Alle Hens. Maandblad van de Koninklijke Marine oktober Saluut aan de Statue of Liberty

Alle Hens

Saluut aan de Statue of Liberty

Maandblad van de Koninklijke Marine oktober 2009

Colofon: Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Hoofdredacteur: LTZSD 2OC KV V.J.G. Strijbosch Redacteur: LTZSD 2 KV B. Wijnandts

Alle Hens Cover

Hr.Ms. Tromp en de replica van de Halve Maen brengen een saluut aan het Vrijheidsbeeld tijdens de afsluiting van de viering 400 jaar New York. (Foto: Rinze Klein, AVDD)

Stagiair: F. Postma Aan dit nummer werkten verder mee: R. Satijn

Adreswijzigingen KM-personeel: Zie Intranet: Portaal >

Geen toegang tot Intranet? Vraag naar formulier Dfe 073b bij DC HR: 0800 22 55 733 [email protected]

4

Adreswijzigingen veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus 125 3940 AC Doorn Telnr.: 0343 474 150 Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest Telnr.: 0900 226 52 63 (10ct p/m) www.aboland.nl Redactieadres: (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) Alle Hens Postbus 10.000 1780 CA Den Helder Telnr.: 0  223 657 620 / 657 660 DSN 209 57620 / 57660 E-mail: [email protected] E-mail redactieraad: [email protected] Internet: www.defensie.nl

Als onderdeel van het mijnenbestrijdingsflottielje van de NAVO, SNMCMG 1, stak Hr.Ms. Urk de oceaan over voor enkele mijnenbestrijdingsoefeningen. “Als we hier kunnen komen, dan kunnen we dat overal.”

Het vierhonderdjarig bestaan van New York werd groots gevierd. Kroonprins WillemAlexander en prinses Maxima waren de hele week in New York, waarbij hun Koninklijk optreden werd bijgestaan door de Koninklijke Marine.

10 IJkpunt Bij het binnenvaren van Den Helder ontkom je niet aan die lange toren bij de havenhoofden. Wat gebeurt daar eigenlijk?

Militairen mogen zich komend jaar in het zweet werken. Vanaf 1 oktober start het proefjaar van de Defensie Conditieproef.

16 Mariniers in Afghanistan

14

De 22e Marinierscompagnie heeft sinds de komst naar het onrustige gebied niet stil gezeten. Hoe is het de mariniers vergaan?

22 KIM is hot Of het nu door de crisis komt, is nog niet te zeggen, maar feit is wel dat het Koninklijk Instituut voor de Marine hot is. Dit jaar de grootste opkomst sinds 1946.

26 Het verhaal achter de O-22

16

Tot op de dag van vandaag is het onbekend hoe de Nederlandse onderzeeboten, Hr.Ms. O-13 en O-22 precies zijn gezonken. Na bijna zeventig jaar krijgen de onderzeebootbemanningen dan eindelijk een gedenkteken. Commandeur b.d. Ort, zoon van de omgekomen commandant van de O-22, vertelt zijn verhaal.

En verder:

Abonnementsprijs: € 17,02 (buitenland € 21,55 per jaar)

ISSN 0024-0389

4 Hr.Ms.Urk overzees

14 Zweten

Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 12 oktober 2009.

Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding.

Inhoud

7 400 jaar New York

Lay-out & druk: OBT B.V., Den Haag



Maandblad van de Koninklijke Marine

30 Sport 31 Logboek 39 Mensen & Mutaties

26

Complimenten In New York heb ik de viering van vierhonderd jaar handelsbetrekkingen en vriendschap tussen Nederland en Amerika bijgewoond. Deze stond in het teken van de gemeenschappelijke historie en gedeelde waarden tussen Nederland en de Verenigde Staten. DeHr. Ms. Tromp, Van Speijk, en Urk en de Marinierskapel met de Tamboers en Pijpers hadden een belangrijke inbreng en toonden zich prima ambassadeurs van onze Koninklijke Marine. Ik wil iedereen die heeft bijgedragen aan deze activiteiten bijzonder complimenteren: hun grote inzet heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de succesvolle viering. Met een indrukwekkende vlootschouw die door Prins Willem-Alexander en Prinses Máxima vanaf Hr. Ms. Tromp werd afgenomen, werd de New York Harbor Week afgesloten. De avond voorafgaand werd door het koninklijk paar een galadiner gegeven aan boord van de Tromp, waarbij met het houden van een minuut stilte ook op gepaste wijze aandacht werd besteed aan de in Afghanistan gesneuvelde militairen. Dat onlangs twee landmachtcollega’s sneuvelden en er enkele gewonden vielen na relatief rustig verlopen verkiezingen, maakt weer duidelijk dat de missie in Uruzgan nog steeds een risicovolle missie is. Onze mariniers van de 22ste infanteriecompagnie en van Task Force 55 doen met hun CLAS-collega’s uitdagend werk onder moeilijke en vaak gevaarlijke omstandigheden. Ik sluit mij graag aan bij de woorden van de Commandant der Strijdkrachten dat onze mannen en vrouwen het verdienen, en wat mij betreft er zelfs recht op hebben, dat de Nederlandse bevolking als één blok achter hen en het thuisfront blijft staan. Die steun is voor onze militairen essentieel voor de uitvoering van hun werk. Dat werk levert aantoonbaar resultaten op. Bij de laatste operatie zijn veel wapens en onderdelen voor geïmproviseerde explosieven opgespoord. Ook is er bij huiszoekingen en in opgespoorde opslagplaatsen een aanzienlijke hoeveelheid munitie, wapens en handgranaten gevonden. De contacten met de lokale bevolking zijn aangehaald waardoor de dreiging van IED’s minder is geworden. Elke keer weer kleine stapjes vooruit die uiteindelijk moeten leiden tot een veiliger Afghanistan. Een geheel andere activiteit is de deelname van Hr.Ms. Johan de Witt aan het programma ‘Africa Partnership Station’. Dit programma wordt al enige jaren uitgevoerd door de USNavy en andere bevriende marines en omvat voor een belangrijk deel trainingsprogramma’s met West- Afrikaanse marines en kustwachtorganisaties, en havenbezoeken gecombineerd met ondersteuning aan lokale autoriteiten en hulporganisaties. Tijdens de reis opereert het schip in de wateren van Sierra Leone, Liberia, Ghana en rond de Kaap Verdische eilanden. Met deze landen zal de Johan de Witt ondermeer hydrografische opnames maken van havens, en gezamenlijk oefeningen uitvoeren. Daarnaast vervoert zij een grote hoeveelheid hulpgoederen van niet-gouvernementele organisaties naar de Afrikaanse kustlanden. Met deze oefening toont de Johan de Witt weer eens aan een flexibel en multifunctioneel platform te zijn, en levert zij een bijdrage aan een stabiele kustregio in West-Afrika. Want naast Somalië kent ook West-Afrika geweld van milities en rebellen tegen de commerciële scheepvaart en offshore-industrie. Stabiliteit in de regio en ontwikkeling van deze landen zal bijdragen aan de veiligheid van de koopvaardij en een vrijer gebruik van de zee.

In de Somalische wateren en de Golf van Aden is daar voorlopig nog geen sprake van. COMNLMARFOR en zijn staf aan boord van Hr.Ms. Evertsen voeren daar de Europese missie Atalanta aan om schepen langs de kust te escorteren en piraterij tegen te gaan. De noodzaak hiervan neemt alleen maar toe. Door aanhoudende droogte zijn ruim drie en een half miljoen mensen voor hun overleven afhankelijk van voedselhulp van het Wereldvoedselprogramma. Door recente gevechten in de regio komen daar nog eens honderdduizenden vluchtelingen bij. Ter versterking van deze en andere hier niet genoemde dagelijkse activiteiten van onze CZSK schepen en marinierseenheden, heb ik al eerder aangegeven op twee aspecten binnen onze organisatie een verbetering aan te willen brengen. Een betere bestuurbaarheid en een grotere herkenbaarheid en bekendheid met ons maritieme werk. Nadat eerder de functies van groepsoudsten Mijnendienst en Onderzeedienst zijn versterkt, is onlangs de volgende stap gezet. Op 5 september werd de splitsing van de directie Operationele Ondersteuning in de directie Operationele Ondersteuning en de directie Personeel een feit. De directie Personeel krijgt hiermee een meer onafhankelijk en herkenbare plaats binnen het CZSK, die van belang is om goede invulling te geven aan het personele werkveld. Dit betekent niet dat daarmee eensklaps alle problemen binnen P&O zijn opgelost, maar wel dat de bestuurlijke omstandigheden worden verbeterd om de onderkende problemen adequaat aan te pakken. Een andere belangrijke stap die onlangs gezet werd en onderdeel uitmaakt van de uitvoering van de Marinestudie 2005, is de kiellegging van het tweede van de vier Patrouilleschepen van de Holland-klasse. Nadat de kiel voor het eerste schip, de Holland, in december door de staatssecretaris van Defensie werd gelegd, heb ik op 21 september de kiel voor het tweede schip, de Zeeland, mogen leggen door het oplassen van een Zeeuwse munt. Een traditie die symbolisch is voor de wens dat het schip een fortuinlijke vaart zal hebben en behoed zal worden voor onheil. Voor mij markeert deze symbolische handeling dat we opnieuw een stap verder zijn met de introductie van nieuwe capaciteiten, die resulteren in een geïntegreerde, flexibele capaciteit van vloot- en marinierseenheden. Operationeel en ceremonieel, op zee en op land: de Koninklijke Marine laat zich momenteel op alle terreinen goed zien, wat een goed medicijn is tegen zeeblindheid. Daarmee brengen wij goed voor het voetlicht hoe en in welke mate de Koninklijke Marine, elke dag opnieuw haar bijdrage levert aan de veiligheid op en vanuit zee. n

De Commandant Zeestrijdkrachten R.L. Zuiderwijk, luitenant-generaal der mariniers

3

Mijnenjagersflottielje trotseert de oceaan

Hr.Ms. Urk back in the USA “Ongelofelijk dat mensen daarmee de oceaan over zijn gevaren.” Vanaf de brug van Hr.Ms. Urk kijken bemanningsleden over de Hudsonrivier naar de schepen voor hen, waaronder de replica van de Halve Maen waarmee Henry Hudson vierhonderd jaar eerder Manhattan ontdekte. Voor de mijnenjager is het echter ook een bijzondere prestatie om voor het Vrijheidsbeeld in de ‘hover’ te liggen. Tekst: Barry Wijnandts/Foto’s: Rinze Klein (AVDD), SNMCMG 1 Hr.Ms. Urk is voor de tweede keer in dertien jaar tijd in New York. Het permanente mijnenbestrijdingsflottielje van de NAVO, SNMCMG 1, vertrok in augustus richting Plymouth om te trainen voor enkele mijnenbestrijdingsoefeningen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. De heenreis verliep gunstiger dan die van dertien jaar ervoor, toen het schip met slecht weer de oversteek waagde en daardoor eerst een week lang reparaties moest ondergaan alvorens aan de oefeningen mee te kunnen doen. “We hebben nu erg veel geluk gehad”, zeggen verschillende bemanningsleden, die een kalme oceaan vol walvissen en dolfijnen aantroffen.

Canadese deelnemers De mijnenjagers zijn het eerst aangekomen in Halifax in Canada. Voor het eerst verenigden twee Canadese schepen zich met het eskader. De Canadese marine heeft vijftien jaar geleden zeemijnenbestrijding opgenomen in haar takenpakket en zocht toenadering tot NAVO-partners om zich daar verder in te bekwamen. Een van de doelen van deze deployment was om de Canadezen te laten integreren in de vloot en de staf. Met twee mijnenjagers, waarvan een met een sidescan sonar en de ander ingericht als duikplatform, is hun aandeel in de groep meteen groot. De aansluiting met de SNMCMG 1 ging sneller dan beide partijen verwachtten.

4

“De Canadezen waren verrast dat wij de dingen grotendeels hetzelfde deden als zij”, zegt commandant van het eskader, de Deense kapitein-ter-zee Henrik Holck Rasmussen. De enige partner die het land heeft om te oefenen zijn de Verenigde Staten en “die houden zich niet zo aan de NAVO-procedures”, aldus Rasmussen. De komst van het eskader gaf het land de mogelijkheid om uit zijn isolement te komen. De Canadezen hebben het voornemen om volgend jaar aan te haken bij de groep in Europese wateren. Rasmussen: “Als alles voorspoedig verloopt, weten we over tien jaar niet anders meer dan dat de Canadezen een vast onderdeel zijn van de SNMCMG.” Bepalende factor De oversteek van de oceaan vormde vooral de uitdaging voor het Europese verband. “Als we bewijzen dat we hier kunnen komen, dan kunnen we dat overal”, toont Rasmussen aan. Voorbereiding is daar een heel belangrijk aspect van, maar geluk komt er ook bij kijken. Het weer was een bepalende factor om wel of niet te gaan en volgens commandant van Hr.Ms. Urk, luitenant-ter-zee 1 Rick Onggering heeft Rasmussen daar een duidelijk standpunt over gemaakt. Er zouden geen onnodige risico’s worden genomen. Een schip dat bij de oversteek het vooral te verduren zou krijgen was de Noorse mijnenveger KNM Rauma, die een soort combinatie van hovercraft en catamaran is. Ze weegt ongeveer half zoveel als een schip van de Alkmaarklasse en wordt aangedreven door waterjets. Zeegang en brandstofverbruik waren voor de Noren het meest kritisch. “De Thetis bleek voldoende brandstof voor het

hele verband mee te kunnen nemen”, zegt Rasmussen over het Deense stafschip. “Het veegtuig van de Rauma is al vanuit Noorwegen verscheept en we hoefden onderweg slechts twee skirts [delen van het rubberen ‘onderstel’ van de het schip, red.] te vervangen, die waren gescheurd.” Voorafgaand aan de oversteek heeft het verband een week lang geoefend in het FOST-gebied onder Engeland, om vooral het olieladen en slepen in de vingers te krijgen. “Mocht er zich onderweg een probleem voordoen met een van de schepen, dan zijn we in staat om elkaar te slepen.” Als extra rugdekking werd de Tweede Vloot van de Amerikaanse marine ingeseind. “Hoewel het niet noodzakelijk was, konden we onderweg nog tanken bij de USNS Patuxent.”

