Tien Eeuwen Eyiandt Flielandt

Tien Eeuwen Eyiandt Flielandt Orgaan van de Cultuurhistorische Vereniging Eyiandt Flielandt

Badhotel Bruin Zeekaarten Willem de Vlamlngh Slauerhofftentoonstelling Jaarvergadering 2006 De famine Van Keulen Een Zeemansboek Nieuwe aanwinst Tenteneiland Vlieland

16e jaargang, nr. 3, September 2006

Uitgave van de Cultuur Historische "Eylandt Flielandt" Zestiende jaargang, nummer 2 September 2006 Het blad verschijnt 3x per jaar, exclusief een jaarlijks

Vereniging

themanummer

Lidmaatschap € 12,= per jaar; buiten Vlieland € 14,= per jaar Bankrekening nr.: 36.76.50.029 Correspondence

adres:

E-mail: Telefoon :

H.F. Vugts Lutinelaan 33, 8899 BD Vlieland [email protected] 0562-453199

Bestuurssamenstelling:

Dagelijks bestutir: T.A. Renier-Willems H. deWit

voorzitter 0562-451660 Dorpsstraat 69, 8899 AD Vlieland penningmeester 0562-453381

Ch'erige bestuiirsleden: A. Bruin-Kommerij D. van der Veen H.F. Vugts Redactie: J.P. Deen M. van der Pol-Reinders H.F. Vugts C. Winkelman Contmissies: Gasten schilderen Vlieland/Vlielander Tj. Bijtelaar-te Velde

Amateurs

Het auteurrsrecht/copyright van de inhoud van dit blad berust uitsluitend bij de Cultuur HistorischeVereniging "Eylandt Flielandt" te Vlieland. Wanneer artikelen de naam van een auteiir dragen, berust het auteursrecht bij de auteiir

Inhoudsopgave septembemummer 2006

pagina

Verslag van de jaarvergadering van de C H V E F

2

Rectificatie

3

Mededeling

4

Opening Slauerhofftentoonstelling

5

Nieuwe aanwinst

6

De familie van Keulen

6

Een bijna bijzondere ontdekking, twee zeekaarten van Willem de Vlamingh gevonden

10

A sailor's reader

12

Familie Bruin en hun Badhotel

13

Boekrecensie

28

1

Ledenvergadering Cultuur Historische Vereniging 'Eylandt Flielandt', welke gehouden is op 2 mei 2006 in Hotel Bruin door Durk van der Veen Mevr. T.Renier opent de vergadering waar ± 30 personen aanwezig waren. Mevr. Renier die voor het eerst als voorzitter de vergadering voorzit, heet ieder welkom. Mevr. Renier heeft het voorzitterschap van mevr. Bijtelaar overgenomen die wegens ziekte moest afhaken. Mevr. Bijtelaar blijft wel Hd van het bestuur. Voorzitter deeU mee dat in dit '100 jaar V V V Vlieland' de CHV mee werkt om een tentoonstelling over Slauerhoff te organiseren. Naar een idee van dhr. T.Pronker zal er ook een 'Slauerhoffpad' worden uitgezet. Voorzitter meent dat de opbouw van een en ander wel krap in de tijd zit, maar zij heeft alle vertrouwen dat op 26 juni de tentoonstelling geopend kan worden. Volgens mevr. Renier past deze tentoonstelling geheel in de doelstelling van de CHV. Zij complimenteert dhr. Vugts voor het bijeen sprokkelen van d verschillende subsidies om de tentoonstelling te bekostigen. In dh compliment noemt zij ook het aandeel die Vugts had in het 'themanummer Tien Eeuwen'. Verder kan de voorzitter meedelen dat er een boek zal verschijnen van mevr. S.Rispens waarin veel over de klederdracht van Vlieland wordt geschreven. Hoewel de CHV wel zijdelings betrokken is bij het verschijnen van dit boek, draagt de CHV geen fmanciele verantwoordelijkheid.Nadat de agenda wordt vastgesteld, worden de notulen en het fmanciele verslag goedgekeurd. N.a.v. de begroting 2007 vraagt Marian Douma wie de graven op Vlieland onderhoud. Vraagsteller krijgt als antwoord dat in de eerste plaats de rechthebbenden deze plicht hebben, terwijl de gemeente de zorg heeft. Dhr. T.Pronker antwoord dat de gemeente waarschijnlijk de eeuwendurende onderhoudsplicht heeft. Ook wil hij weten of het oude gedeelte van de begraafplaats niet onder de monumenten kan vallen. Voorzitter antwoordt dat er een onderzoek is geweest en dat 13 stenen als monumentale grafstenen zijn aangewezen. H.Vugts merkt op dat de CHV een bod van €2.500.- heeft gedaan op een oude zeekaart van Vlieland. De kaart komt in het Tromp's Huys te hangen. Mevr. de Jong wil weten

2

waarom de CHV de contributie per acceptgirokaart wil imien. Penningmeester de Wit erkent dat het bij ouderen soms wat lastig kan zijn, maar dat het in het algemeen veel gemakkelijker is. De Kascommissie, bestaande uit J. van Grinsven en L.Hondorp, heeft de kas gecontroleerd en akkoord bevonden. Als nieuwe kascommissie worden L.Hondorp en C.Messing benoemd. Dhr.H.Vugts en mevr. T.Renier zijn volgens het rooster aftredend als bestuursleden. Ze stellen zich beiden weer herkiesbaar en worden weer voor vier jaar als bestuurslid herstenid. Mevr. A.Bruin-Commerij wordt als bestuurslid gekozen, zij vuh de vacante plaats op wegens het vertrek van dhr. L.H.Sterenberg. Mevr.G.Schouwenburg-den Hartog heeft een kopie laten maken van een stempeltje dat vroeger in gebruik was bij het Tromp's Huys. Het wapen van de familie Akersloot is door dhr. H.Stolk in het klein nagetekend en is overgebracht in het stempeltje. Mevr. Schouwenburg biedt het stempeltje aan de CHV aan. Tijdens de rondvraag wil mevr. Schouwenburg weten waarom het boek 'De Hooge Zijde" van dhr. Stenekens niet in het Tromp's Huys te koop is. Voorzitter zegt dat het boek is uitverkocht. Mevr. N.Cupido wil graag dat er tijdens de dodenherdenking ook bloemen op het graf van de 'Lutine' worden gelegd. Voorzitter zegt haar dit toe. Nadat de voorzitter het officiele gedeelte van de vergadering met dank aan de inbreng en het aanwezig zijn heeft gesloten, krijgt mevr. Sorgdrager het woord. Mevr. Sorgdrager geeft een lezing over de tijd toen zij van 1958 - 1961 onder de Eskimo's werkte als verpleegster. In een boeiend verhaal schetst zij de toestanden die er toen onder deze bevolkingsgroep heerste. Zeker in deze tegenwoordige tijd is het haast niet voor te stellen. Na haar lezing dankt de voorzitter mevr. Sorgdrager en sluit de vergadering af

Rectificatie Door Hans van Tiggelen In een vorige aflevering van Tien Eeuwen Eylandt Flielandt, zestiende jaargang, nr 1 maart 2006, heb ik een stukje geschreven over een Brandaris op 3

