STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
N I EUW SB R I E F
nummer 11, okt ober 2 012
Kwartaalbericht 1
Vermogensbeheer en beleggingsadvies sinds 1818 Onafhankelijk, no-nonsense en resultaat gericht Door professionals met liefde voor hun vak Die hun cliënten door en door kennen
Nieuwsgierig? Bel of mail ons voor een oriënterend gesprek!
Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer N.V. www.stroevelemberger.nl
[email protected] Nesland 1-v, 1382 MZ Weesp T +31 (0)294 492 592 Posthoornstraat 69 , 6219 NV Maastricht T +31 (0)43 354 1222
STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
Geachte lezer, We hebben een sportieve zomer afgesloten. De financiële markten hebben meevallende
Inhoud
ontwikkelingen getoond in de afgelopen maanden en de politiek in Nederland maakt plannen voor de komende regeerperiode. Dit jaar geen “sell in May and stay away, but do remember to come back in September” want het dieptepunt viel dit jaar juist in mei en de periode daarna gaf een fors herstel te zien. En zo heeft een ieder de draad weer opgepakt, richten wij ons op de rest van dit jaar en beginnen ook voorzichtig al wat plannen te maken voor 2013. In onze financiële sector ronden wij een jaar af met fundamentele veranderingen voor de wijze waarop de cliënt betaalt voor de diensten op het gebied van vermogensbeheer en beleggingsadvies. In de naaste toekomst zal de gehele branche (ook banken) een ander kostenmodel gaan hanteren Eén met een hogere vaste fee voor de advies- en vermogensbeheeractiviteiten en met een lagere (tegen kostprijs) provisie voor het uitvoeren van transacties. Wij vermoeden dat dit voor de grotere instellingen nog wel wat voeten in de aarde zal hebben, voor het zover is. Stroeve & Lemberger heeft dit model nu voor bijna al haar cliënten doorgevoerd. De toezichthouders in de financiële sector willen geheel af van vergoedingenstructuren, waarbij de beloning afhankelijk is van de omzetten in de portefeuille. Daarnaast is het van belang dat de cliënt niet wordt geconfronteerd met verborgen kosten en er optimale transparantie voor de consument wordt nagestreefd. Nederland loopt hiermee voorop ten opzichte van de ons omringende landen waar deze uitgangspunten minder ver zijn ontwikkeld. In de herfst steken nog wel eens financiële stormen op, wij hopen daar dit jaar van verschoond te blijven. Wij wensen u mooie en vooral rustige najaarsdagen toe. Met vriendelijke groet,
Hans Stroeve
[email protected]
Inhoud
Kwartaalvisie 4 oktober 2012 Slim omgaan met geld 6 Boekbespreking 7 En verder
Groei of Behoud 8 Lyndsay Bekouw 10 Allianz en Daimler 11
3
STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
K WA R T A A L v i s i e
Kwartaalvisie oktober 2012 Afgelopen kwartaal is het vertrouwen en optimisme op de financiële markten teruggekeerd, vooral naar aanleiding van opmerkingen van de president van de Europese Centrale Bank, Mario Draghi. Daaruit bleek dat de centrale bank Wim Zwanenburg bereid was ver te Beleggingsstrateeg Stroeve & Lemberger gaan om de stabiliteit in de eurozone Vermogensbeheer te herstellen. De financiële markten liepen vervolgens in de zomer vooruit op de feitelijk aankondiging van de beleidsmaatregelen, die begin september ook daadwerkelijk kwam. In Europa stegen de aandelenmarkten tussen medio juni en september met meer dan 15%, nadat zij overigens in het tweede kwartaal een forse veer hadden moeten laten. Amerikaanse beursindices bereikten nieuwe hoogtepunten en kwamen terug op het peil van eind 2007. De rente op 10-jarige Spaanse en Italiaanse staatsleningen daalde van respectievelijk 7,5% en 7,1% naar circa 4,9% en 5,8%. De ECB is bereid, onder voorwaarden onbeperkt kortlopende staatsobligaties (met looptijden tot 3 jaar) van zwakke Euro-landen op te kopen. Die mededeling sorteerde effect. Onbeperkt betekent dat de ECB geen aankooplimiet heeft voor de staatsobligaties, maar wij menen wel dat de woorden ‘onbeperkt’ of ‘ongelimiteerd’ met een korreltje zout moeten worden genomen. Er zijn natuurlijk wel grenzen aan de mogelijkheden van de ECB om in te grijpen, maar het zou voor hen zeer onverstandig zijn deze te noemen. Het doel van de mededelingen van de ECB is de renteontwikkeling van Italië en Spanje te bedwingen en de rente omlaag te stuwen: ‘monetary management by speech’.
