ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Opleiding Bedrijfskundige Informatica van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. CROHO-nummer 34404

NHL © Certiked

ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van

Opleiding Bedrijfskundige Informatica van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden CROHO-nummer 34404 aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 8 en 21 juni 2004

Inhoud van het verslag Identificatie................................................................................................................................................2 Managementsamenvatting.........................................................................................................................4 Bevindingen ..............................................................................................................................................7 Bijlage 1: Geraadpleegde documenten ....................................................................................................33 Bijlage 2: Programma opleiding Bedrijfskundige Informatica ...............................................................34 Bijlage 3: Visitatieteam ...........................................................................................................................36 Bijlage 4: Domeinspecifiek referentiekader ............................................................................................37 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen.............................................................................................45 Identificatie Managementsamenvatting Bevindingen Bijlage 1: Geraadpleegde documenten Bijlage 2: Programma opleiding Bedrijfskundige Informatica Bijlage 3: Visitatieteam Bijlage 4: Domeinspecifiek referentiekader Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen

3 5 8 34 35 37 38 46

De verantwoordelijke teamleider: A.M.M.A. Welagen namens deze,

C.F.M. van Strien Certiked 22 februari 2005

Pagina 1 van 45 Opleiding Bedrijfskundige Informatica dv 0502

NHL © Certiked


NHL © Certiked

Identificatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Hans Wiegelhuis Fonteinland 11 8913 CZ Leeuwarden Telefoon: 058 2961617 Website: www.nhl.nl Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: College van Bestuur Verantwoordelijk manager van de opleiding: drs. P.A. Santema, domeinmanager Kwaliteitszorg instituut Economie & Management: mevr. drs. S.H. Terwee, staffunctionaris kwaliteitszorg

Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: • Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (21WN) • HBO opleiding Bedrijfskundige Informatica • Voltijd en deeltijd • Locatie Fonteinland Leeuwarden Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat worden afgedekt.

Teamsamenstelling Teamleider: Extern deskundige: Secretaris: Studentlid:

mevr. A.M.M.A.Welagen R. van Grieken dr. W.M.J. Flapper mevr. F.M. Eyffinger

Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding, en deze doen toekomen aan het visitatieteam op 20 mei 2004. Het visitatieteam heeft een voorbereidende bijeenkomst gehad op 27 mei 2004. De Eerste Visitatiedag is uitgevoerd op 8 juni en op 21 juni is de Tweede Visitatiedag uitgevoerd. Het conceptrapport is op 13 juli per e-mail toegezonden aan het management van de opleiding. Op 27 augustus 2004 zijn schriftelijke reacties door de opleiding ingediend, die hebben geleid tot onderhavig definitief rapport.


NHL © Certiked

In de aanloop naar de visitatie hebben twee bijeenkomsten plaats gevonden tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool waarvan een bijeenkomst met alle opleidingen van de NHL en een bijeenkomst met de opleiding BI. Beide bijeenkomsten hadden een voorlichtend en planningstechnisch karakter. In vervolg op de conceptrapportage hebben drie bijeenkomsten plaats gevonden ter toelichting op de gegeven beoordeling en om reactie en aanvullende documenten van de opleiding te bespreken. De aanvullende documentatie heeft geleid tot herwaardering van vier facetten.


NHL © Certiked

Managementsamenvatting Op 8 en 21 juni 2004 heeft het visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding Bedrijfskundige Informatica (BI) van de Noordelijke Hogeschool te Leeuwarden. Doelstelling van de visitatie was het uitvoeren van een toetsing van de kwaliteit van de opleiding met als referentie het beoordelingskader van de NVAO.

Algemeen beeld De opleiding BI gaat uit van het ‘Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I’ dat landelijk is vastgesteld. Daaruit heeft de opleiding zes startfuncties geselecteerd die richtinggevend zijn bij het opstellen van het curriculum en het vormgeven van het onderwijs. Aan de opleiding studeren op dit moment ruim tweehonderd studenten voltijd en circa vijftig studenten deeltijd. Het onderwijs en enkele bijbehorende contractactiviteiten worden verzorgd door circa twintig fte OP. De opleiding werkt vanuit het didactisch concept van de Hogeschool (studentgericht, beroepsgericht en gericht op persoonlijkheidsvorming) en heeft het curriculum gestructureerd langs vijf leerlijnen. De opleiding is bezig om het onderwijs competentiegericht te maken. De opleiding laat zich kenmerken als een op de beroepspraktijk gerichte opleiding. Zij legt op diverse wijzen verbindingen met de beroepspraktijk. Voorbeelden hiervan zijn het uitvoeren van opdrachten voor externe opdrachtgevers in de hoofdfase, de betrokkenheid van het beroepenveld bij programmaonderdelen als Exploitatie & Beheer en ‘adviseren’, verwerken van recente ontwikkelingen uit het veld in het curriculum en inzet van docenten die deels zelf werkzaam zijn in het veld. De HBO kwalificaties zijn zeer herkenbaar binnen de beschreven beroepsrollen met hun competenties en worden binnen het opleidingsprogramma daadwerkelijk gerealiseerd. Certiked heeft geconstateerd dat de afstudeerders op HBO-bachelorniveau kunnen opereren. Deze bevinding wordt ondersteund door de beroepenveldcommissie. Aandacht voor instroom en doorstroom bij de opleiding is groot. Voor de instroom zijn duidelijke toelatingseisen geformuleerd en worden verkorte leerroutes uitgewerkt voor MBO-ICT en VWO studenten. Tevens biedt de opleiding mogelijkheden voor individuele leertrajecten, die in overleg met de student worden samengesteld. De rendementscijfers geven in vergelijking met andere BI opleidingen een uitzonderlijk positief beeld. De opleiding heeft oog voor de studielast en heeft diverse instrumenten als studiebegeleiding en ELO ontwikkeld om een optimale studievoortgang te bevorderen. De opleiding besteedt veel aandacht aan de interne kwaliteit. Ontwikkelingen en verbeteracties komen voort uit het beroepsveld, de NHL, het instituut, het domein en de opleidingsevaluaties.Voortgang van de ontwikkelingen en verbeteracties zijn af te leiden uit jaarverslagen en andere verslaglegging. De streefdoelen zijn niet altijd meetbaar geformuleerd en de monitoring van verbeteracties vindt plaats maar is niet aantoonbaar. Dit zou de efficiency en effectiviteit ten goede kunnen komen.


NHL © Certiked

Samenvattend stelt Certiked dat de opleiding Bedrijfskundige Informatica aan de NHL, zowel in voltijd als deeltijd, opleidt tot een adequaat niveau van HBO-bachelors. De gerichtheid op de beroepspraktijk is goed te noemen. Certiked heeft alle onderdelen als voldoende gewaardeerd.


NHL © Certiked

Overzicht van beoordelingen voltijd- en deeltijdopleiding Facetten worden beoordeeld als excellent, goed, voldoende, onvoldoende. Een onderwerp wordt beoordeeld met voldoende of onvoldoende.

Onderwerp en facet Doelstellingen opleiding

Domeinspecifieke eisen Niveau: Bachelor Oriëntatie HBO

Programma

Eisen HBO Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma Studielast Instroom Duur Afstemming vormgeving / inhoud Beoordeling en toetsing

Inzet van personeel

Eisen HBO Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel

Voorzieningen

Materiële voorzieningen Studiebegeleiding

Interne kwaliteitszorg

Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld

Resultaten

Gerealiseerd niveau Onderwijsrendement

Certiked beoordeling + voldoende goed voldoende + goed voldoende voldoende goed goed voldoende voldoende voldoende + goed voldoende voldoende + voldoende voldoende + voldoende voldoende voldoende + voldoende goed


NHL © Certiked

Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de ‘blokken’ de NVAO-criteria aangegeven die bij het betreffende onderwerp en de betreffende facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. De bevindingen betreffen de voltijd- en deeltijdopleiding. Indien er sprake is van een belangrijk verschil tussen de opleidingsvarianten, wordt dit bij het betreffende facet vermeld.


NHL © Certiked

Onderwerp: doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding beoogt studenten op te leiden tot beginnende HBO-beroepsbeoefenaars op het gebied van Bedrijfskunde en Informatie- & Communicatietechnologie (ICT). Bedrijfsprocessen en de bijbehorende informatiesystemen in bedrijven staan daarbij centraal. • Richtinggevend voor de inrichting van de opleiding is het beroeps- en opleidingsprofiel voor de bedrijfskundige informaticus zoals dat beschreven staat in Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I (HBO-I profiel). Daarmee sluit de opleiding aan bij afspraken die zijn gemaakt op landelijk niveau. In dit beroeps- en opleidingsprofiel wordt een aantal functies genoemd waar een bedrijfskundig informaticus voor wordt opgeleid. • Het beroepsprofiel van de opleiding BI volgt geheel het HBO I profiel. Daarnaast is sprake van een eigen inkleuring als aanvulling op het HBO-I profiel. De opleiding BI legt een grotere nadruk op de bedrijfskundige kant dan in het HBO-I profiel wordt aangegeven. Uit de gesprekken met management en docenten blijkt dat de opleiding tevens meer nadruk legt op de sociale en communicatieve vaardigheden en de rol van adviseur. In een gesprek met het management werd de verhouding genoemd van zeventig procent HBO-I profiel en dertig procent BI-inkleuring. • De opleiding BI van de NHL heeft uit het HBO-I profiel de volgende selectie gemaakt als voorbeelden van startfuncties voor afgestudeerden: Informatieanalist Applicatieontwikkelaar ICT-adviseur Medewerker exploitatie & Beheer Logistiek planner Ondernemer. • De functies en de bijbehorende kerncompetenties staan uitvoerig beschreven in het document Afdeling Bedrijfskunde Competenties Bedrijfskundige Informatica en Technische Bedrijfskunde en in het Ontwikkeldocument Onderwijsvernieuwing BI. • De aansluiting op eisen van vakgenoten wordt geborgd middels het HBO-I profiel dat getoetst is bij (internationale) bedrijven. Het HBO-I profiel is tot stand gekomen door betrokkenheid van het onderwijs (alle informatica-opleidingen), voorgelegd aan het beroepenveld en andere relevante partijen als het Nederlands Genootschap Informatica. Het HBO-I onderhoudt internationale contacten waarbij vergelijking is gedaan van het profiel met internationale profielen. • De visitatiecommissie heeft uit gesprekken en documenten niet kunnen constateren dat de opleiding zelfstandig contacten onderhoudt met het internationaal beroepenveld, wel via haar deelname aan HBO-I. De opleiding onderhoudt wel contacten met vakgenoten als hogescholen en universiteiten voor uitwisseling van stages en doorstroming van studenten in aansluitende leerwegen.


