Tien Eeuwen Eyiandt Flielandt

Tien Eeuwen Eyiandt Flielandt Orgaan van de Cultuurhistorische Vereniging Eyiandt Flielandt

Jaarvergadering Schenklngen Boekrecensles Witte de With H o l l a n d la C o m l t a t u s Molenstenen Jaaroverzlcht weer Ut e n T h u s

1 9 e j a a r g a n g , nr. 1 , m a a r t 2 0 0 9

Uitgave van de Cultuur Historische "Eylandt Flielandt" Negentiende

jaargang,

Vereniging

nummer 1

Maart 2009 Het blad verschijnt 3x per jaar, exclusief een jaarlijks

themanummer

Lidmaatschap € 12,= per jaar; buiten Vlieland € 14,= per jaar Bankrekeningnr.: 36.76.50.029 Correspondentie

adres:

E-mail: Telefoon :

H.F. Vugts Lutinelaan 33, 8899 BD Vlieland [email protected] 0562-453199

Bestuurssamenstelling:

Dagelijks

bestuur:

T.A. Renier-Willems A. Bruin-Kommerij H. de Wit Overige

voorzitter 0562-451660 Dorpsstraat 69, 8899 AD Vlieland secretaris 0562-451736 Postweg 1, 8899 BZ Vlieland penningmeester 0562-453381 Dorpsstraat 130, 8899 AN Vlieland

bestuursleden:

D. van der Veen H.F. Vugts Redactie:

J.E. Bakker H.F. Vugts Commissies: Gasten schilderen Vlieland/Vlielander

Tj. Bijtelaar-te Velde

Amateurs

Het auteurrsrecht/copyright van de inhoud van dit blad berust uitsluitend bij de Cultuur HistorischeVereniging "Eylandt Flielandt" te Vlieland. Wanneer artikelen de naam van een auteur dragen, berust het auteursrecht bij de auteur

Inhoudsopgave Maartnummer 2009

pagina

Jaarvergadering CHVEF

2

Jaarverslag van de CHV van april 2008-maart 2009

3

Van de penningmeester

4

Van de redactie

6

Schenkingen

6

Boekrecensie over de genealogie van een familie Visser

8

Witte de With, voor altijd de tweede?

12

Museum Tromp's Huys Persbericht

IS

Hollandia Comitatus

17

Molenstenen

29

Jaaroverzicht van het weer op Vlieland in 2008

22

Ut en Thus

24

Duinkersoord door de jaren heen

27

Boekrecensie 100 jaar IJsclub Vlieland

31

Kindergedichtje

32

1

Jaarvergadering van de Cultuur Historische Vereniging "Eyiandt Flielandt" in de Noordwester te Vlieland op woensdag 8 april 2009 oml9.30 uur Agenda: 1. Opening en inleiding door de Voorzitter 2. Vaststelling van de agenda 3. Notulen jaarvergadering van 15 april 2008, zie septembernummer 2008 van ons blad 4. Jaarverslag van het secretariaat over het jaar 2008-2009 5. Jaarverslag en jaarrekening van de penningmeester over het jaar 2008 6. Begroting 2009 7. Verslag kascommissie en de benoeming van de nieuwe kascommissie 8. Rondvraag 9. Sluiting Er zijn dit jaar geen bestuurswisselingen. Na de vergadering oih 20.30 uur volgt er een lezing van Pieter Schaper (in dienst bij SBB Vlieland) over zijn onlangs gemaakte reis naar Patagonie.

Jaarverslag C h V april 2008- maart 2009 De jaarvergadering op 15 april 2008 vond plaats in de Noordwester, op de vemieuwde presentatie/vergader zolder. De vergadering werd goed bezocht. Het belangrijkste agendapunt was het voorstel om over te gaan tot verkoop van Dorpsstraat 37. Na een uitgebreide discusslie en de daaropvolgende stemming werd besloten om hiertoe verder te gaan. Na de pauze gaf dhr. Alphons Vogel een interessante en onderhoudende lezing over een zeiltocht vanaf Kaap Hoom naar Kaap de Goede Hoop. Ook andere belangstellenden voegden zich bij de reeds aanwezigen.. Het afgelopen jaar heeft het bestuur zich met de volgende zaken bezig gehouden:

2

Kunstmarkt De CHV heeft tijdens de kunstmarkt in de zomer met een kraam gestaan. Dit leverde 15 nieuwe leden op en veel leuke ontmoetingen met gasten en Vlielanders. Monumentendag Deze vond 13 September 2008 plaats. De opengestelde monumenten, t.w. Tromp's Huys, Oude Raadhuis en Nicolaaskerk, werden ondanks het prachtige weer goed bezocht. De fietstocht o.l.v. Dirk Bruin Azn. ging niet door, omdat er te weinig belangstelling was. Er was niet genoeg bekendheid aan gegeven en besloten werd deze volgend jaar nogmaals organiseren. Boek Geelvinck Kapt. Jelle Horjus heeft een schitterend model van de "Geelvinck" gemaakt. Ton Pronker volgde hem op de voet en maakte een boekje over het bouwproces en wetenswaardigheden over de Geelvinck. De presentatie van het boek vond plaats in Tromp's Huys. Bezwaar sloop Dorpsstraat 5 De CHV heeft bezwaar gemaakt tegen de sloop van Dorpsstraat 5. Helaas werd het bezwaar niet ontvankelijk verklaard, omdat het bestuur niet tijdig bezwaar had gemaakt. Ook het bezwaar van de heer Ton Pronker werd helaas ter zijde gelegd, zodat het monument Dorpsstraat 5 voorgoed verdwenen is. Alleen de voorgevel blijft vooralsnog bestaan. Voorbereiding overleg Staatsbosbeheer met betrekking tot oude weilandjes en andere cultuurhistorische elementen in het landschap Het bestuur w i l graag in gesprek komen met Staatsbosbeheer over bovenstaand onderwerp. Expositie Vlielander amateurs In november 2008 werd de zolder van Tromp's Huys weer ingericht met werken van Vlielander Amateurs. Het bestuur is erg te spreken over de inzendingen van dit jaar en hoopt dat velen deze expositie zullen bezoeken en een stem zullen uitbrengen. De expositie is tot 13 april 2009 te zien.

