Radio Kamer Filharmonie

C zesde concert C-serie 51e seizoen • 12 mei 2012, 14.15-16.25 uur

Radio Kamer Filharmonie Thierry Fischer dirigent Ralph van Raat piano

John Adams The Chairman Dances 1985 1947 Foxtrot for orchestra

Joey Roukens Concerto Hypnagogique 2011 1982 opdrachtwerk NTR ZaterdagMatinee - wereldpremière; mede mogelijk gemaakt door het Fonds Podiumkunsten Prelude (Strange Glowing Shapes) Running Through Lucid Dreams Chorale and Landscape Final

pauze Ludwig van Derde symfonie in Es opus 55 ‘Eroica’ 1803 Beethoven Allegro con brio 1770-1827 Marcia funebre. Adagio assai Scherzo. Allegro vivace Finale. Allegro molto

Om 13.40 uur in de Spiegelzaal: Hans Haffmans in gesprek met Joey Roukens

C Uitzending Radio 4 Deze NTR ZaterdagMatinee wordt rechtstreeks uitgezonen terug­luisteren via den op Radio 4. Via de ZaterdagMatinee-website kunt u internet de opname terug­luisteren.  www.ntr.nl/zaterdagmatinee

zesde concert C-serie 51e seizoen • 12 mei 2012

De taal van de tijd

Webstream Dit concert wordt als webstream uitgezonden via Radio4­.nl  www.radio4.nl Dit is het laatste concert in de C-serie van dit seizoen­. Hebt u nog geen abonnement voor volgend seizoen­? Op www.zaterdagmatinee.nl vindt u de nieuwe brochure. Of bestel meteen uw abonnement op www.concert­gebouw.nl/series. Zie ook blz. 16

NTR Podium zondag 13 mei 13.00 uur Dick Staats

documentaires en 1. Joey Roukens Portret concert­registraties op 2. De Vriend en zijn helden nederland 2 Dirigent Jan Willem de Vriend vertelt over zijn favoriete muziek. Deel 2: Muziek als troost Kan muziek troost bieden? Aan bod komen o.a. Tsjaikovski’s Rococovariaties, de Water Music van Händel en celliste Quirine Viersen. 3. Hypnogogia; The Borderland State Dansfilm over de overgangssituatie tussen waken en slapen: hypnogogia.  www.ntrpodium.nl

Meer Joey Roukens Behalve zijn Concerto Hypnagogique heeft Joey Roukens in het radio 4 concerthuis al meer grootse projecten op zijn naam staan. Luister in de Hedendaagse muziek zaal van het Concert­huis naar zijn opdrachtwerk voor het Koninklijk Concertgebouworkest en het werk dat hij schreef als ‘composer in residence’ van het Rubens Kwartet.  www.radio4.nl/concerthuis Volg het laatste nieuws rond de NTR ZaterdagMatinee op onze eigen Facebook-pagina en word fan!

2

De jongere generatie Nederlandse componisten lijkt zich al enige jaren definitief bevrijd te hebben van het juk van welke stroming dan ook. Niet alleen spelen zaken als serialisme, (post-) modernisme of een Haagse School geen rol meer als ‘label’, ook laten componisten als Joey Roukens en Giel Vleggaar zonder enige gêne referenties toe aan jazz-, pop- en rockmuziek. En dat is eigenlijk niet zo vreemd. Het is immers de muziek waar ze mee opgroeiden. En die muziek vindt vroeg of laat zijn weg naar de nieuwe partituren. Dat is een proces dat al aan de gang is zolang er componisten zijn. Was het niet John Adams die ooit, terugblikkend op zijn opleiding in de voetsporen van Schönberg, Webern en Boulez sprak: “De rock en de jazz waren een openbaring. Ik was helemaal verknocht aan deze open, eenvoudig te begrijpen en sensuele muziek”? Dankzij de energie van deze populaire muziek, die hij vervolgens terugvond in de minimal music van Reich en Glass, ontwikkelde Adams zijn eigen stijl, zijn eigen weg. En nog verder terug: eigenlijk deed Ludwig van Beethoven het niet anders. Hij kende de weg van Haydn en Mozart, en hij reageerde met die bagage op de geluiden en de

gebeurtenissen van zijn eigen tijd. Een roerige tijd vol opstanden en revoluties, die leidde tot roerige symfonieën zoals Beethovens Derde symfonie, de Eroica. Niet alleen een tijdsdocument, maar ook een letterlijk revolutionaire partituur, met uiteindelijk verstrekkende gevolgen. Want wie spreekt met de geest van zijn tijd legt niet alleen de tijdgeest vast, maar vormt ook het fundament, de springplank, voor de volgende generaties.

