boord maak ik kennis met de APS-staf onder leiding van commodore Cyntia Thebaud. In totaal bestaat de staf uit ongeveer 170 mannen en vrouwen die 28 nationaliteiten vertegenwoordigen waarvan de helft afkomstig is uit Afrika. Het merendeel van die staf bestaat uit verschillende trainingteams die overal vandaan komen. De specialisten van Malta verzorgen een Search-andRescue-training, de Portugezen en Italianen geven een training op het gebied van visserij en er zijn teams van de Amerikaanse kustwacht die les geven in maritieme wetshandhaving. Het programma bestaat in iedere haven uit dezelfde hoofdonderdelen: training en cursussen, medische hulpverlening en afleveren van hulpgoederen, projecten gericht op de relatie met de lokale bevolking, zoals het repareren van schoolgebouwen en weeshuizen, maar ook concerten door de Navy Band en niet in de laatste plaats het leggen van contacten met allerlei militaire en civiele autoriteiten om het idee van APS uit te dragen. Piraterij In Limbe wordt een drijvende steiger, een brandstofdepot en een toegangsweg tot die steiger, aangelegd door een team van het Navy Construction Battalion (Seabees). Dit maakt onderdeel uit van een basis waar het ‘Battalion Intervention Rapide (BIR)’ is gehuisvest. Deze eenheid is recentelijk opgericht om een ant-

De visafslag in Limbe (Kameroen).

woord te kunnen geven op de piraterij vanuit de Nigerdelta waar men nogal last van heeft. Een paar dagen voor we Kameroen aandoen hebben piraten uit die regio zelfs een aantal banken in Limbe beroofd! De boodschap van APS vindt hier dus wel gehoor. Dat is ook in het algemeen de reactie van de Afrikanen waar ik contact mee heb. De noodzaak en het nut van maritieme wetshandhaving wordt breed onderschreven, het probleem is echter vooral een gebrek aan middelen van de verschillende landen. Het realiseren van de ambitie van het ‘Africa Partnership Station’ is een zaak van lange adem, van continue aanwezigheid, van het beschikbaar stellen van middelen en vooral ook van internationale samenwerking. Wat dat betreft is het aanbieden van Hr.Ms. Johan de Witt voor het najaar van 2009 een signaal dat zeer breed gewaardeerd wordt, niet alleen door de Amerikanen, maar zeer zeker ook door de Afrikaanse partners! n

25

zondag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag

KLTZ Jacob Teerstra verbleef een maand aan boord van de USS Nashville (LPD-13).

Ongelukken leiden tot aandacht De spanning op de brug van een marinefregat stijgt als het slecht weer is en er toch ingewikkelde oefenin gen op het programma staan. Dan moet je een scheepsteam hebben dat goed samenwerkt. Want de mees te ongevallen ontstaan door menselijk falen en niet door de techniek. Tijdens een cursus ‘crew resource management’, leren instructeurs vaardigheden om teams goed te laten functioneren en zo veiliger te Tekst: Fanneke Frinks/Foto: Peter van Bastelaar (AVDD) varen. dagen. “Ik heb het als nuttig en leerzaam ervaren.” Hij is van plan om CRM ook in te voeren bij de Operationele School, waar hij werkzaam is. Delen van deze cursus wil Mollema gebruiken in trainingen voor commandocentrales. “Al kan het eigenlijk toegepast worden in alle werksituaties waar teamleden onder tijdsdruk tactische beslissingen moeten nemen.” Daarnaast moet er volgens hem ook meteen nagedacht worden over continuïteit, de opvolgende momenten waarop je met CRM wordt geconfronteerd. Bijvoorbeeld in praktijktrainingen, maar ook gewoon tijdens vaarperiodes aan boord van schepen. “Door casestudies te behandelen, worden tenslotte fouten voorkomen”, vat Mollema samen.

“De meeste fouten die vandaag de dag aan boord worden gemaakt, zijn te wijten aan fouten die voortkomen uit zogenoemde niettechnische vaardigheden”, aldus LTZ2OC Rico Bloemberg, docent brugsimulator op het Koninklijk Instituut voor de Marine waar de cursus wordt gegeven. Na een aantal ongelukken bij de Koninklijke Marine besloot de toenmalige C-ZSK dat er meer aandacht moest komen voor de vaardigheden, die het functioneren van teams verbeteren. “Wij deden dat al met de cursus bridge resource management, die is overgegaan in crew resource management (CRM)”, legt de docent uit. Maar ook buiten het KIM groeit nu de belangstelling voor deze cursus. Zo hebben het Loodswezen, de Operationele School, Opleidingen Koninklijke Marine (OKM), Maritiem Vliegkamp De Kooy, vliegbasis Gilze-Rijen, het Maritiem Instituut Willem Barentsz en de CRM-afdeling van de luchtmacht interesse voor de cursus, die normaal gesproken op het Naval Airstation Pensacola te Florida wordt gegeven. “Een geschikt moment om de instructeurs uit Florida naar de Helderse locatie van de Nederlandse Defensie Academie te halen”, vindt Bloemberg. Van 20 tot en met 25 april gaven vijf Amerikaanse docenten les aan achttien instructeurs, afkomstig uit diverse onderdelen van het Commando Zeestrijdkrachten.

Continuering “Wij willen graag deze instructeurcursus jaarlijks op het KIM geven voor marinepersoneel en instellingen waarmee wij samenwerken”, geeft kapitein-luitenant-ter-zee Robbert Jan van den Oord aan. Als hoofd Maritieme Vorming is hij eindverantwoordelijk voor het onderwijs aan boord van de opleidingsschepen en de brugsimulator. “Het CRM-gedachtegoed komt terug in allerlei vakken en praktijkoefeningen op het KIM. Ook de diverse scheepsteams die komen opwerken bij de brugsimulator van dit opleidingsinstituut komen in aanraking met de CRM-vaardigheden. “Alleen is continuering van hun onderwijs van scheepsteams op dit gebied een taak van de C-ZSK”, meldt Van den Oord. n

Acute situaties Crew resource management is eind jaren zeventig ontwikkeld in de luchtvaart om incidenten aan te pakken die in de cockpit ontstonden door falende samenwerking en menselijke fouten. “Dit komt bij de Amerikaanse marineluchtvaartdienst vandaan, want voor Nederlandse marine begrippen is dit nieuw”, weet Bloemberg, die voor verdieping over dit onderwerp speciaal naar de VS vertrok. Onderwerpen van de training zijn bijvoorbeeld oefenen van het omgevingsbewustzijn, herkennen en alert zijn op menselijke fouten, omgaan met stressvolle situaties en communicatie. Bloemberg: “Het is een heel nieuwe manier van denken, maar wel één die je op vrijwel ieder team kunt toepassen.” Adelborsten maken er inmiddels ook al kennis mee tijdens hun officiersopleiding en hun reacties zijn positief. Man overboord! In de vijf dagen die de cursus duurt, moeten deelnemers verschillende praktijksituaties analyseren en bedenken hoe eventuele ongelukken voorkomen konden worden. ‘Tijdelijke’ student, luitenant-ter-zee 1 Gerben Mollema, kijkt terug op vijf geslaagde 26

Herdenkingen

Een delegatie van dertien mariniers van het Eerste Mariniersbataljon onderbrak hun bergtraining in Canada om de dodenherdenking bij het monument op Victory Square in het centrum van Vancouver bij te wonen. Hun betrokkenheid kon op veel waardering rekenen van de aanwezige oorlogsveteranen. Met een sobere herdenkingsplechtigheid, twee minuten stilte en het leggen van kransen vond bij het monument op het Waaigat te Willemstad de jaarlijkse dodenherdenking plaats. Hierbij herdachten de aanwezigen alle militairen en burgers van het Koninkrijk der Nederlanden die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog door oorlogshandelingen of terreur zijn omgekomen. Deze plechtigheid wordt bijgewoond door burger- en militaire autoriteiten, nabestaanden van gevallenen en deputaties van de krijgsmacht. Aansluitend vond een herdenkingsplechtigheid plaats op de Militaire Begraafplaats te Willemstad. Sinds vorig jaar – toen hier vijf oorlogsslachtoffers werden herbegraven – is dit de eerste officiële militaire begraafplaats van het Koninkrijk der Nederlanden in het Caraïbisch Gebied. Onlangs werden hier twee oorlogsslachtoffers herbegraven, waaronder oud-strijder Makaai van het Vrijwilligers Korps Curaçao. Naast bovengenoemde hoogwaardigheidsbekleders, legden ook afgevaardigden van het Vrijwilligers Korps Curaçao en van de Stichting Militair Erfgoed Curaçao kransen bij de graven van oorlogsslachtoffers. “Bij de marine zijn we meer dan alleen collega’s van elkaar. We werken samen, we leven samen en dus herdenken we ook samen”, aldus C-ZSK LTGENMARNS Rob Zuiderwijk tijdens de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst van het CZSK. Tijdens deze dag worden de in actieve dienst overleden CZSK-werknemers herdacht bij het monument voor het brugcomplex van ex-Hr.Ms. De Ruyter voor het marinemuseum. De herdenkingsbijeenkomst werd voor de tweede keer gehouden. Dit jaar voor de werk nemers die in de periode van 1 mei 2008 tot 1 mei 2009. Na het voorlezen van de namen, werden er twee kransen bij het monument gelegd, namens het CZSK en namens de nabestaanden. De herdenking werd afgesloten met een ingetogen defilé langs het monument.