De aansluitingen binnen het eskader zijn behoorlijk gestroomlijnd. Leenes: “We gebruiken sinds een jaar of vijf het Noorse olielaadtuig en dat gaat heel erg goed. Vlak voordat we een haven binnenlopen laden we nog even. Dat geeft ons weer ruimte in het weekend. We hoeven dit niet nog te doen na binnenkomst.” Het olieladen gaat vanaf de Thetis met de ‘achteruitmethode’ waarbij het afgevende schip een lijn laat stromen, die op het ontvangende schip wordt opgepikt. Aan deze lijn zit de olielaadslang bevestigd, die voor op de bak van de mijnenjager wordt gekoppeld. Jakobsschelpen en kreeften De oefening voor Halifax was zeer uitdagend. De bodem leek op die in Noorwegen: veel rotsen en veel reliëf. Een van de Canadese schepen vond meer dan 150 contacten, waardoor het jagen eigenlijk niet meer mogelijk was, gezien het overgrote deel rotsen waren. Het water was wel erg mooi. “We hebben enorme jakobs-

De SNMCMG 1 heeft Canada uit haar isolement gehaald schelpen en kreeften gezien”, vertelt kwartiermeester Nick Hollenberg, maar mijnen, ho maar. “Zelfs met de locaties die we tijdens de recoveryfase kregen, konden we niets vinden.” Virtueel jachtgebied Terwijl de mijnenjager volop haar ceremoniële rol vervult op de Hudson vertelt commandant Onggering alvast over het volgende programma. Na de NY400-viering is het schip vertrokken in zuidelijke richting om nabij Norfolk wederom de mijnenjacht in te gaan in de grote marineoefening JTFX. “Het scenario draait om de Amerikaanse carriergroep. Er ligt een mijnengebied in hun baan en wij moeten hen daardoorheen leiden.” Omdat de aandacht in de oefening vooral naar de grote schepen gaat, opereert het mijnenbestrijdingsverband in de marge. De carriergroep

▲

Meer smeerolie De chef Materieelsdienst aan boord van Hr.Ms. Urk is goed te spreken over de reis tot zover. Het weer zat mee en op een paar kleine storingen na heeft de mijnenjager zich goed gehouden. “Onderweg hebben we geen vluchthaven, voor als het weer ineens zou omslaan. Dat vraagt om een goede planning en voorbereiding”, legt sergeant-majoor Frits Leenes uit. “De hoofdmotor

verbruikt bijvoorbeeld meer smeerolie en we hebben problemen gehad met de airconditioning door vervuiling en door het warme water. We zitten meestal in Schotland en Noorwegen, dus aan deze omstandigheden zijn we niet echt gewend.” De schepen moesten een goed inzicht hebben in welke onderdelen het hardst slijten en konden daardoor in hun planning reserveonderdelen meenemen op het stafschip. “Onze onderdelen worden geleverd via België. Daarover moet wel goed contact blijven”, zegt Leenes. “In Europa zijn de lijntjes nu eenmaal korter en dat maakt het makkelijker.”

5

Een oceaanoversteek is voor de hovercraftachtige Rauma een flinke uitdaging.

De duikers vonden weinig mijnen, maar de Canadese zeebodem bleek even­ goed een interessante omgeving te zijn.

waar onder andere de USS Harry S. Truman deel van uitmaakt bevindt zich enkele dagreizen zuidelijker. “Wij hebben een gebied bij Norfolk aangewezen gekregen, dat zij elektronisch zo oppakken en tweehonderd mijl verderop projecteren op hun deel van de zee”, vertelt de commandant. In dat gebied bevinden zich alle virtuele eilandjes, ondieptes en obstakels die in het werkelijke operatiegebied voorkomen. Helemaal onzichtbaar blijven de grote schepen echter niet. Aan het eind van de oefening zal de Noorse mijnenveger een leadthrough doen met het vliegdekschip. Hierbij leidt de mijnenjager een schip of een verband van ­schepen met haar sonar dwars door een mijnenveld. Gezien het contrast in grootte tussen beide schepen zal dat een behoorlijk spectaculair plaatje opleveren. De USS Harry S. Truman, Nimitz-klasse, behoort tot de grootste marineschepen ter wereld.

niet zo exact, omdat er met hoge snelheid over een groot gebied wordt gezocht.

Weinig bewust “De Amerikanen zijn hun ‘minewarfare’-vaardigheden en kennis grotendeels kwijtgeraakt”, zegt Rasmussen. Voor hem is het belangrijk dat de Europese expertise door gaat dringen tot de Amerikaanse staf. Enkele officieren zullen naast de admiraal zitten, zodat zij kunnen uitleggen waarom het jagen zo lang moet duren en welke risico’s de Amerikanen nemen als ze toch besluiten om eerder en route te gaan met hun schepen. “In 1988 is De USS Samuel B. Roberts op een mijn gelopen in de Perzische Golf, dat moet voor hen wel een sprekend voorbeeld zijn”, zegt Rasmussen. Het was het tweede schip in die regio dat in een jaar tijd op een mijn was gelopen. De Amerikanen hebben het hoofdstuk mijnenbestrijding overigens niet helemaal afgesloten. Het NAVO-eskader zal een demonstratie krijgen van airborne mijnenvegen vanuit een helikopter. Het is een hele snelle methode, maar

Het echte werk Hoewel deze editie van de SNMCMG 1 zeker in het teken staat van het expeditionaire optreden, blijven de mijnenjagers vooralsnog gericht op het ‘safeguard’-werk in de eigen wateren. In de jaarlijkse rotatie van de staf is Rasmussen blij om beide aspecten mee te kunnen maken. “Als we weer terug zijn, gaan we weer verder waar we voor vertrek zijn gebleven, met het ruimen van explosieven voor de kust van Frankrijk. Daarna pakken we Beneficial Cooperation en de Baltische Zee op. Dit jaar bevat dus een erg mooie balans tussen het echte werk en oefening.” Onggering geeft aan dat hij bij de Nederlandse marine niet op de hoogte is van expeditionaire ambities voor de mijnendienst, zoals met de permanente eskaderschepen van de SNMG al wel wordt geëxperimenteerd. “Joint African Lion zou wel een mooie kans bieden om te laten zien dat daar ook voor ons een rol weggelegd kan zijn. Maar de belangrijkste taak voor ons ligt vooralsnog in de Noord- en Oostzee. De bemanning is zich dus zeker bewust dat deze reis een unieke ervaring is.” Terwijl in de verte de saluutschoten van de Halve Maen te horen zijn, koerst de mijnenjager voor een laatste personeelstransfer richting haar aanlegplaats in Brooklyn. Daarna gooiden de overige mijnenbestrijdingsvaartuigen de trossen los en zetten de schepen koers naar Norfolk voor een operationele periode. “We varen altijd rond Europa, maar nu we aangetoond hebben dat we de oceaan over kunnen, dan moeten we overal kunnen jagen”, besluit Onggering. n

De bemanningen hebben inmiddels veel routine opgedaan met olieladen volgens de ‘achteruitmethode’.

6

(Foto: Rinze Klein)

400 jaar New York Vierhonderd jaar geleden vertrok Henry Hudson met de Halve Maen in opdracht van de Verenigde Oostindische Compagnie om een nieuwe route te vinden naar Oost-Azië. De VOC had hem ingehuurd om een noordoostelijke passage te zoeken, maar Hudson draaide zijn koers al snel naar het westen, toen hij bij Noorwegen op pakijs stuitte. Hudsons ontdekking van de naar hem genoemde rivier, Staten Island en Manhattan was in zijn dagen geen reden tot feest: hij had gefaald in zijn opdracht en had contractbreuk gepleegd door niet naar het oosten te varen. Vierhonderd jaar later werd zijn ontdekkingsreis Tekst: Barry Wijnandts wel gevierd. Henry Hudson stond aan de basis van New York.

▲

New York 400 is groots gevierd in beide landen. In april, rond de vertrekdatum van Hudson, waren er diverse evenementen in Nederland. Elke vijftig jaar wordt tussen 7 en 13 september in New York het ontstaan van de stad groots herdacht. Kroonprins Willem-Alexander en prinses Maxima waren de hele week in New York voor verschillende evenementen, waarbij de Koninklijke Marine luister bijzette van het vorstelijk verschijnen. Een overzicht.

7

(Foto: Rinze Klein)

▲

De week wordt geopend vanaf het museumvliegdekschip USS Intrepid. Het koninklijk paar, burgemeester Michael Bloomberg en minister van Buitenlandse Zaken Hillary Rodham Clinton ver­welkomen Hr.Ms. Tromp en Van Speijk, de USS Carney, de SNMCMG 1 (waarin onder andere Hr.Ms. Urk), zestien Friese plat­ bodems en andere zeilboten, die worden voorgegaan door de replica’s van de Halve Maen en de Onrust. De Tromp en de Carney vuren elk 21 saluutschoten.

(Foto: Rinze Klein)

(Foto: Rinze Klein)

▲ Prins Willem-Alexander en prinses Maxima bezoeken de West Point Academy, waar Amerikaanse officieren worden opgeleid. Daar vindt een seminar plaats over de Nederlandse missie in Uruzgan. Een van de sprekers is schout-bij-nacht Matthieu Borsboom, tot voor kort commandant van de ISAFmissie. (Foto: Barry Wijnandts)

(Foto: Cees Baardman)

(Foto: Rinze Klein)

▲ Al op 10 september geven de NAVO-eenheden een eerbetoon aan de slachtoffers van de WTCaanslag op 11 september 2001. Een kleine groep afgevaardigden van Hr.Ms. Tromp, Van Speijk, USS Carney en de SNMCMG1 leggen kransen op de bouwsite, waar bij hoge uitzondering toegang voor werd verleend. 8

▲ Op het zuidelijkste deel van Manhattan ligt Battery Park. Hier schenkt Nederland een paviljoen aan de stad dat onthuld wordt door de prins en prinses. Bemanning van Hr.Ms. Van Speijk en Tromp vormen een erehaag en de marinierskapel begeleidt de ceremonie.

(Foto: Cees Baardman)

▲

De Tamboers en Pijpers luisteren de receptie op voor aanvang van het besloten Banking Dinner voor ‘captains of industry’ uit de Verenigde Staten en Nederland. Op 10 september was in New York de Dutch Financial Day met verschillende activiteiten van de financiële sector.

(Foto: Cees Baardman) (Foto: Rinze Klein)

(Foto: Cees Baardman)

▲ Hr.Ms. Tromp is de locatie van een galadiner om de Amerikaanse gastheren en sponsoren te bedanken. Chefkok Robert Kranenborg en de hofmeesterij van de Tromp en het dansorkest van de Marinierskapel zorgen op het stijlvol aangeklede helidek voor een prachtige ambiance.

(Foto: Rinze Klein)

▲ Nederlanders en New Yorkers luisteren naar minister Clinton die vertelt over de gemeenschappelijke waar­ den, geschiedenis en toekomst van de Verenigde Staten en Nederland. Op de achtergrond passeert Hr.Ms. Urk, de bemanning staat aangetreden in paradeerrol.

▲ Op 11 september houdt de SNMCMG 1 ’s avonds een herdenking, waarbij enkele New Yorkers en expats uit Europa zijn uitgenodigd voor een hapje en een drankje op de schepen en een ceremo­ nie op het stafschip HDMS Thetis. De kapel speelt hierbij gepaste klanken vanuit een nabijgelegen loods vanwege het wisselvallige weer. Met zonsondergang wordt de halfstok gehesen vlag gestre­ ken, waarop tegelijkertijd op het tegenovergelegen Manhattan twee lichten worden ontstoken ter nagedachtenis aan de ingestorte torens.

▲ Een laatste ‘sail past’: de schepen geven op de afsluitende dag, de New York Harbour Day, nog een keer een saluut aan het prinselijk paar en de stad New York voor het Vrijheidsbeeld. De vloot­ schouw wordt gevolgd door een powerboatrace op de Hudson.

De hele week verzorgde de marinierskapel optredens op diverse locaties en bij diverse evenementen in de stad. Ze speelden onder andere bij een kerkdienst in een Nederlands Hervormde Kerk – de oudste kerk van New York – waar koningin Beatrix bij het vorige Hudsonjubileum in 1959 ook een dienst heeft bijgewoond. Daarnaast gaf de kapel een gratis spetterend optreden aan de bewoners van de borough Brooklyn, waar de schepen lagen afgemeerd. Door het verslechterende weer moest het concert tijdig worden afgelast, tot grote spijt van een menigte meeswingende Amerikanen, die enorm stonden te genieten van de klanken van de ‘Royal Dutch Marine Band.’ 9

“De job van mijn leven”

“De job van mijn leven”

IJkpunt van de Nieuwe Haven De Collimatietoren, een vertrouwd gezicht bij het binnenvaren van de Nieuwe Haven in Den Helder. Wat gebeurt daar eigenlijk en wat is collimeren precies? Jan Pijnacker werkt sinds anderhalf jaar in deze Meettoren, zoals de drieënzestig meter hoge reus eigenlijk heet. Tekst: Ruud Satijn/Foto’s: Ruud Mol (AVDD) “Op winderige dagen moet je bijna zeebenen hebben om het op zestig meter hoogte uit te houden,” zegt Jan Pijnacker met een grote glimlach op zijn gezicht. Niet dat zijn werkplek daar is. Samen met zijn net begonnen collega Jerry van Dijk zit Pijnacker toch vooral op de begane grond. Daar, tussen de monitoren en radarschermen, voelt hij zich ook het meest op zijn gemak. Pijnacker, die als burger bij defensie werkt, voelt zich op deze bijzondere plek als vanzelfsprekend het meest verbonden met de marine. “Onze productgroep Radar/EOV valt onder het Marinebedrijf en dat is officieel DMO, maar als ik vanaf deze plek richting Texel kijk, dan weet ik wel waar ik gevoelsmatig bij hoor.”

10

Uitlijnen van assen Volgens de Dikke van Dale betekent collimatie: ‘het samenvallen van richtingen, met name van een waarnemingsrichting met de as van een instrument.’ Pijnacker lacht. “Klopt precies. Wat we hier doen is het ijken van radarapparatuur en zenders van schepen die hier voor Den Helder op zee liggen. Wij stralen een schip aan en aan de hand van het signaal dat het schip van ons binnen krijgt, kunnen zij onder meer hun Elektronische Oorlogs­voering­ apparatuur afstellen. De radar en communicatieonderdelen zelf stellen we af als een schip binnen ligt. Met onze Meettoren doen we dus een aantal metingen, voornamelijk collimeren en kalibreren. In principe gebeurt dat na groot onderhoud. Als een schip zes jaar heeft gevaren, wordt bij groot onderhoud alle apparatuur eraf gehaald, inclusief antennes. De apparatuur wordt daarna gecontroleerd en gekalibreerd. Als alles werkt, worden aan boord de installaties opgewerkt. Het is dan vaarklaar en dan komen wij om de eindcheck te doen. Wij zenden signalen naar het schip en daar kunnen vervolgens de ontvangers gecontroleerd worden. Dan gaat het schip zenden en dat checken wij weer. Collimeren is heel kort gezegd het uitlijnen van assen. Dit alles doen we ook bij storingen of als een schip twijfels heeft over z’n installatie.” Meettoren is meer dan collimatie Velen zullen zich nog de vorige Collimatoren herinneren die een stuk verderop stond. Dat was ook alleen maar een Collimatietoren, want die kon alleen maar collimeren. “Logisch, toch?” aldus Pijnacker. “Deze toren kan veel meer. In de volksmond is hij toch Collimatietoren blijven heten, terwijl hij er toch al vijftien jaar staat. De toren wordt ook regelmatig gebruikt voor experimenten van TNO. Zij doen onder andere testen met infraroodinstallaties.