The Chairman Dances Hedendaagse muziek is muziek die voor iedereen toegankelijk en begrijpelijk moet zijn, vond de Amerikaanse componist John Adams al tijdens zijn studie. “De meeste componisten schreven alleen voor hun collega’s en vergaten plezier en troost te bieden,” zo omschreef hij de sfeer die hij aantrof tijdens zijn opleiding aan Harvard University. “Zij waren bezig een muzikale taal te ontwikkelen die onbegrijpelijk was voor zelfs die kleine groep ingewijde luisteraars.” Adams zocht naar wegen om de muziek dichter bij het publiek te brengen. Hij vond zijn inspiratie in eerste instantie in de energie van de populaire muziek van

3

Margaretta Mitchell

John Adams

4

Voorzitter Mao is de roodste zon in onze harten...

parodie van wat ik mij voorstelde bij de Chinese filmmuziek uit de jaren dertig”, zo omschrijft Adams het werk dat uiteindelijk, op enkele thema’s na, niet in de opera terecht kwam. The Chairman Dances (De voorzitter danst) laat zich beluisteren als een soort A-B-A-vorm. In de A-sectie klinken boven een voor die periode typisch energetisch repeterende Adams-textuur verschillende thema’s vol bravoure. In het middendeel is er even plaats voor melancholie en wat (bijna-)menselijke romance. Uiteindelijk keert de A-sectie gevarieerd en naar het einde toe grotesker terug.

Concerto Hypnagogique “Ik ben niet zo’n componist die één stijl vindt en vervolgens steeds vergelijkbare stukken schrijft,” zegt de Nederlandse componist Joey Roukens. “Ik zoek graag naar een taal die in deze tijd, in deze cultuur past. Daar horen ook invloeden van de popmuziek bij. Want die behoren, net als Beethoven en Adams, tot mijn muzikale DNA.” Roukens zit daarmee inderdaad op de lijn van John Adams. De in 1982 in Schiedam geboren componist verloor zijn hart aan de hedendaagse muziek nadat hij meedeed aan de compositiewedstrijd voor de jeugd van het Nederlands Blazers Ensemble. Hij studeerde vervolgens compositie aan het Rotterdams Conservatorium bij Klaas de Vries en piano bij Ton Hartsuiker. Inmiddels is hij een veelgevraagd componist die zichzelf eclectisch noemt, zonder zich “te verbinden aan een of andere naïeve

neo-stijl.” Mahler, Debussy, Stravinsky, Sibelius, Adams, Ives, popmuziek, jazz, het is allemaal even belangrijk en even waardevol voor de Nederlandse componist. “Mijn belangrijkste doel is ‘goede noten’ schrijven,” zo luidt zijn motto. “Dat wil zeggen: goede harmonieën, goede melodieën, goede ritmes enzovoort. Noten die intuïtief zinvol zijn voor het oor. (…) Ik laat mijn oor daarom altijd beslissen welke noten goed zijn of niet, en niet een of ander rationeel compositiesysteem. (…) Het is voor mij het belangrijkste hoe een stuk uiteindelijk klinkt, en niet hoe een stuk in elkaar zit of hoe interessant de partituur er uit ziet.” Zijn eerste pianoconcert, Concerto Hypnagogique, geschreven in opdracht van de NTR ZaterdagMatinee, ziet er desondanks interessant uit en klinkt daarbij ook nog eens “uitzinnig virtuoos”, volgens solist Ralph van Raat. Het vierdelige werk laat zich lezen als een concertfantasie over de term ‘hypnagogique’. “Deze in de negentiende eeuw bedachte term verwijst naar een bewust-