Vlieland. Hierin verwees ik naar een kaartje waarop de aanduiding Brandaris staat. Ik heb dit kaartje toegeschreven aan Hendrik de Leth omdat bij mijn weten de antiquaar waarbij ik het kaartje koclit dit vertelde. Het gebeurde in een riimoerige ruimte ( beurs ) en waarschijnlijk heb ik het verkeerd verstaan en heeft hij het goed gezegd. Wat is namelijk het geval, het kaartje is niet van de hand van Hendrik de Leth maar van Jan de Lat. Onlangs had ik contact met de heer M.de Roos van antiquariaat A S H E R Rare Books en zij hebben het originele atlasje complect met omslag en titelpagina. Ik zag het atlasje liggen in een vitrine op een beurs en de opengeslagen pagina kwam mij zo bekend voor dat ik aan de heer M. de Roos vroeg of in het atlasje ook het kaartje de Noordzee zit. Hij haalde het kostbare kleinood uit de vitrine en liet het kaartje zien, precies hetzelfde zoals afgedrukt in T . E . E . F . Deze antiquaar had voor mij een beschrijving van de titelpagina en die luidt als volgt: Lat, Jan de. Nieuw en beknopt kaart-boekje, vertoonende de X V I I . Nederlandse Provintien; Deventer, Jan de Lat, 1741. Ik ben de heer M.de Roos van A S H E R Rare Books bijzonder erkentelijk voor zijn uitleg en de mogelijkheid die hij mij geboden heeft om het atlasje in te zien. Voor degenen die geinteresseerd mochten zijn in de aanschaf van betreffende atlas, zij moeten zich realiseren dat dit zich in het hogere prijssegment bevindt.

Mededeling Het historisch kostuum op Vlieland. (± 1650 - 1700) De samenstellers van het boek van Sytske Rispens hebben de intekentermijn verlengd tot 1 november 2006. Tot die tijd kost het boek € 45,00 en is te bestellen via vyww.kledingvanvlieland.nl. Na 1 november 2006 zal de verkoopprijs € 54,50 gaan bedragen. Omvang van het boek: ruim 300 pagina's Druk: geheel in Full Colour op stevig wit papier. Omslag: linnen binding met ronde rug. Oplage: 1000 exemplaren Voor meer informatie verwijzen wij u naar www.kledingvanvlieland.nl. Telefonische informatie kunt u verkrijgen via 050 3090885 (Sytske Rispens) of 06 43 06 45 85 (G.J. Engelmoer).

4

Opening Slauerhofftentoonstelling in het Tromp's Huys door Hans Vugts Op maandag 26 juni j.l., de eerste dag van de feestweek ter gelegenheid van 100 jaar Gastvrij Vlieland, zijn zowel het Slauerfofif pad als de speciale Slauerhoff tentoonstelling in het Tromp's Huys geopend. Daaraan voorafgaand zouden de oude veerboot Vlieland en de sleepboot Holland elkaar op de Vlie-ree treffen om nog eenmaal het overstappen uit te voeren. Helaas kon deze aangelegenheid door de te woeste zee niet doorgaan. Op Vlieland aangekomen liepen de genodigden, in de regen, langs een gedeelte van het 6 kilometer lange Slauerhoff pad naar het Tromp's Huys. Het Slauerhoff pad is een literaire zwerftocht langs 15 panelen waarop gedicht fragmenten van Jan Jacob Slauerhoff zijn aangebracht. Een boekje, geschreven door Ton Pronker, behorend bij deze wandeling is voor € 5,= verkrijgbaar bij de VVV. Bij het Tromp's Huys aangekomen werd door Wim Hazeu, biograaf van Slauerhoff, en Burgemeester Baukje Galama de tentoonstelling geopend, helaas ook in de regen. Daama konden de ruim 120 genodigden de expositie bewonderen. Door Ton Pronker is een verkorte biografie geschreven dat als themanummer bij de CHV is verschenen. Exemplaren zijn nog te koop bij de CHV, Tromp's Huys, VVV en de Vlielander boekwinkels voor een bedrag van € 5,=. Vervolgens werd in de kerk door Wim Hazeu de openingstoespraak gehouden. De feestelijke dag werd besloten met het optreden van de bekende (fado) zangeres Nynke Laverman en een aansluitende borrel met hapjes. Deze mooie dag kan worden bijgeschreven in de Vlielandse Cultuur Historische Geschiedenis.

Toespraak Wim Hazeu

Optreden Nynke Laverman

Nieuwe aanwinst door Hans van Tiggelen Bij een van onze beursbezoeken het afgelopen voorjaar zijn wij gestuit op een antieke zeekaart. Deze kaart staat als volgt beschreven, Zeekaart Maker: van Keulen. Titel: Nieuwe Kaart van het Inkomen in het Vlie. Editie: 1786. Formaat: 52,5 x 62,0 centimeter. Kopergravure De algehele conditie van de kaart is zeer goed. Buitengewone zeekaart van Vlieland en Terschelling door de weduwe G. Hulst van Keulen. De kaart komt alleen voor in de laatste edities van de van Keulen atlassen. Profielen van Vlieland en Terschelling staan links onder. Bijzonder collectors item. Onze inschatting was dat dit een aanwinst zou kunnen zijn voor de CHV omdat dit een kaart van museale waarde is en een verrijking van het bezit van de CHV. Graag hadden wij hem zelf aangeschaft maar dan ga je wel erg ver in je verzameldrift. Wij hebben contact opgenomen met de heer Ton F.J.Pronker voor overleg en advies en hebben daama een bericht gemaild aan Hans Vugts. Hiema is de zaak gaan rollen en na overleg en rijp beraad is tot aanschaf overgegaan. De kaart hangt vanaf September in het Tromp's Huys. Het volgende is een beknopte geschiedenis van het van Keulen bedrijf.

De familie van Keulen Johannes van Keulen was de grondlegger van het uitgevershuis dat zich gedurende de twee eeuwen van zijn bestaan richtte op het publiceren van zeeatlassen en zeemansgidsen. 6