Draghi verdedigt de euro De Nederlandse verkiezingen zijn vanuit Europees, financieel perspectief goed verlopen. Het Constitutionele Hof in Karlsruhe heeft het nieuwe permanente noodfonds ESM en de nieuwe begrotingsregels goedgekeurd. Eigenlijk heeft het noodfonds ESM 2.000 miljard nodig, viermaal zoveel als waarover het nu beschikt, om grote landen, zoals Italië en Spanje, te kunnen helpen. Na de ECB kwamen ook het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de Federal Reserve (Fed) en later de Japanse Centrale Bank, met uitbreiding van het beleid van monetaire verruiming door de ongelimiteerde aankoop van
4
obligaties. De centrale banken schatten het inflatierisico laag in en bijvoorbeeld, de president van de Nederlandsche Bank Knot, zei te verwachten dat de rente langdurig laag blijft. De Fed en ECB proberen de financiële crisis te bestrijden door meer liquiditeit in het systeem te pompen. De balansen van ECB en Fed zijn daardoor enorm opgeblazen. Centrale banken nemen activa op de balans die daar normaliter niet thuishoren, zeker niet ongelimiteerd. Maar de ECB vindt het nu belangrijker om de kloof tussen de noordelijke crediteuren en zuidelijke debiteuren te overbruggen en het vertrouwen in de euro te herstellen. Anders dan bij de Fed is het inkoopprogramma van de ECB conditioneel en worden aankopen ‘gesteriliseerd’. Sterilisatie betekent dat de ECB voor een bedrag gelijk aan de steunaankopen geld ophaalt bij banken en vastlegt in deposito’s. Dit moet zorgen over inflatie en monetaire financiering van de staatsschuld (vergroting van de geldhoeveelheid) wegnemen. De ECB laat dus zeker niet zomaar de geldpersen draaien. De ECB koopt bovendien alleen staatsschuld op van landen die bereid zijn te hervormen en de bij steun behorende voorwaarden aanvaarden. Italië en Spanje ontkenden medio september overigens nog steeds dat zij steun van het noodfonds ESM nodig zouden hebben en zij stelden dat zij wel op eigen kracht zouden kunnen hervormen. De ECB heeft dit jaar dan ook feitelijk nog steeds geen steunaankopen verricht. Financiële media, zoals de Financial Times, meldden echter dat ECB, het IMF, de Europese Commissie en Spanje, in onderhandeling Tabel Economische Groei en Inflatie (%) Euroland
-4,2 1,8 1,4 -0,5 0,3
USA Japan Latijns-Am. Oost-Europa Azië Pacific
GDP
2009 2010 2011 2012 2013
-3,5 3,0 1,7 2,2 2,1
-6,3 4,5 -0,8 2,5 1,4
-1,8 5,9 4,2 3,0 3,8
-5,7 3,9 4,3 2,7 3,3
1,7 6,7 4,5 5,0 5,0
CPI (Inflatie)
2009 0,3 -0,4 -1,3 5,9 7,2 0,7 2010 1,6 1,6 -0,7 7,3 6,2 2,2 2011 2,7 3,2 -0,3 6,8 6,4 3,6 2012 2,3 2,0 0,1 5,8 6,3 2,6 2013 1,7 2,0 0,0 6,3 5,3 2,8 Bron: Bloomberg, IMF, EC, Consensus Economics, september 2012
STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
Groei van de winst per aandeel in de verschillende regio’s
2010
2011
2012
USA (S&P 500)
58,4%
15,3
7,2
11,6
64,2
-1,6
7,6
13,4
150,1%
-8,8
39,0
25,3
3,2%
5,6
13,9
Europa (DJ Stoxx 600) Japan (Nikkei 225) Azië-Pac, ex-Japan NA
Spanje worstelt ondertussen wel met een stevige recessie, een torenhoge werkloosheid van meer dan 25%, ondergekapitaliseerde banken met slechte leningen, onvoldoende financiële controle op decentrale, zelfstandige regio’s en met pensioenproblemen. Spanje moet, onder druk van de andere Europese landen, haar begrotingstekort nog flink verlagen. Vorig jaar ging het om een tekort van 8,9 procent. Voor 2012 beloofde de Spaanse premier Mariano Rajoy het tekort terug te brengen naar 6,3 procent, hoewel hij eerder nog een doelstelling van 5,3 procent had afgegeven. Ook in Griekenland wordt bezuinigd, maar stuiten de maatregelen op groot verzet van de bevolking. De Griekse regering vraagt om meer tijd, maar het is de vraag of het geduld van de Europese partners niet opraakt. Een trojka van EU, ECB en het IMF bepaalt of Griekenland in aanmerking komt voor een volgende tranche van de eerder toegezegde noodhulp. Een ‘Grexit’ uit de eurozone valt derhalve nog steeds niet uit te sluiten. Anders dan in de VS, zijn het in Europa de nationale centrale banken die de risico’s dragen van de ECB-actie. Voor sommige, waaronder DNB, vormde dit al aanleiding om geen dividend uit te keren aan de uiteindelijke aandeelhouder, de Nederlandse overheid. Het stelsel van centralebanken in de VS keerde juist een recorddividend uit aan de federale overheid. In Amerika is er nog steeds de patstelling tussen de Democratische president Obama en het door de Republikeinen gedomineerde Congres, waardoor de begrotingsproblemen steeds vooruit worden geschoven. In die omstandigheden tracht de Fed de economische groei op peil te houden, totdat de werkloosheid in de VS gaat dalen naar niveaus van minder dan 5,5%. China beloofde recent euro-obligaties te blijven kopen, want voor China is een stabiele Europese Unie bijna net zo belangrijk als voor Europa zelf. Als zij euro’s kopen doen ze dat immers ook uit eigenbelang.
