Uitgave van de Cultuur Historische "Eylandt Flielandt" Zestiende jaargang, nummer 1 Januari 2006 Het hlad verschijnt 3x per jaar, exciusief een jaarlijks
Vereniging
themanummer
Lidmaatschap € 12,= per jaar; buiten Vlieland € 14,= per jaar Bankrekening nr.: 36.76.50.029 Correspondentie
adres:
E-mail: Telefoon:
H.F. Vugts Lutinelaan 33, 8899 BD Vlieland
[email protected] 0562-453199
Bestuurssamenstelling:
Dagelijks
bestuur:
T.A. Renier-Willems H. deWit Overige
voorzitter 0562-451660 Dorpsstraat 69, 8899 A D Vlieland penningmeester 0562-453381
bestuursleden:
L.H. Sterenberg D. van der Veen H.F. Vugts Redactie: J.P. Deen M . van der Pol-Reinders H.F. Vugts C. Winkelman Commissies: Gasten schilderen Vlieland/Vlielander Tj. Bijtelaar-te Velde
Amateurs
Het auteurrsrecht/copyright van de inhoud van dit blad berusl uitsluitend bij de Cultuur HistorischeVereniging "Eylandt Flielandt" te Vlieland. Wanneer artikelen de naam van een auteur dragen, berust het auteursrecht bij de auteur
Inhoudsopgave maartnummer 2006
pagina
Jaarvergadering C H V E F
2
Jaarverslag CHV over 2005
3
Van de penningmeester
f
Lezing: Leven tussen de Esldmo's in de jaren 1958-1961
6
Van de redactie
T
100 jaar gastvrij Vlieland
8
Prijsuitreiking 'Gasten schilderen Vlieland 2005/2006'
9
Tentoonstelling van Maarten Vlam in het Tromp's Huys
M
Jaaroverzicht van het weer op Vlieland in 2005
12
Aardige bijkomstigheid
14
Brandaris op Vlieland
15
De Moedernegotie en Vlieland in de 16de en 17de eeuw: blijvend actueel
It
Aangespoelde potvissen in 1762
20
Aardige mensen die Vlielanders!
25
Boekbespreking: 'Zee rondom'
28 1
Jaarvergadering van de Cultuur Historische Vereniging "Eylandt Flielandt" in Hotel Bruin te Vlieland op dinsdag 2 mei 2006 om 20.00 uur Agenda: 1. 2. 3. 4. 5.
Opening en inleiding door de voorzitter Vaststelling van de agenda Notulen jaarvergadering van 3 mei 2005 Jaarverslag van het secretariaat over het jaar 2005 Jaarverslag en jaarrekening van de permingmeester over het jaar 2005 6. Begroting 2007 7. Verslag kascommissie en de benoeming van de nieuwe
Toelichting agendapunt 8: Conform het vastgestelde rooster treden Mevr. T.A. Renier-Willems (herkiesbaar) en de heer H.F. Vugts (herkiesbaar) af De benoeming van bestuursleden geschiedt uit een of meer bindende voordrachten. Tot het opmaken van zulk een voordracht zijn bevoegd zowel het bestuur als tien of meer leden. Een voordracht door tien of meer leden moet v66r de aanvang van de vergadering schriftelijk bij het bestuur worden ingediend. Het bestuur stelt tevens voor om als bestuurslid te benoemen mevrouw A. Bruin-Kommerij. Na de vergadering volgt een openbare lezing door mevrouw L. Sorgdrager met als onderwerp: Leven tussen de Eskimo's in de jaren 1958 - 1961. Het bestuur vindt deze lezing dermate boeiend, dat het niet alleen de leden, maar ook de Vlielandse bevolking en gasten uitnodigt tot het bijwonen van deze voordracht.
2
Jaarverslag over 2005 Op 18 maart vond de prijsuitreiking "Vlielander Amateurs" plaats; het was een feestelijke bijeenkomst en de Betzy Berg penning werd door Hetty Boom gewonnen. De redactie van Tien Eeuwen Eylandt Flielandt werd gewijzigd. Door het vertrek van dhr. J.Bakker die na jarenlang trouw schrijf- en onderzoekswerk voor ons blad naar het vasteland vertrok. Hij werd opgevolgd door dhr. J.Deen en mevr. C.Winkelman; zij hebben met veel enthousiasme het redactiewerk ter hand genomen. Het bestuur besloot opnameapparatuur aan te schaffen om gesprekken met mensen op te nemen die veel over Vlielands verleden kunnen vertellen. Tevens kocht de vereniging een aantal boeken aan. "De hoge zijde van de Dorpsstraat" door Bert Stenekes en"Zeebad Vlieland" door dhr. H.K.Stolk. Deze boeken worden in het Tromp's Huys te koop aangeboden. In de vroege lente heeft de firma "de Boer"uit Franeker een 13-tal historische graven op ons kerkhof gerestaureerd. Het werk is vakkundig uitgevoerd en een bezoekje aan de oude begraafplaats is zeker de moeite waard. Sinds juni is onze voorzitter door een langdurig ziekbed niet meer actief voor de vereniging. Door dit grote gemis moesten er wat zaken veranderen in het bestuur; mevr. A. Bruin is bereid gevonden het bestuur te versterken en mevr. T. Renier is tijdelijk voorzitter. Gelukkig is mevr. Bijtelaar bereid als zij weer helemaal hersteld is haar werk voor de vereniging weer op te pakken. In augustus stonden wij met een kraam op de kunstmarkt bij de Uiterton. We maakten 15 nieuwe mensen lid van de vereniging en we verkochten onze boekjes. Tevens was het oude Vlielands kostuum te bewonderen. Zowel het mannen- als vrouwenkostuum werd gedragen en door velen bewonderd. Sietske Rispens heeft deze oude kostuums gemaakt en zij is bezig dit proces in boekvorm uit te geven. De Vereniging ondersteunt dit initiatief wat zal resulteren in een prachtig nieuw boek over het Vlielands historisch kostuum. Op 15 oktober werd de tentoonstelling "Gasten schilderen Vlieland" geopend. Er waren dit jaar helaas aanzienlijk minder werken ingeleverd dan andere jaren. De tentoonstelling werd op 15 februari gesloten, de prijswinnaar is mevrouw Visser uit Den Helder geworden, aan haar werd de oorkonde uitgereikt. Ook werden dit jaar een 40-tal fotografische glasplaten aangeschaft waarop foto's staan uit de periode 1890-1925. U zult hier t.z.t. meer van horen en zien. Op dit moment is het bestuur in samenwerking met de conservator van het Tromp's Huys druk bezig met het voorbereiden van een grote Slauerhoff tentoonstelling. Deze zal in juni van dit jaar geopend worden.