Joyce vanderfeesten

die dagen en in de minimal music, waarin de terugkeer naar een pakkende puls en een duidelijk melodisch motief voorop leek te staan. Inmiddels heeft hij zelf de minimal music verdiept en verbreed door de achttiende- en negentiende-eeuwse muziektraditie te omarmen en te leren van de romantische virtuozen, de belangrijke operacomponisten en grote symfonici als Bruckner en Mahler. Het leidde tot spraakmakende partituren zoals Grand Pianola Music (1982) en Harmonielehre (1984) en zijn eerste opera’s Nixon in China (1985-87) en The Death of Klinghoffer (1990-91). Ook The Chairman Dances ontstond in deze vroege periode. Het werk is een ‘out-take’, zoals Adams het noemt, van de derde acte van zijn opera Nixon in China. “‘Geen ‘excerpt’ of een ‘fantasie op thema’s uit de opera’, maar meer een opwarmer om aan de volledige opera te beginnen”, aldus de componist. In 1985 begon Adams aan een opdracht voor Milwaukee Symphony, terwijl hij het scenario van de derde acte van Nixon in China al in huis had. De opera liet hem niet los, en de scène die Adams in het bijzonder triggerde gaat ongeveer zo: “Chiang Chi’ng, alias Madame Mao, komt tijdens een banket de presidenti-

ële feestzaal binnen en breekt in een surrealistische scène met alle formaliteiten en etiketten. Ze staat opvallend in de weg van de obers en haalt na een paar minuten een doos tevoorschijn vol papieren lantaarns. Die hangt ze op in de zaal. Ze toont zich in een cheongsam, een traditionele Chinese jurk die nauw sluit van de hals tot de enkels met een split tot op de heup. Ze geeft het orkest een teken en begint te dansen. Mao, die slechts aanwezig is in een portret aan de muur, raakt steeds opgewondener en stapt uit zijn portret. Samen dansen ze de foxtrot. Even zijn ze terug in Yen-an waar het allemaal begon en waar ze dansten op de muziek uit een oude pick-up.” Geïnspireerd door deze scène componeerde Adams zijn opdracht voor Milwaukee Symphony als een ‘foxtrot voor Chairman Mao’ en zijn echtgenote die zich zou ontwikkelen tot een van de architecten achter de Culturele Revolutie. In zijn noten herinnert hij dankbaar aan het feit dat Madame Mao ooit begon als een filmactrice in Sjanghai. “Een

Joey Roukens

5

zijnstoestand tussen waken en slapen waarin men diverse tripachtige hallucinaties kan ervaren – van geometrische kristalvormen, caleidoscopische kleuren en fraaie droomlandschappen tot sensaties van angst, manie en obsessie,” schrijft Roukens bij wijze van toelichting. “Voor menig kunstenaar is deze hypnagogische staat een bron van creativiteit geweest.” Het bijna veertig minuten durende Concerto Hypnagogique is een verklanking van de verschillende gemoedstoestanden die bij deze staat horen. Het werk is daarbij niet zozeer bedoeld als pianoconcert, maar als een concert voor orkest met piano obbligato. “Ik had geen interesse het zoveelste virtuozenstuk te schrijven waarin de pianist met veel vuurwerk mag laten zien wat hij allemaal wel niet kan,” schrijft de componist. “De pianopartij heb ik relatief licht en transparant gehouden en is dikwijls ook meer een onderdeel van de orkesttextuur dan werkelijk solistisch.” In het eerste deel, ‘Prelude (Strange Glowing Shapes)’, introduceert Roukens verschillende vormen en ideeën die in de andere delen verder uitgewerkt worden. In het tweede deel, ‘Running Through Lucid Dreams’ verraadt de componist zijn pop- en jazzachtergrond met stevige grooves maar ook “etherische passages met een paar donkere, dreigende ondertonen.” ‘Chorale and Landscape’ vormt het langzame deel. Het begint als een koraal voor piano solo, “met harmonieën die zowel iets ambient-achtigs als iets renaissancistisch hebben” en ontvouwt zich tot een weids landschap.

6

Het laatste deel is echt een ‘Finale’, een ritmisch en motorisch presto met een langzaam middendeel en een epiloog vol Stravinskiaans vervormde jazz- en popinvloeden. Na een wilde climax volgt een dromerige epiloog die Concerto Hypnagogique, alsof er niets is gebeurd, terugbrengt naar de sfeer van het eerste deel.

