STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
S tr o e ve B eh e er d Beleggen
okt ober 2 012
1. Introductie Stroeve Beheerd Beleggen 2. Kwartaalvisie, terugblik en te verwachten beleggingsbeleid
1
STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
Introductie Stroeve Beheerd Beleggen De twee fondsen van Stroeve Beheerd Beleggen, Groei en Behoud, bieden in combinatie op eenvoudige wijze en tegen lage kosten toegang tot alle beleggingsmogelijkheden. Stroeve & Lemberger en het FundShare-platform Met de fondsen Stroeve Beheerd Beleggen, FundShare SBB Groei en FundShare SBB Behoud, staat het eigen beleggingsbeleid van Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer centraal. Met FundShare (www.fundshare.nl) heeft Stroeve & Lemberger een platform en een partner gevonden om dit te realiseren. FundShare heeft een state-of-the art infrastructuur, zodat de kosten van beleggen laag zijn en dat de nieuwe fondsen volledig transparant zijn. Stroeve & Lemberger heeft daarbij gekozen om niet voor ieder risicoprofiel een afzonderlijk fonds op te richten, maar voor een tweetal fondsen, een risicovol en een risicomijdend fonds. Iedere belegger kan dan een eigen keuze maken voor ieder gewenst risicoprofiel, door een combinatie van deze twee fondsen. Dit heeft als voordeel dat u meer flexibel bent en kunt schuiven afhankelijk van uw behoefte, uw risicobeleving of de vooruitzichten voor financiële markten. Stroeve & Lemberger beschikt over een vergunning van de AFM. Op de website van www.stroevelemberger.nl treft u bij Stroeve Beheerd Beleggen alle informatie aan over de 2 nieuwe fondsen. Dat betreft de prospectus, de Factsheet en de Essentiele Beleggers Informatie. Fondsnaam
ISIN-nummer
Minimale inleg
FundShare Stroeve Beheerd Beleggen Groei
NL0010261087
Geen
FundShare Stroeve Beheerd Beleggen Behoud
NL0010261095
Geen
Stroeve Beheerd Beleggen Groei SBB Groei kent een offensief profiel, gericht op een zo hoog mogelijk rendement. SBB Groei belegt in meerdere beleggingscategorieën zoals aandelen in Europa en Amerika, Emerging Markets-aandelenfondsen, vastgoedbeleggingsfondsen, grondstoffenfondsen en goud. De portefeuille wordt actief beheerd en daarbij vindt een brede spreiding plaats om de risico’s te beperken. Afhankelijk van onze marktvisie, scenarioanalyse en relatieve waardering zullen activa, regio’s of valuta binnen de portefeuille een groter tactisch gewicht krijgen ten opzicht van de strategische (normale) allocatie en wordt ingespeeld op de financiële marktomstandigheden. De nadruk zal in dit fonds evenwel altijd liggen op het beleggen in aandelen en aandelenfondsen. Na uitvoerige analyse van macroeconomische indicatoren en trends zoals ‘flow of funds’, wordt daarbij ook gekeken naar bottom-up-signalen, door analyse
2
van bedrijfsresultaten en naar de waardering van individuele aandelen uit diverse regio’s. In de regio’s Europa en de VS wordt veelal direct in aandelen belegd, bij beleggingen in Emerging Markets en in grondstoffen wordt gebruik gemaakt van de specifieke expertise van fondsmanagers.
Stroeve Beheerd Beleggen Behoud De voornaamste doelstelling van SBB Behoud is een buffer te vormen die bescherming biedt in tijden dat aandelenmarkten slecht presteren. Een andere belangrijke doelstelling is om inkomen te genereren met de beleggingen. Een strakke risicobeheersing staat voorop. Dit betekent dat wij in tijden van lage effectieve rendementen eerder genoegen nemen met het lagere rendement, dan dat wij met een keuze voor riskante obligaties in het zogeheten ‘high yield’-segment, of met obligaties uit de Emerging Markets een hoog rendement najagen. SBB Behoud belegt in staatsobligaties, maar ook in bedrijfs- en bancaire obligaties, waarbij de keuze afhankelijk is van de aantrekkelijkheid van de risico-opslag (‘spreads’), afgezet tegen de additionele (debiteuren)risico’s. Ook kan worden belegd in zogeheten ‘Inflation-linked bonds’ en in variabel rentende leningen. Een voordeel van SBB Behoud is dat we voor onze cliënten veelal in individuele namen, vermogenstitels, kunnen beleggen, dus ook in ‘institutionele’ obligaties met coupures van meer dan €100.000,- bij uitgifte kunnen handelen. Wij werken bij het beheer met een visie op de renteontwikkeling en op looptijden (‘modified duration’) en wij houden ook nauwlettend de vraag en aanbod-verhoudingen (‘flow of funds’) in het oog. Kort samengevat, het behoud van vermogen en een stabiel rendement staan voorop bij het beheer van dit fonds.