Grootste gevaar, systeemrisico, geweken Het grootste gevaar van de financiële crisis is nu wel min of meer geweken, maar de zwakke economische groei wereldwijd, baart ons nog wel zorgen. Wereldwijd moeten nog schulden worden afgebouwd en dat zet een rem op consumptie en investeringen. Er moet bovendien nog voortgang worden geboekt met een Europese bankenunie; Met een mechanisme dat de kosten van bankfaillissementen voor de
2013
belastingbetaler beperkt en met een fiscale unie die begrotingsdiscipline afdwingt. Volgens de wereldhandelsorganisatie WTO, zal de groei van de wereldhandel dit jaar uitkomen op 2,5% en dat is minder dan de helft van het gemiddelde in de afgelopen twintig jaar. Het is tevens een lagere raming dan eerder dit jaar werd voorspeld. Ook zien wij wereldwijd cijfers van de inkoopmanagers die hun orderportefeuilles zien krimpen. Analisten hebben hun taxaties van bedrijfsresultaten neerwaarts bijgesteld, al vielen de resultaten over het tweede kwartaal per saldo niet tegen. De neerwaartse aanpassing van de groeiramingen is vooral toe te schrijven aan de crisis in Europa. Andere regio’s ondervinden veel last van de vraaguitval in de Europese landen. Niettemin is nog steeds sprake van groei. De VS houden een matige groei vast. De Eurozone verkeert nog in een recessie, maar heeft het dieptepunt van de cyclus zo ongeveer bereikt en zal eind dit jaar en volgend jaar weer een lichte groei laten zien. Ondanks de huidige groeivertraging zullen China, Brazilië en andere opkomende markten, de komende jaren veel harder groeien dan Europa, omdat het groeipotentieel in die landen veel hoger ligt. Dit zal ook de groei van de economie op wereldniveau opstuwen. Ook in deze landen geven de centrale banken extra impulsen om de groei te stimuleren. Het jaar 2012 is tot dusver een uitzonderlijk obligatiejaar gebleken. De vlucht naar ‘veilige’ staatsobligaties in landen als Duitsland en Nederland, drukte de rente naar uitzonderlijk lage niveaus. Op last van de toezichthouders moeten veel institutionele beleggers steeds meer in obligaties beleggen. Bedrijfs- en bankobligaties vormden derhalve voor velen een aantrekkelijk alternatief, waardoor de risico-opslagen op deze leningen ook daalden. Het ‘politieke’ sentiment op de financiële markten is aanmerkelijk verbeterd en in veel landen is het dividendrendement op aandelen hoger dan de rente op staatsleningen. Obligaties zijn duur en aandelen zijn, rekeninghoudend met onzekerheden en risico’s, tamelijk goedkoop. Nadat wij eerder dit jaar wat meer terughoudend werden, is ons vertrouwen recent wel gesterkt en onze risicobereidheid wat vergroot. Wij geven inmiddels weer een wat zwaardere weging aan het aandelenbelang in onze portefeuilles.
5
k wa r t a a l v i s i e
zouden zijn over de randvoorwaarden van een steunoperatie. Strikte eisen moeten voorkomen dat regeringen stoppen met hervormen en bezuinigen zodra de rentes dalen. Een akkoord over de noodzakelijke bezuinigingen en hervormingen kan het wantrouwen van financiële markten, dat na eerdere hulpprogramma’s toch nog altijd aanwezig bleef, wegnemen.
STROEVE & LEMBERGER
Slim omgaan met geld
SINDS 1818
Doe niet langer domme dingen met je geld! In januari 2012 verscheen in de USA het boek The Behavior Gap, Simple ways to stop doing dumb things with your money. Carl Richards, auteur, is columnist bij o.a. New York Times en Morningstar. Robert G.J. van Beek CFP® €FA is Financial Life Planner en auteur van diverse boeken en artikelen. In 2010 ontmoetten Robert en Carl elkaar in Denver. In 2011 zien ze elkaar opnieuw, nu beide als spreker in San Diego op het FPA congres. In de Nederlandse vertaling van het boek wordt het verhaal vol valkuilen en tips, verteld aan de hand van meer dan 50 sketches. Een aantal vragen van Robert aan Carl staan hieronder ’opgetekend’! Robert van Beek EU Representative of The Behavior Gap by Carl Richards
Een erg aansprekende en misschien confronterende titel zeker voor beleggers. Nemen we allemaal verkeerde beslissingen dan? Helaas denk ik van wel. Door niet slim te handelen, en vaak op de verkeerde momenten verkeerde beslissingen te nemen, laten we allemaal, ook beleggers, rendement liggen of brengen we ons in problemen. Dit fenomeen, of verschijnsel, noemen we de Behavior Gap. In het Nederlands zou de vertaling iets zijn als gedragskloof. Maar dit klinkt nogal zwaar en ik wil juist proberen zoveel mogelijk mensen aan te spreken en betrokken te krijgen bij (beslissingen over) je geld .
Je zegt ook? Bedoel je dat het boek niet alleen over beleggersgedrag gaat? Absoluut! De juiste beslissingen nemen, gaat verder dan alleen beleggingsbeslissingen. Beleggingen moeten onderdeel uitmaken van een totaal plan. Je leven bestaat niet alleen uit beleggen. Het gaat erom dat je, zowel op voorhand en zeker tijdens cruciale gebeurtenissen in je leven, goed nadenkt over wat het gevolg is van een beslissing. En dit is niet eenvoudig. Want er komt vaak een heleboel onwetendheid en stress bij kijken. Zeker in onze huidige financiële wereld, die voor veel mensen complex en te moeilijk is gemaakt.