NHL © Certiked

•

•

•

De opleiding kent een beroepenveldcommissie, waarin het werkveld adequaat vertegenwoordigd is. Zij beschouwt deze commissie als belangrijk orgaan om ontwikkelingen in het onderwijs en de eindkwalificaties aan te toetsen. De commissie heeft vooral een klankbordfunctie en geeft ook ongevraagd advies. Evaluatie van de kwalificaties en de implementatie van nieuwe ontwikkelingen vindt plaats via overleg in de opleidingscommissie, waar studenten en docenten in participeren. Daarnaast worden de eindkwalificaties ook regelmatig besproken in de vergadering van docenten die werken binnen het domein, met de beroepenveldcommissie en het landelijk overleg hoofden van HBO-I. Uit gesprekken met voltijd- en deeltijdstudenten, stagelopende en afstuderende studenten alsmede leden van de beroepenveldcommissie kan worden afgeleid dat de opleiding erin slaagt eindkwalificaties te hanteren die aansluiten bij het beroepenveld.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding hanteert eindkwalificaties die aansluiten bij de eisen uit de beroepspraktijk en van (buitenlandse) vakgenoten en die zijn gebaseerd op het landelijk erkende Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I. De opleiding is actief betrokken binnen het HBO-I en onderhoudt verschillende contacten met relevante partijen binnen onderwijs en beroepenveld over de eindkwalificaties van de opleiding. De internationale oriëntatie is voor het merendeel gericht op het onderwijsveld en niet op het werkveld. Dit laatste vraagt zeker gezien het internationale karakter van branche en beroep meer aandacht. Het visitatieteam is van oordeel dat de opleiding BI voldoet aan de domeinspecifieke eisen en beoordeelt dit facet als voldoende.

Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: •

•

De opleiding heeft de algemene kenmerken van het opleidingsprogramma methodisch getoetst (en beschreven) aan de vijf algemene kwalificaties van de HBO-bachelor (Dublin Descriptoren) en de tien generieke HBO kernkwalificaties van de HBO-bachelor (commissie Franssen); Zelfevaluatie bijlage 2, Vertaling Dublin Descriptoren. Het visitatieteam heeft op basis van gesprekken en documenten met speciale aandacht naar de Dublin Descriptoren in de opleiding gekeken en vastgesteld dat deze herkenbaar in het opleidingsprogramma gerealiseerd worden: Kennis en inzicht Het programma verdiept en verbreedt de kennis gedurende de leerjaren. De opleiding schenkt aandacht aan gangbare modellen uit het vakgebied. De leerboeken bevatten enkele standaardwerken uit het vakgebied en voor het merendeel actuele uitgaven vanaf het jaar 2000. Toepassen van kennis en inzicht In de opleiding worden studenten aan de hand van casussen en opdrachten uit het werkveld uitgedaagd analysemodellen, inzichten en vaardigheden op correcte wijze toe te passen.


NHL © Certiked

•

Oordeelsvorming Analyse- en onderzoeksvaardigheden maken deel uit van de opdrachten in het programma. Studenten moeten in verslagen en presentaties hun oordeel verduidelijken. Projecten per semester, de stage in het derde jaar en de afstudeeropdracht doen een beroep op een geïntegreerde toepassing van kennis, inzicht en vaardigheden. Communicatie Door de projecten doen studenten ervaring op met samenwerking. In opdrachten voor externe bedrijven en in de stage leren zij communiceren met opdrachtgevers. De opleiding besteedt serieus aandacht aan het ontwikkelen van vaardigheden om de schakelfunctie te kunnen vervullen tussen klant en ontwikkelaar en om als gesprekspartner van het management in bedrijven te kunnen fungeren. Leervaardigheden Zelfinzicht wordt ontwikkeld via studiebegeleiding (assessment einde 1e jaar) en door de aanzet voor zelfreflectie door de student in projecten. Voor de stage dient de student eigen leerdoelen te formuleren. De student wordt geacht zich zelfstandig voor te bereiden op opdrachten en bij projecten. De docent is op verzoek beschikbaar om vragen te verduidelijken. Gesprekken met bijna afgestudeerden en leden van de beroepenveldcommissie ondersteunen dat de HBO-kwalificaties in de opleiding herkenbaar zijn. De opleiding geeft aan dat het oordeel van de afgestudeerden over dit aspect voldoende is zoals blijkt uit gegevens van de HBO-monitor en eigen alumnionderzoek. Vanuit het visitatieteam wordt een kanttekening gemaakt bij de resultaten van de HBO-monitor aangezien de respons soms zo gering is dat nauwelijks valide conclusies getrokken kunnen worden.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding hanteert eindkwalificaties die aansluiten bij de Dublin Descriptoren en de generieke kernkwalificaties HBO-bachelor. Het visitatieteam heeft tevens geconstateerd dat de opleiding zowel de Dublin Descriptoren als de generieke kernkwalificaties op zeer herkenbare wijze vertaald heeft in het opleidingsprogramma. Het beroepenveld en (oud)studenten bevestigen dit beeld. Het visitatieteam komt op grond van de bovengemiddelde vertaalslag door de opleiding BI tot het oordeel goed op dit facet.

Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties een HBO-Bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend zijn aan Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I, welke voorgeschreven is door de HBO-I. In het HBO-I profiel worden naast algemene HBO competenties specifieke competenties genoemd voor BI. De opleiding heeft de specifieke HBO-I competenties voor BI aangevuld met eigen kerncompetenties voor de BI, zoals uit navolgend schema blijkt.


NHL © Certiked

Specifieke competenties BI NHL 1. Adviseren Kan op basis van een analyse en in overleg met stakeholders een onderbouwd advies formuleren voor de herinrichting van bedrijfsprocessen, informatiestromen en/of organisatiemodel en daarbij functionele specificaties opstellen voor een informatiesysteem. 2. Analyseren Kan een analyse uitvoeren van bedrijfsprocessen, informatiestromen en organisatiemodel in hun onderlinge samenhang en de context van de omgeving. 3. Ontwerpen Kan op basis van specificaties en in samenhang met een analyse een informatiesysteem ontwerpen. Kan op basis van een analyse van de bedrijfsprocessen een bedrijfsproces herontwerpen. 4. Realiseren Kan op basis van een functionele ontwerp een informatiesysteem bouwen. 5. Implementeren Kan op basis van een impactanalyse organisatieveranderingen en/of systemen implementeren. 6. Exploitatie/beheer/onderhoud Kan de exploitatie, beheer en onderhoud van een informatiesysteem vormgeven en uitvoeren. • De opleiding BI heeft zes startfuncties geselecteerd, namelijk informatieanalist, applicatieontwikkelaar, logistiek planner, ICT-adviseur, medewerker Exploitatie & Beheer, Ondernemer. Voor deze generalistische beroepsrollen zijn competenties en HBO-kwalificaties beschreven op het niveau van beginnend beoefenaar in ‘Afdeling Bedrijfskunde Competenties BI en TBK, (2001)’ In de beschrijvingen worden de formuleringen uit het HBO-I profiel nauw gevolgd. • HBO-I is bezig met een herziening van het beroepsprofiel, waarbij wordt gefocust op vijf hoofdcompetenties. Binnen BI wordt de onderwijsvernieuwing daar qua terminologie op afgestemd. • In het gesprek met de beroepenveldcommissie is bevestigd dat de onderscheiden startfuncties passend zijn voor het beroepsveld en dat de eindkwalificaties van de opleiding zich bevinden op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding BI gaat uit van generalistische beroepsrollen en heeft eindkwalificaties en competenties beschreven op het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. In haar beschrijving sluit de opleiding aan bij domeinspecifieke eisen en beroepspraktijk. De huidige beschrijving is nog in sterke mate synoniem aan de landelijke uitwerking. Het visitatieteam beziet met belangstelling de verdere ontwikkeling van de competenties, waardoor het NHL specifieke meer tot zijn recht gaat komen. Het team beoordeelt dit facet als voldoende.


NHL © Certiked

Samenvattend oordeel over het onderwerp ‘Doelstellingen Opleiding’ Het visitatieteam heeft geconstateerd dat de doelen van de opleiding aansluiten bij hetgeen de ‘markt’ (het beroepenveld) vraagt. De borging daartoe vindt plaats door bijdrage aan HBO-I profiel, de input vanuit de beroepenveldcommissie en de overige contacten met het beroepenveld en vakgenoten. Voorts heeft het visitatieteam vastgesteld dat de doelen van de opleiding zich op het niveau van bachelor bevinden en de Dublin Descriptoren zeer herkenbaar zijn binnen de opleiding. De eindkwalificaties en competenties zijn opgesteld rond zes startfuncties die voor het beroepenveld herkenbaar zijn. Derhalve beoordeelt het visitatieteam het onderwerp ‘Doelstelling van de opleiding’ als voldoende.