Beethovens Eroica Als Ludwig van Beethoven vergelijkbaar is met iemand uit de hedendaagse muziekgeschiedenis, dan is het vast Mick Jagger in zijn hoogtijdagen. Ook Beethoven was niet de knapste, vaak grof gebekt, maar zijn kunst en zijn uitgesproken fysieke spel maakten hem tot een begerenswaardig musicus voor de high society in Wenen aan het begin van de negentiende eeuw. De liefde lag voor het oprapen, maar zijn gebrekkige sociale vaardigheden, zijn opkomende doofheid en vooral zijn onstuitbare drang om te scheppen, te componeren, bleken een te grote barrière voor een gelukkig liefdes- en gezinsleven. Ludwig van Beethoven is daarbij het eerste prototype van de romantische kunstenaar; hij koos immers bewust voor het zelfstandig kunstenaarschap. Tenminste, vanaf het moment dat hij als vroege twintiger de muziekgeschiedenis achterna reisde om haar vooruit te helpen en in Wenen ging studeren om de “geest van Mozart uit de handen van Haydn te ontvangen.” Beethoven was daarbij vooral een man met trots. Hij liep niet graag te koop met zijn eigen fysieke ongemakken; zijn in

eenzaamheid geschreven Heiligenstädter Testament uit 1802 is een van de weinige getuigenissen van zijn fysieke gesteldheid, en hij was en bleef sowieso iemand die zich niet door anderen liet ringeloren. Iedereen die iets deed dat hem niet zinde of zijn trots krenkte kreeg er van langs, ongeacht het zakelijk belang of de sociale status. Dus toen Ludwig von Beethoven in 1804 besloot zijn Derde symfonie toch maar niet op te dragen aan Napoleon, omdat deze zich tot woede van de componist tot keizer had laten kronen en de revolutionaire ideeën verkwanselde, sierde hij het titelblad met de woorden ‘Sinfonia Eroica, composta per festeggiare il sovvenire di un grand’ Uomo’. En wie weet, misschien bedoelde hij met een ‘Groot Man’ ook wel een beetje zichzelf. Met de Eroica had hij immers niet alleen bewezen levensvatbare en actuele muziek te kunnen schrijven terwijl de keiharde waarheid van zijn doofheid bezit van hem had genomen, hij had ook de muziekgeschiedenis definitief veranderd. “The most important symphony ever written,” noemde de doorgaans zuinige Sir George Grove de symfonie. En de Franse schrijver Romain Rolland vergeleek Beethoven met niemand minder dan Columbus. In de muziek was Beethoven volgens Rolland de eerste die een “onbekend continent” aandeed. Dat onbekende zit ’m vooral in de lengte, de opbouw en de lading van de symfonie. Niet eerder was een symfonie zo lang. Niet eerder was de doorwerking zo’n substantieel deel van een symfonie. Niemand had het nog aange-

Beethovens Derde symfonie - titelpagina

durfd om een treurmars een plek te geven in een symfonie. Nog niet eerder, zelfs niet in Beethovens Tweede symfonie, was het Scherzo werkelijk een scherzo in plaats van een verkapt menuet. En om het af te maken: nog niet eerder slaagde Beethoven er zo goed in als in de Finale om de variatie- en sonatevorm naadloos samen te laten vallen. Kortom: Beethoven zette met deze revolutionaire symfonie niet alleen de deur naar de romantiek wagenwijd open, hij bezorgde de componisten na hem ook hoofdbrekens over hoe zinvol en vernieuwend in de geest van Beethoven met de symfonische vorm om te gaan. En wat die andere revolutie betreft: als we Beethovens secretaris en eerste biograaf Anton Schindler mogen geloven was Napoleon nooit helemaal uit Beethovens gedachte. Toen in 1821 het nieuws van de dood van de gevallen keizer Beethoven bereikte zei hij, verwijzend naar het tweede deel van de Eroica: de muziek voor deze trieste gebeurtenis heb ik 17 jaar geleden al geschreven. Paul Janssen

7

c zesde concert C-serie 51e seizoen • 12 mei 2012

Uitvoerenden

Thierry Fischer De Zwitserse dirigent Thierry Fischer is Music director bij het Utah Symphony Orchestra. Het seizoen 2011/2012 is daarnaast zijn zesde en laatste seizoen als chef-dirigent van het BBC National Orchestra of Wales. Als gastdirigent stond hij voor orkesten als het Philharmonia Orchestra, het Orchestra of the Age of Enlighten­ment, de Tsjechische Filharmonie, het Orchestre National de Lyon, de SWR Baden-Baden en het

