ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Opleiding Plattelandsvernieuwing, Christelijke Agrarische Hogeschool te Dronten

CAH © Certiked

ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van

Opleiding Plattelandsvernieuwing, Christelijke Agrarische Hogeschool te Dronten Croho-registratienummer: 34859 aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 23 augustus en 1 september 2005

Pagina 1 van 57 CAH-opleiding Plattelandsvernieuwing dv 0510

CAH © Certiked

Inhoud van het verslag Identificatie ............................................................................................................................................... 3 Managementsamenvatting ........................................................................................................................ 4 Bevindingen.............................................................................................................................................. 9 1. Onderwerp: doelstellingen opleiding ................................................................................................. 10 3. Onderwerp: inzet van personeel ......................................................................................................... 32 4. Onderwerp: voorzieningen ................................................................................................................. 36 5. Onderwerp: interne kwaliteitszorg ..................................................................................................... 39 Bijlage 1: Programma van de opleiding ................................................................................................. 45 Bijlage 2: Documenten ........................................................................................................................... 48 Bijlage 3: Programma van de visitatie .................................................................................................... 53 Bijlage 4: Visitatieteam .......................................................................................................................... 56 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen ............................................................................................ 57

De verantwoordelijke teamleider: ing. C.R. van Wieringen namens deze,

Annie Pronk Certiked 25 oktober 2005


CAH © Certiked

Identificatie Christelijke Agrarische Hogeschool (CAH) Dronten De Drieslag 1 8251 JZ Dronten Fax: 0321- 38 61 00 Telefoon: 0321- 31 30 40 Website: http://intranet.cah.nl/ Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: Kwaliteitsfunctionaris:

W. van der Weg R. Poelarends, [email protected]

Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Christelijke Agrarische Hogeschool (CAH) te Dronten HBO opleiding Plattelandsvernieuwing Voltijd Locatie Dronten. Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat wordt afgedekt.

Teamsamenstelling Teamleider: ing. C.R. van Wieringen Extern deskundige: ir. M.H. Borgstein Secretaris: dr. M.S. Leloux Studentlid: J.A.M. van Velthoven

Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding, en deze doen toekomen aan het visitatieteam op 24 maart 2005. Het visitatieteam heeft een voorbereidende bijeenkomst gehad op 22 augustus 2005. De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 23 augustus 2005; en op 1 september 2005 is de tweede visitatiedag uitgevoerd. Het conceptrapport is op 22 september toegezonden aan het management van de opleiding. Op 19 oktober zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot onderhavig definitief rapport. In de aanloop naar de visitatie is er driemaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten hadden alle een voorlichtend en planningstechnisch karakter.


CAH © Certiked

Managementsamenvatting Op 23 augustus en 1 september 2005 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding Plattelandsvernieuwing van de Christelijke Agrarische Hogeschool (CAH) te Dronten. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. De Christelijke Agrarische Hogeschool (CAH) te Dronten is een instelling die vanuit een christelijke identiteit kennis verwerft en ontwikkelt en kennis doorgeeft aan iedereen die professionele vorming zoekt binnen de agro-kolom. De opleiding Plattelandsvernieuwing, die sinds september 2002 is geregistreerd, is een conversie van de eerdere opleiding Nederlandse Landbouw aan de CAH. Men heeft de opleiding Plattelandsvernieuwing vormgegeven op basis van het rapport Nedermeijer: Opleiding Rurale Ontwikkeling . Plattelandsvernieuwing is een vakgebied dat sterk in beweging is. Onderwerpen rond de inrichting van het landelijke gebied, het verbeteren van de economische situatie op het platteland, het creëren van meerwaarde in de primaire landbouw, recreatie, leefbaarheid, de inrichting van nieuwe organisatorische institutionele varianten op het platteland en in het stedelijke gebied, urbanisatie: al deze onderwerpen en meer staan hoog op de huidige politieke agenda. Binnen deze caleidoscoop aan mogelijkheden is het niet eenvoudig om een goed onderwijsprogramma met een relevante focus aan te brengen, waarmee voldoende diepgang gewaarborgd is. De verschillende scholen in Nederland op het gebied van Hoger Agrarisch Onderwijs die een opleiding Plattelandsvernieuwing aanbieden, hebben alle drie een eigen oriëntatie gekozen. De CAH Dronten heeft, geheel in lijn met de eigen achtergrond, vooral een rurale oriëntatie, en richt zich op de waardevermeerdering en verbreding van de primaire landbouw, zowel in procesmatig als inhoudelijk opzicht. Immers: het Nederlandse grondgebied is voor 60% in handen van boeren, dus als je hier wilt vernieuwen kom je altijd een agrariër tegen! (citaat uit één van de interviews). Dit onderscheidt de CAH ook duidelijk ten opzichte van de andere instellingen voor Hoger Agrarisch Onderwijs. Externen geven aan dat de afgestudeerden van de CAH Dronten in het algemeen meer weten van primaire landbouw en beter bedrijfseconomisch onderlegd zijn dan afgestudeerden van collegainstituten. Ook hebben ze dikwijls een betere praktische insteek en zijn ze leergierig. Een belangrijk punt dat tijdens de visitatie aan de orde kwam is de vraag of de CAH deze oriëntatie niet te smal en lokaal heeft ingestoken. Immers, een belangrijk zorgpunt van de opleiding plattelandsvernieuwing betreft de lage instroom van Nederlandse studenten (zie Tabel 1) die deze vrij smalle oriëntatie wellicht te weinig sexy zouden kunnen vinden. Volgens het opleidingsmanagement is het voor 15- en 16-jarigen die hun beroepsopleiding gaan kiezen erg moeilijk is om zich een voorstelling te maken van het fenomeen plattelandsvernieuwing . Door studenten wordt aangegeven dat sommigen ervoor hebben gekozen vanwege hun eigen (bijna) agrarische achtergrond, of omdat ze de school zo leuk klein vonden, met veel ruimte voor eigen initiatief en creativiteit. Opvallend is dat de studenten allemaal aangeven dat ze al in de praktijk met plattelandsvernieuwing te maken kregen voordat ze voor de opleiding kozen. De conclusie van het visitiatieteam is op dit punt derhalve dat de lage instroom geen samenhang heeft met de focus op het primaire bedrijf en dat deze focus eerder een kracht van de opleiding is dan een zwakte. De instroom van buitenlandse studenten ten behoeve van de internationale opleiding (een cursus van 14 maanden) is echter adequaat. De buitenlandse studenten komen vooral uit Midden- en Oost-Europa waar het traditionele agrarische bedrijf sterk verpaupert en het platteland een stijgende werkloosheid kent: hier is juist een sterke behoefte aan diversificatie. Gezien de nadruk op het juist creëren van meerwaarde van de primaire agrosector in de Drontense opleiding plattelandsvernieuwing lijkt de keuze voor Dronten voor deze buitenlanders een juiste: hierdoor zouden ze als adviseur of beleidsmedewerker in hun eigen


CAH © Certiked

omgeving een meerwaarde kunnen hebben. Ook hebben buitenlandse studenten vaak de verwachting dat ze in Dronten kunnen worden opgeleid tot Eurocraat alias subsidietijger Europese subsidies. De opleiding voor internationale studenten heeft ook een adequate naam, International Rural Innovation and Development, die de inhoud van de opleiding voldoende dekt.

(Inter)nationaa Regionaal Rural Analysis (RUA)

Rural Entrepreneurship (REN)

Rural Governance

Bedrijfsniveau

(RUG)

AgroTourism (AGT)

Geographical

Information Systems (GIS)

Figuur 1: Weergave van de internationale studierichting Door de lage jaarlijkse instroom aan voltijdstudenten plattelandsvernieuwing zijn problemen ten aanzien van de continuïteit van de opleiding niet denkbeeldig. De studenten van andere opleidingen kunnen echter ook participeren in de opleidingmodules van Plattelandsvernieuwing (bijvoorbeeld duurzaam landgebruik, agrarisch natuurbeheer, agrotoerisme). Voor hen zijn dat profileringsmodules. Verder kunnen Nederlandse studenten van de dagopleiding in hun vierde jaar modules van de internationale opleiding kiezen (bijvoorbeeld agrotourism, geographical information systems en rural governance).


CAH © Certiked

Tabel 1: In- en uitstroomgegevens van de opleiding plattelandsvernieuwing. 2000 2001 2002 2003 Instroom Nederlandse studenten 8 6 5 6 Instroom buitenlandse studenten 0 0 22 39 Instroom totaal 8 6 27 45 Geslaagden 0 0 0 21

2004 6 30 36 41

Hierdoor zijn er op moduleniveau steeds voldoende studenten om de kwaliteit van het onderwijs op niveau te kunnen houden en lijkt continuïteit niet zo n prominent probleem te hoeven worden. Hierdoor is de Return on Investment van de opleiding voldoende gewaarborgd. Overigens vinden binnen de kenniskring plattelandsvernieuwing dikwijls discussies plaats over het imago, profilering en de oriëntatie van de opleiding alsmede de communicatie hierover aan toekomstige studenten. Ook is de CAH in Dronten in overleg met Hogeschool Windesheim om op het gebied van bouwkunde en het stedelijk gebied een onderwijsactiviteit te ontwikkelen. Deze zou aan de huidige opleiding plattelandsvernieuwing, waar nog geen activiteiten zijn op het stadsrandgebied, ook een meerwaarde kunnen geven (opleiding tot groene projectontwikkelaar, functies op het gebied van landelijk vastgoed). De CAH Dronten is erin geslaagd om - in samenspraak met collega-opleidingsinstituten - een opleiding plattelandsvernieuwing te ontwikkelen en gezamenlijk duidelijke beroepsprofielen en opleidingscompetenties vast te stellen. Doordat de opleidingsinstituten elk hun eigen oriëntatie hebben gekozen, zijn hun belangen en interesses uit elkaar gegroeid en is er tussen hen nu geen landelijk overleg meer. De contacten met het werkveld van de Drontense opleiding plattelandsvernieuwing gaan onder andere via enkele Nederlandse vakdeskundigen die nauw bij de inrichting van de opleiding betrokken zijn, waardoor de eindkwalificaties en de inhoud van de opleiding blijvend op de praktijk kunnen worden afgestemd. Daarnaast is er contact met het werkveld via een kenniskring plattelandsvernieuwing, via plattelandsvernieuwingsprojecten waarin docenten participeren zodat zij ook hun contacten met het werkveld up-to-date kunnen houden. Ook in het onderwijs komen gastlessen en praktijkexposities (stages, excursies) veelvuldig voor. De CAH heeft verschillende internationale contacten op het gebied van plattelandsvernieuwing, bijvoorbeeld in internationale projecten ( New Neighbours en Economic Animator ) en met universiteiten in het buitenland (bijvoorbeeld Corvinus universiteit in Boedapest), waardoor aansluiting met het internationale werkveld wordt geborgd. De voltijdstudenten gaan ook op buitenlandse excursie (Duitsland, Tsjechië en kunnen, indien ze zich daar zelf voor inzetten, op buitenlandse stage. De studenten van de internationale richting kiezen bepaalde modules die ook de voltijdstudenten volgen (bijvoorbeeld Internationale Wetgeving, GIS, Rural Development, Agrotoerisme) waardoor ook een kruisbestuiving tussen de studenten uit de verschillende culturen kan optreden. De beroepsprofielen van de voltijdopleiding plattelandsvernieuwing zijn adviseur, beleidsmedewerker en procesbegeleider, en - in mindere mate - ondernemer. Naast de algemene Hbo-competenties heeft de opleiding ook beroepsspecifieke competenties gedefinieerd, die van een relatief hoog ambitieniveau zijn. Binnen het eerste leerjaar richten de onderwerpen zich vooral op de primaire agrosector (plantmanagement, diermanagement), met kleinere accenten op het gebied van watermanagement, duurzaam landgebruik, natuurbeheer en groen ondernemen. Vanaf het tweede leerjaar komen het succes van de streek, het landelijk gebied, waterbeheer en het bodemgebruik nadrukkelijk aan de orde, en in het derde leerjaar natuurbeheer. Vanaf het tweede jaar wordt tevens aandacht besteed aan management en


CAH © Certiked

bedrijfseconomische en beleidsaspecten. Onderwerpen rond overheidsbestuur (bestemmingsplannen, waarheidsanalyse) en communicatie zitten wat zwaarder in het derde jaar. In het derde en vierde jaar tenslotte wordt naast de bedrijfsstage en individuele verdiepingsopdracht ook veel aandacht geschonken aan beroepsvaardigheden. De genoemde beroepsprofielen (adviseur, beleidsmedewerker, procesbegeleider) vragen nogal wat geavanceerde gedragscompetenties van de studenten. In de huidige beroepspraktijk zijn gebiedscoördinatoren dikwijls academici omdat voor deze rollen ook een bepaald analytisch-conceptueel niveau wordt vereist. De vraag of een jonge afgestudeerde aan de opleiding plattelandvernieuwing van de CAH inderdaad in staat is om op een goed niveau in de beroepspraktijk als bijvoorbeeld procesbegeleider/procesanimator te functioneren dient zich aan. Echter, de opleiding plattelandsvernieuwing heeft aangetoond voldoende te doen aan het ontwikkelen van de sociale vaardigheden van haar studenten, tot het niveau van startbekwaamheid. De opleiding plattelandsvernieuwing is van een voldoende Hbo-niveau gelet op de resultaten en het niveau van afstudeerders. De kwaliteit van de opleiding plattelandsvernieuwing wordt op diverse niveaus bewaakt. Daarbij valt op dat er een verschil is in het meer abstracte kwaliteitsmanagement en de werkelijke uitvoering. Zo zijn in de kwaliteitsplanningscyclus volgens Deming de verschillende fasen rond PLAN-DO-CHECK meestal goed en voldoende zichtbaar geïmplementeerd, maar ontbreekt de schriftelijke neerslag van de ACT-fase. Door deze missing link kan de indruk ontstaan dat de cyclus niet volledig wordt doorlopen en dat is vanzelfsprekend problematisch. In de praktijk blijken verbeteringen, bijvoorbeeld bij module-evaluaties wel degelijk te worden doorgevoerd. Overigens is het Kwaliteitsmanagement ook druk bezig om alle Aeres-vestigingen, inclusief de CAH over zes jaren INK-gecertificeerd te krijgen. Deze inspanning duidt erop dat men kwaliteit een belangrijk issue vindt. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat ten aanzien van de alle onderwerpen de opleiding plattelandsvernieuwing minimaal een voldoende scoort. Op het gebied van de domeinspecifieke eisen, de goed onderbouwde zelfgekozen inkleuring daarvan, de beroepsgerichtheid van de opleiding, de samenhang en invulling van het programma en de werkvormen op basis van het didactische concept, alsmede de instroom bij de internationale variant is een en ander goed geregeld. Het afstudeerniveau is voldoende Hbo-waardig. De opleiding kent een enthousiast en goed gemotiveerd team dat door de studenten gewaardeerd wordt. De begeleiding van studenten verloopt in een goede sfeer en lijkt - wellicht door de kleinschaligheid - adequaat. Op enkele facetten is desalniettemin verdere verbetering mogelijk ( er is immers geen koe zo bont . ). Zo is het door de opleiding plattelandsvernieuwing geschreven competentieprofiel aan de ambitieuze kant. Dit zou wat realistischer kunnen. Ook kan er in de opleiding in één of twee vakken wat meer geactualiseerd materiaal worden gebruikt. De meetmethode voor module-evaluatie behoeft een kleine verbetering. De structurele bijdrage van het externe werkveld in de opleidingscommissie is een tikje smal, hoe gewaardeerd ook, met het oog op de continuïteit. Het interne kwaliteitsmanagement is voldoende maar zou beter kunnen worden ingebed in de organisatie. Het Certiked visitatieteam is tot slot nog van mening dat de CAH meer actief de boer op zou moeten gaan met een opleiding plattelandsvernieuwing die, bijvoorbeeld in de naamgeving al een beter imago naar de toekomstige Nederlandse student uitstraalt, zoals bijvoorbeeld gebiedsmanagement , of plattelandsmanagement . In elk geval zijn tijdens de visitatie voldoende zaken aangetroffen waarmee de opleiding best met wat meer bombarie mee naar buiten mag treden; men zou dit aan de hand van professionele PR-begeleiding kunnen oppakken.


CAH © Certiked

Overwegende dat de opleiding op de essentiële punten voldoende tot zelfs bovengemiddeld scoort en dat de verbeterpunten duidelijk minder prominent zijn, concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding plattelandsvernieuwing van de Christelijke Agrarische Hogeschool te Dronten als geheel een voldoende beoordeling krijgt. Details hieromtrent leest u in de volgende hoofdstukken.