3

Voortgang verkoop Dorpsstraat 37 Ook het afgelopen jaar kwam dit punt op iedere bestuursvergadering aan de orde. Vooral bestuurslid Harry de Wit houdt zich hiermee bezig. Het is een langdurig en moeizaam proces, waarbij alle zorgvuldigheid betracht wordt. Dat is dan ook de reden waarom dit zo lang duurt. Het behoeft geen betoog, dat het met de huidige economische crisis niet eenvoudiger op wordt om Dorpsstraat 37 verkocht te krijgen. Tromp's Huys werd stichting Op een prettige wijze is Tromp's Huys van gemeentelijke instelling overgegaan in een stichting Museum Tromp's Huys. Uiteraard bestaat er overleg en samenwerking tussen bestuur CHV en het bestuur van de Stichting. Op fifity-fifty basis zijn er dit jaar twee historische topografische kaarten aangeschaft (zie septembemummer 2008). Kooiliuisje Oude Kooi Het bestuur van de CHV is benaderd door het bestuur van de Noordwester met de vraag mee te werken aan de realisatie van een klein Kooihuisje bij de gerestaureerde vangarm van de Oude Kooi. Dit project staat nog in de kinderschoenen.Het bestuur van de CHV wil graag mee denken en ook meewerken aan dit project. Geen bestuurswisseling Voor de komende periode vinden er geen bestuurwisselingen plaats. Namens bestuur CHV, Anke Bruin-Kommerij

Van de Penningmeester Hieronder staat de concept-jaarrekening van de CHVEF over het jaar 2008. Andere fmanciele stukken worden ter vergadering uitgereikt. De jaarrekening sluit met een klein positief saldo. Er werden geen middelen toegevoegd aan het aankoopfonds museale objecten. Wei waren er twee bijdragen in de aankoop van twee museale objecten: de tekening van Bagelaar en de kaart van Bleau konden samen met Museum Tromp's Huys voor Vlieland worden aangekocht. De netto-opbrengst van de woning Dorpsstraat in 2008 werd niet toegevoegd aan het onderhoudsfonds, omdat de vereniging besloten heeft de woning te verkopen. Een verho4

ging van het fonds is daarom niet nodig. Er werd geen onderhoud pleegd aan de woning. Een groot deel van de huuropbrengst werd ten hoeve van de vereniging besteed, hetgeen eveneens bijdroeg aan het sitieve resultaat van de vereniging. De jaarrekening moet nog worden controleerd door de kascommissie.

gebepoge-

concept-jaarrekening 2008 CHV E i landt Flielandt werkelijk

Begroting

werkelijk

werkelijk

Begroting

werkelijk

2008

2007

baten

2008

2008

2007

algemene vereni637 gingskosten

1.200

1.101

contributie

3.638

3.600

3.718

exposities Huis

0

295

overige baten (rente en gif- 649 ten)

400

995

boek postverbin0 ding, afb. voorraad

0

616

aanschaf Geelvinck

1.975

0

bijdrage plannen 1.000 stelling HI2

0

0

diverse verko339 pen

Tien Eeuwen

4.300

5.030

Tien Eeuwen

tekening Bagelaar 875 (samen met TH)

0

0

kaart Bleau (samen 911 met TH)

0

0

toevoeging fonds 0 museale objecten

2.000

2.000

Dorpsstraat 37

672

2.500

1.262

exploitatieresultaat (positief)

4

0

173

totaal

10.955

10.000

10.476

lasten

2008

Tromp's

boeken

25

4.856

0 verkopen Geel400 vinck

5

111

0 200

22

bijdrage fonds museale objec- 0 ten

0

0

Huuropbrengst 5.819 Dorpsstraat 37

5.800

5.741

10.955

10.000 10.476

Van de redaktie Ton Pronker attendeerde de redactie op een aantal onnauwkeurigheden dat in het artikel over Jelle Horjus (december 2008) is geslopen. In het onderschrift bij de foto op bladzijde 18 moet staan Schellingerland i.p.v. Terschellingerland. Op bladzijde 19 wordt vermeld: "vissen getroffen door granaten"; daarmee wordt bedoeld: "vissen getroffen door de drukgolf van ontploffende granaten". Dat o.a. de Fransen Oost-en Noord-Nederland hebben bevrijd (bladzijde 19,) is onjuist. Waarschijnlijk zijn hier Franstalige Canadezen uit Quebec bij geweest. Tenslotte op bladzijde 23 bovenaan: De essentie van de nieuwe veerdam was niet het materiaal waarvan die gebouwd was, maar het feit dat de schepen daar aan de binnenkant konden meren en door de gesloten dam beschermd waren tegen wind uit Zuidwest of West. Verder hebben twee personen zich gemeld om een paar artikelen te gaan schrijven voor de Tien Eeuwen Eyiandt Flielandt. Het zijn Tom Kruys en Bert de Boer. Dat betekent dat we, naast de regelmatige bijdragen van Hans van Tiggelen, dus nu drie actieve leden hebben. Maar: "Hoe meer, hoe

beter"\

Schenkingen door Hans

Vugts

Gelukkig zijn er nog CHV-leden, die aan de vereniging denken, als ze iets bezitten met betrekking tot Vlieland en dit willen schenken aan de Cultuur Historische Vereniging. -De familie Van de Laanschot uit Burgum, een kaart van Vlieland, schaal 1:50.000, die begin vorige eeuw door de W V is uitgegeven. -Ons lid Albert Flonck, West-Terschelling, is verleden jaar in het bezit gekomen van een schilderij van Betzy Akersloot, aangeboden op een veiling onder de titel Gezicht op Terschelling . Het is niet moeilijk om te constateren dat het Vlieland moet zijn. Hij heeft notarieel laten vastleggen dat het te zijner tijd naar de Stichting Museum Tromp's Huys gaat. Het schilderij meet, inclusief de lijst, 34 x 44 cm. Onze dank hiervoor. 6

Wandelkaart van Vlieland begin vorige eeuw

tv^sspy^-^f'tr

V

MOmSMIOI A : i a U i H I T ' ^ / #

JO E L S E N D O O R N

Links: de omslag van het boek en rechts een plaatje uit het boek van Oude Leen en de kinderen

-Tenslotte schonk de familie Van Tiggelen uit IJmuiden, naar aanleiding van de heruitgave van het themanummer over Oude Kooi, ons een kinderboek dat grotendeels in de buurt van Oude Kooi speelt en waarin Oude Leen een belangrijke rol heeft. 7

"Gezicht op Vlieland" geschilderd door Betzy

Akersloot-Berg

Genealogie van een Vlielander familie Visser ca. 1635 - 2004 Albert van Drooge - december 2008 De CHV ontving vah ons lid Albert van Drooge uit Haren een map, waarin de geschiedenis van de familie Visser is uitgezocht en vastgelegd. Bert de Boer, die met een dergelijk project betreffende de familie De Boer bezig is, heeft een recensie geschreven die hieronder volgt.

Boekrecensie door Bert de

Boer

Inleiding Albert zoon volgde

van Drooge van Bar end het spoor

(geboren

op 19 maart

van Drooge van zijn

uit Harlingen

moeder

8

1939 te Groningen

langs

haar

als

en Pie tie

Visser)

voorouders

terug

naar de eerste

helft van de zeventiende

eeuw op Vlieland.