3
Afdnik van een van de verworven
fotogiaspiaten
4
Van de penningmeester Onderstaand treft u aan de vo( voorlopige jaarrekening 2005. In de ledenvergadering van mei 2006 wordt aan de leden di de jaarrekening ter vaststelling aangeboden. concept-jaarrekening 2005 C H V Eylandt Flielandt 2005
2004
algemene verenigingskosten
413,07
643,85
exposities Tromp's Huys
344,28
0,00
boek postverbinding, kostprijs (64 x)
Lasten
771,97
2.158,74
bijdrage uitgave Gloppengids
0,00
250,00
drukkosten boekje Betzy Akersloot-Berg
0,00
530,74
700,00
0,00
bijdrage boek 100 jr. Zeebad bijdrage boek Groote Straat Noordzijde
280,00
0,00
Tien Eeuwen
4.460,73
3.438,13
aankoop glasplaten oude foto's
1.025,00
0,00
restauratie grafstenen
4.254,25
0,00
0,00
2.000,00
3.170,82
2.398,36
toevoeging aan het fonds museale objecten Dorpsstraat 37 exploitatieresultaat Totaal
-279.67
176.13
15140,45
11595,95
2005
2004
3.421,31
3.554,81
overige baten
488,17
874,47
boek postverbinding, verkopen (23)
240,50
1.896,50
Baten Contributie
244,15
0,00
bijdrage prov. Friesland grafstenen
Tien Eeuwen
2.127,00
0,00
bijdrage gem. Vlieland grafstenen
1.577,25 50,00
overige bijdr. grafstenen bijdrage fonds museale objecten
1.525,00
Huuropbrengst Dorpsstraat 37
5.467,07
,5270,17
15140,45
11595,95
5
Uit het fonds museale objecten werd € 500 gehaald als bijdrage van de vereniging in het herstel van enige monumentale grafstenen op de algemene begraafplaats van de gemeente Vlieland. Het merendeel van de overige kosten werd bijgedragen door de provincie en door de gemeente. Daamaast werd een aantal fotoglasplaten aangekocht en werden daarvan enige afdrukken gemaakt. De kosten hiervan werden eveneens ten laste van het fonds gebracht. In 2005 werden de kosten verantwoord van de Postboeken die in 2003 en 2004 als relatiegeschenk werden weggegeven. Er resteert een voorraad van 57 exemplaren.
Aan het einde van 2005 waren er 279 leden, waarvan 132 op Vlieland en 147 aan de wal.
Leven tussen de Eskimo's in de jaren 1958 - 1961 door mevrouw L. Sorgdrager Verleden jaar is door de Stichting Arctic Peoples Alert de Willem Barentz Award toe gekend aan mevrouw L. Sorgdrager. Deze onderscheiding is bedoeld voor een man, vrouw of instelling die zich heeft ingezet voor het welzijn en de cultuur van de Arctische volken. Mevrouw Sorgdrager kreeg de onderscheiding vanwege haar inzet voor het behoud van de cultuur en het welzijn van de Inuit (Eskimo's) tijdens haar verblijf in de North West Territories in Canada in de jaren 19581961. Ze was daar als verpleegster. Tijdens haar verblijf in deze ijzige streken werd ze geconfronteerd met de problemen van de bewoners van het poolgebied. Vroeger leefden de eskimo's in kleine groepen trekkend door een uitgestrekt gebied. Door het Canadese gouvemement werden ze gedwongen tot leerplicht, economische hulp en sociale voorzieningen. Eskimo's wonen nu in dorpen, ze jagen niet meer om te eten en moeten werk doen, dat ze niet gewend zijn. Door de toenemende economische activiteiten (mijnbouw en olie- en gaswinning), samen met het smelten van het pakijs worden de cultuur en het welzijn van vele volken in deze regio ernstig bedreigd. Tijdens het leven en werken aldaar maakte mevrouw Sorgdrager diverse kleurenfilms waarvan enkele fragmenten tijdens haar presentatie zullen worden vertoond. En uiteraard bestaat er de gelegenheid tot het stellen van vragen.
6
Van de redactie Bij het artikel in het decembemummer 2005 over Hart Nibbrig was door de redactie een toevoeging gemaakt, die helaas niet helemaal correct was. Ton Pronker attendeerde ons daarop. Wij vermeldden dat de kaart, die hangt in het Tromp's Huys, geschonken was door de Vlielander bevolking aan Rederij Doeksen in 1937. Deze informatie is abusievelijk vermeld naast de kaart. Op de achterkant van de kaart staat, dat de kaart geschonken is in 1934. De kaart verdween in 1983 toen de "Oost Vlieland" in de vaart kwam. De kaart was inmiddels ingekort van 110 * 85 cm naar 87 * 65 cm. In 1992 is de kaart door Doeksen geschonken aan de Cultuur Historische Vereniging die de plaat heeft laten restaureren door het Schoolmuseum in Rotterdam.
Dorp omstreeks de jaren dertig
foto: Cor Swart, archief CHV
7
100 jaar gastvrij Vlieland Zoals bij onze lezers wellicht bekend zal zijn, wordt met het thema '100 jaar gastvrij Vlieland' het 100-jarig bestaan van de VVV Vlieland gevierd en herdacht. Een van de hoogtepunten zijn de feestelijkheden op 26 juni a.s. Op deze dag zal met het overstappen van de 'Friesland' op de 'Holland', het reizen zoals het tot 1962 ging, worden herhaald. Verder zal die dag het Slauerhoffpad officieel in gebruik worden genomen. Dit is een 6 km lange wandelroute die wordt bebakend door middel van een 15-tal objecten waarop gedicht fragmenten van Jan Jacob Slauerhoff zijn aangebracht. In deze literaire zwerftocht is ook een bezoek aan het Tromp's Huys opgenomen waar een speciale tentoonstelling over Slauerhoff te bezichtigen zal zijn.
Het overstappen in vroegere jaren
Joto: archief CHV
8
Prijsuitreiking 'Gasten schilderen Vlieland 2005/2006 Op zaterdag 11 februari j . l . heeft de voorzitter van de CHVEF, mevrouw T.A. Renier-Willems, in aanwezigheid van een klein gezelschap, de uitslag 'Gasten schilderen Vlieland 2005/2006' bekend gemaakt. Vanaf half oktober tot 11 februari was er in het Tromp's Huys een expositie te bewonderen van 7 deelnemers, die samen 12 stukken hadden ingezonden. De voorzitter roemde de kwaliteit van het werk. Van de 12 inzendingen zijn er een flink aantal verkocht. De jurering van de tentoonstelling werd uitgevoerd door de bezoekers van het Tromp's Huys in de afgelopen winter. Er werden 518 stembiljetten ingevuld. De eerste prijs, 143 stemmen, ging naar mevrouw J. Visser voor 'Havenhoofd' terwijl haar tweede schilderij, 'Dreigend wad', goed was voor de tweede prijs waarop 80 stemmen werden uitgebracht. De derde prijs ging naar Marian Stolk, dochter van Hans Stolk, auteur van 'Zeebad Vlieland'. De eerste prijs bestond uit een oorkonde, bloemen en een waardebon.