Ralph van Raat Pianist en musicoloog Ralph van Raat (1978) sloot zijn pianostudie aan het Conservatorium van Amsterdam (bij Ton Hartsuiker en Willem Brons) en zijn studie muziekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam in 2002 en 2003 cum laude af. Hij studeerde verder piano bij Claude Helffer, Ursula Oppens, Liisa Pohjola en Pierre-Laurent Aimard en volgde vele masterclasses, die mogelijk werden gemaakt door onder andere een beurs van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Ralph van Raat geeft solorecitals in Europa, het Midden-Oosten, Azië en de Verenigde Staten. Als solist werkte hij bovendien samen met orkesten als London Sinfonietta, de BBC Symphony Orchestra, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de Nederlandse radio-

Marco Borggreve

8

Chris Stock

Thierry Fischer

Orchestre Philharmonique de Radio France. De laatste tijd debuteerde hij bij de WDR in Keulen, het Orchestra National de Bordeaux en het Zürcher Kammer­orchester, en kwam hij terug bij het Scottish Chamber, Northern Sinfonia, het Zweeds Kamerkorkest, RSI Lugano en het Ensemble Orchestral de Paris. Tournees brengen hem dit seizoen naar Boston, Philadelphia, Washington en New York met het Kioi Sinfonietta (Japan), en staat hij voor het

eerst voor het hr-Sinfonieorchester in Frankfurt, het Nationaal Orkest van België en het Orchestre de la Suisse Romande. Fischer begon zijn muzikale loopbaan als eerste fluitist in Hamburg en bij de Opera van Zürich. Als dertiger begon hij aan een dirigentenloopbaan, na eerst enkele concerten te hebben geleid van het Chamber Orchestra of Europe, waar hij eerste fluitist was onder Claudio Abbado. Hij werkte in Nederland, en werd vervolgens dirigent en artistiek adviseur van het Ulster Orchestra (2001-2006). Tot april 2011 was hij gedurende drie jaren chef-dirigent van het Nagoya Philharmonic. Thierry Fischer legde muziek van Honegger, d’Indy en Florent Schmitt, en de ZaterdagMatinee-uitvoering van Frank Martins opera Der Sturm vast op cd – een opname die werd bekroond met de International Classical Music Award 2012 in de categorie opera. Onlangs verschenen bovendien drie cd’s met de grote Stravinsky-balletten­. Eerder in de Matinee: o.a. Martin Golgotha (1997), Harvey Celloconcert, Martin Les quatre éléments & Skrjabin Le poème de l’extase (1997), Beethoven Tweede symfonie, Bergeijk Grotesque monochrome & Ketting Printemps (2006), Ayres No.40 NONcerto & Falla El amor brujo (2006), Fiumara Aperture, Vasks Distant Light & Wagner Siegried-Idyll (2008), Martin Der Sturm (2008), Dutilleux Mystère de l’instant & Mendelssohn Derde symfonie (‘Schotse’)

Ralph van Raat

9

orkesten, en met dirigenten als Valery Gergiev, Michel Tabachnik, David Robertson, Stefan Asbury, Jac van Steen en Otto Tausk. Hij trad op tijdens festivals als het Gergiev Festival, de BBC Proms, het Festival International de Musique de Besançon, het Huddersfield Contemporary Music Festival in Engeland, het Holland Festival, het Time of Music festival in Viitasaari, Finland, de Berliner Festspiele en het zomerfestival van Tanglewood (USA). Ralph van Raat richt zich, naast het klassieke repertoire, vooral op eigentijdse klassieke muziek. Onder meer Gavin Bryars en Frederic Rzewski schreven muziek voor hem, en met John Adams, Louis Andriessen, György Kurtág, Jonathan Harvey, Magnus Lindberg, Arvo Pärt, Frederic Rzewski en Sir John Tavener werkte Van Raat aan de interpretatie van hun klavierwerk. Van Raat is als docent hedendaagse pianomuziek verbonden aan het Conservatorium van Amsterdam. Hij geeft daarnaast regelmatig masterclasses, lezingen en workshops zoals aan de conservatoria van Tirana, Nizjni Novgorod, Kiev en de Ligeti Academy van het Asko|Schönberg. NTR Radio 4 gaf hem zijn eigen radioserie over hedendaagse muziek, en hij kreeg eigen concertseries in o.a. het Concertgebouw en het Muziekgebouw aan ’t IJ. Zijn cd-opnamen omvatten de complete pianowerken van John Adams, Frederic Rzewski’s The People United Will Never Be Defeated, Das Buch der Klänge van Hans Otte en de complete pianowerken van Gavin Bryars en Sir John Tavener.