In 1678 / 1679 vestigde Johannes van Keulen ( 1653 - 1715 ) zich in Amsterdam en in 1680 kreeg hij van der Staten van Holland en Westfriesland octrooi voor het drukken en uitgeven van zeeatlassen en zeemansgidsen. Johannes van Keulen noemde zijn bedrijf'In de gekroonde Lootsman' en was gevestigd aan een huis in de Nieuwebrugsteeg op de hoek met de huidige Prins Hendrikkade in Amsterdam. De belangrijkste uitgaven van de van Keulens zijn de zeemansgids 'De Groote Ligtende Zee-Fakkel 'en de 'Zee-atlas ofte Water-werelt'. Spoedig sloot Johannes van Keulen een overeenkomst met de mathematicus Claes Jansz Vooght, dit omdat Johannes van Keulen geen cartograaf was. Deze Vooght is de maker van de meeste kaarten die Johannes van Keulen heeft uitgegeven. Vanaf 1684 verscheen 'De Nieuwe Lichtend Zee-Fakkel 'een vijfdelige atlas die in eerste editie 116 kaarten omvatte. De vijfdelige Zee-Fakkel maakte Johannes van Keulen beroemd, het was de eerste gedrukte zeemansgids met kaarten van alle zeegebieden van de wereld, Oost Indien uitgezonderd. De kaarten van Oost Indien waren in handen van de VOC en werden geheim gehouden. De zoon van Johamies van Keulen, Gerard van Keulen ( 1678 - 1726 ) zette zijn werk voort en verzorgde de uitgave van 1710 van de 'Zee-atlas ofte Water-werek ' die in de eerste uitgave uit 1680 - 40 kaarten omvatte en in de uitgave uit 1710 - 185 kaarten. Naast de productie van talloze gedrukte kaarten had Gerard van Keulen nog een andere bijdrage aan de faam van het uitgevershuis. Tussen 1704 en 1726 het jaar van zijn dood, vervaardigde hij circa vijfhonderd manuscript kaarten. Deze handgetekende kaarten bevinden zich tussen de gedrukte kaarten in de zeemansgidsen, vaak zijn het grootschalige detailkaarten van havens als aanvuUing op de informatie van de kleinschalige gedrukte kaarten. Maar nog belangrijker is de grote coUectie van individuele kaarten in allemaal dezelfde maat circa: 60x100 centimeter. Veel van deze kaarten bevinden zich in de Biblioteque Nationale in Parijs en in de bibliotheek van het Vaticaan. In Nederland wordt een groot deel bewaard in de bibliotheek van de Universiteit van Leiden. Ze vormen een monument ter nagedachtenis aan een van de meest vooraanstaande Nederlandse zeekaarten makers. 7

Kleinzoon Johannes van Keulen ( 1704 - 1755 ) verzorgde de uitgave van de in 1755 uitgegeven band met kaarten van Aziatische Wateren. Achterkleinzoon Gerard Hulst van Keulen ( 1733 - 1801 ) heeft zich met de laatste edities van de Zee-Fakkel bezig gehouden. Bronnen / literatuur Nederlandse Zeekaarten uit de Gouden Eeuw.Schrijver: R.Putman Uitgeverij: Uniepers.

:...

.

De zeekaart van van Keulen: "Nieuwe Kaart van het inkomen in het Vlie". Deprofielen van Vlieland en Terschelling staan links onder, hiernaast nog eens uitvergroot evenals het eiland Vlieland collectie CHV

8

Een bijna bijzondere ontdekking: twee zeekaarten van Willem de Vlamingh gevonden! door Hans Vugts De Leeuwarder Courant van 21 augustus 2006 meldde: "Landkaarten de Vlamingh duiken op in Australie". Uit het artikel blijkt dat ze opgedoken zijn in de National Library of Australia. De "curator of maps" van het museum heeft ze als echt gei'dentificeerd. De conservator van het "Tromp's Huys", Marian Douma, kwam na een dagje e-mailen en internetten tot de conclusie dat de kaarten al in 1981 boven water waren gekomen dankzij het speurwerk van prof G. Schilder in het museum aldaar en momenteel verbonden is aan de Universiteit van Utrecht. Hij heeft over deze kaarten in 1985 gepubliceerd. Het zijn handgetekende (dus niet gedrukte) kaarten, vervaardigd door Gerard van Keulen. De kaarten zijn gebaseerd op informatie, verworven door Willem de Vlamingh tijdens zijn reis van 1697. De twee kaarten laten veel details zien van de kustlijn van West Australie, ongeveer 1500 kilometer lang van Perth naar Exmouth. De nauwkeurigheid is opmerkelijk, namelijk birmen een tiende breedtegraad! De bij geschreven teksten op de kaart laten een paar ontdekkingen van die reis zien: "Rottnest" island en "Swan River". Deze namen zijn door de Vlamingh gegeven. Hoe zijn ze gemaakt en daar in Australie terecht gekomen? Toen de Vlamingh in Amsterdam terugkeerde, bleken de gedetailleerde kaarten zoekgeraakt; alleen de grote kaart was overgebleven. Van deze kaart werden gei'Uustreerde kopieen gemaakt. Een Britse verzamelaar, Edward Augustus Petherick (1847-1917) verhuisde met de familie in 1853 naar Australie. Toen hij oud genoeg was kreeg hij een baantje bij de boekwinkel van George Robertson in Sydney. Hij raakte hevig gei'nteresseerd in alles wat met Australie te maken had, en begon voor zichzelf in 1887 een boekwinkel, de Colonial Booksellers Agency die wereldwijd werkte. Hoewel hij in 1894 failliet ging, kon hij zijn eigen verzameling redden en complect houden en schonk in 1911 zijn verzameling van ruim 1200 kaarten en meer dan 300 atlassen aan de Commonwealth. De beide kaarten staan in de aflDcelding weergegeven, het noorden is links gericht terwijl de linkerkant van de onderste kaart aansluit op de rechterkant van de bovenste kaart. 10

De twee kaarten getekend door Gerard van Keulen gebaseerd op de informatie van Willem de Vlamingh collect ie National Library of Australia

11

A sailor's reader door Mieneke van der Pol-Reinders Dit is de titel van een boekje uit 1912, dat toevallig boven water kwam tijdens het opruimen van een stapel antiquariaat. Bij nadere inspectie bleek het van opmerkelijk belang voor Vlieland geweest te zijn. Het is geschreven door Hendrik Kunsel, destijds hoofd van de openbare lagere school te Vlieland. Maar zoals dit boekje tevens vermeldt, ook "TEACHER OF ENGLISH IN THE NAUTICAL SCHOOL AT VLIELAND". Wie was Hendrik Kunsel? Hij werd geboren op 24 februari 1869 in Gouda. Hij was getrouwd met Aagtje Baardse(of Baardje) die was geboren in 1872 in Aalsmeer.Zij kregen aldaar twee kinderen: Christina Jacoba(1897) en Jacoba Christina (1898). Hun derde dochter, Cornelia Mathilda(1901) werd in Zaandijk geboren. Op 1 oktober verhuisde het gezin vanuit Zaandijk naar Vlieland. Daar werd in 1908 nog een vierde dochter geboren, Agathe Hendrika. Hendrik was hoofd van de school en woonde met zijn gezin in wat waarschijnlijk de ambtswoning voor hoofden der school was op A57. Tegenwoordig kennen wij dit als Dorpsstraat 127. Vorige en latere hoofden der school waren ook op dit adres ingeschreven. Hendrik Kunsel was Nederlands Hervormd en zijn vrouw was Doopsgezind. Het gezin verliet Vlieland op 27 maart 1914 en vestigde zich toen in het Groningse Zuidbroek. Het is dus waarschijnlijk dat de zeevaartschool Hendrik Kunsel inhuurde voor de engelse lessen. En dat hij voor dit doel dit boekje heeft geschreven. Zeker is dat er voor 1910 geen engelse les gegeven werd. Vanaf 1910 verdient de leraar "engelsche taal" echter 100 gulden per jaar. Maar wie er les gaven wordt niet genoemd. Het ging vooral om scheepstermen in het engels. Dit wordt ook duidelijk als men dit boekje bestudeert. Uit het voorwoord blijkt, dat de stof is ontleend aan tal van werken op Zeevaartkundig gebied: "Sailor's Pocket Book", Lloyd's Calenders", "Schipping Gazette" etc. Tot zover de informatie die wij hier op Vlieland (gemeentearchief) gevonden hebben over Hendrik Kunsel en zijn boekje. Mocht er onder de lezers iemand zijn die aanvullingen hierop heeft, dan zijn deze van harte welkom bij de redactie. 12