De eerste prijs 'Havenhoofd' geschilderd dooi J. Visser
9
Tentoonstelling van Maarten Vlam in het Tromp's Huys Van 20 februari tot 20 mei exposeert de kunstenaar Maarten Vlam in het Tromp's Huys. De tentoonstelling heeft als titel meegekregen: 'Kortenhoefse plassen in felle kleuren'. Bij de Betzy Akersloot-kenners onder de leden zal er nu waarschijnlijk een lichtje opgaan. Betzy heeft namelijk ook in Kortenhoef geschilderd, zodoende kunnen we van een relatie met Vlieland spreken. Daamaast is Kortenhoef altijd een kunstenaarskolonie geweest. Rond 1900 ontmoetten veel kunstenaars van de Haagse School, waartoe ook Betzy behoorde, elkaar daar in het waterrijke gebied. Trouwens, de zoon van ds. Wumkes woonde ook in Kortenhoef Kunstenaar Maarten Vlam heeft zijn atelierruimte in de Oude School. De schilderijen van het afgelopen jaar laten zijn fascinatie voor het waterrijke landschap van de Kortenhoefse plassen zien. Vlam: "Daarbij gaat het mij niet om de letterlijke weergave, maar om mijn interpretatie van het landschap, het ritme van bomen en vlakken. Dat zie je duidelijk terug in mijn werk. Opvallend is dit jaar het gebruik van felle kleuren. Ritme en beweging maken de invloed van de mens zichtbaar in de natuur."
Groot Hoefblad
Maarten Vlam
10
Naast de landschappen is hij ook geinspireerd door de planten om en in het water. Hieruit is de serie 'Groot Hoeftlad'ontstaan. Het statige, krachtige, voomame karakter spreekt hem erg aan. De grote bladeren staan als symbool voor de natuur. Naast deze serie worden mogelijk nog enige landschappen getoond en een paar schilderijen uit de serie torens Anders kijken Maarten Vlam woont met zijn vrouw en twee dochters in Vreeland/Kortenhoef aan het Wijde Blik. Jaarlijks presenteert kunstenaar Vlam zich vanuit zijn werkplek, in de omgeving die hem zo lief is, en die hem inspireert. "Wat ik het bijzondere vind is dat de werken hier staan temidden van de omgeving waar ze naar verwijzen, waar ze uit voortkomen. Ik hoop dat mijn schilderijen mensen aanzet om zelf anders naar de omgeving te kijken, nieuwe dingen te ontdekken", aldus Maarten Vlam. Kunstenaar Vlam heeft in 1981 tot 1986 de kunstacademie Minerva in Groningen gevolgd en is lid van kunstkring Hamdorff uit Laren. In 2005 heeft Maarten Vlam geexposeerd in galerie Peter Leen te Breukelen. Galerie Peter Leen heeft werk van de kunstenaar in voorraad. De afgelopen jaren exposeerde hij in Groningen, Amsterdam en in het Gooi. Het is de eerste keer dat Maarten Vlam exposeert in Friesland. Zijn jeugd heeft hij doorgebracht in Oosterwolde(Fr). En hij verheugt zich op het feit dat hij in Friesland zijn werk kan exposeren. Atelier in 'de Oude School het Kraaiennest' aan de Kortenhoefsedijk 145, in Kortenhoef.
Groot Iloejblad
Maarten Vlam
11
Jaaroverzicht van het weer op Vlieland in 2005 door Hans Vugts De zon en warmte concentreerden zich in het afgelopen jaar op het vooren najaar. Uitgesproken teleurstellend waren dc vakantiemaanden juli en augustus met veel regen en wolken. De gemiddelde jaartemperatuur op Vlieland bedroeg 11,2 °C en het was daarmee anderhalve graad warmer dan het langjarige gemiddelde. Het was zo warm dat 2005 in de toptien warmste jaren van de laatste honderd jaar terecht kwam. Gedurende de hittegolf in de rest van Nederland, die duurde van 18 tot en met 24 juni, werd op Vlieland op de 20^'° de hoogste temperatuur van het jaar geregistreerd: 28,8 °C. Er is sprake van een hittegolf als de maximumtemperatuur in De Bilt gedurende een tijdvak van tenminste v i j f dagen elke dag 25,0 °C of hoger is ("zomerse dag") en dat in dat tijdvak op zeker drie dagen een waarde van minstens 30,0 °C ("tropische dag") bereikt. De laagste temperatuur werd op 4 maart waargenomen: -8,0 °. Die dag bleef ook de maximumtemperatuur net onder het vriespunt en kunnen we spreken van een "ijsdag". In 2005 was het op zes dagen warmer dan 25 graden, terwijl er op 33 dagen nachtvorst werd gemetcn en dat was vrijwel normaal. De landelijk hoogste temperatuur van 2005, 34,7 °C, werd tijdens de hittegolf op 20 juni gemeten op de vliegbasis Gilze-Rijen. Op 4 maart werd het in Markenesse -20,7 °C, de laagste temperatuur die ooit in maart in ons land is gemeten en tevens landelijk de laagste temperatuur van 2005. In het dorp viel 820 mm neerslag, terwijl op het militaire kamp in totaal 762 mm werd afgetapt. Daarmee viel er vrijwel de normale hoeveelheid neerslag. Landelijk was Vlissingen het natst. Daar viel in het afgelopen jaar 887 mm. Maastricht was met 604 mm het droogst. De natste maand op het eiland was juli met een gemiddelde hoeveelheid van 135 mm. Op de 29"' deze maand viel er in het dorp bijna 40 mm. De kans op een dergelijke etmaalsom regen is ongeveer eenmaal per 5 jaar. Zware buien die op 28, 29 en 30 juni boven de zuidelijke helft van ons land voorkwamen zorgden voor water overlast. Zo viel in Andel op de 29ste 113 mm, de hoogste etmaalsom dit afgelopen jaar in Nederland afgetapt. Een gebeurtenis die eenmaal in de duizend jaar of langer voor een plaats in Nederland voorkomt. De meimaand was de droogste maand met 40 mm en dat is normaal voor mei. Afgelopen jaar beleefden we twee 12
periodes met veel sneeuwval. Zowel op 2 maart als op 29 december hadden wc ruim 20 cm sneeuw op Vlieland, zodat voor eerst sinds lange tijd er weer 'gelanglaufd' kon worden.