Op 25 april is het aan de andere kant van de wereld ANZAC-day (Australian New Zeeland Army Corps) en dodenherdenking. Een delegatie veteranen heeft een krans gelegd bij het monument voor de gesneuvelde Nederlanders van de Koninklijke Luchtmacht, de Marine Luchtvaartdienst en de Koninklijke Marine. 27

Soldaat, wachtmeester, sergeant of luitenant, Frans, Nederlands of Deens. De Tweedaagse Militaire Prestatietocht (TMPT) staat open voor iedere actief dienende militair en reservist die van een sportieve uitdaging houdt. De organisatie van dit unieke evenement was erg tevreden met de 434 deelnemers die op 18 en 19 mei aan de start verschenen. Toch is er wel een kanttekening, want maar acht van de deelnemers waren van het vrouwelijke geslacht. “Ook dit jaar heeft slechts een damesteam zich ingeschreven”, aldus voorzitter van de organisatiecommissie kolonel Gerard Lettinga. “We hopen vol gende editie echt op meer vrouwelijk enthousiasme!” Uitstel van executie Wat begon als een geintje, werd erg serieus toen we de dag voor de start van de prestatietocht naar de Oranjekazerne in Schaarsbergen reden om te bekijken hoe de touwbaan er eigenlijk uitziet. Slik… dat is hoog… Moet ik daar vanaf springen en dan in dat net grijpen en over die balk kruipen…? Wat was ik blij dat bij onze inschrijving op het Infanterie Schietkamp de Harskamp bleek dat we de touwbaan pas op de tweede dag hoefden te doen. Dat dit slechts uitstel van executie was, werd me duidelijk ingepeperd, maar ik wist in ieder geval zeker dat we de eerste dag wel zouden overleven. Race tegen de klok De volgende dag bleek dat ik die overlevingskans wat hoog had ingeschat. Op het programma stond dertig kilometer marsen, drie kilometer speedmarsen, een oriëntatiefietstocht van zestig kilometer, afstand schatten, schieten en handgranaat gooien en

dat in slechts tien uur tijd. Vol goede moed begonnen we aan de mars. Het tempo zat er aardig in, maar we kwamen toch pas vier en half uur later bij het schietpunt aan. Daar hielp het niet dat ik slechts drie van de tien patronen raak schoot. De rekensom was snel gemaakt, ondanks dat mijn partner tien treffers had, haalden we de punteneis van zestien treffers niet en mochten we twee strafkilometers hardlopen. Wat waren wij blij om bij terugkomst op het kamp na de speedmars van nog eens drie kilometer onze fietsen in het zonlicht te zien blinken. Tijd om andere spiergroepen te gebruiken! Na het inplotten van de coördinaten begon de fietstocht over de Veluwe. Met het oog op de klok raceten we van de ene vraag naar de andere. Hoeveel deuren zitten er in het object op dit punt? Welke kleur heeft de brievenbus van dit object? Voor mijn gevoel hebben we elk boerenweggetje en elk gehucht op de Veluwe doorkruist om vragen op te lossen en de tijd tikte maar verder. Dit

Niet knakken, maar doorgaan

De Tweedaagse Militaire Prestatietocht Uitstel van executie Wat begon als een geintje: ‘zeg, zullen we meedoen aan de TMPT, lijkt me een goede relatietest’, werd erg serieus toen we de dag voor de start van de prestatietocht naar de Oranjekazerne in Schaarsbergen reden om te bekijken hoe de touwbaan er eigenlijk uitziet. Slik… dat is hoog… Moet ik daar vanaf springen en dan in dat net grijpen en over die balk kruipen…? Wat was ik blij dat bij onze inschrijving op het Infanterie Schietkamp de Harskamp bleek dat we de touwbaan pas op de tweede dag hoefden te doen. Dat dit slechts uitstel van executie was, werd me duidelijk ingepeperd, maar ik wist in ieder geval zeker dat we de eerste dag wel zouden overleven. Race tegen de klok De volgende dag bleek dat ik die overlevingskans wat hoog had Als Als een een van van de de slechts slechts vijf vijf gemengde gemengde ingeschat. Op het programma stond dertig kilometer marsen, koppels koppels deden deden majoor majoor der der mariniers mariniers van zestig drie kilometer speedmarsen, een oriëntatiefietstocht kilometer, afstand schatten, schieten en handgranaat Clemens Clemens Buter Buter en en luitenant-ter-zee luitenant-ter-zee 2OC 2OC gooien en dat in slechts tiender uur Maas tijd. Volmee goedeaan moedde begonnen Maartje Maartje van van der Maas mee aan de twee twee we aan de mars. Het tempo zat er aardig in, maar we kwamen toch pas vier daagse daagse militaire prestatietocht. Met Methielp pijn pijn en half uurmilitaire later bij hetprestatietocht. schietpunt aan. Daar het niet dat ik lijke lijke voeten voeten in in daags daags blauwe blauwe schoenen schoenen slechts drie van de tien patronen raak schoot. De rekensom was snel gemaakt, datder mijneen partner tien treffers gepropt gepropt en enondanks her her en en der een blauwe blauwe plek, plek,had, haalden we de punteneis van zestien treffers niet en mochten we twee mochten mochten zij zij na na twee twee dagen dagen hun hun medaille medaille strafkilometers hardlopen. Wat waren wij blij om bij terugkomst in inhet ontvangst ontvangst nemen. nemen. op kamp na de speedmars van nog eens drie kilometer onze fietsen in het zonlicht te zien blinken. Tijd om andere spiergroepen te gebruiken! Tekst: Tekst: Maartje Maartje van van der der Maas/Foto’s: Maas/Foto’s: Jan Jan Talen Talen 28

Wat baalde ik dat ik slechts drie van de tien patronen raak schoot.

werd een regelrechte aanslag op mijn uithoudingsvermogen. Na vijftig kilometer hing mijn tong op mijn knieën, terwijl ik achter me alleen maar hoorde dat ik toch echt door moest trappen omdat we de tijd anders niet zouden halen. Eindelijk op de kazerne aangekomen, hoefden we alleen nog maar veertien punten te gooien met de granaten. Helaas bleek dat ook niet echt mijn specialiteit en omdat we het puntenaantal niet haalden, mochten we als beloning weer twee kilometer extra hardlopen. Negen uur en 57 minuten later, renden we als een idioot over de finish. Net binnen de tijd! Nu maar hopen dat we geen enkele vraag verkeerd hebben beantwoord tijdens het fietsen, want die strafminuten kunnen we er echt niet bij hebben!

Voor vertrek goed de kaart bestuderen.

