STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD ZITTING 2001-2002
26 SEPTEMBER 2002
BELEIDSPLAN 2003-2005 Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek
673
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
2
Inhoud 1. SITUATIESCHETS.............................................
4
Korte historiek............................................... Beheer............................................................ Structuur en werkgebied ............................... Middelen........................................................ Werking .........................................................
4 4 4 4 7
2. STERKTE-ZWAKTEANALYSE .......................
7
3. VISIE....................................................................
8
4. ALGEMENE EN CONCRETE DOELSTELLINGEN...............................................................
9
1. 2. 3. 4. 5.
1. Het Brusselse bibliotheeknetwerk vervolledigen .............................................................. 2. De bibliotheek uitbouwen als centrum voor informatievoorziening en kennisbevordering 3. De educatieve omkadering van de bibliotheek versterken ............................................ 4. Het cultureel aanbod van de HOB verruimen en de cultuurparticipatie stimuleren ..... 5. De ontmoetingsfunctie bevorderen ............... 6. Zorgdragen voor het cultureel erfgoed ......... 7. De gebruikersfaciliteiten verhogen ............... 8. Samenwerken als basisvoorwaarde...............
9 10 10 10 10
5. BELEIDSINSTRUMENTEN EN MIDDELEN..
10
1. Acties............................................................. 2. Beheer............................................................ 3. Middelen........................................................
10 12 12
6. AFSPRAKEN ROND IMPLEMENTATIE, EVALUATIE EN BIJSTURING ........................
15
BIJLAGEN ...............................................................
16
1. Advies van het beheersorgaan met betrekking tot het bibliotheekbeleidsplan Hoofdelijke Openbare Bibliotheek en het beleidsplan streekgericht bibliotheekbeleid.. 2. Het bibliotheekreglement .............................. 3. Werkingsresultaten van de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek.................................... 4. Personeelsformatie ........................................ 5. Brussels bibliotheekplan ...............................
9 9 9
16 16 18 21 22
3 Collegebesluit nr. 02/393 26 september 2002 Ontwerpbesluit nr. 02/393 houdende het indienen van het VGC-beleidsplan Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek 2003-2005, bij de Vlaamse Gemeenschap in het kader van het decreet van 13 juli 2001 houdende het stimuleren van een kwalitatief en integraal lokaal cultuurbeleid Het College, Gelet op de artikelen 127, 128, 135, 136, 163, 166 en 178 van de gecoördineerde grondwet van 17 februari 1994; Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, gewijzigd bij de bijzondere wet van 8 augustus 1988; Gelet op de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen; Gelet op de bijzondere wet van 5 mei 1993 betreffende de internationale betrekkingen van de gemeenschappen en de gewesten; Gelet op de bijzondere wet van 16 juli 1993 tot vervollediging van de federale staatsstructuur; Gelet op de bijzondere wet van 13 juli 2001 houdende overdracht van diverse bevoegdheden aan de gewesten en de gemeenschappen; Gelet op het decreet van 13 juli 2001 houdende het stimuleren van een kwalitatief en integraal lokaal cultuurbeleid; de artikelen 16, 41 en 48; Gelet op het convenant tussen de Vlaamse Gemeenschap enerzijds en de Vlaamse Gemeenschapscommissie
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 anderzijds van 28 februari 2002 met betrekking tot een streekgericht bibliotheekbeleid en de eigen bibliotheekvoorzieningen, de hoofdstukken II en III; Gelet op de adviezen uitgebracht door de VGC-advieswerkgroepen Kunsten en Volksontwikkeling, op 9 september 2002 en door de Adviesraad Streekgericht Bibliotheekbeleid, op 5 september 2002; Na beraadslaging, BESLUIT : Artikel 1 Het bijgevoegde VGC-Beleidsplan 2003-2005 Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek, met inbegrip van de formele adviezen, waarmee zal rekening gehouden worden in het actieplan, wordt goedgekeurd en ingediend bij de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Artikel 2 De directeur van de directie Cultuur van de VGC-administratie wordt gemachtigd om het VGC-Beleidsplan 2003-2005 Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek, met inbegrip van de formele adviezen, waarmee zal rekening gehouden worden in het actieplan, vóór 1 oktober 2002 in te dienen bij de Vlaamse Gemeenschap, onder voorbehoud van de goedkeuring door de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
De Collegeleden, Jos CHABERT Guy VANHENGEL Robert DELATHOUWER
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 1. SITUATIESCHETS 1.1. Korte historiek De vzw HOB werd opgericht in 1975 op initiatief van de toenmalige Nederlandse Cultuurcommissie (NCC). Drie vrije openbare bibliotheken, de Moderne Bibliotheek en de bibliotheken van het Willemsfonds en Kindergeluk, namen toen de beslissing tot samenwerking. De fusiebibliotheek ging op 1 januari 1977 van start. Ingevolge het bibliotheekdecreet van juni 1978 werd de bibliotheek in 1980 door de NCC overgenomen en werd zij erkend als plaatselijke openbare bibliotheek. In 1990 werd de HOB eveneens erkend als centrale openbare bibliotheek voor het Brussels hoofdstedelijk gewest. 1.2. Beheer
4 vermits de grootte van het werkgebied in grote mate bepalend is voor de middelentoewijzing. Op basis van de werkingsresultaten van de HOB inzake publieksbereik en uitleningen in verhouding tot de Vlaamse openbare bibliotheken, kan vastgesteld worden dat de HOB de facto een veel ruimer verzorgingsgebied heeft. Het is evident dat de bibliotheek zich niet enkel richt tot de inwoners van de gemeenten die tot het erkende werkgebied behoren. Als hoofdstedelijke instelling, gelegen in het hart van Brussel, richt de bibliotheek zich tot allen die in Brussel wonen, studeren of werken. 1.4. Middelen Personeelsformatie
Het beheer van de HOB werd bij overeenkomst van mei 1991 toegewezen aan de vzw Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek, samengesteld op basis van art. 9 B van het Cultuurpactdecreet. Deze overeenkomst is reeds enkele jaren aan een actualisering toe. Hiermee werd echter gewacht tot de implementatie van het nieuwe decreet.
In februari 2002 keurde het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie binnen het perspectief van het nieuwe decreet Lokaal Cultuurbeleid een nieuwe personeelsformatie voor de HOB goed (zie bijlage 5), bestaande uit 43 formatieplaatsen. Deze formatie wordt opgesplitst in 2 afzonderlijke personeelsformaties, namelijk de formatie van het SBB (8 formatieplaatsen) en de formatie van de HOB (35 formatieplaatsen). De formatie van de HOB bevat eveneens de formatieplaats van hoofdbibliothecaris, die een coördinerende functie heeft ten aanzien van het SBB en de HOB.
1.3. Structuur en werkgebied
In de formatie is het onderhoudspersoneel en werkliedenpersoneel niet inbegrepen.
De Vlaamse Gemeenschapscommissie is de inrichtende overheid van de HOB.
De plaatselijke werking van de HOB wordt geconcretiseerd door de hoofdbibliotheek in het centrum van Brussel, het filiaal gelegen in het gemeenschapscentrum Ten Weyngaert in Vorst, en de uitleenpost in het gemeenschapscentrum De Pianofabriek in Sint-Gillis. Bij de erkenning in 1980 als plaatselijke openbare bibliotheek kreeg de HOB een werkgebied van 55.000 inwoners toegekend : 41.000 voor de hoofdbibliotheek, 9.500 voor het filiaal in Vorst en 4.500 voor de uitleenpost in Sint-Gillis. Het totale werkgebied bedraagt 55.000 inwoners. Op 22 juni 2000 besliste het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie om de werkgebieden van de plaatselijke openbare bibliotheken in het Brussels hoofdstedelijk gewest aan te passen, waarbij aan de HOB een werkgebied toegekend werd op basis van 110.509 inwoners. Dit besluit werd evenwel nooit bekrachtigd door de Vlaamse Gemeenschap, zodat het officiële werkgebied beperkt bleef tot 55.000 inwoners. Dit werkgebied werd in het verleden als een keurslijf ervaren voor de verdere ontwikkeling van de bibliotheek,
De 35 formatieplaatsen van de HOB zijn opgedeeld in de volgende niveaus : 4 formatieplaatsen van het niveau A 13 formatieplaatsen van het niveau B 16 formatieplaatsen van het niveau C 2 formatieplaatsen van het niveau D Op 1 juni 2002 zijn hiervan volgende formatieplaatsen effectief ingevuld : 2 formatieplaatsen van het niveau A 5.5 formatieplaatsen van het niveau B 13,5 formatieplaatsen van het niveau C 1,5 formatieplaatsen van het niveau D De vzw HOB heeft nog 6 personeelsleden (4 VTE op niveau C) in dienst in een DAC / GECO-project.