^Mrmtr
. •••
f.
..
. Mmvit •
i
Vuurtoren Vlieland 29 december 2005
De zon scheen ruim 1850 uur, dat is 41 % van de tijd dat ze boven de horizon staat. Dit aantal uren zonneschijn is ruim 200 uur hoger dan op grond van het langjarige gemiddelde verwacht kon worden. De meest uren zon vielen in Vlissingen te beleven, daar werd maar liefst een jaartotaal van 1910 uren behaald. Het somberst was het in Arcen in Limburg met 1724 uren. Mei en juni waren op Vlieland de zonnigste maanden met ruim 240 uur zonneschijn. In September scheen de zon ongevcer 200 uur en daarmee was September zonniger dan juli en augustus en zelfs oktober was met 160 uur zonneschijn zonniger dan juH! Zware stormen met een uurgemiddelde windsnelheid van tenminste 24,5 m/s (= windkracht 10) kwamen dit jaar niet voor. Veel wind (kracht 8 of meer) kwam voor op 8 januari, 12 februari, 24 en 25 november en 16 december.
13
Aardige bijkomstigheid door Hans van Tiggelen Voor het artikel Brandaris op Vheland heb ik een klein onderzoek gcdaan. Ik heb, uit eigcn collectie, nog maar cen keer de scriptic van Maarten Kocnders gelezen over Oude kaarten van dc Friese Waddeneilanden cn het boek van Marijke Donkcrsloot-dc Vrij, zie het artikel hicma. Via het kaartcnregister uit de scriptic werd mijn nicuwsgierigheid gewekt naar de kaart van J. de Boer.Ms. "Afbccldinge van eyland Vlieland"! 756-1758. Deze kaart bevindt zich in het Rijksarchief Fricsland te Lceuwarden. Via email heb ik contact gezocht en gevraagd naar kopie e/o scan mogelijkhedcn van deze kaart. Na overlcg over de mogelijkhedcn en de prijs werd dc kaart als digitaal bcstand naar mij gcmaild. Terstond heb ik het geopcnd cn gezocht naar een verwijzing over een Brandaris op Vlieland. Zoals reeds geschreven kwam deze er niet op voor. Wat ik wcl op deze kaart tcgen kwam was ter hoogtc van Kooisplck een vierkantje waarvan de hoekcn zijn zwart gemaakt en daarbij staat een woord geschreven. Dc kaart was vanwcgc het formaat op foto gczet met een groothocklcns en hierdoor niet helemaal scherp. Om mijn vermoedcn te bcvcstigen heb ik wedcrom contact gezocht met het Rijksarchief, mevrouw S. Bloemhof-Dijkstra (nogmaals dank) cn zij was zo vriendelijk voor mij tc kijken of cr soms op die plaats Eenden of Vogel Kooy op de kaart staat. Enkcle dagen later krccg ik het verlossende woord cn er staat inderdaad "Vogclkooy" bij het betreffcnde vierkantje. Hiema snel het nummer van T.E.E.F opgezocht waar een artikel instond van de hand van T.F.J.Pronker: De namen van Kooislid, Kooisplck en de Oude Vogclkooy, twaalfde jaargang nr. 1 maart 2002 en het themanummer over Oude Kooi. De kaart die T.F.J.Pronker gezien heeft bij Andries Kooyman door's Lands Landmetcr Jan Pcereboom Bz. is getekcnd in 1795 en gedrukt in 1803. De kaart uit het Rijksarchief Fricsland is uit 1756-1758 en gccft hicrbij dus een tweede verwijzing naar een "Vogclkooy" tcr plaatse van Kooisplck.
14
Brandaris op Vlieland door Hans van Tiggelen Om het verhaal over ccn Brandaris op Vlieland Icvendig te houden w i l ik ook een duit in het zakje doen. Hiermee w i l ik niet de conclusie van Ton Pronker en Michael Horn bestrijden maar zic het meer als aanvuUing of mogclijkheid. Op ccn kaartje ( 25x18 cm. ) uit een atlasje van Hendrik de Leth 1703 1766, staat op het eiland Vlieland "Brandaris " en daarbij een torentje met een schuin dak.
Kaart 'De Noorckee' van Hendrik de Leth 1703, Vlieland vergroot en ingezet
Het kaartje is gedatcerd omstrccks 1750 cn is genaamd "Dc Noordzee " er staan vier eilanden op, Texel, Eyerlandt al reeds vcrbonden door een zanddijk, Vlieland, Der SchcUing, cn ccn stukje Friesland. Op Der SchcUing is ook ccn "Brandaris "getekcnd met dit verschil dat deze op een duintje is geplaatst. Wat is nu dc betekenis van dit kaartje en met name de aanduiding "Brandaris" op Vlieland. Het antiquariaat waar ik het kaartje vond en
15
kocht verzekerde mij dat het uit een atlasje van Hendrik de Leth komt, gedateerd op gcnoemdc datum. De antiquaar staat in hoog aanzien binnen zijn vakgcbied en heeft het dus bij het rechte eind. Deze Hendrik de Leth stamt uit een gerenommeerde famiUe van drukkers / bockverkopers. Omstreeks 1730 verscheen de eerste druk van het meesterwerk van Hendrik de Leth, Het Zcgepralent Kcnnemerlant, waarvan de 100 prenten en dc kaart van Noord-Kennemerland door Hendrik getekend en gegraveerd zijn. Op kartografisch gebied is Hendrik de Leth vooral bekend vanwege zijn Nieuwe Geografische Atlas en de Nieuwe en Geografische en Historische Atlas van de Zeven Vereenigde Ncderlandsc Provincieen die beide in de jaren 1740 voor het cerst verschenen. Hendrik stond bekend om zijn nauwkeurige en gelijkende werken. Dit hoeft niet te betekcnen dat het topografisch geplaatste "Brandaris "op Vlieland enige betekenis heeft. In Waddcn Bulletin nummcr 3 augustus 1978 staat een artikel van Maarten Koenders, "Oude Kaarten van de Friese Waddeneilanden " Dit is een samcnvatting van een scriptie die Maarten Koenders schreef als afsluiting van het bijvak historische cartografie aan de universiteit van Utrecht. Het gaat wat ver om deze scriptie te beschrijven maar zijn conclusie komt er in het kort op ncer dat wat bctreft geografische kaarten de driehoeksmeting onder leiding van Baron C.R.T. Krayenhoff 1758 1840 erg belangrijk is geweest, wat bctreft betrouwbaarheid. De