serie TROS Vocaal Radio Kamer Filharmonie Groot Omroepvrouwenkoor

24.02 vrijdag 20 januari 2012, 20.15 uur inleiding Kees Wisse 19.30 uur serie TROS Vocaal

Radio Kamer Filharmonie Groot Omroepvrouwenkoor Masaaki Suzuki dirigent Frank Hameleers instudering GOVK Joanne Lunn sopraan Olivia Vermeulen mezzosopraan Igor Stravinsky Divertimento: Suite uit Le baiser de la fée (1928) 1882-1971 Sinfonia Danses suisses Scherzo Pas de deux

Gabriel Fauré Caligula opus 52, voor vrouwenkoor en orkest (1888) 1845-1924 Prologue: Fanfares, marche et choeurs (Nous sommes les heures guerrières) Choeur (L’hyver s’enfuit) Air de danse Mélodrame et choeur (De roses vermeilles) Mélodrame et choeur (César a fermé la paupière) PAUZE

>>

1

2

Felix Mendelssohn Musik zu Ein Sommernachtstraum von 1809-1847 Shakespeare opus 61, voor sopraan, alt, vrouwenkoor en orkest (1843) Ouverture Scherzo: Allegro vivace L’istesso tempo / Allegro vivace Lied met koor Andante Allegro appassionato Allegro Andante tranquillo Bruiloftsmars Allegro comodo / Treurmars Dans van de handwerkers Allegro vivace Finale

de concertseries van

Drankje na afloop Na het concert is er gelegenheid om een drankje te nuttigen. Live-uitzending De TROS zendt dit concert vanuit Vredenburg Leidsche Rijn live uit op Radio 4. Denkt u eraan dat uw mobiele telefoon uitstaat en dat uw horloge geen geluid kan maken? Dan kan iedereen in de zaal en bij de radio volop genieten van het concert. ➜ WWW.RADIO4.NL

Nieuw: voorprogramma Eenmaal per maand zullen jonge, getalenteerde musici Jong Talent zich aan u voorstellen in een kort programma, voorafgaand aan het hoofdconcert. Ze beginnen om 19.00 uur in de bovenfoyer en duren ongeveer 25 minuten, zodat u om 19.30 uur aanwezig kunt zijn bij de inleiding. Vooraf opgeven is niet nodig. Vandaag spelen Melle de Vries cello, en Hilde Stolker piano: Robert Schumanns Fantasiestücke op. 73 en David Poppers Ungarische Rhapsodie op. 68.

vrijdag 24 februari 2012, 20.15 uur

Drama en tovenarij Een geheimzinnige fee, dansende elfen en een waanzinnige keizer: de werken op het programma van vanavond zijn geïnspireerd door sprookjes of toneelwerken. Hoe dramatischer, toverachtiger en fantastischer de verhalen, hoe meer ze de fantasie van componisten hebben geprikkeld. Vooral in het romantische tijdperk. Shakespeares toverachtige komedie A Midsummer Night’s Dream vormde de inspiratiebron voor Felix Mendelssohns beroemde Ein Sommernachtstraum. Gabriel Fauré verplaatst zich in Caligula in het korte leven van een omstreden Romeinse keizer, die na zijn gewelddadige dood als geestesziek werd bestempeld. Zijn Caligula stoelt op een drama van Alexandre Dumas senior. Igor Stravinsky koos voor zijn neoromantisch en aan Tsjaikovski opgedragen ballet Le baiser de la fée een sprookje van Hans Christian Andersen. Oorspronkelijk was al deze muziek bedoeld om een avondvullende toneel- of balletuitvoering luister bij te zetten. Terwijl de toneelstukken van de speelplannen zijn verdwenen, heeft de muziek de tijd getrotseerd. Dat deze heel goed op zichzelf kan staan, daarvan was

ook Stravinsky overtuigd. Uit zijn balletmuziek stelde hij een prachtige concertsuite samen.

Noodlottige kus “Ik wijd dit ballet aan de nagedachtenis van Pjotr Tsjaikovski, wiens muze als allegorie in deze fee verschijnt. Deze muze heeft hem met haar noodlottige kus, waarvan het raadselachtige ‘brandmerk’ in het gehele oeuvre van deze grote kunstenaar voelbaar is, voor altijd getekend.” Aldus Igor Stravinsky in zijn opdracht in de partituur van Le baiser de la fée, gecomponeerd ter gelegenheid van de vijfendertigste sterfdag van Tsjaikovski in 1928. In Stravinsky’s oorspronkelijk als ballet geconcipieerde werk beslist een noodlottige kus – de beroemde muzenkus – het leven van een pas geboren kindje. Le baiser de la fée is zowel thematisch als muzikaal op Tsjaikovski toegesneden. Thematisch omdat Stravinsky hier, net zoals Tsjaikovski graag deed, teruggrijpt op een sprookjesverhaal – denk aan diens Doornroosje, De notenkraker of Het zwanenmeer. Muzikaal, doordat Stravinsky in zijn werk

3

Rubinstein danste de rol van ijsfee, en de componist zelf had de leiding. Stravinsky heeft het ballet in 1934 onder de titel Divertimento samengevat tot een vierdelige suite.