NHL © Certiked

Onderwerp: programma Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De opleiding volgt de ontwikkelingen in de beroepspraktijk nauwkeurig en vertaalt die naar het curriculum. Zij volgt daarin naar eigen zeggen structurele bewegingen en geen hypes. Er is aandacht voor bewegingen als outsourcing, E-commerce, globalisering en voor de rol van adviseur en ondernemer. De toenemende invloed van internet en E-commerce en daarmee de functie van internetconsultant heeft eveneens geleid tot aanpassing van onderwijs en faciliteiten. Op advies van de beroepenveldcommissie is gestart met de specialisatie Exploitatie en Beheer, welke samen met een bedrijf wordt gerealiseerd. • Studenten worden in de eerste twee leerjaren vooral met de beroepspraktijk geconfronteerd via door de school bedachte cases en opdrachten. Het betreft opdrachten die zijn ontleend aan de beroepspraktijk met als voorbeelden in het eerste jaar het ontwikkelen van een technische opzet website of een databasesysteem voor een CD-shop, de vereniging Pestvogel en het project Bi Cycle. In het tweede jaar voert iedere student een opdracht (analyse ontwerp) uit voor een bedrijf, in het studiejaar 2002/2003 betrof dit twintig projecten. In de laatste twee leerjaren voeren studenten ook opdrachten uit voor externe opdrachtgevers, bijvoorbeeld het screenen van de voorwaarden voor een integratieapplicatie in een bedrijf, ICT-plan voor marketing inclusief investeringsbegroting. Het vierde leerjaar wordt afgesloten met de afstudeeropdracht uitgevoerd voor een bedrijf. • In het derde leerjaar lopen de studenten gedurende vijf maanden stage, voor het merendeel in Nederland, maar ook stages in het buitenland behoren tot de mogelijkheden. Het instituut heeft een internationaal netwerk van universiteiten en hogescholen. De opleiding heeft structurele contacten met een stagebureau in Barcelona en op Curaçao. Daarnaast worden via Bureau Buitenland van de NHL ook andere stagemogelijkheden onder de aandacht gebracht. • In het vierde leerjaar voeren studenten een afstudeeropdracht uit binnen een bedrijf. Het is de bedoeling dat studenten zelf naar een afstudeeropdracht en bedrijf zoeken. De opleiding beschikt zelf ook over een overzicht van bedrijven voor stage en afstudeeronderzoeken. • De vakliteratuur bevat standaardwerken en voor het merendeel actuele vakliteratuur vanaf het jaar 2000. Bij de aanbevolen literatuur voor het afstuderen wordt ook een standaardwerk genoemd van oudere datum (1979). Aanvullend op de vakliteratuur stellen docenten readers samen. De lijst met aan te schaffen boeken wordt jaarlijks bijgesteld. • Borging van deze processen vindt vooral plaats door de semesterteams die belast zijn met de uitvoering. Daarnaast wordt het onderwijsproces - op enige afstand - bewaakt door de beroepenveldcommissie.


NHL © Certiked

• Door terugkoppeling en evaluatie van projecten, stages en afstudeeropdrachten wordt via de studenten nagegaan of de kennisontwikkeling in voldoende mate heeft plaats gevonden en of er voldoende verbanden zijn met de beroepspraktijk. Docenten houden hun vakgebied bij en vertalen ontwikkelingen naar het curriculum. Beoordeling door het visitatieteam: Het team concludeert dat de opleiding in samenspraak met de ontwikkelingen in het vakgebied en met behulp van externe opdrachten aantoonbaar actueel en praktijkgericht onderwijs aanbiedt. Met name externe opdrachten hebben meerwaarde door de confrontatie met de bedrijfssituatie. Het visitatieteam beoordeelt de wijze waarop de opleiding de kennis- en vaardigheidsontwikkeling bij studenten verzorgt en bewaakt als goed.

Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • Het beroepsprofiel en het opleidingsprofiel zijn herkenbaar opgenomen in het curriculum; elk onderdeel van het curriculum draagt bij aan dit profiel. Ontwikkeling binnen het informaticaonderwijsveld worden gevolgd en geïmplementeerd. Daarnaast is het curriculum geënt op de algemene kwalificaties van de HBO-bachelor (Dublin Descriptoren). • Het opleidingsprogramma bevat drie aandachtsgebieden: bedrijfskunde, informatica en sociaal/communicatieve vaardigheden. Het management geeft in een gesprek aan dat deze gebieden in de opleiding in gelijke mate aandacht krijgen. Dit beeld is door het visitatieteam gecheckt in gesprekken met anderen en daaruit bleek dat de onderlinge verhouding diverser wordt ingeschat. Er wordt gesproken van een verhouding tussen bedrijfskunde – informatica en sociaal communicatieve vaardigheden van 40-40-20%, van 40-30-30% of 50-20-30%. Hieruit blijkt dat geen eenduidig beeld van de accenten in de opleiding bestaat. • Het programma is toegesneden op zes potentiële startfuncties. • De voltijd opleiding is opgebouwd uit acht semesters, waarvan zes binnenschools. In semester vijf vindt de stage plaats en in semester acht de afstudeeropdracht. In elk van de zes binnenschoolse semesters staan één of meer van de startfuncties centraal. De semesters kennen een opbouw in moeilijkheidsgraad en vereisen integratie van de verworven inzichten uit vorige perioden. Gedurende de semesters worden projecten uitgevoerd die gericht zijn op integratie van kennis, inzicht en attitude en op de kwalificaties van de betreffende startfunctie. • De deeltijdopleiding is opgebouwd in leerjaren waarin per leerjaar een accent wordt gelegd; leerjaar 1 op de bouw van een systeem (voorheen op de bedrijfsmatige omgeving); leerjaar 2 op de informatievoorziening in het bedrijf; leerjaar 3 het werk van de bedrijfskundige en leerjaar 4 de adviseursrol van de bedrijfskundige. Het programma is gebaseerd op dezelfde eindkwalificaties als bij


NHL © Certiked

• • • • • •

de voltijd opleiding en op het gegeven dat de studenten veel praktijkervaring inbrengen. Dit houdt in dat binnen de contacturen meer werkcolleges en minder projecten worden aangeboden; dit over het algemeen naar tevredenheid van studenten. De eindkwalificaties zijn uitgewerkt in het curriculum en vervolgens in modulebeschrijvingen. Deze beschrijvingen bevatten informatie over leerdoelen, inhoud lessen, vakliteratuur en opdrachten. Voor de student zijn de modulebeschrijvingen toegankelijk via de studiegids en via 'Blackboard'. De leerdoelen bij het merendeel van de vakken zijn in toetsbare termen geformuleerd zoals ‘kent’, ‘kan hanteren’ en ‘toepassen van’. Bij enkele vakken, zoals bij inkoopmanagement, HRM, Fysieke Distributie Management, blijken de leerdoelen een opsomming van de te behandelen onderwerpen. Het totaal aan leerdoelen is dekkend voor de eindkwalificaties en de spreiding over de totale opleiding oogt evenwichtig. De opbouw via vakken en projecten leidt tot passende leerervaringen gezien de vereiste competenties. De opleiding werkt aan de invoering van een competentiegericht curriculum zoals blijkt uit het ‘Ontwikkeldocument Onderwijsvernieuwing BI’. De relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma wordt bewaakt door de uitvoerende docenten (de semesterteams), door de studenten via de opleidingscommissie en door de beroepenveldcommissie. In de onderwijs- en examenregeling wordt deze relatie beschreven, vastgelegd en jaarlijks bijgesteld.

Beoordeling door het visitatieteam: Het visitatieteam komt tot de conclusie dat de uitwerking van eindkwalificaties en de vertaalslag naar het opleidingsprogramma met haar modulen en projecten in documenten helder beschreven is. Er zijn wel te verbeteren aspecten geconstateerd zoals het toetsbaar formuleren van leerdoelen en een eenduidiger beeld van de opleidingsaccenten bij docenten en studenten. Het programma biedt de studenten de mogelijkheid de eindkwalificaties te behalen. Alle aspecten wegend beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende.

Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De opleiding BI heeft in haar onderwijsvisie verticale verbanden door de opleiding heen benoemd als de opbouw van een informaticalijn, bedrijfskundige lijn, vaardighedenlijn, lijn op logistiek gebied en op economisch gebied. Daarnaast heeft de opleiding het leerlijnenmodel als onderwijskundige leidraad uitgewerkt (Notitie Onderwijsvisie, Instituut Economie & Management, Leerlijnenmodel 2001). De concepten en de vertaling in onderwijsprogramma’s zijn helder beschreven. • Het curriculum wordt in de loop van de studie complexer. Met name de rollen die behandeld worden nemen toe qua complexiteit van kennis en vaardigheden en bouwen op elkaar voort. Projecten worden uitgevoerd parallel met zogenaamd flankerend onderwijs, theorielessen ter ondersteuning van het project. Dit is adequaat beschreven in curriculum, competenties, studiegids en modulebeschrijvingen. Vanwege deze opzet is de voltijdse opleiding overgestapt van module-evaluaties naar programmaevaluaties (semesterevaluaties) en de deeltijdopleiding naar jaarevaluaties.