F A M I L I E BRUIN EN HUN BADHOTE L door John P. Been Hetzal geen enkele Vlielander, noch Vlielands trouwe gasten, ontgaan zijn: Vlielands bekendste en oudste hotel "Badhotel Bruin" heeft een metamorfose ondergaan. Oorzaak? Een nieuwe eigenaar! Terugkijkend op 70 jaar "Bruin dynastie", is de conclusie toch wel gerechtvaardigd dat dit hotel en daarmee de familie Bruin, geschiedenis heeft geschreven in de cultuurhistorische ontwikkeling van Vlieland, met name in de historie van het toerisme. In een van zijn reisgidsen beschreef de bekende reisverslaggever Jan Brusse zijn zoektochten over de Waddeneilanden: "Wie niet het Badhotel Bruin heeft bezocht, is niet op Vlieland geweesf.... Daarmee benadrukte hij de bijzondere sfeer en de unieke persoonlijke benadering van alle leden van de familie Bruin. Natuurlijk, elk Waddeneiland heeft wel "zijn eigen hotel". Texel heeft zijn "De Lindeboom", Terschelling het "Hotel Nap", Ameland "Hotel Hofker" en Schiermonnikoog "Hotel van der W e r f f . Allen welbekend maar eigenlijk is geen enkel hotel te vergelijken geweest met "ons" hotel Bruin Wat heeft hotel Bruin dan zo fameus gemaakt? Was het de sfeervolle inrichting? De multifunctionele opzet? Het management? De haast tastbare historie? De beroemde gasten? De vele publicaties? De wijnkelder? De sfeer van bourgeoisie? De Bourgondische keuken? Het gevoel van "nostalgisch knusse gezelligheid"? Ach, ja zeker, dit alles is wel van toepassing op "badhotel Bruin". Maar volstrekt uniek is toch wel dat twee jonge mensen Dirk Bruin en zijn vrouw Grethe Gartner in 1936 het hotel kochten en al hun 5 kinderen, allemaal jongens, tot aan het einde werkzaam zijn geweest in "hun hotel". Vanzelfsprekend is daarmee geschiedenis geschreven, niet alleen van het hotel en de opkomst van het toerisme, maar vooral ook van het rijke dorpsleven van Vlieland. Een geschiedenis van goede en slechte tijden, van groei en bloei naast een bijna ten onder gaan. Een geschiedenis van voortdurende aanpassing aan vraag en aanbod. Maar ook, hoe kan het anders als een heel gezin vrijwel het hele bestaan heeft gewijd aan een bedrijf, een uitemiate kleurrijk persoonlijke historie van hoogte- en 13

dieptepunten. AUe broers, Dirk (1936), de tweeling Rikus en Paul (1938), ("het lijken wel gevilde konijnen", riep vader Dirk geschrokken uit), Anton (1939) en Robert (1945), gezegend met een groot historisch besef en kennis van het Vlielandse geschiedenis, gecombineerd met oog voor details en de nodige humor. Haast wandelende encyclopedieen. A l decennia eerder overigens, speelde "het geslacht Bruin" een rol in het Vlielandse dorpsleven. Nee, ik ga niet uitgebreid in op de geschiedenis van het hotel, daar is al genoeg over geschreven. Slechts een korte omschrijving. Immers kan niet onvermeld blijven hoe de vestiging van het hotel al vele decennia eerder heeft plaatsgevonden. Het waren Eeuwe Meijer en zijn Vlielandse vrouw Alida Lipjes die het hotel in 1892 lieten bouwen. Hun portretten, sfeervol neergezet door Lagenbeek, hangen terecht in Vlielands museum '"t Tromp's Huys". Hun kleinzoon en kleindochter brachten de laatste levensjaren nog door in Vlielands verzorgingshuis "De Uiterton". De be- •SBfc"fOt»*y/%. • perkte omvang van het toerisme Een van de oudste foto's van het hotel colleciieCHV maakte een dergelijk gasthuis nog niet rendabel. Hoofdinkomsten waren in die tijd dan ook veel eerder de opbrengsten van het strandjutten en bij de talloze latere verbouwingen, is veelvuldig het verwerkte juthout teruggevonden, onder andere rond masthout met de gebruikelijke ingekerfde jaartallen. Het gebouw Hep naar de noordkant over in de stallen voor de paarden en strandkarren, alles nodig voor het jutten. Op het terrein achter het hotel werd door de hoofdstrandvonder de gehele jutoogst inclusief de aangespoelde sloepen, keurig per jutter opgeslagen en .

""r^-.

14

Hotel Meijer in 1912

collectie CHV

per opbod verkocht. Op een foto uit 1906 is al een kleine, charmante, open serre te bewonderen aan de Dorpsstraat. De bezielde Nanning Duinker, nog altijd een bekende naam op het eiland, had een voorspellende visie omtrent de opkomst van het toerisme en investeerde fors. Onder andere werd hij in 1919 de nieuwe eigenaar van "Hotel Meijer". Dat hij toen al gekarakteriseerd mocht worden als een echte zakenman, werd duidelijk in de crisistijd toen hij het waardevolle rood koperen dak van het hotel liet slopen om het te gelde te maken en het platte dak aanbracht met aan weerszijden glooiende dakpannen in "Jugendstil". Deze stijl vindt je ook nog terug in het gebouw waar de hui1917, rechts mevrouw Meijer en links dochter Mien dige slijterij is gevescollectieCHV tigd. De basis voor de 15

karakteristieke serre van het huidige gebouw, werd pas in 1936 gelegd, nog open aan de westkant. Het werk werd gegund aan Douwe de Boer en Doede Rijpma twee jonge ondernemers die een bouwbedrijf wilde vestigen op Vlieland. Het is er nooit van gekomen, later kwamen zij in dienst van aannemer Hofstra, bij de oudere Vlielanders alien bekende namen. De serre stond op ge„ .„ , ; , ; . ; T'T j ^ meeutegroud, maar het,. was, weer Een illustratie van net hotel getekend ,. ,. =" L . , I I *^ I die slimme Duinker die de erfdoor Lies Hendriks in het kinderboek pacht had weten te verwerven Zeedistels van Jet Liiber circa 1930 door te ruilen met een voor de gemeente interessant paadje. Niets nieuws onder de zon! Er werd een jaarlijkse erfpacht overeengekomen voor het astronomische bedrag van een gulden per jaar tot de kosten van de jaarlijkse gemeentelijke rekening niet meer in verhouding geacht werd en de grond werd overgedragen. Had Duinker nu een terecht zakelijk gevoel in zijn verwachting van de opkomst van het toerisme? Jazeker, vooral de Haagse "haute chic" en de textielbaronnen hadden de charme van Vlieland toen al ontdekt! De beroemde kunstschilder uh de Haagse School, Mesdag, was eigenaar geworden van Dorpsstraat 85 en bezocht zo regelmatig zijn leerling Betzy Akersloot-Berg. In zijn kielzog genoten vele "Hollanders van de wal" van het weldadige Vlieland. Duinker speelde er handig op in met speciale strandkorven en rijdende badhokjes voor de preutse dames van destijds. Een andere ontwikkeling was de stichting door Duitse weldoeners van kindertehuizen op Vlieland (''Kinderheim ")(o.a. Wilhelmina (woonhuis Harry Westers), Frisia (Robert van Heerde), Dorpsstraat 200, oostelijk van Dick Visser, en Dorpsstraat 96 (Simon Visser) om minder bedeelde Duitse kinderen in de frisse lucht op adem te laten komen. Met natuurlijk het benodigde personeel waarvan een aantal zich blijvend op het eiland gevestigd hebben. Bekende namen zijn de dames List-Schaaf, moeder « -.V