10

Van Raat behaalde de tweede prijs en de Donemus-Prijs van het Prinses Christina Concours (1995), de Stipendium­prijs Darmstadt tijdens de Internationale Ferienkurse für Neue Musik te Darmstadt (1998), de eerste prijs bij het Internationale Gaudeamus Vertolkers Concours (1999), de Philip Morris Kunstprijs (2003), de Elisabeth Everts Prijs (2005), de internationale Borletti-Buitoni Fellowship (2005), de VSCD Klassieke Muziekprijs (2005), de Fortis MeesPierson Award van het Concertgebouw (2006) en de Prijs Klassiek van de NTR (2010). In 2003 werd Ralph van Raat benoemd tot Steinway Artist. Eerder in de Matinee: T. de Leeuw Danses sacrées (2006), Adams Phrygian Gates (2006), Tiensuu Pianoconcert (2007), Carter Double Concerto (2008), Vleggaar Piano Concerto (2009), Loevendie Pianoconcert (2009)

Radio Kamer Filharmonie De Radio Kamer Filharmonie is een veelzijdig orkest dat een breed en gevarieerd muziekterrein bestrijkt. Het orkest treedt in verschillende bezettingen op, van barokformatie tot ensemble voor hedendaagse muziek. Michael Schønwandt is chef-dirigent en artistiek leider. Vaste gastdirigenten zijn Frans Brüggen (tevens eredirigent), Philippe Herreweghe en James MacMillan. Op speciaal verzoek van het orkest is voormalig chef-dirigent Jaap van Zweden op 26 mei 2011 benoemd tot eredirigent. Helaas zal de Radio Kamer Filharmonie als gevolg van de drasti-

sche, aan de publieke omroep opgelegde bezuinigingen per augustus 2013 ophouden te bestaan. De Radio Kamer Filharmonie levert een belangrijk aandeel aan de series de NTR ZaterdagMatinee, Het Zondagochtend Concert en de Robeco Zomerconcerten in het Amsterdamse Concertgebouw, De Vrijdag van Vredenburg in Utrecht en de serie NTR maakt hoorbaar in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Al deze concerten worden uitgezonden via Radio 4, en vele ervan geregistreerd voor live internet-streams en tv-uitzendingen, en radio-uitzendingen in landen die zijn aangesloten bij de European Broadcasting Union. De Radio Kamer Filharmonie is verder een vaste speler in de educatieve serie De Magische Muziekfabriek, de Internationale Gaudeamus Muziekweek en het Holland Festival. In april 2011 viel de RKF de eer ten deel om onder leiding van Jaap van Zweden het Koninginnedagconcert in Paleis Noordeinde te verzorgen. De Radio Kamer Filharmonie is befaamd vanwege de gedreven uitvoeringen van hedendaags repertoire. De RKF werd onderscheiden met de Muziekgebouwprijs voor de uitvoering van Richard Rijnvos’ NYConcerto met als solist pianist John Snijders. Op het festival voor nieuwe muziek in Donau­ eschingen verzorgde de RKF onder leiding van Peter Eötvös in oktober 2010 vier wereldpremières in één concert. Tijdens het Holland Festival 2010 speelde de RKF onder leiding van Martyn Brabbins de opera Hondenhart

van Alexander Raskatov. De eerste concertante Nederlandse uitvoering van Dusapins Faustus, the last night door de RKF (in de NTR ZaterdagMatinee), zorgde voor jubelende recensies. Een andere specialiteit is het uitvoeren van bekend en onbekend repertoire van oude meesters onder leiding van specialisten op het gebied van de historische uitvoeringspraktijk. De RKF werd geprezen voor de energieke en verfrissende uitvoering van onder meer de Beethoven-symfonieën en de opera’s van Hasse (Piramo e Tisbe) en Haydn (Armida); beide in de ZaterdagMatinee. De veelzijdigheid van de Radio Kamer Filharmonie wordt weerspiegeld in de cd-catalogus van het orkest. De tweede uitgave van het label QuattroLive bevat opnamen van Beethovens Eerste symfonie onder leiding van Frans Brüggen en Tristan Keuris’ Symphony in D onder leiding van Jaap van Zweden. Voor verschillende andere labels nam de Radio Kamer Filharmonie werken op van onder anderen Joseph Haydn, Igor Stravinsky, Henk Badings en Otto Ketting. Onlangs werd de catalogus aangevuld met nieuwe releases van eigentijds repertoire, waaronder NYConcerto van Richard Rijnvos, het pianoconcert The Solway Canal van Gavin Bryars en Visitatio Sepulchri van componist en vaste gastdirigent James MacMillan.  www.radiokamerfilharmonie.nl  volg de radio kamer filharmonie op twitter (@radiokamerfilh) en facebook