4

Melodrama

Igor Stravinsky

diverse liederen en pianostukken van zijn voorganger verwerkte. Het is een zonnig werk in romantische stijl uit Stravinsky’s zogeheten ‘neoclassicistische’ periode. Le baiser de la fée ontstond tijdens een verblijf in de Franse Alpen. De imposante Alpencoulisse bracht Stravinsky op het idee voor zijn ballet Hans Christian Andersens sprookje van De ijsjonkvrouw te kiezen, dat zich eveneens in de bergwereld afspeelt. Een korte weergave van het verhaal: berggeesten roven een wiegenkind en leggen het te vondeling. Een gletsjerfee raakt verliefd op het kleine jongetje en brengt het door een kus in haar ban. Bergboeren nemen het kind onder hun hoede. Wanneer de jongen twintig is, verschijnt de fee verkleed als zijn aanstaande bruid op zijn verlovingsfeest en ontvoert hem naar haar rijk. Het ballet werd in november 1928 in Parijs met groot succes in première gebracht. De befaamde ballerina Ida

Het korte, bizarre leven van een jeugdige Romeinse keizer: dat is het onderwerp van Alexandre Dumas’ toneelstuk Caligula. De als auteur van dozijnen avonturenromans (De graaf van Monte Cristo en De drie Musketiers) en drama’s bekend geworden Dumas (1802-1870) trof met zijn werken de smaak van zijn tijd. In het middelpunt van zijn Caligula staat een door intriges aan de macht gekomen jonge keizer, die na een regeringstijd van slechts drie jaar en tien maanden vermoord wordt. Romeinse schrijvers hebben hem achteraf grootheidswaanzin verweten en geestelijke verwarring toegeschreven. In Dumas’ drama is Caligula niet alleen een psychisch gestoorde machtswellustige tiran, maar ook iemand met een ongelukkige jeugd en slachtoffer van familievetes en politieke twisten. Als man nog een kind, gevangen in zijn warrige dromen. Daar de historische waarheid nauwelijks meer te achterhalen valt, laat de auteur zijn fantasie de vrije loop; zelfs vlecht hij aangrijpende liefdesaffaires in zijn toneelstuk. Toen het Parijse Odeon-theater in 1888 Dumas’ Caligula opnieuw op de speellijst zette, verklaarde Gabriel Fauré zich bereid om het drama van

muziek te voorzien. Het was zijn eerste toneelmuziek, andere zou volgen. Fauré stond open voor alle muzikale genres, schreef werken in alle mogelijke bezettingen. Het kloppend hart van zijn oeuvre zijn echter zijn vocale composities. Hij geldt als een meester van het Franse lied, hetgeen ook zijn toneelmuziek bij Caligula op. 52 weerspiegelt. Daarin spelen door een vrouwenkoor gezongen melodieën een dragende rol. De componist heeft voor zijn naderhand tot vijfdelige suite ingekrompen toneelmuziek delen uitgekozen die ook voor zelfstandige concertwerken kunnen doorgaan. De suite opent met een marsachtige Proloog bij de plechtige optocht van de jonge keizer. Er volgen hartverwarmende lyrische intermezzi (L’Hiver s’enfuit en De roses vermeilles), onderbroken door een zwierige instrumen-

Gabriel Fauré

tale Air de danse. De suite sluit af met een van rouw vervulde sentimentele epiloog bij Caligula’s dood (César a fermé la paupière – Caesar heeft de ogen gesloten). Het leven van de imperator is vervlogen ‘comme des ombres’: ‘moge de deur, na u gesloten, zich nog slechts openen voor plezier’. In Caligula zijn schrijver en componist in de huid gekropen van een excentrieke Romeinse keizer. Dumas’ drama en Faurés werk: een melodrama à la française.

Sprookjesbos “Dat is een foppen en schertsen alsof de elfen zelf zouden musiceren.” Schumanns commentaar op de Sommernachtstraum-Ouverture van Felix Mendelssohn klinkt enthousiast. Felix “de gelukkige”, “de Mozart van de negentiende eeuw”, zoals Schumann hem ook noemde, raakte met zijn orkestouverture de gevoelige snaar van zijn tijd. Sinds August Wilhelm von Schlegel Shakespeares werken in het Duits had vertaald, deden ze overal in Duitsland in intellectuele en artistieke kringen de ronde. In huize Mendelssohn las men Shakespeares stukken met verdeling van rollen. Shakespeares komedie A Midsummer Night’s Dream, die de jonge Mendelssohn “in een toestand van delirium” las, inspireerde hem tot de SommernachtstraumOuverture – tot op heden zijn populairste werk. De componist breidde de al op zestienjarige leeftijd geschreven ouverture zeventien jaar later uit tot toneelmuziek, tot een suite. Hij voegde

5

6

nieuwe delen toe, die als muzikale interpolaties in het theaterstuk fungeren. Op de ouverture volgen twaalf vocale en instrumentale delen die Shakespeares komedie kracht bijzetten. Als begeleidingsmuziek van het toneelstuk beleefde Mendelssohns werk in een enscenering van de dichter Ludwig Tieck in 1843 te Potsdam zijn première. Als concertant uitgevoerde suite staat ze op het programma van vanavond. Mendelssohn treft de toon van Shakespeares luchtige toneelstuk precies. De luisteraar ziet, zoals Schumann schrijft, de overmoedige, vrolijk ronddartelende, giechelende en verstoppertje spelende elfen in Oberons toverbos letterlijk voor zich. Meteen al in de ouverture roept Mendelssohn met een droommotief de voorstelling op van een woud waar de elfenkoning Oberon en zijn vrouw Titania de scepter zwaaien. Vanwege een echtelijke ruzie wil Oberon wraak nemen op zijn vrouw. Een tovermiddel moet haar verliefd maken op de eerste de beste die ze tegenkomt. Het is een tot ezel omgetoverde handwerker die met zijn kameraden in het bos een toneelstuk aan het repeteren is. Ongewild schept Oberon ook in de mensenwereld verwarring. Naast de handwerkers raken ook een hertog, zijn familie en gevolg verstrikt in het verhaal en kiezen allemaal een verkeerde partner. Op het hoogtepunt van de verwarring zorgt Oberon weer voor orde in het elfen- en mensenrijk en komt het voor alle betrokkenen tot een happy end.