Er gebeurt hier van alles. Af en toe tokkelen er ook wel eens mariniers naar beneden, maar dat is weer een heel ander soort gebruik natuurlijk.” Toekomst “Onze productgroep Radar/EOV heeft interessante plannen voor de komende jaren”, zegt Pijnacker, inmiddels weer vanachter zijn schermen. “We zijn bezig met de aanschaf van een mobiel meetsysteem voor als er een schip afstemming nodig heeft en als deze net in bijvoorbeeld Vlissingen ligt en de tijd te kort is om hier naar Den Helder te komen. Verder willen we diensten gaan leveren aan buitenlandse marines. Genoeg te doen dus voor de komende jaren.” Hoewel hij pas anderhalf jaar in de toren werkt, is Pijnacker al de meest ervaren medewerker ter plaatse. “Mijn voorgangers werden vrij plotseling overgeplaatst waardoor ik me alles snel eigen moest maken. Dat is volgens mij prima gelukt. Bovendien heeft mijn productiemanager Jack Dienst tientallen jaren ervaring in dit vak waardoor hij hier nog wel eens te vinden is als technisch aansturende factor. Nu Jerry erbij is hebben we in ieder geval weer genoeg mankracht in huis. Het is natuurlijk ook gezelliger.” Pijnacker deed een opleiding mbo-telecommunicatiesystemen voordat hij deze baan kreeg en is op dit moment naast zijn werk zelfs nog bezig met hbo-elektronica. “De kennis die nodig is om deze baan te doen, kun je eigenlijk niet leren in een opleiding. Het is zo specifiek, maar daardoor juist zo interessant. Ik ga ook altijd met plezier naar m’n werk, het is de job van m’n leven.” n

“Wij zenden signalen naar het schip”

11

Prinsjesdag is weer geweest, de begroting voor volgend jaar is bekend gemaakt. Al in het voorjaar werd informeel duidelijk dat elk ministerie een evenredige bijdrage zou leveren aan de klappen van de economische crisis. Het ministerie van Defensie heeft daarnaast ook nog eigen tegenvallers te verduren gehad. Tekst: Barry Wijnandts De hoge brandstofprijzen, enkele grote schadeposten en uitgestelde opbrengsten van verkocht materieel geven een extra klap op de bezuinigingen die het kabinet de komende periode bij defensie doorvoeren om het begrotingstekort niet te sterk te laten oplopen. Het kabinet wil echter het huidige ambitieniveau wel blijven handhaven, maar er zal dus in de kosten moeten worden gesneden. Defensie levert een structurele financiële bijdrage aan de maatregelen van het kabinet om de financiële tegenvallers het hoofd te bieden, oplopend van € 65 miljoen in 2010 tot € 172 miljoen in 2013 en vervolgens € 156 miljoen in 2014.

Begroting:

Bijdrage aan crisis

Versoberingsmaatregelen Die bezuinigingen gaan vooral zitten in de dienstverlening en ondersteuning en, waar mogelijk, in de bedrijfsvoering. Vacatures zullen geleidelijker worden gevuld en het oefenprogramma wordt versoberd. Het kabinet wil verder het dienstreizenbudget en het budget voor kantoorzaken terugdringen. De open dagen van de krijgsmachtdelen zullen verminderd worden van drie naar twee per jaar. Werving en selectie, militaire muziek en de Defensie Topsport zullen ook direct te maken krijgen met bezuinigingen. Met deze maatregel ‘Kleine doelmatigheid’ wordt oplopend € 12,4 miljoen in 2010 tot € 17,6 miljoen in 2014 bespaard. Een eerder voorziene verhoging van de subsidie voor militaire musea wordt teruggedraaid. Het ministerie van Defensie zal in 2010 en de jaren daarna zich richten op werving en behoud van specifieke knelpuntcategorieën bij de verschillende defensieonderdelen. Ook zal defensie de komende jaren nog scherper sturen op het aantal militairen per rang, de looptijd van de rang en de leeftijd bij functietoewijzing om de arbeidsplaatsen zo effectief mogelijk te vullen. Operaties Het komende jaar staat er evengoed een hoop op stapel. Het eerste patrouilleschip wordt dan gedoopt en in 2011 wordt deze aan de Koninklijke Marine overgedragen. Eind 2010 worden de eerste veertien Fast Raiding Interception and Special Forces Craft (FRISC’s) opgeleverd. De overige 34 volgen in 2011. Binnen het project ‘Herintroductie mijnenveegcapaciteit’ is de diepwatercomponent komen te vervallen. Operationeel wordt 2010 een vol jaar. Naast de lopende operaties zoals de taken van het stationsschip in de West, de kustwachttaken en explosievenruiming op de Noordzee, zal de NLMARFOR-staf als commando-element een jaar worden toegevoegd aan het tweede permanente NAVO-eskader, SNMG 2. Gedurende deze periode, die een jaar duurt, zal er ook een fregat aan het verband worden geleverd. Het kabinet houdt rekening met de verlenging van piraterijbestrijdingsoperaties bij de Hoorn van Afrika. Hr.Ms. Johan de Witt zal in de eerste helft van 2010 worden ingezet als commandoschip van de Joint Task Force Commander van NRF 14. Het Korps Mariniers zal naast zijn rotaties in Afghanistan en de redeployment van de Task Force Uruzgan-missie een bijdrage leveren aan de EU-Battlegroup. Bij de begroting is vooral getracht te besparen op kosten van overhead, dienstverlening en research. De grotere klappen zullen dan ook vooral voelbaar zijn bij DMO en het CDC en er zal gekort worden op het budget van TNO. Operationeel zal er niet getornd worden aan de capaciteit van de marine. Ondanks die wens moet men rekening houden dat deze bezuiniging in een vorm ook voelbaar zal worden bij de operationele eenheden en elke individuele medewerker. n

12

Elke militair fit Hoe fit zijn de militairen van defensie? Een vraag die vanaf 1 oktober 2009 aan elke militair gesteld en door elke militair ondervonden gaat worden. Dan start de Tekst: Vanessa Strijbosch proefperiode van de Defensie Conditie Proef. Militairen moeten kunnen optreden onder sterk wisselende situaties, variërend van zware fysieke inspanningen tijdens missies of oefeningen onder allerlei klimatologische omstandigheden. Zo luidt de algemene taakstelling voor een militair. Het is voor militairen van belang om te weten of ze beschikken over een basisfitheid. Een gezond en fit lichaam kan immers van levensbelang zijn, denk aan de inzet van militairen in operatiegebieden. De Defensie Conditie Proef (DCP) is een middel voor de militair om te meten of hij/zij voldoet aan deze vereiste basisfitheid, die bestaat uit kracht, uithoudingsvermogen en stabiliteit. Belonen “We willen naar een bewegingscultuur binnen het CZSK”, benadrukt senior medewerker fysieke training en sport, majoor der mariniers Erwin Dingenouts. “We moeten sporten weer leuk gaan vinden en het plezier ervan ervaren. Op die manier willen mensen vanuit zichzelf meer gaan sporten. Het CZSK zoekt naar manieren om mensen te belonen als ze hun verantwoordelijkheid nemen om te gaan sporten. Al hebben sommigen een stok achter de deur nodig”, verwoordt hij de insteek van het CZSK.

rijk dat zij al bij een arts zijn geweest hiervoor”, voegt Dingenouts toe. Voordat de militair deelneemt, vult deze een vragenlijst in waarin de gezondheidstoestand op dat moment duidelijk wordt. Als alle vragen met ‘nee’ beantwoord worden, dan kan de proef worden afgelegd. Bij een of meerdere vragen met ‘ja’, wordt doorverwezen naar een arts. “Dit is een maatregel voor het personeel”, besluit Dingenouts. “We hebben goede faciliteiten en instructeurs in huis die elke militair kunnen begeleiden. Bovendien krijgen we twee uur in de week van de baas om te besteden aan sporten. Dan mag defensie ook iets terugverwachten. Een basisfitheid is een reële eis en uiteindelijk kan elke militair daar aan voldoen.” n

Minimale eisen DCP De eisen van de DCP zijn verschillend per geslacht en leeftijd. Onderstaand overzicht geeft de minimale eisen weer. Elke OPCO is vrij om aanvullende fysieke eisen te stellen.

Geen rechtspositionele consequenties Vanaf 1 oktober gaat het proefjaar in. Dingenouts legt uit wat de militair te wachten staat: “Elke militair legt de Defensie Conditie Proef af, die lijkt op de conditieproeven die in de opleidingen terugkomen. Hij of zij maakt hiervoor zelf een afspraak bij voorkeur in de maand van geboorte.” En wat als de militair de proef niet haalt? “Het is nu nog een gezondheidsbevorderende maatregel, een soort nulmeting. We testen eerst waartoe de militair in staat is. Er zitten geen rechtspositionele consequenties aan de conditieproef die eerst alleen op papier geregistreerd wordt. Deze proefperiode is puur bedoeld om een spiegel voor te houden.”

Eisen voor mannen

Vragenlijst Zijn er ook uitzonderingen? Mensen met een medische beperking hoeven de test niet af te leggen. “Maar is het dan wel belang-

Eisen voor vrouwen

Leeftijd

12 min. loop

Push-ups

Sit-ups

t/m 30 jaar 31 t/m 35 jaar 36 t/m 40 jaar 41 t/m 45 jaar 46 t/m 50 jaar 51 t/m 55 jaar 56 jaar en ouder

2400 m 2300 m 2200 m 2100 m 2000 m 1900 m 1800 m

20 18 16 14 12 10 8

30 27 24 21 18 15 12

Leeftijd

12 min. loop

Push-ups

Sit-ups

t/m 30 jaar 31 t/m 35 jaar 36 t/m 40 jaar 41 t/m 45 jaar 46 t/m 50 jaar 51 t/m 55 jaar 56 jaar en ouder

1900 m 1800 m 1700 m 1600 m 1500 m 1400 m 1300 m

10 8 6 5 4 3 2

20 17 14 11 8 5 2

13

Sergeant-majoor der mariniers Arie Zeldenrust: junior management trainer SMVBO basismodule 1,2 en 3 LMV “Een schip is zo goed als zijn bemanning. Ik zie goede schepen en ook goede bemanning. We zijn professioneel in het vermogen om te gaan met onzekerheid, we staan open voor nieuwe ervaringen en zijn voortdurend bereid nieuwe dingen te leren. We kunnen nog professioneler worden door het geven van feedback en ook feedback aan te nemen. Als ik naar de KM organisatie kijk, dan doet mij de manier van werken denken aan een mierenhoop: iedereen is actief, alles gebeurt gelijktijdig in een soms chaotische toestand en toch leidt het tot zinvolle resultaten. We houden onze kennis op peil, dat is onze verantwoordelijkheid. Maar dat moet ook een verantwoordelijkheid van de organisatie zijn. We moeten goede middelen hebben om ons werk te doen. Goed opleiden hoort daar ook bij. Ik behandel de Gedragscode in mijn lessen en laat mijn leerlingen hun eigen belevenissen hierover vertellen. Maar ik twijfel of ik de pijlers terughoor in het hart van de organisatie. Het zijn mooie woorden en ze slaan ook echt wel ergens op. Toch gaat het erom dat dit ook gedragen wordt door de medewerkers. Ik vraag me af of de waarden van de marineman en -vrouw hierin echt verwoord staan. Een professionele organisatie zie je meer terug in daden dan in mooie woorden. Neem als voorbeeld de autohobbyclub van MK Erfprins. De marine stelt hier geld voor beschikbaar en medewerkers steken hier tijd in om collega’s te helpen.”

Ik houd mijn kennis en vaardigheden, zowel vakinhoudelijk als sociaal, op het vereiste peil. Daardoor kan ik, ook onder moeilijke omstandigheden, mijn taken goed uitvoeren. 14

14

Gedragscode in beeld

“We werken zoals een mierenhoop”

Veel belangstelling voor Wereldhavendagen Twee laag overvliegende Lynx-helikopters trokken flink de aandacht met het kabaal dat zij maakten en veel bezoekers spoedden zich naar de kade voor een plekje met goed uitzicht. De marine pakte ook dit jaar weer groot uit op de Wereldhavendagen en diverse schepen, demonstraties en doe-activiteiten op de kade Foto’s: Eva Klijn, Dave de Vaal (AVDD) waren te bezoeken.

Dit was de 32e editie en zo’n 400.000 mensen kwamen naar het evenement op 4, 5 en 6 september in Rotterdam. Zowel varend als vliegend was er veel te bewonderen. Grote blikvanger en toegankelijk voor publiek was het grote Landing Platform Dock Hr.Ms. Johan de Witt. Ook waren de onderzeeboot Hr.Ms. Zeeleeuw, het torpedowerkschip Hr.Ms. Mercuur, het duikvaartuig Hydra en de havensleepboot Rotte opengesteld.

In een simulator kon digitaal gevaren worden en duikers van de Explosieve Opruimingsdienst Defensie lieten in een watertank zien waarvoor zij zijn opgeleid. Het Korps Mariniers presenteerde zich met een mariniersdorp compleet met klimtoren en ook was te zien hoe zij een schip boarden. Een ritje in een ‘band vagn’ (rupsvoertuig), catcrawlen over de touwbaan of het bedwingen van de klimmuur, deed menig kinderhart sneller kloppen. n

15

15

Het Korps Mariniers is actief als onderdeel van Battle Group 10 onder de vlag van Task Force Uruzgan VII. De mariniers hebben niet stilgezeten en al enkele grote en minder grote operaties binnen het inzetgebied uitgevoerd. Eén van die operaties was ‘Ghat Mahy’. De 22e Marinierscompagnie vergrootte de bewegingsTekst: Arend Visser/Foto’s: Jan-Kees de Meester (AVDD) vrijheid van de ISAF in Deh Rashan.

Het is vroeg in de ochtend op de schietbaan van Kamp Holland. Vanaf deze locatie is het operatiegebied voor de komende dagen in de verte al te zien. Terwijl de boordwapens enkele salvo’s afvuren om het systeem te testen, kondigt een oranje gloed boven de scherpe bergtoppen een nieuwe dag aan. Nog voor de zon zich heeft laten zien, is de lange stoet voertuigen op weg door het centrum van Tarin Kowt. De colonne van Bushmasters, Vikings, MB’s en een enkele Patria, rijdt dicht op elkaar en dwingt het overige verkeer naar de zijkant van de weg. De bemanningen zijn beducht op met explosieven geladen voertuigen. Voertuigen die dreigen door te rijden, worden met een duidelijk opgestoken vuist tot stoppen gedwongen.

Vriendelijke nieuwsgierigheid Het is al vroeg druk in Tarin Kowt, de bewoners profiteren van de relatieve koelte om handel te drijven of handel af te nemen. Ook rijden al veel rijkelijk versierde vrachtwagens (‘Jingletrucks’) volgestouwd met lading door de stad. Het konvooi mindert vaart naarmate de straten smaller worden. Het punt nadert waar de voertuigen vanuit de stad de rivierbedding in rijden. Het land rond de rivier is groen en er zijn bomen en maïsvelden. Als de rivier een tijdje gevolgd is, komt het moment om weer de bewoonde wereld in te duiken. De onverharde weg die tussen hoge aardewallen ligt, is moeilijk begaanbaar en af en toe staat de stoet enkele minuten stil, gadegeslagen door de bevolking. Hier is de bevolking gewend aan ISAF-militairen en de reacties zijn van een vriendelijke nieuwsgierigheid. De mariniers communiceren met handen en voeten en sommige kinderen krijgen flesjes water of pennen aangereikt. Een stukje verderop wordt een man met een AK47 opgemerkt. Hij wordt aangesproken door de militairen via een tolk. Als hij verklaart een politieman te zijn, wordt hem gevraagd waarom hij zijn uniform niet aanheeft en waar zijn identiteitsbewijs is. Ondertussen verzamelt een grote menigte zich rond de mariniers die duidelijk boven de Afghanen uit­steken. Na wat heen en weer gepraat laat de man tenslotte zijn identiteitsbewijs zien en blijkt inderdaad een politieagent te zijn. Met een welgemeend advies om voortaan zijn uniform aan te trekken, gaan ze weer op pad. Het ruige landschap van de Dasht wacht.