eerste exacte positie van de eilanden werd voor het eerst goed weer gegeven op dc "Choro-topografische kaart " van zijn hand. Dit gaat echter over dc positie van dc eilanden en niet over topografischc gegevens. Ook bij topografischc gegevens kunnen volgens Maarten Koenders de nodige vraagtekens over nauwkcurigheid gezet worden. Anders dan op zeekaarten was er geen enkel boven locaal belang gediend bij een juiste afbeelding van de Friese eilanden. Het gemis aan een nauwkeurig beeld van de eilanden op gewestelijke kaarten uit de 17''* en 18'*' ecuw wordt gecompenseerd door een aantal detail karteringen tussen 1620 en 1760. Allecn de kaarten van Vlieland ( 1757 ) en van Ameland ( 1749 ) zijn voUedigc opnamcn. Veel van deze kaarten zijn bewaard geblcven die in relatie staan tot kustverdediging. Zo ook de 16
kaart die genoemd wordt in het kaartenregister: "Afbeeldinge van eyland Vlieland... "door J.de Boer. Ms. 47x177 cm. Ca. 1:10.000. Behoort bij een rapport wegens de toestand van het eiland Vlieland. Onderzoek ingesteld na de stormschade van 1756, ingediend op de Landdag, febr.1758. RAF stam nr. 13.215
'Afbeeldinge van eyland Vlieland' door J. de Boer
Na bestudering van deze kaart blijkt dat er geen Brandaris op voor komt terwijl hij uit dezelfde periode stamt, 1756. Kaarten maken en uitbrengen was in de 18*** en 19''^ eeuw ook een commerciele bezigheid getuige de volgende passage uit het boek: Topografische Kaarten van Nederland uit dc \ 6^^ tot en met de 19''^ eeuw , van Marijke Donkersloot-de Vrij, uitgeverij Canaletto, Alphen aan den Rijn. Ik citeer: Oude kaarten die weinig waarde hebben als historische bron zijn veelal op kleine schaal getekend en geven in feite een algemeen overzichtsbeeld zonder veel topografische details. Te denken valt aan de tallozc gcdrukte commerciele kaarten die onder andere in oude atlassen voorkomen. Deze kaarten zijn veelal het product van kopieerwerk, waarbij graveur e/o uitgever zich geen moeite gaf het veranderde beeld up-to-date te maken. In antiquarische zin zijn deze kaarten gewilde verzamel objecten vooral wanneer de decoraties oogstrelend zijn ( Vlieland - H. ),maar voor het gedetailleerde landschapsonderzoek hebben deze kaarten weinig waarde. Einde citaat. Terugkomend op het kaartje van Hendrik de Leth zuUen we er maar van uitgaan dat deze valt onder de voor commerciele doeleinde gefabriceerde kaarten en er geen waarde aan hechten dat er Brandaris op vermeld staat. Het kaartje blijft een gewild verzamel object en misschien zal eens het tegendeel op verantwoorde en wetenschappelijke wijze worden bewezen. 17
De Moedernegotie en Vlieland in de 16'*'= en 17**' Eeuw: blijvend actueel door Bert de Boer De handel vanuit Nederland op de Oostzee was in de le**^ en IV*" eeuw zo belangrijk dat zij wel de 'moedernegotie' werd genoemd. De grondslag hiervoor werd gelegd in de \5^^ eeuw [1]. Vooral Amsterdam dankte veel van zijn rijkdom en groei aan de handel in graan, hout en andere produkten uit de Baltische staten, met Danzig als voomaamste handelsstad. Dit leiddc tot culturele contacten en tijdelijke of permanente verhuizing van Nederlanders richting Oostzee, die tot de dag van vandaag sporen nalieten in het straatbeeld van Baltische steden, zoals in Datizig. Een \T eeuwse Nederlander die aankwam op de kade van Danzig - een plaats die hij zelf Danswijck noemde - dacht even dat hij terug was in Amsterdam. Schepen met oranjewit-blauwe wimpels, gebouwen in Nederlandse stijl van Nederlandse baksteen en overal op straat Nederlanders. Er waren kerken met Nederlandse altaarstukken, monumenten en predikanten, en op straat klonk het in Nederland gemaakte carillon waarin dc Pools-Nederlandse contacten hun hoogtepunt bereikten [2]. De Oostzeehandel had zijn eigen schippers en scheepsvolk, een relatief groot aantal daarvan afkomstig van Vlieland. Vlieland pikte zo een Holland Huis in Danzig, rechts met aardig graantje mee met de winstgede vlaggen onderaan vende Oostzeehandel. De vele door Oostzeeschippers bewoonde huizen in de Dorpsstraat zijn daar een bewijs van. [3]. Voor buitenlanders en 'anders denkenden' was Burgerschap van de betreffende Baltische stad veelal een voorwaarde om daar handel te mogen drijven. Zie het interessante artikel hierover van Ton Pronker 'Vlielanders in het Staatsarchief van Danzig 16671695', in TEEF, editie december 2005 [4]. Over dit onderwerp en op 18
basis van hetzclfde bronnenmateriaal verscheen eerder, in 1991, een publicatie van Tonko Ufkes, getiteld 'Vlielanders, Friezen en andere Nederlanders te Danzig' [5]. Het artikel van Ufkes is het resultaat van een wetenschappelijkc studie met een bcurs van de Poolse Academie van Wetcnschappen. Het artikel is goed leesbaar en geeft een schat aan cultureel-historische en genealogische informatie. Actualiteit: Intemationaal Oostzeeproject van start Het belang van kennis over de Oostzeehandel voor het collcctieve geheugen van Noord- West Europa, wordt meer en meer onderkend. Tien West- en Oost-Europese landen werken sinds kort samen in het project 'Baltic Connections'. De nationale archieven van Dencmarken, Zweden, Finland, Estland, Lctland, Litouwen, Rusland, Polen, Duitsland en Ncderland hebben afgesproken de omvangrijke Oostzeehandel tussen 1500 en 1800 en de wederzijdse culturele beinvloeding die daarvan een gevolg was, beter