Hij

te drie eeuwen

vol memorabele

en momenten

papier.

mensen

op

zet-

De auteur van dit artikel zag midden 2008 op Internet dat Tresoar, archief van het Fries Historisch en Letterkundig Centrum te Leeuwarden, in het bezit is van een boek getiteld De Vlielander familie Visser ca. 1635 - 2004, uitgave december 2003, geschreven door Albert van Drooge. Na het leggen van contacten bleek dat onze vaders studievrienden waren in de jaren 20 en 30 van de 20-ste eeuw op de HBS in Harlingen en de HTS in Leeuwarden. Hun contacten werden nog sterker teen beide mannen met hun gezin in en rond Rotterdam woonden. Tijdens ons gesprek meldde Albert dat zijn over-overgrootmoeder AaQe de Boer (1805-1877) was. Haar grafsteen staat op het kerkhof van Vlieland. Daamaast staat de steen van Albert Alberts Visser (1805-181), de naamgever van Albert van Drooge. Ik herkende de naam Aafje de Boer want die staat in de stamboom van mijn familie waarvan de afstamming op Vlieland evenals van deze familie Visser teruggaat tot in de 17-de eeuw. Wij besloten toen om dieper in de historie te duiken en het resultaat is een nieuw boek met de iets aangepaste titel Genealogie

van een

Vlielander

familie

Visser

uitgave december 2008. De nieuwe versie heeft een bredere basis dan de uitgave van december 2003. Bij het uitwerken van de stamboom is nu gekozen voor het volgen van de takken zowel in mannelijke als vrouwelijke lijn. Ook de link met de familie De Boer is Grafsteen van Albert de Boer op veel breder opgezet en uitgewerkt. het kerkhof op Vlieland De auteur van het nieuwe boek is Albert van Drooge, het genealogische zoekwerk is verricht door ondergetekende. Er was prima ondersteuning door Carin Winkelman van het gemeentearchief op Vlieland ca. 1635 - 2004,

9

Beschrijving De auteur heeft de geschiedenis van zijn moeder's familie Visser van Vlieland vastgelegd in een indrukwekkend familieboek getiteld Genealogie

van een Vlielander

familie

Visser ca. 1635 -

2004.

Een dergelijke beschrijving is nooit af Reden waarom het boek is samengesteld als losbladig systeem in een stevige map. Daardoor zijn aanvullingen en verbeteringen van de tekst of vervanging en toevoeging van foto's makkelijk door te voeren. Albert van Drooge en de schrijver van dit artikel zullen zorgen dat op korte termijn enige mappen op Vlieland beschikbaar zullen zijn. Contactpersoon op Vlieland is Hans Vugts van de Cultuur Historische Vereniging aldaar. Het boek is overzichtelijk in hoofdstukken ingedeeld, en omvat in totaal circa 250 pagina's. Na een voorwoord en inleiding volgt hoofdstuk 3 met informatie over Visser-graven op het kerkhof van Oost-Vlieland; namenlijst, grafiiummers en locatie. Van een negental graven zijn mooie kleurenfoto's opgenomen met daarbij toelichtingen van de betreffende personen. Zeker dit hoofdstuk zal de komende tijd verder worden uitgewerkt en zou een opmaat kun-

\

ilj^^^H w

>

^^^^^^H

nen

i^^^^^^H

voor een afzonderlijke

beschrijving van het mooie en

^^^^Br

geschiedkundig

interessante

kerkhof van Oost-Vlieland. Klaas H. Visser 1856 Hoofdstuk 4 vormt de basis van de beschrijving, namelijk een in detail uitgewerkt genealogisch overzicht (ook wel stamboom geheten) van deze familie Visser van Vlieland. 10

Het overzicht is samengesteld door de auteur van dit artikel. Het hoofdstuk omvat 112 pagina's. Het overzicht is opgebouwd vanuit het verleden richting tegenwoordige tijd. Gekozen is voor uitwerking van de afstammelingen in zowel de mannelijke als in de vrouwelijke lijn, een zogenaamde parenteel. Door de keuze om beide afstammingslijnen te volgen wordt het resultaat van het onderzoek naar de geschiedenis van deze familie Visser in een zo breed mogelijk perspectief geplaatst v^'at betreft de raakvlakken met de aangetrouwde families en de geschiedenis van deze families. Door de afstammingslijnen te volgen tot in de huidige tijd geeft de beschrijving ook informatie over de vele Vissers die, meestal door de economische omstandigheden gedreven zoals vele Vlielanders, hun verdere toekomst buiten Vlieland zochten. Het overzicht geeft per persoon naast de basisgegevens (geboorte/doop, huwelijk en overlijden) ook gegevens over keuze naamgeving, en waar beschikbaar over beroep/fiinctie, bewoningsgeschiedenis en transacties van roerend en onroerend goed. Hieruit blijkt de wereld waarin deze familie Visser door de tijd been leefde en leeft. Het genealogisch overzicht bevat nu 918 personen. Deze personen zijn op familienaam in een afzonderlijke index opgenomen. In deze lijst zijn naast de familie Visser, meerdere oude Vlielander namen terug te vinden zoals: Bakker, De Boer, Bruin, De Gorter (veel namen), Klok, De Jong, Molenaar, Sieben, Smit en Zeylemaker. |: f De hoofdstukken 5 tot en met 10 zijn cen uitvoerige uitwerking van de geschiedenis van de rechtstreekse voorouders van de auteur vanaf het echtpaar Albert Alberts Visser (18051881) en Aafje Dirks de Boer (18051877). De hoofdstukken zijn zeer toegankelijk opgebouwd met veel interessante achtergrondinformatie met afbeeldingen van aktes van de burgerlijke stand, tijdschriftartikelen. Bode Klaas Visser 11

monsterroUen zeevarenden, familiefoto's en persoonlijke herinneringen. Zeker uit deze hoofdstukken blijkt duidelijk de gedrevenheid van Albert van Drooge voor het onderzoek op zich, zijn betrokkenheid met Vlieland en met de in zijn verhaal optredende voorouders, met compassie waar nodig en trots op het presteren. Zijn visie op zijn familie heeft de auteur als volgt in de inleiding verwoord: De Vlielander basis, anno ca 1635, met zijn zoute invloed als zeeman / zeerover / jutter / loads en uiteraard de invloed van alle grootmoeders, heeft een familie doen ontstaan met een bepaald onajhankelijkheidsgevoel en het 'recht door zee gaan'- idee, letterlijk en figuurlijk. De uitgave van een publicatie als het familieboek Genealogie van een Vlielander familie Visser ca. 1635 - 2004 doet uitkijken naar opvolgen-

de beschrijvingen van de geschiedenis van oude Vlielander families. Deze uitgave kan worden ingezien aan de balie van het Museum Tromp's Huys.