NHL © Certiked

• Studenten die aantoonbaar elders verworven competenties hebben (EVC) kunnen vrijstelling krijgen voor die programmaonderdelen waarin de betreffende competenties aan de orde zijn. Voor deeltijdstudenten wordt een individueel leertraject afgesproken. Het effect is dat sommige studenten in zeer korte tijd hun opleiding kunnen afronden. Zo is gesproken met een deeltijdstudent die op basis van haar EVC de opleiding in tweeënhalf jaar zal afronden. Er is geen beleid aangetroffen in hoeverre dit mogelijk is zonder de samenhang van de opleiding voor de student(en) te verstoren. De opleiding geeft aan dat de vrijstellingen de opbouw van de opleiding niet verstoren. • Voor de voltijd opleiding zijn versnelde trajecten vastgesteld voor de doorstroom MBO-HBO en voor vwo studenten. Dit wordt gerealiseerd in een samenwerkingsverband met MBO-ICT opleidingen op basis van een weging van eindtermen en competenties, een klantvriendelijke benadering die aansluit bij de intentie van de opleiding flexibele leerwegen te realiseren. • De NHL biedt aan studenten de mogelijkheid tot verdieping of verbreding van de studie. Studenten hebben een ‘vrije ruimte’ om vakken uit andere opleidingen te volgen. Voor een dergelijke pakketkeuze is toestemming nodig van de examencommissie. Daarnaast kan een student een “persoonlijk” profiel samenstellen door naar eigen inzicht te kiezen uit een aantal keuzevakken die door de opleiding worden aangeboden en uit vakken van andere opleidingen binnen de NHL. • Uit studentenquêtes komt het beeld naar voren dat zij redelijk tevreden te zijn over de samenhang; de BI-opleiding scoort in 2001 als waardering een 6.8 op dit aspect. Uit de zelfevaluatie en gesprekken blijkt dat de opleiding verbeteringen wil aanbrengen in de samenhang binnen de studiejaren van de deeltijdopleiding. Het programma van de deeltijdopleiding in het eerste leerjaar is herzien. Grafisch website ontwerp is op verzoek van de studenten naar voren gehaald en bevat volgens de opleiding basiskennis voor het eerstejaarsproject applicatieontwikkelaar. Het verbeteren van de samenhang in semester zeven van de voltijd opleiding is aangepakt. Tevens melden de docenten van vakken te overleggen over een betere afstemming van leerinhouden. Studenten geven aan dat het gewenste resultaat qua samenhang nog niet volledig is bereikt. • Voor de samenhang van het programma is het docententeam verantwoordelijk, de uitvoering wordt bevestigd door agenda’s van de docentenvergaderingen en de studiedagen. Docenten hebben regelmatig informeel contact met elkaar waardoor ook een bijdrage aan de samenhang wordt gegeven. In de sinds 2003 ingevoerde semesterteams wordt ook over de samenhang binnen het semester gesproken. • De opleidingscoördinator en de domeinmanager zijn verantwoordelijk voor het programma en de evaluaties. Zij dienen op grond van de evaluaties bij te sturen. De wijzigingen worden opgenomen in de OER. • De opleidingscommissie spreekt zich uit over de samenhang in het programma en adviseert op basis van de evaluatiegegevens tot verbeteringen. Beoordeling door het visitatieteam: Uit de gesprekken met docenten en studenten van de voltijdse en de deeltijdse opleiding alsmede uit de bestudering van studiematerialen is het visitatieteam gebleken dat de inhoudelijke en didactische samenhang van het programma een belangrijk punt van aandacht is voor de opleiding. Uit documenten blijkt dat de opleiding is opgebouwd volgens onderwijskundige concepten (leerlijnen), docenten en commissies de samenhang van het programma bespreken en verbeteracties worden benoemd. De opleiding biedt flexibele leerwegen, waarvan de voorwaarden zijn vastgelegd in de studiegids en loopt voor de individuele leertrajecten vooruit op NHL-beleid dat per 2005 wordt ingevoerd. Herschikking van vakken op basis van studentevaluaties wordt gerealiseerd. Bij de verbeteracties is beoogd resultaat en aanpak niet gedocumenteerd, wel blijkt uit verslagen van docentenoverleg dat


NHL © Certiked

verschillende onderwerpen opgepakt zijn. Het visitatieteam heeft een aantal incentives van de opleiding gezien om de samenhang te realiseren en te borgen. Het visitatieteam beoordeelt het facet vanwege de inhoudelijke en didactische samenhang van het programma als voldoende.

Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De opleiding schenkt veel aandacht aan een regelmatige verdeling van de studielast per semester. Signalen uit evaluaties op dit punt worden serieus genomen. De semesterteams krijgen opdracht de studielast in een semester te herzien en meer evenwicht in de planning te brengen. • Er wordt rekening gehouden met EVC (vrijstellingenbeleid), er is instroom mogelijk halverwege het cursusjaar (MBO) en er zijn verkorte leerroutes. Dit bevordert voor studenten de studievoortgang. • De vakken en modules worden eenmaal per jaar aangeboden met uitzondering van het tweede studiejaar waar de projecten en modules tweemaal (gespiegeld) worden aangeboden. Dit biedt studenten extra kans tot studievoortgang. • Elk tentamen wordt tweemaal per jaar afgenomen, eenmaal aansluitend aan het aangeboden onderwijs en eenmaal een herkansing. • De studenten worden geïnformeerd over de leerroutes, de jaarplanning, de tentamendata en inschrijvings- en toelatingseisen via de studiegids en via 'Blackboard', waarin de actuele roosters zijn opgenomen. De studenten beoordelen de informatie als voldoende tot goed en de roosters als studentvriendelijk. • In studiebegeleiding wordt voorzien door mentoraat, studiekeuzeadviseur en decanaat. In de notitie Studiebegeleiding staan de drie vormen van begeleiding helder omschreven. De mentor in het eerste en het tweede jaar houdt individuele gesprekken en begeleidt de start van projecten. In het derde en vierde jaar begeleidt de mentor de stage en afstudeeropdracht. De studiekeuzeadviseur bespreekt de studievoortgang, geeft studieadvies en beoordeelt de vrijstellingen. Het decanaat behandelt diverse vragen en beschikt over informatie van regelingen als studiefinanciering. Er vindt afstemming plaats tussen de begeleiders en met docenten. In het gesprek met studenten werden concrete voorbeelden genoemd. Studenten ervaren de begeleiding als adequaat. • Uit doorstroomcijfers van de opleiding blijkt dat de propedeuse binnen 1,5 jaar behaald wordt en de opleiding wordt afgerond in 4,25 jaar. Dit geeft aan dat een vertraging in de studievoortgang in de propedeusefase door de studenten in de hoofdfase kan worden ingehaald. • De spreiding van de studielast wordt bevraagd in de studentenenquêtes van de Hogeschool. Blijkens de resultaten van die enquête zijn de studenten matig tevreden. Uit de gesprekken van de visitatiecommissie met de studenten blijkt hetzelfde. Beoordeling door het visitatieteam: Het team concludeert dat de opleiding oog heeft voor factoren die de studievoortgang kunnen belemmeren. De opleiding beïnvloedt die factoren door studiebegeleiding en -advies, jaarplanning met


NHL © Certiked

vakken en (her)tentamens, variatie in instroommomenten en keuze om vakken te volgen (tweede jaar), duidelijke informatievoorziening aan studenten. De studeerbaarheid van de opleiding is onderdeel van studentenenquêtes en wordt met voldoende tot goed gewaardeerd. De spreiding van de studielast blijft punt van aandacht. Op grond van bovengenoemde aspecten beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed.

Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De opleiding besteedt ruim aandacht aan de aansluiting tussen het onderwijs en de aanwezige kwalificaties van de instromende studenten. Daartoe wordt op instituutsniveau overlegd met het toeleverend onderwijs (HAVO, VWO). Specifiek voor het domein wordt samengewerkt met de MBOICT-opleidingen in Friesland om flexibilisering van de doorstroom MBO-HBO te realiseren (project Longitudinale leerwegen). • De veranderingen in het MBO-onderwijs leiden tot een herweging van de nieuwe eindkwalificaties en competenties voor de instroom en het studieprogramma in het HBO. • De toelatingseisen voor de voltijd en deeltijdopleiding staan helder beschreven in de Studiegidsen van de opleidingen. Studenten met een VWO-diploma kunnen een verkorte leerroute volgen en studenten die ouder zijn dan eenentwintig jaar kunnen via een toelatingsgesprek worden toegelaten als blijkt dat zij voldoende competenties hebben verworven om de opleiding met succes te kunnen volgen. De toelatingscommissie formuleert het advies. • Voor de deeltijdopleiding wordt de relevantie van de werkplek voor de opleiding onderzocht. Indien nodig kan de deeltijdstudent via stages voldoen aan de werkervaring die voor de opleiding is vereist. Mocht een student tijdens de opleiding zijn baan kwijt raken dan bieden stages de mogelijkheid de opleiding af te ronden. • Ten aanzien van de instroom van studenten geeft de opleiding aan dat zeventig procent van de studenten de kennismakings- en voorlichtingsbijeenkomsten bezoekt en dat dertig procent ongezien de opleiding instroomt. Met twintig procent van de studenten vindt een nader gesprek plaats over instroomkwalificaties en motivatie voor de opleiding. • Waar nodig wordt aan studenten maatwerk geboden. Dit betreft een advies en een aanbod om te voldoen aan de toelatingseisen. • Het wel en wee van de studenten binnen de opleiding wordt bewaakt door studiebegeleiders en mentoren, die indien nodig instroom- of aansluitingsmoeilijkheden signaleren. • De doorstroomcijfers tonen aan dat vijftig procent van de studenten de propedeuse in één jaar haalt en zeventig procent in twee jaar. Een inventarisatie van redenen heeft niet geleid tot duidelijke oorzaken (patronen), ook niet ten aanzien van instroom. De gemiddelde verblijfsduur van uitvallers is 1,3 jaar, uitvalpercentages eerstejaars variëren tussen de vijftien tot tien procent en in 2002 slechts 12,3%. Het jaar 2001 wijkt af met een uitvalpercentage van negenendertig procent. De uitvalpercentages eerstejaars vormen geen indicatie voor instroomproblemen. Beoordeling door het visitatieteam:


NHL © Certiked

De opleiding heeft toelatingseisen en vrijstellingen helder beschreven. Daarnaast worden verkorte trajecten aangeboden voor specifieke instroom (VWO en MBO-ICT). De beoordeling van de instroom vindt op diverse wijzen plaats (diploma’s, toelatingstest en -gesprek). Gegeven de mogelijkheden die de opleiding biedt om in te stromen in het onderwijs en de zorgvuldigheid waarmee wordt gehandeld beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed.

Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum (HBO Bachelor: 240 studiepunten; Master: tenminste 60 studiepunten). Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De opleiding heeft een omvang van 240 studiepunten. • Het opleidingsprogramma van de voltijdopleiding is verdeeld over acht semesters, waarvan zes binnenschools. Elk semester kent dertig ECTS-punten. Het aantal contacturen is beperkt, gemiddeld zestien uur per week, wisselend per module en per onderwijswerkvorm. De overige uren bestaan uit zelfstudie, projecten en toetsing. Dit is vastgelegd in de onderwijs- en examenregeling. • De deeltijdopleiding bestaat uit vier leerjaren van zestig ECTS-punten. De studenten volgen twee avonden lessen (vier uur per avond) en besteden circa twintig uur aan zelfstudie/projecten en de gemiddelde stagebelasting is 7 uur per week.. Veertien studiepunten worden toegekend op basis van de ervaring binnen de werkkring of de vervangende stage. De vrijstellingen op basis van werkervaring betreffen de onderdelen Oriëntatie op studie en beroep, Inleiding in de Informatica, Taalbeheersing, Wiskunde en Engels. • Circa zeventig procent van de studenten ervaart de studiebelasting als normaal voor een HBOopleiding. Beoordeling door het visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de verkregen informatie dat de omvang van de opleiding (240 studiepunten) voldoet aan de wettelijke vereisten en beoordeelt dit facet voldoende.

Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De opleiding heeft het onderwijs ingericht volgens het onderwijsconcept van de Hogeschool: het leerproces van de individuele student staat centraal de onderwijswerkvormen zijn gericht op de latere beroepssituatie


NHL © Certiked

naast beroepsvorming is er aandacht voor persoonlijkheidsvorming van de student. • Het curriculum is gestructureerd langs vijf leerlijnen: de conceptuele leerlijn de vaardighedenlijn de integratielijn de ervaringsreflectielijn de studieloopbaanlijn. • De leerlijnen zijn helder beschreven in de Onderwijsvisie Instituut ECMA evenals de integratie daarvan in het onderwijsprogramma met projectonderwijs (integratie), flankerend onderwijs (conceptueel en vaardigheden), ervaringsreflectielijn en studieloopbaanbegeleiding. • Bij de aanbieding van het onderwijs stelt de opleiding het leerproces van de student centraal. Het onderwijs is gericht op de situatie later in de beroepspraktijk. In de onderwijsvisie (ECMA) wordt de ervaringsreflectielijn beschouwd als een belangrijk instrument voor de student om zich bewust te worden van onbewust gehanteerde modellen en voor het verwerven van zelfkennis. De ervaringsreflectie leerlijn is nog in ontwikkeling. Het eerstejaarsproject Bi Cycle wordt door docenten genoemd als een project waarin ervaring wordt opgedaan met het ontwikkelen van meer sturing van het eigen leerproces door de student via een systeem van feedback en zelfreflectie. Gezien zijn reflectieverslagen over projectteam en persoon. • De opleiding werkt met vijf didactische werkvormen: project, werkcollege, practicum, stage, training en gastcolleges/excursies etc. Deze werkvormen sluiten aan bij de leerlijnen en leerdoelen en borgen de realisatie van het onderwijsconcept van de NHL. • Managementvaardigheden komen vooral aan de orde tijdens de trainingen, projecten en in de stage. • Tijdens de praktijkstage wordt de student intensief voorbereid op de beroepspraktijk. • In ontwikkeling is de vormgeving van meer competentiegericht onderwijs zoals blijkt uit het ‘Ontwikkeldocument Onderwijsvernieuwing' (versie mei 2004). Door ontwikkelingen in de markt (BAMA structuur) bestaat de noodzaak van herijking van de competenties, HBO-I werkt de context nader uit. Tevens heeft de opleiding behoefte aan een fundamentele vernieuwingsslag ten aanzien van het didactisch concept met uitbouw van de ervaringsreflectielijn en de studieloopbaanlijn. Behoefte aan vraaggestuurd onderwijs neemt toe met de MBO-instroom. Het ontwikkeldocument geeft de aanzet voor beschrijving van competenties naar taken, kennis, vaardigheden en voor het algemene deel ook attitude. Tevens worden kerncompetenties geoperationaliseerd naar niveau van beheersing als basis voor een beoordeling. Doel is in zomer 2004 een implementatieplan gereed te hebben. • De afstemming tussen inhoud en vormgeving is de verantwoordelijkheid van de examencommissie; de inhoud is vastgelegd in de OER. Semesterteams voeren het programma uit en houden daarbij rekening met ontwikkelingen in het beroepenveld. • Advies over vorm en inhoud wordt gegeven door de opleidingscommissie en de beroepenveldcommissie. • De opleiding heeft recent een curriculumevaluatie uitgevoerd onder voltijd- en deeltijdstudenten. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding werkt vanuit een duidelijk omschreven onderwijsvisie en didactisch concept dat geoperationaliseerd is in leerlijnen en uitgewerkt in het programma en de leerdoelen. De werkvormen zijn gevarieerd en sluiten aan bij het didactisch concept. Het competentiegericht leren, de ervaringsreflectielijn en de studieloopbaanlijn zijn in ontwikkeling. De vormgeving en inhoud van het onderwijs zijn in voldoende mate op elkaar afgestemd. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende.


NHL © Certiked

Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De wijze van toetsing verschilt per leerlijn en per onderwijswerkvorm. • De resultaten van het theoretisch flankerend onderwijs worden voornamelijk getoetst met open boek tentamens. Het gaat daarbij vooral om kennis. • De integrale leerlijn wordt bewaakt via cases en opdrachten waarbij naar het totale functioneren van de student wordt gekeken. Voorbeelden van deze vorm van toetsing zijn het formuleren van verbeteracties voor een goed en een slecht ontworpen webdesign of het maken van een businessanalyse voor het project Bi Cycle. Beoordeeld wordt de inhoudelijke analyse en argumentatie parallel aan reflectieverslagen over het eigen functioneren en de teaminteracties in dit project. • De stage wordt beoordeeld door de docentbegeleider en de bedrijfsmentor samen. Beoordeling vindt plaats aan de hand van beoordelingsformulieren over het geheel van de stage, verplicht in te leveren zaken, en houding/inzet, en op specifieke criteria voor het afsluitend stagerapport. • De eisen daarvoor staan vermeld in de Stagehandleiding. • De specialisatie Exploitatie en Beheer wordt afgesloten met het externe EXIN examen ( ITIL Foundation). • Toetsing van het totale curriculum vindt vooral plaats via de afstudeeropdracht, die wordt gezien als de “masterproof”. Mogelijke opdrachten worden via studenten aangeleverd en door de opleiding beoordeeld op hun geschiktheid als afstudeeropdracht (aard van de probleemstelling, HBO-niveau, mogelijkheid tot zelfstandige uitvoering). De student levert een onderzoeksopzet in die door de begeleiders wordt goedgekeurd. De vereisten en beoordelingscriteria zijn vastgelegd in de Afstudeerhandleiding. • De totaliteit aan toetsen borgt de toetsing op de kerncompetenties, de kennis en vaardigheden van de student. • De studenten worden geïnformeerd over examenprocessen in het examenreglement. De normering van vakken en modulen is beschreven in de studiegids per semester en in de modulebeschrijving. De inhoudelijke en vormeisen die gesteld worden aan opdrachten als toets staan per opdracht (vak of project) op 'Blackboard'. De studenten worden zeer adequaat geïnformeerd. • Uit de geziene beoordelingen van toetsen en opdrachten (toets functioneel webdesign, Bi Cycle project, informatiemanagement IM2) blijkt dat tevoren een normering op criteria of vragen is opgesteld. • De opleiding streeft naar het vier-ogen-principe voor ontwikkeling en beoordeling bij toetsing, dit blijkt gezien de schaalgrootte van de opleiding en sommige vakken niet altijd haalbaar. De docent is in dat geval zelf verantwoordelijk voor de opzet en beoordeling van de toets. Docenten melden dat zij collega’s van BI of van overige opleidingen benutten als klankbord voor de zwaarte en weging van hun toetsen. • Studenten melden dat het niveau van open boek tentamens zeer divers is, van erg gemakkelijk waarbij het antwoord letterlijk uit het boek kon worden gehaald (aangeven in welke alinea het staat) tot passend waarbij de student met inzicht het boek diende te raadplegen.


NHL © Certiked

• Het tentamenrooster wordt door de studenten als studentvriendelijk beoordeeld, de snelheid waarmee tentamens worden nagekeken niet. Studenten hebben kritiek op de termijnen die soms worden gehanteerd. • Het competentiegericht toetsen wordt door de opleiding nog niet intensief toegepast, maar wordt meegenomen bij de vernieuwing van het onderwijs waar aan gewerkt wordt. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding toetst op diverse wijzen de bereikte kennis en vaardigheden van de studenten. De variatie van toetsing volstaat om het bereiken van de leerdoelen te kunnen toetsen. Het toetsen van competenties is nog in ontwikkeling. De bewaking van het ‘vier-ogen-principe’ bij de toetsontwikkeling en beoordeling vraagt meer aandacht. Het visitatieteam acht de huidige opzet van toetsing qua diversiteit voldoende en beoordeelt dit facet als voldoende.

Samenvattend oordeel over het onderwerp ‘Programma’ De opleiding Bedrijfskundige informatica heeft haar programma en didactische aanpak in lijn met de eindkwalificaties uitgewerkt. Het programma en de studiebegeleiding bieden garanties voor het kunnen bereiken van de eindkwalificaties. De samenhang van het programma is door het visitatieteam beoordeeld als voldoende. De studielast en studieduur zijn naar behoren geregeld. Beoordeling en toetsing zijn divers qua vorm en borgen alle competenties van de opleiding; de informatie aan studenten is adequaat. De inspanningen van de opleiding tot optimale aansluiting op de instroom van studenten is met goed beoordeeld. De facetten in het onderwerp zijn beoordeeld als goed en voldoende. Het visitatieteam beoordeelt derhalve het onderwerp als voldoende.


NHL © Certiked

Onderwerp: inzet van personeel Eisen HBO: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • In het personeelsplan Information & Organisation heeft het domein de voor haar wezenlijke aspecten voor de teamsamenstelling beschreven, aspecten met betrekking tot de externe gerichtheid, de kennisgebieden en specialismen, de rollen voor de opleiding. Tevens is in een overzicht weergegeven welke kwaliteiten de docenten inbrengen qua opleiding, vakgebieden en werkervaring buiten het onderwijs. • Vrijwel alle docenten hebben ruime werkervaring in het beroepenveld in verschillende beroepen; dit blijkt ook uit de geraadpleegde CV’s van vijf docenten. • Een klein aantal parttime docenten heeft zijn werkkring voornamelijk in het beroepenveld; deze docenten verzorgen zeven procent van het totale onderwijs. • Jaarlijks worden er gastcolleges door mensen uit het beroepenveld verzorgd. • Het opleidingsonderdeel Exploitatie & Beheer wordt samen met een bedrijf gerealiseerd. • Alle docenten zijn betrokken bij stages en afstuderen en participeren in contractactiviteiten, waardoor zij in direct contact blijven met het beroepenveld. • De opdrachten uit de beroepspraktijk die de studenten binnen de school uitvoeren zijn ook voor docenten belangrijk om hun feeling met de beroepspraktijk te onderhouden. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding zorgt dat het docententeam bestaat uit mensen met relevante werkervaring. Tevens wordt de verbinding tussen opleiding en beroepenveld levendig gehouden via de externe opdrachten, stage en afstudeerbegeleiding. Het visitatieteam beoordeelt de mate waarin het onderwijzende personeel een verbinding kan leggen tussen opleiding en beroepspraktijk als goed.