16

4 «-^-^ 4^^^

11 ^ 4

r ^"X fc* /-I 4

--i /-^

f-^ «• T

van Liesbeth (volgens de overlevering kwam zij veelal te laat op haar werk om brood te bakken, ook toen al was het gezellig op Vlieland....), Sieben, en in 1929 ook Grethe Gartner, een begenadigde kokkin. A l spoedig trad zij in het huwelijk met Dirk Bruin. Het is altijd een hechte verbintenis gebleven, tot aan hun dood bleven zij door dik en dun trouw aan elkaar en aan hun vijf kinderen, en spendeerden al hun krachten aan het bedrijf. Zij durfden het wel aan het hotel in 1936 over te nemen van Duinker. Grethe heeft nog een blauwe maan?Inno 1335 dag gewerkt in de "strandtent" (zeg Dirk en Grethe in 1936 collectie CHV verre voorganger van het huidige Badhuys, ook destijds eigendom van Duinker) en er moet nog een foto uit die tijd circuleren waarop zij poseert samen met de dichters en schrijvers Slauerhoff en Marsman. Zijn Grethe ontmoette Dirk Bruin om precies te zijn op 9 april 1935. Zoon Dirk vertelt met een kwinkslag hoe de basis van hun eerste zoon werd gelegd in het later afgebroken welbekende Fortwachterswoning aan de Fortweg, waar later ook de legendarische kapitein Hateboer en Siep Schuil gewoond hebben, zo plastisch beschreven door de bekende columnist Jaques Gans. Ook een trouwe, kleurrijke bezoeker van het hotel. Het was beslist geen vetpot aanvankelijk. Dirk moest bijwerken bij aannemer Kooiman en in de winter bij Staatsbosbeheer. Bovendien, het is bekend, de crisistijd en de oorlogsjaren. Vader Dirk werd ook nog eens opgeroepen om het land te verdedigen. Het hotel werd gevorderd door de Duitse bezetters, die ook letterlijk het hotel "bezetten". Intussen had vader Dirk zijn passie voor alles wat met films en filmen te maken had, zakelijk weten te benutten door de eerste bioscoopzaal van de waddeneilanden in te richten. Na ja, zaal, de projector bevond zich aanvankelijk in een betonnen hok en het filmscherm werd aan de 17

Badhotel Bruin met daarnaast de slijterij

fato Cor Swart, collectie CHV

achterkant van de "opkamer" van het hotel opgehangen, maar het bleek booming businessl Dat betonnen kamertje was dringend noodzakelijk i.v.m. het brandgevaar, het waren immers nitraat films, licht ontploftjaar materiaal. De jongens maakten van het afVal vuurpijlen en voetzoekers. Siebrand Spannenburg, ja, vader van Clara, de dorpssmid Hugo van Pelt, Dirk de Hek, Aris List, en ook Immie de Wit waren o.a. de operators en "plakkers" van de op de onmogelijkste momenten gebroken filmstrip. Die Duitsers maakten dankbaar gebruik van de apparatuur voor hun propaganda films, maar tussendoor verschenen, of er niets aan de hand was, ook de Mickey Mouse tekenfilms. Natuurlijk was het niet makkelijk voor de van oorsprong Duitse Grethe, maar zij voelde zich Nederlander en had niet veel op met haar vroegere landgenoten. Zij beperkte zich niet tot beleefdheden en toen zij een al te fanatieke bezetter flink de waarheid las, werd zij beschuldigd van collaboratie met ''die Holldndische Feind". Het was de toenmalige burgemeester Rab die in alle bescheidenheid van grote steun gebleken is voor de Vlielanders in de bezettingstijd. Op zijn voorspraak haalde de nieuwe commandant een streep door de tegen haar genomen disciplinaire maatregelen. Op haar beurt was het Grethe die 18

haar man van de Arbeitseinsatz in Duitsland redde door bij de kampcommandant te dreigen het hotel dicht te gooien. De in 1938 geboren tweelingkleuters Rikus en Paul waren al behendig genoeg de Duhse voorraad kolen van achter het gaas te decimeren om het gezin nog enige warmte te bezorgen. Toen Nederland eindelijk van het juk van de bezetters mocht worden geschoond, kon ook Vlieland aan de werkelijke opbouw beginnen en hierbij werd voortvarend te werk gegaan. Zo klein als de kinderen waren, iedereen werkte als vanzelfsprekend mee. Langzaam kwam het toerisme op gang en, hoe merkwaardig is het lot, het was met name de opkomst van Duhsland die onze oosterburen naar Vlieland deed komen, zij bleven ook veel langer dan de HoUandse gasten. De eerste mooie zomer was 1947 met een heuse hittegolf. Ouders en kinderen Bruin sliepen in de winter boven in het hotel (in de oorlog ook nog met z'n alien boven wat nu de Kapiteinshut is), maar ook die ruimte bleek al spoedig nodig in de zomer. De kinderen moesten genoegen nemen met het "kokshok", later ook als kippenhok gebruikt. Nog zien zij moeder achter die hoge aardappelpan, dat kleine wijfje met enorme spierballen, dezelfde pan waarin de kinderen 's winters geboend werden. Vlees was op de bon, maar de Willem Barentz bracht walvisvlees in ruime mate in vierkante blikken. Moeder maakte er heerlijke goulash van, de gasten mochten de herkomst immers niet weten... Aan konijnen geen gebrek, maar moeder wilde ze alleen met kop en al hebben, zonder ogen, zo was ze er zeker van geen kattenvlees voor te schotelen. De koppen kregen de kinderen te eten. "Heerlijk", vertelt Dirk, "die tongetjes en wangetjes en vooral die hersentjes"! Vader zorgde voor vis uit zijn eigen fuiken, Robert's taak was de fuiken te legen en maakte er zijn hobby van. Later werd de vis in grotere getale betrokken uit IJmuiden, weliswaar ongeschoond. Moeder had een hekel aan visbakken, behalve tong voor a la carte. Zo stonden de jongens dag in dag uit in het seizoen van 14.00 tot 17.00 uur vis schoon te maken en te bakken voor het avonddiner, naast stapels aardappels pitten en sla prepareren. Toch zagen vader en moeder wel degelijk ook het belang in van goede scholing voor de kinderen. Anton en Dirk moesten "naar de wal" en Paul Rikus en Robert bleven op het eiland maar waren verplicht ook de "zevende klas" te volgen. Robert volgde een spoedopleiding tot kok aan de destijds fameuze particuliere Groningse "Bakker's Vakschool". Het If

Braln'i^ Hotel - Cafe Restaurant Telef. No. 1

Ruime frisse kamers met itromend water Prima keuken en consumptie Diners voor grote gezelschappen

EXPLOITEEKT

Sruln's Bloscoop nwl 300 zHptutscn.