“In Kakarak is genoeg te doen”

Mariniers in actie voor

16

COP Tabar De overgang van het groene landschap rond de rivier gaat abrupt over in het onherbergzame landschap van de woestenij. Hier is de grond bezaaid met stenen van diverse formaten en bestaat uit ontelbaar veel heuvels waar de lichte voertuigen binnen de colonne een uitdaging aan hebben. Nergens is er schaduw te vinden, behalve onder de geïmproviseerde afdekkingen van de boordschutters op de Vikings en de voorste zitplaatsen van de grote MB’s. Hoewel de Combat Outpost Tabar al vrij snel te zien is duurt het enkele uren voordat de colonne arriveert. Met grote regelmaat wordt halt gehouden om de genie haar werk te laten doen. De rit duurt lang en in de voertuigen worden de mannen ruw heen en weer geschud. Degenen die bovenluiks kunnen staan krijgen een beetje verkoeling door de stevige bries die er staat. Aangekomen op de COP Tabar is het even wennen aan de grote hoeveelheid stof die zo fijn van structuur is dat het de voeten lijkt vast te zuigen. Voor de mariniers en hun collega’s van de landmacht is het nu tijd om zich voor te bereiden op de rit naar het operatiegebied. Tijd voor een briefing en tijd om voorlopig voor het laatst een kop filterkoffie te drinken of een tosti te maken. Ondertussen landt een Chinook om de post te bevoorraden en daarna Tabar in een gigantische stofwolk achter te laten. De mannen moeten echter verder richting hun overnachtings­ locatie aan de ingang van de Baluchi-vallei.

▲

Kakarak ‘In Kakarak is genoeg te doen!’ zegt de commandant van de Delta Compagnie bij zijn briefing aan het begin van de avond. De mariniers zijn enkele uren eerder aangekomen op hun overnachtinglocatie en vanaf deze heuvel gaan diverse acties gestart worden. “We zijn hier om het gebied ten westen van Deh Rashan veilig genoeg te maken om de bewegingsvrijheid van ISAF te

Task Force Uruzgan

zij over hun land lopen? Via de tolk verzekert J.J. de man dat er niet geschoten wordt zolang zij zich maar rustig gedragen en geen wapens dragen. Gerustgesteld gaat de man weer verder met zijn bezigheden en naarmate de week vordert, komen steeds meer Afghanen zonder schroom richting de militairen voor allerhande vragen en opmerkingen. Als de voetpatrouille weer op de ‘overwatchlocatie’ is aangekomen, staat de zon inmiddels een stuk hoger aan de hemel en stijgt de tempratuur snel.

vergroten. Daarbij hopen we een deel van de IED-dreiging weg te nemen door actief op zoek te gaan naar verborgen opslagplaatsen voor wapens en verdachte ‘quala’s’ [lemen hutten, red.] te doorzoeken.” De commandant weet duidelijk wat hij wil en is blij de juiste middelen en gemotiveerde mensen bij zich te hebben. ‘Ghat Mahy’ is een grote operatie en de compagnie die nu tussen de infanteristen van de landmacht onder de vlag van de Battlegroup opereert, wil in korte tijd veel effect bereiken. “We zijn hier bij Kakarak bezig als samengestelde eenheid van mariniers en specialisten van de landmacht. In de voorbereiding hebben we daar rekening mee gehouden en het voelt goed, het is ‘tailormade’”, zegt hij enthousiast. Een ander belangrijk onderdeel van ‘Ghat Mahy’ is het contact met de bevolking verbeteren. Niet alleen om in de toekomst contacten te leggen voor het Provinciaal Reconstructie Team, maar ook om inlichtingen te winnen over de veiligheidssituatie.

Vruchten afgeworpen Het tijdelijke kamp biedt een gevoel van veiligheid door de met wachtposten bemande voertuigen met zware wapens. Achter die Vikings, Bushmasters en nieuwe MB’s hebben de mannen provisorische zeilen gespannen zodat de collega’s die willen rusten, kunnen rusten. Scherfvest en wapen altijd binnen bereik. In de verte verraadt een grote stofwolk de komst van een groep Vikings met bevoorrading. Luitenant der mariniers Wieger is bedekt met een behoorlijke laag stof als hij zich bij het Vikingcommandovoertuig meldt. Nadat Wieger helemaal is bijgepraat over de situatie, kan hij even bijkomen in de schaduw van een pantserrupsvoertuig. Het is zijn eerste uitzending en tevens de eerste grote operatie waaraan hij meedoet. “Het bevalt goed. Nu zie ik hoe lang de voorbereidingstijd is geweest, zeker met dit IED-bewuste optreden. Je bent continu aan het nadenken waar zo’n ding kan liggen. Altijd zoeken dus. Je kunt echt niet zomaar op een locatie als deze gaan staan”, vertelt de luitenant. “Het voelt goed om hier te zijn”, gaat hij verder. “Nu heb ik de kans om als pelotonscommandant mezelf waar te maken. Dat is best bijzonder, want als officier kan je niet altijd zo’n functie draaien onder operationele omstandigheden.” Wieger ziet dat de jarenlange training bij het korps zijn vruchten heeft afgeworpen. “Dit is een verrijking voor mijn leven. Ik heb toch negentig man bij me en dat is een hele verantwoordelijkheid. Door de jarenlange opleiding ben ik continu een checklist aan het afwerken. Ik begin pas aan iets als alles goed geregeld is. Het was wel even wennen wat het optreden hier betreft. Als marinier ben je met name opgeleid voor voetoptreden in moeilijk terrein. Hier is het terrein ook

Constant op de hoede Voor de mariniers die de opdrachten moeten vervullen is het noodzakelijk om te doen waar ze goed in zijn: infanteriewerk. Rond de klok zijn er voetpatrouilles in de greenzone actief. Soms voor enkele dagen, andere voor een paar uur. Zo gaat ook de patrouille onder leiding van korporaal der mariniers J.J. op weg om de belangrijke informatie over de omgeving te verkrijgen. In het gebied liggen veel Improvised Explosive Devices (IED’s) die al door eerdere patrouilles opgemerkt zijn. Voor de mannen van J.J. is het dus spannend en ze zijn scherp. Wat gaan ze tegenkomen onderweg? Bij het eerste licht vertrekken ze, elkaars spoor goed volgend en met ruime tussenafstanden. Het terrein is heuvelachtig, ruig en voorzien van hoogteverschillen die het er niet makkelijker op maken. In het dorp aangekomen is de sfeer heel anders dan in Tarin Kowt. Hier geen nieuwsgierige Afghanen die een praatje komen maken. De patrouille wordt van gepaste afstand aangestaard en de mariniers blijven constant op hun hoede. Een man op een lichte motor wordt tot stoppen gemaand waarna de man gefouilleerd wordt en zijn spullen worden doorzocht. Hij blijkt niets bij zich te hebben en mag doorrijden. Ondertussen bezoeken een paar mannen van het PRT de moskee om te praten met een inwoner uit Kakarak. Het gesprek verloopt goed totdat twee andere mannen binnenkomen. De sfeer slaat direct om van vriendelijkheid naar terughoudendheid. Tekenend voor de omgeslagen stemming is een jongetje van een jaar of tien die een lid van het PRT een stevige trap tegen zijn voet geeft. De PRT’er reageert er wijselijk niet op. Met de komst van de twee mannen is het gesprek ook snel afgelopen, de patrouille gaat verder richting de locatie van de mariniers. Als ze vlakbij het kamp zijn, stapt er een man op J.J. af. Het is een Afghaan die redelijk bezorgd is over de bewegingsvrijheid van zijn vrouw en zichzelf. Gaan die ISAF-militairen schieten als 18

moeilijk, maar je hebt veel meer te maken met voertuigoptreden en alle verschijnselen die daarbij horen. We zijn van begin af aan met een open houding in deze operatie gestapt en hebben genoeg advies gekregen van onze landmachtcollega’s. Die goede lessen neem je mee.” Op deze verzamellocatie komen met grote regelmaat berichten binnen van de patrouilles in de Green. Het operatiegebied blijkt vol te zitten met IED’s en de Talibanstrijders zijn duidelijk niet blij met de komst van de Nederlanders. De mariniers voeren de druk echter op door zowel overdag als ’s nachts te opereren. Een

flink aantal quala’s wordt doorzocht en behoorlijke hoeveelheden zware wapens en explosieven worden gevonden. Ghat Mahy, die een kleine twee weken geduurd heeft, was pittig omdat de patrouilles constant met de dreiging van IED’s te maken hadden. Tijdens deze periode zijn eerder twee Nederlandse militairen gesneuveld.Toch hebben de mannen laten zien dat ze nergens voor terugdeinzen en hebben zo het visitekaartje van de Task Force Uruzgan afgegeven. Zoals de commandant al had voorspeld: “In Kakarak is genoeg te doen.” n

19

20

Een schip op het droge is nooit een fraai gezicht. Toch wist bemanningslid KPLODVB Niel Schenk Hr.Ms. Rotterdam in dok gracieus te fotograferen. Het schip ligt in een van de grotere doks van Europa: het dok van Vlissingen heeft een vloer met een lengte van 212 meter en een breedte van 29 meter. Het kan schepen tot ongeveer 210 meter herbergen. De hal van de vloer is 260 meter lang, 48 meter breed en 50 meter hoog. Een indrukwekkende werkplek voor de bemanning. Het Landing Platform Dock (LPD) ligt voor groot onderhoud in Vlissingen. Het onderhoud richt zich naast de standaard werkzaamheden ook op modernificaties. Zo krijgt het schip een nieuwe ‘sideramp’, een grote klep aan de zijkant voor het laden en lossen van voertuigen. Na het onderhoud gaat de Rotterdam het opwerktraject in om het schip weer in operationele staat te brengen. Foto’s: KPLODVB Niel Schenk

21

Elk jaar weer begroet het KIM met veel enthousiasme een nieuwe lichting collega’s. Afgelopen jaren zijn dat er steeds meer geworden en dit jaar vond zelfs de grootste opkomst plaats sinds 1946. Het aantal van 152 jonge mannen en vrouwen dat is opgekomen voor de opleiding tot marineofficier mag daarom uitzonTekst: Ferdi Postma/Foto’s: Peter J. de Vries (NLDA) derlijk worden genoemd. (Foto: Albert Vermeulen)

Aanvankelijk was er een hogere aanstellingsopdracht voor aspirant-adelborsten, er moesten namelijk 176 geschikte kandidaten worden gevonden. Dit aantal is naar beneden bijgesteld vanwege het tekort aan huisvestingmogelijkheden en het tekort aan instructeurs. Zo vertelt ook hoofd Praktische Militaire Vorming, kapitein der mariniers Didier Buddelmeijer: “Ik heb nu een

instructeur op achttien aspiranten. Dit aantal zou eigenlijk tussen de twaalf en vijftien moeten liggen, waarbij vijftien man toch wel het maximum is.” De oorzaak voor het tekort is deels te verklaren doordat in dezelfde periode de opkomst voor collega-instituut de KMA (Koninklijke Militaire Academie) plaatsvindt en er dus geen beroep op de overige instructeurs van de NLDA (Nederlandse Defensie Academie) kan worden gedaan. Een waarschijnlijke tweede verklaring is dat de mogelijkheid om instructeur te worden tijdens de introductieperiode van aspirant adelborsten nog vrij onbekend is onder onderofficieren die hiervoor hun interesse kenbaar kunnen maken. Leiderschap Buddelmeijer: “Volgend jaar zie ik een nog een grotere uitdaging, want dan is het de bedoeling dat er 180, 190 man opkomen en dan heb ik dus nog veel meer instructeurs nodig. Met zo’n aantal aspiranten kunnen wij ook niet op de Joost Dourlein Kazerne terecht. Het had nu misschien nog net gepast met 152 man, maar niet als het er meer worden. Ook door de asbestsanering kunnen wij daar niet terecht en daarom zijn wij ander terrein gaan ­zoeken.”

Grootste opkomst KIM sinds 1946

22

Gezocht instructeurs

Gekwalificeerde instructeurs in de rang van sergeant en sergeantmajoor die eens compleet iets anders willen en belangstelling hebben om bij te dragen aan de introductieperiode voor aspirant adelborsten, wordt gevraagd hun interesse kenbaar te maken. Dit kan ook als u werkzaam bent bij de onderdelen landmacht of luchtmacht. Voor meer informatie kunt u zich wenden tot de eerste officier KIM, kapitein-luitenant-terzee Wilco Kramer.

Uitdaging en discipline spreken aan Voor het vervolg van het bivak wordt uitgeweken naar oefenterrein Marnewaard. Dit jaar wordt voor het eerst met een nieuwe benadering gewerkt qua leiderschap. De baksmeesters (instructeurs) hebben, in tegenstelling tot eerdere jaren, zowel een coachende als een corrigerende rol. Voorheen werd de corrigerende rol door een aparte instructeur ingevuld. Deze benadering lijkt te leiden tot een meer positieve en gemotiveerde groep. Er wordt in een heel vroeg stadium al het belang van leiderschap benadrukt, een van de manieren die de aspiranten wordt aangereikt is om te werken volgens het BOB-proces (Beeldvorming Oordeelsvorming, Besluitvorming). Vastberadenheid Volgens oude gewoonten wordt de introductieperiode afgesloten met een bivak op Texel, vanwege de sterke binding van dit eiland met de marineofficiersopleiding. Traditiegetrouw verplaatsen aspirant-adelborsten zich over het strand met een boot en derde lijn uitrusting, de andere dag wordt de scheepsketting meegedragen en sluiten ze af met haringhappen. Een belangrijke ontwikkeling is dat er veel fietsopdrachten in het bivak zijn verwerkt en dat het aantal verplaatsingsopdrachten aangepast is aan de belastbaarheid van de aspirant om uitval en blessures te verminderen.

wel lukken tot de eindstreep, want ik ben er heel zeker van dat ik het wil halen.” “Toen ik zeker wist dat ik hiernaartoe wilde, heb ik gesolliciteerd. Ik heb het erg naar mijn zin en vooral de uitdaging en de discipline spreken mij aan. Ik besef nu hoe belangrijk een team en de tijdsdruk bij de marine zijn”, aldus aspirant-adelborst voor de zeedienst Barbara Schmidt. Het belang van samenwerking wordt erg benadrukt tijdens het bivak. Joint Er zijn verschillende redenen waarom gekozen wordt voor een opleiding aan het KIM in plaats voor regulier onderwijs. Adelborsten hebben een baan vanaf het moment dat zij binnenstappen en na afloop van hun studie hoeven zij niet meer ergens te solliciteren. Eerste officier van het KIM, kapitein-luitenant-ter-zee Wilco Kramer, vertelt: “Adelborsten krijgen een aanstelling als militair, worden intern opgeleid en krijgen gelijk al salaris. Dit trekt erg veel jonge mensen, maar ook het afwisselende en avontuurlijke beroep spreekt natuurlijk aan.” Een tweede waarschijnlijke reden is dat er door de crisis meer animo is voor een baan bij defensie. Er werd veel joint opgetreden in de introductieperiode Zo hebben militairen van de luchtmacht in de keuken geholpen en ook hebben algemeen militair verpleegkundigen van de landmacht geholpen. De Centrale Ziekenboeg heeft ook veel zeilen bij moeten zetten om de aspirant-adelborsten allemaal in te enten en in de tandartsstoel te krijgen. “Hiervoor heb ik veel lof”, aldus Kramer. n

Tim Segers is als aspirant-adelborst opgekomen voor de korte officiersopleiding voor marinier. De geestelijke en lichamelijke uitdagingen van het vak zijn hem duidelijk geworden. “Ik heb natuurlijk van alles gedaan om mezelf zo goed mogelijk te informeren voordat ik deze keuze maakte, maar toen ik op bivak was, kwam ik er echt achter wat het beroep inhoudt. Het gaat mij

Opkomst aspirant-adelborsten

2007 117

2008 130

2009 152

23

Afdalen met een slachtoffer is nog een hele kunst.