Het juist risicoprofiel Met de twee fondsen van Stroeve Beheerd Beleggen kan door een combinatie van de fondsen Groei en Behoud ieder gewenst risicoprofiel worden gekozen.
Beleggen in aandelen is vooral vragen stellen Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer belegt in aandelen waarvan wij menen dat de intrinsieke waarde hoger ligt dan de beurswaarde en de aandelenselectie is dan ook voornamelijk gebaseerd op de ‘value’-aanpak. Bij de selectie wordt uitgebreid gekeken naar de karakteristieken van de onderne-
STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
ming en van de bedrijfstak waarin de onderneming actief is om te beoordelen of het bedrijf goed gepositioneerd is om te profiteren van lange termijn trends. Om een perspectief op de waardering en het potentiële rendement vast te stellen, maken we gebruik van kwantitatieve modellen, gebaseerd op gemiddelde winst- en dividendtaxaties van beleggingsanalisten en op trends in ‘earnings revisions’ (aanpassingen van taxaties) en bepalen we zelfstandig koersdoelen. Modellen spelen een belangrijke rol bij de oordeelsvorming, om een gestructureerde, gedisciplineerde manier van denken te hebben, maar bij het beleggingsbeleid zijn ze niet allesbepalend. Er wordt ook gekeken naar sterk afwijkende individuele taxaties. Bij de interpretatie van de modelresultaten worden dan ook nog vele vragen gesteld en vaak worden ook alternatieven doorgerekend. Wat zijn de bepalende factoren, de ‘triggers’ voor de prestaties van de onderneming? Gaan de analisten bij hun winsttaxaties uit van realistische scenario’s voor de komende twee jaar? Wat is de trend van de winsttaxaties, worden deze naar beneden of naar boven bijgesteld? Wat is de ervaring met recente kwartaal- of halfjaarresultaten? Waren er positieve, of juist negatieve afwijkingen in de resultaten van de prognoses van analisten? Welke trackrecord heeft de onderneming bij het uitkeren van dividenden? Is het dividendbeleid houdbaar? Voor de langere termijn menen wij dat analisten doorgaans de huidige trends teveel extrapoleren, of te optimistisch zijn. In onze modellen gaan wij daarom in de meeste gevallen uit van meer voorzichtige groeiramingen. Daarmee wordt een veiligheidsmarge voor onzekerheden ingebouwd. Indien een aandeel, ondanks die lagere voorzichtige groeivoeten, in onze kwantitatieve modellen een gunstig rendementspotentieel biedt, dan wordt het aandeel nader onder de loep genomen en worden individuele researchrapporten bestudeerd van beleggingsanalisten van verschillende internationale effectenhuizen. Stroeve & Lemberger heeft toegang tot de research van veel Amerikaanse en Europese instellingen. Wij menen dat markten en individuele vermogenstitels zoals aandelen, niet altijd juist geprijsd zijn, dus over- of ondergewaardeerd kunnen zijn. Deze over- of onderwaardering komt voor omdat beleggers niet altijd, niet in alle omstandigheden, rationele afwegingen maken en ook het marktsentiment vaak een belangrijke rol speelt. Zeker in de in de chaotische en turbulente marktomstandigheden van de laatste jaren is het zeer moeilijk voorstelbaar dat markten en individuele vermogenstitels zoals aandelen, altijd juist geprijsd zouden zijn, dus niet over- of ondergewaardeerd kunnen zijn. Omdat veel beleggers in paniek of onder druk van toezichthouders hun aandelen hebben verkocht, zijn veel aandelen zeer waarschijnlijk niet juist gewaardeerd (en zeer waarschijnlijk ondergewaardeerd). Indien marktprijzen op enig moment niet
het resultaat van zijn van rationele afwegingen, maar sterk worden gedomineerd door het (negatieve) marktsentiment, dan zijn er juist op dat moment goede mogelijkheden voor actieve managers. Chaos creëert ‘value’, omdat een actieve manager de inefficiëntie kan benutten.