11

komende concerten in

De vrijdag van Vredenburg Radio Kamer Filharmonie chef-dirigent

altviool

fagot

Michael Schønwandt

Vilem Kijonka Maurits Wijzenbeek Sabine Duch Marjolijn van der Grintenda Silva Rosa Marije Helder Ben Joles Lotte de Vries Annemieke Huls

Dennis Notten Hajime Konoe

cello

trompet

Michael Müller Naftali Gurevich Winnyfred Beldman Gé Bartman Crit Coenegracht Angela Stevenson

Rik Knarren Cyrille van Poucke Jacco Groenendijk

ere-dirigenten

Jaap van Zweden Frans Brüggen vaste gastdirigenten

Philippe Herreweghe James MacMillan

eerste viool

Elisabeth Perry Quirine Scheffers Dimiter Tchernookov Maria Escarabajal Josje ter Haar Julija Hartig Pedja Milosavljevic Joan Mooney Gerrie Rodenhuis Ruud Wagemakers Carolina Woltjer Tijmen Huisingh

contrabas

Boris Kozlov Jim Schultz Peter Baas Maaike Wierda

hoorn

Laurens Otto Rebecca Grannetia Eric Borninkhof Elisabeth Chell Sergei Dovgaliouk

trombone

Victor Belmonte Albert Cassiel Anton Domènech José Benavent Esparza tuba

Arjan Stroop pauken

Maarten Smit

tweede viool

fluit

slagwerk

Robert Lis Wouter Groesz Astrid Abas Zofia Balcar Ian van den Berk Marjolijn Oonk Nina de Waal Frits Wagenvoorde Maartje Kraan Sonja Helasvuo

Peter Verduyn Lunel Ellen Alberts hobo

Mark Haeldermans Vincent Cox Ron Colbers Jan Roel Hamersma

Marjolein Koning Caroline Tempelaar-Pijp

harp

vrijdag 18 mei 2012, 20.15 uur Vredenburg Leidsche Rijn, Utrecht inleiding 19.30 uur

vrijdag 25 mei 2012, 20.15 uur Vredenburg Leidsche Rijn, Utrecht inleiding 19.30 uur

Duitsland 1921

Natalia Gutman speelt Sjostakovitsj

Radio Kamer Filharmonie Cappella Amsterdam James MacMillan dirigent

Radio Filharmonisch Orkest Juanjo Meno dirigent Natalia Gutman cello

Hans Schöpflin tenor Martijn Cornet bas Michael Tews bas Anke Brouwer een vertrapte grond een heidegrond een bezette stad opdracht De Vrijdag van Vredenburg; wereldpremière Weill Vom Tod im Wald Weill Berliner Requiem Smit Voorspel voor Teirlinck’s ‘De Vertraagde Film’ Hindemith Kammermusik Finale 1921

Saskia Rekké

Natalia Gutman

klarinet

Arjan Woudenberg Moniek Schippers

Janácˇek Suite het Sluwe Vosje Sjostakovitsj Tweede celloconcert Dvorˇák Zevende symfonie

piano

John Snijders

James McMillan

12

13

komende concerten in

zaterdag 19 mei, 13.00 - ca 16.00 uur Concertgebouw Amsterdam serie O

zaterdag 26 mei, 14.15 uur Concertgebouw Amsterdam serie A

Violeta Urmana zingt Tosca

Een ‘menselijk’ Requiem

Radio Filharmonisch Orkest Groot Omroepkoor Nationaal Kinderkoor Pinchas Steinberg dirigent Thomas Eitler koordirigent

Radio Kamer Filharmonie Collegium Vocale Gent Philippe Herreweghe dirigent Carolyn Sampson sopraan Florian Boesch bariton Brahms Ein deutsches Requiem

Violeta Urmana

Christine Schneider

Violeta Urmana sopraan Giorgio Berrugi tenor Paolo Gavanelli bariton Roberto Tagliavini bas Matteo Ferrara bariton Luca Casalin tenor Miklós Sebestyén bas Alois Mühlbacher sopraan