6
Als ik aan de financiële wereld denk, dan denk ik vooral aan getallen en percentages. Het is toch gewoon een kwestie van een zo hoog mogelijk rendement proberen te maken? Ik ga beleggen en wil gewoon 8, 9, 10% of meer, net als anderen! Was het maar zo simpel. Dat je gewoon vanuit een vragenlijstje kon kiezen. En zeker wist wat er over bijvoorbeeld 10 jaar op je rekening staat. Alleen uit het verleden leren we dat het eigenlijk niet alleen om rendementspercentages zou moeten gaan. En veelal werd er alleen maar gesproken over rendementen. Maar wat zegt een percentage? Eigenlijk niets. Een bedrag, dat zegt ons al wat meer. Het gaat er om wat je in de toekomst daadwerkelijk denkt nodig te hebben om van te leven.
Wat met risico’s? Je vorige sketch laat juist een daling zien, hetgeen ook in het verleden herhaaldelijk is voorgekomen. Klopt, helemaal juist. Nu, ik ben van nature positief en optimistisch ingesteld. Maar je moet zeker oog hebben voor wat er tijdens je leven eventueel mis kan gaan. En ook welke risico’s er aan een bepaalde belegging, een portefeuille of beleggingsstrategie kleven. Alhoewel ik ook wel het gevoel heb dat we juist vandaag, in tijden van economische tegenslag en veel onzekerheid, wel eens wat te weinig oog hebben voor positieve signalen. Maar net als in het verleden zal ook de toekomst met de nodige ups en downs verlopen. Belangrijk is dan ook om, voor jezelf, concrete doelstellingen te benoemen. Dan weet je ook waarom je eigenlijk beslissingen neemt. Vergelijk het met bijvoorbeeld een vakantiereis; Je vraagt je toch ook niet eerst af of je de trein, vliegtuig, boot of
STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
auto neemt om op vakantie te gaan, als je niet weet waar je naar toe wilt gaan, welke bestemming je in gedachten hebt? En toch vragen we vaak aan een adviseur of we een bepaald financieel product, of een verzekering moeten afsluiten of een bepaalde belegging goed is. En wat je eigenlijk elke keer zou moeten doen, is de afweging maken of iets past in de strategie, in je plan. Het gaat bij slimme beslissingen nemen dus zeker niet alleen maar om rendement of risico.
Nou tot slot dan: Wat is jouw doelstelling met The Behavior Gap? Ik ben al meer dan twintig jaar actief in de wereld van geld, financiën en planning. En ik heb eenvoud en begrip altijd belangrijk gevonden in mijn advisering. Ik hoop dat we meer oog gaan hebben voor communicatie en er zo meer begrip ontstaat, ook bij adviseurs. En ik denk dat dit niet alleen door middel van dikke rapporten en zware analyses met technische berekeningen gebeurt…. Het kan ook anders. Juist met simpele, maar krachtige sketches wat mij betreft!
BOEKBESPREKING
Carl Richards is een zoals hij zelf zegt toevallig kunstenaar. Hij maakt met simpele sketches complexe financiële concepten en begrippen, Carl Richards eenvoudig te begrijpen voor duizenden lezers van de New York Times Bucks blog. Carl zijn kunstwerk, Visualizing Finance, was voor het eerst te zien in een expositie in Kimball Art Center, Park City, Utah. Vele opleidingsinstellingen en bedrijven, verspreid over de gehele VS, hebben dit inmiddels veel geprezen werk, ook met plezier tentoongesteld. Zijn sketches vormen ook de basis voor zijn eerste boek. Carl is een veelgevraagd spreker op financial planning congressen en visual learning events. Hij is regelmatig te horen op Marketplace Money en schrijft columns voor Morningstar Advisor. Carl is Gecertificeerd Financial Planner TM en directeur beleggerseducatie bij BAM Advisor Services.
Een beroemde Plymouth landmark De vuurtoren werd oorspronkelijk gebouwd (tussen 1756 en 1759) op de Eddystone rif tegen een kostprijs van 40.000 pond. De ontwerper van de derde Eddystone vuurtoren, John Smeaton, een Yorkshire-man, was een leider in de wegen waterbouwkunde van zijn tijd. De fundamenten van de toren werden gemaakt van granietblokken en hij gebruikte een bijzondere techniek voor het verbinden van deze blokken. Smeaton is een pionier geweest in de ontwikkeling van beton. Voor het bouwen van deze vuurtoren was hij op zoek naar mogelijkheden om waterdicht metselwerk te maken. In 1756 deed hij al veel experimenten met allerlei mengsels. Het duurde echter nog ruim dertig jaar voordat hij daarover publiceerde. De toren werd op 16 oktober 1759 voor het eerst verlicht door 24 kaarsen. Deze werden later vervangen door een olielamp met reflectoren. Weer dertig jaar later werden de reflectoren vervangen door lenzen voor een betere lichtintensiteit. Begin negentiende eeuw bleek dat de zee de rots waarop de toren stond ondermijnde, bovendien was de toren te klein geworden om de nieuwste machines te bevatten. Men besloot de toren opnieuw op te bouwen op de “Schoffel”. Ongeveer tweederde van de structuur werd steen voor steen verplaatst naar zijn huidige plek. Het bovenste deel van de vuurtoren werd afgebroken, aan land gebracht en herbouwd op een nieuwe granieten basis. De toren kreeg een licht gebogen profiel met een laag zwaartepunt. De opening vond plaats in september 1884 op “Plymouth Hoe”. Het blijft één van de beroemdste bezienswaardigheden van de stad. Omdat het ondoenlijk bleek de oude toren in zijn geheel af te breken, zijn de overblijfselen van de oorspronkelijke vuurtoren nog steeds te zien op de Eddystone rif.