Felix Mendelssohn

Het lijkt Mendelssohn makkelijk te zijn afgegaan om na zeventien jaar de sfeer van zijn ouverture weer op te pakken. Zoals in het Scherzo waarmee de componist de intrede van de bosgeesten in de tweede akte laat beginnen, en ook in de Rüpeltanz (dans van de handwerkers) waarin het thema van de ouverture terugkeert. Beide delen zijn evenals de Notturno, een ode aan de maan, en de pompeuze Hochzeitsmarsch, ook als zelfstandige werken bekend geworden. Naast betoverende sfeertekeningen van het sprookjesbos heeft Mendelssohn de glansrijke, hoofse wereld van de hertog en de wulpse uitgelatenheid van de handwerkers op ingenieuze wijze in muziek gevangen. Een vrolijke finale zet een punt achter een verhaal dat niet bedoeld is om serieus genomen te worden. Alles wat er gebeurd is, is in rook opgegaan, was maar fantasie, spel. Shakespeare: “And this weak and idle theme, no more yielding but a dream.” Christiane Schima

gezongen tekst

7

Gabriel Fauré: Caligula prologue Nous sommes les Heures guerrières Qui présidons aux durs travaux Quand Bellone ouvre les barrières Quand César marche a ses riveaux Notre cohorte échevelée Pousse dans l’ardente mêlée La ruse fertile en détours Et sur la plaine, vaste tombe Où la moisson sanglante tombe Souriant à cette hécatombe Nous planons avec les vautours.

Proloog Wij zijn de Uren van de Oorlog en gaan voor in het harde werk, wanneer Bellone de grenzen opent en Caesar optrekt tegen zijn rivalen, is het onze wilde cohorte die in het vurig strijdgewoel de vruchtbare grond plat drukt. Op het uitgestrekte graf waar de bloedende oogst neervalt glimlachend bij deze slachting, verkeren wij met de aasgieren.

Nous sommes les Heures heureuses Par qui le Plaisir est conduit Quand les étoiles amoureuses Percent les voiles de la nuit. Près de la beauté qui repose Vers un lit parfumé de rose, Nous guidons César et l’Amour. Et, là, nous demeurons sans trêve Jusq’au moment, comme un rêve, La blanche aurore nous enlève. Sur le premier rayon du jour.

Wij zijn de Uren van Geluk die het plezier leiden wanneer de verliefde sterren de sluiers van de nacht doorpriemen. Met de schoonheid die rust op een geurig bed van rozen, leiden wij Caesar en de liefde, en daar houden wij stand totdat, als in een droom, de lichte dageraad ons verheft bij de eerste zonnestraal van de dag.

akte V, scène 1 L’hiver s’enfuit, le printemps embaumé Revient suivi des Amours et de Flore; Aime demain qui n’a jamais aimé, Qui fut amant demain le soit encore!

De winter vlucht voorbij, de lente komt terug met geuren van Amor en Flora. Laat hij die nooit liefhad morgen liefhebben, en wie liefhad dat nog steeds blijven doen!

8

L’hiver était le seul maître des temps Lorsque Vénus sortit du sien de l’onde; Son premier souffle enfanta le printemps, Et le printemps fit éclore le monde. L’été brûlant a ses grasses moissons, Le riche automne a ses treilles encloses, L’hiver frileux son manteau de glaçons; Mais le printemps a l’amour et les roses. L’hiver s’enfuit, le printemps embaumé Revient suivi des Amours et de Flore; Aime demain qui n’a jamais aimé, Qui fut amant demain le soit encore.

De winter heerste alleen over de seizoenen terwijl liefdesgod Venus uit de golven steeg; Haar eerste adem blies de lente aan, en de lente zette de wereld in bloei. De brandende zomer heeft volle oogsten, de rijke herfst zijn wijngaarden, de donkere winter zijn mantel van ijs, maar de lente heeft liefde en rozen.

De winter vlucht voorbij, de lente komt terug met geuren van Amor en Flora. Laat hij die nooit liefhad morgen liefhebben, en wie liefhad dat nog steeds blijven doen!

Akte V, scène 3 De roses vermeilles Nos champs sont fleuris, Et le bras des treilles Tend à nos corbeilles Ses raisins mûris.

Met rode rozen staan onze velden in bloei, en de lange ranken reiken met hun rijpe druiven tot in onze manden.

Puisque toute chose S’offre à notre main, Pour qu’elle en dispose, Effeuillons la rose, Foulons le raisin.

Aangezien alles ons in de schoot valt wat wij nodig hebben, laat ons de rozenblaadjes plukken, en de druiven persen.

Car le temps nous presse D’un constant effort! Hier, la jeunesse, Ce soir, la veillesse, Et demain, la mort.

Want de tijd duwt ons voort in één beweging! Gisteren, de jeugd, vanavond, de ouderdom, en morgen, de dood.

Étrange mystère! Chaque homme à son tour Passe solitaire Un jour sur la terre; Mais pendant ce jour...

Vreemd mysterie! Ieder mens op zijn beurt brengt in eenzaamheid een dag door op aarde, maar tijdens die dag...