Witte de With, voor altijd de tweede? door

Marian

Douma

Museum Tromp's Huys bereidt een expositie voor die betrekking zal hebben op de Oostzeevaart. Als voorpost van Amsterdam speelde Vlieland bij de I V " eeuwse handel en scheepvaart op de Oostzee een grotere rol dan welke plaats in Nederland ook. Niet alleen laten de Sonttol registers zeer veel namen van Vlielander schippers zien, ook vestigden zich in de eeuw meer dan 40 Vlielander families in Danzig. Dit was voor Nederland toen het belangrijkste handelscentrum in de Baltische regio. Mede aanleiding voor de expositie is de herwaardering die er nu is voor de rol die viceadmiraal Witte de With had in onze 11'^^ eeuwse vloot. Recent is door Uitgeverij Verloren de publicatie uitgegeven van de historicus dr. Anne Doedens: Witte de With 1599-1658. Wereldwijde strijd op zee in de Gouden Eeuw. Rotterdam, waar De With in de St. Laurenskerk in een praalgraf is bijgezet, heeft op 8 november 2008 reeds het startsein voor het Witte de With-jaar gegeven. 12

De With maakte verschillende reizen met's lands vloot naar de Oostzee en lag onder andere in 1656 meer dan twee maanden voor Danzig, waar hij een gamizoen van 1500 soldaten hielp legeren om de Nederlandse handel tegen de Zweden te beschermen. Op zijn laatste reis vertrok hij van Vlieland en sneuvelde op 8 november 1658 tijdens gevechten om de toegang tot de Sont en daarmee tot de Oostzee voor de Nederlandse handel veilig te stellen. De heer T.F.J. Pronker, lid en oud-voorzitter van de Cultuur Historische Vereniging op Vlieland vond in 2004 in het oude archief van Danzig niet minder dan 100 documenten betreffende 40 Vlielander families die zich aldaar tussen 1667 en 1695 vestigden. Met enkele van deze documenten door het archief in Danzig aan hem beschikbaar gesteld, wordt in de expositie in Museum Tromp's Huys de band tussen Vlieland en Danzig geillustreerd. Door het feit dat Tromp's Huys gecertificeerd is bij de Stichting Het Nederlands Museum Register, is gelukkig voldaan aan een onmisbare voorwaarde om waardevoUe stukken bij andere musea in bruikleen te krijgen. Met de aandacht die Museum Tromp's Huys aan de Oostzeehandel en Witte de With besteedt, sluit het museum aan bij de landelijke aandacht en herwaardering voor deze roemruchte periode in onze maritieme geschiedenis. Tevens heeft het eiland een unieke mogelijkheid te laten zien dat Vlieland cultured veel te bieden heeft. Nadere informatie kunt u krijgen bij mevrouw drs. M . Douma, conservator van Museum Tromp's Huys op Vlieland en

^^nd^*

m

^^S'l

«

. tlfKjfmikti

l

dr. A. Doedens, oud docent ho- Boek over mm de With geschreven ger onderwijs meuwe geschie- Anne Doedens

I ci' t

door

denis VL-VU/Nutsseminarium UvA en dr. A. van Vliet, plaatsvervangend directeur van het Nederlands 13

Instituut voor Militaire Geschiedenis in 's-Gravenhage. De heren Doedens en Van Vliet werken in een ondersteunende fiinctie mee aan het opzetten van de expositie in het museum. Voor de expositie zijn interessante mogelijkheden. Het ligt in de bedoeHng om de tentoonstelling te openen op 24 april 2009. Op die dag zal als publiciteitsevenement ook een historische reconstructie van een statenjacht uit 1746 op Vlieland arriveren. Statenjachten waren in gebruik bij de Staten van Holland, Friesland en Zeeland. Met deze statenjachten werden vooraanstaande personen vervoerd. Het schip zal te bezichtigen zijn; dag en tijd worden nader bekend gemaakt. Het voomemen is om op 24 april de betrokken Consuls en Ambassadeurs uit te nodigen. De tentoonstelling zal eindigen op 21 november 2009.

Statenjacht Utrecht met provinciale

vlag

14

M U S E U M T R O M P ' S H U Y S

PERSBERICHT Gezichtsbepalend voor Museum Tromp's Huys zijn 16 glas-in-lood raamhangers achter de ramen van het museum aan de zijde van de Dorpsstraat. Van deze raamhangers zijn 6 beschadigd en wel zodanig dat restauratie en conservering noodzakelijk zijn. Dankzij het initiatief van een particulier die spontaan aanbood het restauratieproject financieel te ondersteunen en een forse sponsorbijdrage van de Wassenbergh Clarijs Fontein Stichting, bleek het mogelijk Henk van Kooy, glazenier te Rotterdam, in te schakelen. Op 30 januari zijn de 6 glas-in-lood raamhangers aan Van Kooy overhandigd. Het bijzondere van de raamhangers is dat ze uniek zijn en nog steeds op de plek hangen die Betzy Akersloot-Berg en haar echtgenoot eraan toebedeelden toen zij het huis bewoonden. Wie de vervaardiger is weten we niet. MogeHjk heeft Betzy Akersloot haar artistieke aspiraties als zeeschilderes tijdelijk gericht op de glas-in-lood techniek. Ook de voorstellingen op de raamhangers zijn bijzonder. Twee raamhangers tonen de wapens van de familie Akersloot, op andere raamhangers zijn oude schepen te zien en er zijn ramen met de namen, maar ook portretten van onze voormalige admiraals Michiel Adriaenszoon de Ruyter en Maerten Harpertszoon Tromp. 15

Bij de keuze voor de restaurator is rekening gehouden met een aantal aspecten die bij glas-in-lood restauratie van belang zijn. Allereerst natuurlijk de expertise die een restaurator heeft opgebouwd. Daamaast terughoudendheid in restauraties en waakzaamheid om het authentieke karakter niet teveel aan te tasten, maar toch artistiek verantwoorde oplossingen te vinden voor het bijschilderen of vervanging van bijvoorbeeld een loodnet. Bij zijn restauraties maakt Van Kooy zoveel mogelijk gebruik van authentieke materialen. Van Kooy zijn atelier is gevestigd in een pand uit 1579 in schilderachtig historisch Delfshaven. Het pand is nu een van de oudste monumenten van Rotterdam. Het is de bedoeling dat de 6 raamhangers voor eind april 2009 weer in het museum te bezichtigen zijn. Voor meer informatie of inlichtingen kunt u contact opnemen met Marian Douma, de conservator van het museum (0562-451600). 4 februari

16

2009

HOLLANDIA COMITATUS: Een kartobibliografle van Holland. door Hans

van

Tiggelen

Dit is de titel van het boek dat door Dirk en Joanna Blonk-van der Wijst is samengesteld en geschreven. Het is in 2000 uitgegeven door uitgeverij Hes & De Graaf Publishers BV 't Goy-Houten en is nog op bestelling leverbaar voor de prijs van € 135,-. Dit is de uitgeverij die ook de FRISIA DOMINIUM heeft uitgegeven in dezelfde reeks. Een gedeelte van de tekst op de flap van het omslag luidt: "Dit aantreklielijife en rijk gei'llustreerde werk biedt voor het eerst een compleet overzicht van alle gedrukte landkaarten van het oude graafschap Holland. De lezer krijgt een prachtig beeld van de ontwikkeling van het typische Hollandse landschap door de eeuwen heen. Meer dan honderd kaarten uit de periode 1542 tot aan het begin van het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 laten de gevolgen zien van inpoldering, vernieuwingen en stadsuitbreidingen in de provincies Noord- en Zuid-Holland. Veel kaarten uit deze periode zijn rijk versierd. Naast de geografische en cartografische ontwikkelingen geeft dit boek ook een goed beeld van de ontwikkelingen die op artistiek gebied hebben plaats gevonden ".