Klimmen en klauteren op een kasteel Het leek wel een fictief filmisch schouwspel: mariniers afdalend en klimmend op een onafgebouwd kasteel middenin een weiland. Van filmopnamen geen sprake in Almere, maar wel van realistische lessen voor de Mountain Leader-3 opleiding verzorgd door de opleidingstak van het KennisCentrum Militair Optreden onder eXtreme omstandigheden (KC MOX) van het Korps Mariniers. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto’s: Cees Baardman 24

Klimmen via een lijn moeten de Mountain Leaders ook onder de knie krijgen.

In een Duitse groeve leren de mariniers in een minder zichtbare omgeving te klimmen en afdalen.

De mariniers beoefenen de reddingstechnieken.

Alles kennen en kunnen rondom klimmen, klauteren en opereren in de bergen en in de arctic. Kort door de bocht houdt dat de opleiding voor Mountain Leader in. Eind augustus en begin september concentreerden de 22 leerlingen van de ML 3 opleiding zich op de lessen Werken Op Hoogte (WOH) ‘level 2’. De nieuwe WOH ‘level 2’ maakt onderdeel uit van de ML 3 opleiding en komt voort uit een samenwerkingsverband met de Politieacademie. Instructeurs worden opgeleid om zelfstandig op hoogte te kunnen werken. Bouwen van ankerpunten, afdalen, tokkelen en ophangen van vaste touwen komen hier aan bod. Aan de WOH ‘level 2’ wordt vanuit de operationele eenheden en de sportorganisatie van de mariniers, maar ook vanuit 11 Luchtmobiele Brigade en LO sport CLAS deelgenomen. Het onafgebouwde kasteel bij Almere leent zich uitstekend voor klimoefeningen. De Maritime Special Forces en de politie trainen er immers ook. “Dit geldt voor ons als een makkelijke trainingsomgeving: het is overzichtelijk zonder objectieve gevaren als steenslag of bomen en struiken”, vertelt de officier belast met de leiding van

de ML 3 opleiding, kapitein der mariniers Djack Littel. Zo beoefenden de cursisten onder meer de basis bergreddingsvaardigheden. Aan alles gedacht In een groeve nabij het Duitse plaatsje Silbach trainden de cursisten hoe ze moeten afdalen in een minder overzichtelijke omgeving met veel blokkades. “Dan is een goede veiligheidsbriefing noodzaak”, aldus Littel. “Aan alle aspecten moest worden gedacht, met name aan de afvoerketen, want als je hier valt, kan je niet zo makkelijk afgevoerd worden.” Van de 22 leerlingen, bleven er achttien over die inmiddels in Groot-Brittannië zijn voor de zes weken durende mountain module in de bergen van Wales. “Ze zullen twee à drie reguliere bergtrainingen in zes weken gaan draaien”, benadrukt Littel de zwaarte van deze module. Vanaf 4 januari zullen de mariniers richting de kou gaan en worden daar opgeleid voor instructeur in de arctic. n

25

Zoon van commandant O-22 vertelt

De teruggevonden onderzeeboot Het was een grote schok voor commandeur b.d. Hans Ort toen hij in februari 1941 hoorde dat zijn vader met zijn boot was vergaan. Hij geloofde het bericht niet en bleef tevergeefs hopen op een veilige terugkomst na de oorlog. Ort is een van de laatste nabestaanden van een bemanningslid van de O-22. Zijn vader was luitenant-ter-zee 1 Johan Ort, commandant van de onderzeeboot. Commandeur b.d. Hans Ort

Tekst: Ferdi Postma/Foto’s: archief Hans Ort

Ort was nog jong, bijna elf jaar oud, toen de oorlog uitbrak en ondertussen gewend aan langdurige periodes dat zijn vader afwezig was. Zijn vader had tot eind 1937 op onderzeeboten gevaren in Nieuw Oost-Indië en keerde daarna terug naar Nederland om leraar Zeemansschap te worden bij het KIM. Dit gebeurde omdat hij ondertussen 35 jaar was geweest en daarmee klaar was voor

een walplaatsing. Door de mobilisatie in 1939 werd hij echter ontheven van deze functie en geplaatst bij de Onderzeedienst. Op 14 mei 1940 kreeg hij orders zich in te schepen aan boord van Hr.Ms. Z-7 voor vertrek naar Engeland. Daar aangekomen werd hij direct gedirigeerd naar Portsmouth, waar hij vier dagen later aankwam en werd belast met het bevel over Hr.Ms. O-22.

“Het bericht dat hij was vergaan met zijn boot was een grote schok”

26

Onderzeebootbasis Dundee laatste met monument

Johan Ort (1902-1940), commandant van de O-22

Historicus Andrew Jeffrey concludeerde dat Dundee de enige onderzeebootbasis uit de Tweede Wereldoorlog was waar niets is gedaan om die periode te herdenken. De eenheid ‘9th Submarine Flottila’ opereerde vanuit deze plaats en bestond naast Britse onderzeeboten ook uit Nederlandse, Franse, Poolse en Noorse onderzeeboten die waren uitgeweken voor de Duitse bezetter. De onderzeeboten voerden dicht bij de kust patrouilles uit, vielen vijandelijke oorlogsschepen aan en stonden onder operationeel bevel van de Britse Admiraliteit. Eind 1940 was er erg veel risico en weinig kans op succes en de onderzeeboten moesten daarom verder uit de Noorse kust gaan patrouilleren. Begin 1941 verschenen grote Duitse slagkruisers en daarom verschoof de taak naar het escorteren van konvooien op de Atlantische Oceaan (ook kon dit doordat het invasiegevaar van Groot-Brittannië was geweken). Pas eind 1941, begin 1942 namen de operaties in de Noordzee weer toe. Jeffrey vindt dat het verhaal van de onderzeeboten die vanuit Dundee opereerden niet vergeten mag worden. Hij zette zich daarom jarenlang in voor het monument en zo kreeg ook Dundee, na bijna zeventig jaar, een gedenkteken. Op 17 september werde deze onthuld in het Victoria-dok, waar van 1940 tot 1946 de onderzeebootbasis gevestigd was. De aanwezigen waren nabestaanden, veteranen, en hoogwaardigheidbekleders zoals de Nederlandse ambassadeur Pim Waldeck, de Plaatsvervangend Commandant Zeestrijdkrachten schout-bijnacht Willem Nagtegaal, Defensieattaché kapitein-ter-zee Raggy Campagne, Groepsoudste Onderzeeboten kapitein-ter-zee Peter de Harder en krijgsmachtdeeladjudant adjudant onderofficier Jules de Bree. De bemanning van Hr.Ms. Mercuur was ook vertegenwoordigd. Er waren ook hoge officieren aanwezig van andere landen waarvan opvarenden werden herdacht, evenals ambassadeurs uit de Russische Federatie en Polen. Na een herdenkingsdienst met een minuut stilte voor de overledenen en het spelen van ‘The last post’, werd het monument onthuld door de Duke of Gloucester. Na de onthulling kregen alle aanwezigen een oorlam (borrel) en werd getoast ‘for those still on patrol’. Aansluitend op de ceremonie werden, in aanwezigheid van Waldeck en Nagtegaal, bloemstukken gelegd bij de gedenkstenen van de twee Nederlandse verloren onderzeeboten O-13 en O-22. Het bloemstuk voor de O-13 werd gelegd door De Harder en Chef der Equipage Onderzeedienst, adjudant onderofficier Eric Wagemans. Kleindochter van een opvarende, marinemedewerker Linda Freen, legde het bloemstuk voor de O-22.

▲

Laatste patrouille Dat zijn vader weer aan het varen was wist Ort niet, want geen enkel contact was mogelijk. “Toen via Het Rode Kruis het bericht binnenkwam in februari 1941 dat hij met zijn boot was vergaan, was dat een grote schok”, vertelt Ort. Hij geloofde het bericht niet, net als zijn moeder, en bleef hopen dat zijn vader terug zou keren. “Maar toen de oorlog was afgelopen kwamen al die collega’s van hem terug. Zij vertelden hoe zij mijn vader hebben uitgezwaaid toen hij op zijn laatste patrouille ging, maar nooit meer hebben zien terugkomen.” Voor de tweede maal kreeg Ort te horen dat zijn vader was overleden, maar nu werd dit bericht onomstotelijk en leverde veel pijn op. In 1993 werd Ort gebeld door de toenmalige commandant van de Onderzeedienst die hem vertelde dat er een wrak van een onderzeeboot was gevonden en dat er een mogelijkheid bestond dat het de O-22 kon zijn. Er is toen een commissie gevormd, waar Ort ook deel van uitmaakte, om te onderzoeken en aan te tonen welke boot het betrof. Er waren op dat moment nog vijftien nabestaanden en de commissie moest wel heel zeker weten of het de O-22 was voordat zij geïnformeerd konden worden. De O-22 aan de steiger in Dundee op 5 november 1940.

27

Na gedegen onderzoek door berekeningen en vergelijkingen van foto’s van het wrak op de bodem van de zee, werd definitief vastgesteld dat het de O-22 betrof. Ort is samen met de commandant Onderzeedienst alle nabestaanden afgegaan om hen persoonlijk te informeren en er werd verschillend op gereageerd. “Velen waren al erg oud. Zo was mijn moeder al 88 jaar en ik weet niet of zij het helemaal besefte. Iedereen was in ieder geval blij dat ze het eindelijk wisten. Het was toen 1993 terwijl het al in 1940 gebeurd was, dus ik begreep het wel als er gelaten werd gereageerd.” Onthulling Met Ort zelf heeft het oprakelen van de geschiedenis ook veel gedaan. In de eerste plaats was hij blij eindelijk de plaats van het wrak te weten, maar de vraag hoe de O-22 is vergaan bleef onbeantwoord. Er is namelijk geen aanwijsbare oorzaak gevonden tijdens het onderzoek. Er is geen gat of andere schade aan de boot te zien en er zijn nog steeds verschillende opvattingen over de toedracht. De commandeur b.d. vermoedt dat er een ongeluk aan boord was, terwijl anderen menen dat de onderzeeboot op een Duitse mijn is gelopen. Nu de locatie bekend is waar het wrak zich bevindt, veertig mijl van de kust van zuidwest Noorwegen op een waterdiepte van ongeveer 180 meter, moest de Admiraliteitsraad besluiten of het wrak gelift moest worden of als zeemansgraf moest worden beschouwd. Er is voor dit laatste gekozen. De boot was zo verouderd dat er geen les meer uitgetrokken kon worden. De bemanningsleden verdienden een eervolle laatste rustplaats. Dat zijn vader is omgekomen tijdens zijn werk heeft Ort niet doen twijfelen om zelf ook te kiezen voor een baan bij de Onderzeedienst en hij eindigde zijn loopbaan in de rang van commandeur. Ort is nog op reis geweest naar Dundee en heeft daar onderzoek gedaan naar de ‘9th Submarine Flottila’ (S9) en de O-22 in het bijzonder. De kennis die hem dit opleverde heeft hij gebruikt toen hij in de onderzoekscommissie zat om het wrak te identificeren en om een boek te schrijven over de O-22. Toen hij gevraagd werd om dit jaar naar Dundee te komen om aanwezig te zijn bij de onthulling van een herdenkingsplek voor diegenen van S9 die nooit terugkeerden van patrouille, heeft hij besloten niet te gaan.

“Ik begreep het wel als er na 53 jaar gelaten werd gereageerd”

Brief van koningin Wilhelmina aan de vrouw van Johan Ort

Het verhaal van de O-22 leeft nog zover binnen zijn familie dat zijn zus altijd en zijn broer soms naar herdenkingen gaan. Ort vertelt: “Ik ben tot 2000 naar herdenkingen gegaan, maar toen was het klaar voor mij. Er is niets tot weinig dat aan die tijd herinnert. Het is niet dat ik mij er niet voor interesseer, maar aan bepaalde dingen komen op gegeven moment een eind.” n

28

Luitenant-ter-zee 2 wint zilver op WK Judo

“Ik heb het maximale eruit gehaald” Met een vinger in het verband en een gehavend gezicht staat Elisabeth Willeboordse tegenover haar Japanse rivale in de finale van het Wereldkampioenschap Judo. De beide dames zien er ogenschijnlijk rustig uit, maar de zenuwen moeten door het lijf gieren. De luitenant-ter-zee 2 kan als eerste Nederlandse judoka dit toernooi een medaille winnen. En dat in een judopak met Koninklijke Marine erop. Tekst: Vanessa Strijbosch/Foto’s: Birgit Koster “Ik ging voor goud”, verwoordt Willeboordse naderhand haar gevoel toen zij op de mat stond in de finale van de klasse tot 63 kilogram. “Ik had mijn strategie eerder al bepaald. Maar die tactiek moest ik compleet veranderen na de halve finale toen mijn vinger uit de kom raakte. We waren toen alleen maar bezig met het oplappen van mijn vinger. Ik kon amper nog beetgrijpen en ik besefte dat ik een ander spel moest spelen.” De Japanse Yoshie Ueno maakte gretig gebruik van de handicap van Willeboordse en wist de toekomstige marinearts in de fatale houdgreep te leggen. De Nederlandse judoka moest haar lot ondergaan: “Ik realiseerde al snel dat ik hier niet uit zou komen.” Marinedelegatie Na de gewonnen titanenstrijd in de halve finale tegen de Sloveense Urska Zolnir, kwam het besef bij het publiek dat Willeboordse de eerste judoka zou worden die dit toernooi een medaille kon opstrijken: zilver of goud. Onder hen opvallend veel marineblauwe uniformen. Speciaal voor het optreden van de marineofficier vertrok er onder meer een delegatie vanuit de Van

Ghentkazerne in Rotterdam om haar aan te moedigen. “Dat vond ik heel leuk”, aldus Willeboordse die de marinedelegatie niet was ontgaan. “Ik zit nog vrij kort bij de marine en was positief verrast door alle aandacht. Ik vind het fijn dat ik al zo gewaardeerd en gesteund wordt.” Teneergeslagen Er ging een golf van deceptie door Ahoy wanneer de Japanse Willeboordse in de houdgreep legde. De twintig seconden waarin ze vrijwel roerloos op de grond lagen, lijken zo voorbij. De Japanse glimlachtte van oor tot oor en wist dat ze gewonnen had. Zichtbaar aangeslagen maakte Willeboordse nog de respectvolle buiging naar haar tegenstander en droop af. Een paar minuten later kon ze tegenover de NOS nog niet echt blij zijn met haar zilveren medaille en vertelde terneergeslagen haar verslag. Een week na dato lag dat gelukkig anders: “Het was zuur dat ik de finale op die manier verloor. Maar ik kan niet anders dan tevreden zijn. Ik heb het maximale eruit gehaald.” n

“We waren alleen maar bezig met oplappen”

29

Uitslagen NMK wielrennen 1 SGT Erik Verboven, KL 2 Arend Polak, CDC/KM wielerteam 3 Sld 1 Maarten Boonen, KL

Sportkalender oktober-december 2009 7-okt NMK Oriënteren individueel 15-okt NMK Veldvoetbal 5-nov MT Bowling 26-nov OPEN Cross-estafette 9-dec NMK Badminton

KL Klu KM KL KMar

JPK Havelte FC Spakenburg Julianadorp GSK Ermelo LTK ‘t Harde

NMK’s en OMK’s inschrijven via intranet: inschrijvensport.intranet.mindef.nl. Overige evenementen inschrijven bij desbetreffende organisatie.