7
B e h o u d o f G ro e i ?
Stroeve Beheerd Beleggen Stroeve & Lemberger levert maatwerk bij het beleggen van het vermogen van haar cliënten. Gedwongen winkelnering, zoals het opnemen van huisfondsen in beleggingsportefeuilles, kennen wij niet. Toch introduceert Stroeve & Lemberger nu een tweetal laagdrempelige beleggingsvarianten. Evert Zaat , Directielid verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid en Wim Zwanenburg, beleggingsstrateeg en beheerder van Stroeve Beheerd Beleggen, belichten de achtergronden.
die nu nog over minder vermogen beschikken. Ook van cliënten die nog in de opbouwfase van hun (pensioen-)vermogen verkeren kregen wij die vraag.
Succesvol beleid, breder toegankelijk
Bij het ontwikkelen van een alternatief voor kleinere vermogens voor de Degroof-fondsen, staat nu ons eigen beleggingsbeleid centraal, maar daarbij geld wel de randvoorwaarde dat de kosten voor de cliënt laag moeten zijn en dat de nieuwe fondsen volledig transparant zouden zijn. Met Fundshare (www.fundshare.nl) hebben we een platform en een partner gevonden om dit te realiseren. We hebben daarbij gekozen om niet voor ieder risicoprofiel een afzonderlijk fonds op te richten, maar voor een risicovol en een risicomijdend fonds. Iedere cliënt kan dan een eigen keuze maken voor ieder gewenst risicoprofiel,door een combinatie van deze twee fondsen. Bijvoorbeeld, als een cliënt nu belegd is in Degroof Global Isis Low betekent dat er voor gemiddeld 25% risicovolle waarden in portefeuille zijn. Een gelijkblijvend risico in de nieuwe situatie, betekent een belegging van het vermogen voor 25% in Stroeve Beheerd Beleggen Groei en voor 75% in Stroeve Beheerd Beleggen Behoud. . U krijgt dan 2 fondsen in portefeuille waar u er vroeger 1 had. Dit heeft bovendien als voordeel dat u meer flexibel bent en kunt schuiven afhankelijk van uw behoefte, uw risicobeleving of de vooruitzichten voor financiële markten.
U bent wellicht bekend met het feit dat wij in het verleden een formele samenwerking hadden met Bank Degroof op het gebied van beleggingen. Sinds het einde van de samenwerking in 2009 heeft Stroeve & Lemberger haar eigen zelfstandige beleggingsbeleid ontwikkeld, los van haar voormalige partner. De beleggingsresultaten zijn sindsdien en zeker dit jaar, uitstekend te noemen. Indertijd hebben wij voor veel van onze cliënten met een wat meer beperkt vermogen, bijvoorbeeld kinderen die een deel van het vermogen geschonken kregen, belegd in enkele gemengde fondsen van Bank Degroof (waarmee dus zowel in aandelen als in obligaties wordt belegd). Vooral Degroof Global Isis Low (het laag risico fonds van Degroof) en Degroof Global Isis Medium (gemiddeld risico) zijn indertijd aangekocht. De resultaten van deze fondsen waren op dat moment bovengemiddeld. Degroof kreeg regelmatig bekroningen voor haar beleggingprestaties, bijvoorbeeld van onafhankelijke fondsenbeoordelaars als Lipper. Omdat de kosten van deze fondsen vaak beneden die van de concurrentie lagen, vonden wij deze passend voor onze cliënten. Inmiddels is de situatie veranderd. In de afgelopen twee jaar presteren genoemde fondsen niet boven- maar benedengemiddeld. Dit heeft binnen de Degrooffondsen zelf in de loop van 2011 geleid tot een aanpassing in het beleggingsbeleid. Wij moeten echter constateren dat de resultaten onvoldoende verbeteren en dat de fondsen achterblijven bij onze verwachtingen. Aan de andere kant blijkt het eigen Stroeve & Lemberger beleggingsbeleid steeds succesvoller. Er is, zeker in de defensieve en gemiddelde profielen, (waar het overgrote deel van deze cliënten in belegt) sprake van een bovengemiddeld rendement. Wij krijgen daarom regelmatig de vraag van cliënten om het Stroeve en Lemberger-beleid te vertalen naar de portefeuilles van kinderen en kleinkinderen
8
Wij hebben ervoor gezorgd, dat de totale kosten voor u, beneden die van de oude situatie liggen. Uw accountmanager bij Stroeve & Lemberger heeft hierover meer informatie. De Stroeve & Lemberger- cliënten die momenteel in de Degroof Global Isis fondsen beleggen zullen binnenkort, zowel schriftelijk als mondeling, benaderd worden voor een advies op maat. Op onze website treft u alle informatie aan over de 2 nieuwe fondsen. Dat betreft de prospectus, de factsheet en de Essentiele Beleggers Informatie. U kreeg van ons ieder kwartaal een verslag van de beheerder toegestuurd. Wij zullen dit voortzetten, zodat u periodiek op de hoogte wordt gehouden van de ontwikkelingen in het fonds en de visie van de beheerder.
STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
Stroeve Beheerd Beleggen Groei bepalen we zelfstandig koersdoelen. Modellen spelen een belangrijke rol bij de oordeelsvorming, om een gestructureerde, gedisciplineerde manier van denken te hebben, maar bij het beleggingsbeleid zijn ze niet allesbepalend. Er wordt ook gekeken naar sterk afwijkende individuele taxaties. Bij de interpretatie van de modelresultaten worden dan ook nog vele vragen gesteld en vaak worden ook alternatieven doorgerekend. Wat zijn de bepalende factoren, de ‘triggers’ voor de prestaties van de onderneming? Gaan de analisten bij hun winsttaxaties uit van realistische scenario’s voor de komende twee jaar? Wat is de trend van de winsttaxaties, worden deze naar beneden of naar boven bijgesteld? Wat is de ervaring met recente kwartaal- of halfjaarresultaten? Waren er positieve, of juist negatieve afwijkingen in de resultaten van de prognoses van analisten? Welke trackrecord heeft de onderneming bij het uitkeren van dividenden? Is het dividendbeleid houdbaar? Voor de langere termijn menen wij dat analisten doorgaans de huidige trends teveel extrapoleren, of te optimistisch zijn. In onze modellen gaan wij daarom in de meeste gevallen uit van meer voorzichtige groeiramingen. Daarmee wordt een veiligheidsmarge voor onzekerheden ingebouwd. Indien een aandeel, ondanks die lagere voorzichtige groeivoeten, in onze kwantitatieve modellen een gunstig rendementspotentieel biedt, dan wordt het aandeel nader onder de loep genomen en worden individuele researchrapporten bestudeerd van beleggingsanalisten van verschillende effectenhuizen. De omloopsnelheid, ofwel het aantal transacties in de portefeuille, ligt relatief laag.
Stroeve Beheerd Beleggen Behoud De eerste doelstelling van SBB Behoud is een buffer te vormen die bescherming biedt in tijden dat aandelenmarkten slecht presteren. De tweede doelstelling is een inkomen te genereren met de beleggingen. Een strakke risicobeheersing staat voorop. Dit betekent in tijden van lage effectieve rendementen dat wij eerder genoegen nemen met het lagere rendement, dan dat wij ons laten verleiden tot een keuze voor riskante obligaties in het zogeheten ‘high yield’-segment, of obligaties uit de Emerging Markets. Deze beleggingen kunnen op zichzelf goede rendementen opleveren, maar zij behoren volgens onze normen eerder in de ‘risicovol’- categorie thuis. SBB Behoud belegt in staatsobligaties, maar ook in bedrijfs-
en bancaire obligaties, waarbij de keuze afhankelijk is van de aantrekkelijkheid van de risico-opslag (‘spreads’), afgezet tegen de additionele (debiteuren)risico’s. Ook kan worden belegt in zogeheten ‘Inflation-linked bonds’ en in variabel rentende leningen. Een voordeel van SBB Behoud is dat we voor onze cliënten in individuele namen kunnen beleggen en ook in ‘institutionele’ obligaties met coupures van meer dan €100.000,- bij uitgifte kunnen handelen. Wij werken bij het beheer met een visie op de renteontwikkeling en op looptijden (‘modified duration’) tevens houden wij ook nauwlettend de vraag en aanbodverhoudingen (‘flow of funds) in het oog. Kort samengevat, het behoud van vermogen staat voorop.
B d ao k ewhaoru ta l vf i sGi r eo e i ?