De roses vermeilles Nos champs sont fleuris, Et le bras des treilles Tend à nos corbeilles Ses raisins mûris.

Met rode rozen staan onze velden in bloei, en de lange ranken reiken met hun rijpe druiven tot in onze manden.

akte V, scène 5 César a fermé la paupière, Au jour doit succéder la nuit; Que s’éteigne toute lumière, Que s’évanouisse tout bruit!...

Caesar heeft de ogen gesloten, op de dag volgt onvermijdelijk de nacht, die alle licht uitdooft, die alle geluid smoort!

A travers ces arcades sombres, Enfants aux folles passions, Disparaissez comme des ombres, Fuyez comme des visions.

Door deze sombere bogen, kinderen met jullie dwaze passies, verdwijn als schaduwen, los op als vizioenen!

Allez, que le caprice emporte Chaque âme selon son désir, Et que, close après vous, la porte Ne se rouvre plus qu’au plaisir.

Vooruit, laat ingeving iedere ziel leiden in zijn verlangen, opdat de deur die achter u dicht ging enkel weer open gaat voor plezier.

9

10

gezongen tekst

Felix Mendelssohn: Musik zu Ein Sommernachtstraum Lied erste elfe Bunte Schlangen, zweigezüngt, Igel, Molche, fort von hier! Daß ihr euren Gift nicht bringt In der Königin Revier! Chor Nachtigall, mit Melodei Sing in unser Eiapopei! Eiapopeia! Eiapopei! Daß kein Spruch, Kein Zauberfluch Der holden Herrin schädlich sei. Nun gute Nacht mit Eiapopei! zweite elfe Schwarze Käfer, uns umgebt Nicht mit Summen! Macht euch fort! Spinnen, die ihr künstlich webt, Webt an einem andern Ort! Chor Nachtigall, mit Melodei Sing in unser Eiapopei! Eiapopeia! Eiapopei! Daß kein Spruch, Kein Zauberfluch Der holden Herrin schädlich sei. Nun gute Nacht mit Eiapopei!

erste elfe Alles gut, nun auf und fort! Einer halte Wache dort! Oberon Bei des Feuers mattem Flimmern, Geister, Elfen, stellt euch ein! Tanzet in den bunten Zimmern Manchen leichten Ringelreihn! Singt nach meiner Lieder Weise! Singet! hüpfet! leise! Leise! Titania Wirbelt mir mit zarter Kunst Eine Not’ auf jedes Wort; Hand in Hand, mit Feengunst, Singt und segnet diesen Ort. Oberon Nun genung! Fort im Sprung! Trefft mich in der Dämmerung!

uitvoerenden

11

Masaaki Suzuki, dirigent

Masaaki Suzuki

MARCO BORGGREVE

Masaaki Suzuki is een Japanse dirigent, klavecinist en organist. Als zoon van christelijke musici speelde Masaaki Suzuki vanaf zijn twaalfde orgel tijdens de zondagse kerkdiensten. In 1979 behaalde hij aan de Tokyo University of the Arts zijn diploma’s orgel en dirigeren. Hij bekwaamde zich vervolgens voor orgel bij Piet Kee, voor klavecimbel bij Ton Koopman en voor improvisatie bij Klaas Bolt aan het Conservatorium van Amsterdam. In 1980 behaalde hij een Tweede prijs in het concours voor klavecimbel (basso continuo) en in 1982 de Derde prijs voor orgel, beide in de internationale wedstrijden die jaarlijks worden georganiseerd in het kader van het Festival Musica Antiqua in Brugge. Van 1981 tot 1983 doceerde hij klavecimbel aan de Muziekhogeschool van Duisburg in Duitsland. Terug in Japan, gaf hij talrijke concerten, zowel op orgel als op klavecimbel. Hij organiseerde ook de concerten die werden gegeven in de Universiteit voor vrouwen van Shoin in Kobe, waar in de kapel een klassiek Frans orgel, gebouwd door Marc Garnier, werd geïnstalleerd. Vanaf 2005 was Masaaki Suzuki docent orgel en klavecimbel aan de Geijutsu Universiteit (Muziek-

conservatorium) in Tokio. Hij stichtte en leidde er het departement Oude Muziek. In 2009 werd hij gastprofessor voor koordirectie aan het Yale Institute for Sacred Music en dirigent van de Yale Schola Cantorum. Suzuki is actief als dirigent. Vanaf 1990 is hij de muziekdirecteur van het Bach Collegium Japan, dat hij heeft opgericht. Hij werkte regelmatig samen met bekende Europese solisten en ensembles. Hij dirigeert gewoonlijk vanaf het klavecimbel. Hij bleef

12

ook in Europa actief en concerteerde onder meer in Frankrijk, Italië, Duitsland, Nederland, Zwitserland en Oostenrijk. In 1995 en 1997 dirigeerde hij op uitnodiging van Philippe Herreweghe het Collegium Vocale Gent. Masaaki Suzuki heeft een gevestigde reputatie als vertolker van de cantates van Johann Sebastian Bach. De integrale opnamen ervan zijn onderweg, naast de opnamen van het integrale oeuvre voor klavecimbel van Bach.