Kwantiteit personeel: er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • Het domein Information & Organisation heeft in 2003 een personeelsplan opgesteld en dit geaccordeerd in 2004. Daarin zijn opgenomen de kernpunten van het personeelsbeleid, de competenties van docenten, het docentenprofiel van de NHL. Dit plan ondersteunt een gericht


NHL © Certiked

• •

• •

benoemingenbeleid, waarin bij werving expliciet gekeken wordt naar werkervaring en affiniteit met het BI-werkveld. NHL hanteert langdurige afspraken over de besteding van gelden. Maximaal zeventig procent van de begroting mag worden ingezet voor personeel. Bij het opstellen van de begroting zijn gelden gereserveerd voor vervanging bij langdurige ziekte. Op instituutsniveau is een formatieplanning beschikbaar, die aangeeft hoe het personeelsbestand zich zal ontwikkelen. Voor de opleiding betekent dit dat - enigszins afhankelijk van de studentenaantallen circa drieëntwintig fte aan personeel aanwezig is, waarvan twintig fte onderwijzend personeel. Vanwege een aantal contractactiviteiten, SOP-regeling, detacheringafspraken en deelname aan lectoraat is feitelijk zestien fte beschikbaar voor onderwijstaken. Gezien de ontwikkeling van de studentenaantallen lijkt dit aantal voor de komende periode gegarandeerd. Bij ziekte van de docent wordt voorzien in het later inhalen van de lessen of vervanging door een collega. De opdrachten zijn beschikbaar op 'Blackboard', waardoor zij voor studenten digitaal beschikbaar zijn en studenten kunnen doorwerken. Het visitatieteam heeft in de gesprekken of evaluaties geen signalen aangetroffen die duiden op veel lesuitval of op vervanging met verlies van kwaliteit.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding heeft overzicht over de gewenste kwaliteit en kwantiteit van de opleiding. Voorziet in regelingen voor lesuitval. De kwantiteit van docenten blijkt adequaat gezien de omvang van de opleiding. Het visitatieteam beoordeelt dit facet voldoende.

Kwaliteit personeel: het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • Binnen de Hogeschool is een docentenprofiel ontwikkeld dat vooral didactisch/onderwijskundig is geformuleerd. De opleiding voegt daar aan toe dat docenten bij de opleiding BI ondernemend, kritisch en innovatief dienen te zijn. Indien docenten niet over een didactische bekwaamheid beschikken dienen ze na hun aanstelling een didactische aantekening te behalen. • Het inwerken van nieuwe docenten wordt ondersteund door een coach en door de collega’s die in hetzelfde semesterteam werkzaam zijn. • De opleiding heeft tien procent van de docententijd gereserveerd voor bijscholing, bijhouden van vakliteratuur etc. Tevens worden om de kwaliteit van de docenten te waarborgen studiedagen georganiseerd en is er semesteroverleg. Op dit moment is er vooral vraag naar onderwijskundige scholing vanwege het invoeren van het nieuwe competentieprofiel van de opleiding. • Docenten hebben een persoonlijk ontwikkelingsplan dat wordt bijgesteld in het jaarlijkse functioneringsgesprek. Docenten worden gestimuleerd hun nevenkwaliteiten te ontwikkelen en in te zetten voor de opleiding. Afspraken over opleidingen en bijscholingen zijn vastgelegd in de POPverslagen, zoals bleek uit drie POP-verslagen die zijn geraadpleegd.


NHL © Certiked

• De doorstroming van docenten is laag, de gemiddelde arbeidsduur binnen het domein is tien jaar. Van de docenten die in de laatste jaren zijn aangenomen werkt het merendeel voor de opleiding BI. • Uit de gesprekken met docenten is gebleken dat zij goed op de hoogte zijn van de onderwijsvisie en het leerlijnenmodel, zij kunnen aangeven hoe het in de vakken en de studentbenadering terugkomt. • Docenten tonen zich betrokken bij studenten en hun vak. Zij zoeken werkvormen die de studenten zowel uitdagen als goed voorbereiden op het vak. De totale opleiding kent veel projecten en weinig pure kennisoverdracht en doet daardoor een bod op de actieve participatie van de student. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding investeert systematisch en consequent in al haar docenten. Op grond van dit gegeven gekoppeld aan de deskundigheid en betrokkenheid van docenten oordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende.

Samenvattend oordeel op het onderwerp ’Inzet van Personeel’ De opleiding Bedrijfskundige Informatica hanteert omschreven beleid voor de personeelsplanning en de kwaliteit van het personeel. Zij hanteert daarin de instrumenten die het instituut Economie en Management haar ter beschikking stelt en die een adequaat personeelsbeleid mogelijk maken. Alle facetten in dit onderwerp zijn als voldoende of goed gekwalificeerd en derhalve beoordeelt het visitatieteam het onderwerp ‘inzet van personeel’ als voldoende.


NHL © Certiked

Onderwerp: voorzieningen Materiële voorzieningen: de huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De opleiding biedt een aantal faciliteiten waaronder mediatheek, computerlokalen en grote en kleine leslokalen. De huidige huisvesting van de opleiding is adequaat. De Hogeschool heeft nieuwbouwplannen om tot een campus te komen. • Specifieke voorzieningen die voor de opleiding nodig zijn betreffen ICT-hardware en specifieke software. De ICT-voorzieningen staan ook ten dienste van andere opleidingen van NHL, in uitbreiding wordt geïnvesteerd. Specifieke software is aanwezig en aanschaf van nieuwe software loopt parallel met wijzigingen in het programma zo blijkt uit de gesprekken. • Ten behoeve van de informatievoorziening aan studenten fungeert het digitale 'Blackboard'. Hierop staan voor de vakken de modulebeschrijvingen, opdrachten, presentaties van docenten en studenten en uitslagen van beoordelingen. Het biedt tevens de optie van discussieplatform voor een specifieke module. Ook algemene informatie over de opleiding zoals stagehandleiding en afstudeerhandleiding is in 'Blackboard' opgenomen. Uit gesprekken met studenten blijkt dat de eerstejaars veel meer gebruik maken van 'Blackboard' dan de vierdejaars studenten. • In de studentenenquête worden enkele aspecten van de huisvesting bekritiseerd. Er is met name behoefte aan meer ICT-voorzieningen en kamers voor groepsoverleg. Uit het jaarverslag en de zelfevaluatie blijkt dat de opleiding daarvoor budget heeft gereserveerd en actie heeft ondernomen. Beoordeling door het visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt de materiële voorzieningen als voldoende.

Studiebegeleiding: de studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening sluiten aan bij de behoefte van studenten. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De studiebegeleiding krijgt vorm via mentorgesprekken in het eerste leerjaar en door adviesgesprekken met de studieadviseur en de studentendecaan in de hoofdfase. Een en ander is vastgelegd in het document Studiebegeleiding. • De stages en afstudeeropdrachten worden begeleid door docenten van de opleiding (mentoren), waardoor de opleiding haar verantwoordelijkheid houdt voor het leerproces en bij problemen kan


NHL © Certiked

handelen. Er bestaat een taakafbakening met de studiekeuzeadviseur of decaan, bij problemen van meer persoonlijke aard vindt afstemming met of verwijzing plaats. De scheidslijn tussen studie- en andere vormen van begeleiding wordt hierdoor bewaakt. • Het bindend studieadvies kent een kwantitatieve norm van eenentwintig (oude) studiepunten voor de propedeuse. Deze norm kan relatief gemakkelijk door de studenten behaald worden. Veel belangrijker voor het studieadvies is het assessment dat elke student aan het einde van het eerste jaar krijgt en meer kwalitatieve informatie geeft. Als dat onvoldoende is krijgt de student het advies om te stoppen met de opleiding. Dit kwalitatieve advies is echter niet bindend. Er is een uitgebreide studiegids, die aan elke student wordt uitgereikt aan het begin van het cursusjaar. Verder wordt veel informatie doorgegeven via 'BlackBoard'. • Studenten zijn niet tevreden over tijdige bekendmaking van hun studieresultaten, de daarvoor opgegeven termijnen worden overschreden. In 2003 geeft dertien procent van de studenten aan dat ze nooit/meestal niet tijdig over de studieresultaten beschikt, zevenentachtig procent geeft aan wel tijdig over de resultaten te beschikken. In 2001 gaf honderd procent van de studenten aan niet tijdig over resultaten te beschikken. De opleiding heeft hierin een verbeteringsslag gerealiseerd. Beoordeling door het visitatieteam: De studiebegeleiding en informatievoorziening worden op adequate wijze vormgegeven. Het visitatieteam beoordeelt het facet als voldoende.

Samenvattend oordeel op het onderwerp ‘Voorzieningen’ De geboden voorzieningen zijn adequaat. De studiebegeleiding borgt een de studievoortgang. Derhalve beoordeelt het visitatieteam het onderwerp voorzieningen als voldoende.