CAH © Certiked

Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Tabel 2: Bevindingen van het visitatieteam m.b.t. de opleiding Plattelandsvernieuwing, CAH te Dronten. Onderwerp en facet Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen

Beoordeling Voltijdopleiding Internationale variant Voldoende

Voldoende

Goed

Goed

Niveau: Bachelor

Voldoende

Voldoende

Oriëntatie HBO

Voldoende

Voldoende

Programma

Voldoende

Voldoende

Eisen HBO Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma

Goed

Goed

Voldoende

Voldoende

Goed

Goed

Studielast

Voldoende

Voldoende

Instroom

Voldoende

Goed

Duur

Voldoende

Voldoende

Afstemming vormgeving / inhoud

Goed

Goed

Voldoende

Voldoende

Voldoende

Voldoende

Eisen HBO

Voldoende

Voldoende

Kwantiteit personeel

Voldoende

Voldoende

Kwaliteit personeel

Voldoende

Voldoende

Voldoende

Voldoende

Beoordeling en toetsing Inzet van personeel

Voorzieningen Materiële voorzieningen

Goed

Goed

Studiebegeleiding

voldoende

Voldoende

Interne kwaliteitszorg

Voldoende

Voldoende

Evaluatie resultaten

Voldoende

Voldoende

Maatregelen tot verbetering

Voldoende

Voldoende

Betrekken van medewerkers, studenten, alumni

Voldoende

Voldoende

Voldoende

Voldoende

Gerealiseerd niveau

Voldoende

Voldoende

Onderwijsrendement

Voldoende

Voldoende

en beroepenveld Resultaten


CAH © Certiked

1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding Plattelandsvernieuwing aan de CAH te Dronten is een conversie van de aan deze Hogeschool gegeven opleiding Nederlandse Landbouw. In 2002 heeft, in het kader van het project Kern en Profiel, een landelijke werkgroep met vertegenwoordigers van de Agrarische Hogescholen de beroepsprofielen en de opleidingscompetenties opgesteld en middels een enquête door het werkveld laten toetsen. Vervolgens is de opleiding Plattelandsvernieuwing door de gezamenlijke agrarische hogescholen ontwikkeld en zijn de beroepsprofielen en opleidingscompetenties gezamenlijk vastgesteld. Vervolgens is per beroepscompetentie een competentiekaart opgesteld. Per competentiekaart komen de volgende aspecten aan de orde: competentiebeschrijving, context, beheersingsindicatoren, kennis en inzicht, vaardigheden en attitude. Zowel de competentiebeschrijving als de context geven de domeinspecifieke eisen weer. Er is tussen de Haoopleidingen akkoord over 70% van de landelijk opgestelde competenties. Er zijn vervolgens door twee Hao-instellingen vraagtekens geplaatst bij een aantal technische onderdelen (3 competentiekaarten). De CAH is echter van mening dat deze technische onderdelen (onder andere bodemkunde) deel moeten blijven uitmaken van de opleiding vanwege het beroepsprofiel (adviseur). Door verschillen in oriëntaties bestaat er momenteel geen landelijk overleg meer tussen de agrarische hogescholen op het gebied van de plattelandsvernieuwing. Afstemming met het werkveld vindt plaats op diverse niveaus. Externen (wethouders, provinciale medewerkers, agrariërs en Landschapsbeheer) zijn betrokken bij het uitvoeren van onderwijs (bij de afronding van modules, halfjaarstages en het afstudeerproject (colloquium, bedrijfsproject). In de opleidingscommissie heeft een externe zitting waardoor de evaluatie van het onderwijs eveneens een expositie met het werkveld krijgt. De externe blijkt te beschikken over een zeer uitgebreid netwerk in Nederland en Europa. Verder heeft de CAH een kenniskring plattelandsvernieuwing waarin projecten door docenten worden uitgevoerd, zodat ook deze de voeling met het werkveld behouden en steeds kunnen vernieuwen. De kenniskring beheert ook een website (www.platteland.nl) waarvan nu meer dan 2000 personen werkzaam in de vaderlandse plattelandsvernieuwing lid zijn. Er zijn verschillende internationale contacten die de afstemming met buitenlandse vakgenoten mogelijk maken, zoals buitenlandse universiteiten (waarvan de studenten voor de internationale richting dikwijls vandaan komen) alsmede in europees verband uitgevoerde internationale projecten (bijvoorbeeld New Neighbours Economic Animator). De opleidingscommissie heeft bij de evaluatie van cursusjaar 2002-2003 echter wel extra aandacht gevraagd voor internationalisering in het curriculum. Momenteel zitten er internationale aspecten in de module Niet-Westerse Landbouw. Daarnaast gaan voltijdstudenten op internationale stage en excursies. En last but not least zijn er natuurlijk contacten met de studenten uit de internationale richting plattelandsvernieuwing waarmee ze sommige modules gezamenlijk volgen, waardoor interculturele uitwisseling mogelijk wordt. Echter, buitenschools zijn er weinig informele contacten met deze groep.


CAH © Certiked

Verder geeft de CAH aan voornemens te zijn om voor de opleiding een adviesraad in te stellen waarin meerdere externen en pas afgestudeerden zitting hebben. Ook wil men het overleg met collegainstellingen nieuw leven in blazen om bijvoorbeeld de eindkwalificaties van de opleiding beter af te stemmen. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het Certiked visitatieteam is van mening dat de opleiding plattelandsvernieuwing in aansluiting met het beroepenveld een helder beroepsprofiel met een geheel eigen, goed onderbouwde inkleuring heeft ontwikkeld. Daarom wordt dit facet als goed beoordeeld.

1.2 Niveau De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De beroepscompetenties van de opleiding plattelandsvernieuwing sluiten aan bij de algemene internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van Bachelor (zie ook Bijlage 3 en Tabellen 6 en 7). Het aantal afgestudeerden van de voltijdopleiding plattelandsvernieuwing bedraagt momenteel 4 personen. Op basis van de studieresultaten van deze studenten worden geen aanwijzingen gevonden dat de eindkwalificaties van de opleiding plattelandsvernieuwing zouden moeten worden bijgesteld. Er bestaat overigens nog geen Masters-opleiding Plattelandsvernieuwing. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: de opleiding plattelandsvernieuwing heeft vrij ambitieuze beroepscompetenties neergelegd die ruimschoots voldoen aan de eisen die het internationale beroepenveld stelt. Daarom wordt dit aspect als voldoende beoordeeld.

1.3 Oriëntatie HBO De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding heeft het beroepsprofiel zoals eerder aangeduid, nader uitgewerkt in competentiekaarten, die gedetailleerde competentiebeschrijvingen bevatten. Het geheel aan competentiebeschrijvingen dekt alle facetten van het beroepsprofiel af en is daarmee een goede weergave van de eisen die worden gesteld aan een beginnend beroepsbeoefenaar.


CAH © Certiked

De beheersingsindicatoren op de competentiekaarten beschrijven de kwalificaties waaraan een afgestudeerde, en dus een beginnend beroepsbeoefenaar, moet voldoen (zie ook Bijlage 3 en Tabellen 6 en 7). Er hebben nog geen herzieningen plaatsgevonden, omdat de opleiding nog maar kort geleden begonnen is en de samenstelling van de eindkwalificaties ook van recente datum is. Er wordt onderzoek gedaan naar aansluiting van de eindkwalificaties met de beroepspraktijk voor de internationale opleiding. Daarnaast wordt een site onderhouden waarop dit soort gegevens worden uitgewisseld, en waar werk wordt aangeboden aan afgestudeerden. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: op basis van de bevindingen wordt dit aspect als voldoende beoordeeld.

Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam is van mening dat de opleiding plattelandsvernieuwing in voldoende mate tegemoet komt aan de eisen met betrekking tot de doelstelling van de opleiding.


CAH © Certiked

2. Onderwerp: programma 2.1 Eisen HBO Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De CAH maakt onderscheid tussen verschillende soorten modules in de eerste drie jaar van de opleiding: o Basismodules: modules die voor alle opleidingen van belang zijn en dus door alle studenten worden gevolgd o Opleidingsmodules: modules die specifiek zijn voor een opleiding o Profileringmodules: min of meer vrije keuze modules. In de afstudeerfase wordt onderscheid gemaakt tussen: o Vakmodules: in deze modules staat verdieping van de kennis centraal o Functiemodules: modules waarin de training van beroepsvaardigheden centraal staat. In de basismodules komen voornamelijk algemene onderwerpen aan de orde, zoals landbouwkunde, algemene economie, marketing, vreemde talen, geologie, bodemkunde, waterbeheer en bedrijfskunde. Voor deze onderwerpen is degelijke vakliteratuur beschikbaar en die wordt veelal ook gebruikt in de modules. Op intranet is voor de verschillende modules aangegeven welke literatuur wordt gebruikt. Voor opleidingsmodules en vakmodules is het niet altijd mogelijk om vakliteratuur te gebruiken, omdat deze, vanwege de nieuwheid van de opleiding nog maar ten dele beschikbaar is. Voor onderwijsmateriaal zijn docenten dan afhankelijk van door hen zelf samengestelde readers. Er wordt ook gebruik gemaakt van de resultaten van projecten die door de kenniskring plattelandsvernieuwing wordt uitgevoerd. De kwaliteit van het lesmateriaal is naar de mening van de visitatiecommissie in de meeste gevallen voldoende en haakt in op recente ontwikkelingen in het veld. Voor wat betreft de literatuur op het gebied van communicatie en procesvaardigheden is actualisatie zinvol. Hieronder een opsomming van de gebruikte literatuur voor het ontwikkelen van procesvaardigheden: Er is een module/vak/klapper Algemene BeroepsVaardigheden (ABV) ook wel vaardigheidstrainingen genoemd waarin de volgende items aan bod komen: schriftelijk rapporteren, gegevens verzamelen, projectmanagement, gesprekstechnieken, probleemoplossen, vergaderen, teamwork, presenteren, ontwerpen. Ieder item vormt een hoofdstuk en wordt afgesloten met een checklist die gebruikt kan worden door de student zelf, de mede-student of de leraar. Aan de hand van de checklist geven studenten feedback op elkaars functioneren.


CAH © Certiked

Binnen de module/vak RVM (regionaal verandermanagement) wordt gewerkt met de Roos van Leary en de Leercyclus van Kolb als methoden/technieken. Literatuur waar men gebruik van maakt is Leiding geven aan verandering P. Kloosterboer en Omgaan met verandering en Verandering Vormgeven van Jo Krill. Module/vak LBO Loopbaanontwikkeling/zelfmanagement geeft veel aanknopingspunten voor zelfontplooiing en reflectie. Er wordt ingegaan op leercyclus, leercirkels, leerstijlen, zelfkennis/zelfbeeld, enneagrammen etcetera. Kortom, voldoende aanknopingspunten die in de opleiding PV gebruikt kunnen worden om de student op te leiden tot een goede procesbegeleider/facilitator. Binnen de opleidingsmodule PDLB (duurzaam landgebruik) 1e jr, is gekozen voor een brede insteek om de student kennis te laten maken met de brede problematiek van duurzaamheid. Binnen de opleidingsmodule OSVS (Succes van de streek) 2e jr, wordt gebruikt gemaakt van een methodeklapper Inventarisatie van Methoden (participatie, interactie, processen, gebied) . Ook wordt de RAAKS methode apart besproken. Tenslotte maakt men ook gebruik van vakliteratuur om meer zicht te krijgen op de relatie stad-land ( Planning voor stad & land ). Binnen de opleidingsmodule OMOA (Management en organisatieanalyse) 3e jr, wordt gebruik gemaakt van toegepaste organisatiekunde, Thuis, 1999 . Binnen de opleidingsmodule FABM (Functiemodule adviseur/beleidsmanager) 4e jr, wordt gebruik gemaakt van communicatie en innovatie: een inleiding, van Woerkum e.a. 1999 . De internationale component in de opleiding wordt op diverse manieren ingevuld: via gastlessen door buitenlandse docenten, via de kruisbestuiving door de internationale studenten (15% van de studentenpopulatie van de gehele CAH), via betrokkenheid bij verschillende internationale plattelandsvernieuwingsprojecten middels de kenniskring plattelandsvernieuwing welke onder andere ook in het moduleonderwijs wordt ingebracht. Daarnaast kunnen de studenten in het tweede jaar een stage lopen in het buitenland. In het vierde jaar wordt er een excursie van twee weken naar het buitenland georganiseerd. De internationale opleiding INRID is volledig gericht op internationale ontwikkelingen, inclusief twee buitenlandse excursies, waarvan één naar de EU in Brussel. Hierdoor krijgen de studenten belangrijke informatie over internationale ontwikkelingen. De relatie met de beroepspraktijk wordt op diverse manieren onderhouden. Zo zijn externen soms betrokken bij de opzet van modules (LIM/BOM), en zijn opdrachten binnen modules dikwijls gerelateerd aan de beroepspraktijk (bijvoorbeeld Gebiedsanalyse waar de student een regio in Nederland moet analyseren, of een module waarbij de student knelpunten in een Nederlandse gemeente naar keuze in kaart moet brengen en oplossingsrichtingen aandragen). Ook zijn er diverse excursies (bijvoorbeeld naar Tsjechië). Binnen de opleiding plattelandsvernieuwing nemen ook stages en het afstudeerproject, een belangrijke plaats in het curriculum in: tenminste 25% van de studiepunten dient gerealiseerd te zijn door middel van een stage, dus in een externe leeromgeving. Stages vinden plaats in zowel opleidings- als de profileringmodules en er wordt onderscheid gemaakt tussen werkplekleren, waarbij de student tijdens de module één of meerdere dagen per week extern is en stageperiodes, waarbij de student gedurende de hele week extern is. Tabel 3 geeft een overzicht van externe curriculumonderdelen van de opleiding plattelandsvernieuwing (voor studenten met HAVO als vooropleiding). De studenten met VWO als vooropleiding lopen een driejarig programma, met een boerderijstage voorafgaand aan hun CAH opleiding. Studenten met een Mas-vooropleiding hebben veelal vrijstellingen voor de stages in het basisprogramma, en lopen een buitenlandse


CAH © Certiked

profielstage in het tweede jaar. In de afstudeerfase vinden de Halfjaarstage en het Afstudeerproject plaats. Voor de Halfjaarstage is het moduleboek recentelijk volledig herzien en zijn de stageonderdelen opnieuw gedefinieerd met de bijbehorende toetscriteria. Bij de In-company-dagen maken de halfjaarstage-studenten gezamenlijk (groep van 4 studenten) kennis met hun onderlinge stagebedrijven; ze maken op grond daarvan een bedrijfsvergelijking en krijgen zo een indruk van hun beroepsperspectieven. Daarbij evalueren zij voortdurend hun stageproces en voeren diverse zelfmanagementtaken uit (zoals plannen), wat in het licht van competentiegericht leren zinvol is. Er zijn overigens voldoende stagebedrijven beschikbaar (onder andere via de database StageQ). Bij de keuze van een stagebedrijf worden de studenten begeleid door een stagecoördinator maar de studenten leggen hier zelfstandig contact mee en solliciteren op de stageplaats. Er wordt ook een contract afgesloten tussen afstudeerder en de school waarin de student aangeeft welke plattelandsvernieuwing-competenties deze nog gaat ontwikkelen en welke producten er bij de stage zullen worden afgeleverd. Sinds 2000 is het bedrijfsproject en de literatuurstudie geïntegreerd tot een afstudeerproject van 17 studiepunten (individuele verdieping), waarin de student aantoont dat hij in staat is om in een concrete beroepssituatie op een juiste en efficiënte wijze te kunnen handelen. Het karakter van het afstudeerproject is een proeve van bekwaamheid en bij de beoordeling is daarom ook sprake van een externe beoordeling. Bij de opleiding plattelandsvernieuwing heeft het afstudeerproject een relatie met de halfjaarstage. Tabel 3: Externe curriculumonderdelen (1 schooljaar bestaat uit 60 studiepunten). Jaar 1 Praktijkscholen (1 studiepunt) Schoolboerderij (1 studiepunt) Werkplekleren (2 studiepunten) Primaire sector (4 studiepunten) Jaar 2 Werkplekleren (1 studiepunt) Profielstage (6 studiepunten) Jaar 3 Halfjaarstage (30 studiepunten) Jaar 4 Bedrijfsproject (10 studiepunten) Beroepsprofielen als beleidsmedewerker, procesmanager en adviseur stellen hoge eisen aan de sociale en communicatieve vaardigheden van de afgestudeerde. In de praktijk wordt er in de opleiding plattelandsvernieuwing ook inderdaad veel aandacht besteed aan deze beroepsvaardigheden, zie Tabellen 4 en 5. Gedurende de gehele opleiding worden studenten gecoacht in een (studie)loopbaan ontwikkeling (LBO-module). De eerste twee jaar is de kijk naar binnen gericht: wie ben ik; wat kan ik; wat wil ik. Het derde en vierde jaar is de kijk naar buiten: ik weet wie ik ben en wat ik kan en wil en wat kan en wil ik daarmee in mijn toekomstige loopbaan. Dit traject van zelfevaluatie en reflectie is voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden erg belangrijk. Studenten geven van het vak LBO een gemengd beeld. Sommigen zeggen dat het erg zinvol is, anderen zeggen dat het ook wel erg vaak niet doorgaat. Er zijn een beperkt aantal contacturen voor deze module, maar er zit ook wat individuele begeleiding aan vast, en studenten krijgen opdrachten mee. Gedurende de eerste twee jaar worden de algemene beroepsvaardigheden geïnstrueerd in verschillende basismodules (Tabel 4) en verder toegepast in de andere modules. Bijna in iedere module vindt er een beoordeling van een presentatie of een verdediging van een gezamenlijke of individuele opdracht plaats. (N.b. Daarnaast is er dan ook een beoordeling van een individueel schriftelijk examen). Tijdens stages worden de sociale vaardigheden extra getraind door het zelf verwerven en uitvoeren van de stageopdrachten. In het vierde jaar worden diverse specifieke trainingen op het gebied van sociale vaardigheden aangeboden: Resultaatgericht leidinggeven (RGL in module FMTP), Onderhandelen (OND in FMTP), Mediagebruik (MDG in FABM),