Ik knakte toen ik negen kilometer door het rulle zand moest ploeteren Lood in de schoenen, kist op de nek De volgende dag werd ik wakker in een defensiebedje en dat was een goed teken. Wij hoorden niet bij de ongeveer zestig teams die de tijdslimiet van de vorige dag niet hadden gehaald en die ‘s ochtends thuis ontwaakten. Erg verheugd en niet eens met heel erg stijve spieren, sprongen we op de fiets voor een tocht van 85 kilometer. De eerste stop onderweg was op de kazerne in Schaarsbergen en met lood in de schoenen fietste ik het terrein op richting de hindernis- en touwbaan. De hindernisbaan, met het munitiekistje van zestien kilo op de nek, bleek een aardige opwarmer voor de dag! Kortom, nog maar een ‘beloning’ in ontvangst nemen en twee kilometer snelmarsen. Na het overleven van deze baan, kwam voor mij het grootste obstakel van de hele TMPT: de touwbaan. Met een lichte vorm van hoogtevrees, vond ik dit echt verschrikkelijk en was ik heel blij om weer op de grond te staan. Snel op de fiets en door naar onze volgende uitdaging. Die bleek gelukkig eerder een moment van ontspanning dan zware fysieke inspanning. Na twintig minuten kajakken, stapten we op de fiets naar de oriëntatietocht op het Stroesche Zand. Na al die lange afstanden fietsen en lopen, inclusief alle bonuslopen, stond er een wandeling van negen kilometer door het rulle zand voor de deur. Met behulp van een kaart moesten twintig punten opgespeurd worden, waarbij iedere gemiste post een straftijd betekende van een kwartier. Die tijd konden we ons niet permitteren en daarom werd het dus even ruim twee uur op de tanden bijten en zoeken, zoeken, zoeken. Intussen tikte de klok genadeloos door. Niet knakken, maar doorgaan, luidde het credo, laat nu maar eens zien wat je waard bent! Ik heb die hele tocht over de hei in een waas meegemaakt en was dan ook erg blij om voor de wind terug naar de Harskamp te trappen. Daar restte ons ‘slechts’ een speedmars van drie kilometer en dat was in het licht van de vorige uitdagingen een makkie. Deze dag hielden we een half uur over en hadden we er ruim negen uur sport op zitten. Een medaille, meerdere interkrijgsmachtelijke en internationale contacten en een update van onze militaire vaardigheden rijker stapten we in de auto naar huis. Volgend jaar nog een keer? n

Dertig kilometer marsen gaat niet in de koude kleren zitten.

29

Uitslagen

Sportkalender juni 2009 15-17 juni OPEN Aanmoedingings- KM wedstr. Sloepzeilen 16-17 juni MT Tennis KM 17-juni OPEN ODL schieten geweer + pistool KL 18-juni NMK Geweer/Pistool KL 19-juni MT Darten KM 24-juni MK Duathlon KM 1-2 juli NMK Miltaire Vijfkamp KL

Amstelmeer De Haukes KIM/NLDA Den Helder ISK Harskamp ISK Harskamp Dukdalf Den Helder MKWD Den Helder RvS Oirschot

Inschrijven NMK’s/MK’s/OMK’s via intranet: Inschrijvensport. intranet.mindef.nl [portaal > service > sport > inschrijfsysteem] Inschrijven MT’s via desbetreffende organisatie/sportbureau

Monstertocht in de tropen In het aardedonker baant een eenzame loper zich een weg langs de ruige noordkust van Aruba. De onherbergzame weg voor hem slechts verlicht door het flauwe schijnsel van de koplampen van zijn volgauto. Naast hem beukt de woeste zee ongenadig tegen de rotsen. Een gevoel van euforie overspoelt de loper. Niet veroorzaakt door de endorfines, maar door de pracht van deze monstertocht in de tropen. Voor de zeventiende keer organiseerde Bureau Sport van Marinierskazerne Savaneta de Ronde van Aruba. Deze unieke hardloopwedstrijd – die bekend staat als het grootste sportevenement van het eiland – leidt lopers in het holst van de nacht over een traject van 75 kilometer. Dit jaar verschenen 38 estafetteteams van vier personen, vijf duoteams en acht individuele lopers aan de start. Zo ook eerste luitenant Louis Coppen (48) van de Koninklijke Marechaussee. Twintig weken lang trainde hij voor deze wedstrijd, met intervaltrainingen en een intensief duurloopschema dat hij opbouwde tot vijf uur. Door de hitte gedwongen deze op de loopband te volbrengen, veroorzaakte de loper menig opgetrokken wenkbrauw. “Daar liep ik dan. Met een Camelbak op mijn rug en omringd door bananen, krentenbollen, bidons met sportdrank en blikjes cola. Ze dachten serieus dat ik gek was!” Maar met resultaat, want uiteindelijk liep Coppen 8 uur 22 minuten en 24 seconden over het traject. “Een prachttocht”, blikt Coppen terug. “Maar de laatste tien kilometer deed pijn.” Voor de organisatie heeft hij niets dan lof: “Perfect en professioneel. In één woord klasse!” (Tekst en foto’s: Karen Gelijns)

MT judo Licht Midden Half zwaar Zwaar Zwaar Alle categorieën

1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 3

Lars Stolk Rachid Benrchicar Rick van Niesten Seppe Erdkamp Gerben Toonen Peter van de Vliet Arjan von der Weide Nico Langendijk Robertjan Vos Tim van der Poel Hessen van de Zee Richard van Gool Ronald Roberti Arjan Plaggemans Frank de Wit Ronald Roberti Wytse Westrik Jeroen van Dijk Gerben Toonen

VGKAZ VGKAZ VGKAZ VGKAZ VGKAZ VGKAZ VGKAZ VGKAZ VGKAZ VGKAZ SMVBO VGKAZ NLDA/KIM 14 at Logbat NLDA/KIM BBE MKERF VGKAZ

NMK judo Heren (-66) 1 Patrick Zwart, MBK Den Helder (-81) 1 WMR Sander Schoen, Kmar 2 WMR Kevin ten Hoeve, Kmar 3 SGTADB Ronald Roberti, KM (-100) 1 SMJRMARNALG Peter Laurier, KM Dames 1 LTZSD 2 Elisabeth Willeboordse, KM 2 KPL Samantha Martinez Gion, Klu 3 MAR 1 Sylvia Geleijnse, Kmar OMK rugby Einduitslag ‘Warriors Plate 2009’ 1 Old Warriors 2 Koninklijke Marine 3 100 B&T

OMK Sloepzeilen

Op de rede van Den Helder vond van 20 tot en met 24 april het Open Militair Kampioenschap Sloepzeilen plaats. Negen teams streden om wat mogelijk de oudste wisseltrofee binnen defensie is: een zilveren drakar uit 1908. Het kampioenschap stond open voor de gehele krijgsmacht, maar de aard van de teams verzekerde bij voorbaat dat de trofee in handen zou blijven van de marine. Het team van SGT TDW Flip Minnema (Matlog) zag op de derde dag zijn overwinning al tegemoet, alleen het team van De Graaf zou daar nog wat aan kunnen veranderen. De sloepen worden voor elke race gewisseld, zodat de teams op techniek en strategie de overwinning moeten zien te behalen. Het parcours was uitdagend vanwege de wisselende wind en het kerende tij. Donderdag werd een etappe afgebroken wegens het wegvallen van de wind. Uiteindelijk werd het team van Minnema winnaar van de zilveren drakar uit 1908. (Foto: Hielke Brandsma)

NMK judo Helaas een kleine opkomst van judoka’s van defensie bij het NMK judo in Apeldoorn. Dit jaar was het kampioenschap voor het eerst gecombineerd met het politiekampioenschap. Vijf marinejudoka’s gingen de strijd aan met de overige krijgsmachtdelen en de politie. Namens de marine streden LTZSD 2 Elisabeth Willeboordse, Ronald Roberti, Patrick Zwart, SMJRMARNALG Peter Laurier en LTZ 2OC Mark Heijligers. De eerste vier wisten allemaal een medaille te veroveren.

30

Scheepsbel overhandigd aan doopster Zodra een mijnenjager in groot onderhoud gaat, wordt de scheepsbel traditiegetrouw in bewaring gegeven. Op 7 mei overhandigde een delegatie van Hr.Ms. Willemstad haar bel aan de 96-jarige doopster van het schip, mevrouw Adrie Groen. Zij doopte het schip in 1988. Als telg van een Willemstadse vissersfamilie, heeft zij zich in de Tweede Wereldoorlog verdienstelijk gemaakt bij het redden en verzorgen van Belgische krijgsgevangenen. Deze waren afkomstig van het binnenvaartschip Rhenus, dat op 30 mei 1940 nabij Willemstad op een Duitse magnetische mijn was gelopen. Mevrouw Groen vond het ‘erg leuk om een stukje van het schip dat zij heeft gedoopt weer terug te zien’. De scheepsbel zal een mooie plaats krijgen in gebouw Het Arsenaal. Zodra het schip weer vaargereed is zal de nieuwe bemanning de scheepsbel ophalen in Willemstad.