Frank Hameleers, instudering GOVK Frank Hameleers studeerde zang en koordirectie aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam bij Max van Egmond en Jan Pasveer. Daarna volgde hij directielessen bij Jan Eelkema en een masterclass bij het Nederlands Kamerkoor onder leiding van Uwe Gronostay. Van 1980 tot 2008 was hij als tenor verbonden aan het Groot Omroepkoor te Hilversum, waar hij tussen 1989 en 1993 tevens werkzaam was als repetitor en dirigent. Met Kamerkoor Vocoza Amsterdam behaalde hij prijzen op nationale en internationale koorfestivals, waaronder in 1986 te Debrecen de dirigentenprijs. Met de Amsterdamse Cantorij verzorgde hij premières van het Requiem Pro Elisabeth (1999) van Bernard Bartelink en Carmina Elegia (2001) van Pablo C. Escande. In 2005 bracht hij, met een speciaal voor de gelegenheid samengesteld professioneel koor, de eerste uitvoering van Psalmenrequiem van Daan Manneke.

Momenteel dirigeert Frank Hameleers oratoriumkoren en is hij werkzaam binnen zijn EFHA Koorzang Instituut. Daarnaast is hij als gastdirigent actief bij diverse nationale en internationale beroepskoren. In 2011 was hij repetitor bij het Rundfunkchor Berlin voor semiscenische uitvoeringen van de Matthäus-Passion van Bach met de Berliner Philharmoniker o.l.v. regisseur Peter Sellars en dirigent Sir Simon Rattle. Bij het Nederlands Operakoor is hij als gastrepetitor betrokken geweest bij Les Vêpres Siciliennes van Verdi. Bij het Groot Omroepkoor deed hij in juni 2010 de instudering van Die Schöpfung van Haydn, een productie die op dvd zal verschijnen. In 2011 keerde hij bij het GOK terug voor de instudering van de Johannes-Passion met het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Jan Willem de Vriend en tijdens het Holland Festival voor een door Jaap van Zweden te gedirigeerde ZaterdagMatinee-productie van Quid est Deus van Wolfgang Rihm.

Frank Hameleers

Joanne Lunn, sopraan

13

Joanne Lunn

ANDREW - REDPATH

Joanne Lunn studeerde aan het Royal College of Music in Londen, waar ze de prestigieuze Tagore Gold Medal behaalde. Zij treedt over de hele wereld op als soliste met de toonaangevende oude muziekensembles als de English Baroque Soloists, het Orchestra of the Age of Enlightenment, de Musicians of the Globe, het New London Consort, de Academy of Ancient Music, het Hilliard Ensemble, Philippe Herreweghes Collegium Vocale Gent, het King’s Consort en het Gabrieli Consort. Zij trad vaak op als soliste met John Eliot Gardiners befaamde ‘Monteverdi Choir Bach Cantatas Pilgrimage’. Het operapodium zag Joanne Lunn in Monteverdi’s L’incoronazione di Poppea in Londen, in Brittens A Midsummer Night’s Dream onder John Eliot Gardiner in Venetië in Purcells Dido and Aeneas in Spanje, en Monteverdi’s Orfeo in Parijs en Peking. Concertoptredens verzorgde zij o.a. met Bachs Matthäus-Passion met het Orchestra of the Age of Enlightenment en Roger Norrington, met Händels Messiah, met missen van Haydn met het Monteverdi Choir en John Eliot Gardiner en de Requiems van Fauré en John Rutter. Joanne Lunn werkte mee aan opnamen van o.a. Vivaldi’s Laudate Pueri met het King’s Consort, missen van Haydn met John Eliot Gardiner en het Monteverdi Choir, John Rutters Mass of the Children en cantates van Bach. Joanne Lunns agenda van dit seizoen vermeldt uitvoeringen van Saul met het Ests

Filharmonisch Kamerkoor, Mozarts Mis in c met het Melbourne Symphony Orchestra (o.l.v. Masaaki Suzuki), Messiah met het Mozarteum Orchester in Salzburg, het Weihnachtsoratorium en Bach-cantates met het Bach Collegium Japan, Bachs Magnificat in de Wigmore Hall, Mozarts Requiem in Moskou en St. Petersburg, de Matthäus-Passion en Bach-cantates met de Akademie für alte Musik Berlin, Messiah met Tafelmusik in Canada en de MatthäusPassion met Musik Podium Stuttgart.

Olivia Vermeulen, mezzosopraan De mezzosopraan Olivia Vermeulen studeerde zang in Berlijn bij Julie Kaufmann en Wolfram Rieger (Liedklas). In februari 2007 haalde ze haar diploma met de La voix humaine van Poulenc. Ze volgde masterclasses bij onder andere Thomas Quasthoff,

14

Olivia Vermeulen

Andreas Scholl, Dietrich Fischer-Dieskau, René Jacobs en Irwin Gage. Tijdens haar studie werkte ze al mee in verschillende opera’s, onder andere als Penelope in Il ritorno d’Ulisse in patria van Monteverdi in samenwerking met de Komische Oper Berlin, en als Ramiro in La finta giardiniera van Mozart aan het Theater van Konstanz. Olivia Vermeulen maakte deel uit van de Operastudio van de Komische Oper in Berlijn, waar ze rollen zong als Zerlina in Don Giovanni, Linetta in De liefde voor de drie sinaasappelen, Daphnis in Schoppenvrouw, Phénice in Glucks Armida en als Death in Death Knocks (Christian Jost / Woody Allen). Ook zong ze in Elisabeth Naskes Die rote Zora, alsook als Cherubino in Le nozze di Figaro. Olivia Vermeulen had solo-aanstellingen bij de theaters van Bielefeld, Lübeck en bij de Berliner

Festspiele. In seizoen 2010-2011 was ze in Alcina van Händel onder leiding van Andrea Marcon bij de Händel Festspiele Halle te horen. Ook zingt ze regelmatig als soliste op diverse grote concertpodia, onder meer in het Konzerthaus en in de Philharmonie van Berlijn, bij het muziekfestival van Bad Kissingen en bij de Festtage alter Musik in Herne. Olivia Vermeulen heeft een grote passie voor het lied. Zo was ze in 2008 winnaar van het internationale liedconcours La Voce in Bayreuth, en geeft ze regelmatig liederenrecitals, samen met haar vaste duo-partner Liana Vlad. In de zomer van 2010 trad ze op met Franse liederen bij de Muziek Biennale Niederrhein. Recentelijk werkte ze met onder meer het Rundfunksinfonie Orchester Berlin, musikFabrik Köln, het Symfonieorkest van Lahti , en met dirigenten als Christoph Spering, Peter Eötvös, Lothar Zagrosek, Marek Janowski en Philippe Herreweghe.