CAH © Certiked

Voorlichtingsstrategieën (VLS in FABM) en Interactieve planvorming (IBV in FABM), Final assessment FABM. Studenten plattelandsvernieuwing krijgen aanvullend op de andere CAHstudenten extra trainingen in sociale vaardigheden in de opleidingsspecifieke onderdelen (zie Tabel 5) namelijk opleidingsmodulen: Plant en Dier (OPLDPV), Succes van de Streek (OSVS), Functies landelijk gebied (OFLG), Bestuur en communicatie (OBEC), Training Regionaal verandermanagement (RVM in FMTP), Vakmodule Land en Inrichting(VLIN). Studenten geven aan dat zij door deze trainingen meer zelfkennis krijgen en zich beter bewust worden van hun competenties en verbeterpunten, ook door de feedback die zij elkaar geven. Tabel 4: Sociale vaardigheden training bij de voltijdopleiding plattelandsvernieuwing Algemene beroepsvaardigheid (accent op sociale vaardigheden) Vergaderen

Module Instructie/ beoordeling

Gesprekstechnieken (debatteren)

DMS

Probleem oplossen

DCS

Teamwork

Presenteren

DCS/ bewegingsonderwijs (lo) en LBO DCM

Projectmanagement

DCS

PMN, DMN


CAH © Certiked

Tabel 5: Toepassing van sociale vaardigheden in modules plattelandsvernieuwing (voltijd). Module Aspecten van sociale vaardigheid OPLDPV Interview terreinbeheerder Vergaderen (PGO) OSVS Interviewtechniek Interviewen van actoren in het werkveld Eindpresentatie in de vorm van een verdiepende discussie met de actoren uit het werkveld Theorie: interactieve beleidsvorming OBEC Interviewen van actoren in het werkveld (accent op politieke partijen) Eindpresentatie in de vorm van een verdediging voor de wethouder Theorie: communicatie OLIN Interviewen van actoren in het werkveld (ook buiten Flevoland) Eindpresentatie in de vorm van een verdediging voor een landinrichtingscie met externe deskundigen RVM Sociaal communicatieve bekwaamheden Inleven in de ander Eigen rol afstemmen op de ander Beïnvloeden van weerstanden door eigen gedrag bewust te wijzigen Bij de internationale variant zoeken de studenten ook zelfstandig hun stagebedrijf. Dit mag voor maximaal 50% gekoppeld zijn aan het land waar ze oorspronkelijk vandaan komen, omdat de kennismaking met een andere cultuur juist zo belangrijk is. Ook deze studenten sluiten een contract met de school waarin ze de leerdoelen omschrijven, en dit wordt afgestemd met de personal coach. Verder hebben deze studenten diverse excursies, een praktijkstage en trainingen met betrekking tot het Nederlandse bedrijfsleven. In de module Going Dutch leren ze alles over kopjes koffie, afspraak is afspraak , agendabeheer en vaste eettijden: typisch Nederlandse verworvenheden. Overleg om de opleiding te actualiseren vindt plaats in het programmateam, welke de taak heeft om de onderdelen van de opleiding op elkaar af te laten stemmen en voorstellen voor vernieuwing en aanpassing te doen. Daarnaast is er een opleidingscommissie, met een vertegenwoordiger uit het werkveld, die voorstellen doet voor actualisering van de opleiding en toetsing van de praktijkgerichtheid van de opleiding. In de internationale opleiding is er intern een maandelijks overleg van de opleidingscoördinatoren met Bureau Buitenland en jaarlijks overleg met de betrokken docenten over het programma. Extern is er jaarlijks overleg met internationale partners bij bezoeken aan die universiteiten. Daarnaast is er evaluatie met partners tijdens de International Week. De opleiding bestaat uit een inhoudelijke en een procesmatige component. Beide componenten komen in voldoende mate aan de orde. Studenten krijgen binnen de verschillende vakken ook gericht feedback van hun mede-studenten en docenten op hun procesvaardigheden. Gebruik van video apparatuur als onderdeel van het feedback mechanisme kan worden overwogen. De procesmatige component blijkt specifiek aan de orde te komen in de vakken/modules /klapper Algemene BeroepsVaardigheden (ABV), RVM (regionaal verandermanagement), LBO


CAH © Certiked

Loopbaanontwikkeling/zelfmanagement ), OSVS (Succes van de streek), OMOA (Management en organisatieanalyse) en FABM (Functiemodule adviseur/beleidsmanager). Uit gesprekken met de studenten blijkt dat LBO, ondanks de vele procesmatige aanknopingspunten, minder aandacht krijgt binnen de opleiding. Studenten ervaren het nut van LBO met name in het laatste jaar als men sollicitatiebrieven gaat schrijven en echt gaat kiezen op basis van een beroep na de studie. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: de opleiding plattelandsvernieuwing slaagt er uitstekend in om de beroepspraktijk in de opleiding in te bouwen. Dit aspect wordt dan ook gewaardeerd als 'goed'.

2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De CAH heeft haar onderwijsprogramma geformuleerd op basis van de volgende uitgangspunten: het onderwijs op de CAH is beroepsgericht, studentgericht en doelgericht. Het studieconcept is geënt op de grondslag en de uitgangspunten van de hogeschool. Bij de oprichting is het onderwijs op de CAH ingebed in een pedagogisch model waarin leven, wonen en werken samengaan, en waarin de school zich als christelijk vormingsinstituut opstelt. De campus, de schoolboerderij, het radensysteem en het onderwijs zijn hierin onderling onlosmakelijk verbonden. De CAH heeft op grond van de WHW (Wet Hoger & Wetenschappelijk onderwijs) een opleidingsprogramma opgesplitst in een eenjarige oriënterende, motiverende en selecterende propedeuse van 60 studiepunten en een beroepsgerichte, afrondende hoofdfase, of ingenieursfase van 240 studiepunten. De CAH streeft ernaar om een allround opleiding te bieden met een begin van specialisatie . Om deze reden is de opleiding opgedeeld in een basisprogramma en een afstudeerprogramma: o Het basisprogramma omvat het eerste gedeelte van de opleiding (Propedeuse + Ingenieurs1 fase: één + anderhalf jaar). Het is gericht is op een breed en algemeen scala van beroepsvaardigheden en competenties in combinatie met inzicht in de vele aspecten van plattelandsvernieuwing. Tegelijkertijd krijgen studenten de kans zich te oriënteren en te verbreden in de richting van een aantal specifieke vakgebieden. o Op grond afstudeerprogramma (Ingenieurs-2 fase: anderhalf jaar) geeft de student ruimte om zich te specialiseren: zowel in de richting van vakgerichte verdieping als gericht op specifieke functies. Elke student stelt, op basis van een format, een eigen afstudeerprogramma samen op basis van zijn interesses en verwachtingen en een sterkte/zwakte analyse. Het vierjarige opleidingsprogramma (voor een student met een Havo-vooropleiding) van de voltijdopleiding plattelandvernieuwing wordt weergegeven in Bijlage 1. Bij de driejarige programma s (Mbo- en Vwo-vooropleiding) zijn de onderdelen van jaar 1 en jaar 2 min of meer samengevoegd. Dit gaat voor Mbo-studenten ten koste van het verwerven van agrarische basiskennis (die ze immers meestal al hebben). Vwo-studenten besteden minder tijd aan het opdoen van enkele


CAH © Certiked

algemene beroepsvaardigheden. In de tabel in Bijlage 1 is de relatie tussen de verschillende typen modules en de studiefasen weergegeven. De basismodules behelzen een deel van de opleidingscompetenties en algemene beroepsvaardigheden, welke voor alle opleidingen binnen de CAH belangrijk zijn. Ze worden dan ook door alle studenten gevolgd. Opleidingsspecifieke competenties komen in de opleidingsmodules aan de orde. Deze modules worden in principe alleen door studenten van de betreffende opleiding gevolgd. In het basisprogramma is er ook nog sprake van profileringmodules. Dit zijn modules met vrije onderwerpen die door de studenten gekozen kunnen worden. Het betreffen wel onderwerpen die aansluiten bij de betreffende opleiding. De functie- en vakmodules nemen een tussenpositie in. Voor een deel zijn ze verplicht, omdat essentiële competenties aan de orde komen, en voor een deel betreft het vrije keuze. Door dit modulaire systeem is het aanbod aan studenten per module altijd voldoende, ook in het geval van de kleinere opleiding plattelandsvernieuwing. Ook blijken alle opleidingscompetenties in het curriculum aan de orde te kunnen komen, mits de studenten hierbij de juiste keuzes maken. Door adequate begeleiding gaat dit goed. De Dublin Descriptoren worden in de voltijdopleiding plattelandsvernieuwing eveneens verwerkt (Tabel 6). De Drieslag-didactiek van de CHA is een onderwijsaanpak waarmee de student in 3 slagen het gewenste niveau realiseert, namelijk: o Slag 1: Verwerven, weten en inzien (setting: schoolse theorie) o Slag 2: Trainen en toepassen (setting: praktijksimulatie) o Slag 3: Integreren en demonstreren (setting: bedrijfspraktijk). De slagen 1 en 2 vinden respectievelijk plaats in studiejaar 1 en 2 binnen de basismodules (verplicht voor alle studenten, ongeacht opleidingskeuze). Daarnaast vindt training en toepassing van de Dublin Descriptoren ook uitgebreid in de overige modules plaats, maar minder gestructureerd en daarom zijn die niet in de tabel opgenomen. Voor slag 3, het integreren en demonstreren van de generieke Hbo-kernkwalificaties, zijn in het bijzonder de modules Halfjaarstage, de Functiemodule Hbo-specialist (inclusief Final Assessment) en Afstudeerproject aangewezen. Tijdens de stage in de afstudeerfase voeren de studenten een opdracht op Hboniveau uit in een stagebedrijf. Bij deze stage worden duidelijke contractuele afspraken gemaakt tussen de student en de school over de te ontwikkelen competenties, welke gerelateerd zijn aan de Dublin Descriptoren. Deze opdracht wordt beoordeeld door het stagebedrijf en deze krijgt daartoe richtlijnen van de school mee. Door het vooraf goedkeuren van de bedrijfsopdracht door de school en het stagebedrijf, door contacten tijdens de stage tussen de stagebegeleider van de school met de student (procesbegeleiding), door contacten tussen stagebegeleider en bedrijfsbegeleider tijdens de stage van de student, door de beoordeling van de stage door de bedrijfsbegeleider, en door de eindpresentatie van de bedrijfsopdracht voor de school in aanwezigheid van de bedrijfsbegeleider, wordt de kwaliteit van de stage geborgd en het realiseren van de competenties bewaakt. Bij de individuele verdieping die op de bedrijfsopdracht aansluit en daarin gerelateerd is, wordt de inhoudelijke kant beoordeeld door een vaksenior. Daarnaast wordt uitgebreid aandacht besteed aan het schriftelijke rapporteren en ontvangen de studenten een checklist met elementen betreffende de structuur en het juiste taalgebruik bij de eindrapportage. Overigens is de CAH momenteel bezig met het opzetten van een nieuw competentiegericht curriculum. Bij het ontwerpen van dit nieuwe curriculum staan training, oefening en demonstratie van de Dublin Descriptoren en de beroepscompetenties centraal.


CAH © Certiked

Tabel 6: Overzicht van de plaats van de Dublin Descriptoren in het basisleerplan van de voltijdopleiding plattelandsvernieuwing. Slag 1 (jaar 1)

Slag 2 (jaar 2 en 3)

Dublin Descriptoren

Hbokernkwalificaties

Verwerven, weten en inzien

Trainen en toepassen

1. Kennis en inzicht

1. Brede professionalisering 2. Multidisciplinaire integratie 3. Probleemgericht werken

BOL: arbeidsorganisatie

Bedrijfs- en Profielstages OOP: integraal management Themagerichte Basis- en Opleidingsmodules KIM: analyse

4. Wetenschappelijke toepassing 5. Creativiteit en complexiteit in handelen 6. Methodisch en reflectief denken en handelen 7. Besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid 8. Sociaalcommunicatieve bekwaamheid

DCS: onderzoek & analyse

9. Basiskwalificering voor managementfuncties 10. Transfer en brede inzetbaarheid

2. Toepassen van kennis en inzicht

3. Oordeelsvorming

4. Communicatie

5. Leervaardigheden

Themagerichte Basis- en Opleidingsmodules DCS: probleem oplossen

Slag 3 (jaar 3 en 4) Integreren en demonstreren Halfjaarstage Final Assessment Afstudeerproject Afstudeerproject

OAS: onderzoek & analyse Opleidingsmodules DMS: beleidsontwikkeling DCM: ontwerpen OOP: ontwerpen KIM: gegevensverwerking OAS: onderzoeksplanning

Halfjaarstage Afstudeerproject Afstudeerproject Final Assessment

LBO: Normen en waarden

DMS: duurzaamheid Drieslag-Radenwerk

Afstudeerproject Beroepsethiek

DCS: schriftelijk rapporteren

DMS: presenteren en argumenteren DCM: buitenlandse taal

Halfjaarstage Afstudeerproject

BOL: teamwork

OOP: bedrijfsmanagement Drieslag-Radenwerk Resultaat gericht leiding geven Bedrijfs- en Profielstages DCM: handel en commercie LBO: studiebegeleiding, loopbaanontwikkeling

Halfjaarstage Final Assessment

BOL: projectmanagement

DCS: onderzoek en advies BOL: ondernemen LBO: zelfsturing, loopbaanmanagement, SWOT-analyse

Halfjaarstage Afstudeerproject

Afstudeerproject Final Assessment

Toetsing van het programma van de voltijdopleiding plattelandsvernieuwing aan de doelstellingen vindt op verschillen manieren plaats, namelijk in het programmateam, de opleidingscommissie van de opleiding plattelandsvernieuwing alsmede de Studenten Onderwijs Raad (SOR). Het programmateam, bestaande uit docenten die nauw bij de opzet van de opleiding betrokken zijn, toetst het programma regelmatig aan de doelstellingen en heeft hiervoor de volgende hulpmiddelen voor handen: studieresultaten van de studenten, module-evaluaties van studenten en de gegevens die per module op intranet staan. Als blijkt dat bepaalde doelstellingen te weinig aandacht krijgen, doet het programmateam voorstellen voor wijzigingen in het programma. Een belangrijke taak van de opleidingscommissie is om te beoordelen of met het studieaanbod de gewenste doelstellingen worden gehaald. De SOR raadpleegt de studenten en geeft gevraagd en ongevraagd advies op het onderwijsprogramma en de voorzieningen. Daarnaast komt het onderwijsprogramma dikwijls op de jaarlijkse stafdagen aan de orde. Gezamenlijk met de docenten worden dan evaluaties verricht en voorstellen voor wijzigingen uitgewerkt.


CAH © Certiked

Voor wat betreft de internationale variant zijn er een aantal aanvullende opmerkingen. De instroomeisen, die aan studenten worden gesteld zijn: Minimaal 3 jaar voldoende afgerond wetenschappelijk onderwijs in dezelfde, of een nauw verwante studierichting alsmede een aantoonbaar dossier met studieresultaten. Voldoende beheersing van het Engels als instructiemedium, aantoonbaar door geautoriseerd certificaat of een door de examencommissie georganiseerde conforme IELTS of TOEFL toets. Een voldoende resultaat van een essay en een interview over kennis- en vaardighedenniveau, aantoonbaar door het geschreven werk van de kandidaat en de interviewprotocollen van de examencommissie. Alle kandidaten worden door de examencommissie individueel beoordeeld en er vinden tevens gesprekken plaats binnen de thuisuniversiteit van de betrokkenen, met als doel de wederzijdse erkenning van studiepunten en kwalificaties. Alle bevindingen worden in een dossier vastgelegd, waarna een beoordeling plaatsvindt door de examencommissie. Bij de beoordeling wordt vastgesteld of de kandidaat op grond van voorgaande opleiding en de resultaten van het eigen onderzoek van de commissie toelaatbaar is in de variant. Met deze procedure wordt, naast het theoretische niveau, ook de ontwikkeling van de student volgens de Dublin Descriptoren geborgd. Immers kennis en inzicht (1), de toepassing (2) daarvan, de stand van de communicatie (4) en de leervaardigheden (5) worden vastgesteld. Voor een beoordeling van de oordeelsvorming (3) ontbreekt de tijd, en daaraan wordt dan ook binnen de programma's veel aandacht besteed. In Tabel 7 worden de Dublin Descriptoren voor de internationale variant weergegeven. Instromende internationale studenten hebben tijdens hun 3-jarige universitaire vooropleiding reeds een groot deel van de Dublin Descriptoren gerealiseerd, maar er zijn meestal lacunes op het gebied van de professional skills. Ter aanvulling hiervan voorziet het onderwijsprogramma daarom in trainingen op het gebied van: projectmanagement, groepswerk, presenteren, schriftelijk rapporteren, vergadertechnieken, solliciteren en intercultureel management. Daarnaast is er een intensief, individueel begeleidingstraject, waarbij de studenten worden begeleid in hun eigen ontwikkeling. Tenslotte gaan de studenten drie maanden op stage, waarin alle Dublin Descriptoren aan de orde komen en worden getoetst. Studenten van de internationale richting geven zelf ook aan dat ze verschillende gedragscompetenties leren, zoals self formulated learning objectives , buiding networks , acquisition of new knowledge , en diverse skills rond organiseren, probleem oplossen, presenteren en communicatieve vaardigheden.


CAH © Certiked

Tabel 7: Proces van realisatie van de Dublin Descriptoren in de internationale opleiding INRID. Descriptor 1. Kennis en inzicht

Vastgestelde situatie bij instroom: Descriptor geïntegreerd in: Het kennis- en inzichtniveau van een Alle kennisgerichte modulen. vierdejaars WO student (de normale instroom van de internationale varianten) is hoog, hoger dan voor het eindniveau van een HBO-bachelor student vereist is. De vakdocenten vernieuwen jaarlijks de leerstof en daarbij wordt ook aandacht geschonken aan het up to date houden van de voor het vakgebied geldende recente handboeken. Voor de nieuwste praktische kennis wordt een beroep gedaan op gastdocenten uit het werkveld.