Razende schoonmaakactie Vijftig leerlingen van de Helderse scholengemeenschap Scholen aan Zee hebben een schoonmaakactie gehouden op de Razende Bol. Een landingsvaartuig van de Tweede Bootcompagnie van het Amfibisch Gevechtssteunbataljon heeft de leerlingen met hun begeleiders vanuit de marinehaven van en naar de zandplaat gebracht. De kinderen bleven niet gevrijwaard van droge voeten. De eerste landingslocatie bleek 1.80 meter diep, bij de tweede poging moest alsnog een driekwart meter diepe golvende branding

worden doorwaad. In een uur tijd zochten de leerlingen een gebied van ongeveer een vierkante kilometer af naar zwerfafval, dat in het natuurgebied terecht was gekomen. Initiatiefnemer van de actie, kunstenaar Rob van Rest wil van dit zwerfafval een kunstwerk maken, zodat mensen geconfronteerd worden met de vervuiling. De deelname van de scholengemeenschap is onderdeel van een maatschappelijke stage van de tweedejaars scholieren van de opleidingen ‘beroepen aan zee’ en ‘lyceum aan zee’.

50 jaar Zeekadetkorps Rotterdam Het Zeekadetkorps Rotterdam heeft haar vijftigjarige bestaan op 5 en 6 juni gevierd met een maritiem symposium en een officiële viering. Op 5 juni organiseerde het korps een symposium onder de titel ‘jongeren kiezen maritiem’. Het wil daarmee voor het voetlicht brengen dat het belangrijk is jongeren voor een maritieme carrière te enthousiasmeren. Op 6 juni vond een officiële viering van het jubileum plaats in de Waalhaven.

In het meinummer stond op pagina 16 een verkeerde naam bij de creditline. De foto’s in het artikel zijn gemaakt door SGT Peter van Bastelaar.

31

opereren als maritiem hoofdkwartier Jaarlijks beoefent STRIKFORNATO het ontplooien en opereren als maritiem hoofdkwartier vanaf een commandoschip. STRIKFORNATO is het permanente maritieme NAVO-hoofdkwartier in Napels dat rechtstreeks onder bevel staat van de Supreme Allied Commander in Europe. In 2008 werd met de commandant van NLMARFOR, CDR Pieter Bindt, afgesproken dit in 2009 te doen aan boord van Hr. Ms Johan de Witt. De oefening vond plaats op 20 en 21 april en kon gecombineerd worden met het geplande havenbezoek van het schip aan Napels tijdens de thuisreis van het NLMARFOR-deployment Loyal Engagement. Hoewel het bezoek slechts twee dagen duurde en slechts een deel van

de normale staf werd ontplooid, was de oefening een groot succes. Aangezien de Johan de Witt beschikt over de meest moderne C4I systemen, is het schip uitstekend in staat om als varend hoofdkwartier voor een grote staf te dienen. Er werd geoefend met Joint Command Lisbon en andere STRIKFORNATO-locaties. De Nederlandse gastvrijheid van zowel de staf van NLMARFOR als die van commandant en bemanning werden door de commandant van STRIKFORNATO zeer gewaardeerd. De eerste helft van 2009 vervult STRIKFORNATO de rol van NRF 12 Maritime Component Commander en is in die rol de commandant van NLMARFOR.

Uitroeiing onmogelijk “Ondanks de vele uitdagingen wordt er in internationaal verband vooruitgang geboekt bij de bestrijding van piraterij.” Dat zei KTZ Tom Terraneo op het KVMOsymposium over piraterij dat op 14 mei werd gehouden op het KIM. Een aantal vragen kwam tijdens het symposium aan bod. Welke rol kan de Koninklijke Marine spelen bij de bestrijding van internationale piraterij? Wat zijn de kaders waarbinnen geopereerd kan worden? Wat is de visie en wat zijn de praktijkervaringen van rederijen? Een reder deed verslag van de kaping van een van zijn schepen, de Amiya Scan, die vorig jaar bijna drie weken lang gekaapt werd voor de kust van Somalië. Piraterij jaagt de reders op hoge kosten, onder meer voor verzekeringen en brandstof. De forumdiscussie werd ingeleid door maritiem historicus Victor Enthoven. Hij zette piraterij in historisch perspectief en sloot zijn inleiding af met een aantal prikkelende conclusies.

Rechts: Commandant STRIKFORNATO RADM Ian Corder

Internationale operaties krijgsmacht op NIMH-website Alle internationale operaties waaraan de Nederlandse krijgsmacht sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft deelgenomen, staan sinds maandag 11 mei op de website van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH). Het zijn de operaties die de bevordering van de internationale vrede, veiligheid en rechtsorde als doel hebben. Deze nieuwe databank bevat van elke missie een korte, algemene beschrijving, het Nederlandse aandeel in de missie, de periode waarin Nederland heeft deelgenomen, het aantal deelnemers en eventueel uitgereikte onderscheidingen. Bij een groot aantal missies staat ook foto’s en bij enkele ook landkaarten van het missiegebied. De databank bevat zowel missies met een mandaat (Verenigde Naties, de Europese Unie, de NAVO, Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) als missies die geen duidelijk officieel mandaat hebben, maar die wel veel kenmerken gemeen hebben met gemanda-

teerde operaties (zoals missies uitgevoerd door coalitieverbanden). Daarnaast is een groot aantal internationale humanitaire en/of reddingsmissies opgenomen. Het overzicht van de operaties wordt continu aangevuld met nieuwe missies en gegevens. Het NIMH probeert ‘bij te zijn’ tot een jaar geleden. Website: www.nimh.nl, klik vervolgens op de homepage op ‘Internationale Operaties’ of boven aan de pagina op de knop ‘Geschiedenis’ en vervolgens op ‘Internationale Operaties’.

32

KTZ Terraneo

Libelle zomerweek Het ministerie van Defensie was de verrassende aanwezige bij de Libelle Zomerweek. Jaarlijks komen ruim 80.000 vrouwen af op dit evenement aan het Almeerderstrand. Defensie organiseerde diverse activiteiten rondom de campagne ‘Dat is de verantwoordelijkheid van Defensie’. Zo kunnen bezoekers van de zomerweek hun kennis over de krijgsmacht testen tijdens de quiz ‘Baret op Baret af’, hun vermoeide voeten laten masseren door stoere mannen en hun steun betuigen aan uitgezonden militairen.

Eerste mijnenjager met kanon kanon te zijn. Met enig kunst- en vliegwerk werd het kanon aan boord van de Makkum genomen. Op het kanon staat het opschrift ‘Driemaster van den Nieuwenhuis’. Na deze bijzondere vondst werd een dag later een ander onderwatercontact aangetroffen. Nadat de duikers het identificeerden als mijn plaatsen ze de vernietigingslading. Met een enorm kabaal kwam de zeemijn tot ontploffing. Met deze spectaculaire klus wist de groep in drie dagen tijd vier zeemijnen te ruimen.

Hr.Ms. Makkum is de eerste mijnenjager met een drie meter lang 120mm kanon. Op woensdag 22 april borg de Makkum een vermoedelijk zeventiende eeuws kanon voor de kust van Normandië. De Makkum maakt deel uit van de Standing NATO Mine-Counter-Measures Group 1 (SNMCMG1), die bezig was met Operatie HODOPS Bay de Somme. Tijdens deze

operatie werden mijnenvelden geruimd voor de kust van Normandië die daar door de Duitse strijdkrachten tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gelegd. Tijdens haar mijnenjacht trof de Makkum een onderwatercontact aan waarvan vermoed werd dat het een oude mijn was. De duikploeg van het schip ging vervolgens te water om het contact te identificeren. Het bleek een antiek

Hr.Ms. Tromp maakt antigeluid

Van der Gaag (DMO), Berkhof en Basten (TNO) bij een van de accuatoren.

Een door TNO en DMO ontworpen en gebouwd antigeluidsysteem is als proef aan boord van Hr.Ms. Tromp aangebracht om het onderwater uitgestraald geluid te verminderen en de akoestische signatuur

van het schip te verbeteren. Het Active Vibration Control (AVC) systeem, een actief trillingsonderdrukkingssysteem, bestaat uit een regelsysteem met een pc, speciaal ontwikkelde software en drie sets

33

van twee actuatoren die het antigeluid opwekken. Een adaptief digitaal regelsysteem stuurt de zes elektrodynamische actuatoren aan op basis van sensorsignalen en het gemeten toerental, waardoor het trillingsniveau wordt gereduceerd en het onderwater uitgestraald geluid wordt verminderd. TNO heeft eerst trillingsmetingen uitgevoerd aan de tandwielkast tegen de kant liggend met draaiende kruisvaartdiesel. Door afwisselend de AVC in en uit te schakelen is de bijdrage van de actuatoren aan de trillingsonderdrukking bepaald. Op 16 en 17 april zijn met Hr.Ms. Tromp op de akoestische meetrange Heggernes nabij Bergen varende geluidsmetingen uitgevoerd. TNO-medewerkers maten de trillingsniveaus aan de tandwielkast en medewerkers van het Marinebedrijf bepaalden buiten het schip met hydrofoons wat het onderwater uitgestraald geluid was. De metingen hebben aan getoond dat met de technische mogelijkheden van een AVC-systeem het uitgestraald geluid aanzienlijk kan worden verminderd.