NHL © Certiked

Onderwerp: interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten: de opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • Het domein heeft een vertaling gemaakt van het kwaliteitsplan NHL naar een concreet stappenplan voor het domein. Per kwaliteitsaspect wordt aangegeven wat de opleiding aan instrumenten inzet, hoe vaak en wat er met de resultaten gebeurt. • Er worden met regelmaat evaluaties uitgevoerd. De NHL hanteert een tweejaarlijks hogeschoolbreed evaluatieonderzoek onder studenten op allerlei aspecten. De opleiding BI voltijd evalueert schriftelijk met studenten elk semester. In de deeltijdopleiding BI vindt evaluatie plaats in het klassenvoorzittersoverleg dat wordt gevoerd tussen docenten en studenten over de gegeven lessen. De gegevens van deze gesprekken zijn niet gestructureerd beschikbaar. • Stageverlenende bedrijven en docenten kunnen via formeel overleg hun ervaringen melden. • De opleiding BI zoekt naar relevante kengetallen bij gelijksoortige opleidingen in Nederland. • De opleiding BI hanteert prestatienormen. In de semesterevaluaties wordt de waardering kenbaar gemaakt op een vijf-puntsschaal, de opleiding stelt zich als norm drie uit een score van één tot vijf. Ten aanzien van de hogeschoolbrede vergelijking is een lichte stijging van tevredenheid van studenten BI geconstateerd van 6.54 naar 6.62 bij de voltijdopleiding. • Plannen en verbeteracties zijn benoemd in de jaarverslagen van de opleiding BI, de plannen hebben betrekking op het niveau van het instituut, het domein en specifiek voor de opleiding. De nieuwe plannen in het jaarverslag 2002-2003 hebben betrekking op instituut en domein. De verbeterpunten in het jaarverslag 2002-2003 gelden voor de opleidingen BI en TBK samen. Ten aanzien van de plannen en verbeterpunten wordt benoemd wat gerealiseerd is, het jaarverslag biedt vooral een terugblik. • In de zelfevaluatie benoemt de opleiding ontwikkelingen die een afgeleide zijn van de ambities van de NHL als hogeschool alsook van het instituut Economie & Management waartoe de opleiding behoort. Daarnaast zijn in de zelfevaluatie verbeterpunten genoemd voor de opleiding op basis van evaluatiegegevens. De nieuwe ontwikkelingen op landelijk niveau, hogeschoolniveau en instituutsniveau spelen een sturende rol bij de plannen en verbeterpunten van de opleiding BI. • De plannen en verbeterpunten uit de diverse documenten zijn in algemene zin geformuleerd; het feitelijk knelpunt, de richting van de gewenste ontwikkeling of een doelstelling is daar slechts in beperkte mate uit af te leiden. Een nadere operationalisering is uitgewerkt in projectplannen als Blackboard, Ontwikkeldocument Onderwijsvernieuwing BI. Voor de verbeterpunten die specifiek zijn voor de opleiding zijn voor een groot deel geen meetbare doelstellingen aangetroffen. Beoordeling door het visitatieteam: Met de verschillende wijzen van gegevensverzameling is een stevige basis gelegd voor feedback vanuit de student. De overige partijen zoals stageverlenende bedrijven en docenten kunnen via de formele overlegmomenten hun ervaringen melden. De opleiding stelt zich een prestatienorm en stelt streeftermijnen voor de ontwikkeling of invoering van haar actiepunten. De prestatienorm of streefdoelen


NHL © Certiked

van de opleidingsspecifieke verbeteringen kunnen scherper geformuleerd worden. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende.

Maatregelen tot verbetering: de uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: •

• •

• • • •

De opleiding werkt aan veel verbeterpunten tegelijkertijd en speelt daarbij in op ontwikkelingen in het onderwijs, in de hogeschool en in het instituut. Daarnaast zijn er verbeterpunten die voortkomen uit opleidingsevaluaties specifiek voor de opleiding, dit betreft voor een deel kleinere acties die binnen een studiejaar gerealiseerd kunnen worden. Het totaal van ontwikkelen verbeterpunten betreft een diversiteit van onderwerpen die een verschillende relevantie hebben voor de kwaliteit van de opleiding. Het feit dat de acties en verbeterpunten in jaarverslagen zijn opgenomen betekent dat zij tot de prioriteiten worden gerekend. Uit de verslaglegging en gesprekken met management en docenten is niet gebleken dat er binnen de uitvoering een verdere rangorde naar belangrijkheid gehanteerd wordt. Uit jaarverslagen blijkt dat het merendeel van de verbeteracties en projecten worden gerealiseerd, volgens de opleiding wordt negentig procent gerealiseerd. De verbeteracties voor de opleiding die vermeld zijn in het jaarverslag worden als taak toegewezen aan medewerkers in de opleiding. Specifieke verbeteracties worden aan een semesterteam toegewezen, bijvoorbeeld een betere verdeling van de studielast in dat semester of de toetsing van samenwerkingscompetenties middels verslagen waarin de student reflecteert over het eigen functioneren in de projectgroep. Bij dergelijke verbeteracties heeft het visitatieteam geen documentatie aangetroffen van streefdoelen of streefnormen of van het verstrekken van een opdracht aan een semesterteam. Monitoring van de kleine verbeteracties binnen de opleiding is niet schriftelijk aantoonbaar. Van de gesprekken die de domeinmanager voert met de docenten over de voortgang van projecten, plannen en verbeterpunten is geen verslaglegging aangetroffen. Bij langdurige ontwikkelingen en projecten vindt monitoring van de voortgang plaats op basis van de tussenrapportages of deelproducten van de projecten conform het plan van aanpak. Docenten worden geïnformeerd over de voortgang van de diverse ontwikkelingen en langdurige projecten via docentenoverleg, studiedagen zoals blijkt uit de agenda’s en enkele verslagen. Studenten worden geïnformeerd bij de invoering van plannen en verder via 'Blackboard' en e-mails over algemene projecten die voor hen van belang zijn.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding voert diverse ontwikkelen verbeteractiviteiten uit, die voortkomen vanuit de hogeschool, het instituut of de evaluatie van de opleiding zelf. In de jaarverslagen, door de tussenrapportages van grote projecten en via monitoring door de opleidingsmanager van de kleinere verbeteracties wordt de realisatie of voortgang van de activiteiten gevolgd. Ten aanzien van de kleine verbeteracties binnen de opleiding mist het visitatieteam de aantoonbaarheid van streefdoelen, opdracht, monitoring en uiteindelijk


NHL © Certiked

resultaat. Het team beoordeelt dit als een verbeterpunt. Het visitatieteam beoordeelt dit facet, gezien bovengenoemde aspecten, als voldoende.

Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld; bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De evaluatiegegevens van semesters worden in overzichten verwerkt en in de opleidingscommissie en beroepenveldcommissie besproken. De commissies geven vervolgens adviezen aan het management. • Ontwikkelingen en verbeteringen ten aanzien van doelstellingen van de opleiding, het programma en de voorzieningen worden besproken met de beroepenveldcommissie, de opleidingscommissie en het docententeam. Dit blijkt uit verslaglegging van bijeenkomsten van commissies en docentenoverleg. • Medewerkers worden bij verbeteren ontwikkelactiviteiten betrokken. • Het beroepenveld heeft een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling en uitvoering van opleidingsonderdelen als Exploitaite en Beheer, rol van adviseur. • Studenten worden geïnformeerd via de opleidingscommissie en bij de invoering van projecten via 'Blackboard'. • In de visitatiegesprekken gaven studenten aan niet op de hoogte te zijn van de uitkomsten van de diverse evaluaties van hun opleiding en de NHL-brede enquête. Studenten gaven aan meer terugkoppeling te wensen over wat de opleiding doet met hun wensen en suggesties uit de evaluaties. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding besteedt veel aandacht aan het genereren van gegevens en het verwerken van schriftelijke evaluaties. De gegevens worden voor advies voorgelegd aan diverse commissies, welke ook adviseren over andere ontwikkelingen en verbeteringen in de opleiding. Medewerkers en beroepenveld worden actief betrokken bij ontwikkeling en verbetering van onderwijsprogramma en onderwijsprocessen. Studenten geven aan meer geïnformeerd te willen worden. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende.

Samenvattend oordeel over het onderwerp ‘Interne Kwaliteitszorg’ De opleiding hanteert een systeem van interne kwaliteitszorg en volgt daarin het beleid van NHL, van het instituut en van het domein. De voortgang van de ontwikkelingen en verbeteracties is volgbaar in jaarverslagen, tussenrapportages van projecten en verslagen van overleg. Monitoring vindt plaats door de domeinmanager. De streefdoelen of streefnormen van verbeteracties kunnen scherper geformuleerd worden, zo ook de aantoonbaarheid van de monitoring en het uiteindelijk resultaat. Stakeholders worden actief betrokken bij het evalueren en toetsen van de kwaliteit. De facetten wegend, en gezien het feit dat veel acties voortgang vinden, beoordeelt het Certiked visitatieteam het onderwerp ‘Interne kwaliteitszorg’ als voldoende.


NHL © Certiked

Onderwerp: resultaten Gerealiseerd niveau: de gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • • • •

Het belangrijkste moment waarop de opleiding vast kan stellen dat de eindkwalificaties zijn behaald is het afstuderen van de student; de afstudeeropdracht is de “masterproof”. De afstudeeropdracht wordt aan de hand van een lijst met criteria beoordeeld op het proces, het product, het verslag en de presentatie. De selectie van afstudeeronderwerpen, de beoordeling van de onderzoeksopzet en de beoordeling van de opdracht is aan duidelijke richtlijnen gebonden. De docentbegeleider en de bedrijfsmentor voeren de beoordeling samen uit, bij verschil van inzicht weegt het oordeel van de docentbegeleider het zwaarste. De geziene afstudeeropdrachten, onder meer over de implementatie van een nieuw tool en het onderzoek naar kostenbesparing in het systeem, voldoen qua probleemanalyse, onderzoek en uitwerking aan HBO-kwalificaties.

Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding Bedrijfskundige Informatica heeft de procestappen voor de afstudeeropdracht inclusief de beoordelingscriteria helder beschreven. Geziene opdrachten zijn uitgevoerd op HBO-niveau. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende.

Onderwijsrendement: voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: • De opleiding boekt goede resultaten. Er is een marktaandeel van zes procent terwijl de regio slechts drie tot vier procent van het inwoneraantal telt. De instroom is stijgend en het afstudeerrendement schommelt rond de zeventig procent. Voor een opleiding van dit type is dat een relatief hoog rendement zoals blijkt uit vergelijking met landelijke cijfers (HBO ontcijferd 2003). • De studieduur is gemiddeld 4,25 jaar. De propedeuse wordt door vijftig procent van de studenten in het eerste jaar behaald en door twintig procent in het tweede jaar. De vertraging die studenten tijdens de propedeuse oplopen wordt gezien de gemiddelde studieduur snel ingehaald in de hoofdfase.


NHL © Certiked

• De HBO-monitor afgestudeerden geeft aan dat bij de opleiding BI drieënzestig procent van de afgestudeerden de aansluiting op het beroepenveld goed vindt en vijfentwintig procent de aansluiting als voldoende beoordeeld. Landelijke cijfers over BI opleidingen tonen een beoordeling van zesendertig procent goed en tweeënveertig procent voldoende over de aansluiting. • De uitval van dertig tot vijfendertig procent in de propedeuse werd in de gesprekken met studenten bevestigd. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding heeft een nauwkeurig beeld van instroom en doorstroom van studenten. Er vindt vergelijking plaats met de rendementscijfers van andere opleidingen. Het rendement van BI is in vergelijking met dat van andere opleidingen positief. Het visitatieteam beoordeelt de resultaten van de opleiding goed.