Advertentie in de VVVgids van 1948 collectie CHV

kostte wel 800 gulden, een rib uit hun lijf! Dirk haalde zijn ondememersdiploma en werkte twee jaar in Alkmaar, maar wel met de afspraak dat hij terug zou komen. Anton mocht het slijterij diploma halen en bekwaamde zich vanaf 1979 "op de wal" in het hotelwezen om uiteindelijk de directie van de "Holland Hotelgroep" te versterken. Ook de muzikale opvoeding werd niet vergeten. Vader wist als niemand, hoe belangrijk dat voor het welbeleven van zijn kinderen was. Allemaal op pianoles dus. Zelf had hij een absoluut gehoor en, naast de al vermelde passie voor alles wat met films en filmtechniek te maken had, verzamelde hij stapels grammofoonplaten. Hij deelde die hobby met Johannes de Boer, die ook een

belangrijke bijdrage geleverd heeft aan de bloei van het fanfareleven op het eiland. In de grote zaal stond de meest geavanceerde platenspeler van die tijd opgesteld en nog horen de jongens vader Dirk en Johannes tegen elkaar opboksen over hun nieuwe aanwinsten, jazz en klassiek. "Hoe kom je daar nou weer aan"? "Ach", pochte vader, "connecties he".... De welvaart die de toeristen Vlieland brachten, noopte tot verbouwingen, aanpassingen, modemiseringen en vooral ook uitbreiding. De bioscoopzaal was al een succes en een ruimte die multifunctioneel toepasbaar bleek voor allerlei feesten, uitvoeringen, bruiloften en partijen. De slijterij, aanvankelijk gevestigd in de Kapiteinshut, werd een nieuwe poot aan het bedrijf, een taak voor Robert. Paul kreeg de verantwoordelijkheid over het nieuwe cafe "De Witte Zeeman", jarenlang met "Cafe de Boer" 20

de uitgaansgelegenheden van Vlieland/'Bruintje Beer", niet te vergeten, het gezellige bruine cafe, werd direct een enorm succes, later ook nog het broodjeshuis "de Bruine Bol", en veel later de saunaruimte. Robert kreeg de verantwoording over de keuken, maar ontpopte zich steeds meer als chef van alle verbouwingen en onderhoudsactiviteiten. Toen "Bruintje Beer" gebouwd werd, stond de zaagmachine in de Dorpsstraat. Een van de zwaar gelovige Vlielanders meende zijn hout daar wel even op te kunnen bewerken en verwondde zichzelf Rikus reageerde prompt: "God straft onmiddellijk". Pas in 1936 kon het hotel beschikken over een eigen waterleiding, het water werd uit zelf aangeboren wellen elke morgen met een handpomp naar de voorraadketel op het dak gepompt. Een taak voor oom Rikus, vaders broer, "maar die kwam 's morgens nogal eens te laat"! In de keuken kwam, oh, hoe modem, een echte elektrische pomp van het merk Norton! Door later de leidingen over de keukenkachel om te leiden, kon de keuken zelfs over warm water beschikken! Pas in 1958 mochten de kamers op de etage zich verheugen in warm water, douches en verwarming. Een en ander was mogelijke geworden omdat Vlieland in 1953 waterleiding tot haar nieuwe verworvenheden kon rekenen. Een historische gebeurtenis, die spectaculair gevierd werd: de brandweer mocht het nieuwe blusmateriaal demonstreren op twee in brand gestoken huisjes op het Kerkplein, ongeveer op de plaats waar nu Nicolette Schenkel en Annie de Wit wonen. Naar verluid had de eigenaar geen toestemming gegeven. Tot de brandweerlieden behoorde o.a. Dirk Zorgdrager, de vader van Hille. Het is nauwelijks nog voor te stellen hoe de toeristenstroom, en daarmee de rentabiliteit van het hotel, beperkt bleef tot de zomermaanden. Na 31 augustus, Koninginnedag, leek het of het eiland plotsklaps in winterslaap kwam. Als je eenjaartal zou moeten noemen waarin het hotelwezen ook in de winter kostendekkend mag worden genoemd, dan is het ongeveer 1965. Vlieland werd spoedig gezegend met de nieuwe telefoontechniek en Hotel Bruin kreeg de eerste telefoonaansluiting, nummer 1, later 301 en 1301, nog voor het "45....tijdperk"; de dokter van het eiland nummer 7 (later 307, 1307 en 451307). Het zou misschien aardig zijn uit te zoeken welke geavanceerde bedrijven de tussenliggende nummers toegewezen kregen. Hoewel nummer (45130)1 altijd met trots gehanteerd is, bleek het aanvankelijk niet altijd een ongedeeld genoegen. Alleen dit telefoonnummer kon de welbekende telefoniste "Juffrouw" Kat vanuit het 21

De jury bij Badhotel Bruin op koninginnedag 30 april

collectie CHV

postkantoor (waar nu Jannie Bock woont), dag en nacht doorschakelen en zo werd de nachtrust van de familie Bruin menigmaal gestoord om de dokter voor een spoedvisite uit z'n bed te halen. Juffrouw Kat kon alle gesprekken beluisteren en werd zo het middelpunt van dorpsroddels en nieuwtjes. De oude telefooncentrale is overigens nog steeds te bewonderen in "De Noordwester'". Het bedrijf groeide en bloeide, niet in het minst door de enorme toename van het toerisme met de komst van allerlei beroemde gasten maar zeker ook stond het Badhotel centraal in het eiland- en verenigingsleven. Vader Dirk was ongetwijfeld de bindende factor, en daarmee de drijfveer in de groei van het toerisme van die tijd. Hij hield van gezelligheid en was een onderhoudend causeur. Hij stond erop dat het hotel het gehele jaar geopend bleef en dat is altijd een trots kenmerk gebleven. Dat betekende wel vaak "met de pot mee-eten" in de winter. Paling op bestelling was wel mogelijk, maar dan moest Robert eerst de fuiken legen. Het was de welbekende columnist Jaques Gans, die direct verliefd werd op de sfeer van het eiland maar vooral op de gezelligheid van het hotel, en die in zijn kielzog tal van beroemde gasten meetrok. Wie herinnert zich niet de anarchist en antichrist Jasper Grootveld (ja precies, van dat gaatje in zijn hoofd,). Cor Jaring, de welbekende fotograaf in die tijd, Theo Eerdmans, Mart Smeets {met raceflets) en de bekende schrijver Anthony van Kam22