Het einde van een lange onderhoudsperiode Toen Hr.Ms. Zeeleeuw op 11 mei vertrok uit Den Helder betekende dit het einde van een onderhoudsperiode van ruim zestien maanden bij het Marinebedrijf te Den Helder. In deze lange periode is een enorme hoeveelheid werk verzet om Hr. Ms. Zeeleeuw veilig en zeewaardig te krijgen voor verdere inzet. Tijdens de reis van 11 tot en met 18 mei richting het Skagerrak ten zuiden van Kristiansand, Noorwegen werden de beproevingen na onderhoud gehouden. De nadruk lag hierbij op de trimduik, waarbij wordt gecontroleerd of de boot echt waterdicht is. Op enkele kleine lekkages en verschillende kleinere technisch storingen na is alles succesvol uitgevoerd. Dit tot groot genoegen van de hele bemanning. De goede voortgang was

mede te danken aan vier man personeel van het Marinebedrijf en twee man van de Reparatieploeg Onderzeeboten. Door hun ondersteuning en inzet konden reparaties snel worden uitgevoerd en tegelijkertijd het beproevingenprogramma verder worden afgewerkt. Hr.Ms. Mercuur trad gedurende deze periode op als veiligheidsschip en zorgde dat er geen externe verstoringen plaatsvonden. Het was deze reis ook de eerste maal dat Hr.Ms. Zeeleeuw met een gereduceerde bemanning meerdere dagen op zee verbleef en opereerde. De ervaring met de gereduceerde bemanning was eveneens positief. Hr.Ms. Zeeleeuw zal in 2009 met een beperkte bemanning niet verder opwerken dan haar huidige niveau waarbij zij veilig boven- en onder-

water kan varen maar nog geen operationele missie mag uitvoeren. Gezien de personele schaarste bij de Groep Onderzeeboten is volledig operationeel opwerken in 2009 nog niet mogelijk. De hoofddoelstelling voor de Zeeleeuw is om personeel op te leiden om zo actief te werken aan een gezond personeelsbestand bij de onderzeedienst. Dit zal ondermeer plaatsvinden tijdens de adelborstenkruisreis ‘Eager Archer 2009’ die voor het zomerverlof plaatsvindt. Daarnaast zullen in 2009 de beproe vingen na onderhoud voor het platform en de wapensystemen zoveel mogelijk worden uitgevoerd. In 2010 wordt dan verder opgewerkt voor operationele inzet.

Nieuwe reddingsvlotten voor tweede onderzeeboot Hr.Ms. Zeeleeuw is de tweede onderzeeboot, na Hr.Ms. Dolfijn, die wordt uitgerust met nieuwe reddingsvlotten. Dit reddingsvlot, met geïntegreerde Epirbbaken voor het waarschuwen van de reddingsautoriteiten, is een uniek product. Het is het enige reddingsvlot dat vanaf grotere diepte kan worden gelanceerd. Op deze wijze is het niet alleen beschikbaar voor de verlaatrol boven water maar ook als men moet ontsnappen vanuit de onderzeeboot op grotere diepte. Op 29 april heeft Hr.Ms. Zeeleeuw succesvol de ‘harbour acceptance trial’ van het geïntegreerde reddingsvlot-markeerboeisysteem uitgevoerd. Met deze geslaagde test is het vertrouwen in het systeem verder gegroeid en is de overlevingskans op zee voor de bemanning van de onderzeeboten vergroot. Tijdens haar reis voor het

zomerverlof zal de Zeeleeuw nabij Stavanger nog een ‘sea acceptance trial’ uitvoeren. Uiteindelijk zullen alle vier onderzeeboten met dit systeem worden uitgerust. Tot enige jaren geleden waren er geen reddingsvlotten aan boord van

34

de Nederlandse onderzeeboten. Ervaringen met calamiteiten aan boord van buitenlandse onderzeeboten (bijvoorbeeld de Canadese onderzeeboot HMCS Chicoutimi) maakten duidelijk dat hier wel grote behoefte aan was.

Opwerken Hr.Ms. Tromp in SARC 4 Na een lange onderhoudsperiode vertrok Hr.Ms. Tromp op 11 mei naar zee voor een opwerkperiode van twee weken. Onder leiding van SEATRAIN doorliep het LCF de Safety and Readiness Check (SARC) 4. Gedurende deze oefenweken werd gekeken naar veilige navigatie, enkelvoudige en meervoudige brand- en averijoefeningen en gevechtshandelingen en werd de bedrijfsvoering van de diverse dienstvakken aan boord onder de loep genomen. De Tromp heeft haar SARC 4 met een voldoende eindresultaat afgerond. “U heeft hard gewerkt en daar zijn de resultaten naar. Ik geef Hr.Ms. Tromp vol vertrouwen over aan de Flag Officer Sea Training in Plymouth. Maar bemanning van Hr.Ms. Tromp, het geheim van succes in de Netherlands Operational Sea Training (NOST) ligt niet in nog harder werken, maar in slimmer werken en meer effect

sorteren. Heel veel succes, ik blijf uw verrichtingen volgen en maak ons trots”, aldus COMNLSEATRAIN, KTZ Ronald Blok.

Ziekenhuispersoneel op bezoek Vorig jaar organiseerde het CZSK de prijsuitreiking voor de VSM Zorg-patiënt veiligheidaward, die gewonnen werd door het Rijstate ziekenhuis in Arnhem. Onderdeel van de prijs was een werkbezoek aan het organiserende bedrijf. Op 17

Driewerf Hoezee Met een Alle Hens voor de Boeg vond op Marinebasis Parera de traditionele viering van Koninginnedag plaats. “Een bijzondere dag, waarmee militairen hun aanhankelijkheid aan de vorstin bevestigen”, sprak de Commandant der Zeemacht in het Caraïbisch Gebied, CDR Peter Lenselink, de ruim honderd genodigden toe. De ceremonie werd bijgewoond door de Gouverneur van de Nederlandse Antillen, Frits Goedgedrag, en de minister-president van de Nederlandse Antillen, mevrouw De Jongh-Elhage.

april vond dit bezoek plaats. De gasten hebben veel aspecten van veiligheid bij het CZSK kunnen zien bij het Maritiem Vliegkamp De Kooy, de onderzeedienst, de brugsimulator en bij verschillende scholen van de marine.

Nieuw concept voor commandoposten De 43 Mechanische Brigade van de Landmacht werkt aan de ontwikkeling van een nieuw commandopostconcept voor brigade- of taskforceniveau. Om het concept te ontwikkelen, is een werkgroep samengesteld waarin onder andere het Opleidings- en Trainingspeloton, alle brigades, NLMARFOR en een vertegenwoordiging van wetenschappelijk onderzoek (TNO Defensie & Veiligheid) zitten. Aan de hand van dit flexibele concept kan voor alle mogelijke missies een op maat gemaakte commandopost samengesteld worden, waarin joint, combined of ‘comprehensive’ (in samenwerking met nietmilitaire organisaties) elementen diep zijn geïntegreerd en waarin de genetwerkte informatiestromen optimaal worden ondersteund en gebruikt. Het commandopostconcept is modulair opgebouwd, waardoor opschalen relatief eenvoudig is. Het concept is zowel toepasbaar in de statische, ontplooide als mobiele gebruiksomstandigheden. Als u daar met uw kennis en ervaring op afstand aan bij wilt dragen, is dat mogelijk via de intranetsite Koninklijke Landmacht > OTCOpn > Doctrine, Opleiding & Training > Kennis & Doctrine > Geintegreerd Optreden en C2

Leven lang leren… ook in de West! De tijd dat personeel geplaatst in het Caraïbisch Gebied qua ontwikkeling stilstaat, is definitief voorbij. Met de komst van de ‘Leergang Management Vorming’ (LMV) geldt nu ook hier het motto ‘leven lang leren’. In de maand mei volgden ruim zeventig personeelsleden op Marinebasis Parera een groot aantal modules van de LMV. Om in deze behoefte te voorzien, reisden een viertal managementtrainers van de School voor Militaire Vorming en Bedrijfsvorming begin mei af naar Curaçao. “Deze pragmatische

35

oplossing bleek uiterst effectief en efficiënt”, vertelt trainer LTZT 2OC Floor Kortenoever. “In een korte tijd hebben we een grote groep kunnen trainen op het gebied van situationeel leiderschap, militaire ethiek en in het voeren van functionering- en beoordelingsgesprekken.” Een positief neveneffect is volgens de trainers de diversiteit in de groepen, van korporaal tot officier, vloot tot marinier, man tot vrouw. Kortenoever: “Hierdoor ontstond een dynamieke wisselwerking die in een meer homogene groep vaak ontbreekt”.