Bron Courseguide.

2. Toepassen kennis en inzicht

Is aanmerkelijk minder ontwikkeld dan voor HBO-bachelor studenten in deze fase verwacht mag worden. Expliciete aandacht hiervoor wordt dan ook gegeven. De studenten zijn verplicht een langer stagetraject te volgen (3 of 6 maanden), waarbij in hun eindverslag zowel blijk moet worden gegeven van probleemoplossend vermogen als een logische opbouw en argumentatie.

De projectcyclus, oefenen met probleemgestuurd onderwijs, simulaties, stages.

Courseguide en stage-verslagen.

3. Oordeelsvorming

De meerderheid van de instromende studenten heeft eerder een BSC examen of een ingenieursgraad behaald aan de eigen universiteit. Onderzoek en de verwerking van zelf verzamelde gegevens op een finaal niveau is aanwezig.

Diverse rapportages en het thesisproject. In dit laatste zijn gegevensverzameling, eigen en controleerbare interpretatie van gegevens, en daarop gebaseerde oordeelsvorming expliciet vereist.

Thesis verslagen en abstracts, mondelinge presentaties van het thesisproject.

4. Communicatie

De aanwezige kennis en vooral vaardigheid op dit gebied bij aanvang van de periode in Nederland is minder dan die van vergelijkbare Nederlandse studenten.

Modulen rondom schriftelijk rapporteren, professioneel Engels, presentatietechnieken onderzoeksmethoden en rapportage worden expliciet aangeboden

Course guide en presentaties.

5. Leervaardigheden

Eindniveau van de HBO student is bij instromende kandidaten al aanwezig.

Check op deze vaardigheden door Handleiding toezicht van zowel een persoonlijke coaching coach als een thesiscoach voor het studenten. thesis project.

Naast deze algemene Hbo-kwalificaties kent de internationale opleidingsvariant voor plattelandsvernieuwing nog een aantal aanvullende persoonsvormende competenties (Tabel 8).


CAH © Certiked

Tabel 8: CAH specifieke persoonsvormende competenties in de internationale opleiding INRD. Persoonlijke competentie 1.

Bewustzijn van en professionele omgang met cultuurverschillen

Kwalificatie binnen de internationale varianten Studenten bezitten op het moment van instromen geen, via onderwijs, aangeboden vaardigheden op dit punt

Geïntegreerd in:

Bron:

Woonsituatie (internationale campus), diverse modulen die aan houding aandacht besteden, persoonlijke coaching.

Toelatingsvoorwaarden, die integratie tussen nationaliteiten dwingend voorschrijven. Modulen: Interculturele Communicatie, Going Dutch, instructie Personal Coaching.

2.

Teamgeest en participatieve beroepsuitoefening

De instromende studenten komen vooral uit een individueel gerichte onderwijscultuur, en zijn vanuit hun onderwijsprogramma niet gewend aan de belangen van groepen te denken.

Vrijwel alle modulen ECTS gids, omschrijving bevatten groepsopdrachten en doelgroep, de opstelling van de student modulebeschrijvingen. binnen de groep wordt daarbij steeds geëvalueerd.

3.

Zelfmanagement gericht op professioneel handelen

De studenten hebben bij instroom nog geen kennis gemaakt met loopbaanontwikkeling en de rol van het individu daarin.

Binnen het coachingstraject wordt veel aandacht gegeven aan de relatie tussen het plannen van eigen activiteiten en professionaliteit, verder zijn er specifiek hierop gerichte modulen in de varianten opgenomen.

Instructie Personal Coaching. Modulen: Self Assessment, Self Directed Study.

Internationale studenten die deelnemen aan het internationale curriculum vinden vooral de praktijkgerichtheid en de link met de realiteit van de cursus een sterk punt. In hun eigen onderwijssysteem is hier dikwijls geen aandacht voor en is de studie vooral theoretisch. Ook is hun eigen houding door de cursus meer open-minded geworden en hebben ze actieve participatie in de lessen op prijs gesteld. Daar staat tegenover dat ze het theoretische niveau van de cursus (te) laag vinden. Ook vinden ze de kwaliteit van sommige docenten matig en in ieder geval minder goed dan hun eigen docenten. Hierbij moet worden aangetekend dat de buitenlandse studenten een universitaire vooropleiding hebben. Ze denken echter wel dat sommige docenten wel meer praktijkervaring hebben dan hun buitenlandse collegae en dat is een aspect dat wordt gewaardeerd. De internationale studenten suggereren dat de open en flexibele houding van Nederlandse docenten een zwaktebod is en op hen minder motiverend werkt: immers in hun eigen land is de docent vaak een gerespecteerde autoriteit die door studenten slechts schoorvoetend en stamelend benaderd wordt en is men gewend aan een op dwang gebaseerd motivatiemechanisme (dit geldt met name voor studenten uit OostEuropa). Ook vinden sommigen dat er wel erg veel teamwork is en dat sommige opdrachten veel efficiënter door individuen kunnen worden gedaan (!). De visitatiecommissie deelt hieromtrent echter de zienswijze van de opleiding, dat de samenwerkingsgerichte en op gelijkheid gebaseerde aanpak van de docenten juist integraal onderdeel uitmaakt van het didactisch concept en dat de studenten in feite kiezen voor de CAH vanwege de effecten van deze aanpak. Dat de studenten in de praktijk 'erg moeten wennen' aan deze handelwijze is geen reden om hem te veranderen.


CAH © Certiked

Alle geïnterviewde studenten zijn overigens tevreden met de culturele uitwisseling, hun verbeterde taalvaardigheid in het Engels en de extra beroepsmogelijkheden die ze door deze cursus in hun eigen land of in een internationale setting ontwikkelen. Juist door deze cursus weten ze veel beter wie ze zijn en wat ze willen: ze zijn echt aan het denken gezet. Ook is hun creativiteit geprikkeld. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: op basis van de hierboven vermelde bevindingen beoordeelt het visitatieteam de relatie tussen de doelstelling van de opleiding en de inhoud van het programma als voldoende.

2.3 Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Door de invoering van programmateams is er een betere samenhang tussen modules gekomen en hebben modulecoördinatoren meer contact met elkaar. Het onderwijsprogramma is duidelijk gericht op integratie van kennis, vaardigheden er waarden, waarbij de specifieke opleidingscompetenties verspreid en gedoseerd door de opleiding aan de orde komen. Per module wordt het niveau voor elke slag uit de Drieslagdidactiek aangegeven, alsmede het instroomniveau. Het abstractieniveau wordt naarmate de studie vordert steeds hoger, het aantal contacturen wordt minder met het stijgen van de jaren, en er wordt steeds een groter beroep gedaan op de zelfstandigheid en zelfsturing van de studenten, conform het didactisch concept. Daardoor ervaren studenten de studie met het stijgen der jaren als steeds zwaarder. De internationale opleiding begint met een introductieperiode, waarin de studenten kennismaken met Nederland, de Nederlandse cultuur, Dronten en de CAH. Vervolgens gaan ze 2 weken naar een praktijkschool waar ze kennismaken met de praktijk van plattelandsvernieuwing in Nederland: het programma is zodanig opgezet dat eerst kennisgemaakt wordt met plattelandsvernieuwing op bedrijfsniveau, zowel in de breedte als in de diepte en daarna op regionaal, landelijk en Europees niveau; van eenvoudig naar complex. Tenslotte gaan de studenten op stage en moeten ze een thesis schrijven, waarbij de integratie van het geleerde aan de orde komt. De CAH besteedt aandacht aan de aansluiting met de vooropleiding van instromende studenten. Structureel kent de CAH aangepaste 3-jarige programma s voor studenten met Vwo of Mboopleiding. Afwijkingen van deze standaard (bijvoorbeeld studenten die afkomstig zijn van een andere Hao-instelling) worden individueel bezien en dan is er sprake van maatwerk. Tevens heeft elke student de mogelijkheid om curriculumonderdelen bij andere hogescholen uit te voeren, zowel in Nederland als in het buitenland. Hoewel reis- en verblijfskosten en roostering van deze activiteiten soms een handicap kunnen zijn, wordt hier in de praktijk regelmatig gebruik van gemaakt. Daarnaast stimuleert de CAH de actieve student die wil deelnemen aan commissies en raden, onder andere door waardering met maximaal 6 studiepunten als invulling van een profileringmodule. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: de samenhang van het programma wordt als goed beoordeeld. De opbouw van het programma is goed geënt op het didactisch concept. Er zijn weliswaar weinig voltijdsstudenten maar de CAH heeft voldoende diversiteit in onderwijsaanbod om de continuïteit


CAH © Certiked

te garanderen. Zonder concessies te doen aan de kwaliteit van de opleiding biedt men voor elk wat wils .

2.4 Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De studeerbaarheid van de opleiding plattelandsvernieuwing wordt gestimuleerd door onder andere een viertal aspecten. 1. Het onderwijsconcept, waarbij een deel van de studiebelasting in de vorm van projecten, werkstukken en opdrachten, tijdens de periode al wordt afgerond. 2. Onderwijsperioden van tien weken, afgesloten met een examenweek die wordt voorafgegaan door een lesvrije week. Herkansing is direct in de volgende periode mogelijk. 3. Drempels in de studie die waarborgen dat de student voldoende kennis en vaardigheden bezit om de volgende studiefase in te gaan en dat de studieachterstanden weggewerkt worden. Dit is geregeld in het examenreglement. 4. Het aanbieden van verschillende leerroutes voor studenten met verschillende vooropleidingen. Over het algemeen worden de leerroutes nu inderdaad door de studenten gevolgd, hoewel bij de eerste lichting enkele studenten zaten met een behoorlijke studievertraging. Dit kwam deels door het feit dat er nog wat ervaring met de nieuwe opleiding moest worden opgedaan (studenten waren daardoor ook wel proefkonijn ), maar er waren ook wel studenten met zoveel Sturm und Drang dat zij veel nevenschoolse activiteiten hadden waardoor ook minder tijd aan de studie werd besteed dan noodzakelijk was. Overigens doen studenten met dergelijke activiteiten wel nuttige ervaring op. Bij de eenjarige internationale variant, is er sprake van een voorgeschreven leerroute die door alle studenten wordt gevolgd. De studenten kunnen voor alle informatie over jaarrooster, gedetailleerd examenrooster, herkansingsmogelijkheden, procedures voor inschrijving etcetera het intranet raadplegen. Door zorg van Bureau Onderwijs worden aan de studenten mails gestuurd met reminders voor deadlines van inschrijvingen, de beschikbaarheid van examenroosters op het intranet en dergelijke. Daarnaast maken de moduleteams per module een rooster, waarin alle data nauwkeurig zijn aangegeven. In het examenreglement wordt uitgebreid ingegaan op alle procedures. Het programma is opgebouwd uit modulen waarvan de omvang in het algemeen 168 studiebelastinguren (6 studiepunten) is. Voor alle onderdelen van elke module zijn de studiebelastinguren geëxpliciteerd. In een onderwijsperiode van tien weken werkt de student aan twee modulen. Opzet en planning van de modulen gaan uit van 40 klokuren werken per week. Bij elke module-evaluatie wordt gevraagd naar de ervaren studielast van de module. Als algemeen beeld komt uit deze evaluaties naar voren dat studenten moeite hebben met het halen van de studiebelastingnorm. Zo beoordelen zij een module, waarvan via controlemeting vastgesteld kan worden dat de studiebelasting volgens de norm is, als te zwaar. Een studiebelasting van 60% tot 70% van de norm beoordelen zij als goed. Dit komt overeen met landelijke resultaten. Studenten geven echter aan dat


CAH © Certiked

men er bij het invullen van de module-evaluaties wel eens met de pet naar gooit, omdat de evaluatieformulieren worden ingevuld direct na het doen van de toets, wanneer het terrasje en biertje lokt! Bovendien geven studenten aan dat ze zichzelf nauwelijks in staat achten om achteraf de werkelijk bestede studie-uren per module aan te geven. Daarnaast wordt in het onderdeel Loopbaan Ontwikkeling (LBO) in persoonlijke en klassikale gesprekken met de mentor gelegenheid geboden modules te evalueren. Voltijdstudenten noemen het rooster onevenwichtig en zeggen dat de studielast slecht wordt gespreid, maar ze geven daarbij ook aan dat er door de opleiding aan wordt gewerkt om dit te verbeteren. De studielast uit zich met name in de grote hoeveelheid werk en minder in de moeilijkheidsgraad. Ook zouden sommige studenten meer hulp willen hebben bij het vinden van een stageplaats hoewel ze anderzijds beseffen dat het didactisch concept juist in de latere studiejaren vraagt om meer eigen initiatief en zelfgestuurd leren. De zomerstages zijn voor de studenten plattelandsvernieuwing soms onhandig: hun stagebedrijven zijn geen agrarische bedrijven die de zomer lang doorwerken, maar juist gemeentes en provincies, en die hebben in de zomermaanden juist minder capaciteit beschikbaar voor de begeleiding van studenten. Uitvallers gaan langs verschillende personen om zaken te bespreken en te regelen. Uiteraard eerst hun mentor en vervolgens langs de functionarissen die te maken hebben met huisvesting en financiën. Tenslotte hebben ze een gesprek met het hoofd van bureau onderwijs. In dat gesprek wordt nagegaan wat de redenen voor vertrek zijn en of de school dit had kunnen voorkomen. Van elk gesprek wordt een verslag gemaakt en in het uitschrijfdossier opgenomen. Jaarlijks wordt er verslag gedaan van alle exitgesprekken in het Managementteam Onderwijs en Uitvoering. Overigens kent de voltijdopleiding plattelandsvernieuwing tot dusver nog geen uitvallers. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: de studielast is voldoende. De meetmethode van de moduleevaluaties is echter niet adequaat en behoeft verbetering.

2.5 Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De CAH biedt, afhankelijk van de vooropleiding verschillende leerroutes aan, die op de vooropleiding aansluiten. Ook is in de propedeuseprogramma s een module opgenomen waarin verschillen in vooropleiding weggewerkt kunnen worden, de zogenaamde schakelmodule. De instromende student heeft voor de voltijdopleiding plattelandsvernieuwing één van de volgende diploma s nodig: HAVO of VWO MBO (kf of niveau 4), bijvoorbeeld MAO of MTS Vergelijkbaar diploma.


CAH © Certiked

Voor studenten met de juiste vooropleiding bestaat de mogelijkheid om, via een vrijstelling van 60 studiepunten, in 3 jaar af te studeren. Voor deze studenten worden door de examencommissie vrijstellingen verleend, die tot een driejarig studieprogramma leiden. Dit geldt voor studenten met: een Vwo-vooropleiding met het profiel natuur & gezondheid. Voor andere profielen zijn er aangepaste programma s mogelijk een verwante Mao-vooropleiding, diploma kaderfunctionaris of niveau 4 met doorstroomcertificaten wiskunde (nbca), scheikunde (ndca), Nederlands (mbca) en Engels (mcca of mcda). De instroomeisen worden voldoende bekend gemaakt door vermelding daarvan in brochures, door deelname aan de belangrijkste onderwijsbeurzen in Nederland en door, op uitnodiging van instellingen die vooropleidingen verzorgen, aanwezigheid op voorlichtingsmarkten. Natuurlijk spelen ook de eigen voorlichtingsdagen en de meeloopdagen van de CAH een belangrijke rol in de voorlichting. Daarnaast is er voor aankomende studenten de mogelijkheid om een aanmeldingsgesprek te voeren. De instroomeisen van de internationale variant zijn helder gedefinieerd in de acquisitiefolder: de kandidaten dienen te beschikken over een relevante vooropleiding en dit wordt gecheckt tijdens de toelatingsprocedure. Bij niet voldoen aan de eisen wordt de toelatingsprocedure afgerond met formeel besluit van de examencommissie over de toelating. Het niveau van de partnerinstituten is in deze belangrijk. Bij afwijkingen van de formele regels beslist de sectormanager Internationale Opleidingen over de toelating. Bij twijfel volgt een aanvullende opdracht. Er worden geen initiële vrijstellingen verleend. Er wordt onder studenten onderzoek gedaan naar de instroommoeilijkheden. Propedeuseresultaten van studenten worden jaarlijks gecommuniceerd met instellingen die verantwoordelijk waren voor de vooropleiding van de studenten. Instroommoeilijkheden kunnen hierbij aangepakt worden. Daarnaast is de CAH bezig met het opzetten van een uitgebreide database van scholieren die op één of andere wijze contact met de school hebben gehad en (nog) niet aan de CAH zijn gaan studeren. Als de database op orde is, zal er onderzoek onder de studenten worden gedaan om mogelijke instroommoeilijkheden op te sporen. Bij de internationale variant speelt de personal coach een belangrijke rol bij het opsporen van eventuele instroommoeilijkheden, naast het officiële intakegesprek. Deze houdt ook eventuele uitvallers in de gaten. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De instroom van de internationale variant is goed. De opleidingsstaf stopt veel energie in de werving van internationale studenten en dit verdient zeker waardering. De instroom van de voltijdvariant is, hoewel mager, wel voldoende. De voltijdopleiding verdient meer studenten.

2.6 Duur De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: In Tabel 9 wordt een overzicht van het aantal studiepunten per module gegeven. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de opleiding aan de formele eisen voldoet.