Kaart uit Jacques Nicolas Bellin, 1764

17

Uit ervaring kan ik u laten weten dat dit een juiste omschrijving is van de inhoud; er is geen woord van gelogen en het kijkt en leest prettig, niet alleen voor cartografen maar zeker ook voor andere belangstellenden en liefhebbers. Om dit te illustreren, heb ik uit eigen bezit foto's van kaarten, die worden beschreven in het boek met een korte toelichting erbij De foto's zijn in kleur, maar de afbeeldingen in het boek zijn allemaal in zwart-wit weergegeven. De eerste kaart is getiteld: Carte Des Entrees De Texel et De Flie en het is een koperdiepdruk 22,8x35 cm. Schaal ca 1:700.000, uitgave Jacques Nicolas Bellin, 1764. De kaart komt uit deel vier van Le Petit Atlas Maritime, een atlas in klein formaat in vijf delen met zeekaarten van de gehele wereld.

Uitsnede van de kaart van Jacques Nicolas Bellin, 1764

Als tweede voorbeeld een kaart uit 1796 van Carl Friederich von Wiebeking. Deze kaart wordt uitvoerig in het boek beschreven. Het is een wandkaart van 8 koperplaten in koperdiepdruk; 7 bladen van ca. 43,5x58 cm. Een plaat bevat twee segmenten van ca. 20,5x58 cm, totale afmeting ca. 193x116 cm. De foto is van blad 7 waarop rechtsboven buiten het kader 'Sectio 7'en midden onder 'Junctio Sectio 6 is aangegeven. De gehele kaart heeft lengte- en breedtegraden in de rand; meridianen en parallellen zijn aanwezig. Het noorden linksboven; er is geen kompasroos. Daama volgt de toelichting waarin een uitgebreide omschrijving van de kaart is opgenomen.

18

Kaart van Carl Friedrich von Wiebeking, 1796

Uitsnede van de kaart van Carl Friedrich von Wiebeking, 1796

Tot zover de beknopte omschrijving van twee kaarten. Al met al is het een mooi boek met een schat aan wetenswaardigheden met betrekking tot de cartografie. Dat er ook stukjes over de cartografie van Vlieland in voorkomen ( hoewel ook summier), maakt het wat mij betreft extra aantrekkelijk.

19

Molenstenen door Hans

van

Tiggelen

Kort geleden werd ik getipt door een collega-molenaar, die weet dat ik mij met Vlieland bezig houd, over een artikel dat hij toevalligerwijs tegenkwam. Het artikel staat in het goed gedocumenteerde V Provinciate molenboek van Friesland en gaat over de molen van Formerum op Terschelling. De huidige molen, type achtkantige stelling-korenmolen, is gebouwd in 1876. Deze molen werd toen gebouwd naast de nog bestaande molen, die volgens de historic daar al sinds 1502 dienst deed en gesloopt is in deze 1888. Dat het molenaarsschap daar ook een moeilijk was, blijkt uit het volgende: In 1784 was de molen in verval en in 1791 was er bijna niet meer mee te malen. Burgemeester en schepenen, die in die tijd nog het maalloon bepaalden, spoorden de molenaar aan de molen weer gauw in orde te maken en stelden vast een stuiver per zak boven het 'ordinaire maalloon' te vragen. Op dit moment komt voor de eerste maal Vlieland in beeld want het verhaal vervolgt: Na enige tijd maalde hij weer lustig en dat was in de Franse tijd ook nodig omdat niet alleen voor eigen bevolking maar ook voor het Franse Gamizoen gemalen moest worden. 'Ook voor het Garnizoen

op Vlieland

moest

gemalen

worden.'

Er is daar een brief over, die luidt als volgt: 'Aan de Municipaliteit Mede Dezen

van ter

zal diennen

heeft verzoekt

om UEd. Te melden

om Uw te Melden,

de laatste

dat (was) nog Kalft

Gebaken,

het viel tonnig

volk meden,

dat de Franse

dat Uw Beeter

weg komt in (en) het getal

van malkaar, van brood

J.M.D

vlees

Commandant

mij

mont zenden,

want

nog Os Vlees in (en) het Brood hen (en) hij Zend

Zoo dat Uw Mont zurg dragen

Heil en Broederschap Vlieland

Tchelling

Burger,

dat de Tchipper

is 140 waarmee

Geen

was

tlegt

van

Zijn

Op Zijn

Tijd

Blijven

'Harvant

29 Mey 1799 '

In 1849 werd de molen weer verkocht, nu aan Comelis lemkes Groendijk. 20

Deze molenaar Groendijk stond bekend als een gelukkige flierefluiter, die het met het malen niet zo nauw nam. Geen wonder dat hij de molen in 1862 wel wilde verkopen aan Pieter Comelis Bos en Sipke Comelis Bos, twee achterkleinzoons van een van de vroegere molenaars. Zij waren beiden zeeman geweest en zeiden dat een molen eigenlijk hetzelfde is als een zeilschip. Ze verstonden hun vak terdege: zij bilden hun stenen (maakten ze scherp) wel, ze

i t

kochten

er een koppel

Vlieland

waar

de molen

bij van werd

ook vemieuwden zij de houten molenas. Tot zo ver het verhaal over de ^Miiiiiif'i rii ^fciatf''' " ^ ' • " ' • - ^ • ' ' ' • ^ " • ' ^ - ^ korenmolen van Formerum. 1erst^hvlboig, MoW> te focmertun \t In de opname van het interiMolen van Formerum in de periode 1935-1949 eur, over de inrichting van de met op een roede het systeem van Bilau Bron: molen van Formerum, staat I n Molen database: foto: verzameling Rob Pols het Friese Molenboek: Een koppel 16-der kunststenen Een koppel 15-der kunststenen Deze zullen bij een restauratie zijn aangebracht als vervanging van o.a. het Vlielandse koppel stenen. Waar het koppel Vlielandse maalstenen gebleven is, wordt niet vermeld. afgebroken,

Bron: Fries Molenboek, Uitgave: Fryske Akademy,

Leeuwarden

21

1980.