in kaart te gaan brcngen. Het Nationaal Archief in Nederland coordineert het project. De verwachting is dat er onbekend archicfmatcriaal boven water gaat komcn. Dit is van groot belang voor nieuw historisch onderzock naar dit thema. Een succcsvoUe samenwerking tussen de intemationale archiefinstellingcn in dit project zal daamaast ccn positievc uitstraling hebben op andere terreinen van samenwerking [6, 7]. Voor Vlieland ligt hiermee een uitdaging en zijn er kansen om van de succesvoUe betrokkenhcid met dc Oostzeevaart in het verleden, ook nu en in de toekomst te profiteren. Bronnen: [1] Handel cn scheepvaart van Amsterdam in de Vijftiende Eeuw, auteur dr. F. Ketner, Leiden, E.J. Brill, 1946 [2] Duizend jaar Polcn en Nederland, auteur drs. Lucia Thijssen, Zutphen, 1992 [3] De Hoge Zijde, Bewoningsgeschiedenis van de noordzijde van de Dorpsstraat van het dorp Oost Vlieland tussen 1637 en 1970, auteur Ben Stenekes, Uitgavcn De Neitiid, ISBN: 805063-6-2 [4] TEEF, editie dcccmber 2005: Vlielanders in hot Staatsarchief van Danzig 1667-1695, auteur T.F.J.Pronker [5] Jaarboek van het Centraal Bureau voor Gencalogic, Deel 45, 1991: Vlielanders, Friezen en andere Nederlanders tc Danzig, Zevcnticnde- en achttiendc-eeuwse gegevens in het burgerboek en de geloofsbrieven, auteur Tonko Ufkes [6] Internet site: www.geheugenvannederland.nl , project De Nedcrlandse Oostzeehandel in de periode 1600-1850 [7] Intemet site : www.nationaalarchief.nl, link baltische staten
19
Aangespoelde potvissen in 1762 door Hille van Dieren (gepubliceerd in 1980 in Schylgc myn lantse) Onlangs (15 december 1979) spoelde er bij Egmond een dode potvis aan die een groot aantal nieuwsgierigen trok. Niet afgeschrikt door dc stank probeerde men zelfs de tanden te stelen. Vroeger spoelden er ook dikwijls walvissen aan hetgeen net als de komeet, als een boos voorteken beschouwd werd. Uit de dissertatie van Dr. A.B. van Deinse over walvissen (waarop hij in 1931 cum laude promoveerde tot doctor in de wis-en natuurkunde) weten w i j dat er in het begin van 1762 een grote school potvissen (physeter macrocephalus) in de Noordzee rondzwom. Hiervan strandde er op 17 januari een op de oostkust van Vlieland en de volgende dag nog twee. Ook op Terschelling spoelden er twee aan, enkele weken later, en nog twee op Griend. Ook een tussen Zandvoort en Wijk aan zee. Zelf bezit ik nog een tand van een der op Terschelling gestrande potvissen, in zilver gevat en met de inscriptie "dit is de tand van een kaselot 1762" ( kaselot afgeleid van het franse woord cachelot= potvis).
De potvis die op 20 februari 1762 aanspoelde tussen Zandvoort en Wijk aan Zee
20
Over die in 1762 aangespoelde potvissen staat er een vers in "de Oostindische Wellekomst'" een liedboekje uit eind 18e eeuw. Dit boekje is zeer zeldzaam, maar "het Nederlandsche Zeewezen" nam dit vers in 1913 op, en daaruit nemen wij het hier over.
een nieuw lied, van de chaselotten Aangekomen op Vlieland en ter Schelling Stem: Daer was een meisje jong van jaaren 1. dit zelve jaer als wij eerst schreven, Seventienhondert en daer neven: Nog twee enzestig bovendien, Doen Quam ons hier wat vreems te voren Gelijk gij uit dit lied zult horen, Mijn oogen hebben't zelfs gezien.
5. Want alle die het spek afsneden. Die gingen boven op hem treden; Als o f t een kleine walvis was, Sijn hiiijt zwarter als de mooren, Van tanden witter als ijvoren In't Kakebeen zo menig paer.
2. het was in de maand van Januarie Een zaek heel buiten ordinaire: Dat hier en elder qiiamen aen. Sulk onbehouwen groote vissen; Men denkt dat zij al dolend missen, Uit hun gewoon verblijfvan daen.
6. Geen hals kon ik daer aan bekennen, Ook had hij maar twee kleine vennen: Maer't groote lichaem van de vis, En dan zijn staert wilt dog aanhoren, Sijn kop heel grof en dik van voren, Daer uit het brein genomen is.
3. 't Scheen dat zij hier niet konden leeven, Wijl zij half doot in't Water dreeven, Als wrakken van hun fleur berooft: En quamen zo door Menschen Handen, Gebragt en ook van zelfs te stranden Aen onze kust dat vrij gelooft.
7. Het spek en brijn, nu alle beide, Dat moet den Kooper voorts bereiden; Soo als hij wil, dat stinkent goet, Bij hem in waerde van de schrijven, Geluk daar mee men laet hem drijven: De rest in zee daar rotten moet.
8.
4. Elk onzer moest daar heen te kijken, Uit alle Straeten ende Wijken: Quam volker bij, zoo klein zo groot, Sijn lengte is mij schier vergeeten; Sijn dikte heb ik niet gemeeten; Dog hij kon in geen Boeren shot.
Zijn stank kan ik niet vergeeteen, Mij lust van hem geen brok te eeten: Geloof mijn, liever heb ik dan. Op dis een Cabeljauwe mootje, Of wel een lekker Schelvis zootje, Ja liever Haring uit de pan.
21
9.
10. Nogtans wel waardig om te melden, Daar het spek van eene komt te gelden Digt bij h\'ee duizend gulden, want ik wil geen leugens gaen uit
Elk wil daartoe zijn zinnen scherpen Ik zal mijn oordeel onderwerpen; Aan ieder die het beter weet, Dog onvolmaakt zijn alle dingen; strooijen Ik kom het voor de Jonkheid zingen, Daar toe is tijd en vlijt besteet.
Dan die het beter weet te rooijen. Die neemt de pen maar in de hand.
11. De ouden mogen het wel lezen, Ik wil him niet wangunstig weezen: Dog doe door quaetheyt daarmee spot, Die mag wel uit mijn huis vertrekken; Maer die als vrind de fouten dekken, Vereer ik met deze Chazelot.