Radio Kamer Filharmonie De Radio Kamer Filharmonie is een veelzijdig orkest dat een breed en gevarieerd muziekterrein bestrijkt. Het orkest treedt in verschillende bezettingen op, van barokformatie tot ensemble voor hedendaagse muziek. Michael Schønwandt is chefdirigent en artistiek leider. Vaste gastdirigenten zijn Frans Brüggen (tevens eredirigent), Philippe Herreweghe en James MacMillan. Op speciaal verzoek van het orkest is voorma-

lig chef-dirigent Jaap van Zweden op 26 mei 2011 benoemd tot eredirigent. Helaas zal de Radio Kamer Filharmonie als gevolg van de drastische, aan de publieke omroep opgelegde bezuinigingen per augustus 2013 ophouden te bestaan. De Radio Kamer Filharmonie levert een belangrijk aandeel aan de series de NTR ZaterdagMatinee, Het Zondagochtend Concert en de Robeco Zomerconcerten in het Amsterdamse Concertgebouw, De Vrijdag van Vredenburg in Utrecht en de serie NTR maakt hoorbaar in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Al deze concerten worden uitgezonden via Radio 4. Vele worden geregistreerd voor live internet-streams, tv-uitzendingen en radio-uitzendingen in landen die zijn aangesloten bij de European Broadcasting Union. De Radio Kamer Filharmonie is verder vaste speler in de educatieve serie De Magische Muziekfabriek, de Internationale Gaudeamus Muziekweek en het Holland Festival. In april 2011 viel de RKF de eer ten deel om onder leiding van Jaap van Zweden het Koninginnedagconcert in Paleis Noordeinde te verzorgen. De Radio Kamer Filharmonie is befaamd vanwege de gedreven uitvoeringen van hedendaags repertoire. De RKF werd onderscheiden met de Muziekgebouwprijs voor de uitvoering van Richard Rijnvos’ NYConcerto met pianist John Snijders. Op het festival voor nieuwe muziek in Donaueschingen verzorgde de RKF onder leiding

van Peter Eötvös in oktober 2010 vier wereldpremières in één concert. Tijdens het Holland Festival 2010 speelde de RKF onder leiding van Martyn Brabbins de opera Hondenhart van Alexander Raskatov. De eerste (concertante) Nederlandse uitvoering van Dusapins Faustus, the last night door de RKF in de NTR ZaterdagMatinee, zorgde voor jubelende recensies. Een andere specialiteit is het uitvoeren van bekend en onbekend repertoire van oude meesters onder leiding van specialisten op het gebied van de historische uitvoeringspraktijk. De RKF werd geprezen voor de energieke en verfrissende uitvoering van onder meer de Beethoven-symfonieën en de opera’s van Hasse (Piramo e Tisbe) en Haydn (Armida), beide in de NTR ZaterdagMatinee. De cd-catalogus van de Radio Kamer Filharmonie weerspiegelt de veelzijdigheid van het orkest met opnamen van o.a. Beethovens Eerste symfonie onder leiding van Frans Brüggen, Tristan Keuris’ Symphony in D onder leiding van Jaap van Zweden en werken uiteenlopend van Joseph Haydn, Igor Stravinsky, Henk Badings en Otto Ketting tot eigentijds repertoire als NYConcerto van Richard Rijnvos, het pianoconcert The Solway Canal van Gavin Bryars en Visitatio Sepulchri van componist en vaste gastdirigent James MacMillan. ➜ WWW.RADIOKAMERFILHARMONIE.NL ➜

volg de Radio Kamer Filharmonie op twitter (@radiokamerfilh) en facebook.

15

16

Groot Omroepvrouwenkoor Het Groot Omroepkoor is met 74 vocalisten het grootste professionele koor van Nederland. Vanaf de oprichting in 1946 manifesteert het koor zich in een breed repertoire, uiteenlopend van barok tot en met eigentijdse muziek. Het koor werkt in wisselende bezettingen, afhankelijk van het uit te voeren werk en de wens van de dirigent, en is doorgaans te horen in de NTR ZaterdagMatinee, de Vrijdag van Vredenburg, Het Zondagochtend Concert en concerten van de NTR in het Muziekgebouw aan ’t IJ. De Braziliaan Celso Antunes is chef-

Groot Omroepkoor

dirigent van het Groot Omroepkoor sinds het seizoen 2008-2009. Vaste gastdirigent is Michael Gläser. Samen met de omroeporkesten worden in seizoen 2011-2012 in Vredenburg Leidsche Rijn enkele grote vocaal-instrumentale werken uitgevoerd, waaronder Händels oratorium Solomon en Debussy’s complete oratorium Le martyre de Saint Sébastien, de Mis in C van Beethoven en de Mis van Stravinsky, uitgevoerd met de Radio Kamer Filharmonie en Philippe Herreweghe, Fauré’s Caligula met Masaaki Suzuki en Mahlers cantate Das klagende Lied, met het Radio