SBB Groei kent een offensief profiel, gericht op een zo hoog mogelijk rendement. SBB Groei belegt in meerdere activa die kunnen variëren van aandelen in Europa en Amerika, Emerging Markets-aandelenfondsen, vastgoedbeleggingsfondsen, grondstoffenfondsen en goud, tot obligatiefondsen voor beleggingen in lokale valuta in de Opkomende Markten. Daarbij vindt een brede spreiding plaats om de risico’s te beperken. Na uitvoerige analyse van macro-economische indicatoren en trends, wordt ook gekeken naar bottom-up-signalen, door analyse van bedrijfsresultaten en naar de waardering van individuele aandelen uit diverse regio’s. Bij de selectie van beleggingsfondsen wordt steeds afgewogen of voor de specifieke deelmarkten de fondsmanager waarde kan toevoegen ten opzichte van de index, of dat beter gekozen kan worden voor passieve beleggingfondsen (mandjes, of zogenaamde ETF’s). Wij menen dat markten en individuele vermogenstitels zoals aandelen, niet altijd juist geprijsd zijn, dus over- of ondergewaardeerd kunnen zijn. Deze overof onderwaardering komt voor omdat beleggers niet altijd, niet in alle omstandigheden, rationele afwegingen maken en ook het marktsentiment vaak een belangrijke rol speelt. S&LV belegt in aandelen waarvan wij menen dat de intrinsieke waarde hoger ligt dan de beurswaarde en de aandelenselectie is dan ook gebaseerd op de ‘value’aanpak. Om een perspectief op de waardering en het potentiële rendement vast te stellen, maken we gebruik van kwantitatieve modellen, gebaseerd op gemiddelde winst- en dividendtaxaties van beleggingsanalisten en op trends in ‘earnings revisions’ (aanpassingen in taxaties) en
STROEVE & LEMBERGER
L y n d s ay B e k o u w
SINDS 1818
Lyndsay Bekouw, kunstschilderes en ontwerpster
Met veel plezier hebben we voor het huidige kwartaalnummer Lyndsay mogen interviewen. Voor Stroeve & Lemberger legde Lyndsay de vuurtoren van Haamstede vast op het witte doek. Tijdens het interview bleek al snel dat Lyndsay nog veel meer in huis heeft.Wellicht heeft u, zonder het te weten, uit Lyndsays kopjes gedronken die ze voor Douwe Egberts ontwerpt, of onder de dekbedden van haar home decoratinglijn, Lyndsays Dreams and Wishes, geslapen... In tijdschriften als Ariadne, Ouders van Nu, Cosmopolitan, Happinez, Vrouw, Margriet, Seasons etc. komt u regelmatig illustraties van Lyndsay tegen. Daarnaast schreef en illustreerde zij boeken en verzorgde jarenlang een kookcolumn in de Margriet. Op onze vraag hoe Lyndsay ertoe gekomen is om deze richting op te gaan, vertelt ze enthousiast dat ze op de lagere school al niets liever wilde dan tekenen en ontwerpen. Dat gevoel ontwikkelde zich op de middelbare school en het was dan ook vanzelfsprekend dat ze na die periode naar de Kunstacademie zou gaan. De keuze viel daarbij op de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht waar ze afstudeerde in modeontwerpen en illustraties. “Ik ben blij dat ik met het talent, of de gave die ik gekregen heb mijn werk kan doen, omdat dit beroep voor mij het leukste is wat er is!”, aldus Lyndsay. Omdat Lyndsay zo divers is in al haar werkzaamheden, vragen wij haar of zij een specifieke voorkeur heeft. Haar liefde voor mensen maakt dat het schilderen van personen toch echt wel haar grootste passie is. “Of het nu volwassenen of kinderen zijn, het liefst schilder ik ze ten voeten uit en in hun natuurlijke doen. Dit werkt beter dan alleen het portret vastleggen, omdat de houding van de persoon ook veel prijs geeft van iemands karakter. Mensen zijn mijn inspiratie en hun ziel op het doek krijgen is de uitdaging!” De gelijkenis treffen van iemand is het allerbelangrijkst, daarnaast vindt Lyndsay het ook een uitdaging om het kunstwerk aan te laten sluiten bij de sfeer die mensen in hun huis hebben! Wij vragen ons af of het in deze tijd nog lukt om druk bezette mensen zo ver te krijgen dat ze komen poseren, zoals dat
10
vroeger het geval was. Omdat Lyndsay juist houdt van dynamische schilderijen, kiest ze niet uitsluitend voor poseren maar voor een methode met foto’s. “ Voordat ik begin met schilderen maak ik eerst een serie foto’s. Foto’s zijn minder statisch, meer dynamisch dan dat iemand poseert. De foto’s worden gemaakt bij degene, die wordt geschilderd, thuis of op een mooie locatie. De foto’s worden samen met de klant besproken en samen beslissen we welke foto ik ga gebruiken als basis om het schilderij te maken. Daarna volgt al vrij snel een schets in het klein in kleur. Met de klant bespreek ik dan hoe de achtergrond er uit gaat zien op het doek. Ik wil echt een duidelijk totaal beeld van het schilderij met de klant afspreken, zodat hij of zij weet wat ze kan verwachten. Een groot schilderij is best confronterend!” Kun je aangeven hoe lang je ongeveer met een schilderij bezig bent? “Ik streef ernaar om elk project in twee maanden af te ronden. Tussentijds zijn er regelmatig besprekingen met de klant om elke verrassing uit te sluiten”. Wilt u meer weten over Lyndsay en voorbeelden van haar schilderijen zien, dan verwijzen wij u graag door naar haar website, www.lyndsay.eu.