Jaaroverzicht van het weer op Vlieland in 2008 door Hans

Vugts

Het jaar 2008 was extreem warm, zeer zonnig en aan de natte kant. Met een gemiddelde jaartemperatuur van 11,2 graden was het bijna 2 graden wanner dan het langjarig gemiddelde (1972-2001), maar net geen verbetering van het record van 11,3 graden in 2007. Vrijwel alle maanden waren aan de warme kant; vooral de maanden januari en februari, die veel te warm waren, droegen aan het hoge gemiddelde bij. Hoewel de tweede helft van het jaar maar lets te warm was, kreeg desalniettemin het hele jaar toch nog een tweede plaats warmste jaren. Er werden dit jaar geen tropische dagen, dat zijn dagen waarbij de maximumtemperatuur dertig graden of meer bedraagt, geregistreerd. Normaal wordt er bijna eenmaal per jaar een tropische dag waargenomen. De hoogste maximumtemperatuur werd op 31 juli bereikt: 28,6 graden. Op 6 dagen was de maximumtemperatuur minimaal 25 graden (zomerse dagen), normaal zijn dat er 7. Op 24 dagen was de minimumtemperatuur beneden de nul graden (vorstdagen), normaal zijn dat er rond de veertig. De bijdrage van het einde van december was groot: 9 dagen De laagste minimumtemperatuur werd op 31 december gemeten: -7,4 graden. In deze maand werd er nog net een ijsdag (maximumtemperatuur lager dan nul graden) waargenomen. Op 30 december werd het niet warmer dan -0,2 graden. Landelijk werd de hoogste temperatuur op 15 juli op Eelde waargenomen: 34,3 graden. Het laagste minimum werd op 31 december op de vliegbasis Twenthe geregistreerd: -12,5 graden. De zon scheen 2012 uur, veel meer dan in 2007, Dat was ruim 350 uur meer dan normaal. Het noordwesten van het land was het afgelopen jaar wederom het zonnigst. De zonnigste maand was mei met ruim 300 uren zon. Dat leverde dus gemiddeld 10 uur zon per dag op! De somberste maand was januari met 46 uren zonneschijn. Landelijk was Hoom op Terschelling het zonnigst met 2018 uren zon. Arcen, in Limburg, registreerde de minste zonuren: 1608. Dus op jaarbasis kwam men ongeveer 400 uren zon tekort ten opzichte van het westelijk Waddengebied. Er viel in het dorp Oost-Vlieland 1070 mm neerslag tegen 791 normaal. Daarentegen viel er bij het kamp 951 mm neerslag tegen 774 normaal. De droogste maand was mei met 6,7 mm neerslag! Oktober was veruit 22

de natste maand met in het dorp 189 mm. De hoogste etmaalsom bedroeg 41,2 mm, afgetapt op 8 oktober in het dorp, terwijl er die dag op het kamp 45,2 mm in de regenmeter zat. De grootste hoeveelheid neerslag dit jaar viel in Leeuwarden, namelijk 999 mm. Het zuidoosten van Nederland was het droogst. In Ell (in Limburg) viel er niet meer dan 685 mm. De windsnelheid bedroeg gemiddeld over het hele jaar 8,3 m/s, dat was lets boven normaal. Op 5 dagen werd er op Vlieland windkracht 9 (storm) bereikt: 15 en 31 januari, 1 en 12 maart en tenslotte 21 november. Het hoogste uurgemiddelde van de windsnelheid werd gemeten op 31 januari: 23 m/s en een windstoot van 31 m/s. Recordhoge waterstanden werden er dit jaar niet waargenomen. De koude periode aan het einde van het jaar was net genoeg voor wat ijspret. De laatste keer dat er geschaatst kon worden was in de winter 20022003. Ondanks het lOO-jarig bestaan van de ijsclub VHeland kon de ijsbaan niet opengaan. Er werd wel op geschaatst. Maar op Kooisplek en in/nabij de Kroonspolders was er voldoende ruimte voor ijspret.

IJspret Kooisplek einde 2008

foto: Durk van der Veen

23

Ut en Thus door Hans

Vugts en Durk

van der

Veen

Ut en Thus is een zomerhuisje gelegen in Duinkersoord en met een bijzondere geschiedenis. Durk kent de eigenaren en ze wilden wel wat over de historic vertellen en ons wat officiele papieren lenen voor een klein artikeltje in dit tijdschrift. Eigenlijk is de vrouw des huizes de eigenaar. Het huisje stond eerst op Ameland en luisterde naar de naam "Abeel". De erfpachtgrond werd in 1925 gehuurd door de familie Boomsma, de grootouders van de huidige eigenaresse. Het huisje werd gebouwd, juist in de periode dat het toerisme op gang kwam, dus echt uitzonderlijk was het niet. De grootouders en hun kinderen beleefden daar gelukkige t i j den. Toen de Tweede wereldoorlog uitbrak wilde de eigenaar, Jodocus Boomsma, niet het risico lopen dat het huisje door de bezetter gevorderd zou worden en hij nam een ingrijpend besluit: de Abeel werd afgebroken en verscheept naar de vaste wal. Het huisje werd opgeslagen in de destilleerderij van de familie Het huisje op Ameland (juist ja, die Boomsma van o.a.

liSl

Beerenburg) in Leeuwarden. Na de oorlog werd besloten om het op Vlieland neer te zetten. De pacht van de grond op Ameland ^ werd in 1945 opgezegd, omdat er op Vlieland een stukje grond in Duinkersoord veroverd kon worden. Wel weer er^acht. Harlingen ligt ongeveer even ver weg van Leeuwarden als van Opa en Oma op het strand van Ameland Holwerd, alleen de bootreis was langer. Helaas overleed Jodocus op 4 augustus 1945 op zestigjarige leef24

H. A. de Bock • TimmeT- en Aonnemersbedrijf tijd, maar de weduwe, een (An VLItUU© TiMoon I t . t<Mgn He tante en de kinderen zetV1IIUUXI..W..JU-.I ten het plan door en ginNOTA imi.F. J M . i ] . . DiMfi«ii«_-9te«nhtLla9ti. gen aan de slag. In 1948 KBjf.lrl».,. ?J WoU^i^rTl"werd het huisje overgevarmU. KUt lOCX 7<»i< ren; aan Timmer- en Aan4 ITr«i: - i . i l « j « . n » r.1.50 30 nemersbedrijf de Bock het X ..''.{yn.,.. transport en de opbouwI f. j . n . i S H I «u v . . klus gegund. De omschrijI i.':. '• l a^.'.iLmua .. .„ - . n-.'-.-iwr . 90 W . » 5f »T •1 • : ' ^» r. :.V; - ving van de materialen etc. v.,<Xr.-l.l!J was zeer nauwkeurig, zo1 5C o t . rcss als uit de nota's blijkt. In • .• f o l a i U •,•>» ai 1991 kocht de huidige eii '.y.B) genaresse het huisje, ter• ,>oi,>c t • 7. - . II £ ( ? • « . wijl haar broer het zomer, I r. ".So '-J 5- ' • ' t1 ^'''.rs -. huisje van zijn ouders in t-% k r. j,3» V ' ^ A W H 1 a.':, Eamewald (Eemewoude) •J '1 I . - «. i:.-.-. Z.-L.it. • tt. H i * , - ! , - ^ cr. ovemam. Het huisje op .! «; t a ! « . l V 1*•«. r "1. T ^ K J. T '. lf.|>"l|, « »<• S t . Vlieland had ondertussen H A. de Bock • Timmer en AanhemerstiedTiif OOKlMtelBl A i : VUBJkM) t,? n -« . Sot* *'* -n'5r$ iIkrf tff, 1 ••iK) J rflnibMVj*--,<- ff!i...*..2Ci f.-t. ......^ i « . Ocmj^TiSl met t M « » ^ d » i i t Ji,: gunningen en voorschriften ' ^ w r » 3:;a«rf^it7?. l::a«rt-.^4t»t:i. S >- TTTwrt 5 i ^ ..' )(hrsffOi *rM:-ot« ..J.« j . l . 1,^ ». t i j l5 t : . . ' maar daar werd creatief i • i,^ l i . .* . Ir9t4. .v* 5» I I ; 31C-.-- ii.iotn mee omgegaan. De ouders to?>:-.Ti,r;,fS?;« - . ».» ; Pel-MJol-Uirtr'-^r . -ft : -anrw-r. . . r i van haar echtgenoot, Cees, ^ S w ^ ^ i f l r t - > r. 2-,10 — — J5i rwrd-EHelfz, „ 4*'. i,J< 'lAktE'U 46^30U U t » . kochten in de jaren vijftig vS^^^ni' I t o a t*i.s!«!t«»i 1 f . ' . ^ ^561 i * Vr\ DWii tCVfCro) •l»»-'*v^*r S: f.l,>7 2;i ^.*vrt\ftts. t l w » w w r*T/itft«t t_(LJ..« . het huisje Pirola van de *c:i|B'i.-» Odlt iW B'>':V T'fi: t i n g m ; .*i«**..*ti^^(^_ •^o '••Jiita toenmalige eigenaar Bruin. fu.- iHrTiiii«n -Dfl^pilt "-"ulL. . > 5 r . rrerwjftT'- ^ ^- 5.?^ Sfc uB» ' - "Dat het zomerhuisje een |-!^-2 " m voormalige directiekeet De gedetailleerde rekening van de Dienst Zuiderzee25