CAH © Certiked

Tabel 9: Aantal studiepunten per module. Periode

1e jaar Module code ECTS 1 PPMN of PDMN OSMPV 2 BDCS PDLB

2e jaar Module code ECTS 6 BDMS OSVS 6 6 OFLG 6 PDLB

3 BBOL OPLDPV 4 BBOL PANB LBO1 5 PPS1K

6 6 6 6 6 6

SOM

Profiel 3 Functie specialisatie Vak Modules

60

BKIML OBMB OBMNPV LBO2 Profiel 3* PPS2K

6 6 6 6

3e jaar Module code ECTS BOASa BOOPa OMOA BOASb BOOPb OBEC LBO3

6 6 6 6 6 BHJS 6 60

4e jaar Module code ECTS 3 FMTB 6 3 6 3 Functie specialisatie*6 3 6 6 Vak modules* 18 12 Afstudeerproject 18 30

60

60

240

PPAN of PVOK of PWLB of PMKB of PTNT of PPAG of PANB of PBLP of PCBW Adviseur/beleidsmanager of Ondernemer/General Manager BON of AGT of LBZ of RUG of GIS BIT of TMR of BOW of BEF

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: de studieduur is voldoende.

2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Eind negentiger jaren heeft de CAH een didactisch concept: de Drieslagdidactiek voor alle opleidingsvarianten, geformuleerd. De door de CAH voorgenomen overgang naar een competentiegericht curriculum (voorbereidingen reeds in gang gezet) zal vermoedelijk gaan leiden tot een aanpassing van het didactisch concept. De kern van dit concept is: Van zelfstandig (samen)werken naar zelfverantwoordelijk leren, ook wel kort aangeduid als: geleid-begeleidzelfstandig en het wordt hieronder kort toegelicht. Vanuit deze didactiek gedacht maken de studenten een proces door, waarin ze uiteindelijk komen tot zelfverantwoordelijk leren. In dit proces kunnen de volgende stappen worden onderscheiden: zelfstandig (samen)werken zelfstandig leren zelfverantwoordelijk leren.


CAH © Certiked

Bij zelfstandig (samen)werken worden de leerdoelen, de leerwerkstrategie en de leeractiviteiten door de docent bepaald. Ook is de docent degene die feedback geeft en resultaten meet. De studenten voeren, hetzij individueel, hetzij in groepsverband, opdrachten uit. De docent voert de regie in een vrij duidelijk op de theorie georiënteerde leeromgeving. De leerdoelen zijn weliswaar in eerste instantie gericht op het verwerven van kennis, maar gaandeweg wordt wel een beroep gedaan op vaardigheden als samenwerken, taken verdelen, een planning maken en vergaderen. De docent is echter degene die het werkproces controleert en waar nodig bijstuurt. Zelfstandig leren kenmerkt zich door een aanpak waarbij de studenten, hetzij individueel hetzij in groepsverband, zelf gaan bepalen welke leerstrategie ze zullen volgen. Ze kiezen een manier van leren en nemen zelf regelmatig beslissingen omtrent tijd en plaats van leren. De leerdoelen zijn duidelijker gericht op het oefenen en toepassen van vaardigheden waarover in een eerder stadium instructie werd gegeven. Daarnaast wordt aanwezige theoretische kennis verbreed. In deze fase is sprake van een gemengde regie : docent en student hebben beide invloed op inhoud en verloop van het leerproces. Het leerproces wordt meer extern gericht: er wordt geoefend in praktijkgerichte situaties / simulaties. Zelfverantwoordelijk leren geeft studenten verantwoordelijkheid voor alle componenten van het leerproces, van het stellen van doelen tot het meten van resultaten. De docent geeft nog wel aan wat het globale einddoel van een module is, maar geeft de verdere regie over aan de studenten. De docent blijft echter wel degene die uiteindelijk bepaalt of het resultaat voldoet aan gestelde eisen; immers, de school is en blijft verantwoordelijk voor het afgeven van het diploma dat een bepaald niveau garandeert. Het didactisch concept is volledig verwerkt in het onderwijs aan de CAH. Ook de modulen, ontwikkeld door de docenten in moduleteams en bijgehouden door de modulecoördinator kennen een indeling op basis van het didactisch concept. Het didactisch concept wordt specifiek uitgelegd tijdens introductie module Going Dutch voor het internationale curriculum. In het begin van de opleiding zijn er meer functiemodules, en later vakmodules. De totale cursusduur is 14 maanden. Naar verwachting zal de door CAH voorgenomen overgang naar een competentiegericht curriculum leiden tot een aanpassing van het didactisch concept. De praktijkgerichtheid van het onderwijs wordt teruggevonden in de praktische cases tijdens het moduleonderwijs, werkplekleren en stages in ieder studiejaar. Bij de verschillende modules worden diverse werkvormen aangeboden. Studenten worden door middel van werkcolleges, practica en verwerkingsopdrachten bij elke module gestimuleerd om actief in het onderwijs te participeren. Voor de internationale variant geldt dat de studenten, die gewend zijn aan een meer passieve kennisverwerving, juist extra actief worden gestimuleerd. Bij het groepswerk wordt ook veel aandacht besteed aan communicatie en teamwork. Ook zijn er veel structurele bespreekmomenten met respectievelijk de opleidingscoördinator (voltijdopleiding) en personal coach (internationaal curriculum). Beoordeling door het Certiked visitatieteam: dit aspect wordt als goed beoordeeld. Een sterk punt is dat het didactisch concept zo goed in de opleiding is geïnternaliseerd dat alle geïnterviewde actoren (docenten, studenten, externen en management) dit kennen en op een gelijke manier uitdragen.


CAH © Certiked

2.8 Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De voltijdopleiding plattelandsvernieuwing kent vier, in grootte gelijke, onderwijsperioden per schooljaar. Elke periode wordt afgesloten met een examenweek die wordt voorafgegaan door een lesvrije week. De examenperiode is erg intensief indien een student ook voor veel herkansingen heeft ingetekend, maar voor reguliere examens evenwichtig. Overeenkomstig het examenreglement hebben de studenten na elke periode een examenweek waarin reguliere examens en herkansingen van de voorgaande periode worden aangeboden. Bij examens worden overwegend open vragen gesteld waardoor diepgang, complexiteit en zwaarte makkelijker kunnen variëren. Tenzij anders aangegeven wordt de gehele stof geëxamineerd. Veel examens refereren aan de praktijksituatie of benutten zelfs een inleidende casus of artikel op grond waarvan de vragen moeten worden beantwoord. De internationale variant heeft, naast de stage en de thesis, een drietal examenperioden (januari, april, september). Toetsing vindt plaats op examens, tijdens presentaties, in rapportages, bij opdrachten, stages en de thesis. De visitatiecommissie van Certiked heeft verschillende examens inclusief beoordeling bekeken (onder andere Functies Landelijk Gebied FLG (26-1-2005, 2e jaar), Formele bestuurlijke processen en organisatie overheid, (12-1-2004, 1e jaar), Agrarisch natuurbeheer (26-62005, 1e jaar) en De Consultant (13-4-2005, 1e jaar) en is daarbij tot de conclusie gekomen dat de open vragen netjes zijn beoordeeld, dat er helderheid is over de puntentoekenning en dat de becijfering in orde is. De examenreglementen zijn voor de dagopleiding en de internationale opleidingen verschillend. Het reglement voor de internationale opleidingen is Engelstalig. Deze reglementen zijn geaccordeerd door de Studenten Onderwijsraad en de Opleidingscommissie plattelandsvernieuwing. Ook toetsingsprocedures worden daarin behandeld (termijnen, bijzonderheden, enzovoort). In het examenreglement wordt de beoordeling van toetsen geborgd. Ook de mogelijkheid tot inzagerecht en herbeoordeling (second opinion) worden behandeld. Het vier-ogen principe komt eerder tot zijn recht in modulen, waarbij docenten met dezelfde expertise bij het zelfde onderwerp zijn betrokken. De stages in het vierde jaar worden inhoudelijk door het stagebedrijf beoordeeld en procesmatig door de school. Voorafgaand aan de stage worden met de student twee contracten gesloten, namelijk vanuit het stagebedrijf en vanuit de school, waarin onder andere wordt aangegeven welke producten de student zal opleveren en aan welke competenties gewerkt zal worden. De bedrijfsopdracht moet vantevoren worden goedgekeurd. Tijdens de stage zijn er nog enkele contacten tussen de student en de stagebegeleider vanuit de school. Bij de afronding vindt een presentatie plaats van de resultaten, en deze wordt inhoudelijk door het bedrijf beoordeeld, en als er geen probleem ten aanzien van geheimhouding is ook door de school. Door deze werkwijze wordt de kwaliteit van de stage voldoende geborgd. De individuele verdieping wordt inhoudelijk door een vaksenior getoetst. Bij beide toetsingsvormen wordt een checklist (onder andere checklist schriftelijk rapporteren), welke op intranet beschikbaar wordt gesteld, gebruikt. In de module-evaluaties is ook ruimte voor evaluatie van de toetsing. Tevens is toetsing een onderwerp dat tijdens de afstemmings- en examenvergaderingen aan de orde komt. Voor de


CAH © Certiked

internationale variant vindt evaluatie met de betrokken docenten plaats in de examencommissie. Met de studenten vindt geen echte evaluatie plaats. De studenten hebben wel er recht van inzage en bespreking van het examen. Binnen het didactisch concept zou het vak/module LBO meer aandacht kunnen krijgen omdat hier specifiek gesproken wordt over leercyclus, leercirkels, leerstijlen, zelfkennis/zelfbeeld, enneagrammen etcetera. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Op basis van de hierboven gemelde bevindingen, wordt dit aspect als voldoende beoordeeld.

Beoordeling van het onderwerp Programma Het visitatieteam beoordeelt de aspecten rond het opleidingsprogramma van de opleiding plattelandsvernieuwing als voldoende. Sterkere punten zijn de relaties met het beroepenveld tijdens de opleiding, de samenhang van het programma, de (bewaking van de kwaliteit van de) instroom bij de internationale cursus en de goede incorporatie van het didactische concept. Verbeterpunten zitten in het herformuleren van de beroepscompetenties tot een realistischer niveau, en de instroom bij de voltijdopleiding.


CAH © Certiked

3. Onderwerp: inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Docenten leggen op verschillende manieren de link met de beroepspraktijk. Een deel van de docenten komt uit de praktijk, voert ook nog projecten uit en brengt het eigen netwerk in. Daarnaast bezoeken de docenten studenten die op stage zijn op hun stageadres en hebben daarin ook contact met de functionarissen van het stagebiedend bedrijf. Ook worden in diverse modulen casussen aangeleverd door het beroepenveld en verzorgen gastdocenten (provinciale en gemeentelijke ambtenaren, agrariërs, adviseurs, bankmedewerkers) delen van de opleiding. De opleiding heeft enkele structurele overeenkomsten met externen gesloten (Eemlandhoeve en de Coöperatie Stadteland, PPO), waardoor directe inbreng vanuit het beroepenveld is gewaarborgd. De suggesties en inbreng van de externe deskundige uit de opleidingscommissie worden voldoende benut. Tenslotte wordt het beroepenveld bij de afronding van afstudeeropdrachten en stages betrokken. Dat de praktijktoepassing bij de studenten hoog gewaardeerd wordt blijkt uit diverse evaluaties, bijvoorbeeld met de opleidingscoördinator van de opleiding plattelandsvernieuwing, die lid is van het programmateam. Daarnaast kan de student hierover feedback geven bij zijn mentor, het moduleteam bij onderwijsmodulen, bij de In Company-coach bij de halfjaarstage en bij de teamsenior in het geval van de afstudeeropdracht. Modulen worden structureel geëvalueerd, en voor de stages dient een student een verslag te schrijven inclusief een zelfevaluatie. Daarin wordt tevens door de student aangegeven hoe de praktijkervaring is ervaren en welke meerwaarde deze had voor de student. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: het bij de opleiding plattelandsvernieuwing betrokken personeel legt voldoende relatie met het beroepenveld en de opleiding heeft op diverse manieren relaties met het beroepenveld. Dit aspect wordt daarom als voldoende beoordeeld.


CAH © Certiked

3.2 Kwantiteit personeel Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De berekening van het benodigd aantal Onderwijzend Personeel (OP) geschiedt op de CAH aan de hand van de Leraren Urenberekening (LUB). Hierin is zeer nauwkeurig aangegeven hoeveel taakuren in de diverse sectoren dienen te worden uitgevoerd. Zo is in het voorjaar bekend welke onder- of boventalligheid is te verwachten voor het komende hogeschooljaar. Taaktoedeling naar de individuele docent wordt verricht door de vakgroepmanager. Daarbij wordt gebruikgemaakt van het Registratie Uren Systeem (REUS), dat is gekoppeld aan de LUB. Zo wordt in de planning al exact duidelijk waar de boven- en ondertalligheid uit de LUB zijn beslag krijgt, tegelijk wordt duidelijk welke expertise over- en ondervertegenwoordigd is. Zo kan aanvullende actie worden ondernomen: het verwerven van extra taken bij boventalligheid en het aantrekken van nieuw personeel in de juiste aantallen en van de juiste kwaliteit bij ondertalligheid. Inmiddels beschikt de opleiding over voldoende personeel. De afgelopen jaren is er steeds sprake geweest van groei van het aantal studenten, mede door de instroom van buitenlandse studenten. Daardoor was er jaarlijks sprake van ondertalligheid. De collegae die vervolgens werden aangetrokken, kwamen doorgaans pas met enige vertraging in dienst (sollicitatieprocedure), waardoor telkens tenminste voor enige maanden ondertalligheid bleef bestaan. Dit heeft geleid tot overwerk bij het zittende personeel. Ondertussen groeide de organisatie verder en was er ten tijde van de nieuwe jaarplanning opnieuw ondertalligheid. Afhankelijk van de planning voor 2005-2006 zou er nu voldoende personeel moeten zijn om alle taken zonder overuren uit te kunnen voeren. Voor beginnende docenten is de werklast wel hoog vanwege het inwerktraject. Maar na het eerste jaar gaat het al beter en kost het voorbereiden van de lessen en het bijhouden van de vakliteratuur al minder extra tijd. Kortdurende uitval (tot 2 weken) wordt binnen het moduleteam geregeld, bijvoorbeeld door het onderling verschuiven van lessen. Voor langduriger uitval wordt vervanging gezocht binnen het team in groter verband (vakgroep) of door inzet van externen. Met ingang van hogeschooljaar 2004-2005 zijn er lesvrije weken aan het einde van elke lesperiode welke inhaalmogelijkheden verder vereenvoudigen. Binnen de vakgroep is expertise zoveel mogelijk afgedekt door tenminste twee personen, zodat uitval ook binnen de vakgroep als geheel kan worden opgevangen. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. De centrale rol van een enkele docent binnen enkele opleidingsmodules lijkt voor de opleiding overigens wel wat kwetsbaar.


CAH © Certiked

3.3 Kwaliteit personeel Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Docenten dienen minimaal een relevante Hbo-opleiding (of academische vorming) te hebben afgerond en te beschikken over voldoende aantoonbare didactische vaardigheden. Zij dienen goed te kunnen inspelen op de verschillende leerstijlen van de studenten. Zonodig dienen ze de cursus didactische bekwaamheid die opleidt tot een 1e graads onderwijsbevoegdheid aan de STOASHogeschool te Dronten te volgen. Bij deze opleiding (640 uur) krijgt het competentiegerichte onderwijs een belangrijke nadruk. Voor de taakuitvoering gelden de onderwijskundige aanwijzingen op basis van de Drieslagdidactiek van het CAH-onderwijs. Meer specifiek zijn ook didactische aanwijzigingen en organisatorische details opgenomen in de modulebeschrijvingen. Het personeel is ingedeeld in vier vakgroepen (Informatie, Communicatie en Natuurwetenschappen; Economie en Bedrijfskunde; Plantenteelt, Bodemkunde en Tuinbouw; Veehouderij) die worden aangestuurd door een vakgroepmanager. De vakgroepmanager voert jaarlijks functionerings- en beoordelingsgesprekken met de docenten volgens een bepaald format welke te zien is op het intranet. Het personeel wordt door de studenten beoordeeld middels een docentevaluatie. Deze wordt als input gebruikt bij de beoordelingsgesprekken. Als er sprake is van punten van aandacht, dan worden er verbetertrajecten afgesproken. In het aanbod van het onderwijs wordt veel gevarieerd in de didactische werkvormen. Zo nemen werkvormen als probleemgestuurd onderwijs (PGO), projectonderwijs en diverse practica een prominente rol in. Ook het individueel en in groepen werken aan opdrachten draagt bij tot actieve participatie van de student. In de modulebeschrijvingen is aangegeven welke didactische aanpak voor hoeveel procent is toegepast. Tevens kunnen daar andere onderwijskundige achtergronden worden teruggevonden. De docenten van de CAH zijn gemakkelijk toegankelijk voor studenten en goed bereikbaar voor vragen. Er is een speciale training studiebegeleiding voor studenten die problemen hebben met het studeren. De school is gecertificeerd voor studeren met een handicap. De studenten worden regelmatig op de hoogte gebracht van de studiebeperkingen en handicaps, waarmee ze in hun klassen te maken kunnen krijgen. Docenten krijgen de mogelijkheid om zichzelf bij te scholen, maar het initiatief daartoe gaat vaak uit van henzelf. Docenten kunnen naar symposia gaan of participeren in buitenlandse projecten. Het voltallige docentencorps krijgt training in competentiegericht onderwijs, en sommigen volgen vanaf dit cursusjaar- de opleiding tot assessor (examinator).


CAH © Certiked

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: het onderwijsteam van de opleiding plattelandsvernieuwing bestaat uit capabele en gemotiveerde personen. Allen zijn ook betrokken bij de competentiegerichte omslag, onder andere via een bijscholingscursus. Daarom wordt dit aspect als voldoende beoordeeld.

Beoordeling van het onderwerp Inzet van personeel : Het visitatieteam beoordeeld het onderwerp personeel als voldoende.