Mariniersloop 4 km 1 Marn 3 Tristan van den Bosch 2 Marn 3 Rein Ritzema 3 Marn 3 Dennis Tuijtel 8 km 1 Dhr. Brandenhorst, Politie 2 KPLMARNALG E. van de Griend 3 Dhr. Koelewijn 6 km 1 SGTMARNALG R.G. Pilot 2 AOOODOPS E. Leijbbrand 3 AOOMARNALG R. van den Heuvel

Vaantjesdetachement naar Aranzano

NMK survival

Je kunt je afvragen of het winnen van een tweedaagse mars in Italië een prijs is. Maar ondanks de lange busrit en marsen in uniform was het een bijzondere ervaring. Het winnende detachement van dit jaar was een detachement van het MOC/EVO onder leiding van ELNTMARNS Sjors van ’t Hullenaar. Dit detachement liep twee bergwandelingen van 15.4 en 18,6 kilometer. Naast het vaantjesdetachement van de marine namen ook de vaantjesdetachementen van de overige krijgsmachtdelen en le­den van de wandelsportvereniging KM en KLu deel aan deze tocht.

Het Nederlands Militair Kampioenschap Survival is het grootste sportevenement van de militaire sportkalender plaats. Ruim vierhonderd Nederlandse deelnemers en vijf internationale teams wisten de dertien kilometer en ruim veertig hindernissen te overbruggen. De jongste deelnemer betrof MARNALG 1 Frank ten Brinke die voor de eerste keer deelnam. De marinedeelnemers vielen niet in de prijzen.

Militair zeilteam Nederlands Kampioen Efsix AOOTDV Richard Bakker en MAJ Jan Ligthart (CLAS) hebben voor de tweede keer op rij de titel Nederlands Kampioen Efsix behaald. Vorig jaar wisten zij deze titel voor de eerste keer te winnen bij zeer weinig wind op het IJsselmeer bij Enkhuizen. Dit jaar werd het Nederlands Kampioenschap Efsix gevaren op de Loosdrechtse Plassen. Tot aan de laatste van de negen races was de strijd nog niet beslist. Het evenement werd door Bakker en Ligthart succesvol afgesloten met een eerste plaats in die negende race. De Efsix is een wedstrijdzeilschip van zes meter, met twee bemanningsleden.

Naval Ski Tour Geïnteresseerden om deel te nemen aan de Naval Ski Tour in 2010 kunnen per mail contact opnemen met LTZSD 2 Birgit Koster, [email protected]. Zodra data en overige gegevens bekend zijn ontvangt u een mail, waarna u zich vervolgens definitief kunt opgeven.

Clinics Kyokushin op kazernes MARN 1 Sammy Lee Muller doet begin oktober mee aan de wereldkampioenschappen Kyokushin Karate in Budapest. Hij wil de vechtsport binnen defensie promoten. Op 24 oktober zal hij op de KBK Militaire Kampioenschappen in Sassenheim de strijd aangaan met andere militaire zwaargewichten. Op verschillende kazernes worden tot die tijd nog clinics gegeven. Voor data en locaties zie de KBK-website of vraag ernaar bij het sportbureau van uw eenheid. In het kader van de voorbereidingen op de kampioenschappen zijn er een drie centrale trainingen in Amersfoort voor alle militairen en veteranen. Alle informatie staat op de website: www.kbk-karate.nl. 30

Nieuwe defensiepas

Hr.Ms. Luymes te Delfsail Tijdens Delfsail heeft Hr.Ms. Luymes zich aan het publiek gepresenteerd 2009. Ongeveer 900.000 bezoekers bezochten het evenement met de grootste zeilschepen van de wereld, een tweetal marineschepen en andere kleine schepen. De Luymes voer als laatste schip mee in de Parade of Sail en eindigde afgemeerd naast het hoofdpodium. Tijdens de open dagen leerden duizenden mensen met wat voor soort materiaal en apparatuur er gewerkt wordt aan boord van een hydrograaf en “waar de belastingcenten nou precies heen gaan”. Tijdens de Delfsail werd door koningin Beatrix het laatste schip van rederij Wagenborg, genaamd Beatrix, gedoopt. Comman­ danten en kapiteins waren hierbij aanwezig. De bemanning van het hydrografisch opnemingsvaartuig deed mee aan het slik sleeën. Dit oude gebruik stamt nog uit de tijd dat de vissers het wad opgingen op pieren te steken op een soort slee. Op de slee moet een parcours zo snel mogelijk af worden gelegd. In

teams van vier personen werd er fel gestreden om de hoogste podiumplekken. Omdat de Luymes zes deelnemers zond, werden de kansen gespreid en zijn twee sleeërs bij andere teams ondergebracht. Dit heeft geresulteerd in een mooie derde plaats en natuurlijk een hoop lol.

Voor het einde van het jaar moet elke vaste medewerker van het CZSK een nieuwe defensiepas hebben aangevraagd. Het aanvragen van de nieuwe defensiepas moet iedere CZSKmedewerker zelf verzorgen. Dit kan bij een fotostudio van het MBK. Deze fotostudio’s bevinden zich op de Nieuwe Haven (VAM-brug), Marine Etablisse­ ment Amsterdam, de Van Braam­ houckgeestkazerne te Doorn, de Van Ghentkazerne te Rotterdam, op de marinebasis Parera te Curaçao en binnenkort ook op de marinierskazerne Savaneta te Aruba. Voordat de foto wordt gemaakt, moet u zich legitimeren met een geldig wettelijk ID-bewijs. Voordat u de foto laat maken moet u uw gegevens in Peoplesoft controleren en eventueel laten aanpassen. Voor het afhalen van de pas moet u zich wederom legitimeren met een geldig ID-bewijs. Ook moet u uw oude multifunctionele smartcard inleveren. Met de pas krijgen medewerkers naast toegang tot defensiegebouwen en -objecten in de toekomst ook toegang tot de ICT-infrastructuur van defensie. De nieuwe pas bevat een wettelijk erkende elektronische handtekening. Hiermee kan een medewerker digitale documenten en berichten ondertekenen. De elektronische handtekening heeft dezelfde rechtsgeldigheid als een geschreven handtekening en draagt daardoor bij aan de beveiliging en verlichting van administratieve lasten. Voor vragen over dit onderwerp zie intranet Home > Portaal > Service > Diensten > Defensiepas, neem contact op met een van de fotostudio’s van het MBK of met het Stafbureau Integrale Beveiliging, de stafofficier Personele en Fysieke beveiliging, P.G. van der Himst, telnr.: 0223 653 320, PG.vd.Himst@ mindef.nl.

Hr.Ms. Van Speijk met SAP operationeel op zee Hr.Ms. Van Speijk is het eerste schip dat de nieuwe bedrijfssoftware SAP onder operationele omstandigheden heeft gebruikt. De supervisor van SPEER, VADM Jan van der Burg, laat weten dat defensie trots kan zijn op het behaalde resultaat. “Na de succesvolle invoering van de financiële administratie in SAP ruim een jaar geleden, is nu ook een belangrijke stap gezet met de invoering van SAP in het materieellogistieke domein.” De commandant van Hr.Ms. Van Speijk, KLTZ Peter Reesink: “Het is straks de bedoeling

dat het SAP-systeem via een deployed server verbinding heeft met de wal. Met deze deployed server kunnen we onder alle omstandigheden blijven werken, dus ook tijdens radiostilte of als er geen verbinding is.” Als tussenoplossing wordt er nu het satellietcommunicatiesysteem gebruikt om gegevens uit te wisselen met de wal. Naar verwachting wordt SAP in oktober ingevoerd op Hr.Ms. Van Amstel. In maart 2010 volgt de luchtmacht met de NH90 en later dat jaar de landmacht met 320 Matlogpel Oldebroek.

31

de deadline voor het aanleveren van artikelen voor het novembernummer van Alle hens is maandag 12 oktober 2009

Geldige Verklaring van Geen Bezwaar Alle militairen en het merendeel van de burgermedewerkers bij het CZSK moeten in het bezit zijn van een geldige Verklaring van Geen Bezwaar (VGB). Deze verklaring wordt afgegeven door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheids­ dienst (MIVD) aan de hand van een veiligheidsonderzoek. Bij indiensttreding is een initieel veiligheidsonderzoek doorlopen. De beveiligingsfunctionaris van uw organisatie weet wanneer u in aanmerking komt voor een (hernieuwd) veiligheidsonderzoek. Voor het aanvragen van een herhaald veiligheidsonderzoek dient een Staat van Inlichtingen (formulier 139 b) te worden ingevuld, ondertekend en aan het Stafbureau Integrale Beveiliging CZSK te worden aangeboden. De Verklaring van Geen Bezwaar is een noodzakelijk document om verschillende redenen. Voor het einde van dit jaar zullen alle medewerkers de huidige multifunctionele smartcard moeten laten vervangen door de nieuwe defensiepas. Dat lukt alleen met een geldige Verklaring van Geen Bezwaar. Een gastland of -instantie kan voor uw dienstreis om een Request for Visit vragen. Hierin wordt gevraagd tot op welk niveau de reizigers zijn gescreend en tot wanneer de screening geldig is. Deze opgave wordt door de MIVD gecontroleerd en bevestigd. Als u wilt deelnemen aan een (gerubriceerde) vergadering, oefening of andere samenkomst dan is het raadzaam om een ‘security clearance’ aan te vragen. De Verklaring van Geen Bezwaar is de basis waarop dit verstrekt wordt. Ook hier geldt: geen geldige Verklaring van Geen Bezwaar, geen ‘security ­clearance’. Voor een (hernieuwd) veiligheidsonderzoek moet u doorgaans rekening houden met acht weken. Door het huidige aanbod van hernieuwde veiligheidsonderzoeken bij de MIVD kan dit langer duren. Voor vragen op het gebied van het veiligheidsonderzoek, Verklaring van Geen Bezwaar of op het gebied van de personele beveiliging, kunt u contact opnemen met uw lokale beveiligingsfunctionaris of het Stafbureau Integrale Beveiliging CZSK. Hoofd stafbureau: telnr.: 0223 652 119/ SO Mat & Pers Beveiliging, telnr.: 0223 653 320 / SO Informatie Beveiliging, telnr.: 0223 654 508/ Medewerkers SBIB, telnr.: 0223 654 329/ 653 439. Of via de KM-Intranetsite: Directie Operationele Ondersteuning> Ressort Faciliteren> Stafbureau Integrale Beveiliging.

Aanvaring Na een aanvaring tussen twee schepen heeft het hydrografisch opnemingsvaartuig Hr.Ms. Luymes coördinerend opgetreden tijdens een search and rescue (SAR) actie. De vrachtschepen MSC Nikita en Nirith Pride liepen flinke schade op toen zij met elkaar in aanraking kwamen. Door de opgelopen schade aan het achterschip moesten de 25 bemanningsleden MSC Nikita noodgedwongen verlaten. Een reddingsboot van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) bracht de bemanningsleden aan wal. Het vrachtschip is

weggesleept naar een nabijgelegen ankergebied. De Nirith Pride meldde schade aan het voorschip evenals een brand in de voorpiek. Een ziekenverpleger van Hr.Ms. Luymes verleende medische assistentie aan één van de opvarenden die door rookontwikkeling problemen met de luchtwegen kreeg. De patiënt is met een KNRM-reddingsboot naar een ziekenhuis in Rotterdam gebracht. De Nirith Pride voer op eigen kracht richting de haven van Rotterdam. Bij de reddingsoperatie is ook een Lynx helikopter ingezet.

(Foto: H. Land (Sritzer))

Hr.Ms. Evertsen actief voor Atalanta Hr.Ms. Evertsen laat zich goed gelden voor de kust van Somalië in de operatie Atalanta. Het fregat begeleidde een koopvaardijschip dat sinds 14 april door Somalische piraten was gekaapt. Na de vrijlating riep de kapitein van het koopvaardijschip via de radio hulp in van de Evertsen, die op dat moment in de buurt patrouilleerde. Nadat zeker werd gesteld dat er geen piraten meer aanwezig waren, kon er medische assistentie worden verleend en voor voedsel en water worden gezorgd. Begin september kwam de Evertsen weer in actie toen het fregat hulp bood aan een stuurloos scheepje met aan boord tien personen. Het bootje, met daarin ook enkele vrouwen en kinderen, dreef al enkele dagen rond door motorproblemen. De arts van de Evertsen heeft enkele opvarenden medische hulp gegeven. Ook werd voedsel, water en extra brandstof verstrekt. Nadat technici van de marine de motor hadden gerepareerd kon het bootje op eigen kracht verder varen.

Hr.Ms. Evertsen is het stafschip van de operatie Atalanta. Deze eerste maritieme missie van de Europese Unie richt zich op het terugdringen van piraterij voor de kust van Somalië. De deelnemende schepen beschermen voedseltransporten van het Wereldvoedselprogramma, andere kwetsbare scheepvaart in het gebied en het afschrikken, verstoren en terugdringen van piraterij en zeeroof in het gebied.

HEEFT U EEN ADRESWIJZIGING? KIJK HIERVOOR IN HET COLOFON 32

Hr.Ms. Johan de Witt naar Afrika

Het amfibische transportschip Hr.Ms. Johan de Witt neemt sinds 14 september deel aan ‘Africa Partnership Station’. Met deze operatie levert het marineschip een bijdrage aan een stabiele kustregio in West- en Centraal Afrika. Tijdens de reis

opereert de Johan de Witt in de wateren van Sierra Leone, Liberia, Ghana en rond de Kaap Verdische eilanden. Met deze landen gaan ze ondermeer hydrografische opnames maken van havens en oefeningen uitvoeren. Ook vervoert het schip, op

De inzet van wapens en sensoren Uit zowel nationale als internationale exercitielanceringen en simulaties bleek dat de gebruikte inzetregels MK46 mod 5(SW) anti-onderzeeboottorpedo beter konden. Die zijn nu vernieuwd en door KTZ drs. Ed Veen op 25 augustus overhandigd aan de commandant van Hr.Ms. Van Speijk, KLTZ Peter Reesink. De inzetregels Mk 46 vervangen hoofdstuk 3 van de richtlijnen van tactische aard deel 5 (RITA dl 5) en zijn tot stand gekomen onder redactie van LTZ 1 Paul Dröge met de medewerking van onderzeebootbestrij-

dingsspecialisten van Hr.Ms. Van Speijk, vliegtuigsquadron 860, de operationele school, CODAM en de afdeling meteorologie van de Dienst der Hydrografie. De inzetregels Mk 46 mod 5 A(SW) zijn de eerste van een serie publicaties van het MWC waarin de inzet van wapens en sensoren wordt beschreven. De inzet­ regels Mk 46 mod 5 A(SW) worden in verband met de rubricering niet op intranet gepubliceerd maar verspreid via de officier geclassificeerde boekwerken van de eenheid.