Beleggingsfondsen: actief of passief? Bij beleggingen in Emerging Markets en grondstoffen kiezen we voor een fondsbenadering, om daarbij gebruik te kunnen maken van specifieke en lokale kennis, die voor deze markten van groot belang is. Bij de selectie van beleggingsfondsen wordt steeds afgewogen of voor de specifieke deelmarkten de fondsmanager ‘actief’ waarde kan toevoegen ten opzichte van de index, of dat beter gekozen kan worden voor ‘passieve’ beleggingfondsen (mandjes, of zogenaamde ETF’s). ‘Actief beleggen’ betekent dat een belegger met zijn visie op risico en rendement actief van een index afwijkt om te proberen een extra rendement (‘alpha’) te behalen ten opzichte van een index, zoals de MSCI Europa of MSCI USA. Bij ‘passief beleggen’ kiest een belegger of fondsbeheerder voor het zo nauwkeurig mogelijk volgen van een bepaalde index, het ‘tracken’ van een index, waardoor het rendement niet veel zal afwijken van de index. De kosten van passief beleggen of trackers zijn over het algemeen lager dan de kosten van actief beleggen. Bij een keuze voor actieve fondsen kiest Stroeve & Lemberger steeds meer nadrukkelijk voor fondsmanagers met een hoge ‘active share’ en hogere tracking-error, wat wil zeggen dat gekozen wordt voor fondsmanagers die daadwerkelijk met hun visie en keuze van de beleggingen afwijken van de index en dus niet voor managers die in de praktijk toch ‘index huggers’ zijn, dicht bij de index blijven, maar wel hoge beheerkosten in rekening brengen, terwijl de kans op een hoger rendement dan de index (‘alpha’) gering is. In het algemeen geldt voor aandelenmarkten dat hoe inefficiënter de prijsvorming, hoe beter actief beheer in potentie is. Een vermogensbeheerder die automatisch kiest voor trackers weet waarschijnlijk niet welke markten beter wel en welke beter niet met trackers kunnen worden gevolgd, of heeft de kennis niet de juiste actieve beheerders te kiezen. Een automatische keuze voor actief, dan wel passief beleggen is in ieder geval geen goede keuze. Een belegger dient altijd te weten waarin hij belegt. Bij de beoordeling van actieve fondsen wordt uitgebreid gekeken naar de trackrecord van de fondsmanagers, de informatievoorziening door het fonds en de kwaliteit en consistentie van de geselecteerde portefeuilles van die fondsmanagers, waarbij we rechtstreeks contact hebben met de betreffende fondsmanagers en ook beoordelingen van derden zoals Standard & Poor’s, Lipper en Morningstar betrekken.
3
Visie op de markten en te verwachten beleggingsbeleid De markten Het afgelopen kwartaal is het vertrouwen en het optimisme op de financiële markten teruggekeerd, vooral naar aanleiding van opmerkingen van de Europese Centrale Bank President, Mario Draghi. Daaruit bleek dat de centrale bank bereid was ver te gaan om de stabiliteit in de eurozone te herstellen. De financiële markten liepen vervolgens in de zomer vooruit op de feitelijk aankondiging van de beleidsmaatregelen, die begin september ook daadwerkelijk kwam. In Europa stegen de aandelenmarkten tussen medio juni en medio september met meer dan 15%, nadat zij overigens in het tweede kwartaal een forse veer hadden moeten laten. Amerikaanse beursindices bereikten nieuwe hoogtepunten en kwamen terug op het peil van eind 2007. Eind september waren de financiële markten opnieuw wat meer nerveus, en daardoor meer volatiel, maar over het gehele kwartaal presteerden aandelenmarkten zeer positief. Zo nam de Amerikaanse aandelenindex S&P 500 in het derde kwartaal met 5,9 procent toe waardoor de index dit jaar al met 17 procent is gestegen en deze index zelfs het hoogste niveau van de afgelopen 5 jaar behaalde. Europese aandelen, en met name die in de Eurozone, presteerden in het derde kwartaal sterk, zodat daarmee de dip in het tweede kwartaal werd goedgemaakt. Europese aandelen, gemeten met de MSCI Europe, behaalden een rendement van 7,2 procent, tegen 13,2 procent sinds het begin van dit jaar. Aandelen in de Eurozone behaalden in het derde kwartaal een rendement van 8,4 procent, tegen 12,6 procent dit jaar. Met name financiële waarden (banken, verzekeraars) en aandelen uit de energiesector presteerden sterk, terwijl industriële waarden en aandelen uit de telecomsector en nutsbedrijven achterbleven. Aandelen uit de groeilanden, Emerging Markets, behaalden ook in het derde Aandelenkoersen sinds 1 januari 2007
kwartaal, gemeten in euro’s, ook goede resultaten, namelijk 6,3 procent, tegen 12,7 procent voor het gehele jaar. De euro steeg per saldo in het afgelopen kwartaal in waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar, nadat tot eind juli de euro nog onder druk had gelegen. Eind september was de waarde van de Amerikaanse dollar in euro’s ongeveer gelijk aan die van eind 2011. De nervositeit op de obligatiemarkten nam duidelijk af. De rente op 10-jarige Spaanse en Italiaanse staatsleningen daalde van tussentijdse hoogtepunten van respectievelijk 7,5% en 7,1% naar circa 5,1% en 5,9%. Het jaar 2012 is tot dusver een uitzonderlijk obligatiejaar. De vlucht naar ‘veilige’ staatsobligaties in landen als Duitsland en Nederland drukte de rente naar uitzonderlijk lage niveaus. Op last van de toezichthouders moeten veel institutionele beleggers steeds meer in obligaties beleggen. Bedrijfs- en bankobligaties vormden derhalve voor velen een aantrekkelijk alternatief, waardoor de risico-opslagen op deze leningen daalden en ook op bedrijfsobligaties forse koerswinsten werden geboekt.