Het is nooit helemaal duidelijk geworden wat voor Johannes Brahms de aanleiding was om een requiem te schrijven. De dood van zijn moeder? Van zijn goede vriend Robert Schumann? Hij schreef in elk geval een bijzonder requiem, al was het maar omdat hij zelf de tekst samenstelde uit Duitse Bijbelteksten. Ein deutsches Requiem moest vooral een “menselijk requiem” zijn, schreef de componist aan zijn uitgever, een werk dat “meer het leven viert, dan de dood herdenkt.” Philippe Herreweghe zal ongetwijfeld dat menselijke in Brahms’ Requiem benadrukken. Dat zit hem vooral in het gebruik van de stem als leidraad. “De zang, het zangerige is iets dat ik altijd gemist heb in de wereld van de moderne orkesten. Muziek is in de eerste plaats zang. Dat duidelijk maken is de positieve inbreng die ik wil hebben”, vertelde hij eens over zijn rol in de moderne uitvoeringsgeschiedenis. Zijn eigen Collegium Vocale en de Radio Kamer Filharmonie hebben al uitvoerig van Herreweghes visie geprofiteerd. En dat is te horen. (pj)

Puccini Tosca

14

Floria Tosca, een paradepartij voor lirico-spinto-sopranen, pleegt zelfmoord omdat haar geliefde kunstenaar Mario Cavaradossi om politieke redenen wordt geliquideerd door de Romeinse politiechef Scarpia. Felle muziekdramatische dialogen, zoals die tussen Tosca en Scarpia in de tweede akte, worden afgewisseld met lyrische aria’s, zoals Tosca’s credo ‘Vissi d’arte, vissi d’amore’. (wb)

Philippe Herreweghe

Hans van der Woerd

Musicoloog Joseph Kerman vond het een “shabby little shocker”, maar de operaliefhebbers hebben Tosca meteen omarmd en nooit meer losgelaten. Het werd één van de meest gespeelde werken uit het repertoire. De opera werd op 14 januari 1900 voor het eerst uitgevoerd in het Teatro Costanzi in Rome en opende daarmee in feite een nieuwe muziek-eeuw. Hoewel Puccini niet bekend staat als de grootste vernieuwer, bevatte zijn Tosca een naturalistische directheid en rauwheid die nieuw was voor die tijd, en die school zou maken. Operazangeres

15

2012-2013 volgend seizoen in de C-serie

C-1 15 sep, 14.15 uur ‘Crossover’ en een nieuwe Bach Herreweghe dirigeert drama­ tische Haydn-symfonieën en Bachs ‘fagotconcert’ Haydn Symfonie nr.44 ‘Trauer’ Bach (bew. Azzolini) Fagot­concert (naar BWV169, BWV49 en BWV1053) Haydn Symfonie nr.104 ‘Londen’

16

C-4 19 mrt, 14.15 uur The British connection Christianne Stotijn in Brittens ‘mini-opera’ Phaedra­, en Sir Mark Elder in Dvorˇáks Achtste Delius Brigg Fair Britten Phaedra Dvorˇák Achtste symfonie

C-5 6 apr, 14.15 uur De lyriek van de fluit Emmanuel Pahud speelt fluitconcerten van Mozart en Elliott Carter Schubert Derde symfonie Carter Fluitconcert (NP) Mozart Fluitconcert KV 314 Honegger Tweede symfonie C-6 15 jun, 14.15 uur Dramatische conflicten Isabelle van Keulen in Prokofjevs Eerste vioolconcert, en twee aangrijpende ‘zesde’ symfonieën Hartmann Zesde symfonie Prokofjev Eerste viool­ concert Sjostakovitsj Zesde symfonie

Foto’s Michiel Hendrickx en Marco Borggreve

C-2 8 dec, 14.15 uur Frans-Chinees kleurenbombardement­ De Chinese ster-dirigente Xian Zhang en pianist Deszö Ránki Qigang Chen Wu Xing (NP) Beethoven Vierde pianoconcert Debussy Prélude à l’Aprèsmidi d’un faune Stravinsky Vuurvogel (suite, versie 1919)

C-3 12 jan, 14.15 uur Orgie van meer­ stemmigheid Jaap van Zweden en Christian Tetzlaff in Brahms’ Vioolconcert, en een sterk contrapuntische Hartmann Bach/Webern Ricercata Brahms Vioolconcert Hartmann Zevende symfonie