5 De bibliotheek kan eveneens beroep doen op de regelmatige medewerking van een zestal vrijwilligers, die een aantal bibliotheektaken, vooral op het vlak van het collectieonderhoud en -verwerking, helpen verrichten. Interne Organisatie De plaatselijke werking van zowel de hoofdbibliotheek als de filialen wordt gestuurd vanuit 6 afdelingen: 1/ publiekswerking, 2/ jeugdbibliotheek, 3/ gedrukte en nieuwe media, 4/ informatie en documentatie, 5/ audiovisuele middelen en 6/ filiaalwerking. Aan het hoofd van elke dienst staat een dienstleider of assistent-dienstleider. Het geheel van de plaatselijke werking wordt geleid door een bibliothecaris. De hoofdbibliothecaris coördineert de plaatselijke en regionale werking van de HOB, alsmede de logistieke diensten (administratie, automatisering, mediaverzorging en de technische diensten) die zowel de lokale als de regionale werking ondersteunen. Huisvesting De volwassenenbibliotheek is gevestigd in het Monnaie House en heeft een rechtstreekse ingang via het Muntplein. Het aanpalende Schildknaapgebouw herbergt de jeugdbibliotheek, het Literair Salon en de logistieke diensten van de bibliotheek. De totale oppervlakte van de bibliotheek bedraagt momenteel ca 2.600 m2 (Monnaie House: 1.600 m2 Schildknaapgebouw : 1000 m2), wat ruimschoots onvoldoende is en tot nu toe een hypotheek heeft gelegd op de werking van de bibliotheek. De VGC nam inmiddels de beslissing om het Monnaie House aan te kopen, zodat op korte termijn de uitbreiding van de bibliotheekinfrastructuur gewaarborgd is.
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
6
Financiën Investering van de VGC in de HOB (plaatselijke en regionale werking) in 2001: Omschrijving
BEF
EUR
Personeel Brutosalarissen, vakantiegeld,RSZ, verplaatsingskosten, premies voor verzekering, arbeidsongevallen, vorming
34.646.140
858.855,39
21.138.793 940.686 574.966
524.017,00 23.319,00 14.250,00
14.900.000
369.361,00
1.159.000
29.623,00
396.444
9.827,00
73.756.029
1.829.252,39
Infrastructuur Gebouw (huur, lasten, onroerende voorheffing) Energie Onderhoudskosten Subsidie aan vzw HOB Werkingssubsidie voor de plaatselijke en regionale werking Bijzondere subsidies (gevangenisbibliotheek, museumproject, jeugdboekenweek Brussel Premies / weddecomplementen DACGECO-personeel TOTAAL Bijkomende investering via vzw HOB in 2001: Omschrijving
BEF
EUR
Gebruikersinkomsten Leengelden, lidmaatschappen, boetes, fotokopieën etc. Gemeenten
13.934.151
345.418
272.972
6.766
3.714.211
92.072
1.622.184
40.212
19.543.518
484.468
BGDA Terugbetaling premies Overige Financiële opbrengsten, recuperatie, reserve vzw TOTAAL Ontvangsten Vlaamse Gemeenschap in 2001 : Omschrijving Weddetoelagen 2001
BEF 17.494.005
EUR 433.665
7 1.5. Werking Openingsuren Hoofdbibliotheek : 50 uur / week (di-vrij: 10u-20u / ma + za: 12u-17u) Jeugdbibliotheek : 17 uur / week (wo 12u-19u / di + do: 12u-14u30 / za 12-17u) Filiaal Vorst : 9 uur / week (wo 13u30-17 u /do 16-19u / za 10u-12u) Uitleenpost St.-Gillis : 6 uur / week (di 16-19 u / wo 14u-17u / 1 za / mnd :1012u) Reglement van de gebruiker De bibliotheek beschikt over een goedgekeurd bibliotheekreglement. (zie bijlage). Automatisering De netwerkinfrastructuur, alsook de perifere en centrale apparatuur werden in de loop van 1999-2000 volledig omgeschakeld. Het ethernetnetwerk wordt beheerd met behulp van vier centrale servers. Zij dienen respectievelijk voor het bibliotheeksysteem (Vubis), file and print serving, cd-romserving en als proxy-server. Zij hebben als besturingssyteem Windows NT. Er zijn vier types van werkstation, al naargelang de bestemming of de eindgebruiker, met name « personeel » (25), « publiek » (16), « multimedia » (6) en « mobiel » (1). De bibliotheek heeft een eigen website, www.hob.be, via dewelke de bibliotheekcatalogus online geraadpleegd kan worden. Uitbreidingsactiviteiten De HOB speelt een wezenlijke rol in de culturele uitstraling van Nederlandstalig Brussel. Als één van de scharnierpunten in het overleg over de literaire bedrijvigheid in de stad en als organisator van het Literair Salon draagt de HOB fundamenteel bij tot een belangrijk facet van het kunstleven. Door de jaarlijkse organisatie van de bibliotheekweek en de jeugdboekenweek tracht de bibliotheek haar werking naar nieuwe doelgroepen te verruimen.
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 Ook rekent de HOB leesbevorderingsprojecten, afgestemd op het stimuleren van het leesplezier en hoofdzakelijk gericht op kinderen in het Nederlandstalige onderwijs met een andere thuistaal, tot een primordiale opdracht. De bibliotheek hecht ook veel belang aan samenwerking met Brusselse initiatieven (centrum Derde Leeftijd, basiseducatie, vzw Foyer, scholen, etc.) en tracht deze op intensieve wijze bij de werking te betrekken. Ontsluiting In de volwassenenafdeling zijn de informatieve media (boeken, video, cd-rom) ontsloten en opgesteld via het SISO-systeem (schema voor de indeling van de systematische catalogus voor openbare bibliotheken). Voor muziekdragers wordt het systeem van het Nederlands Bibliotheek- en Lectuurcentrum gehanteerd. De fictiewerken zijn in de regel opgesteld op naam van de auteur. In de jeugdafdeling worden informatieve media opgesteld volgens het ZIZO-systeem (Zonder Inspanning Zoeken). Jeugdfictie wordt opgesteld volgens leeftijdscategorie opgesteld op naam van de auteur. Als voormalige COB werkt de HOB eveneens mee aan de invoer in de Vlaamse Centrale Catalogus. De bibliotheek levert ook de nodige expertise in het kader van het Vlacc-II project. Werkingsresultaten De werking van de bibliotheek kende in de afgelopen jaren een gestage groei. Van bij de oprichting in 1977 nam het aantal leners toe van 3.018 tot 24.756 leners. Het aanbod aan media groeide van 61.530 tot 234.022 eenheden. Het aantal uitleningen steeg in de betrokken periode van 97.292 naar 732.739 uitleningen. Een meer uitgebreid overzicht van de werkingsresultaten van de bibliotheek is opgenomen in de bijlagen bij dit beleidsplan. Daarenboven blijkt uit vergelijkende gegevens met betrekking tot de werkingsresultaten van de gemiddelde Vlaamse openbare bibliotheek dat de investeringen in collecties goed renderen en dat de HOB een groot publieksbereik heeft. 2. STERKTE-ZWAKTEANALYSE Sterktes : Centrale ligging van de hoofdbibliotheek, makkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer, goede openingsuren.
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 Druk bezochte hoofdbibliotheek met gemiddeld 9.400 bezoekers per week, waardoor de HOB met voorsprong de drukst bezochte Nederlandstalige culturele instelling in Brussel is.-
8 De vrije tijd waarover mensen beschikken neemt toe, evenals de vraag naar betrouwbare informatie.
Laagdrempelige toegang en aanvaardbare tarieven.
Het uitgebreide netwerk aan organisaties en verenigingen op het vlak van onderwijs, cultuur, welzijn en gezondheid waarover de Vlaamse gemeenschap in Brussel beschikt en waarmee een partnership kan opgebouwd worden om gezamenlijk projecten te organiseren.
Ruim, gevarieerd en kwalitatief aanbod, verscheidenheid van dragers.
De recente uitbouw van netwerken, o.a. het SBB en het Vlaamse netwerk, beheerd door het VCOB.
Vormelijke en inhoudelijke ontsluiting die door commerciële aanbieders niet geëvenaard wordt.
Een meertalige, interculturele en internationale omgeving die kan bijdragen tot een grotere diversiteit en kwaliteit van dienstverlening en aanbod.
Reeds goede naambekendheid, wat blijkt uit het bibliotheekgebruik en onderzoek.