Prestaties in Euro's
Derde kwartaal
Jaar t/m eind sept.
Nederlandse staatsleningen
2,42
4,09
Europese staatsleningen in euro's
3,88
8,13
Aggregaat Europese obligatiemarkt (*IG)
3,36
6,15
Europese bedrijfsobligaties (*IG)
4,13
8,25
Internationale aandelen (MSCI World)
5,26
13,94
Europese aandelen
7,23
13,27
Aandelen in de eurozone
8,42
12,57
Amerikaanse aandelen
4,36
14,50
Aandelen Emerging Markets
6,28
12,68
Vastgoed Eurozone (EPRA)
4,85
18,07
Grondstoffen (DJ UBS)
8,17
6,50
120
100
* IG = Investment Grade
80
60
Rente 10-jarige leningen
ultimo 2011
eind juni
eind sept
Nederlandse Staat
2,19
2,10
1,72
Duitsland
1,84
1,58
1,44
Italie
7,03
5,82
5,09
Spanje
5,17
6,33
5,94
USA
1,90
1,65
1,63
40
20
0
Europa
4
Financials VS
Financials Europa
Verenigde Staten
AEX
Draghi verdedigt de euro De ECB kondigde aan bereid te zijn onder voorwaarden onbeperkt kortlopende staatsobligaties (met looptijden tot 3 jaar) van zwakke Euro-landen op te kopen en die mededeling sorteerde effect. Onbeperkt betekent dat de ECB geen aankooplimiet heeft voor de staatsobligaties, maar wij menen wel dat de woorden ‘onbeperkt’ of ‘ongelimiteerd’ met een korreltje zout moeten worden genomen. Er zijn natuurlijk wel grenzen aan de mogelijkheden van de ECB om in te grijpen, maar het zou voor de ECB zeer onverstandig zijn deze te noemen. Het doel van de mededelingen van de ECB is de renteontwikkeling van Italië en Spanje te bedwingen en de rente omlaag te stuwen: ‘monetary management by speech’. De Nederlandse verkiezingen zijn vanuit Europees financieel perspectief goed verlopen. Het Constitutionele Hof in Karlsruhe heeft het nieuwe permanente noodfonds ESM en de nieuwe begrotingsregels goedgekeurd. Eigenlijk heeft het noodfonds ESM 2.000 miljard nodig, viermaal zoveel als waarover het nu beschikt, om grote landen zoals Italië en Spanje te kunnen helpen. Na de ECB kwamen ook het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de Federal Reserve (Fed) en later nog de Japanse centrale bank met uitbreiding van het beleid van monetaire verruiming door de ongelimiteerde aankoop van obligaties. De centrale banken schatten het inflatierisico laag in en bijvoorbeeld DNB-President Knot zei te verwachten dat de rente langdurig laag blijft. De Amerikaanse Fed en ECB proberen de financiële crisis te bestrijden door meer liquiditeit in het systeem te pompen. De balansen van ECB en Fed zijn daardoor enorm opgeblazen. Centrale banken nemen activa op de balans die daar normaliter niet thuishoren, zeker niet ongelimiteerd. Maar de ECB vindt het nu belangrijker om de kloof tussen de noordelijke crediteuren en zuidelijke debiteuren te overbruggen en het vertrouwen in de euro te herstellen. Anders dan bij de Fed is het inkoopprogramma van de ECB conditioneel en worden aankopen ‘gesteriliseerd’. Sterilisatie betekent dat de ECB voor een bedrag gelijk aan de steunaan10-jarige rente op Italiaanse en Spaanse staatsleningen en de wekelijkse aankopen van de ECB 25000
8
7
20000
6 15000 5 10000 4
5000
Wekelijkse aankopen ECB
Italiaanse 10 -jarige staatsleningen
31-7-2012
30-9-2012
31-8-2012
31-5-2012
30-4-2012
30-6-2012