Vlnr: LTZ1 Paul Dröge, KLTZ Peter Reesink, KTZ Ed Veen en LTZ1 Marnix Hezemans aan boord van Hr.Ms. van Speijk. Op de voorgrond een Mk mod 5 A(SW). 33

verzoek van diverse niet-gouvernementele organisaties (ngo’s), een grote hoeveelheid hulpgoederen naar de Afrikaanse kustlanden. Verder geven Amerikanen en Nederlanders aan boord les aan een groot aantal Afrikaanse marinemensen. Voorafgaand aan de operatie in WestAfrika doorloopt de Johan de Witt in Casablanca nog een intensief oefenprogramma met de Marokkaanse marine. In Lissabon wordt het schip getest op haar rol als snel oproepbaar varend NAVOhoofdkwartier. De operatie Africa Partnership Station maakt deel uit van de Amerikaanse wereldwijde maritieme strategie in de 21e eeuw. Een onderdeel van die strategie is, om met een goed beheer van het kustgebied te streven naar een veilig, stabiel en welvarend West- en Centraal Afrika. Dit gebeurt door het opzetten van visserij-inspecties, de bestrijding van illegale handel in grondstoffen en mensenhandel. Daarnaast gaat de aandacht ook uit naar het opzetten van een goede ‘Search and Rescue’-organisatie, de bescherming van boorplatformen en de bestrijding van milieuvervuiling. Om dit voor elkaar te krijgen stimuleert Africa Partnership Station de samenwerking tussen de landen onderling en tussen diverse maritieme autoriteiten en organisaties.

Voorlichtingsdag ­Integrale Beveiliging Op dinsdag 17 november wordt een voorlichtingsdag integrale beveiliging gehouden voor commandanten, chef’s d’equipage en beveiligingsfunctionarissen van operationele eenheden en alle walafdelingen van het CZSK in het ­e venementencentrum van gebouw Albatros. Op deze dag wordt nut en noodzaak van beveiliging aan de hand van recente beveiligingsincidenten en praktijkvoorbeelden onder uw aandacht gebracht. Tevens worden actuele zaken en recente ontwikkelingen aan u bekend gesteld. U bent in de gelegenheid uw eigen zorg- en aandachtspunten voor te leggen.

In het septembernummer stond bij het nieuwsbericht ‘Landdag onderofficieren OD en mariniers’ een verkeerde datum vermeld voor opgave. Dat is niet 6 november, maar mensen kunnen zich nog tot 30 oktober opgeven voor de landdag.

Nederlandse ‘Perisher’ niet gesneuveld Na ruim drie maanden van opleiding in Den Helder, mochten de vijf studenten van de Submarine Command Course laten zien of ze in staat zijn om veilig en tactisch met een onderzeeboot te opereren in een breed scala van missies. Deze fase werd door Hr.Ms Walrus uitgevoerd en speelde zich voornamelijk in Schotse- en Engelse wateren af. De vijf cursisten, LCDR Kooiman (Canada), LCDR Balagna (Verenigde Staten), LCDR Tha (Australië), LCDR Braga Martins (Brazilië) en LTZ1 Ruijsink moesten aantonen dat zij het commando van een onderzeeboot waardig zijn. Zo zijn in totaal ruim veertig speciale operaties uitgevoerd waarbij de onderzeeboot onder zware tegenstand van fregatten en vliegende eenheden in ondiep water zijn missie moest uitvoeren. Deze missies varieerden van het nemen van foto’s van strategische punten tot het positioneren van gesimuleerde sensoren voor een havenuitgang. Verder is met Special Forces van het Amfibisch Verkenningspeloton geoefend in het tactisch afzetten en oppikken dicht onder de kust. In het scala van onderzeebootoperaties is uiteraard ook de nodige tijd besteed aan Anti Submarine Warfare. Dit werd tegen twee nucleair voortgestuwde onderzeeboten, HMS Trafalgar en FS Saphire beoefend. Tot slot heeft de onderzeeboot deelgenomen aan de oefening Joint Warrior die zich voor­ namelijk in en ten noorden van de Hebriden afspeelt. Hierin fungeerde Hr.Ms. Walrus wisselend als support of als oppositie. De cursus, ook bekend onder de naam ‘Perisher’ (gesneuvelde), staat bekend als een zware opleiding waarbij niet iedereen de eindstreep haalt. Ook dit jaar sneuvelden twee van de vijf studenten. De studenten die geslaagd zijn, LCDR Kooiman en LTZ1 Ruijsink kijken uit naar een commando over respectievelijk HCAMS Cornerbrook en Hr.Ms. Zeeleeuw. De derde geslaagde student, LCDR Balagna, zal eerst nog zijn nucleaire ticket moeten halen voordat hij Eerste Officier kan worden.

Hr.Ms. Mercuur bij machinekamerbrand Waker

Het torpedowerkschip Hr.Ms. Mercuur fungeerde maandag 7 september als commandoplatform bij het blussen van een grote brand in de machinekamer van het kustwachtschip Waker. ‘s Avonds brak aan boord van de kustwachtsleepboot een grote brand uit in de machinekamer. Het schip lag op dat moment op vijf kilometer ten noordwesten van Vlieland voor anker. Toen Hr.Ms. Mercuur daar aankwam, bleek nog geen schip de reddingsactie te coördineren. Na overleg nam de Mercuur deze taak op zich. De ziekenverpleger van het torpedowerkschip heeft de opvarenden onderzocht en waar nodig medische hulp geboden. De brand aan boord van de Waker woedde in de machinekamer. Omdat alle buitendeuren van het schip waren gesloten,

konden de te hulp gesnelde kustwachtschepen in eerste instantie slechts de buitenzijde nat en koel houden. Vijf op­varenden van Hr.Ms. Mercuur zijn vervolgens met hittewerende kleding aan boord van het schip gegaan, om de ­bluswerkzaamheden te coördineren. Zij hebben ook – binnenin het schip – de brandstoftoevoer afgesloten. Na aankomst van brandweerlieden en bergingsspecialisten, heeft deze ploeg de bluscoördinatie aan boord overgedragen aan de brandweer. Vijf uur na aanvang van de reddingsactie heeft Hr.Ms. Mercuur de coördinatie overgedragen aan het kustwachtschip Barend Biesheuvel. Zes opvarenden van de Waker zijn met de Mercuur terugge­varen naar Den Helder. De Waker is even later teruggesleept naar de thuishaven.

Kiel Zeeland gelegd in Vlissingen De tweede Oceangoing Patrolvessel is op 21 september op stapel gezet door de CZSK, LTGENMARNS Rob Zuiderwijk in dAe assemblagehal van Damen Naval Shipyards. De generaal plaatste eigenhandig de kiel en laste er een Zeeuwse duit in. Daarmee kan officieel worden begonnen met de bouw van het tweede patrouille-

vindt u alle hens te ‘groen’? mail het aan de redactieraad. [email protected]

34

schip, dat in 2011 opgeleverd zal worden door de scheepsbouwer. Tijdens de kleine ceremonie kreeg de Commandant der Zeestrijdkrachten en betrokken projectofficieren een rondleiding op de sinds december in aanbouw zijnde Holland. De andere twee patrouilleschepen zullen op de werf in Roemenië worden gebouwd.

One Theatre, One ­Forecast De tweede publicatie van het Maritiem Doctrine en Tactieken Centrum (MDTC) is verschenen. Op 2 september reikte Chef der Hydrografie, KTZ Floor de Haan, het eerste exemplaar van ‘One Theatre, One Forecast’ uit aan PC-ZSK, SBN Willem Nagtegaal. De publicatie is geschreven door KLTZ Jan Appelman en verschijnt in de serie Working Papers Maritiem Optreden van het Maritiem Doctrine en Tactieken Centrum. ‘One Theatre’ beschrijft de ontwikkelingen op het gebied van Rapid Environmental Assessment (REA). Momenteel is behoefte aan gedetailleerde, kwalitatief hoogwaardige omgevingsinformatie, die ook nog eens snel en Luchtvaartkalender gestructureerd beschikbaar moet zijn. Rapid Environmental 2010Assessment kan aan die behoefte tegemoet komen. Op een snelle, geïntegreerde wijze worden de benodigde fysieke kenmerken van de operationele omgeving in kaart gebracht en verspreid onder de gebruikers. Het Working Paper kan worden gedownload van de intranetpagina van het MDTC. Hard copies kunnen worden besteld bij het MDTC via [email protected].

Marine doneert aan Guinea Bissau Wat begon met drie dozen verbruikartikelen met een vervaldatum van de tandheelkundige dienst op Marinekazerne Erfprins, werd een grote inzamelactie voor de Stichting Nederlandse Vrijwilligers in Guinea Bissau. Oud marinemedewerker Angelique Huizenga (LTZSD1 b.d.) werkte als onderwijskundige op de SMVBO en is nu werkzaam in Guinea Bissau. Zij werkt daar voor de Stichting Nederlandse Vrijwilligers. Tandarts­assistente Anita van Andel hield contact met haar en kwam op het idee om verbruiksartikelen met een vervaldatum, die afgestort moeten worden, naar Guinea Bissau te zenden. Het aanbod werd door Huizinga, het plaatselijk hospitaal en lokale schooltje met veel enthousiasme ontvangen. Drie dozen werden drie pallets en uiteindelijk werd een hele container verbruiksartikelen, knuffels en speeltjes naar Guinea Bissau gezonden.

Tour de Lasalle Geïnteresseerden in de Tour de Lasalle, de wielerwedstrijd van de Noordkop, kunnen voor alle informatie en uitslagen terecht bij het net verschenen boek ‘Tour de Lasalle 1955 t/m 2009’. Dit wielerevenement werd in 1955 voor het eerst door marinemensen georganiseerd en is tot heden nog steeds een evenement waaraan veel marinemedewerkers deelnemen. Een mooi naslagwerk voor wielerliefhebbers die deze wedstrijd ooit hebben gereden. Voor informatie en eventueel bestellen: [email protected] of NJ Looy, Lijsterstraat 7, 1781 WC Den Helder, telnr.: 0223 623 547.

Luchtvaartkalender 2010 De Luchtvaartkalender 2010 is uit. Dit jaar is gekozen voor het thema ‘de Koninklijke Luchtmacht en Marine­lucht­ vaartdienst in de jaren 1950 en 1965’. In deze jaren hadden beide krijgsmachtonderdelen een flink aantal verschillende vliegtuigtypes onder hun beheer. Het professionalisme begon in de jaren zeventig door meer standaardisering van vliegtuigtypes. De maritieme Atlantic en de Orion vervingen de onderzeebootbestrijdingsvliegtuigen van de Marine­lucht­vaartdienst, waaronder ook het vliegkampschip Hr. Ms. Karel Doorman. Uit de vele types toestellen toont deze kalender een selectie vliegtuigen uit een bijzondere periode van de militaire luchtvaart tussen 1950 en 1965. De kalender is voorzien van 27 kleurenfoto’s en is te bestellen door € 16,- over te maken op postgiro 2567434 t.n.v. ­Korbee-promotie MLD te Rijnsburg, o.v.v. kalender 2010 en postadres. 35

Kosten: € 22,50 in en om Den Helder, daarbuiten € 2,50 extra verzendkosten.

Brand op open dag brandweer Tijdens de open dag van de Helderse brandweer ontstond in een naastgelegen sporthal van het Lyceum aan Zee brand. Deze werd ontdekt door ondermeer een brandwacht in een hoogwerker tijdens een demonstratie. Omdat het Korps Marinebrandweer vertegenwoordigd was met de crashtender E-one deden de collega spuitgasten direct een verzoek om bijstand. De open dag werd direct afgelast men ging aan het werk. Al snel bleek de brand zich binnen volledig ontwikkeld te hebben en sloeg uit naar buiten. De officier van Dienst van Den Helder wilde de crashtender inzetten om aan een zijde van het gebouw de brand neer te slaan. De slagkracht was zo groot dat deze zijde al snel onder controle was. Met de collega’s is een systeem opgezet om de watervoorziening met het zogenaamde groot watertransport te waarborgen. Dit was een waardevolle les om ook toe te passen op het Maritiem Vliegkamp de Kooy. Op verzoek van Den Helder is voor waarneming van de stad een tankautospuit van de Nieuwe Haven geregeld. Mocht er nog een incident zijn, dan kon deze direct uitrukken naar de stad. Foto’s: John Bot

36

* Op dinsdag 25 juli gaf LTZ1 Geordie Klein het commando over Hr.Ms. Zeeleeuw over aan LTZ1 Erwin Ruijsink. In zijn toespraak blikte de scheidend commandant terug op het opwerktraject en de bemanning. Voor het najaar zal de nieuwe commandant met de gereduceerde bemanning nog een Beproevingen-NaOnderhoud-reis uitvoeren in de Noorse wateren. In 2010 zal de bemanning van Hr.Ms. Zeeleeuw op volle sterkte gebracht worden om vervolgens op te werken tot en met SARC6. * LTZT 2 ing. Johan Arends en LTZ 3 Karel Buizer hadden, doordat ze op zee zaten, hun beëdiging gemist. De Onder­ zeedienst besloot de beide mannen toch hun beëdiging te geven en die vond daarom plaats op steiger 19. Hierna werden de matrozen Harm Baarssen en Anno Tonkes in de schijnwerpers gezet. Zij traden officieel toe tot de onderofficieren in de rang van KPL.

* SBN Erik Kopp is de nieuwe Projectofficier Permanent Gemeen­schap­ pelijk Hoofdkwartier bij de defensiestaf. Zijn voorganger LTGEN Jouke Eikelboom

is nu geplaatst als Chief of Staff Allied Joint Forces Command in Brunssum. * LKOLMARNS Frank van Sprang droeg op vrijdag 28 augustus officieel zijn ­commando over het 1e Mariniersbataljon over aan LKOLMARNS Jarst de Jong. Uitdagingen op het vlak van de personele bezetting en een goed gevuld oefen- en inzetschema liepen als een rode draad door hun toespraken. Komend jaar zal de 13e marinierscompagnie collega’s van het 2e Mariniersbataljon aflossen in Uruzgan, terwijl de 11e in de komende maanden opwerkt om gedurende de eerste helft van 2010 stand-by te staan voor de EU Battle Group.

met de officiersvorming bij het KIM (VOKIM). Op vrijdag 18 september droeg CDR Michiel Tegelberg de functie over aan CDR Jelle Snoeks. Snoeks wordt tevens plaatsvervangend commandant van de Nederlandse Defensie Academie. * KAPTMARNS Friso Amsterdam heeft de Medaille commémorative avec agrafe Afghanistan ontvangen. Deze werd hem uitgereikt op de residentie van de Franse Ambassadeur in Nederland. Zijn inzet en opvallende optreden tijdens zijn plaatsing bij de ëTraining and Education Divisioní in Kabul onder Frans commando was aanleiding voor deze onderscheiding die slechts in bijzondere gevallen wordt uitgereikt. Amsterdam is opgevallen door zijn wijze van opereren in internationale omgeving, zijn beheersing van diverse talen en zijn inzet bij de ontwikkeling, de coördinatie en synchronisatie van alle branch-school trainingen en opleidingen voor de Afghan National Army.