CAH © Certiked

4. Onderwerp: voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De CAH beschikt over diverse computerruimten voor studenten met netwerk en internet beschikbaarheid op de campus, een draadloos WiFi-netwerk in de omgeving van de aula en open leercentra en een aantrekkelijk notebookproject (draadloos) voor studenten, een mediatheek, eigen schoolbedrijven (onder meer de techniekhal, de schoolboerderij, het Coöperatief Veredelings en Demonstratie Bedrijf en het Paardencentrum te Oenkerk). Voor het ontvangen van grotere aantallen studenten uit het buitenland ten behoeve van het internationale curriculum was een groot aantal aanpassingen nodig om de hogeschool internationaal toegankelijk te maken; speciaal gebouwde huisvesting, mediatheekmateriaal, een speciaal begeleidingsbureau voor internationale studenten, etcetera. Verder wordt door de instelling een internationaal beurzenprogramma in stand gehouden. De huisvesting is ooit ontworpen naar de didactische inzichten van eind jaren zestig, maar voldoet nog redelijk. Voor de door de CAH geambieerde omslag naar competentiegericht onderwijs vereist op termijn een nadenken over de toekomst en inrichting van het huidige gebouw. Op het hoogste niveau worden nu nieuwe huisvestingsplannen ontwikkeld met renovatie en sloop en vervanging daaronder begrepen. Een internationale campus voor 300 studenten is op het terrein van de hogeschool gesticht in 2002. Deze vorm draagt bij aan de leerdoelen van de opleiding, door interculturele communicatie te stimuleren. Studentenevaluaties over de voorzieningen vinden plaats bij module-evaluaties en in structurele overlegconstructies als de Studenten Onderwijsraad (SOR), de Campusraad, maar ook in speciaal daarvoor ontworpen (online) enquêtes zoals recent de enquête van Bureau Kwaliteitszorg omtrent de tevredenheid over het servicecentrum en de reproductieafdeling onder studenten en docenten. Voor de internationale student is er een wekelijks spreekuur voor woonzaken bij het Bureau Buitenland. Daarnaast is er regulier overleg met bewoners via House Captains structuur (studentenvertegenwoordigers voor wonen en sociale activiteiten). De schoolboerderij, een traditioneel primair agrarisch gemengd bedrijf, kent vele facetten die de interesse van studenten plattelandsvernieuwing kunnen opwekken, zoals biologisch-dynamische landbouwproductiemethoden versus intensieve landbouwproductiemethoden, een veehouderij inclusief fokbedrijf, windmolens voor energieopwekking, een installatie voor waterbeheer, een plattelandswinkeltje etcetera. Aangrenzend aan de schoolboerderij worden een paardencentrum en een zorgboerderij gerealiseerd, twee uitstekende voorbeelden van Plattelandsvernieuwing.


CAH © Certiked

Er zijn verschillende computerruimtes die beschikbaar zijn voor de studenten, en de computers zijn van een goede kwaliteit. Er is video-opname apparatuur aanwezig, beamers, scan-faciliteiten en filmapparatuur. Er is uitgebreide software voor GIS aanwezig, echter geen software voor CAD. De school biedt de mogelijkheid om een laptop via de school te kopen (voor eerstejaars). Voor deze laptops is in het hele gebouw en op de campus een draadloos netwerk aanwezig. De school beschikt over een uitgebreide mediatheek met een ruime hoeveelheid handboeken die de studenten kunnen lenen. De kwaliteit van aanwezige actuele tijdschriften op het gebied van plattelandsvernieuwing is adequaat. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: in overweging nemende dat de materiele voorzieningen voldoende zijn en dat er op de schoolboerderij zelfs een aantal aansprekende voorbeelden te zien zijn van plattelandsvernieuwing, beoordeelt de commissie dit punt als goed .

4.2 Studiebegeleiding en informatievoorziening De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening sluiten aan bij de behoefte van studenten. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Het studiebegeleidingtraject is ondermeer afgestemd op onderscheid naar aard van de opleiding; mentoren in de dagopleiding en personal coaches in de internationale opleiding. Daarnaast is er nog een veelheid aan specifieke begeleiders bij het afstuderen en de stages, maar ook aansluitend bij specifieke persoonlijke eigenschappen. Zo zijn er speciale begeleidingstrajecten voor studenten met dyslexie of met een andere handicap en worden tests aangeboden die motivatie en studievaardigheid meten. Het gehele programma van Loopbaanontwikkeling (LBO) biedt een doorgaande lijn van studentbegeleiding van het eerste tot en met het vierde leerjaar aan. De begeleiding vindt plaats door de mentoren. De internationale opleiding kent een specifiek studiebegeleidingtraject gedurende het hele cursusjaar. Actoren hierin zijn: de cursuscoördinator, de personal coach (begeleidt enige studenten gedurende het gehele cursusjaar), de stagebegeleider, de company coach en thesis coach. Verder is er studiemateriaal ontwikkeld rondom studieklimaat en methodiek. Als studieresultaten achterblijven, wordt dit in docentvergaderingen besproken en spreekt de mentor hierover met de student. Er wordt dan een plan van aanpak opgesteld om de resultaten te verbeteren. De studiebegeleiding is, conform het didactisch concept van de CAH, zeer nadrukkelijk gericht op het steeds zelfstandiger maken van de student. In de internationale variant is de begeleiding gericht op inburgering , gevolgd door zelfstandig professioneel handelen. De studenten en het personeel beschikken over een veelheid aan bronnen voor informatie over de opleiding. Ten eerste is er de jaarlijkse uitgave van het informatieboekje voor studenten. Verder


CAH © Certiked

beschikt de CAH over een intranet dat wordt benut voor informatievoorziening over het onderwijs, maar ook voor zaken op het gebied van personeel. De studenten van de internationale richting kunnen daarnaast informatie krijgen bij Bureau Buitenland, welke ruime openingstijden kent. Hier wordt alle informatie van de opleidingen verzameld en doorgegeven. Verder is er op dit bureau een inloopfunctie voor informatievoorziening, er is een systeem van informatie via het campusbeheer (house captains), er wordt gebruik gemaakt van BlackBoard voor alle studenten, er is zelfs een radiostation op de campus, dat een mix van sociale en studie-informatie doorgeeft. Het examenreglement geeft de correctietermijn van examens en het bekendmaken van de studieresultaten aan. Modulecoördinatoren en bureau onderwijs bewaken de voortgang. Studenten kunnen op de CAH snel beschikken over hun resultaten. De publicatie van de resultaten geschiedt via 1-2-use (voltijdopleiding) en aanvullend met bulletinboards en via BlackBoard. In het examenreglement van de internationale cursus is een artikel opgenomen dat de student een automatische pass krijgt als het resultaat van een assessment niet binnen een week na dato is doorgegeven. Resultaat is in principe binnen een week bekend. Elke student heeft een mentor of teamsenior met wie hij regelmatig bijeenkomsten en persoonlijke gesprekken heeft. De decaan wordt geïntroduceerd tijdens de kennismakingsperiode in het eerste jaar, staat vermeld in het informatieboekje en op intranet. De decaan heeft tevens de regelingen rond Studie en Handicap in portefeuille. Bij de internationale variant vervult de coördinator ook de rol van decaan. Deze wordt al bij de werving van de studenten betrokken, en stuurt tevens de diverse coaches aan. De studenten kunnen hun mening ten aanzien van studiebegeleiding en informatievoorziening hierover kwijt in organen als de Studenten Onderwijsraad (SOR) en de Opleidingscommissie Plattelandsvernieuwing. In beide organen hebben studenten zitting. Indien daartoe redenen zouden zijn, worden door deze organen actie ondernomen en een verbeteringen voorgesteld. In de internationale variant is er elk semester een regulier evaluatiemoment over de samenhang van het programma en de begeleiding van de studenten. Aan dit overleg wordt zowel door studenten en docenten deelgenomen. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: dit aspect wordt als voldoende beoordeeld.

Beoordeling van het onderwerp Voorzieningen Het visitatieteam is van mening dat de voorzieningen van de opleiding plattelandsvernieuwing als voldoende kunnen worden beoordeeld. De demonstratiewaarde van de schoolboerderij is goed.


CAH © Certiked

5. Onderwerp: interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Binnen de opleiding plattelandsvernieuwing worden de modules en docenten periodiek geëvalueerd, en zijn er regelmatig gesprekken met begeleidende docenten. Daarnaast heeft de opleidingscoördinator van plattelandsvernieuwing regelmatig gesprekken met de studenten en evalueert hij jaarlijks elke jaargang. Initiatieven om een module te verbeteren kunnen zowel uitgaan van docenten als van de coördinator. De internationale variant wordt op verschillende niveaus ieder semester geëvalueerd: Individueel, per student Op groepsniveau, per opleidingsvariant Op moduleniveau de samenhang tussen de modulen. In de strategienota en ook in Aeres-verband heeft de CAH haar doelen vastgelegd, evenals in de conceptnota Beleids- en Kwaliteitszorgsystemen . Voor de internationale opleiding zijn doelen vastgesteld op het gebied van aantallen ingeschreven studenten, de kwaliteit van de opleiding, uitval, de internationale gerichtheid en de internationale samenwerking. Er zijn verbeterdoelen voor de opleiding vastgesteld. Op basis van de evaluaties wordt bezien of aanpassingen van bijvoorbeeld het leerplan en/of het Opleidings- en Examenreglement (OER) door het programmateam of modulen door de moduleteams noodzakelijk zijn. De voorgenomen wijzigingen worden vervolgens voorgelegd aan de opleidingscommissie ter becommentariëring en aan de medezeggenschapsraad ter goedkeuring. Periodiek wordt de gehele organisatie herontworpen om aansluiting te behouden bij nieuwe ontwikkeling. Momenteel wordt er bijvoorbeeld hard gewerkt aan de opzet van een nieuwe organisatiestructuur en een competentiegericht curriculum. Ook de internationale variant kent een verbetercyclus: intern via opleidingscommissies, extern via internationale partnerinstellingen en bedrijven. Beleidsmaatregelen zijn onderworpen aan regelmatige herzieningen. De evaluatiesystematiek wordt jaarlijks bezien en opgesteld. Ook het kwaliteitszorgsysteem wordt momenteel herontworpen, zodat ook op het gebied van evaluaties aansluiting kan worden behouden. Ook de opleidingscommissies nemen deel aan deze evaluaties, en binnen het strategisch overleg op instellingsniveau komt dit eveneens aan de orde. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: dit aspect wordt als voldoende beoordeeld.


CAH © Certiked

5.2 Maatregelen tot verbetering De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Het programmateam heeft tot nu toe elke jaargang van de opleiding jaarlijks geëvalueerd. Conclusies uit de evaluaties werden zo snel mogelijk vertaald in actieprogramma s. Een belangrijk middel hiertoe is de module-evaluatie. De studiebelasting wordt per module middels een enquête gemeten. Het komt daarbij in veel gevallen voor dat de studenten een lagere studiebelasting opgeven dan die voor de betreffende module wordt aangegeven. Volgens het opleidingsmanagement is het meetpunt van deze enquête hier overigens debet aan. In een aantal van de gevallen wordt hieraan blijkens de enquêteresultaten aandacht besteed en wordt er actie ondernomen. In sommige gevallen wordt de actie in mindere mate ondernomen en wordt de Deming circle ( Plan, Do, Check, Act ) dus niet volledig doorlopen. Momenteel inventariseert de afdeling kwaliteitszorg de mogelijkheden om het curriculum intensiever te evalueren. Daarbij wordt sterk gedacht aan digitale evaluaties die door grote aantallen studenten frequenter uitgevoerd kunnen worden. Tot nu toe vinden schriftelijke moduleevaluaties direct na examens plaats. Hoge frequenties zijn hierbij niet mogelijk, omdat studenten het evalueren als irritant gaan ervaren en het niet meer serieus nemen. De verwachting is dat digitale evaluatie op een vrij te kiezen moment de frequentie kan verhogen. Voor wat betreft de internationale variant heeft de opleidingscoördinator van INRID regelmatig contact met de studenten. Knelpunten worden, soms ad hoc en soms in het volgende jaar opgelost. Uit de gesprekken met de opleidingscommissie, met studenten en docenten blijkt dat indien op moduleniveau, of jaarniveau blijkt dat verbeteringen noodzakelijk zijn daar acties voor worden ondernomen. Moduleteams krijgen de opdracht en uren om zaken aan te passen. In de verslagen van de opleidingscommissies staat jaarlijks weergegeven welke verbeteracties zijn doorgevoerd en wat de resultaten daarvan waren. Als voorbeeld van een module waarbij de zwaarte van de module (aantal studiebelastingsuren) te licht werd bevonden wordt module OSVSM (succes van de streek) genoemd. In deze module is als verbeterpunt meer diepgang (meer literatuur, meer werken kennisvragen) aangebracht. Ook in de keuzemodule Landbouw en Zorg is meer praktijk ingebracht door een extra stage van 1 dag/week op een zorgboerderij te implementeren. Een tweede voorbeeld betreft de module Functies Landelijk Gebied (FLG) : op basis van de evaluatie werd het docententeam met één persoon uitgebreid en een actueel voorbeeld bij de lesstof gevoegd; ook moesten studenten een boekbespreking uitvoeren en daarover een essay schrijven. De internationale studenten gaven aan dat ze met verbeterpunten over de organisatie rond hun opleiding in het algemeen goed terecht kunnen bij het Bureau Buitenland. Daarnaast vragen ze extra aandacht voor een verbeterde communicatie over financiële zaken, zoals de aanschaf van een fiets (neemt de CAH straks de fiets weer terug en krijgen we dan ons geld? Wat zijn nu precies de kosten van een single en double room?, etcetera). Beoordeling door het Certiked visitatieteam: dit aspect wordt als voldoende beoordeeld.


CAH © Certiked

5.3 Betrekken van medewerkers, studenten alumni en beroepenveld Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten alumni en beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Met alle docenten worden de resultaten van docenten module-evaluaties besproken in functioneringsgesprekken en beoordelingsgesprekken. Als er sprake is van serieuze gebreken, worden er gesprekken met de studenten georganiseerd. Bij deze gesprekken is ook de betreffende sectormanager aanwezig is. Vervolgens worden voorstellen geformuleerd die tot verbetering moeten leiden. Studenten Onderwijsraad (SOR) en de Opleidingscommissie (met docenten, studenten en een externe deskundige) zijn ook betrokken bij het kwaliteitszorgsysteem. Momenteel wordt ook het Alumnibeleid herontworpen, zodat ook de vereniging van afgestudeerden (VVAD) nader kan worden betrokken bij de kwaliteitszorg. Er zijn voor de opleiding plattelandsvernieuwing echter nog maar een handvol alumni en deze zijn niet structureel bij de evaluatie van de opleiding betrokken. Ze waren echter wel aanwezig bij de visitatie. Het werkveld is rechtstreeks betrokken bij de opleiding door het actief geven van gastlessen. Voor het internationale curriculum worden de partnerinstellingen betrokken door gezamenlijke trajecten en deelname aan selectie, assessment en validatie van studieresultaten. Studenten nemen aan dit gehele traject deel en zijn regelmatig betrokken bij evaluaties. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: voldoende. Een verbeterpunt is het aantal externe deskundigen in de onderwijscommissie: één persoon, hoe competent ook, is wat mager en maakt onnodig kwetsbaar.

Beoordeling van het onderwerp Interne kwaliteitszorg Het visitatieteam is van mening dat de opleiding plattelandsvernieuwing de interne kwaliteitszorg voldoende heeft ingericht. De kwaliteitszorg kan nog verder worden verbeterd door het verkleinen van de kloof tussen de meer abstracte theoretische verhalen en de meer informeel gerichte praktijkuitwerking van kwaliteitszorg.


CAH © Certiked

6. Onderwerp: resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De aansluiting van de afstudeeropdrachten met de eindkwalificaties wordt zoveel mogelijk gewaarborgd door bedrijfsprojecten en individuele verdiepingen in toenemende mate competentiegericht uit te werken en te toetsen. De bedrijfsopdracht wordt in overleg met het bedrijf uitgewerkt. Daarnaast kan de student zelf nog een individuele verdieping kiezen en uitwerken. Deze individuele opdracht wordt gepresenteerd aan en beoordeeld door de begeleidend docent, medestudenten, het stagebiedend bedrijf en externe deskundigen. Het stagebiedend bedrijf heeft ook een rol bij de eindbeoordeling. De studenten hebben tijdens het afstuderen een functiesenior voor het proces, een vaksenior voor de bewaking van de inhoud van de individuele verdieping, een begeleider vanuit het stagebiedend bedrijf en zijn teamsenior (begeleidend docent van de betreffende jaargang). Voor de voltijdopleiding zijn in het moduleboek van het afstudeerproject checklists opgenomen voor de beoordeling van de bedrijfsopdracht en de individuele verdieping. Bij de internationale opleiding worden de afstudeeropdrachten/scripties ( thesis ) door de coaches beoordeeld door gebruik te maken van een Engelstalig beoordelingsformulier. Elke (internationale) student heeft tijdens het afstudeeronderzoek een begeleidend docent (personal coach). Als er sprake is van een onderwerp dat voor de begeleidend docent vreemd is, wordt een collega als thesiscoach aangesteld. De thesis wordt een aantal keren met de student besproken. Het afstudeerverslag van de individuele verdieping moet naar de mening van het visitatieteam een demonstratie zijn van het HBO-niveau van de student. Ook de school is van mening dat dit verslag moet worden beschouwd als een meesterproef . Het Certiked visitatieteam heeft afstudeerscripties beoordeeld van de voltijdvariant (zowel Nederlands als het internationaal curriculum; zie Tabellen 10 en 11) en concludeert dat deze zowel voor de voltijd- als internationale variant aan de maat zijn. Uit gesprekken met afstudeerders van zowel de voltijd als internationale richting en alumni van de voltijdopleiding volgt dat zij zich allen door de opleiding voldoende competent voelen om als professional de beroepspraktijk in te gaan. Dit wordt ondersteund door de ervaringen van de geïnterviewde externe stagebegeleiders. Het Certiked visitatieteam heeft een tweetal externe stagebegeleiders geïnterviewd: van een provincie en van het ministerie van LNV. Ook deze waren beide tevreden over het Hbo-niveau van de stagiairs. Afstudeerders van de voltijdopleiding hebben door de studie veel vaardigheden ontwikkeld, weten waar ze kennis vandaan moeten halen en hoe ze dit moeten combineren, hebben zelfkennis, zijn praktijkgericht en kunnen de brug tussen kennis en praktijk slaan. Studenten van de internationale cursus zijn tevreden met de praktische toepassingsgerichte oriëntatie van de opleiding alsmede de opgedane internationale ervaring waardoor ze verwachten op de arbeidsmarkt goed te kunnen scoren. Tabel 10: HBO-niveau van afstudeerscripties voltijdopleiding plattelandsvernieuwing.