31-1-2012
29-2-2012
31-3-2012
31-12-2011
30-11-2011
30-9-2011
Spaanse 10-jarige staatsleningen
31-10-2011
31-7-2011
31-8-2011
30-4-2011
31-5-2011
30-6-2011
31-1-2011
28-2-2011
31-3-2011
30-11-2010
31-12-2010
30-9-2010
31-8-2010
31-10-2010
31-5-2010
30-6-2010
31-7-2010
28-2-2010
31-3-2010
30-4-2010
31-1-2010
2
31-12-2009
3
kopen geld ophaalt bij banken en vastlegt in deposito’s. Dat moet zorgen over inflatie en monetaire financiering van de staatsschuld (vergroting van de geldhoeveelheid) wegnemen. De ECB laat dus zeker niet zomaar de geldpersen draaien. De ECB koopt bovendien alleen staatschuld op van landen die bereid zijn te hervormen en de bij steun behorende voorwaarden aanvaarden. Italië en Spanje ontkenden medio september overigens nog steeds dat zij steun van het noodfonds ESM nodig zouden hebben en zij stelden dat zij wel op eigen kracht zouden kunnen hervormen. De ECB heeft dit jaar dan ook feitelijk nog steeds geen steunaankopen verricht. Financiële media zoals de Financial Times meldden echter steeds dat ECB, het IMF, de Europese Commissie en Spanje in onderhandeling zouden zijn over de randvoorwaarden van een steunoperatie. Strikte eisen moeten voorkomen dat regeringen stoppen met hervormen en bezuinigen zodra de rentes dalen. Een akkoord over de noodzakelijke bezuinigingen en hervormingen kan het wantrouwen van financiële markten, dat na eerdere hulpprogramma’s toch nog altijd aanwezig bleef, wegnemen. China beloofde recent euro-obligaties te blijven kopen, want voor China is een stabiele Europese Unie bijna net zo belangrijk als voor Europa zelf. Als zij euro’s kopen doen ze dat ook uit eigenbelang. Anders dan in de VS zijn het in Europa de nationale centrale banken die de risico’s dragen van de ECB-actie. Voor sommige, waaronder DNB, vormde dit al aanleiding om geen dividend uit te keren aan de uiteindelijke aandeelhouder - de Nederlandse overheid. Het stelsel van centralebanken in de VS keerde juist een recorddividend uit aan de federale overheid.
Macro-economische vooruitzichten In de eurozone stagneert de economie, maar met grote verschillen per land. Spanje worstelt ondertussen wel met een stevige recessie, een torenhoge werkloosheid van meer dan 25%, ondergekapitaliseerde banken met slechte leningen, onvoldoende financiële controle op decentrale, zelfstandige regio’s en met pensioenproblemen. Spanje moet onder druk van de andere Europese landen zijn begrotingstekort nog flink verlagen. Vorig jaar ging het om een tekort van 8,9 procent. Voor 2012 beloofde de Spaanse premier Mariano Rajoy het tekort terug te brengen naar 6,3 procent, hoewel hij eerder nog een doelstelling van 5,3 procent had afgegeven. Eind september bleek uit een stresstest dat de Spaanse bankensector nog 59,3 miljard euro aan extra kapitaal nodig heeft om een zware economische neergang op te kunnen vangen. Spanje had van de Europese Unie al 100 miljard euro toegezegd gekregen om zijn noodlijdende banken te steunen en de toegezegde steun lijkt dus ruim voldoende te zijn. Mogelijk zal de daadwerkelijke steun aan de Spaanse banken minder dan 60 miljard euro bedragen.