De Jong, die tijdens zijn carrière al eerder bij het 1e Mariniersbataljon heeft gediend, benadrukte tegelijk dat de korpsleiding veel aandacht besteedt aan het terugdringen van het tekort aan kaderleden bij de bataljons. * Het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) heeft een nieuwe Vlagofficier belast

vijf illegalen aan­gehouden bij Aruba De Kustwacht voor de Nederlandse Antillen en Aruba in samenwerking met de bewakers van de olieraffinaderij Valero en de Maritieme Politie, hebben bij Aruba vijf illegale immigranten aangehouden.

Na een tip troffen twee eenheden van de Kustwacht en de Maritieme Politie op het rif nabij de marina van de raffinaderij Valero drie illegale immigranten aan. Bewakers van Valero hebben twee andere illegalen

37

aangehouden. Zij waren vertrokken vanuit Venezuela met twintig opvarenden. Hun boot is omgeslagen en de kustwacht is nog op zoek naar de andere vijftien vermiste personen.

Hr. Ms. Amsterdam steunt twee goede doelen Hr.Ms. Amsterdam en haar bemanning vervullen vanaf 28 juni de taken van het stationsschip in de Nederlandse Antillen en Aruba. Een goede traditie van het stationsschip is om een goed doel in de West te steunen. Tijdens de eerste dagen waarop het schip in Curaçao lag afgemeerd heeft een delegatie van de bemanning een bezoek gebracht aan de stichting Siloam, die zich inzet voor ernstig zieke kinderen en de stichting Boso Kosecha, die kansarme kinderen na schooltijd opvang biedt. De bemanning bedacht allerlei creatieve acties om geld in te zamelen en werkte concrete plannen uit waarmee hulp kan worden geboden. Zo heeft de tandarts tegen een kleine vergoeding vele bemanningsleden voorzien van glanzend gepolijste tanden. En het bekende afknippen van de haren werd ook ingezet. Zo werd SMJR Chris de Waard ontdaan van zijn staart.

Duikers op drift bij Sint Maarten Tijdens een patrouille nabij Sint Maarten heeft Hr.Ms Amsterdam een op drift geraakt en verlaten duikersbootje opgespoord en veilig aan de wal afgeleverd. ’s Middags meldde het Kustwacht Steun­

punt van Sint Maarten dat het bootje vermist werd. Toen de acht duikers na hun duik weer boven kwamen, bleek dat de tros van hun bootje was losgeraakt van de boei en op drift geraakt was. Twee duikers

zijn naar de kust gezwommen, de andere zes zijn door een ander schip opgepikt. Hr.Ms. Amsterdam heeft de boordhelikopter uitgestuurd om het duikbootje op te sporen en had snel succes.

Dagje zeilen Promotie 1979 Dertig jaar geleden trad op 14 augustus promotie 1979 aan. Voldoende reden om een reünie te organiseren. De 94 deelnemers gingen een dagje zeilen op het Amstelmeer. Na de groepsfoto op het KIM werd de dag afgesloten met een diner in de Marineclub.

technisch als ook operationeel opzicht is verweven in de verhalen. De meeste verhalen staan in een politieke context en de gebeurtenissen op het wereldtoneel: de Tweede Wereldoorlog, het na-oorlogse Nederlands Indië, Korea en meer recentelijk de vredesoperaties in Joegoslavië en Irak, maar ook humanitaire hulp bij een aardbeving op Sumatra. Voor meer informatie over bestellen: G.A.K. Crommelin, Elfuursweg 8, 7213 EM Gorssel, e-mail: [email protected].

vervangen en in tenminste één lokaal wordt de vloer voorzien van een laminaatvloerbedekking. Het onverwarmde toiletgebouwtje, dat zich op zo’n dertig meter lopen van de hoofdingang bevindt, zal op de schop gaan en een toilet­ accommodatie binnen de school wordt aangelegd. Voor meer informatie zie: www.veteranen-actief.nl of Wim Brock, Theemsplein 39, 2014 CP Haarlem, telnr.: 06 22 42 26 59, e-mail: [email protected].

Veteranen knappen school op Een groep van twintig ex-militairen is naar het bergdorp Kolici in het hart van BosniëHerzegovina vertrokken om de dorpsschool voor de kinderen weer bestand te maken tegen de weersinvloeden die vooral in de winter zeer krachtig kunnen zijn. Het schooltje is gelegen in de bergen, telt twee laslokalen en biedt onderdak aan 120 leerlingen in de leeftijd van vier tot twaalf jaar. Het gebouw heeft vooral te kampen met vocht- en tochtproblemen. De veteranen zullen onder andere de wanden en muren schilderen, kozijnen

* Donderdag 19 november: FLOcommissie Verbindingsdienst KM, Locatie: de Witte Raaf, Marinekazerne Willemsoord Nieuwe Haven, Den Helder. In verband met functioneel leeftijdsontslag van een aantal collega’s organiseert de commissie een halfjaarlijkse afscheidsreceptie. Kosten: € 10. Belangstellenden wordt verzocht het verschuldigde bedrag over te maken op: giro 5459748 t.n.v.: Commissie Verbindingsdienst KM, Boterzwin 3627, 1788 WL Den Helder. (Er mag ook aan de zaal betaald worden.)

Gedenkboek Ter gelegenheid van de viering van het honderdjarig bestaan van de Vereniging Oud Officieren van de Technische Dienst (VOOTD), zal in 2010 een gedenkboek worden uitgegeven. Het boek bevat rijkelijk geïllustreerde verhalen uit de carrière van een groot aantal VOOTD-leden. Het biedt een historische persoonlijke kijk in het leven en werken van de technici bij de Koninklijke Marine gedurende de afgelopen honderd jaar. Technische ontwikkelingen gedurende die periode spelen een dominante rol. Naast stoom-, gasturbine en dieselelektrische voortstuwing, komt ook de nucleaire ambitie die de marine een tijd gekoesterd heeft, aan bod. De wijzigende vlootsamenstelling in zowel

38

offIcieren

SMJRWDS J. Joppe,

KPLODOPS J.L. Caljouw,

MATR 1 LDV M.H.M. Mensen,

SMJRTDW H.J. Klok,

KPLADBM J. Groenendaal,

MARN 1 ALG E.J. Meskers,

Bevorderingen

SMJRLDA R.A. Kruijt,

KPLWDV V.M. Hamersma,

MARN 1 ALG P. den Ouden,

LTKOLMARNS F.O. Boots,

SMJRLDV I.J.O. van der Meij,

KPLLDGD R.A. Hemelrijk,

MATR 1 ODOPS M.B.A. Savelkoul,

KLTZ H. Ensink,

SMJRMARNVB J. Oostindie,

KPLADBA H. Hogenbirk,

MATR 1 TDE S. Schouten,

KLTZA C.M. van der Pijl,

SMJRLDA M. Pronk,

KPLADBM S. Markwat,

MATR 1 TD M. Sertons,

KLTZ H. Plug,

SMJRTDW J.M. Stekelenburg,

KPLTDE P. Reinsma,

MARN 1 ALG J. Sohier,

KLTZ A.S. Warnaar,

SMJRODOPS J.F.B. Vaalt,

KPLLDGD A. Stoelwinder,

ADBM S.P. Tervooren,

LTZE 1 M.J. Blauw,

SMJRLDA H. van der Velde,

KPLWDS R.A.P. Tetteroo,

ADBM F.B. Verbeek,

LTZT 1 R.D. Geertsma,

SMJRODVB M. Viersen,

KPLODND J. Vriezen,

MARN 1 ALG R. Vink,

LTZSD 1 A.C. Gelijns,

SMJRTDW R.D. Visser,

KPLTDW J. Wilthof.

ADBM B.J. Vos,

LTZAR 1 J.H.M. Lensen,

SMJRLDA M.M.E. Wassink,

LTZ 1 M.J.W. van Mourik,

SMJRLDV H. Willemsen

LTZT 1 J.G. Otten

SGTMARNALG L.E. Baptista

LTZAR 1 N.W. Wijnands

MATR 2 ODVB J.H.C. van Lieshout,

MANSCHAPPEN

MATR 2 OD J.A.B. Linnebank,

Varela,

Bevorderingen

MARN 3 ALG B. van der Burgt,

LTZA 2 OC L.B. Langendoen,

SGTODVB J.J. van Beek,

MATR 1 OD B. Dootjes,

MATR 3 LDGD M.M. Diender,

LTZV 2 OC Y. Niersman

SGTWDS M.W.E.D. Beijer,

MATR 1 BDWSR J. Gijzen,

MARN 3 ALG D.F. Dubbeld,

LTZA 2 OC S.M. Olthuis,

SGTWDW M. Benner,

MATR 1 BDWSR L.J. de Jong,

MARN 3 ALG J.J.W. van de Griendt,

LTZA 2 OC R.W.P.M. Timmermans,

SGTODND D. Bouman,

MATR 1 OD M.H.F. Klaassen,

MARN 3 ALG R.A. Kievit,

LTZ 2 OC J. Veldhuis

SGTLDA C.T. Reedijk,

MATR 1 TD N.A.B. de Kort,

MATR 3 TD J. van der Linden,

KAPTMARNS G.M. Woestenburg,

SGTMARNALG R. Heyboer,

MATR 1 TD J. van der Lely,

MATR 3 LDV C. Martens,

LTZE 2 S. de Boer

SGTTDE S.K. Huijser,

MATR 1 ODVB H. Menger,

MARN 3 ALG V. Potgieter,

LTZE 2 M.C. van Gemert.

SGTTDE K.J. Koelewijn,

MATR 1 WDS H.J. Roetenberg,

MARN 3 ALG R. Sarkez Lelham,

MARN 3 ALG D. Bensink,

SGTODVB L.F. Kuiper,

MATR 1 LDGB G. Stam,

MARN 3 ALG S. Smeenk,

Dienstverlaters

SGTWDS C.H.M. Mertens,

MATR 2 OD S.A. van den Bosch,

MARN 3 ALG D.N. Stekelenburg.

KOLMARNS J.A. Dijkstra,

SGTODOPS R.H.M. Muijsers,

MATR 2 TD F.M.H. Engelen,

KLTZT C. van Gemerden,

SGTWDS J.W. van Oldenbarneveld,

MATR 2 TD D.A.A. van der

LTZ 1 P. van Mierlo,

Genaamd Witte,

Heijden,

LTZT 1 J.H.H.M. Nouwens,

SGTODND M. Ploeg,

MATR 2 TD W.R. IJspeert,

Bevorderingen

LTZ 2 OC H. van Aalst

SGTLDA M.C. Pol,

MATR 2 TD T.C. de Jong,

R.J. Beens, 8,

LTZ 2 OC L.D. Oosterbaan,

SGTLDV E.M. Roelfsema,

MATR 2 TD J.T. de Kreij,

R.K. Ismail, 8,

LTZ 2 OC J.A.H. Wijnands,

SGTLDV C.B. Schnelle,

MATR 2 TD P. Oliveira Conceicao,

R.A. Jansen, 8,

LTZW 2 A. Azier.

SGTTDE M. van der Veen,

MATR 2 TD D.B. van de Pol,

A. Nijgh, 8,

SGTMARNALG J. Vernooij,

MATR 2 TD S.D. Schoonderbeek.

W.B. Roest, 8,

OnderoffIcieren

Burgers

S. van ‘t Hoff, 7,

SGTTDE D.C.J. Vlaar, SGTMARNALG S.H. Vos,

Dienstverlaters

H. Gomersbach, 5,

Bevorderingen

SGTLDGB M.R. van de Worp,

MATR 1 LDV M. Bree,

D. Stijnis, 5.

AOOWDE P.J. Bakker,

KPLODOPS H.J. Baarssen,

MATR 1 ODND D.H. Brok,

AOOWDE M. Dijkstra

KPLLDGB I.I. Ekanem,

ADBZ J. Dörge,

Dienstverlaters

AOOMARNALG H.A.A. van Dun,

KPLLDGB S.M. Halters,

MATR 1 TD J. Eichhorn,

A.H. Vliegenthart,

AOOWDE R.A. Herben,

KPLLDGB B.A. Nachbahr,

MATR 1 TDW D. van Esch,

J. Moggré,

AOOTDW C. van Keeken,

KPLLDGB J. van Nood,

MARN 1 ALG M. Groot,

D.M.J. Laudy,

AOOODOPS M. Kreukniet,

KPLLDGB M. de Ruiter,

ADBM R.B. Guérin,

Z. Bijl,

AOOODND W.A.A.P. Netten,

KPLODOPS A. Tonkes,

MARN 1 ALG L. Haan,

D. Visscher.

AOOODOPS J. Poortvliet,

KPLLDGB M.B.A.E. Vaars,

ADBZ YMP Havenaar,

AOOLDA P. van Rossen,

KPLLDGB C. Zom.

MATR 1 LDV A.C.L. Kerstens, MARN 1 ALG A.G. Kleijweg,

AOOLDV A.J. van Verseveld, SMJRBDAV P.A. van Bastelaar,

Dienstverlaters

MATR 1 TDE R. van Klooster,

SMJRMARNALG M. Borsboom,

AOOWDE B.W. Gouman,

MARN 1 ALG J. Koolmees,

SMJRLDGD A.D. Brouwer,

SMJRMARNALG T. Molevelt,

MARN 1 ALG F. Lammen,

SMJRLDA H.F.J. Coppoolse,

SMJRODND J.F.J. Zwart,

MATR 1 ODVB E.J.C. Langerak,

SMJRMARNALG J. Driessen,

SGTODOPS R.J. Botbijl,

MATR 1 ODND P.R.C. van

SMJRWDW A. Gersen,

SGTTDE RG.C. Kielenstijn,

Leeuwen,

SMJRODOPS G. Hasselt,

SGTMARNALG J.M. Kosterman,

MATR 1 OD M. Lingbeek,

SMJRLDV F.M. Hovestad,

SGTODVB R. Meijer,

MATR 1 ODVB J.H. Mank,

Deze gegevens zijn afkomstig uit PeopleSoft en beschikbaar gesteld door Bureau Rapportages DC HR Enschede. Indien de getoonde informatie onjuist is, dient u contact op te nemen met DC HR: *06 733-3/ 0800 2255733 of P&O van uw defensieonderdeel.

39

DE MARINE INFODAGEN MET 1 SMS MAAK JE ‘T MEE Sms MARINE <spatie> je e-mailadres naar 4411 om je in te schrijven voor de Infodag van het Koninklijk Instituut voor de Marine op 23 oktober of kijk op werkenbijdemarine.nl