Technologisch behoorlijk uitgebouwd. Deskundig personeel met inzet van vele vrijwilligers. Zwaktes : De infrastructuur is nu nog moeilijk of niet toegankelijk voor minder mobiele en gehandicapte personen, maar zal in de toekomst worden uitgebreid, inclusief aangepaste infrastructuur voor minder mobiele personen. Ontoereikende personeelsbezetting waardoor een aantal noodzakelijke organisatorische ingrepen niet gerealiseerd kunnen worden (baliebezetting, informatiebemiddeling, ontwikkeling nieuwe vormen van dienstverlening,
). Ontbreken van specifieke deskundigheid voor bepaalde opdrachten (bijvoorbeeld informaticus, educatief medewerker). Lage bevolkingsdensiteit, vooral weinig kinderen, in de onmiddellijke omgeving van de hoofdbibliotheek Afdelingen (jeugdbibliotheek / filiaal / uitleenpost) die zich onvoldoende kunnen profileren, waardoor het publieksbereik in verhouding laag ligt. Het communicatieprobleem in een meertalige omgeving waarvoor extrainspanningen vereist zijn. Kansen : De voorziene uitbreiding van de infrastructuur van de bibliotheek. De bereikbaarheid van de bibliotheek wordt groter door de inschakeling van nieuwe informatietechnieken. Recente ontwikkelingen op het vlak van de informatieen communicatietechnologie nopen bibliotheken zich te positioneren in het informatielandschap.
Bedreigingen : « Ontlezing » vindt plaats bij vrijwel alle bevolkingsgroepen. Voorlopig vertaalt deze trend zich niet in de werkingsresultaten van de HOB, maar gezien de ervaring van vele bibliotheken, krijgt wellicht ook de HOB hiermee te maken. De toename van « commerciële » spelers op de markt, waardoor toegang tot bepaalde informatie belemmerd wordt of slechts tegen een hoge prijs beschikbaar is, zoals de problematiek van auteurs- en kopieerrechten.
3. VISIE De Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek is een culturele, en kennis- en informatieverstrekkende basisvoorziening. Zij stimuleert iedereen, zowel individueel als in groep, om met vragen op het vlak van kennis, cultuur, informatie en ontspanning naar de bibliotheek te komen. De bibliotheek bemiddelt actief bij de beantwoording van deze vragen. (= missie) Aanbod : multimediaal en virtueel De openbare bibliotheek is de plaats bij uitstek waar oude en nieuwe waarden in een overzichtelijke context aangeboden worden: stimulering van de traditionele boeken leescultuur wordt gekoppeld aan een infrastructuur van technologisch nieuwe informatietechnieken die voor alle burgers bereikbaar is. Naast het courante aanbod aan gedrukte en audiovisuele media, dient de bibliotheek zich te ontwikkelen tot virtuele bibliotheek met nieuwe vormen van digitale dienstverlening op afstand. De groei van cultuur- en kennisuitingen in zowel papieren als digitale vorm vraagt om nieuwe keuzen en investeringen. Kwaliteit moet hierbij primeren op kwantiteit.
9 Laagdrempelig Door haar lage drempel is de bibliotheek bij uitstek de geschikte ontmoetings- en studieplaats. De kenniswereld krijgt steeds meer de contouren van een « global village ». De bibliotheek dient te voorkomen dat de toegang tot informatie uitsluitend geldt voor diegenen die over de nodige kennis en middelen beschikken om hun weg te vinden in de informatietoevloed. Samenwerking Strategische samenwerkingsverbanden met andere publieke informatieverstrekkers, zoals bijvoorbeeld in het kader van het Vlaams Communicatiecentrum, maken investeringen in nieuwe communicatienetwerken maximaal nuttig. Hierdoor wordt de informatie naar het brede publiek beter ontsloten en breder toegankelijk gemaakt. Een performante organisatie Om te komen tot een optimaal informatieaanbod en een effectieve informatiebemiddeling, alsook om redenen van efficiency, dringt een grondige herstructurering van de organisatie zich op. Dit geldt zowel voor de interne organisatie van de HOB als voor de inpassing van de HOB in een ruimer netwerk, zoals het Brusselse netwerk van openbare bibliotheken (SBB) en het Vlaamse bibliotheeknetwerk beheerd door het Vlaams Centrum voor openbare Bibliotheken (VCOB).
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 in het streekgericht bibliotheekbeleid, alsook in het ruimere Vlaamse netwerk van openbare bibliotheken. filialen organiseren in die gemeenten waar - voorlopig geen gemeentelijk initiatief tot stand komt. de collecties en dienstverlening van de hoofdbibliotheek afstemmen op een groter doelpubliek.
4.2. De bibliotheek uitbouwen als centrum voor informatievoorziening en kennisbevordering het informatieaanbod beter afstemmen op de wensen en behoeften van de gebruiker. de virtuele bibliotheek ontwikkelen zodat de beschikbare informatie beter ontsloten wordt en het zoekproces vereenvoudigd. de eerstelijnsinformatiediensten in het kader van het Vlaams Communicatiecentrum uitbouwen samen met andere actoren, waarbij de informatieproducten en informatiebemiddeling van de diverse actoren binnen het communicatiecentrum op elkaar afgestemd worden. het collectiegebruik stimuleren, zowel voor uitlening als voor raadpleging. de kwaliteit van de informatiebemiddeling verhogen.
Voortrekkersrol Ten aanzien van de Brusselse openbare bibliotheken wil de HOB een voortrekkersrol op zich nemen, waar allerlei proefprojecten en initiatieven uitgetest worden, vooraleer ze via het streekgericht bibliotheekbeleid toegepast worden bij de Brusselse openbare bibliotheken. De gebruiker centraal De HOB dient als Vlaamse culturele instelling zich eveneens breed open te stellen voor alle anderstalige stadsbewoners. Het is tevens aangewezen dat beter geanticipeerd wordt op de wensen en inducties van de (potentiële) gebruikers, zodat aanbod en dienstverlening van de bibliotheek meer vanuit de gebruiker bedacht worden.
4.3. De educatieve omkadering van de bibliotheek versterken de mogelijkheden van de bibliotheek beter bekend maken bij een ruimer publiek. het levenslang leren stimuleren en ondersteunen. doelgroepen die thans moeilijk benaderd worden actief betrekken bij de bibliotheekwerking. de zelfredzaamheid van de gebruikers bevorderen. 4.4. Het cultureel aanbod van de HOB verruimen en de cultuurparticipatie stimuleren het cultureel aanbod breed bekend maken.
4. ALGEMENE EN CONCRETE DOELSTELLINGEN
de leescultuur bevorderen.
4.1. Het Brusselse bibliotheeknetwerk vervolledigen
het leesplezier stimuleren.
De hoofdbibliotheek en de uitleenposten van de HOB vormen samen een organisatorisch netwerk dat zich inpast
samenwerken met culturele organisaties en VGCdiensten.
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 4.5. De ontmoetingsfunctie bevorderen De bibliotheek is een « open huis ».
10 ners van het Brussels hoofdstedelijk gewest, maar ook op alle personen die in Brussel school lopen of werken.
Het sociaal-culturele weefsel verstevigen.
2. De bibliotheek als centrum voor informatievoorziening en kennisbevordering
4.6. Zorgdragen voor het cultureel erfgoed
Het afstemmen van het informatieaanbod en de dienstverlening op de wensen en behoeften van de gebruiker, door de collecties samen te stellen op basis van volgende gegevens :
documentaire, audiovisuele en digitale informatie over Brussel aanbieden. documentaire, audiovisuele en digitale informatie van belang voor de Vlaamse/Nederlandstalige cultuur aanbieden.
- gegevens over het effectieve gebruik van de collectie;
4.7. De gebruikersfaciliteiten verhogen
- gegevens verkregen via gebruikerspanels die rond diverse onderwerpen latente behoeften signaleren en nieuwe thema's formuleren.
de bibliotheek ruim toegankelijk maken voor iedereen. 4.8. Samenwerken als basisvoorwaarde samenwerkingsreflex onder de bibliotheekmedewerkers stimuleren. actief samenwerken met de andere actoren in het bibliotheekwerk, zoals SBB en VCOB.
- gegevens gebaseerd op de resultaten van gebruikersonderzoek;
Belangrijk uitgangspunt blijft echter een universeel media-aanbod te realiseren, dat zowel beantwoordt aan kwalitatieve als kwantitatieve criteria. actieve partner zijn binnen het geheel van het communicatiecentrum:
5. BELEIDSINSTRUMENTEN EN MIDDELEN
- afspraken maken met de diverse actoren van het Vlaams communicatiecentrum, zodat collecties en dienstverlening inzake de eerstelijnsinformatiediensten optimaal op elkaar afgestemd worden.