0
Ook in Griekenland wordt bezuinigd, maar stuiten de maatregelen op groot verzet van de bevolking. De Griekse regering
5
vraagt om meer tijd, maar het is de vraag of het geduld van de Europese partners niet opraakt. Een trojka van EU, ECB en het IMF bepaalt of Griekenland in aanmerking komt voor een volgende tranche van de eerder toegezegde noodhulp. Een ‘Grexit’ uit de eurozone valt derhalve nog steeds niet uit te sluiten. De economische groei is overal vertraagd. In de Verenigde Staten stelden de laatste macro-economische gegevens overwegend teleur: de detailhandelsverkopen boekten weinig vooruitgang, de orders voor kapitaalgoederen namen af, de bedrijfsinvesteringen daalden en de groei van de werkgelegenheid was onvoldoende, al daalde werkloosheid per saldo wel tot 8,2%. De Amerikaanse huizenmarkt liet opnieuw tekenen van herstel zien. Wij gaan uit van een aanhoudend gematigde groei van de economie in de VS. In Amerika is er bovendien nog steeds de patstelling tussen de Democratische president Obama en het door de Republikeinen gedomineerde Congres, waardoor de begrotingsproblemen steeds vooruit worden geschoven. Het is mogelijk dat voor het einde van dit jaar het begrotingstekort opnieuw tegen het grondwettelijke plafond aankomt en dat een impasse ontstaat en er geen extra overheidsuitgaven zullen worden toegestaan een ‘fiscal cliff’, oftewel een begrotingsravijn dreigt. Momenteel tracht de Fed de economische groei op peil te houden, totdat de werkloosheid in de VS gaat dalen naar niveaus van minder dan 5,5%. In de regio Emerging Markets, met name de Aziatische groeilanden en China, is de groei sterker vertraagd dan verwacht. In China is de dynamiek in alle sectoren afgenomen. De export vanuit China heeft te lijden onder de stagnatie in Europa en de onzekerheden in de eurozone, maar ook de binnenlandse economische groei in China hapert. De laatste leading indicators en cijfers van inkoopmanagers laten wel een stabilisatie van de groeivertraging zien. We kunnen echter niet uitsluiten dat de economie in China nog sterker zal vertragen en een economische groei in de dubbele cijfers zoals we die in het afgelopen decennium hebben gezien is niet meer te realiseren. Wel kunnen we ervan uitgaan dat de Economische Groei en Inflatie (%) Euroland GDP CPI (Inflatie)
USA Japan Latijns-Am. Oost-Europa Azië Pacific
2009 -4.2 -3.5 -6.3 -1.8 -5.7 1.7 2010 1.8 3.0 4.5 5.9 3.9 6.7 2011 1.4 1.7 -0.8 4.2 4.3 4.5 2012 -0.5 2.2 2.5 3.0 2.7 5.0 2013 0.3 2.1 1.4 3.8 3.3 5.0 2009 0.3 -0.4 -1.3 5.9 7.2 0.7 2010 1.6 1.6 -0.7 7.3 6.2 2.2 2011 2.7 3.2 -0.3 6.8 6.4 3.6 2012 2.3 2.0 0.1 5.8 6.3 2.6 2013 1.7 2.0 0.0 6.3 5.3 2.8 Bron: Bloomberg, IMF, EC, Consensus Economics, september 2012
6
overheden niet zullen aarzelen om de belangrijke manoeuvreermarge aan te spreken waarover ze op monetair en budgettair vlak beschikken om de nationale economie aan te zwengelen. Volgens de wereldhandelsorganisatie WTO zal de groei van de wereldhandel dit jaar uitkomen op 2,5% en dat is minder dan de helft van het gemiddelde in de afgelopen twintig jaar, en een lagere raming dan eerder dit jaar werd voorspeld. Ook zien wij wereldwijd cijfers van de inkoopmanagers die hun orderportefeuilles zien krimpen. Instellingen zoals de OESO en het IMF verlagen eveneens hun groeiprognoses. Beleggingsanalisten hebben ook hun taxaties van bedrijfsresultaten neerwaarts bijgesteld, al vielen de resultaten over het tweede kwartaal per saldo niet tegen. De neerwaartse aanpassing van de groeiramingen is vooral toe te schrijven aan de crisis in Europa. Andere regio’s ondervinden veel last van de vraaguitval in de Europese landen. Niettemin is nog steeds sprake van groei. De VS houden een matige groei vast. De Eurozone verkeert nog in een recessie, maar heeft het dieptepunt van de cyclus zo ongeveer bereikt en zal eind dit jaar en volgend jaar weer een lichte groei laten zien. Ondanks de huidige groeivertraging zullen China, Brazilië en andere opkomende markten de komende jaren veel harder groeien dan Europa, omdat het groeipotentieel in die landen veel hoger ligt. Dat zal ook de groei van de economie op wereldniveau opstuwen. Ook in deze landen geven de centrale banken extra impulsen om de groei te stimuleren. Groei van de winst per aandeel in de verschillende regio’s 2010
2011
2012
2013
USA (S&P 500)
58,4%
15,3%
6,2%
11,3%
Europa (DJ Stoxx 600)
64,2%
-1,6%
-2,1%
12,8%
Japan (Nikkei 225)
150,1%
-8,8%
39,0%
25,3%
Azië-Pac, ex-Japan
NA
3.2%
5,6%
13,9%
Grootste gevaar, systeemrisico geweken In onze scenario’s gaan wij niet uit van een eventueel uiteenspatten van de eurozone. Het grootste gevaar van de financiële crisis is nu wel min of meer geweken, maar de zwakke economische groei wereldwijd baart ons nog wel zorgen. Wereldwijd moeten nog schulden worden afgebouwd en dat zet een rem op consumptie en investeringen, en daarmee op economische groei. Er moet bovendien nog voortgang worden geboekt met een Europese bankenunie, met een mechanisme dat de kosten van bankfaillissementen voor de belastingbetaler beperkt, en met een fiscale unie die begrotingsdiscipline afdwingt.