In zilver gemonteerde land van een potvis uit 1762. Gemeentelijk Museum't Behouden Huys, West-Terschelling
Over de walvissen op Griend is een mooi verhaal te vinden in het Rijksarchief te Leeuwarden (inv.nr. 6951) De substituut {plaatsvervangend) drossaard Tijs van Zelden had de Kaagschipper Hendrik Hilderiksz, Comelis Teunisz Quack, Kersjen Teunisz en Andries van Dulst (een van mijn voorouders en later zelf commandeur van de walvisvaarder) gemachtigd om naar Griend te gaan om spek en dergelijke te bergen van de aldaar gestrande 22
potvissen.Griend viel namelijk onder het gebied waar de drossaard het als strandvonder te vertellen had. Met nog vier man zeilden ze op 28 januari met de kaag van Hendrik Hilderiksz naar Griend. Hier lagen al drie Vlielander snikken en een schi\schuit(schelpenvisser) bij een der potvissen en waren wel met dertig man bezig spek af te snijden. De schippers van de snikken waren Klaas Douwesz, Jan Douwesz en Cornelisz Aarjensz, die van de schilschuit werd Roelof genoemd. De Terschellingers roeiden naar een der potvissen en sloegen er een bootshaak in om te wachten tot de vis droogviel. Daarop kwamen de Vlielanders met de schilschuit en twee welbemande jollen op hen af om te vragen wat ze deden. Hendrik Hilderiksz antwoordde dat ze opdracht hadden van de strandvonder om spek te bergen. "Dat zult gij niet doen, dat verbieden wij U lieden!" zei Klaas Douwesz. Hiema ontstond het begin van een vechtpartij waarbij de Vlielanders de bootshaak losgooiden en hun schuiten tussen de vis en de jol van de Terschellingers vastlegden. Ondertussen was nog een Terschellinger kof gearriveerd met aan boord de schipper Sjoerd Douwesz uit Midsland, Tijs Poulusz en de gerechtsdienaar Luitje Lieuwesz. Hendrik Hilderiksz zei toen: "Vechten konnen wij niet, maar daar komt een man die heeft een brief van de Drost!" Luitje Lieuwesz werd gehaald terwijl de Vlielanders doorgingen met speksnijden. Op de vraag van de gerechtsdienaar waar ze met dat spek naar toe wilden, antwoordde Klaas Douwesz: "Daar God ons geleide", en hij weigerde de opdracht om het spek naar Enkhuizen of Terschelling te brengen uit te voeren. Hendrik Hilderriksz las hiema de brief van de Drossaard voor, die als volgt luidde: "Waarschouwinge" Allen ende eenen ygelijcken die desen sullen werden vertoond, werden gewaarschouwd de brenger dezes, ende alien ende een yegelijk Schellingers, die bij desen door den Substituut Drossaard van den Eylande Grien,, op Expresse ordre van den heer en meester Andries van Vossen, drossaard van Grien, sijn gequalificeert en geordoneert tot het afmaken en mede nemen en tot Terschelling brengen van het spek,vet, tanden en al wat van de vissen of Caselotten op Grien, derselver waard, ofstrand komt, geender minste tegenstand of beletting te doen, maar vredelijk te laten begaan, permitteren en staan toen, aan de eerste
23
ontdekkers, sulks wel mede te doen, dog al hetgeen daar van krijgen op geen andere plaats als op Terschelling te brengen, onder opsigt van den Drost van Grien, op pene (straffe) die hier tegen aangaat, swaarlijcktegen sal werden geprocedeert, een yegelijck wagte sich van schade." Hiema vroeg Hendrik Hilderiksz de Vlielanders: "Wel mannen, wat segt gij, mogen wij er nu niet aan ?" en kregen ten antwoord: "Neen, dat verbieden wij Ulieden, Gij zult er niet aan !" De Terschellingers, die wel in de gaten hadden dat ze tegen de overmacht van de Vlielanders niets in te brengen hadden, dropen hiema af. We mogen aannemen dat de potvissen nog wel een gerechtelijke staart gehad hebben. Dat ook het bergen van potvissen op Terwschelling de nodige beroering bracht blijkt uit het verhaal van Folkert Douwesz uit West Terschelling. In 1767 wilde hij scheiden van zijn vrouw Trijntje Comelis omdat zij volgens hem "nalatig was in het waamemen van haar vrouwelijke plicht en steeds ziekte veinsde". En om de schepenen te overtuigen hoezeer hij gelijk had met te denken dat de ziekte van zijn Trijntje 'geveinsd' was, vertelde hij hoe ze, toen ze hoorde dat er een potvis werd geborgen op het strand, zich snel in de kleren had gestoken en naar het strand gehold was om toch maar niets van dit schouwspel te missen!
Op 2 november 2004 strandden twee potvissen op de Richel, een zandplaat in het zeegat tiissen Vlieland en Terschelling. Ongeveer 30 eilanders slaagden erin om de beesten weer in zee te drijven. Foto: Website KNRM.
24
Aardige mensen die Vlielanders! In de plaatselijke krant de "Schakel" van Maassluis stond in 1966 een verhaal dat herinnerde aan de ramp met de logger M A 93 die in zwaar weer op 10 oktober 1916 verging op de Vliehorst. Jan Pein reageerde op het artikel en het volgende interview onstond. "De logger MA 93 was van Johannes Waamaar die een touwslagerij aan de Weverskade had, de namen van de bemanning waren schipper Kees van der Snoek, stuurman Kees Breggerman, matroos Willem van Es, Arie en Cor van Es (zonen van Willem), oudste Dirk de Niet, matroos van't Woud (schoonzoon van Dirk de Niet), Leen Kleppenburg, Cor van de Meyde, Jan Pein alien uit Maassluis, jongste Henk Drop uit Vlaardingen en dan nog een reepschieter en een afhouder uit Rotterdam waarvan de namen niet bekend zijn.
De logger MA93
foto's: archief Kees Stada
Lek gestoten Toen we in zwaar stormweer op 10 oktober 1916 aan lager wal raakten bij Vlieland en het schip ging stoten, moesten we in de roeiboot. Na diverse pogingen kwamen we los van de M A 93, maar de roeiboot was lek gestoten en er zat een gat in de bodem, de schipper stopte er een trui in en daar moest een jongen op gaan zitten en de anderen maar hozen om het overslaande water weer overboord te krijgen. Ik (Jan Pein) en Leen Kloppenburg gingen aan de riemen en de schipper stuurde. Het was vliegend stormweer. Tijdens die tocht naar het strand dachten we het er niet levend af te brengen. In een flits zag ik mijn vader, moeder en al mijn broers en zusters aan me voor bij gaan. Toen de roeiboot ging stoten moesten we wadend door het water het strand 25
zien te bereiken, een verschrikkelijke zware tocht, ik had alleen maar mijn ondergoed aan. Redding Gelukkig waren er in het reddingshuisje, dat we uiteindelijk vonden, kleding voor zes man en noodrantsoenen, ook wat cognac en materiaal om lichtseinen te geven. Die seinen zijn in het dorp Vlieland waargenomen, en enige tijd later kwam er een strandwagen met vier grote paarden bespannen ons halen. Op de bok, de burgemeester als koetsier een man met een baard die tot zijn buik reikte, Kupido heette hij. Vanuit het reddingshuisje dat op palen stond moesten we weg omdat het er omheen uitgekolkt was. Weer door het water en door elkaar een hand te geven kwamen we bij de wagen, waar we onder de aanwezige dekens kropen. Vlielanders Zo werden we naar het zeemanshuisje te Vlieland gebracht waar voor tien man slaapgelegenheid was, de schipper Klaas van der Snoek, ik (Jan Pein) en Henk Drop hebben bij de burgemeester thuis geslapen, 24 uur aan een stuk. We zijn reuze goed onthaald in het dorp, iedereen leefde met ons mee. We kregen alien nieuwe kleren, nieuw ondergoed, een blauwe trui, een groene pet en een mooie streepjesbroek zoals de ouderlingen dragen en leren instapschoenen. Twee dagen later, toen we wat uitgerust waren werden we met een kotter van het loodswezen naar een passagiersschip gebracht die daar op zee lag, een raderboot met de naam "Minister Kraas" (red. Kraus), deze bracht ons over de Zuiderzee naar Enkhuizen. Daar stond de gepensioneerde oud-havenmeester Tjebbes van Maassluis op de kade om ons te begroeten, hij was namelijk na zijn pensionering naar Enkhuizen verhuisd. Van daar gingen we op de trein naar Maassluis. Eenmaal moesten we nog een keer overstappen en wij trokken met onze kleding de aandacht op het perron. Er kwam een mijnheer naar ons toe en vroeg of wij weesjongens waren, toen hij hoorde wat we hadden meegemaakt kregen we allemaal een sigaar van hem. Twee dagen later trok Jan Pein ondanks de protesten van zijn moeder als opstapper met de loodsboot No 6 weer naar zee."