Filharmonisch Orkest onder leiding van Markus Stenz. A capella is het koor traditiegetrouw te beluisteren met een rijk gevarieerd programma in de Utrechtse Jacobikerk in het kader van De Vrijdag van Vredenburg. Dit seizoen staat onder meer een nieuwe Mis van Rautavaara op het programma. Het Groot Omroepkoor is in de operaserie van de NTR ZaterdagMatinee in vijf voorstellingen present met repertoire dat varieert van Webers vroegromantische opera Der Freischütz tot Willem Jeths’ Hôtel de Pékin. De opera L’Upupa und der Triumph der Sohnesliebe van Hans Werner Henze beleeft in deze serie zijn Nederlandse première. In andere series van de ZaterdagMatinee levert het koor zijn aandeel aan onder meer Janᡠceks Glagolitische mis onder leiding van Jaap van Zweden, Diepenbrocks Missa in Die Festo met chefdirigent Celso Antunes en de Nederlandse première van Rihms Quo me rapis onder leiding van Thomas Eitler.

Het GOK is dit seizoen te gast bij het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van achtereenvolgens Mariss Jansons, Iván Fischer en Nikolaus Harnoncourt. Met het Chamber Orchestra of Europe onder leiding van Bernard Haitink wordt Beethovens Negende symfonie uitgevoerd in het Amsterdamse Concertgebouw en in de Salle Pleyel te Parijs. Mede op initiatief van het Groot Omroepkoor is de Eric Ericson Masterclass voor jonge koordirigenten gestart. Sinds 2001 vindt deze Masterclass iedere twee jaar plaats. Op diverse cd-registraties schittert het Groot Omroepkoor in een breed repertoire met opnamen van onder meer MacMillan, Keuris, Diepenbrock, Mahler, Rossini, Wagner, Elgar, Rihm en Poulenc. ➜ WWW.GROOTOMROEPKOOR.NL ➜

volg het Groot Omroepkoor op twitter (@grootomroepkoor) en facebook

17

18

Radio Kamer Filharmonie

ALTVIOOL Joël Waterman Sabine Duch Marjolijn van der Grinten-da Silva Rosa Marije Helder Ben Joles Lotte de Vries Frank Goossens Bernadette Verhagen

FAGOT

EERSTE VIOOL Nadia Wijzenbeek Diana Morris Quirine Scheffers Dimiter Tchernookov Maria Escarabajal Josje ter Haar Julija Hartig Pedja Milosavljevic Gerrie Rodenhuis Sergiy Starzhynskiy Ruud Wagemakers IIna Laasio

CELLO Michael Müller Teije Hylkema Gé Bartman Sebastiaan van Eck Angela Stevenson Charles Watt

TROMPET

TWEEDE VIOOL Mintje van Lier Robert Lis Wouter Groesz Astrid Abas Zofia Balcar Ian van den Berk Jill Bernstein Marjolijn Oonk Nina de Waal Frits Wagenvoorde

FLUIT Ingrid Geerlings Rob van Dord Carolien van ’t Hof

CHEF-DIRIGENT Michael Schønwandt ERE-DIRIGENTEN Jaap van Zweden Frans Brüggen VASTE GASTDIRIGENTEN Philippe Herreweghe James MacMillan

CONTRABAS Boris Kozlov Norma Brooks Jim Schultz Robert Franenberg

Dorian Cooke Annet Karsten HOORN

Laurens Otto Sander van DIjk Sergei Dovgaliouk Rebecca Grannetia

Cyrille van Poucke Jacco Groenendijk Raymond Vievermanns TROMBONE

Victor Belmonte Albert Cassiel Anton Domènech Cyril Scheepmaker

TUBA

Arjan Stroop PAUKEN

Maarten Smit SLAGWERK

Mark Haeldermans Vincent Cox HOBO Jeroen Soors Marjolein Koning Caroline Tempelaar-Pijp KLARINET Esther Misbeek Nanette Bakker Ilse Eijsink

HARP

Saskia Rekké Kerstin Scholten

Groot Omroepvrouwenkoor

CHEF-DIRIGENT Celso Antunes VASTE GAST-DIRIGENT Michael Gläser

SOPRANEN Esther Beima Elma van den Dool Daphne Druijf Loes Groot Antink Margo van Laack Marianne van Laarhoven Tanja Obalski Judith Petra Margo Post Linda Rands Maja Roodveldt Annette de Rozario Jolanda Sengers Henda Strydom Dorien Verheijden ALTEN Nicoline Bovens Marjan van Eldik Anneke Leenman Els Liebregt Susanne Meessen Netty Otter Dirtzen Rinkleff Anjolet Rotteveel Adélaïde Rouyer Lisinka de Vries Harda van Wageningen Pierrette de Zwaan

VASTE PIANIST Ben Martin Weijand PIANIST INSTUDERING PROGRAMMA 24.02 Thom Janssen

19

komende concerten in

de Vrijdag van Vredenburg 20 SERIE MUZIKALE MEESTERWERKEN

vrijdag 9 maart 2012, 20.15 uur inleiding Aukelien van Hoytema 19.30 uur

Een avond Parijs Radio Kamer Filharmonie Frans Brüggen dirigent Maria João Pires piano

*

Fauré Masques et bergamasques Chopin Tweede pianoconcert * Haydn Parijse symfonie nr. 82 ‘L’Ours’*