5.1. Acties
- uitbouw van de eigen informatiedienst binnen het geheel van het communicatiecentrum.
1. De uitbouw van het bibliotheeknetwerk : bibliotheekvoorzieningen organiseren in gemeenten zonder « eigen » bibliotheek. De beleidsoptie van de VGC gaat uit van het principe dat elke gemeente over een eigen openbare bibliotheekvoorziening beschikt. In die gemeenten die voorlopig niet in staat zijn een eigen gemeentelijke bibliotheek te organiseren, organiseert de HOB als eerste opstap een filiaal, op voorwaarde dat de gemeente bereid is hierin te investeren. Het is aangewezen dat de forfaitaire toelage van de Vlaamse Gemeenschap aan de Vlaamse Gemeenschapscommissie verhoogd wordt in verhouding tot de uitbreiding van het werkgebied van de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek. De rol van de hoofdbibliotheek versterken De hoofdbibliotheek moet qua collecties en dienstverlening voldoende uitgerust zijn om een doelpubliek van circa 100.000 gebruikers te verzorgen. Als hoofdstedelijke instelling is de werking niet enkel afgestemd op de inwo-
Het ontwikkelen van de virtuele bibliotheek Nauw aansluitend op het VCOB-beleid zal de HOB mede vorm geven aan de virtuele bibliotheek. Een geïntegreerde informatievoorziening, waarbij diverse en uiteenlopende informatiebronnen via één zoekproces ontsloten kunnen worden, dient de informatierol van de bibliotheek te versterken. het gebruik van de collecties stimuleren - grotere integratie van het aanbod, ongeacht de drager, zodat de samenhang van de collecties beter tot uiting komt; - de creatie van digitale werkplekken, verspreid over de diverse afdelingen van de bibliotheek; - de creatie van « stille ruimten » als individuele werkplek en ruimten voor « groepswerk ». - bepaalde onderdelen van het jongerenaanbod integreren in de afdeling voor volwassenen;
11 Verhoging van de kwaliteit van de informatiebemiddeling - aangepaste training met regelmaat organiseren, waardoor de bibliotheekmedewerkers beter ondersteund worden in hun informatiebemiddelende rol; - informatie op maat verstrekken door het aanbieden van informatiepakketten afgestemd op veel voorkomende vragen bij de gebruikers; - de zelfredzaamheid van de gebruiker bevorderen door aangepaste zoekstrategieën aan te bieden. 3. De educatieve functie van de bibliotheek De mogelijkheden van de bibliotheek beter bekend maken bij een ruimer publiek door met regelmaat introductiebezoeken voor scholen en organisaties uit het sociaal-culturele werk te organiseren. het levenslang leren stimuleren en ondersteunen door : - een aangepast aanbod uitbouwen zoals de educatieve wegwijzer, cursussen en leermateriaal, etc. - gespecialiseerde infopunten rond breedmaatschappelijke onderwerpen met regelmaat organiseren, bij voorkeur in samenwerking met professionele organisaties op het terrein; - het organiseren van cursussen die in het verlengde van de bibliotheekwerking liggen; doelgroepen die thans moeilijk benaderd worden, betrekken bij de bibliotheekwerking, bv. laaggeschoolden, vluchtelingen - aangepaste introductiebezoeken organiseren
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 De leescultuur bevorderen door : - literaire activiteiten in het kader van het « Literair salon » te organiseren - een podium bieden aan organisaties die literaire activiteiten wensen te organiseren - meewerken aan activiteiten zoals de bibliotheekweek, jeugdboekenweek, Impac-literatuurprijs,
). - meewerken aan belangrijke literaire evenementen in de hoofdstad Het leesplezier stimuleren - verteluurtjes organiseren - projecten opzetten, op de eerste plaats gericht op kinderen en jongeren uit het Nederlandstalige onderwijs met een anderstalige achtergrond. samenwerken met culturele organisaties en VGCdiensten - in samenwerking tentoonstellingen organiseren in de bibliotheek - inspelen op gelegenheidsprojecten 5. De ontmoetingsfunctie bevorderen de bibliotheek uitbouwen tot een « culturele boulevard » met ruimte voor informeel contact zoals een bibliotheekcafé, bij voorkeur met een buitenterras, aangepaste zithoeken en ontspanningshoeken, eventueel ingepast binnen het totaalconcept van het Communicatiecentrum;
- specifieke vormen van dienstverlening ontwikkelen op maat van de doelgroep
een platform bieden aan actoren uit het Brusselse sociaal-culturele veld, door het bieden van faciliteiten voor tentoonstellingen, lezingen,
;
de zelfredzaamheid van de gebruikers bevorderen door een overzichtelijke opstelling en doelmatige ontsluiting van het media-aanbod, alsook door het vereenvoudigen van de zoekprocessen.
de bibliotheek op zondag openen, waardoor meer mogelijkheid wordt gecreëerd tot ontmoeting en ontspanning en tevens wordt bijgedragen tot het verlevendigen van de binnenstad.
4. De culturele functie van de bibliotheek : het cultureel aanbod breed bekend maken, door o.m. : - folders over culturele evenementen te verspreiden - aangepaste bibliotheekvitrines te maken n.a.v. belangrijke culturele evenementen - informatietafels rond actuele tentoonstellingen, theater, dans- en muziekopvoeringen, etc. te organiseren
6. Zorg dragen voor het cultureel erfgoed het aanbieden en bewaren van alle belangrijke werken van de Nederlandse literatuur, met het accent op de Vlaamse literatuur, alsook van werken die van belang zijn voor de Vlaamse geschiedschrijving in het algemeen en voor de Brusselse in het bijzonder; het verder uitbouwen van de collectie « Nederlands werk in vertaling », zodat ook anderstaligen kennisnemen van het Nederlandse literaire werk;
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
12 afspraken maken in het kader van het streekgericht bibliotheekbeleid met het Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel omtrent het bewaren van bepaalde werken. 7. De gebruikersfaciliteiten verhogen de tarifering van de dienstverlening diversifiëren met een onderscheid tussen enerzijds de basisdiensten (lenen, raadplegen) en anderzijds de comfortdiensten (reserveren, interbibliothecair leenverkeer,
). De prijs van de basisdiensten, evenals de dienstverlening voor bijzondere doelgroepen, wordt zo laagdrempelig mogelijk gehouden, met dien verstande dat de uitlening van boeken gratis blijft; de uitleen- en raadpleegfaciliteiten verhogen door interactieve diensten aan te bieden op de website van de bibliotheek; de toegankelijkheid verhogen voor fysiek gehandicapten, zoals minder mobiele personen en blinden; de openingsuren vaststellen in functie van een maximaal publieksbereik. De openingsuren van de jeugdbibliotheek verruimen. 8. Samenwerken als basisvoorwaarde de interne organisatie van de bibliotheek aanpassen, zodat de onderlinge samenwerking bevorderd wordt. meewerken aan projecten van het Brussels streekgericht bibliotheekbeleid, waarbij de HOB een centrale rol vervult op het vlak van de netwerkvorming 5.2. Beheer Als inrichtende overheid van de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek keurt de Vlaamse Gemeenschapscommissie het beleidsplan en de jaarlijkse actieplannen goed. Het beheersorgaan, samengesteld op basis van art. 9 C van het Cultuurpactdecreet, heeft een algemene adviserende bevoegdheid ten aanzien van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Het beheersorgaan is eveneens verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleidsplan en de jaarlijkse actieplannen. 5.3. Middelen Om de beleidsdoelen te realiseren zal de Vlaamse Gemeenschapscommissie voorzien in het nodige personeel en in de nodige middelen.