Beleggingsbeleid De twee fondsen van Stroeve Beheerd Beleggen zullen in het vierde kwartaal van 2012 van start gaan. Met het beheer van
deze fondsen zal worden aangesloten bij het beleggingsbeleid voor het individuele vermogensbeheer van de cliënten van Stroeve & Lemberger. Dit jaar hebben we met ons beleggingsbeleid door een sterke diversificatie bevredigende resultaten behaald voor verschillende risicoprofielen. In het tweede kwartaal nam de nervositeit op de financiële markten toe en moesten ook wij rendement inleveren. In de maand juni hadden veel aandelenmarkten zich enigermate hersteld en, gegeven de aanhoudende politieke onzekerheden, meenden wij begin juli dat een wat grotere voorzichtigheid was geboden. Daarom besloten we de offensieve posities wat af te bouwen. De relatief grote positie van aandelen(fondsen) uit de groeilanden en van grondstoffenbeleggingen bleven behouden. De onderweging in Japan hebben wij gehandhaafd. Bij de aandelenbeleggingen bleven de portefeuilles relatief onderwogen in de financiële waarden, met name in de banken. Momenteel blijven wij ook weg uit de telecomsector en uit de sector nutsbedrijven. De op het eerste gezicht aantrekkelijke dividendrendementen in deze sectoren achten wij niet houdbaar. In de aandelenportefeuilles werd een belang genomen in het aandeel Apple, waarvan wij meenden dat na de eerdere sterke koersstijging nog steeds betere resultaten in het verschiet lagen vanwege de nieuwe productcyclus van de iPhone5, de mogelijke introductie van de iPad Mini, en de toenemende verkopen van Apple in China. Na een koersdaling van het Amerikaanse aandeel Peabody Energy meenden wij dat dit aandeel te sterk was afgestraft op basis van de reeds voorziene lagere winsten, en besloten wij bij te kopen. Het aandeel SBM Offshore werd toegevoegd aan de aandelenportefeuilles, omdat wij bij dit bedrijf een succesvolle turnaround verwachten waarvan ook de koers van het aandeel sterk zal kunnen profiteren. De beleggingsresultaten van onze portefeuilles werden de eerste negen maanden van dit jaar positief beïnvloed door de gunstige valutaresultaten en de diversificatie buiten de eurozone. In september keerde het vertrouwen in de euro terug en leden de beleggingsresultaten van de portefeuilles onder de dollargevoeligheid. Het ‘politieke’ sentiment op de financiële markten is het afgelopen kwartaal aanmerkelijk verbeterd. De aandelen in de groeilanden en in Europa zijn nog altijd aantrekkelijk gewaardeerd. In veel landen is het dividendrendement op aandelen hoger dan de rente op staatsleningen. Aandelen zijn, rekeninghoudend met onzekerheden en risico’s, tamelijk goedkoop. Nadat wij eerder dit jaar wat meer terughoudend werden, is ons vertrouwen recent wel gesterkt en onze risicobereidheid wat vergroot. Wij geven weer een wat zwaardere weging aan het aandelenbelang in onze portefeuilles door uitbreiding van onze beleggingen in Europese aandelen. Tevens hebben wij de beleggingen in grondstoffen uitgebreid door een positie in een (fysiek) goud-ETF. Wij verwachten op
grond van een analyse van de vraag- en aanbodverhoudingen dat goud in waarde zal stijgen. Een bijkomende factor is dat veel beleggers menen dat de centrale banken de geldpersen te veel laten draaien en dat goud een goede hedge, bescherming, zou zijn tegen daaruit resulterende inflatie. Nu verwachten wij zelf niet dat de inflatie de komende jaren sterk zal stijgen, maar het is wel een feit dat een belegging in goud goed past in meerdere scenario’s.