Kustwacht verankerd Na intensieve onderhandelingen trad op 1 mei 2009 de Rijkswet over de Kustwacht voor de Nederlandse Antillen en Aruba in werking. Hiermee wordt het optreden van de kustwacht structureel wettelijk verankerd. Een historisch moment, waarbij het Presidium van de Kustwacht afgelopen donderdag stilstond. De Kustwacht voor de Nederlandse Antillen en Aruba opereerde sinds haar oprichting in 1996 op basis van een voorlopige regeling. Met de nieuwe Rijkswet is de bestaande praktijk in wetgeving vastgelegd. De voorzitter van het kustwachtpresidium, tevens directeur Juridische Zaken, Marc Gazenbeek, feliciteerde CDR Peter Lenselink die door de inwerkingtreding formeel directeur van de Kustwacht NA&A – voorheen Commandant Kustwacht NA&A – is geworden. “De structurele regeling bestendigt de samenwerking tussen de landen, en geeft het kustwachtpersoneel uniforme en zelfstandige opsporings- en geweldsbevoegdheden. Dit is essentieel bij de uitvoering van haar belangrijke opsporings-, handhavings-, toezicht- en dienstverleningstaken”, aldus Gazenbeek.

Gezaghebbers bovenwinden bezoeken de Kustwacht De gezaghebbers Franklyn Richards van St. Maarten en Hyden Gittens van St. Eustatius brachten 11 mei een bezoek aan het Kustwacht Steunpunt op St. Maarten. Tijdens hun bezoek kregen zij een presentatie van hoofd steunpunt St. Maarten, kapitein Hubert Ogenia over de prestaties van de kustwacht in het afgelopen jaar en de plannen voor de toekomst. Gezaghebber

Richards van St. Maarten was bijzonder tevreden dat de kustwachters vele mogelijkheden hadden om carrière te maken binnen de kustwacht en dat er veel aandacht is geschonken aan de werving van nieuw personeel voor St. Maarten. In totaal hebben 39 sollicitanten van de boven winden gereageerd voor de Initiële Kustwachtopleiding.

Kustwachtpersoneel krijgt een stem Alle vier kustwachtsteunpunten – Curaçao, Sint Maarten, Aruba en HATO – krijgen een medezeggenschapscommissie. Daar naast komt er overkoepelend een centrale medezeggenschapscommissie, voor het overleg met de leiding van de kustwacht. De ‘regeling medezeggenschap’ geldt voor het Antilliaans en Arubaans personeel en de militairen werkzaam bij de kustwacht. Dit zijn de kustwacht en de vakbonden

Straf/Acom, ABVO en Seppa van Aruba overeengekomen op 25 maart. Directeur CDR Peter Lenselink noemde medezeggenschap voor de kustwacht bij zijn aantreden in juli 2007 al een speerpunt. Hij toont zich zeer verheugd met de ondertekening van de regeling: “Ik hecht grote waarde aan medezeggenschap. Het geeft het personeel een stem in de dagelijkse bedrijfsvoering en daar wordt de kustwacht sterker van.”

Carib Venture Maritieme en vliegende eenheden uit Nederland, Frankrijk, de Verenigde Staten en Colombia werkten in mei nauw samen in de drugsbestrijdingoperatie ‘Carib Venture’. Niet alleen de Colombiaanse deelname gold als een primeur, maar ook de inzet van vliegtuigen van het Regional Security System. Aan deze operatie namen het Franse schip Ventose, de Amerikaanse kustwachtcutter Diligence, het stationsschip Hr.Ms. Van Amstel en het Colombiaanse fregat Arc Independiente deel. Door de Colombiaanse deelname kon nu ook binnen de territoriale wateren en de Exclusive Economic Zone van Colombia worden opgetreden. Bureau Operaties op Marinebasis Parera kon voor het eerst ook de vliegtuigen van het Regional Security System, dat opereert vanuit Barbados, direct aansturen. Lidstaten van dit systeem zijn Antigua, Barbados, Barbuda, Dominicaanse Republiek, Grenada, Saint Kitts en Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent en de Grenadines.

Hr.Ms. Van Amstel viert midterm Commandant KLTZ René Luyckx en de jongste matroos MATR2TD Danny Jongbloed zaagden op 19 april aan boord van Hr.Ms. Van Amstel de midtermbalk door. Tijdens de eerste helft van haar deployment in het Caraïbische Gebied heeft de bemanning van Hr.Ms. Van Amstel een aantal hoogtepunten meegemaakt. Het schip diende als demonstratieplatform en achtergrond voor een modereportage. Het fruitbarkje Don Argenis werd van zijn motorpech af geholpen en een coaster werd, op verdenking van smokkelen van verdovende middelen aan de autoriteiten overgedragen. Een leuke onderbreking van de dagelijkse routine vormden de manoeuvreer oefening met MS Westerdam van de

36

Holland Amerika Lijn en de dertigste verjaardag van de boordhelikopter Bunny. Tot slot werd twee weken voordat de eerste helft van de deployment er op zat een gofast met 350 kilo cocaïne onderschept.

Lichaam vermiste douanier gevonden Achter een hotel op Bapor Kibra (Curaçao) is het lichaam gevonden van douanier Ronald Plaate. Plaate werd al een week vermist. Op zondag 19 april leidde dit tot een grote zoekactie door een groep van ongeveer 230 vrijwilligers van de douane, Korps Politie Curaçao, het Recherche Samenwerkingsteam, de 31ste infanteriecompagnie van het Korps Mariniers, het Vrijwilligers Korps

* Twee vliegers, twee helikopter sensoroperators, twee flight test engineers, een vliegerarts en vijf vliegtuigmonteurs zijn gebrevetteerd op Maritiem Vliegkamp De Kooy. De flight test engineers zijn de eersten die zijn opgeleid voor de maritieme helikoptergroep. Deze specialisten ondersteunen de organisatie op het hoogste technische niveau. De commandant DHC, commodore Theo ten Haaf reikte de brevetten en certificaten uit en speldde de daarbij behorende brevetonderscheidingstekens op. LTZ2OC James Lorraine werd door zijn vader, KOL vlieger Chris Lorraine (CLSK) gebreveteerd. Een heel speciaal moment waarop de vader zijn zoon de ‘wing’ opspelde. (zie foto) Vliegers: LTZ2OC James Lorraine, LTZ2 Wesley Haas; Helikoptersensoroperators: SGTODOPS Mark van de Lucht, KPLODOPS Mark van Dellen; Flight Test Engineers: LTZ2OC Alrik Hoencamp, LTZ2OC Gijs Blok; Vliegerarts: LTZ1 arts Martin van der Aa; Vliegtuigmonteurs: KPLWDV Joost de Jong, KPLTDV Rick Brouwer, KPLTDV Robert de Groot, KPLTDV Roy van Guldener, KPLTDV Herman Schlüter.

Gestolen bootje

Curaçao en de Kustwacht voor de Nederlandse Antillen en Aruba, die in de zoektocht assisteerde met de cutter Jaguar op het water en de AS 355 helikopter in de lucht. De douanier bleek al enige dagen eerder gestorven als gevolg van een schotwond. Naast zijn lichaam werd zijn dienstwapen gevonden. Vermoedelijk pleegde Plaate zelfmoord. Hij was al enige tijd depressief.

De Jaguar en het patrouillevliegtuig van de Antilliaanse kustwacht hebben zaterdagochtend 18 april een boot achtervolgd die diezelfde ochtend als gestolen was gerapporteerd. De Eclipse was weggehaald uit een jachthaven op Bonaire. Na een zoektocht op zee werd het jacht gevonden en gevolgd naar Harbour Village Marine terug op Bonaire. De douane heeft de verdachte daar ingerekend.

van 1987 tot 1990. Van 2005 tot 2008 is hij commandant van het Logistiek Bataljon te Doorn geweest. Zijn laatste functie was plaatsvervangend hoofd J 8 (budget/finance) in Tsjaad.