CAH © Certiked

Identificatie

Structuur

Onderwerp

Inhoud

Verniewend karakter matig

Beoordeling CAH

Beoordeling Certiked

Akkerbouwgewassen/Frans sen Toerisme Zeewolde/Biesheuvel Weerstand en draagvlak/Felix Europees Platteland/Veelen

Goed

matig

Matig

goed

gemiddeld goed

7

voldoende

matig

7

goed

goed

8

ruim voldoende goed

Goed

Goed

Goed

Goed

goed

matig

8

goed

Hieruit blijkt dat de beoordeling van het Certiked visitatieteam in lijn ligt met de beoordeling door de school. De matig -scores in de tabel zijn niet dermate ernstig dat dit beeld verstoord wordt.

Tabel 11: Niveau afstudeerscripties INRID. Identificatie Probleemstelling Uitwerking Danish ? Goed Centre/Kovacs SGS/Galik goed Goed Iceland/Buczek ? Summier Rural goed Goed Hungary/Heckmann Sapard and matig Matig Ardop/Nagy Agrotourism/Acs voldoende Voldoende Haine voldoende Voldoende Polytecnic/Guba Synoptics/Fazekas voldoende Voldoende

Beoordeling 9

Certiked voldoende-goed

8 ? 8,75

goed onvoldoende goed

5,5 (na 3 beoordelingen) 7,5 ?

matig

8

accoord

voldoende voldoende

Beoordeling door het Certiked visitatieteam: het gerealiseerde niveau is voldoende: de afgestudeerden zijn qua beroepspecifieke competenties opgeleid tot een startbekwaam niveau.


CAH © Certiked

6.2 Onderwijsrendement Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Er zijn streefcijfers geformuleerd voor de instroom en doorstroom. Deze streefcijfers worden gepresenteerd op de jaarlijkse stafconferenties in april. Er wordt dan ook een vergelijk gemaakt met voorgaande jaren. Eventueel tegenvallende resultaten zijn reden om in het Management Overleg Werving (MOW) nadere acties te formuleren. Bij afwijkingen in de doorstroom is dat een onderwerp voor het overleg Management en Uitvoering (MOU). Voor de voltijdopleiding plattelandsvernieuwing is de instroom nog steeds zeer laag. De CAH bezint zich naar eigen zeggen reeds enkele jaren op deze kwestie. Voor wat betreft de internationale variant hanteert de Raad van Bestuur maximumcijfers voor het aantal internationale studenten dat hier per jaar kan komen studeren. Dit hangt samen met het feit dat de meeste van deze studenten een beurs ontvangen van de Hogeschool. Het rendement van de opleiding is hoog: tot dusver zijn alle instromers ook afgestudeerd. Door de Hbo-raad worden de kengetallen bijgehouden en gepresenteerd op internet. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: dit aspect wordt als voldoende beoordeeld.

Beoordeling van het onderwerp Resultaten Het visitatieteam is van mening dat de onderwijsresultaten van de opleiding plattelandsvernieuwing voldoende zijn (voldoende Hbo-niveau, voldoende startbekwame beroepscompetenties). Een aandachtspunt is de lage instroom van voltijdstudenten. Als deze zou kunnen worden opgekrikt zou dit de kwaliteit van het onderwijs ook ten goede komen. Er moet iets gedaan worden aan het imago van deze opleiding die toch duidelijk iets te bieden heeft aan de Nederlandse gebiedsinrichting. Het Certiked visitatieteam is van mening dat de opleiding plattelandsvernieuwing haar PR naar toekomstige studenten zou moeten professionaliseren, bijvoorbeeld door het verbeteren van de wervingsbrochures. Ook is de naamgeving Plattelandsvernieuwing niet wervend genoeg en worden de studenten van deze richting door andere CAH-studenten (volgens de plattelandsvernieuwers gangbare boeren genoemd) wel smalend Plattelandsvernielers genoemd. Afgestudeerden komen zelf met de suggestie van: Plattelandsmanagement als betere naam voor de opleiding. Het opleidingsmanagement zegt last te hebben van het probleem dat het belang van Plattelandsvernieuwing lastig uit te leggen valt aan 16-jarige potentiële studenten; in dat kader valt op dat vrijwel alle huidige studenten inderdaad persoonlijk met het fenomeen Plattelandsvernieuwing te maken hebben gehad voordat zij voor de studie kozen, Certiked adviseert om een professioneel PR-bureau in te schakelen.


CAH © Certiked

Bijlage 1: Programma van de opleiding

Jaar 4

Jaar 3

Jaar 2

Jaar 1

Typering

Tabel 12: Overzicht van het leerplan van het vierjarige CAH-onderwijsprogramma voor plattelandsvernieuwing (elke module is zes studiepunten). Basismodules

Opleidingsmodules

Profileringsmodules

Vakmodules

Opbouwen van algemene beroepsvaardigheden

Verkrijgen en toepassen van kennis

Verbreden van kennis en ontwikkelen van waarden en normen

Verdiepen en integreren Opbouwen van van kennis vakmanschap

Vergaderen Gesprekstechnieken Schriftelijk rapporteren ICT Probleem oplossen Project-management Presenteren Teamwork Sociaalcommunicatieve bekwaamheid Gegevens verzamelen

Probleemgericht werken Multidisciplinaire integratie Ontwerpen Creativiteit en complexiteit in handelen Vak- en beroepsethiek Maatschappelijke en internationale verantwoordelijkheid

Functiemodules

Duurzaam Keuze uit: Landgebruik PDLB) Plantmanagement (PPMN) Plant en Dier Diermanagement (PDMN) (OPLDPV) Agrarisch Natuurbeheer (PANB) Succes van de Keuze uit: Streek (OSVS) Paard & Nakomeling (PPAN) Functies van het Paard & Gezondheid (PPAG) landelijk gebied Voedselkwaliteit (PVOK) (OFLG) Westerse Landbouw (PWLB) Bodem en Toegepaste Natuurkunde & Mineralenbeheer Techniek (PTNT) (OBMB) Biologische Landbouw Bedrijfs(PBLP) management Compensatie Bestuurlijk werk (OBMNPV) Management en organisatie-analyse (OMOA) Bestuur en communicatie (OBEC)

3 keuzes uit: Bodem & Natuur Agrotourisme Landbouw & Zorg Rural governance Geografische Informatiesystemen 2 keuzes uit: Bedrijfsovername en weten regelgeving Bedrijfseconomie en financiering Modules bij een andere HBO instelling of in het buitenland. Intensive Programs

Managementtraining (FMTP) Keuze uit: Adviseur/ beleidsmanager (FABM) Ondernemer/ general manager (FOGM)


CAH © Certiked

Tabel 13: Plaats van de opleidingscompetenties in het verplichte plattelandsvernieuwings-curriculum voltijdopleiding (elke module is zes studiepunten). Opleidingscompetentie BasisOpleidingsProfilerings-, functie- en vakmodules modules modules (gedeeltelijk keuzemodules) 1.

Maken van een regionaal omgevingsplan

2.

Maken integrale gebiedsanalyse van de fysieke gesteldheid

BDCS

3.

Maken integrale gebiedsanalyse van de sociaal-economische gesteldheid

BOAS

4. 5. 6.

7.

8. 9.

PDLB OFLG OSVS PDLB PANB OBMB OPLDPV OFLG OSVS ODMS

VGIS

Opstellen van een beleidsadvies Vertalen van beleid

OSVS OBEC OSVS

VBON

Maken van een schets voor (her)inrichting, gebruik en beheer Begeleiden van een veranderingsproces in een gebied Uitvoeren van interactieve beleidsvorming Communiceren met betrekking tot planvorming

PDLB OFLG PLDPV OSVS OBEC

VGIS

OBEC

FABM

OSVS ODMS OMOA OBEC PDLB PANB OSVS OBEC

FABM

PPS1 OBMNPV

FOGM VAGT VLEZ

10. Uitvoeren procesarchitectuur

BDCM

BOOP

11. Opzetten, onderhouden en participeren in netwerken 12. Opstarten van innovaties 13. Opstellen van een ondernemingsplan

BDCM BOOP BBOL BOOP

VGIS

PPMN PDMN PWLB VGIS

VRUG

FABM FMTP (RVM)

FMTP (IBV) VRUG BHJS (Halfjaarstage) BASP (Afstudeerproject) FOGM


CAH © Certiked

Tabel 14: Plaats van de opleidingscompetenties in de modules van de internationale opleiding INRID.

Opleidingscompetentie 1. 2.

Maken van een regionaal omgevingsplan Maken integrale gebiedsanalyse van de fysieke gesteldheid

3. 4. 5.

Maken integrale gebiedsanalyse van de sociaal-economische gesteldheid Opstellen van een beleidsadvies Vertalen van beleid

6. 7. 8.

Maken van een schets voor (her)inrichting, gebruik en beheer Begeleiden van een veranderingsproces in een gebied Uitvoeren van interactieve beleidsvorming

9.

Communiceren met betrekking tot planvorming

10. Uitvoeren procesarchitectuur 11. Opzetten, onderhouden en participeren in netwerken 12. Opstarten van innovaties

13. Opstellen van een ondernemingsplan

INRID modules Geographical Information Systems Geographical Information Systems Rural Analysis Geographical Information Systems Rural Analysis Rural Analysis Rural Governance EU Strucural Funds Program EU Common Agricultural Policy Geographical Information Systems Rural Analysis Rural Analysis Rural Governance Rural Analysis Rural Governance Agrotourism Rural Governance Rural Analysis Rural Governance Rural Entrepreneurship Agrotourism Rural Analysis Rural Entrepreneurship Agrotourism


CAH © Certiked

Bijlage 2: Documenten Documenten die zijn bestudeerd CAH Dronten: Strategienota , Dronten, 2002. Nedermeijer, J.: Opleiding Rurale ontwikkeling; kernkwalificaties en opleidingsconcept , Leiden, 1998 Werkgroep Plattelandsvernieuwing: Landelijke opleidingscompetenties plattelandsvernieuwing , Dronten, 2002 CAH Dronten: Ingenieur Degree in Rural Innovation; International Rural Innovation and Development , Dronten, 2004 Anonymus: Verslag van Workshop Plattelandsvernieuwing , Dronten, 2001 CAH Dronten: Algemene beroepsvaardigheden , Dictaat 904, Dronten, 1997 Opleidingscommissie Plattelandsvernieuwing: Eindrapportage 2003-2004 Kooij, W. van der: Accountplan kenniskring Plattelandsvernieuwing 2003-2004 CAH Dronten: Courseguide International Rural Innovation and Development 2004-2005 CAH-Dronten, (MTO), M. T. O. & SIO-stuurgroep. (2003). Overzicht van opleidingscompetenties en handreiking voor het formuleren van persoonlijke competenties. Retrieved January 12, 2005, 2005 Modulebeschrijving Halfjaarstage (BHJS_M) CAH Dronten (intranet) Modulebeschrijving Afstudeerproject (BASP_M), CAH Dronten (intranet) CAH-Dronten. (2004). Studentinformatie. (2004-2005 ed. Vol. 2004). Examenreglement 2004-2005 CAH-Dronten, (MTO), M.T.O. & SIO-stuurgroep. (2003). Overzicht van opleidingscompetenties en handreiking voor het formuleren van persoonlijke competenties Herk-Bosch van, J.M.C. Kleimeer, G. Breel, M. Jansen-van Goolen, G. Bekkering, W.G. Altena, M. G. et al. (1996, 1997). Algemene Beroepsvaardigheden. Dictaat 904, Dronten Leerplan CAH, o.m. beschikbaar via intranet CAH Informatiebulletin CAH; HBO-bedrijfskunde Bekkering, W.G. Egberink, J.W. Veen, R.L. Veldhuizen, J.J. Wal van der H. & Weg van de W. (1999). De Drieslagdidactiek. Didactisch concept Christelijke Agrarische Hogeschool Dronten. (Werkinstructie). Dronten: Christelijke Agrarische Hogeschool Dronten CAH-Dronten. (1996). Opzet, Overzicht en Organisatie van het Onderwijs. CAH-Dronten, Dronten CAH-Dronten. (2004). Examenreglement 2004-2005. Dronten: CAH-Dronten Slot-Lim, K. M. L. (2004). Studie en handicap - samenvatting beleid op de CAH. Retrieved December 8, 2004 Zelfevaluatierapport opleiding "Plattelandsvernieuwing" (CAH Dronten), door de werkgroep Accreditatie, redactie Wolter van der Kooij, 29 juni 2005


CAH © Certiked

Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader (Uit: Landelijke werkgroep plattelandsvernieuwing: Landelijke opleidingscompetenties plattelandsvernieuwing , Delft, 2002). Uit een in het voorjaar van 2001 uitgevoerde enquête blijkt dat ruim 40% van de Nederlandse professionele agrarische bedrijven inmiddels bezig is met verbreding en/of verdieping. Gemiddeld genomen zijn het vooral de jongere ondernemers op grotere bedrijven die deze omslag hebben gemaakt. In inkomsten uitgedrukt betekent dit dat naar schatting 20% van het agrarische gezinsinkomen afkomstig is uit niet-traditionele agrarische activiteiten. Op de overige bedrijven blijkt een grote interesse te bestaan voor verbreding of verdieping. De ondernemers geven echter aan dat ze door de aanwezige barrières (weten regelgeving, ruimtelijk beleid, e.d.) een daadwerkelijke omslag niet durven of kunnen maken. BRON: KOMPAS: KOERS OP MORGEN, PLATTELAND EN AGRO-SECTOR, 2002

Er zijn diverse vraagstukken op het terrein van gebruik van het landelijke gebied, verstedelijking, behoud en versterking van de culturele identiteit van steden en landschappen. De disciplines die daarin steeds nauwer met elkaar moeten samenwerken zijn onder andere landbouw, natuurbeheer, watermanagement, milieu, verkeer, economie en sociologie. Voor wat betreft de sturing van de ruimtelijke ordening gaat de overheid uit van samenwerking-op-maat, intensivering van interbestuurlijke (gebieds)samenwerking tussen de drie bestuurslagen (rijk, provincie en gemeente) en werken aan resultaatgericht beleid. Het landelijk gebied moet aantrekkelijk zijn voor bedrijven, bewoners en bezoekers. Bedrijven willen effectief kunnen werken. Bewoners willen goede voorzieningen. Het landschap, de natuur en de recreatieve mogelijkheden moeten zo zijn dat ook bezoekers er graag komen. Dat betekent dat het landelijk gebied tegelijk verschillende functies vervult, die goed op elkaar moeten zijn afgestemd. Nu en in de toekomst geldt dat veel meer dan vroeger, veroorzaakt door de afnemende rol van de landbouw, de groeiende behoefte aan rust, ruimte en groen en de toenemende mobiliteit. In het beleid is dit terug te vinden in de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening en Structuurschema Groene Ruimte 2 (beide 2001) waarin is aangegeven dat een integrale aanpak van de inrichting van Nederland het uitgangspunt dient te zijn waarbij de aandacht voor de (ontwikkeling van de) kwaliteit van landschap en natuur nadrukkelijk wordt genoemd. De functies van het platteland hebben veelal tegengestelde belangen en/of doelstellingen. Daarom is een integrale benadering van deze drie (productie, voorraad en ruimte) functies nodig. Daarbij ligt het accent op maatschappelijke coalitievorming. Het creëren van gescheiden bestuurlijke arrangementen voor land en stad moet bovendien worden voorkomen. Vanuit deze analyse hebben de opleidingen voor Hoger Agrarisch Onderwijs begin deze eeuw geprobeerd om een Hao-opleiding op het gebied van plattelandsvernieuwing te definiëren. Hun definitie van de kernvraagstukken met betrekking tot plattelandsvernieuwing waar de HAO-er mee wordt geconfronteerd zijn: de ruimtelijke inrichting van de groene ruimte op regionaal niveau, inclusief de stadlandproblematiek; een versterking van de regionale economie; optimale verbindingen voor vervoer van personen en producten; het bewaken van de leefbaarheidaspecten en sociale cohesie in het rurale gebied en bijbehorende stedelijke agglomeraties; een duurzaam voorraadbeheer van ruimte, rust, stilte, donkerte, water, (bio)diversiteit; de veranderende bestuurlijke arrangementen die samenhangen met complexe maatschappelijke coalitievorming en decentralisatie van overheidstaken; de bijkomende veranderingen in aspecten rondom communicatie (inclusief overleg en voorlichting)