13
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
Financiën VGC Ontwerp-begroting 2003: bibliotheekwerking Omschrijving
Uitgaven VGC
Toelage Vlaamse Gemeenschap
EUR
EUR
Personeel Voor de eigen bibliotheekvoorzieningen en het streekgericht bibliotheekbeleid : brutosalarissen, vergoedingen voor verplaatsingskosten, premies voor verzekering arbeidsongevallen
1.415.000,00
SBB 200.000,00 HOB 700.000,00
1.000,00 252.000,00
SBB 100.000,00
Werkingskosten Reis- en verblijfkosten Werking Streekgericht bibliotheekbeleid Overdrachten Subsidies voor automatisering aan gesubsidieerde openbare bibliotheken Subsidies aan vrije openbare bibliotheken Subsidie voor huur bibliotheekinfrastructuur Subsidies gemeentelijke initiatieven inrichting OB's Subsidie aan vzw HOB Schuld intresten en aflossingen van leningen TOTAAL
94.000,00 11.200,00 30.000,00 25.000,00 322.000,00 16.000,00 2.166.200,00
Omschrijving
EUR
Infrastructuur Gebouw (huur, lasten, onroerende voorheffing)-
524.000,002
Energie
25.000,00
Onderhoud
15.250,00
TOTAAL
564.250,00
1.000.000,00
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 Evolutie van de uitgaven in de periode 2004-2005 Voor de jaren 2004 en 2005 worden de uitgaven verhoogd in functie van : 1° de decretale verplichtingen, 2° de eventuele indexverhogingen, 3° nieuw op te richten filialen, en 4° de implementatie van nieuwe of bijzondere projecten. De concrete uitgaven worden jaarlijks op basis van het actieplan vastgesteld. Huisvesting De VGC nam recent de beslissing tot het volledig verwerven van het Monnaie House, waarin momenteel op een aantal verdiepingen reeds de publieksdiensten van de volwassenenafdeling zijn ondergebracht. In het voorliggend voorstel is een drastische uitbreiding van de bibliotheekruimte voorzien die gefaseerd zal verlopen in de eerstvolgende jaren. De uitbreidings- en renovatiewerken gaan wellicht de eerstkomende tijd een enorme impact gaan hebben op de werking van de bibliotheek, wat aanleiding kan geven tot het bijsturenvan het beleidsplan. De uitbreidingsplannen zullen in de mate van het mogelijke rekening houden met : Meer ruimte voor : - de front office-activiteiten zoals de jeugdbibliotheek, de muziekafdeling, de anderstalige fictie, het uitleencentrum, de kranten- en tijdschriftenhoek, een tentoonstellingsruimte, een bibliotheekcafé en voor de inrichting van aangepaste werkplekken (stille plekken en plekken voor groepswerk) - de back office-activiteiten, zoals kantoren, lokalen voor de mediaverwerking, kantinec
Sommige ruimten of functies kunnen gedeeld worden met de andere bewoners van het gebouw. de toegankelijkheid verhogen voor minder mobiele personen. de bibliotheekinrichting herdenken zodat meer samenhang gecreëerd wordt tussen de diverse media, met specifieke aandacht voor de aanwezigheid van inlichtingenbalies op alle afdelingen;
14 de mediacollecties doelmatiger opstellen, vooral van de informatieve afdeling, met bijzondere aandacht voor de integratie van werkplekken; de werking van het uitleencentrum optimaliseren door het voorzien van een aparte inschrijf- en klachtenbalie, een geïntegreerd beveiligingssysteem, evenals het uitleencentrum te voorzien op de integratie van de zelfuitleenbalies. Automatisering het aanpassen en uitbreiden van 1° de bekabeling 2° de actieve en passieve netwerkcomponenten, 3° de centrale en perifere hard- en software, in functie van de infrastructurele noodwendigheden; bijzondere aandacht verlenen aan een ergonomische integratie van werkstations in de ruimtes die zowel voor back office- als front office-activiteiten bestemd zijn. Belangrijk hierbij is het scheppen van digitale werkplekken voor de bibliotheekgebruiker; de besturings- en toepassingssoftware up to date houden; een implementatie van nieuwe of van een bijgewerkte versie van de huidige bibliotheeksoftware. Het is vanzelfsprekend dat deze evolutie wordt ingepast binnen de haalbaarheid van de Vlacc II-ontwikkelingen; een dienst bibliotheektechnologie uitbouwen die de permanentie en de voortgang van de automatiseringsprojecten garandeert; interactieve diensten op de website uitbouwen. Vlaams informatienetwerk De HOB verleent haar medewerking aan de uitbouw van de Vlaamse Centrale Catalogus (Vlacc1) en stelt eveneens de nodige expertise ter beschikking bij de ontwikkeling en uitbouw van het nieuwe project van centrale catalogus (Vlacc2). Personeel In 2002 worden bijkomend 2,5 VTE aangeworven. De tijdelijke halftijdse functie van gevangenismedewerker wordt eveneens omgezet in een statutaire functie. Er wordt naar gestreefd om de goedgekeurde personeelsformatie (zie bijlage) naargelang de behoeften en de middelentoewijzing in de periode 2003-2005 gefaseerd in
15 te vullen. Doelstelling is om op het einde van dit beleidsplan te beschikken over een volledig ingevulde formatie, met het vereiste evenwicht tussen de A- en B-niveaus enerzijds en de C- en D-niveaus anderzijds. Vrijwillige medewerkers worden ook in de toekomst bij de bibliotheekwerking betrokken. De bibliotheek beoogt een actieve inzet van (nieuwe) vrijwilligers in een aantal bibliotheekprojecten op het vlak van de leesbevordering.
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 Halverwege de eerste beleidsperiode, medio 2004, onderwerpt het beheersorgaan het beleidsplan aan een kritische evaluatie, en wordt het beleidsplan zo nodig bijgestuurd.
Voor de verdere timing, zie bijgevoegd schema 2002
Interne organisatie en personeelsbeleid In overleg met de directie Personeel van de VGC worden nieuwe functieprofielen vastgelegd, met aandacht voor de vereiste (bibliotheek)competenties. De individuele competenties van alle medewerkers dienen maximaal bij te dragen tot de realisatie van de organisatiedoelstellingen. Specifieke evaluatiesystemen voor baliemedewerkers worden ontwikkeld, alsook aangepaste vormingsmogelijkheden voorzien; Een regelmatig bijgestuurde proactieve planning inzake vorming en bijscholing (in overleg met opdrachthouder Vorming van de VGC); De diverse werkprocessen van de bibliotheek worden doorgelicht en bijgestuurd.
6. AFSPRAKEN ROND IMPLEMENTATIE, EVALUATIE EN BIJSTURING Het voorliggend beleidsplan gaat in op 1 januari 2003. Het beheersorgaan van de bibliotheek adviseert in het najaar het actieplan voor het komende jaar dat vervolgens aan de VGC voorgelegd wordt. De VGC voorziet de nodige middelen ter uitvoering van de jaarlijkse actieplannen. Het beheersorgaan evalueert de uitvoering van het jaarlijkse actieplan op basis van een werkingsverslag.
01.10.2002
beleidsplan bij de Vlaamse Gemeenschap indienen
30.11.2002
goedkeuring door Vlaamse Gemeenschap
15.12.2002
actieplan en begroting 2003 bij Vlaamse Gemeenschap indienen 2003
01.01.2003
start looptijd eerste beleidsplan
15.12.2003
actieplan en begroting 2004 bij Vlaamse Gemeenschap indienen 2004
01.06.2004
werkingsverslag 2003 en financiële afrekening bij Vlaamse Gemeenschap indienen
01.06.2004
aanvang tweede helft looptijd beleidsplan en evaluatie van eerste helft looptijd beleidsplan door Vlaamse Gemeenschap
01.09.2004
door Vlaamse Gemeenschapscommissie goedgekeurde bijsturing van beleidsplan bij Vlaamse Gemeenschap indienen
15.12.2004
actieplan en begroting 2005 bij Vlaamse Gemeenschap indienen 2005
01.06.2005
werkingsverslag 2004 en financiële afrekening bij Vlaamse Gemeenschap indienen
01.10.2005
tweede beleidsplan indienen
_________________
bij
Vlaamse
Gemeenschap
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 BIJLAGEN 1. ADVIES VAN HET BEHEERSORGAAN MET BETREKKING TOT HET BIBLIOTHEEKBELEIDSPLAN HOOFDSTEDELIJKE OPENBARE BIBLIOTHEEK EN HET BELEIDSPLAN STREEKGERICHT BIBLIOTHEEKBELEID De vzw Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek heeft op haar Algemene Vergadering van 3 juli 2002 de beleidsplannen van de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek en het Streekgericht Bibliotheekbeleid besproken, teneinde hierover advies uit te brengen aan de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
16 nodige initiatieven te ontwikkelen voor de Brusselse openbare bibliotheken zodat de basisopdracht van het Communicatiecentrum op het vlak van informatie en communicatie lokaal versterkt wordt. Met voorbehoud van bovengenoemde opmerkingen wenst de vzw Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek het beleidsplan inzake de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek en het Streekgericht Bibliotheekbeleid gunstig te adviseren. Brussel, 3 juli 2002.