* SMJRMARNALG Roberto van der Pol is winnaar geworden van de Middelbare Veiligheidskundeprijs met de scriptie “Onderzoek naar het beheersen van de risico’s van blootstelling van mariniers aan koude.” Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK). Van alle studenten van de middelbare, hogere en postdoctorale veiligheidskundige opleidingen worden vijf studenten aan de hand van hun scriptie genomineerd. Van der Pols onderzoek geeft inzicht in het verband tussen werken onder arctische omstandigheden en koudeletsel waarmee het aantal koudeletsels in de toekomst verminderd kan worden. Zijn onderzoek leidde ertoe dat het trainingsconcept, het handboek bergen wintertraining worden aangepast. Van der Pol won eveneens de publieksprijs voor de beste v oordracht op het Veiligh eids congres van de NVVK.

* Per april heeft de AOOODND Henk van Dorp het gezag over het duikvaartuig Hydra overgenomen van de AOOODND Andre Holman. Het duikvaartuig Hydra maakt onderdeel uit van de Duik- en Demonteergroep. In deze drie jaar is de Hydra veelvuldig ingezet bij opleidingen voor de Duikschool en daarnaast ingezet ter ondersteuning voor diverse acties gedaan door de Duik en Demonteer groep.

* LTZ 1 (lieutenant commander) Steve Henaghen heeft op 20 april de ‘Gesp voor langdurige en trouwe dienst’ ontvangen uit handen van de Britse ambassadeur in Nederland, Lyn Parker. Henaghen trad in 1977 in dienst aan boord van HMS Raleigh. Hij is als uitwisselingsofficier geplaatst bij de NLBEOPS als tactisch specialist in anti-air warfare. Henaghen is waarschijnlijk een van de twee officieren in actieve Britse dienst die de gesp draagt.

* KLTZA Rob Hun nego is benoemd als nieuwe voorzitter van de KVMO. Hunnego heeft in zijn loopbaan diverse functies vervuld, waaronder de functie van secretaris van het hoofdbestuur KVMO

37

* Jan Bomhof is de nieuwe voorzitter van de Algemene Vereniging van Oudpersoneel Koninklijke Marine. Bomhof heeft van 1974 tot 1983 bij de Koninklijke Marine gediend en is nu directeur van de firma Frenger Systemen. Hij is bestuurslid van de Stichting Reünisten Onderofficieren Machinist bij de KM. Bomhof volgt Theo Luijckx op die dertien jaar onafgebroken de voorzittershamer heeft gehanteerd. Onder Luijckx’ leiding kwam de vereniging tot grote bloei.

* Manon Bosch en Stefan Wentink hebben een risico-inventarisatie en evaluatie uitgevoerd bij de marinebrandweer in het kader van hun stage voor de studie Integrale Veiligheidskunde aan de Hogeschool Utrecht.

De resultaten presenteerden zij op 29 mei. De stageopdracht richtte de aandacht op het warme (repressieve) deel van de werkzaamheden van de brandweer. Deze opdracht hebben zij op bewonderenswaardige wijze, onder de bezielende

Reünies * 16 juni: 1 NLDETIRAQ / SFIR 1. Locatie: het Casino te Soesterberg. De reünie is bedoeld voor defensiepersoneel dat in de periode van juni 2003 tot december 2003 heeft deelgenomen aan de stabilisatiemissie in Irak en is onderdeel van het zorgbeleid Defensie. Aanmelden en aanvullende informatie: [email protected]. Hebt u nog contact met oud-collega’s die in SFIR 1 gediend hebben, attendeer hen op deze reünie. Ook zij kunnen zich aanmelden via [email protected]. Als u niet over e-mail beschikt kan telefonisch contact opgenomen worden met het bureau Operationele Personeelzorg van het CZSK (tel: 0223 65 76 00).

Tactiek om te begrijpen Tactiek is simpel, maar simpele tactiek is moeilijk. Weinigen zijn er tot nu toe in geslaagd om de complexiteit van het gevecht begrijpelijk weer te geven. Met de combinatie van een eenvoudige structuur en driedimensionale tekeningen, leggen de auteurs van Tactiek om te begrijpen een aantal tactische grondbeginselen kort en bondig uit. De auteurs hebben met een beschrijving aan de hand van vier grondbeginselen, inhoud gegeven aan het ‘waarom’ van de tactiek van het gevecht. Door deze beschrijving ontstaat op heldere wijze inzicht in de essentie van de tactiek waardoor betere beslissingen mogelijk zijn. Het boek is geschreven om het tactisch denken van commandanten te stimuleren. De onderwerpen ‘sterker zijn dan de tegenstander’, ‘vuuroverwicht’, ‘vuur en beweging’ en ‘vrijheid van handelen’ komen aan bod. De problematiek wordt uiteengerafeld, soms tot op de enkele man om het vervolgens weer logisch op te bouwen en begrijpelijk te maken. Basisprincipes worden, rijkelijk geïllustreerd met beeldmateriaal, uitgelegd aan de hand van (krijgshistorische) tactische voorbeelden in alle soorten terrein en omgevingen uit het verleden, maar ook van de dagelijkse praktijk in Uruzgan. Er worden twee hoofdstukken aan de rol van de commandant besteed.

* 17 juni: 2 NLDETIRAQ / SFIR 2. Locatie: het Casino te Soesterberg. De reünie is bedoeld voor defensiepersoneel dat in de periode van juni 2003 tot december 2003 heeft deelgenomen aan de stabilisatiemissie in Irak en is onderdeel van het zorgbeleid Defensie. Aanmelden en aanvullende informatie: [email protected]. Hebt u nog contact met oud-collega’s die in SFIR 2 gediend hebben, attendeer hen op deze reünie. Ook zij kunnen zich aanmelden via [email protected]. Als u niet over e-mail beschikt kan telefonisch contact opgenomen worden met het bureau Operationele Personeelzorg van het CZSK (tel: 0223 65 76 00). * 23 september: Westterm 1984 Hr. Ms. Tjerk Hiddes (F 804). Locatie Witte Raaf, Den Helder. Was u tijdens deze Westreis in 1984 aan boord geplaatst en u heeft nog e-mail of telefonisch contact met de reüniecommissie gehad over deze reünie, hierbij het verzoek om uzelf aan te melden bij Huig van Rhee telnr.: 071 402 78 85 ([email protected]) of bij John Janssen telnr.: 06 12 97 04 18. * Medio september: Hr.Ms. Urk, eerste bemanning Perzische Golf, operatie octopus 1988. Bij voldoende belangstelling zal er een reünie georganiseerd worden op het Marine Etablissement Amsterdam. Inlichtingen/aanmeldingen AOOWDE Nils van Eck, email [email protected]

Het boek is niet dik en pretendeert niet uitputtend te zijn. Er is gekozen voor een leesbare en prikkelende stijl om een breder publiek te bereiken, geschikt voor sergeant tot generaal. Tactiek om te begrijpen, Auteurs: O.P. van Wiggen, Th. Pollaert en E. Jellema. Omvang: 64 pagina’s gebonden in harde

38

leiding van de coördinator RI&E van de brandweer Frits Piekhaar, uitgevoerd. De commandant van de marinebrandweer Ruud Goed overhandigde na de presentatie kleine beloningen aan Bosch en Wentink en een gratificatie aan Piekhaar.