werken was, is duidelijk zichtbaar aan de schotten van ongeveer 1,20 meter. In de zomermaanden brachten de twee gezinnen de vakanties op de eilanden door in de huisjes Pirola en Ut en Thus. De kinderen werkten beiden in het Strandhotel van Beekman en zo kwam hun relatie tot stand, 's Avonds was het daar dansen geblazen en de verjaardag van Beekman werd uitgebreid door iedereen gevierd. Ut en Thus beleefde op Vlieland rustige tijden en werd slechts eenmaal gekraakt. Vroeger was het namelijk in de winter stil op het eiland en kon zoiets gemakkelijk gebeuren. De zaak kwam aan het licht en de moeders van de krakers moesten het huisje grondig schoonmaken. Zoals bij elk huisje is er een aantal vaste huurders in de zomer. Op Vlieland begin jaren vijftig Er is bijvoorbeeld een gezin dat al vanaf 1971 het huisje iedere zomer huurt en het liefst alles zou bij het oude wil laten. Verder speelt op het huisjesterrein voor iedereen de erfpachtkwestie, die nog niet zomaar is opgelost.

26

Duinkersoord door de jaren been door Tom Kruys Een niet onaanzienlijk en zeker niet onbelangrijk deel van Vlieland wordt gevormd door Duinkersoord. De naam Duinkersoord heeft niets te maken met het plantje "duin-kers", maar komt van de Amsterdamse koopman Duinker, die wij in de historie van Vlieland op allerlei momenten tegen komen. Zo zien wij dat in april 1919 een zekere Nanning Willem Duinker (geboren 19 februari 1864) het Hotel Meijer in de Dorpsstraat ovemeemt, dat sindsdien en tot op vandaag het "Badhotel" heet. Wij zien Duinker als directeur van de N.V. "Zeebad Vlieland" vanaf de jaren twintig, zijn naam komt voor in de geschiedenis van de bootverbinding naar Vlieland, de V.V.V., als voorzitter van de Zeilvereniging, directeur van het Strandpaviljoen, hij was makelaar in schepen, had een expeditiebedrijf en een steenkolengroothandel. Voor Vlieland was hij eigenlijk de eerste grote "toeristentycoon", en naar hem is dan ook het duingebied genoemd dat in dit artikel aan de orde komt. Hij is namelijk de aanstichter, of oprichter zo u wilt, van het zomerhuizenterrein wanneer hij in juni 1922 van de Staat der Nederlanden ongeveer 22 hectare duingebied pacht voor een periode van vijfenzeventig jaar. De canon bedraagt f l . 400,= per jaar voor het gehele terrein. Op dat soort bedragen is het zomerhuizenterrein tot 1997 gebaseerd geweest. En in dat licht moet men dus ook zien op welk soort fmanciele basis men destijds aan de slag ging met het bouwen van huisjes. Voor een paar duizend gulden bouwde men tot in de jaren vijftig een compleet huis, inclusief inrichting, op een stukje erfpachtgrond van een paar centen per vierkante meter. Het is overigens niet mijn bedoeling om een uitputtende verhandeling te schrijven over het gehele ontstaan en de ontwikkeling van Duinkersoord, doch het is meer een belichting van veranderingen in dit duingebied, die geleidelijk aan plaats hebben gevonden en die de laatste jaren steeds meer gaan opvallen. Zo rond 1931 ziet men de eerste duinhuisjes verschijnen. De bekende drie "naaimachinekapjes" of "koepeltjes", naast elkaar aan de Kampweg. Dan dicht daarbij de 'KHm" en de "Benteng" aan de Badweg. En zo groeit dat gebied langzaam maar zeker uit tot een echt zomerhuizenterrein. Aanvankelijk waren die zomerhuizen overigens van een uiterst pri-

27

Foto 1, situatie in 1959

joto: coliectie Tom Kruys

mitief niveau. Geen waterleiding, geen elektriciteit, geen gas, geen riolering en in oppervlakte reglementair beperkt. Letterlijk voor de zomer, want in de winter was er niet in te verblijven. Dat is nu wel anders. Eind jaren vijftig ontstond ten westen van Duinkersoord het zogenaamde Vliepark, dat een iets ander karakter heeft wat betreft de bouwstijl van de huisjes en de wegen die er doorheen lopen. Staande op de grens van dat Vliepark en Duinkersoord kun je een heel eind naar het oosten kijken, wel tot halverwege Duinkersoord dat tot aan de camping Stortemelk doorloopt. Die grens blijkt een mooie plaats te zijn voor het maken van foto's. Je kijkt namelijk direct over een dalletje dat aan je voeten ligt, waardoor de foto meteen al meer diepte krijgt. Op die plaats maakte een fotograaf omstreeks 1959 een foto 1 die mij in 1999 inspireerde om vanaf precies dezelfde plaats eenzelfde foto 2 te nemen. Op het eerste gezicht is er niet veel veranderd in die veertig jaar. Maar pas op. Uiterst rechts op de foto's zien wij het huisje "Us Wente". Dat blijkt ineens een uitbouw aan de noordkant te hebben gekregen. lets meer naar links staat in de verte aan de Badweg het huisje Duinhoeve (rieten kap) met nu een uitbreiding aan de noordzijde. Dan zien we links van Duinhoeve ook aan de Badweg het huisje Eldorado dat op foto 2 aan beide zijden enorm is uitgebreid, en dan Dingena heet. Verder zien we een ander dak (met glazen nok) van huisje De Jutter dat er in 1959 nog niet op zat, en promi28