De vzw Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek onderschrijft de grote lijnen van beide beleidsplannen, maar maakt evenwel volgende opmerkingen bij het beleidsplan inzake het Streekgericht Bibliotheekbeleid : 1.1. Het beheer van het Streekgericht Bibliotheekbeleid De Vlaamse Gemeenschapscommissie is de inrichtende overheid van het Streekgericht Bibliotheekbeleid. In uitvoering van het convenant dat tussen de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie afgesloten werd, dienen alle Brusselse gemeenten met een door de Vlaamse Gemeenschap gesubsidieerde openbare bibliotheek actief betrokken te worden bij het Streekgerichte Bibliotheekbeleid. De vzw HOB adviseert bijgevolg eveneens een vertegenwoordiging namens de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek op te nemen in de adviesraad Streekgericht Bibliotheekbeleid. De Vlaamse Gemeenschapscommissie stelt het beleid van het Streekgericht Bibliotheekbeleid vast en is eveneens bevoegd voor de uitvoering ervan. De vzw adviseert evenwel de verantwoordelijkheid voor de dagelijkse werking van het Streekgericht Bibliotheekbeleid toe te wijzen aan de vzw HOB. De werking van de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek en het Streekgericht Bibliotheekbeleid zijn om redenen van efficiëntie dermate verweven, dat het onttrekken van de verantwoordelijkheid over de dagelijkse werking van het Streekgericht Bibliotheekbeleid aan de vzw HOB, de functionaliteit van de werking van beide eenheden ernstig zou hypothekeren. 1.2. Concrete doelstellingen van het Streekgericht Bibliotheekbeleid De vzw HOB adviseert dat het Streekgericht Bibliotheekbeleid eveneens de opdracht toegewezen krijgt om in het kader van de bestuurlijke openbaarheid een coördinerende rol te vervullen voor de gemeentelijke openbare bibliotheken. Het Streekgericht Bibliotheekbeleid dient in samenhang met het toekomstige communicatiecentrum de
Hugo WECKX voorzitter
2. HET BIBLIOTHEEKREGLEMENT 1. De Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek is een instelling van de Vlaamse Gemeenschapscommissie van het Brussels hoofdstedelijk gewest. De bibliotheek is vrij toegankelijk voor iedereen Inschrijven 2. Om materiaal te lenen en om gebruik te maken van bepaalde bibliotheekdiensten, moet u ingeschreven zijn. U wordt ingeschreven op voorlegging van de identiteitskaart en tegen betaling van een jaarlijkse bijdrage. Onder de 18 jaar is de inschrijving gratis. Jongeren tot de leeftijd van 14 jaar kunnen in de regel uitsluitend gebruik maken van de jeugdbibliotheek.De bibliotheek vraagt een waarborgsom als u uw vaste woonplaats in het buitenland hebt. Deze waarborgsom krijgt u terug bij het beëindigen van uw lidmaatschap. 3. De geldende lidmaatschaps- en waarborgbedragen zijn opgenomen in het Tarievenblad. Bibliotheekpas 4. Bij inschrijving ontvangt u een bibliotheekpas. Deze pas is strikt persoonlijk. Bij verlies of diefstal van de pas moet u onmiddellijk aangifte doen bij de bibliotheek. Een nieuwe bibliotheekpas kan tegen betaling verkregen worden (zie Tarievenblad). 5. Adreswijzigingen moet u onmiddellijk meedelen aan de bibliotheek. 6. Met de bibliotheekpas kunnen ook materialen geleend worden uit de jeugdbibliotheek. In de jeugd-
17 bibliotheek gelden andere uitleenvoorwaarden, opgenomen in de folder « De spelregels van de jeugdbibliotheek ». 7. De bibliotheekpas kan geblokkeerd worden als u boete heeft openstaan en/of als u de jaarlijkse bijdrage niet betaald hebt. Ter plaatse raadplegen 8. U kunt de bibliotheekcollectie gratis raadplegen. Voor bepaalde bibliotheekdiensten kan een vergoeding gevraagd worden. Uitlenen 9. Maximum 14 werken kunnen tegelijkertijd uitgeleend worden. De uitleentermijnen, leen- en boetegelden zijn opgenomen in het Tarievenblad. De directie heeft het recht afwijkende uitleenregels te hanteren. 10. De lener kan bij het terugbrengen van de materialen zelf een formulier invullen met de gegevens van de teruggebrachte materialen. Het ingevulde formulier wordt gecontroleerd, ondertekend en afgestempeld door de baliebediende als bewijs dat de materialen effectief zijn ingeleverd. In andere gevallen zullen bij mogelijke betwisting de gegevens van de bibliotheekadministratie beslissend zijn. Verlengen van de uitleentermijn 11. Verlengen van de uitleentermijn met maximaal eenzelfde periode is mogelijk, indien het materiaal niet door een andere lener is gereserveerd. Aanvraag tot verlengen moet uiterlijk op de datum van terugbezorging gebeuren. Verlengen gebeurt enkel op uitdrukkelijk verzoek. Iedere verlenging geldt als een nieuwe uitlening, waarbij u opnieuw leengeld betaalt. Verlengen per telefoon gebeurt uitsluitend van dinsdag tot vrijdag tussen 10u00 en 12u00 of via de verlengmogelijkheid op www.hob.be. Te laat terugbrengen 12. Voor geleende werken die u te laat terugbrengt, betaalt u een boete (zie Tarievenblad). De boete wordt berekend per eenheid vanaf de eerste werkdag na overschrijding. De kosten voor het verzenden van de maningsbrieven zijn eveneens voor uw rekening. Indien u geen gevolg geeft aan de oproep, worden bestaande wettelijke middelen aangewend om het geleende materiaal terug te vorderen. Verlies, beschadiging, diefstal 13. U bent verantwoordelijk voor de werken die u met uw bibliotheekpas hebt geleend. Bij verlies, beschadiging
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 of diefstal moet u zowel de werken als de verwerkingskosten vergoeden (zie Tarievenblad). In geval van beschadiging blijft de bibliotheek steeds eigenaar van het materiaal. U moet de materialen nazien op beschadiging en volledigheid voor u ze leent. Als u tekorten vaststelt, verwittig dan het personeel. Zo niet bent u voor de schade verantwoordelijk. De bibliotheek kan nooit aansprakelijk gesteld worden voor schade aan apparatuur van leners. Reserveren 14. Het reserveren van materiaal dat in de bibliotheek is uitgeleend of het aanvragen bij andere bibliotheken van materiaal dat in de bibliotheek niet voorhanden is, is mogelijk tegen betaling (zie Tarievenblad). Informatie en begeleiding 15. U kunt voor informatie steeds een beroep doen op het personeel. Er wordt niet ingegaan op schriftelijke vragen om informatie. Slotbepalingen 16. De bibliotheekgebruiker verklaart zich akkoord met dit reglement en alle gebruiksvoorschriften van de bibliotheek. De bibliotheek behoudt zich het recht voor het 'reglement voor de gebruiker' aan te passen. Wijzigingen worden tenminste een maand vooraf in de bibliotheek aangekondigd. 17. Wie dit reglement niet respecteert, kan de toegang tot de bibliotheek ontzegd en het lidmaatschap ontnomen worden. 18. De directie zorgt eveneens voor de afhandeling van alle onvoorziene gevallen. Huisregels U mag de studiesfeer in de bibliotheek niet verstoren. Tassen, mappen en dergelijke horen thuis in de opbergkastjes bij de ingang. Wie voor studiedoeleinden zelf meegebrachte materialen nodig heeft, toont deze aan het personeel, zowel bij het betreden als bij het verlaten van de bibliotheek. Schade aan bibliotheekmeubilair en -apparatuur kan op de betrokkene verhaald worden. De bibliotheek kan niet aansprakelijk gesteld worden voor beschadiging of diefstal van persoonlijke voorwerpen.