band, maart 2009, ISBN: 978-90-8115992-0, prijs: € 14,95, verzendkosten 2,60 per boek. Te bestellen bij: Onkenhout Groep, Postbus 1488, 1300 BL Almere, e-mail: [email protected], www.onkenhout.org Indonesische adelborsten Dan toch maar...! bevat maritiem-historisch onthullende, interessante en humoristische verhalen van voormalig Indonesische adelborsten tijdens en na hun opleiding bij het KIM in de jaren vijftig. Het zijn herinneringen uit een politiek en militair turbulente periode na de soevereiniteitsoverdracht van Nederlands-Indië aan Indonesië en gedurende het conflict over Nederlands Nieuw-Guinea, waarbij bevriende Indonesische en Nederlandse jaargenoten in gewapende confrontaties tegenover elkaar kwamen te staan. Het boek van 250 pagina’s is geïllustreerd met 160 foto’s, tekeningen en kaarten. De Nederlandse vertaling zal begin juni worden uitgebracht in een eenmalige en beperkte oplage van 350 exemplaren, met medewerking van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. De prijs van het boek bedraagt e 15,- inclusief verzendkosten. Het boek kan in Nederland worden besteld onder vermelding van naam, adres en het aantal gewenste exemplaren, schriftelijk, bij: commandeur b.d. L.E.F. Couvreur, Van Zuylen van Nijeveltstraat 15, 2242 AH Wassenaar, of per e-mail aan: couvreur@ euronet.nl onder gelijktijdige overmaking van het verschuldigde bedrag op: ING-rekening 748 213 295 t.n.v. L.E.F Couvreur te Wassenaar onder vermelding: ‘Dan Toch Maar’. De boeken worden slechts tegen vooruitbetaling geleverd en zullen na de uitgave naar het opgegeven adres worden verzonden. Dan toch maar...!, Herinneringen, ervaringen en overpeinzingen van Indonesische adelborsten tijdens en na hun opleiding aan het Koninklijk Instituut voor de Marine te Den Helder, 1949 - 2008. Auteurs: Sukono, E. Tumengkol, R. Sunardi Hamid, O. Amins Singgih en H.E. Kawulusan. Nederlandse vertaling met medewerking van: H. van den Bos, A.J. van der Hout en R. Krijger.

offIcieren

SMJRTDE K. Mol SMJRLDV E.G.C.M. Nieuwenhuis

MANSCHAPPEN

MARN 3 ALG G. Willemsen

Burgers

Bevorderingen

SMJRMARNALG M.A.B. Sonneveld

Bevorderingen

Bevorderingen

KTZA Drs. M. Koopman.

SMJRODND G.J. Tippersma

MATR 1 LDV J. Amels

A.M.H. van Bakel, 8

KTZAR E.J. Spoelder

SMJRODOPS D.F. van der Tol

MATR 1 LDV K.C.P.W. van As

M. Goeree, 7

LTZ 1 J.M.S. Frielink

SMJRMARNALG M.A.M. Veraart

MATR 1 LDV W.I.J. Hoogendoorn

F.A.F. Hurkmans, 6

LTZAR 1 E.I. Hofstra

SMJRTDW V.R. Verdwaald

MATR 1 OD L. van der Kolk

S. Paans, 6

LTZ 1 E.A. Verbeek

SMJRODOPS C. de Waard

MATR 1 OD J.F.F. Kraa

E.C. Willems-Termijtelen, 5

LTZE 2 OC B.J.van Asten

SGTODND A.Bakker

MATR 1 LDV R. Kries

LTZSD 2 OC K.M. Heemskerk

SGTTDW O. Berswerda

MATR 1 OD M.V.F. van Laere

Dienstverlaters

KAPTMARNS M. Pul

SGTLDG E.J. Blokzijl

MATR 1 LDV P.C. Lancel

J. van der Marel

LTZA 2 OC A.R. van Putten

SGTMARNALG J.R.P. Burgerhout

MATR 1 LDV P. Meijer

J.E. Barends-Landwaart

LTZA 2 OC C.H. Schriel

SGTODVB P.P.M. Deleu

MATR 1 ODVB M. Ouwerkerk

R. Bonte

LTZ 2 OC M.S. Visser

SGTMARNALG A. Doek

MATR 1 OD J. Raaphorst

R.H.J.C. van der Hulst

LTZT 2 OC Ing. L.M. de Waard

SGTLDGD M.P. van Etten-van der

MATR 1 TD N.J.L Riské

D. Straasheijm

LTZ 2 S.C. Blok

Lichte

MATR 1 BDWSR N. Troeleman

M. Willemsen

LTZT 2 R. Diercks

SGTMARNALG E.P.C. Florie

MATR 1 MTD J. de Waard

LTZ 2 W.M. van Dijk

SGTTDE H.A.P. van Geene

LTZ 2 F. Faris

SGTLDGB A.M. Hage

Dienstverlaters

LTZ 2 E.H. van der Helm

SGTTDW R. Kok

MATR 1 ODVB M. Bartelsman

LTZ 2 M.S. Hoogenbosch

SGTTDW H.G. Kos

MARN 1 ALG E. Cift

LTZT 2 H.J. Kools

SGTBDMZKT I.A. Kruik

ADBZ D. van Dijk

LTZE 2 Ing. R.P. Meijer

SGTODND R. Lemstra

MARN 1 ALG A. Ghoumidate

LTZ 2 J.P.A. van Poll

SGTODND B. Lucas

MATR 1 OD R.J.G.P. Hol

LTZ 2 H. Postma

SGTMARNALG V.C. Manusama

MARN 1 ALG J.G. Kemp

LTZE 2 S. Boers

SGTTDW A.J.C.N. Mulder

MATR 1 LDGB D. van de Kooi

LTZE 2 Ing. R.P. Meijer

SGTODOPS R. Scheurwater

MATR 1 OD W. Lucassen

LTZT 2 Ing. A Spee

SGTODOPS S.A. Winkel

MARN 1 ALG M. Mudde

Dienstverlaters

Dienstverlaters

MARN 1 ALG T. Posthumus

LTZE 1 Drs. Ir. I.J.H. Lek

AOOMARNALG L. Bruijnooge

MATR 1 ODND H. Riksman

LTZE 3 E. Tempelman

SMJRTDE . Hut

MARN 1 ALG R.A.A. Stratum

SMJRTDW G.L. Kiewiet

MATR 1 TDE R.P.C. Teurlings

SGTMARNALG J.J. Balsma

MATR 1 ODVB Y. Vellinga

SGTMARNALG C. Jonkers

MATR 2 BDWSR E.E. Kamer

Bevorderingen

SGTBDMZKT E.A. Josemanders

MARN 3 ALG E. Adema

AOOODOPS M.C. de Back

SGTLDA J.A.W. Kuppens

MARN 3 ALG J.W.E. Bakker

AOOMARNALG B. Boer

SGTMARNVB C.J. van Opzeeland

MARN 3 ALG R.J. Bijsterveld

AOOLDV A.A. Dek

SGTMARNALG S. Schaalje

MARN 3 ALG S.F. Drijver

AOOODND H. van Dorp

KPLODND G.B. Bergveld

MARN 3 ALG M.W. Eijpe

AOOLDGD P.T. van der Graaf

KPLOD S.W. Conijn

MARN 3 ALG M. Hermans

AOOMARNALG H.A.T.M. de Groot

KPLLDGD M.F.A. Everts

MARN 3 ALG S. Janssen

AOOODOPS J.C.M. van Heeswijk

KPLWDS B. Jansema

MARN 3 ALG E. Kleijn

AOOLDA G.C. Kleimeer

KPLWDS G.P.J.M. de Jong

MATR 3 LDV T. Kops

AOOWDE J. Kros

KPLMARNALG J. de Jonge

MARN 3 ALG M. Kurvers

AOOODND P.C. Lorwa

KPLLDGB A.G. Keizer

MARN 3 ALG M. Matthijsen

AOOTDE R.H. van Montfoort

KPLMARNALG R.E. Lenting

MARN 3 ALG L.M.F. Oomen

AOOLDA D.E. de Nieuwe

KPLODOPS J.D. Pol

MARN 3 ALG J. Ozinga

SMJRLDGB G.M.A.J.M. Dhaene

KPLMARNALG Y. Roodenburg

MARN 3 ALG R.J.G. Palings

MARN 1 ALG L.P. Otte

OnderoffIcieren

SMJRLDV E.A.L. de Graaff

MARN 3 ALG A.L. Spuij

SMJRTDW M.W.J. Janssen

MARN 3 ALG E. Vastenhouw

SMJRTDW J.H.A. Kuijs

MARN 3 ALG H.C. Veldhuijsen

SMJRTDW W. Kuijt

MARN 3 ALG T.M. Verploegen

SMJRODVB J.C. Meijer

MARN 3 ALG L. van Vreeswijk

Deze gegevens zijn afkomstig uit PeopleSoft en beschikbaar gesteld door Bureau Rapportages DC HR Enschede. Indien de getoonde informatie onjuist is, dient u contact op te nemen met DC HR: *06 733-3/ 0800 2255733 of P&O van uw defensieonderdeel.

39

www.defensie.nl/opendagen

Marinedagen 10, 11 & 12 juli 2009 Den Helder

Ontdek de kracht van ons team!

Alle Hens. Het betere boarden. Albanië bomvrij. Maandblad van de Koninklijke Marine juni 2009

Recommend Documents