Verdeling activa in portefeuille Stroeve Beheerd Beleggen Groei Aandelen VS 16,0%
20,0% Aandelen Europa
14,0%
21,5%
28,5%
Aandelen Emering Markets Grondstoffen Overige
Beleggingen in de categorie Grondstoffen Carmignac Commodities Fund
17,5%
Celsius Barclays Pure Beta Comm - A
27,5%
iShares Physical Gold ETC
27,5%
Robeco Commodities
27,5%
Totaal
100%
Beleggingsfondsen Aandelen Emerging Markets Carmignac Emergents 3D
26,9%
Comgest Promising Companies
12,5%
Lyxor ETF MSCI Asia Ex Jap Con. Staples
6,7%
Aberdeen Global Em. Markets Fd
21,3%
Comgest Growth Emer Mkts Fund
20,1%
WisdomTree Emerging Market SC Div Fd
12,5%
Totaal
100%
10 grootste posities in directe aandelenportefeuille Nestle
5,3%
Microsoft
4,3%
Henkel Vz
4,2%
Intel
3,8%
Royal Dutch Shell
3,6%
Syngenta
3,5%
McDonalds
3,5%
Novartis
3,4%
Diageo
3,3%
Oracle Systems Group
3,2%
7
In het afgelopen kwartaal hebben wij in het op Behoud gerichte deel van de beleggingsportefeuilles enkele koerswinsten op bedrijfsobligaties verzilverd en daarmee een stap terug gedaan, door minder risico te nemen, door de opbrengsten tijdelijk onder te brengen in een ETF (indexfonds) van kortlopende bedrijfsleningen buiten de financiële sector. In juni werd al besloten winst te nemen op de opgelopen positie in de variabel rentende RBS Royal 3,4% Plus-obligatielening. Wij vinden een belegging in Nederlandse en Duitse staatsleningen momenteel niet aantrekkelijk vanwege de zeer lage rendementen. Deze staatsleningen hebben het afgelopen jaar een functie gehad als ‘veilige haven’. Wij geven de voorkeur aan bedrijfsleningen.
Verdeling portefeuille in de risicomijdende sfeer, Stroeve Beheerd Beleggen Behoud Staatsleningen
0% 12%
8%
Bedrijfswaarden
8% 7%
65%
Inflatie-gerelateerd en variabel-rentend Emerging Market Local Currency Debt Index-beleggingen Liquiditeiten
8
Even voorstellen: de beheerder Wim Zwanenburg is econoom en hij is de beleggingstrateeg bij Stroeve & Lemberger. Hij zal de twee Stroeve Beheerd Beleggen fondsen onder zijn hoede nemen. Een man met een helikopterview, een gepassioneerde professional en een zorgvuldige denker. Na zijn studie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam werkte hij enkele jaren in diverse beleggingsfuncties bij ABN Amro en Mees Pierson. Daarna was hij lid van meerdere beleggingscommissies van Bank Degroof. Als beleggingstrateeg treedt Wim namens Stroeve & Lemberger regelmatig op bij BNR Nieuwsradio, waar hij onder meer als deelnemer aan het analistenpanel bij het radioprogramma Voorkennis altijd goed geïnformeerd zijn mening geeft. Met een zekere regelmaat schrijft hij ook columns voor www.iex.nl en andere websites. Wim’s specialiteit is fundamentele analyses op basis van kwantitatieve modellen en Behavioral Finance. Hij is altijd op zoek naar de rationele én de irrationele en emotionele drivers van koersbewegingen en waardeontwikkeling.
Vermogensbeheer en beleggingsadvies sinds 1818 Onafhankelijk, no-nonsense en resultaat gericht Door professionals met liefde voor hun vak Die hun cliënten door en door kennen
Nieuwsgierig? Bel of mail ons voor een oriënterend gesprek!
Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer N.V. www.stroevelemberger.nl
[email protected] Nesland 1-v, 1382 MZ Weesp T +31 (0)294 492 592 Posthoornstraat 69 , 6219 NV Maastricht T +31 (0)43 354 1222
STROEVE & LEMBERGER SINDS 1818
Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer www.stroevelemberger.nl
[email protected]
Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer Weesp Nesland 1-V 1382 MZ Weesp T +31 (0) 294 492 592 F +31 (0) 294 492 593
Stroeve & Lemberger Vermogensbeheer Maastricht Posthoornstraat 69 6219 NV Maastricht T +31 (0) 43 354 1222 F +31 (0) 43 325 9309