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
18 In de bibliotheek mag u niet roken, eten of telefoneren. Dieren zijn niet toegelaten in de bibliotheek. Tarieven Lidmaatschap De bijdrage is één jaar geldig. Personen jonger dan 18 jaar zijn hiervan vrijgesteld Waarborg
5
25
Te betalen door personen zonder woonplaatsvermelding in België op de identiteitskaart of zonder recent attest van woonplaats (maximum 3 maand oud), uitgereikt door de gemeente. De waarborg wordt terugbetaald na het beëindigen van het lidmaatschap en enkel op voorlegging van het betaalbewijs. Duplicaat van de bibliotheekpas
2.5
Uitleentermijn, leen- en boetetarieven
Media boeken / strips / tijdschriften audiobooks / bladmuziek / dia's compact discs (per disc) videocassettes / dvd cd-roms taalcursussen
Uitleentermijn
Leengeld
3 weken 3 weken 3 weken 1 week 3 weken 3 weken
gratis gratis 0.5 1 1 1
Boete per dag
0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05
Het raadplegen van het internet is gratis. 3. WERKINGSRESULTATEN VAN DE HOOFDSTEDELIJKE OPENBARE BIBLIOTHEEK 1. Leners Evolutie van het aantal leners sinds de oprichting van de HOB :
1977
1980
1985
1990
1995
2001
3.816
6.657
12.478
18.021
21.343
24.756
19
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
Momenteel komt 53 % van de leners uit het Brussels hoofdstedelijk gewest. De verhouding mannen / vrouwen is nagenoeg gelijk. 1/3 van de leden is tussen de 15 en 24 jaar. Het aantal kinderen en jongeren onder de 14 jaar is in verhouding tot de gemiddelde Vlaamse bibliotheek laag : slechts 7 %. De leeftijdscategorie boven de 55 jaar vertegenwoordigt 6 %. 11 % van de leners heeft een buitenlandse nationaliteit. De bibliotheek biedt eveneens een aantal faciliteiten waarvoor geen lidmaatschap vereist is. Metingen tijdens testweken in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap tonen aan dat gemiddeld 188 bezoekers per uur de bibliotheek bezoeken, of 9.400 bezoekers per week. 2. Aanbod Eind 2001 bestond de collectie van de hoofdbibliotheek uit 213.756 eenheden. Gedrukte materialen
Fictieboeken non-fictieboeken, inclusief naslagwerken Jeugdboeken. Tijdschriften Documentatie Totaal
Audiovisuele media
57.082 82.169 22.857 397 1.862 164.367
cd volwassenen jeugd video's volwassenen
39.950 379 5.148 892
jeugd cd-roms overige (taalcursussen, documentatie, lp's, dia's) Totaal
1.261 1.725 49.399
De gedrukte media vertegenwoordigen drie vierde van de collectie. Een dvd-collectie is in opbouw. Evolutie van het media-aanbod (inclusief filiaal en uitleenpost) : 1977
1980
1985
1990
1995
2001
61.530
77.951
106.752
148.913
177.362
234.022
3. Uitleenresultaten In 2001 werden in de hoofdbibliotheek 560.889 uitleningen verricht. De uitleentermijn van 77.191 media
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
20 werd verlengd en 81.000 raadplegingen werden geregistreerd. Gedrukte materialen
Audiovisuele media
Fictieboeken non-fictieboeken, inclusief naslagwerken Jeugdboeken. Tijdschriften Documentatie
120.641
Totaal
317.428
cd's volwassenen
188.907 1.828
jeugd video's volwassenen
33.714 8.907
jeugd cd-roms overige (taalcursussen, documentatie, lp's, dia's) Totaal
145.361 51.426 / /
7.815 2.290 243.458
Het aandeel uitleningen van gedrukte materialen bedroeg 56 % tegenover 44 % audiovisuele media. 70 % van de uitgeleende fictieboeken is Nederlandstalig, bijna 20 % is Engelstalig. De overige 10% zijn in afnemende orde boeken in het Frans, Spaans en Italiaans en een aantal andere talen. Bij de cd's vertegenwoordigt pop 43 %, amusementsmuziek 21 %, klassieke muziek 15 % en wereldmuziek 7 %. Van de uitgeleende video's zijn 80 % speelfilms. Het aandeel van de uitleningen in de jeugdbibliotheek bedraagt 11 % van het totaal aantal uitleningen. Evolutie van de uitleningen, inclusief filiaal en uitleenpost : 1977
1980
1985
1990
1995
2001
97.292
158.838
321.481
459.902
533.852
732.739
4. Werkingsresultaten HOB versus de Vlaamse openbare bibliotheken Een lener van de HOB leent per jaar gemiddeld 29,6 media uit. In Vlaanderen is dit 31,4. In de HOB zijn per lener 9,4 media beschikbaar. In Vlaanderen is dit gemiddeld 14,0. Ieder werk wordt in de HOB gemiddeld 3,1 keer uitgeleend, in Vlaanderen slechts 2,2. De HOB bereikt op basis van het vastgestelde werkgebied (55.000 inwoners) 44,9 % leners. Het filiaal en de uitleenpost niet meegerekend bedraagt dit percen-
21
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
tage zelfs 58,6 %. In Vlaanderen ligt het publieksbereik gemiddeld op 27,3 %. 4. PERSONEELSFORMATIE Het hiernavolgende schema geeft een overzicht van het aantal functies per graad in de goedgekeurde personeelsformatie in februari 2002, alsook de invulling van de diverse functies op datum van 1 juni 2002. Personeelsformatie statutair personeel HOB functie
Invulling huidig kader naam
verschil
graad
aantal FTE
aantal FTE
hoofdbibliothecaris
A 121-122-123
1
Raeymaekers, Relinde
1
1
0
bibliothecaris
A111-112-113
3
Jennart, Nora (contr.) De Haeck, Dora
1 1
2
1
systeembeheerder
A111-112-113
1
0
1
hoofddeskundige (diensleider)
B211-B212
8
Verschaeren, Guido -
1
1
7
deskundige (ass.dienstleider)
B111-112-113
9
De Kerpel, Chris (contr.) Gebruers, Erika Jacquemyn, Bea Lekens, Leen Van Humbeeck, Cecile -
0,5 1 1 1 1
4,5
4,5
Bibliotheekassistent
C112-113
12
Angillis, Ingrid Callebaut, Ingrid De Ridder, Liesbeth Engelen, Jean Reubens, Heleen Roelandt, Els Seghers, Jacqueline Seys, Martine Vansumere, Raymond Vreven, Stefaan Goovaerts, Monika Paesbrugge, Gunnar Renders, Marie (contr.) Van den Abbeel, Isabel Van Hauwermeiren, Anne Van Houtte, Marleen
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5
13
-1
Medewerker
C111-112-113
5
Blyaert, Marc (DAC) Depauw, Hugo (GECO) Peeters, Dirk (GECO) Pletinckx, Eddy Saeys, Nadine (GECO) Schoemans, Peter (contr.) Theys, Hella (GECO) Verroken, Hendrik (GECO)
0,5 1 0,5 1 1 0,5 0,5 0,5
5,5
-0,5
Informaticamedewerker
C111-C112-C11
2
Assistent
D111 - 112
2
-
Berghman, Bernadette Leroy, Karen
0 0,5 1
1,5
FTE
2 0,5
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
22 5. BRUSSELS BIBLIOTHEEKPLAN Huidige situatie 1. De bibliotheekvoorzieningen van de VGC De Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek, zowel de hoofdbibliotheek als de afdelingen (filiaal en uitleenpost), vormen momenteel de bibliotheekvoorzieningen van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Huidig werkgebied op basis van het bibliotheekdecreet van1978: Hoofdbibliotheek : Filiaal Vorst : Uitleenpost Sint-Gillis :
werkgebied werkgebied werkgebied
46.000 inwoners 9.500 inwoners 4.500 inwoners
2. Gemeentelijke Openbare Bibliotheken a) Onderstaande gemeenten (9 / 19 gemeenten) beschikken over een erkende gemeentelijke Nederlandstalige openbare bibliotheek op basis van het bibliotheekdecreet van 1978 :
gemeente Anderlecht Brussel Etterbeek Evere Jette Schaarbeek Sint-Agatha-Berchem Sint-Pieters-Woluwe Watermaal-Bosvoorde
aantal inwoners 1 januari 2001 88.822 134.395 39.634 31.610 40.075 106.641 19.037 37.791 24.609
werkgebied 30% 26.647 40.319 11.890 11.063 12.023 31.992 5.711 11.337 7.383
b) Onderstaande gemeenten (4 / 19) dienen in de loop van 2002-2003 een erkenningsaanvraag in voor een gemeentelijke Nederlandstalige openbare bibliotheek.
gemeente Elsene Ganshoren Sint-Jans-Molenbeek Ukkel
aantal inwoners 1 januari 2001 72.898 19.861 72.380 74.668
werkgebied 15 % 10.935 5.958 10.857 11.200
23
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
c) Onderstaande gemeenten (6/19) hebben nog geen erkende openbare bibliotheek :
gemeente
aantal inwoners 1 januari 2001
Koekelberg Oudergem Sint-Gillis Sint-Joost-ten-Node Sint-Lambrechts-Woluwe Vorst
16.343 28.916 19.037 22.208 46.215 46.048
werkgebied 15 % 2.451 4.337 2.856 3.331 6.932 6.907
Beschrijving van de lokale bibliotheeksituatie : 1. Koekelberg Beschikt momenteel niet over een erkende bibliotheekvoorziening. Er is momenteel geen infrastructuur beschikbaar. De gemeente wil op termijn een eigen voorziening organiseren. In afwachting hiervan wenst zij een uitleenpost (al dan niet mobiel) van de HOB financieel te ondersteunen. 2. Oudergem Beschikt over een vrije openbare bibliotheek, uitsluitend erkend door de VGC. Huisvesting : Gemeenschapscentrum Den Dam. De gemeente ging tot nu toe niet in op de vraag om een eigen OB op te richten. De Franstalige openbare bibliotheek krijgt eveneens weinig of geen ondersteuning van de gemeente. 3. Sint-Gillis Uitleenpost van de HOB. = erkende openbare bibliotheekvoorziening Huisvesting : Gemeenschapscentrum De Pianofabriek. Er is geen financiële ondersteuning van de gemeente. De gemeente is wel bereid op termijn een gemeentelijke openbare bibliotheek op te richten. In afwachting hiervan wil zij de werking van de uitleenpost van de HOB financieel ondersteunen. Overleg hieromtrent vond plaats met de bevoegde schepen. 4. Sint-Joost-ten-Node Beschikt momenteel over geen enkele voorziening. Er is eveneens geen infrastructuur beschikbaar.