•rf.ffFy^:fr^;--

pen, die aan menig boek werkte in het Badhotel. Manschappen en officieren van de Koninklijke marine waren ingekwartierd in het Badhotel met hun welbekende mascotte :De Bruine Beer". Deze opgezette beer was als trofee buitgemaakt van een Canadees oorlogsfregat en voor een kruik jenever overhandigd aan vader DirkDe Koninklijke Land- en Luchtmacht, gelegerd in het Cavalerie Schietkamp "in de West", zocht eveneens vertier voor haar dienstplichtigen en officieren in de bioscoopzaal van Hotel Bruin middels de zogenaamde M'elBadhotel Bruin met busje 1974 zijnsavonden. Wie herinnert collectie fam. Bruin zich niet de dolle avonden met Joop Doderer {Swiebertje), Jan Blazer, Kees Ket, Rob de Nijs, de zanggroep LUV en niet te vergeten de onlangs overleden Rudy Carel. Voor het merendeel improvisatiewerk. Meestal hoorde je een uurtje voor de voorstelling vragen: "Wat moeten we eigenlijk doen"? "Ik weet het nief Jaques Gans was toch wel het paradepaardje en zocht hier rust. Maar als hij gereserveerd had, wist je niet hoe de dagen zouden verlopen. Altijd dolle pret met deze bohemien en levensgenieter. Zijn drankeneetfestijnen zijn nog steeds legendarisch. "Met het verstand op nul", placht hij het gezelschap aan te vuren, "de blik op oneindig en een glas bier in de hand, kom je door het gehele land"...Robert kan zijn menu nog duidelijk voor de geest halen: "hele konijnen met veel Amsterdamse uitjes". Als Jaques er was, was feest verzekerd, volop spiritualien, tot met zachte drang het bed gevonden werd. "En meneer Gans", informeerde de jongens de volgende ochtend voorzichtig, "hoe is het"? "Heel best jongen, maar niet schudden" De catering op Gans's vele avon:

• m.-

tuurlijke zwerftochten met de plaatselijke vissersschepen, behoorden ook tot de taak van de beroemde Bourgondische keuken van het Badhotel. "Zorg dat er wel genoeg is, jongen". Dus werden de grootst mogelijke hors d'oeuvres met bijlagen uit de kast getoverd. "En meneer Gans, heeft het gesmaakt"? "//e/ was krap aan, jongeri".... Ach ja, die bioscoopzaal! Ik vertelde het al: een multidisciplinair centrum "ter lering en vermaak". De opkomst van de televisie had een einde gemaakt aan de voortrekkersfunctie die hotel Bruin vervuld had op het gebied van filmvertoningen, maar op zondag was de zaal het stichtelijke centrum geworden van de kerken. Vier maal op de dag een eredienst, de Nederlands Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerk en de Gereformeerd "Vrijgemaakt" (2x) streden om de voorrang, terwijl de maandagmorgen voor de Rooms Katholieke Kerk gereserveerd was. Het kleine jongetje Robert moest op de keukentafel staan om de dienstdoende priester zijn gewaad over het hoofd te helpen. De vaste gast, die deftige bejaarde mevrouw Switters, nog steeds volop oog voor mannen, met haar dochter Aimie, bekeek telkens weer die imposante mooie priester met zijn kaarsrechte rug en prachtig gestileerde baard ''Zonde van zo'n man".... De intolerante NH geloofsrakker uit Deinum vond het allemaal maar niks en stuurde vader Dirk een delegatie: "het moest maar afgelopen zijn met die andere kerkdiensten". Vader was immers lid van zijn kerk maar hij zwichtte niet. Eeimiaal per jaar was het feest in de duinen van Vlieland, spottend noemden de eilanders het ^'broekjesdag": twee schepen vol met gereformeerde jongeren vierden hier de Schepping. Na de tweede kerkdienst (bij slecht weer in de bioscoopzaal) gaf de dominee de zegen mee met: "Ga heen en vermenigvuldig w", hetgeen letterlijk in de duinen ten uitvoer gebracht werd. Het waren de dagen dat de keuken van het Badhotel twee- tot driehonderd uitsmijters en sorbets produceerde. Welke geschiedschrijving van Vlielands verenigingen en clubs je er ook op naleest, Badhotel Bruin zal nooit onvermeld staan! Alle verenigingen hielden hun feesten en uitvoeringen in de bioscoopzaal en het zijn legendarische avonden geweest. Muziek, dans, toneel, cursussen, lezingen, vergaderingen. Om er en paar te noemen: Vlielands Drumband, Vlielands Fanfarecorps, al opgericht in 1896, de toneelverenigingen Carousel en de toen ook nog bestaande "De Komeet", de sportverenigingen, Volksonderwijs, de camavalsvereniging "De Geitenbreiers", de Platte-

24

landsvrouwen, de zangvereniging "De Harmonie" met hele operette uitvoeringen, de FNV vergaderingen en acties. Het rijtje zal zeker niet compleet zijn. Zaterdag thuis van zijn opleiding "aan de wal" was het elk weekend aan de bak voor Dirk. In november drie a vier avonden per week, in het voorjaar de jaarlijkse ''uitvoeringen'\ Wie herinnert zich niet de toneel- en zangkunsten van Frans Horjus en de muzikale hoogstandjes van vooral Klaas Roos, Dirk de Zeeuw (hij zakte nogal eens onderuit), Cor de Jong en later Jaap Haan. Zij vormden de welbekende "Vlielandia's". Ook Anton bleek een verdienstelijke pianist en accordeonist. Ahijd "bal no" en uitverkochte zalen. Poppenkast voor de kinderen in de vakanties. Sinterklaasfeest, twee dagen achtereen en natuurlijk het traditionele Opkleden op 5 december. "Zonschieten'" op Koninginnedag tot de aangerichte schade onacceptabel werd. Heel Nederland heeft via de televisie meegemaakt, hoe de Koninklijke familie van deze oude tradhie heeft kunnen meegenieten en koningin Beatrix haar glaasje oranjebitter zag omvallen op het dienblad van onze nerveuze Dirk. De kinderen van de lagere school hebben de beste herinneringen aan de sinterklaasvieringen met zang en toneel. Zij kregen er een cijfer voor. Tot een nieuw schoolhoofd deze traditie niet meer in ere hield. Maar ook toneelen zangverenigingen uit Texel, Terschelling en Harlingen vertoonden hun kunsten menigmaal in het Badhotel. Nee, vader Dirk was beslist geen commercieel man. Hij genoot van de feestelijke activiteiten van alle verenigingen. "Denk erom", voegde hij zijn zoons toe, "geen rekening he". Eigenlijk is hiermee al de toon gezet hoe het hotel ondanks de geweldige activiteitsdrang in de problemen kwam zo in de jaren tachtig. Het management van een familiebedrijf dat vermaald wordt in het enthousiasme van vele onrendabele activiteiten in het dorpsleven waarbij het bedrijf het plezier en succes van haar gasten voorop stelde, terwijl de tijd veranderde en teveel gezinnen hun living in het bedrijf moesten verdienen. Vele "vriendjes" kregen hun biertjes gratis. Familieleden van gasten die een bijdrage leverden aan het entertainment, genoten gratis volledig logics. "Je moet een aardappel laten liggen", zo hoorde Paul een moeder tegen haar kinderen doceren, "tenslotte leven we hier gratis". Was het voorheen mogelijk met hard werken en de volledige inzet van eigen kinderen een lucratief bedrijf te runnen, de tijd was veranderd en stelde haar eisen. Robert en Dirk waren eigenlijk geen "horecamensen". Dirk had liever de zeevaait- of bosbouw25