Allianz... succes verzekerd
Daimler Daimler AG levert een breed assortiment motorrijtuigen, hoofdzakelijk personenauto’s, vrachtwagens, bedrijfswagens en bussen. Met de merken Mercedes-Benz en Maybach positioneert Daimler zich in de top van de luxueuze personenautomarkt, waar het de op één na grootste producent ter wereld is. Daimler is ook ’s werelds grootste vrachtwagenfabrikant. China is al de grootste automarkt van de wereld en wordt steeds belangrijker voor Daimler, omdat het de op twee na grootste afzetmarkt is voor Mercedes-Benzwagens. Daimler werkt hard om aan de vraag naar luxe personenwagens van de nieuwe elite tegemoet te kunnen voldoen, al zal de groeivertraging in China ook de groei van Daimler in 2012 afremmen. Ook de ontwikkelingen in de Eurozone werpen een sombere schaduw over Daimler. Niettemin groeide in het tweede kwartaal van dit jaar de omzet nog met 10%, t.o.v. het vorig jaar, naar € 28,9 mrd. De partijbonzen in China laten zich liever in een prestigieuze Mercedes, Audi of BMW rondrijden, dan in één van de Chinese merken. Ook in veel andere opkomende markten stijgen de verkopen van luxe auto’s veel harder dan die van andere personenwagens. In China trekken tevens de verkopen van trucks sterk aan. Bovendien keren de Amerikaanse consumenten steeds vaker terug naar de autodealers voor de aankoop van een Mercedes. Met dit cyclische aandeel spelen we bij Stroeve & Lemberger in op een herstel van de wereldeconomie. Op grond van de waardering en het grotere koerspotentieel, verkiezen wij het aandeel Daimler momenteel boven dat van BMW en Volkswagen (Audi); automerken die ook sterke troeven in handen hebben op de groeimarkten van de nieuwe rijken in de BRIC-landen. BMW en Audi behalen momenteel weliswaar hogere winstmarges, maar voor Daimler ligt nog een groter turnaroundpotentieel in het verschiet dan bij genoemde andere merken. Met een koers van € 39,80 wordt nog geen 7,5 keer de getaxeerde winst per aandeel voor 2012 betaald. Het aandeel levert bovendien een dividendrendement van meer dan 5,5% op. Analisten hebben gemiddeld een koersdoel van € 48,op dit aandeel, maar wij voorzien, op basis van onze eigen berekeningen, dat de koers binnen 12 maanden zelfs nog wel naar € 60,- zou kunnen oplopen. Daarmee is Daimler een steraandeel voor een prikkie.
Koersverloop Allianz
Koersverloop Daimler in euro's
in euro's
120
65
60
110
55 100
50
45
90
40 80
35
30
70
25 60
20 50 Jan-‐10
Apr-‐10
Jul-‐10
Oct-‐10
Jan-‐11
Apr-‐11
Jul-‐11
Oct-‐11
Jan-‐12
Apr-‐12
Jul-‐12
15 Jan-‐10
Apr-‐10
Jul-‐10
Oct-‐10
Jan-‐11
Apr-‐11
Jul-‐11
Oct-‐11
Jan-‐12
Apr-‐12
Jul-‐12
11
A l l i a n z e n Da i m l e r
De Allianz Group is Europa’s grootste verzekeraar. In de portefeuilles van cliënten van Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer zijn financiële waarden al geruime tijd onderwogen, maar één van de geselecteerde financials is Allianz. De koers van dit aandeel was dit jaar, net zoals die van veel andere banken en verzekeraars, nogal volatiel, maar per saldo steeg de koers van € 76 naar € 96 (medio september). Het aandeel heeft ook een aantrekkelijk hoog dividendrendement van meer dan 4,5%. Allianz heeft de verzekeringsactiviteiten opgedeeld in Schade & Ongevallen en Leven & Ziektekosten. Het concern heeft ook een grote vermogensbeheerdivisie, Allianz Global Investors, met dochterondernemingen in meerdere landen. Daartoe behoort ook het Amerikaanse PIMCO, ‘s werelds grootste obligatiebelegger. De van oorsprong Duitse verzekeraar is al sinds de jaren ’50 internationaal actief in Frankrijk, en breidde zich in de jaren ’60 uit naar Italië, gevolgd door Nederland, Spanje, Brazilië en de Verenigde Staten. Begin 2009 werd dochter Dresdner Bank verkocht aan Commerzbank. Dresdner was jarenlang een molensteen om de nek van Allianz en Allianz leed forse verliezen. Allianz is niet langer actief in investment banking. De businessmix is de afgelopen jaren door diverse herstructureringen gewijzigd, maar de schadeverzekeraar levert nog wel steeds de grootste bijdrage aan de bedrijfsresultaten. Geografisch is de Duitse markt nog steeds van groot belang met 28% van de bruto premie-inkomsten. De markt voor pensioenproducten in Azië en Oost-Europa groeit nog steeds sterk, maar in Duitsland heeft de verzekeraar het moeilijk in het traditionele levensegment vanwege de lage rente. In Azië zijn de meest lijfrentepolissen pas de laatste jaren verkocht, na de kredietcrisis, zodat de verzekeraar daar niet tegen de ‘harde’ garanties aanloopt waarvoor hogere buffers moeten worden aangehouden. Allianz is één van best gekapitaliseerde verzekeraars in Europa. De bedrijfsresultaten over het eerste halfjaar waren beter dan analisten hadden verwacht. Analisten verwachten dat Allianz de komende jaren in staat is om de premies op motorrijtuigenverzekeringen in Duitsland met meer dan 2% te laten stijgen. Ook in China stijgen deze inkomsten door de groei van het autoverkeer. Zorgen over de impact van de problemen in de schuldenlanden van de eurozone op de beleggingsportefeuille van de verzekeraar, zetten de koers van het aandeel onder druk, maar, met de teruggekeerde ontspanning op de financiële markten en positieve adviezen van beleggingsanalisten, steeg ook het aandeel van deze verzekeraar fors, zodat ons koersdoel van € 108 binnen bereik komt.
STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer www.stroevelemberger.nl
[email protected]
Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer Weesp Nesland 1-V 1382 MZ Weesp T +31 (0) 294 492 592 F +31 (0) 294 492 593
Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer Maastricht Posthoornstraat 69 6219 NV Maastricht T +31 (0) 43 354 1222 F +31 (0) 43 325 9309