ZONDAG 11 MAART OOK IN HET ZONDAGOCHTEND CONCERT, CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM

Maria João Pires

SERIE TROS KLASSIEK

vrijdag 16 maart 2012, 20.15 uur inleiding Sebastiaan van Eck 19.30 uur

Andreas Staier & Frans Brüggen Radio Kamer Filharmonie Frans Brüggen dirigent Andreas Staier piano

ERIC LAR

Andreas Staier

Debussy /Ravel Sarabande et Danse Mozart Pianoconcert nr. 17 in G KV 453 Beethoven Vierde symfonie

21 SERIE TROS KLASSIEK / TROS VOCAAL

vrijdag 23 maart 2012, 20.15 uur inleiding Paul Korenhof19.30 uur

Het beroemdste liefdespaar Groot Omroepkoor James Gaffigan dirigent Géraldine Chauvet sopraan Andrew Staples tenor Thomas Oliemans bas

Berlioz Roméo et Juliette

Géraldine Chauvet

SERIE ROND DEBUSSY

vrijdag 30 maart 2012, 20.15 uur inleiding Madeleine Pfundt 19.30 uur

De beeldende muziek van Frankrijk Radio Filharmonisch Orkest Serge Baudo dirigent Renaud Capuçon viool

Serge Baudo

Messiaen Un sourire Saint-Saëns Introduction et rondo capriccioso Ravel Tzigane Debussy Images

CONCERTEN IN DE 22

A

E

zaterdag 25 februari 2012 14.15 uur Concertgebouw Amsterdam

zaterdag 3 maart 2012 14.15 uur Concertgebouw Amsterdam

Anderhalve eeuw Diepenbrock

Een succesvolle, vroege Rihm

Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepmannenkoor Sigvards Klava dirigent (Diepenbrock) Serge Baudo dirigent (Franck) Denis Yilmaz tenor Leo van Doeselaar orgel

musikFabrik Emilio Pomárico dirigent Tomas Möwes bariton Daniel Kirch tenor Johannes Schmidt bariton

Diepenbrock Missa in die festo Franck Symfonie

Rihm Jakob Lenz

Emilio Pomárico

Serge Baudo

IN HET CONCERTGEBOUW TE AMSTERDAM 23

O

B

zaterdag 17 maart 2012 14.15 uur Concertgebouw Amsterdam

zaterdag 24 maart 2012 14.15 uur Concertgebouw Amsterdam

Een sprookje van een opera

De Duitse lijn van Herreweghe

Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Markus Stenz dirigent Edward Casweel koordirigent Edith Haller sopraan Martin Busen bas Katharine Goeldner mezzosopraan John Mark Ainsley tenor Wolfgang Schöne bariton Detlef Roth bariton Ashley Holland bariton Maarten Engeltjes countertenor

Radio Kamer Filharmonie Philippe Herreweghe dirigent Martin Helmchen piano Mozart Adagio en fuga KV 546 Beethoven Tweede pianoconcert Brahms Vierde symfonie

Henze L’Upupa und der Triumph der Sohnesliebe NEDERLANDSE PREMIÈRE

Martin Helmchen

CATRIN MORITZ

Markus Stenz

24

Het Radio 4 Concerthuis: De Vrijdag van Vredenburg – Rond Debussy Met het Radio 4 Concerthuis van radio4.nl verandert uw huiskamer in een concertzaal wanneer u dat wilt. Natuurlijk zijn de eigen Radio 4 concertseries - de Vrijdag van Vredenburg en de NTR ZaterdagMatinee volop aanwezig in het Radio 4 Concerthuis. De recente hoogtepunten maar ook de prachtige historische opnames uit het rijke omroeparchief. En ook alle concerten van het nieuwe Vrijdag van Vredenburg- seizoen kunt u terugluisteren in het Radio 4 Concerthuis. U kunt op elk gewenst moment kiezen uit het altijd actuele aanbod van ruim 100 concerten en zelf uw concert programma samenstellen. Of laat u verleiden door de bijzondere highlights die geprogrammeerd voor u klaarstaan, voorzien

van extra informatie en aantrekkelijk gepresenteerd. Dit seizoen viert De Vrijdag van Vredenburg de honderdvijftigste verjaardag van Claude Debussy in de serie Rond Debussy. Bezoek de orkestmuziek zaal en de kamermuziek zaal voor een terugblik op het Debussy weekend. In het Radio 4 Concerthuis bepaalt ú wat u wilt horen, in het door u gewenste genre, wanneer u maar wilt. radio4.nl/concerthuis

colofon PROGRAMMERING

RANDPROGRAMMERING TROS EN

REDACTIE PROGRAMMABOEK

Astrid in ’t Veld

AVRO RADIO4

Clemens Romijn

Thea Derks en Victor Striker PRODUCTIE

EINDREDACTIE RADIO

EINDREDACTIE

Manon Tuynman en Hanna Schreuders

Roland Kieft en Petra Koks

Onno Schoonderwoerd

PUBLICITEIT & PRODUCTIE-ASSISTENTIE

CASTING DIRECTOR

VORMGEVING

Anne Marie van Doorn

Mauricio Fernández

Dorine Verharen

ADMINISTRATIE & FINANCIËN

ARTISTIEK LEIDER

DRUK

Anneke de Vries

Kees Vlaardingerbroek

Van der Weij BV Hilversum

PRESENTATIE RADIO 4

PROGRAMMATOELICHTING

Mark Brouwers, Ab Nieuwdorp en Maartje Stokkers

Christiane Schima