26
Anton van Doren uit Almere doet al twaalf jaar stamboomonderzoek naar zijn familie van Es Het bijzondere wil ook nog dat hij een nazaat is van Ipe Sijmons van Vlieland die trouwde in 1739 met Antje Roelfs van Ameland, maar dat heeft met dit verhaal niets te maken. Anton zou erg graag willen weten wie nog iets weet van bovenstaand verhaal, de burgemeester en Kupido. En helemaal mooi zou zijn als er nog een foto bestaat. Kees Stada, van wie we dit verhaal kregen, veronderstelt dat de burgemeester Jacob Molenaar van West-Terschelling is en dat er een tweede man was namelijk de Kinnumer (Terschelling) Comelis Cupido, de logementhouder op Vlieland. Reacties naar Kees Stada,
[email protected] of 0598-320706
futoiarchiefCHV
Reddingslmisje
27
Boekbespreking door Carin Winkelman
Zee rondom Leven op de Waddeneilanden door: Ineke Noordhoff Uitgever: Atlas, 2004 ISBN 90-450-1050-X Prijs € 16,50 Wonen op een waddeneiland spreekt tot de verbeelding. Het werpt vragen op over hoe het nou eigenlijk echt is er te wonen. Is er isolement of niet? Is er een eeuwig vakantiegevoel? Joumaliste Ineke Noordhoff vroeg zich bij bezoeken aan een eiland af hoe het was er altijd te zijn. Zij besloot daarom in gesprek te gaan met eilandbewoners. Zij vermeed hierbij, zoals ze zelf zegt, met opzet de voor de hand liggende figuren als burgemeesters of geslaagde zakenmannen en koos voor meer alledaagse mensen. Noordhoff bezocht alle vijf eilanden en sprak in totaal met 18 mensen over het wonen op een eiland. Zij sprak met mensen van divers pluimage. Van een schoolmeester, via een boer tot een schipper. Op Vlieland sprak zij bijvoorbeeld met Nel Cupido en Trudi Oosthoek. In de interviews komen de leuke en minder leuke kanten van het eilandleven naar voren, maar altijd gezien door de ogen van de geinterviewde, waarmee maar aangegeven wordt hoe persoonlijk de ervaringen zijn. Noordhoff onthoudt zich zoveel mogelijk van commentaar, al observeert ze hier en daar wel gezichtsuitdrukkingen of intonatie van de stem. Als er al een gemene deler Uissen de geinterviewden te vinden is dan is het een grote voorliefde voor de natuur en voor ruimte en vrijheid. Dit zal overigens niet echt een verassing zijn voor de lezer, die wellicht om dezelfde reden tot de Wadden aangetrokken is. Het boek geeft een veelzijdige blik op het wonen op een eiland en wat daarbij komt kijken. De praktische gevolgen en de emotionele kanten. Enkele van de geinterviewden wonen inmiddels niet meer op een eiland en ook zij geven een interessant perspectief Veel zaken zullen herkenbaar zijn voor eilandbewoners en verhelderend voor hen die meer over het eilandleven willen weten. 'Zee rondom' is een prettig leesbaar boek in toegankelijke taal geschreven. Een aanrader voor diegenen die Noordhoffs nieuwsgierigheid delen. 28
Doelstelling van de Cultuur Historische Vereniging Eylandt Flielandt De vereniging heeft ten doel: a. het wekken van belangstelling voor en bevorderen van de kennis van de geschiedenis van Vlieland. b. het bijeenbrengen, in eigendom verwerven en tentoonstellen van voorwerpen en geschrit^en betrekking hebbende op de geschiedenis van Vlieland, alsmede het beheer van de hieronder vallende bezittingen van de vereniging. c. het bevorderen van de bescherming van de cultuur historische bepaalde sfeer op het eiland, en in het dorp Oost-Vlieland in het bijzonder. d. het bevorderen van de uitwendige en inwendige instandhouding van reeds bestaande cultuurhistorische monumenten op Vlieland. e. het bevorderen van het verwerven, behoud en restaureren van colleclies op Vlieland. f. het verlenen van steun, in de meest uilgebreide zin van het woord, aan het museum "Tromp's Huys", hiema te noemen: "het Museum". De vereniging tracht dit doel met alle wettige middelen te verwezenlijken, onder meer door: • Het verrichten van sponsoractiviteiten ten behoeve van de vereniging en het Museum. • Het geven van adviezen aan het Museum. • Het bevorderen van vrijwilligerswerk ten behoeve van het Museum. • Het verzorgen van pubhcaties. • Het organiseren van (studie) bijeenkomsten. • Het zonodig voeren van procedures om de onder b en vermelde doeleinden te bewerkstelligen. • Alsmede alle overige wettelijke middelen die het bestuur voor het bereiken van de doelstelling nodig acht, of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Contributie Het contributiebedrag van de C.H.V. is gesteld op € 12,= per jaar; buiten Vlieland € 14,= per jaar. U ontvangt hiervoor een acceptgiro. Wilt U geen gebruik maken van de acceptgiro, dan kunt U Uw contributie ovemiaken op bankrekening 36.76.50.029 t.n. Eylandt Flielandt.
Orgaan van de Cidtimr Historische Vereniging ''EyUmdt Fdeiandt" VUeiand
Zestiende jaargang, nr 1, Maart 2006