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
24
De bevoegde schepen wenst een bibliotheekvoorziening in zijn gemeente op te richten, bij voorkeur in de vorm van een bibliobus, als een mobiele uitleenpost. 5. Sint-Lambrechts-Woluwe Beschikt over een vrije openbare bibliotheek Huisvesting : Gemeenschapscentrum Op-Weule. Gesprekken met de gemeente over de oprichting van een eigen gemeentelijke openbare bibliotheek hadden tot nu toe geen resultaat. Vraag vanuit het gemeenschapscentrum om de bibliotheek te laten erkennen als afdeling van de HOB. De mogelijkheid tot financiële ondersteuning van de gemeente moet nog onderzocht worden. 6. Vorst Filiaal van de HOB. = erkende openbare bibliotheekvoorziening Huisvesting : Gemeenschapscentrum Ten Weyngaert De gemeente betoonde tot nu toe geen enkel initiatief tot de oprichting van een eigen OB, noch tot de ondersteuning van de bestaande uitleenpost van de HOB.
Voorstel van Brussels bibliotheeknetwerk :
in de loop van 2002-2003 worden de gemeentelijke openbare bibliotheken, opgenomen in de tabel onder pt. 2 b, erkend op basis van het vermelde werkgebied. 2. Bibliotheekvoorzieningen van de Vlaamse Gemeenschapscommissie de hoofdbibliotheek van de VGC, gelegen op het Muntplein, krijgt een fictief werkgebied toegekend van 100.000 inwoners. De hoofdbibliotheek sluit een overeenkomst af met de gemeenten die nog niet over een erkende openbare bibliotheek beschikken. Deze gemeenten zijn opgenomen in de tabel onder pt. 2 c. In deze overeenkomst wordt het volgende overeengekomen : de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek organiseert voor een periode van maximum drie jaar een uitleenpost in de betrokken gemeente, en dit in afwachting van de oprichting van een zelfstandige gemeentelijke openbare bibliotheek. De uitleenpost is per week 10 uur geopend. De jaarlijkse aangroei is vastgesteld op 500 titels. de gemeente betaalt een vergoeding voor de organisatiekosten van de uitleenpost. Deze vergoeding is afhankelijk van de lokale situatie en zal per gemeente geregeld worden. Zo kunnen kosten voorzien worden voor infrastructuur, collecties, werkingskosten (personeelskosten, verwerkingskosten media, uitleenadministratie, energie- en onderhoudskosten). De subsidiëring vanwege de Vlaamse Gemeenschap
1. Gemeentelijke openbare bibliotheken de toestand van de reeds erkende gemeentelijke openbare bibliotheken, opgenomen in de tabel onder pt. 2 a, blijft wat hun werkgebied betreft ongewijzigd.
De Vlaamse Gemeenschap kent op basis van het werkgebied van de uitleenposten in de betrokken gemeenten een forfaitaire toelage toe aan de VGC, die de VGC dient te investeren in de werking van deze bibliotheken.
_________________
25 Bijlage bij de VGC-Beleidsplannen 2003-2005 ADVIES van de VGC-advieswerkgroepen Kunsten en Volksontwikkeling inzake de VGC-beleidsplannen 2003-2005 Cultuur, Cultuurcentrum Brussel, Streekgericht Bibliotheekbeleid en Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek De VGC-advieswerkgroepen Kunsten en Volksontwikkeling, in vergadering op maandag 9 september 2002, hebben de VGC-beleidsplannen 2003-2005 Cultuur, Cultuurcentrum Brussel, Streekgericht Bibliotheekbeleid en Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek besproken, teneinde hierover een advies uit te brengen aan de Vlaamse Gemeenschapscommissie. De advieswerkgroepen doen volgende aanbevelingen. Met betrekking tot het beleidsplan Cultuur : binnen het cultuurbeleidsplan krijgen de Kunsten geen specifieke plaats toebedeeld : de relatie cultuur-kunst wordt onvoldoende uitgewerkt, de nationale en internationale positie van de kunsten in Brussel wordt te weinig benadrukt, de Cultuurwaardebon krijgt een te exclusieve plaats toebedeeld binnen het hoofdstuk cultuurparticipatie : ook andere middelen tot verhoging van cultuurparticipatie moeten uitgewerkt worden, enkele aandachtspunten dienen transversaal in alle algemene en concrete doelstellingen geïntegreerd te worden : cultuureducatie, samenspraak en overleg met andere Brusselse overheden en gemeenschappen (in hoofdzaak Franstalige gemeenschap), interculturaliteit in alle domeinen en op alle niveau's, over de rol van de advieswerkgroepen moet verder nagedacht worden : moeten de werkgroepen enkel advies verstrekken over individuele dossiers, of ook over het cultuurbeleid in het algemeen ? De werkgroepen moeten meer samenwerken en vaker informatie en meningen uitwisselen, zowel over individuele dossiers als over beleidszaken. Hiertoe moeten methodes ontwikkeld worden. de internationale functie van Brussel (o.a. hoofdstad van Europa) komt te weinig aan bod in het Cultuurbeleidsplan. een beleid dat aan de specifiek Brusselse situatie beantwoordt moet ontwikkeld worden inzake : - erfgoed (enkel Vlaams-Brussels erfgoed ? Wat met de andere in Brussel aanwezige gemeenschappen)
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1 - musea (enkel musea met Vlaams-Brusselse relevantie ? Wat met de andere in Brussel aanwezige gemeenschappen ?) - zelforganisaties (enkel Vlaams ?) Met betrekking tot het beleidsplan Cultuurcentrum Brussel : de ondersteuning van de Nederlandstalige bevolking en haar initiatieven als een vanzelfsprekendheid moet meer in de verf gezet worden, de rol van de vrijwilligers dient explicieter uitgewerkt : begeleiding, ondersteuning en opleiding blijven aan de orde. De « vrijwilliger-bestuurder » moet tevens gepositioneerd worden binnen « het gestuurd netwerk », het « procesmatige karakter » van het opbouwen van een relatie met de gemeente moet aangegeven worden, niet alleen de rol van het gemeenschapscentrum t.o.v. de realisatie van een plaatselijke bibliotheekvoorziening dient vermeld in de conclusies maar ook de samenwerking met de bestaande bibliotheekvoorziening, meer aandacht voor « interculturaliteit » vraagt een sterkere professionele omkadering van de gemeenschapscentra, binnen de algemene doelstelling « gemeenschapsvorming » blijft belangenbehartiging een belangrijk aandachtspunt, het verzelfstandigen van initiatieven naar andere sectoren moet vanuit de plaatselijke situatie benaderd te worden, de herschikking van de regio's dient in overleg met de gemeenschapscentra te gebeuren, voor personeelsleden in eigen beheer kan het VGCbeleid niet verantwoordelijk gesteld worden. Met betrekking tot het beleidsplan Streekgericht Bibliotheekbeleid en de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek : de advieswerkgroepen onderschrijven het advies van de Adviesraad Streekgericht Bibliotheekbeleid. Zij doen volgende aanbevelingen : de hoge kwaliteit van de HOB-werking dient bewaakt en verder uitgediept, de samenwerking van de HOB met de POB's bewaren met respect voor de eigenheid van de specifieke werking en aanpak.
STUK 250 (2001-2002) Nr. 1
26
De advieswerkgroepen brengen een gunstig advies uit over de VGC-beleidsplannen 2003-2005. Brussel, 9 september 2002. Joannes Van Heddegem, Voorzitter advieswerkgroep Kunsten Ivo Janssens, Voorzitter van de advieswerkgroep Volksontwikkeling
_________________
1002/0541 I.P.M. COLOR PRINTING ( 02/218.68.00