Van links naar rechts: Dirk, Robert, Greet, Anton, Rikus en Paul collectie fam. Bruin

school doorlopen of verkeersvlieger geworden, de creatieve Robert liever de kunstacademie, de techneuten Rikus en Paul waren voorbestemd het installatiebedrijf van Sieben over te nemen. De enige echte "horecaman", Anton, was in 1979 "naar de wal" vertrokken. Ook hebben dramatische familie gebeurtenissen bijgedragen. De grote promoter, vader Dirk, werd steeds energielozer door zijn toenemende pleuritisklachten. Robert was erbij in 1966: een hoestbui en hij stierf ter plaatse. Nu haar inspirerende maatje uit haar leven verdwenen was, verloor ook moeder haar levenslust. Twee maanden probeerde zij bij Dirk in Alkmaar de draad weer op te pakken. Van verdriet rookte zij aan een stuk door, de zwarte peuken moesten elke avond uit de naden van Robert's houten keukentafels verwijderd worden. Zij hield het nog vol tot 1984 toen zij, met de bedoeling eenmalig in het ziekenhuis van Leeuwarden ter onderzoek te gaan, de acuut noodzakelijk geachte darmoperatie niet meer overleefde. Zelfs de met spoed uit Groningen opgetrommelde Anton, was te laat. Het moet voor haar een bevrijding geweest zijn, het overlijden van haar man was al ondragelijk, maar het grootste familiedrama gaf de genadeklap. In 1980 overleed een van de tweeling, Rikus, op 44 jarige leeftijd volkomen onverwachts aan de stamtafel. De dokter kon niet direct komen, de eilandverpleegkundige van destijds, Rie Kooy26

man, heeft nog geprobeerd te reanimeren en de helikopter was te laat. Evert Kikstra vierde zijn bruiloftsfeest in het hotel. Evert heeft nog overwogen de feestelijkheden af te breken, maar dat zou niet in de geest van Rikus geweest zijn: het buffet werd alsnog opgediend. The show must go on. Onlangs overleed ook Paul, de andere tweelinghelft. Vlak voor zijn overlijden vertrouwde hij me nog toe, hoe hij nooit meer over het plotselinge afscheid van zijn tweelingbroer heen gekomen is. Het maakte zijn overlijden dragelijker: "Ik ga weer terug naar Rikus". Maar toch, na het verwerken van zoveel verdriet, keerde de strijdvaardigheid terug: het familiebedrijf zou overleven! Anton, ondertussen manager van de "Holland Hotel Groep", werd teruggehaald van de wal. Hij voelde zich gesteund door zijn levenspartner Greet, die opgegroeid was in de zakenwereld. Paul kon het bedrijf niet meer onderVlielander grap foto: J.P. Deen steunen om gezondheidsredenen en Dirk werd uitgekocht om een ander leven te kunnen leiden. Onrendabele "poten" van het bedrijf moesten gesaneerd worden en een stevig management werd opgezet. En met wat een resultaat! De nieuwe opzet was zeer succesvol, de oude glorie van sfeervolle gastvrijheid en gezelligheid vierde weer hoogtij, met altijd een persoonhjke benadering van de klanten, 365 dagen per jaar open, een Bourgondische keuken en een fameuze wijnkelder! Maar j a, de leeftijd gaat gelden en opvolgers in de familie waren er niet. In 2005 werd het bedrijf verkocht. Het einde aan een kleurrijke familiegeschiedenis maar ook: het begin van een nieuw leven.... Vlieland, augustus 2006 met dank aan Dirk, Paul en Anton Bruin, en John Kuiper

27

Titel: Tenteneiland Vlieland: feiten en verhalen over de geschiedenis van het kamperen op Vlieland Auteur: Titeke van Wijngaarden Uitg.: Flevodruk Harlingen, cop. 2005 De kampeerterreinen Stortemelk en Lang Paal zijn niet weg te denken als Vlielandse toeristentrekpleisters. De fervente kampeerder vindt zijn nast op Lange Paal of zijn vertier op Stortemelk en vaak een mengeling van beide. Wie net lets meer luxe wil kan een tenthuisje huren en zo toch kamperen zonder teveel primitieve ophef Auteur Titeke van Wijngaarden was en is een vaste bezoekster van Stortemelk waar haar familie al vele jaren een tenthuisje heeft. Van Wijngaarden neemt ons mee op een nostalgische reis door de jaren heen, van het begin van het kamperen op Vlieland tot de huidige stand van zaken. Hierbij staat vooral het plezier van het kamperen voorop. De feiten worden op een prettige manier verweven door de vele verhalen en anekdotes en ook door de herinneringen van Van Wijngaarden zelf. Uiteindelijk zijn al deze verhalen voor het boekje belangrijker dan de feiten, die dienen meer als een soort achtergrond om de rest aan op te hangen. Zelfs hele liedteksten worden niet geschuwd. Het resultaat is een prettig leesbaar boek, vol plezier en fijne herinneringen. Het boek staat ook boordevol foto's die vast bij menig kampeerder het hart sneller zullen doen kloppen en bij de regelmatige campinggangers de verzuchting "oh ja, weet je nog?" uit zullen lokken. Dat maakt dh boekje boven alles interessant voor diegenen die reeds met veel plezier op Vlieland kamperen of gekampeerd hebben. Voor mij, fervent niet-kampeerder, bracht het bijna het verlangen om toch eens een tentje te pakken en ergens neer te strijken. Bijna... 28

Doelstelling van de Cultuur Historische Vereniging Eylandt Flielandt De vereniging heeft ten doel: a. het wekken van belangstelling voor en bevorderen van de kennis van de geschiedenis van Vlieland. b. het bijeenbrengen, in eigendom verwerven en tentoonstellen van voorwerpen en geschriften betrekking hebbende op de geschiedenis van Vlieland, alsmede het beheer van de hieronder vallende bezittingen van de vereniging. c. het bevorderen van de bescherming van de cultuur historische bepaalde sfeer op het eiland, en in het dorp Oost-Vlieland in het bijzonder. d. het bevorderen van de uitwendige en inwendige instandhouding van reeds bestaande cultuurhistorische monumenten op Vlieland. e. het bevorderen van het verwerven, behoud en restaureren van collecties op Vlieland. f. het verlenen van steun, in de meest uitgebreide zin van het woord, aan het museum "Tromp's Huys", hiema te noemen: "het Museum". De vereniging tracht dit doel met alle wettige middelen te verwezenlijken, onder meer door: • Het verrichten van sponsoractiviteiten ten behoeve van de vereniging en het Museum. • Het geven van adviezen aan het Museum. • Het bevorderen van vrijwilligerswerk ten behoeve van het Museum. • Het verzorgen van publicaties. • Het organiseren van (studie) bijeenkomsten. • Het zonodig voeren van procedures om de onder b en vermelde doeleinden te bewerkstelligen. • Alsmede alle overige wettelijke middelen die het bestuur voor het bereiken van de doelstelling nodig acht, of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. Contributie Het contributiebedrag van de C.H.V. is gesteld op € 12,= per jaar; buiten Vlieland € 14,= per jaar. U ontvangt hiervoor een acceptgiro. Wilt U geen gebruik maken van de acceptgiro, dan kunt U Uw contributie overmaken op bankrekening 36.76.50.029 t.n.v. Eylandt Flielandt.