Samenvattend oordeel op het onderwerp ‘Resultaten’ De opleiding Bedrijfskundige Informatica volgt nauwkeurig de in- door- en uitstroom van studenten. Het rendement is relatief gezien hoog, het visitatieteam beoordeelt dit facet dan ook als goed. De begeleiding bij de afstudeeronderzoeken waarborgt in voldoende mate het behalen van het gewenste eindniveau. Derhalve beoordeelt het visitatieteam het onderwerp resultaten als voldoende.


NHL © Certiked

Bijlage 1: Geraadpleegde documenten • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Zelfevaluatie (2003-2004) Bijlagen zelfevaluatierapport: Personeelsplan (dec. 2003), Onderwijsconcept NHL, Notitie Onderwijsvisie Instituut Economie en Management (maart 2004) Kwaliteitszorgsysteem Opleidingen BI en TBK (april 2004), Voorzieningen van het domein Information & Organisation Leerlijnenmodel (2001) Studiegids 2003-2004 Bedrijfskundige Informatica Studiegids 2003-2004 Deeltijdopleiding Bedrijfskundige Informatica Jaarverslag Afdeling Bedrijfskunde 2002-2003, 2001-2002, 2000-2001 Beroepsprofiel en opleidingsprofiel HBO-I (2000) Afdeling bedrijfskunde Competenties BI en TBK (2001) Ontwikkeldocument Onderwijsvernieuwing BI (mei 2004) Plan van aanpak Onderwijsvernieuwing BI Verantwoording ontwikkeling onderwijsvernieuwing Longitudinale leerwegen; projectplannen doorlopend assessment van april 2002 en november 2003, verslagen, notities werkroep MBO-HBO, rapportage longitudinale leerwegen (2004) Strategisch plan NHL Notitie Onderwijskaders NHL (maart 2004), invoering van de major-minor systematiek Notulen opleidingsvergaderingen november 2003, februari en maart 2004 Docentenvergadering, agenda’s en verslagen januari t/m mei 2004 Studiebijeenkomsten docenten, programma’s en verslagen 2002-2003 Verslagen Beroepenveldcommissie, 9 okt 01, 8 okt 02, 7 okt 03, 16 mrt 04 Resultaten semesterevaluaties 2001 t/m 2004 Studenttevredenheidenquêtes 2001-2003 Samenvatting student enquêtes 2003 en eerder HBO-monitor afgestudeerden 2000, 2001, 2002 Alumni onderzoek opleiding BI april 2004 Notitie resultaten opleiding BI (landelijke kengetallen) Notitie studiebegeleiding opleiding BI (vt en dt) Projectplan Blackboard Bedrijfskunde Proces project Blackboard Blackboard; modulebeschrijvingen en overige documentatie van 10 verschillende vakken NIAM methode (werkcolleges, opdrachten en toetsen) Project Bi Cycle Toetsen en beoordelingsformulieren van 4 vakken, project Bi Cycle, Management M2 CV van docenten (5) POP verslagen docenten (3) Vakliteratuur Projectverslagen diverse leerjaren Afstudeeropdrachten (3) Stagehandleiding Afstudeerhandleiding 2004


NHL © Certiked

Bijlage 2: Programma opleiding Bedrijfskundige Informatica 8 juni 2004 10.00-10.30 uurOpleidingsmanagement (bij voorkeur de sleutelfiguren van de opleiding) Start up; kennismaken, toelichting op visitatie, doornemen programma Mevr. M Staps-Verschuren, directeur instituut Dhr. P. Santema, domeinmanager Mevr. C. Sinia, coördinator voltijd opleiding 10.30-12.00 uur

Hoofd afdeling, opleidingscoördinatoren voltijd en deeltijd, voorzitter van examencommissie Domeinspecifieke eisen, bachelorniveau, HBO-oriëntatie Programma van de opleiding, didactisch concept Toetsing en examinering Dhr. P. Santema, domeinmanager Mevr. C. Sinia, coördinator voltijd opleiding Dhr. A. Vermeer, coördinator deeltijd opleiding

12.00-13.30 uurVisitatiecommissie Documentenonderzoek, lunch 13.30-14.30 uur

Afstudeer coördinator, stagecoördinator, studieadviseur Domeinspecifieke eisen, eindtermen en competenties, programma en integratie, didactisch concept en begeleiding Mevr. C Sinia, stagecoördinator Dhr. K. Kalma, afstudeercoördinator Mevr. M. Heule, studieadviseur

14.30-15.30 uurBeroepenveld commissie (twee tot drie leden) Domeinspecifieke eisen, HBO- oriëntatie, programma Dhr. F. Hobma, CMG Dhr. J. Hoogeboom, Exportbedrijf 15.30-16.30 uurVisitatiecommissie Aanvullend onderzoek 16.30-17.00 uurOpleidingsmanagement Terugkoppeling bevindingen van de visitatiedag


NHL © Certiked

21 juni 2004 09.45-10.30 uurOpleidingsmanagement Kaders opleiding, kwaliteitsbewaking Dhr. P. Santema, domeinmanager Mevr. C. Sinia, coördinator opleiding Mevr. S.H. Terwee, staf(functionaris) kwaliteit(szorg) 10.30-12.00 uur

Docenten en stagebegeleider voltijd opleiding ( vijf-zes docenten met mix van vakken en leerjaren) Eindtermen en competenties, programma van de opleiding, lesmodulen, toetsing Mevr. C. Andela, docent management vaardigheden Dhr. K. Kalma, docent bedrijfskunde, HRM Dhr. D. Veljkovic, docent programmeren, informatica, databeheer Dhr. G. Draaisma, docent databases, informatieanalyse, Exploitatie & Beheer Dhr. P. Oberman, docent economie Dhr. S. Bos, wiskunde, onderzoek & statistiek

12.00-13.00 uurDocumentenonderzoek, lunch 13.00-14.00 uur

Docenten en praktijkbegeleider deeltijd opleiding (vier docenten met mix van vakken en leerjaren) Eindtermen en competenties, programma van de opleiding, lesmodulen, toetsing Dhr. A. Vermeer, docent logistiek, inkoop Mevr. C. Andela, docent management vaardigheden Dhr. H. van Vark, projectmanagement, management vaardigheden, advieskunde Dhr. J. Wiersma, Europees recht, beleidskunde Dhr. G. Draaisma, docent databases, informatieanalyse, Exploitatie & Beheer Dhr. S. Bos, wiskunde, onderzoek & statistiek

14.00-15.00 uurStudenten uit voltijd en deeltijdopleiding (twee per leerjaar) Dhr. D. Reijenga Mevr. Y. de Jong Dhr. F. Leenstra Dhr. J. Boorsma Dhr. C. den Hartog Dhr. E. van der Weit Mevr. L. Smit 15.00-16.30 uurVisitatiecommissie Aanvullend onderzoek, intern beraad 16.30-17.00 uurOpleidingsmanagement Terugkoppeling bevindingen


NHL © Certiked

Bijlage 3: Visitatieteam Het visitatieteam bestond uit de volgende vier personen: Mevr. A.M.M.A. Welagen (1951), teamleider Mevrouw Welagen is sinds 1999 betrokken bij Certiked als beoordelaar voor audits ISO 9001 en visitaties in het hoger onderwijs. Zij heeft onder meer werkervaring in het onderwijs en is ingezet voor de landelijke examencommissie. R. van Grieken (1954), extern deskundige Informatica Rob van Grieken (HTS elektrotechniek) heeft een vierentwintig jarige loopbaan binnen het automatiseringsbedrijf CMG doorlopen. In 1979 is hij bij CMG in dienst getreden als consultant (in de rol van achtereenvolgens programmeur, systeemontwerper, informatieanalist, projectleider en project manager). Hij heeft daarbij voor een grote groep uiteenlopende klanten in verschillende branches gewerkt. Sinds 1985 heeft hij naast zijn directe uitvoerende werkzaamheden ook management functies bekleed, oplopend van adjunct directeur tot Chief Operations Officer en tevens lid van de Raad van Bestuur van CMG Benelux. Sinds 2003 is hij werkzaam als zelfstandig adviseur en interim manager. Dr. W.M.J. Flapper (1943), secretaris Winfried Flapper studeerde Scheikunde RU Leiden en promoveerde op het proefschrift: Conformation and Pseudorotation of Seven-membered Ring Compounds. Van 1967 tot 1981 is hij docent aan de Hogeschool Rotterdam geweest, waarna hij de overstap maakte naar afdelingsmanager. Tevens heeft hij opgetreden als projectleider onderwijsvernieuwing en later als adviseur voor onderwijsbeleid bij het College van Bestuur. Sinds 1998 is hij zelfstandig adviseur, met name gericht op het management van onderwijs. Tevens heeft hij als secretaris opgetreden in enkele visitaties. Mevr. F.M. Eijffinger (1981), studentlid Mevrouw Eijffinger is deeltijdstudent Bedrijfskundige Informatica aan de Hogeschool van Rotterdam. Tevens is zij werkzaam in een organisatiekundige functie bij de Koninklijke Landmacht. Naast de studie is zij op verschillende manieren actief geweest omtrent kwaliteitszorg van het onderwijs bij onder andere de Hogeschool van Rotterdam.


NHL © Certiked

Bijlage 4: Domeinspecifiek referentiekader Het domeinspecifieke kader is ontleend aan het Beroepsprofiel en opleidingenprofiel HBO-I, van augustus 2000. Voor de goede orde zijn hieronder de belangrijkste punten daaruit te vinden.


NHL © Certiked


NHL © Certiked


NHL © Certiked


NHL © Certiked


NHL © Certiked


NHL © Certiked


NHL © Certiked


NHL © Certiked

Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen Mevr. A.M.M.A. Welagen R. van Grieken Dr. W.M.J. Flapper Mevr. F.M. Eijffinger


ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Opleiding Bedrijfskundige Informatica van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. CROHO-nummer 34404

Recommend Documents