Foto 2, situatie in 1999

foto: collectie Tom Kruys

Foto 3,situatie in 2009

foto collectie Tom Kruys

nent midden op de foto het huis Margricoan met de rieten kap, in 1999 Lydinge geheten. Aan dat huis is niets veranderd. Het huisje met pannendak op de voorgrond is "De Dummy". Ogenschijnlijk weinig aan veranderd, maar let op: aan de oostzijde is een vleugel aangebouwd en de

29

windschermen zijn niet meer van glas. Kijken we over dit huis heen, dan zien wij het onveranderde boerderijachtige huis Fajk aan de Badweg, en daarboven een zeer opvallend nieuw dak aan de oostkant van de Badweg. Links van Fajk het huisje Wildzang, dat vlak voor 1999 gigantisch is uitgebreid, letterlijk verdubbeld. Links daar weer van zien we de lieve oude Reddingbootschuur en gaan we verder naar links dan blijkt dat er eigenlijk niet zo bijster veel veranderd is. Zelfs de duincontouren zijn nog ongewijzigd. Geheel links het huis "Tormentil", grondig gerenoveerd maar uiterlijk niet veranderd, of het moet de vlaggenmast zijn die er in 1999 ineens staat, de vlag is overdag altijd in top als ik thuis ben, zoals op de foto van 1999. Vergelijken we nu foto 2 van 1999 met foto 3, die in 2009 is gemaakt, dan valt op dat er rechts van Lydinge niet veel veranderd is, althans niet zichtbaar, behalve een grote struik die ons het zicht op Duinhoeve ontneemt, en rechts achter Lydinge is ineens het huis Haagersheem fors uitgebreid. Op de voorgrond blijkt "De Dummy" (nu Noorderhaven geheten) opnieuw gepleisterd te zijn en niet meer wit maar grijs geverfd, en achter Fajk zien we het kleine huisje Coosje niet meer, dat is nu een forse Coos geworden met de bijzondere architectuur waardoor het lijkt of het huis in het midden geknakt of gebroken is. Boven en links van Fajk zien we dat er ineens een aanzienlijke concentratie van daken en bouwsels is verschenen, die zijn hoogtepunt vindt in het enorme nieuw gebouwde "prefabhuis" Pelikaan, vroeger Kiekendief geheten, naast de manege. Vlak daarvoor is het huisje De Mijlpaal te zien, nu zonder wit front, maar met dakkapellen. Vergelijken wij foto van 2009 met foto 1959, dan valt toch wel op dat er in vijftig jaar het een en ander veranderd is in dit stukje Duinkersoord. Een zelfde soort reportage zou men kunnen maken van het gebied aan de oostzijde van de Badweg tot aan de camping, met dien verstande dat het beeld van uitbreidingen en wijzigingen daar aanzienlijk dramatischer is. Ik vrees dat het vergelijken van foto's van vijftig jaar geleden met die van vandaag een emstig schokeffect teweeg zal brengen. Er is daar weinig meer terug te vinden van het oude Duinkersoord

30

Boekrecensie door Hans Vugts

V

Titel: 100 jaar Ysclub Vlieland Auteur: Jan Houter Uitgever: Flevodruk Harlingen 2008 Prijs € 16,50

De honderdjarigen reeks werd in 2008 afgesloten met 100 jaar IJsclub Vlieland. Op de Groenwitte vlag van de ijsclub staat Y V, de spelling van ijsclub was toen blijkbaar een tikkeltje anders. Het boek meet 11 bij 22 cm en is ongeveer honderd bladzijden dik. De basis van het boekje zijn de notulen en een stel foto's, gelardeerd met anekdotes en verhitte discussies tijdens de vergaderingen. In opdracht van de in 1906 oplilsclub Vliclai) gerichte Vereniging Vlielands Belang werd er een commissie (ja, ook toen al) 100 jaar samengesteld die ging onderzoeken of er een ijsbaan kon komen. Het verkennende werk van deze commissie was succesvol, zodat er begin September J-yt^J^ H)f>N 1908 een speciale commissie benoemd werd die voortaan namens de IJsclub Vlieland gaat optreden. Vlielands Belang stortte 300 gulden als schenking in de nieuwe clubkas van de IJsclub. Verder werden er in 1908 156 aandelen a / 2 , 5 0 op Vlieland verkocht. Het graven van de ijsbaan werd in 1910 voltooid. Dit is dus het begin van het boekje. Dan komen afzonderlijke jaren aan bod, waarin iets bijzonders te meldenwas, met de bestuursperikelen en veel foto's die het boekje compleet maken en we krijgen zo een goede indruk hoe het in de afgelopen 100 jaar met de ijsclub gegaan is. 31

KINDERGEDICHTJE

de zon gaat onder de nacht kan wel zander want sterren en maan doen dan hun lichtjes aan emo waterland

Doelstelling van de Cultuur Historische Vereniging Eylandt Flielandt De vereniging heeft ten doel: a. iiet wekken van belangstelling voor en bevorderen van de kennis van de geschiedenis van Vlieland. b. het bijeenbrengen, in eigendom verwerven en tentoonstellen van voorwerpen en geschriften betrekking hebbende op de geschiedenis van Vlieland, alsmede het beheer van de hieronder vallende bezittingen van de vereniging. c. het bevorderen van de bescherming van de cultuur historische bepaalde sfeer op het eiland, en in het dorp Oost-Vlieland in het bijzonder. d. het bevorderen van de uitwendige en inwendige instandhouding van reeds bestaande cultuurhistorische monumenten op Vlieland. e. het bevorderen van het verwerven, behoud en restaureren van collecties op Vlieland. f. het verlenen van steixn, in de meest uitgebreide zin van het woord, aan het museum "Tromp's Huys", hiema te noemen: "het Museum". De vereniging tracht dit doe! met alle wettige middelen te verwezenlijken, onder meer door: • Het verrichten van sponsoractiviteiten ten behoeve van de vereniging en het Museum. • Het geven van adviezen aan het Museum. • Het bevorderen van vrijwilligerswerk ten behoeve van het Museum. • Het verzorgen van publicaties. • Het organiseren van (studie) bijeenkomsten. • Het zonodig voeren van procedures om de onder b en vermelde doeleinden te bewerkstelligen. • Alsmede alle overige wettelijke middelen die het bestuur voor het bereiken van de doelstelling nodig acht, of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Contributie Het contributiebedrag van de C.H.V. is gesteld op € 12,= per jaar; buiten Vlieland € 14,= per jaar. U ontvangt hiervoor een acceptgiro. Wilt U geen gebruik maken van de acceptgiro, dan kunt U Uw contributie overmaken op bankrekening 36.76.50.029 t.n.v Eylandt Flielandt.