CAH © Certiked

en advies, bij het oplossen van bovenstaande problemen. Op basis van deze kernvraagstukken kan het profiel van een afgestudeerde student aan deze Haoopleiding worden bepaald, als volgt: de afgestudeerde Plattelandsvernieuwer heeft een profiel met zowel alfa-, bèta- als gammakanten die met zijn specifieke competenties vanuit kennis van het groene (incl. landbouw) en de fysieke omgeving, zich inlevend in de wensen van alle actoren, aangevuld met brede communicatieve vaardigheden bezighoudt met de multifunctionele bestemming, inrichting, exploitatie en beheer van de groene ruimte. De afgestudeerde moet thuis zijn in de problematiek van het landelijk gebied, maar ook in die van de groene ruimte in en rond de stad en de wisselwerking tussen stad en land. Hij is een generalist, die overzicht heeft over het (landelijk) gebied met zijn functies. Zijn (groene) vakkennis blijkt uit het feit dat bij actief kan meedenken aan oplossingen voor problemen die in een ontwikkeltraject voor een heel gebied, of een onderdeel daarvan, zullen optreden. Het multifunctionele gebruik van de spaarzame ruimte en het vinden van nieuwe, creatieve oplossingen bij gesignaleerde tegenstellingen zijn daarbij belangrijke uitgangspunten. Hij is actief betrokken bij de interactieve beleidsvorming en resultaatgericht. De afgestudeerde moet gesprekken van betrokkenen begeleiden, tegenstellingen kunnen overbruggen, bemiddelen in onderhandelingen, mensen enthousiast voor veranderingen maken, veranderingsprocessen effectief kunnen opzetten en begeleiden en in staat zijn nieuwe allianties op te sporen en aan te gaan (regiefunctie voor bestuurlijke ontwikkelprocessen). Daarvoor moet hij zich hebben ingewerkt in de vakgebieden: bestuurskunde en interactieve beleidsvorming, hij moet in staat zijn de procesarchitectuur op te zetten en de regie te voeren bij omvangrijke projecten (in met name rurale gebieden). Algemeen geldt dat de afgestudeerde het bestuurlijke spel kent, afwegingen kan maken tussen verschillende belangen, geen specifiek belang (natuurbeheer, agro-economisch belang, recreatiebelang) laat prevaleren. De afgestudeerde moet een procesbegeleider zijn en geen fanaticus op één bepaalde inhoud. De afgestudeerde moet conceptueel kunnen denken en creatief met oplossingen voor gesignaleerde problemen kunnen komen. De functies van de afgestudeerde plattelandsvernieuwer bevinden zich voornamelijk bij de gemeentelijke en provinciale overheden, waterschappen, standsorganisaties, adviesbureaus, maatschappelijke organisaties, landschapsbeheer, agrarische natuurbeheer, en dergelijke. Maar ook bij projectontwikkelaars, bij banken en bij de dienstverlening in de agrarische sector. Ook verschaft het ontstaan of uitbreiden van talloze adviesbureaus en zelfstandige adviseurs op dit terrein de nodige arbeidsplaatsen. (De ervaring met de eerste afgestudeerden in Delft leert dat ook nog zo n 10% verder studeert (diverse binnen- en buitenlandse universiteiten). Tabel 15: Verwachte functieverdeling afgestudeerde Plattelandsvernieuwing. Functie Verwachte functie (in %) Procesmanager/Procesbegeleider 25 % Adviseur /Voorlichter 20 % Beleidsmedewerker 30 % Onderzoeker 5% Zelfstandige 5% Overige 15 %


CAH © Certiked

Uit bovengenoemde documenten en ervaringsfeiten kan een vrij nauwkeurig beeld worden geschetst van de hoofdfuncties en de werkzaamheden waarin afgestudeerden terechtkomen: 1. Procesmanager / Procesbegeleider 2. Adviseur / Voorlichter 3. Beleidsmedewerker.

Kerntaken van de afgestudeerden Voor alle functiegroepen geldt dat zij een aantal overeenkomstige kenmerkende competenties hebben. Binnen de diverse hoofdfuncties en daarbij behorende werkzaamheden en de rollen die ze bij bepaalde taken vervullen, zullen de accenten anders kunnen liggen.

Algemeen Voor alle plattelandsvernieuwers, ongeacht hun hoofdfunctie, geldt dat zij een brede groene / landbouwkundige basis dienen te hebben. Hierbij is uiteraard onmisbaar dat, nieuwe inzichten rond gebiedsgerichte benadering, (agrarisch) landschapsbeheer en waardering van cultuurlandschappen aan de orde komen. Het aspect water als ordenend principe mag in Nederland niet buiten beeld blijven. Hij moet voorlichting kunnen geven, kunnen overleggen en onderhandelen met mensen van verschillende niveaus, culturen en achtergrond. Hij is in staat te werken in multidisciplinaire teams, voorkomt conflicten en bemiddelt in conflicten. De afgestudeerde werkt in een dynamische snel veranderende werkomgeving, waar tegengestelde belangen zich manifesteren waarbinnen hij zich staande moet weten te houden en dat bovendien een snel wisselend krachtenveld kent. Dit vergt een helder beoordelingsvermogen en een groot inlevingsvermogen dat gepaard gaat aan zowel standvastigheid als aan flexibiliteit. Belangrijk zijn inzicht in motieven van menselijk handelen en gedrag en sociale vaardigheden en communicatievaardigheden: conflict onderkenning, conflictbeheersing, kunnen interveniëren op verschillende niveaus en met gebruik van verschillende instrumenten. De afgestudeerde zal snel moeten kunnen inschatten wat wel en wat niet haalbaar is en daarop interventiestrategieën moeten kunnen hanteren. Het eigen normen- en waardepatroon dient te zijn ontwikkeld en het beroepsmatig handelen moet zijn basis vinden in kennis van de eigen persoon. Karaktereigenschappen zijn: communicatief, open houding, oplossingsgericht, constructief in opstelling, creatief in vinden van oplossingen, hoog abstractieniveau zodat snel van niveau in discussies kan worden gewisseld, flexibele instelling.

Procesmanager/procesbegeleider Hij regisseert of ondersteunt de regie van werkzaamheden, procedures of (multidisciplinaire) projecten op het gebied van het inrichten, beheren en het gebruiken van de (groene) ruimte of het landelijk gebied. Hij heeft daarbij een initiërende rol en probeert de doelstellingen van alle betrokken actoren in onderlinge samenhang te realiseren. Hij neemt zelf deel aan (multidisciplinaire) projecten, bewaakt de uitvoering van projecten, draagt (mede)verantwoordelijkheid voor of geeft zelf leiding aan projecten. Hij regisseert en ondersteunt de regie van processen die zijn gericht op het (her)inrichten van de groene ruimte, waarbij als vertrekpunt geldt het behoud van de intrinsieke gebiedswaarden en de behoeften aan en wensen ten aanzien van het gebruik van de ruimte voor wonen, leven en recreatie en agro-economisch gebruik.

Adviseur/voorlichter Hij adviseert ondernemers in met name de primaire productie, op het gebied van de vernieuwing (verbreding en verdieping) van de bedrijfsdoelstelling en heroriëntatie op doelstellingen en methodiek van werken als gevolg van ontwikkelingen in en van het rurale gebied. Hij adviseert derden over alle aspecten van plattelandsvernieuwing (inclusief urbane raakvlakken), agrarisch ondernemerschap,


CAH © Certiked

bedrijfsvernieuwing en -verbreding. Hij vertaalt door gebruikersgroepen gewenste ontwikkelingen op het vlak van plattelandontwikkeling naar beleidsadviezen en projecten, ontwikkelt projectplannen en werkplannen. Vormgeven van de vitalititeitsfunctie (rust, ruimte, biodiversiteit) en van de belevingsfunctie is daarbij het uitgangspunt. Hij initieert, werkend vanuit een economische achtergrond, nieuwe (regionale) ontwikkelingen en legt daarbij accenten die gericht zijn op het medegebruik van de schaarse ruimte.

Beleidsmedewerker Hij vertaalt door gebruikersgroepen gewenste ontwikkelingen op het vlak van (platte)landschapsontwikkeling naar beleidsadviezen en projecten, ontwikkelt projectplannen en werkplannen. Hij vertrekt daarbij vanuit de (gewenste) belevingsfunctie en gebruikersfunctie(s). Hij vertaalt wenselijke overheidsontwikkelingen op het vlak van rurale ontwikkeling in een regionaal advies, een project of werkplan. Hij voert de regie bij de uitvoering van de interactieve beleidsontwikkeling en besluitvorming bij rurale ontwikkeling. Hij heeft kennis van zowel de Europese als Nederlandse weten regelgeving, kennis van beleid(svormingsprocessen), beleidsinstrumenten en besluitvormingsprocessen. Speciale aandacht moet worden gegeven aan beleidscommunicatie. Hij ontwikkelt nieuwe structuren en modellen. Als we de competenties van de afgestudeerde afzetten tegen de functiegroepen ontstaat de volgende tabel. Tabel 16: De mate waarin kerncompetenties van belang zijn voor de hoofdfuncties van afgestudeerden van de opleiding Plattelandsvernieuwing. ((X) = nauwelijks of geen direct inhoudelijke bemoeienis, X = veel voorkomend, XX = hoofdcompetentie). Hoofdfunctie (Verwachting) Kerncompetenties

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Maken regionaal omgevingsplan Maken analyse fysieke gesteldheid gebied Maken analyse sociaal-economische gesteldheid gebied Opstellen beleidsadvies Vertalen van beleid Maken schets (her)inrichting Begeleiden veranderingsproces Uitvoeren interactieve beleidsvorming Communiceren plannen Uitvoeren procesarchitectuur Participeren in netwerken Opstarten van innovaties Opstellen ondernemingsplan

Procesmanager / Procesbegeleider

Adviseur / Voorlichter

Beleidsmedewerker

XX (X)

XX XX

XX XX

(X)

XX

XX

X X XX XX X XX

XX XX

X (X) XX XX XX XX XX XX

X XX X

X XX X X XX


CAH © Certiked

Bijlage 3: Programma van de visitatie Eerste visitatiedag, 23 augustus 2005 10.00

10.30

Locatiedirecteur, Opleidingsmanager Voorstellen, doornemen van het programma van de visitatiedag Wim van de Weg, Directeur CAH Wolter van der Kooij, Sectormanager Dagopleiding Tim Menger, Sectormanager Internationale opleiding

10.30

12.00

Opleidingsmanager plus didactische staf (MT) Domeinspecifieke eisen, bachelorniveau, hbo-oriëntatie Programma van de opleiding Wolter van der Kooij, Sectormanager Dagopleiding Matthijs Breel, Opleidingscoördinator Tim Menger, Sectormanager Internationale opleiding

12.00

14.00

Documentenonderzoek, lunch, rondleiding langs faciliteiten

14.00

15.00

Opleidingscommissie en per richting een deskundige Domeinspecifieke eisen, hbo-oriëntatie Extern deskundige (extra) Jan Huygen, Externe deskundige (Econoom, verzorger van gastlessen, pionier op het gebied van plattelandsvernieuwing (PV). Eigenaar/Directeur Demonstratiebedrijf PV De Eemlandhoeve te Bunschoten Opleidingscommissie Geert Gielen, Externe deskundige (Is in 1983 aan Larenstein te Velp afgestudeerd als ing. Cultuurtechniek. Werkzaam bij de Provincie Flevoland als projectleider landelijk gebied bij de afdeling Programma Management Europa en verder voorzitter van het nationaal netwerk Leader+.) IJmert Muilwijk, 3e jaars student Margot Esselink, 3e jaars student Tim van Zuidam, 4e jaars student Matthijs Breel, Opleidingscoördinator PV en Docent PV Wolter van der Kooij, Vakgroepmanager vakgroep PBT, docent PV Hermann Schilt, Coördinator internationale opleiding INRID en docent PV Wim Pakkert (Technische voorzitter)

15.00

16.00

Aanvullend onderzoek

16.00

17.00

Opleidingsmanagement Terugkoppeling van de bevindingen van de visitatiedag, maken van vervolgafspraken Wolter van der Kooij, Sectormanager Dagopleiding Matthijs Breel, Opleidingscoördinator Tim Menger, Sectormanager Internationale opleiding


CAH © Certiked

Tweede visitatiedag, 1 september 2005 09.00 - 10.15

Docenten (3 of 4), docerend in hoofdvakken Vakinhoud, beroepsoriëntatie en didactiek Lianne Veenstra-de Jager Docent PV, INRID (diverse modulen/internationaal) Hermann Schilt, Docent INRID (diverse modulen/internationaal) Jeanette Wolters Rougoor, Docent Sociale & Communicatieve trainingen Martin Duijkers, Docent PV (diverse modulen)

10.15 - 11.15

Afstudeercoördinator, stagecoördinator Stages en afstudeeropdrachten Wiggele Oosterhoff (Afstudeercoördinator Voltijds opleiding) Martin Duijkers (halfjaarstage) Hermann Schilt (internationale stages/afstuderen

11.15 - 12.30

Studenten hoofdrichting (4 of 5), verdeeld over de leerjaren Parallel: Studenten internationale variant (4 of 5), verdeeld over de leerjaren Studiebegeleiding, studielast, informatievoorziening, faciliteiten Studenten voltijd Sjaak Klein Gunnewiek (1e jaars) Ewout Oudijk (2e jaars) Margreet Smit (2e jaars) Tom Bremer (3e jaars Studenten internationaal Sarmite Babane Krisztina Fodor Nuno Guimaeres Antonio Gonzalez Eva Balkova

12.30 - 14.00

Documentenonderzoek, lunch

14.00 - 15.00

Afstuderenden (voltijd en parallel afstuderenden Internationale variant) Resultaten van de opleiding Rob ter Haar Ria van der Bend

15.00 - 16.00

Alumni (voltijd, evt. internationaal) Resultaten van de opleiding, aansluiting opleidingen op beroepspraktijk Lydia Felix (afgestudeerd in 2004) Heidi Biesheuvel (juli 2005 afgestudeerd


CAH © Certiked

16.00 - 17.00

Aanvullend onderzoek, intern beraad van visitatieteam

17.00 - 17.30

Opleidingsmanagement Terugkoppeling van bevindingen Wim van de Weg, Directeur CAH Wolter van der Kooij, Sectormanager Dagopleiding Matthijs Breel, Opleidingscoördinator


CAH © Certiked

Bijlage 4: Visitatieteam Ing. C.R. van Wieringen (1965), teamleider De heer Van Wieringen heeft een brede ervaring op het gebied van teamleiding en projectmanagement, zowel in de automatisering (zijn oorspronkelijke vak) als in kwaliteitsmanagement. Zo heeft hij ervaring met het opzetten en invoeren van (kwaliteits-)systemen voor projectmanagement, projectbeheersing en risicomanagement. Als projectmanager is hij verantwoordelijk geweest voor tal van nationaal toonaangevende projecten, op het grensvlak van bedrijfsvoering en automatisering. Sinds begin 2003 is hij gevestigd als zelfstandig trainer en communicatieconsultant, waarbij hij zich vooral beweegt op het raakvlak van psychologie en informatica. Sinds 2004 treedt hij regelmatig op in visitatieteams van Certiked. Inbreng in het team: projectleiding, kwaliteitsmanagement, trainings- en ondernemerservaring Ir. M.H. Borgstein (1966), extern deskundige Studeerde Agrarische Economie aan de Landbouw Universiteit Wageningen en ging aansluitend werken bij het Landbouw Economisch Instituut als onderzoeker agribusiness. Van 1994 tot en met 1996 werkte hij op het regionale kantoor van de Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) in Caïro. Dr. M.S. Leloux (1961), secretaris Mirjam Leloux studeerde farmacie/apotheker aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Daarbij vervulde zij twee buitenlandse onderzoeksstages: Université René Descartes, Parijs (1986) en Forensisch-medizinisches Institut, Zürich. Ze promoveerde in 1991 bij het Nederlands Instituut voor Drugs & Doping Research (NIDDR), Utrecht. Ze werkte voor verschillende instituten op het grensvlak van food, agribusiness en health, waaronder Spectroscopisch Centrum, WUR Wageningen, RIKILT-DLO, Wageningen en NIZO Food Research Ede. Aansluitend was mevrouw Leloux werkzaam voor Licentec dat een brug slaat tussen wetenschap en bedrijfsleven. Thans is mevrouw Leloux zelfstandig gevestigd en voert frequent visitaties uit voor Certiked. Inbreng in het team: verslaglegging, wetenschappelijke onderzoeksexpertise J.A.M. van Velthoven (1979), studentlid Hans van Velthoven, geboren op het agrarisch bedrijf, studeert momenteel aan de faculty of architecture, Technische Universiteit Delft, afstudeerrichtingen Real estate en housing én Buildingtechnology. Eind 2005 verwacht hij te komen tot de afronding van zijn dubbele afstudeertraject. In 2001 behaalde hij zijn propedeuse Bedrijfskunde aan de Erasmus universiteit Rotterdam; hij verrichtte voorts onderzoek in Mexico City en Canada. In 2004 en 2005 voerde Hans meerdere visitaties uit voor verschillende VBI s bij een aantal opleidingen plattelandsvernieuwing en andere agribusiness opleidingen. Thans ondersteunt hij de faculteit Bouwkunde bij de voorbereidingen op een aanstaande visitatie. Inbreng in het team: ervaringsdeskundige, heeft veel andere agrigeoriënteerde opleidingen gezien, scherp studentlid.


CAH © Certiked

Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen Ing. C.R. van Wieringen Ir. M.H. Borgstein Dr. M.S. Leloux J.A.M. van Velthoven


ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Opleiding Plattelandsvernieuwing, Christelijke Agrarische Hogeschool te Dronten

Recommend Documents