CASUSBESCHRIJVING Museumkompas Lectoraat Crossmedia Business Hogeschool Utrecht BMC Adviesmanagement

CASUSBESCHRIJVING

2013 Museumkompas Lectoraat Crossmedia Business www.museumkompas.nl Hogeschool Utrecht BMC Adviesmanagement

Casusbeschrijving Havenmuseum Rotterdam

Museumkompas

Inhoudsopgave

Pagina 1. Beschrijving het Havenmuseum Rotterdam

3

1.1 Locatie

3

1.2 Wie is het Havenmuseum Rotterdam?

3

1.3 Wat wil het Havenmuseum Rotterdam?

4

1.4 Bezoekers

5

1.5 Collectie

5

1.6 Publieksactiviteiten en evenementen

6

1.7 Communicatie en marketing

7

1.8 Inkomsten

8

1.9 Archetype

9

2. De opdracht

10

2.1 Opdrachtomschrijving

10

2.2 Uitvoering van de opdracht

10

2.2.1

Museum Battle

11

2.2.2

Minor Mobile Business Design

11

3. De impact

16

3.1 Voor- en nadelen

16

3.2 Belanghebbenden

16

3.3 Krachtenmodel

17

3.4 Kansen en bedreigingen

18

4. Onderzoek

19

4.1 Probleemstelling

19

4.2 Kwantitatief en kwalitatief onderzoek

19

5. Conclusie

22

Referenties, 23

[2]

Casusbeschrijving Havenmuseum Rotterdam 1.

Museumkompas

Beschrijving Havenmuseum Rotterdam

In de eerste paragraaf wordt het Havenmuseum Rotterdam inhoudelijk beschreven. Hierbij worden de locatie, doelstellingen, missie, collectie, bezoekers, activiteiten, inkomsten, communicatie en de archetypen besproken om een compleet beeld te vormen van het museum. 1.1 Locatie Adresgegevens Het Havenmuseum bevindt zich aan de kade van de Leuvehaven, hier staat het Verolme paviljoen gevestigd. Dit glazen paviljoen fungeert sinds 2009 als hoofdingang voor het Rotterdamse Havenmuseum. De kade van de Leuvehaven herbergt ook een groot aantal schepen en oude kranen, die gebruikt werden bij het laden en lossen van goederen. Het Havenmuseum is van dinsdag tot en met vrijdag geopend van 10.00 uur tot 17.00 uur en in de weekenden en op feestdagen van 11.00 uur tot 17.00 uur. Het Verolme Paviljoen aan de Leuvehaven is de hoofdingang van het Havenmuseum. Dit transparant ogende paviljoen is recent verbouwd tot een multifunctionele ontvangst- en expositieruimte. In de werkplaatsen vinden presentaties en demonstraties plaats. De historische schepen, machines en onderdelen langs de kade staan open voor bezoekers. In de loop van de tijd zijn de havenactiviteiten in de stad verplaatst naar locaties als Botlek, Europoort en Maasvlakte. Contactgegevens Het Havenmuseum Rotterdam

Monica Lundström en Rein Schuddeboom Leuvehaven 50 3011 EA Rotterdam 010-4048072 [email protected] 1.2 Wie is het Havenmuseum Rotterdam? In 1968 werd Stichting Openlucht Binnenvaartmuseum (SOB) opgericht. Dit kleine museum bezat enkele zeilende binnenvaartschepen en wilde deze restaureren en als cultuurhistorisch erfgoed behouden. Eind jaren zeventig werden de schepen wegens ruimtegebrek tijdelijk bij het Maritiem Museum Prins Hendrik ondergebracht. Dezelfde SOB zorgde enkele jaren later dat de Oude Haven tot museumhaven werd uitgeroepen en realiseerde er de scheepshelling Koningspoort. Hier kunnen particuliere eigenaren hun historische schepen laten restaureren en in varende staat houden. Later benoemde de gemeente ook de Wijnhaven, Delfshaven en het Haringvliet tot museumhavens. [3]


Museumkompas

Toen het Maritiem Museum eind jaren tachtig de binnenvaartschepen weer teruggaf, ontstond het Maritiem Buitenmuseum. In korte tijd breidde de collectie van dit Buitenmuseum zich uit. In Rotterdam bestonden ineens twee belangrijke instellingen die zich bezighielden met het behoud en beheer van mobiel cultureel erfgoed: SOB en het Buitenmuseum. Bij het Buitenmuseum lag het accent op de eigen museale collectie en bij SOB op het faciliteren van particuliere eigenaren. Samenwerking tussen beide instellingen lag dus voor de hand en leidde in 2002 tot een fusie. De musea gingen verder onder de naam Het Havenmuseum. Een museum met grote ontwikkelingskansen en met niet alleen een museale, maar ook een attractieve en recreatieve functie. Het Havenmuseum is het, in oppervlakte, grootste cultuurhistorisch museum van Nederland. De collectie van nog werkende authentieke schepen, havenwerktuigen en motoren toont de geschiedenis van de jaren 1850 - 1970. Gedurende deze periode maakte de Rotterdamse haven een stormachtige ontwikkeling door, met als gevolg dat de haven na die tijd bijna helemaal uit het stadsbeeld verdwenen was. Gelukkig zijn, mede dankzij de inzet van het museum, de sfeer en beelden van vroeger nu weer terug in de stad. Het Havenmuseum is een boeiende en dynamische omgeving, waar een grote groep vrijwilligers en een vaste kern van medewerkers uiteenlopende activiteiten organiseren zoals de Museumnacht en Stand Out To Sea. Het wordt een werkend museum genoemd, in een haven die de afgelopen vijftien jaar weer tot leven is gekomen. 1.3 Wat wil het Havenmuseum Rotterdam?

Missie Het Havenmuseum biedt een breed publiek een attractief en educatief beeld van de ontwikkeling van de Rotterdamse haven van omstreeks 1850 tot circa 1970. Om dit te bereiken verwerft, restaureert en beheert het museum een relevante collectie mobiel cultureel erfgoed. Op die manier wordt impliciet de kennis van de ambachtelijke en sociale geschiedenis van de haven in stand gehouden.

Visie Het Havenmuseum richt zich op drie pijlers: museaal, recreatief en ruimtelijk. Binnen het museumconcept wordt invulling gegeven aan een belangrijk deel buitenruimte en water van de stad Rotterdam. Het museum wil de verbinding tussen de stad en haven vergroten zodat ze van grote betekenis zijn voor de stad en andersom.

Speerpunt educatie Het Havenmuseum ontwikkelt al enkele jaren educatieve projecten voor Basis Onderwijs en Voortgezet Onderwijs. Deze projecten worden opgezet vanuit de visie dat kennis startpunt is van een zinvolle erfgoed beleving. Zonder enige vorm van voorkennis, zal een object of

[4]


Museumkompas

ambacht de leerling weinig zeggen. Vandaar dat er -voorafgaand aan het bezoek van het museum- een lesbrief/pakket wordt toegestuurd. Het Havenmuseum wil haar erfgoed niet alleen als doel, maar ook als middel inzetten. Daarom hebben de opdrachten in het museum een sterk praktisch karakter. De leerlingen worden zoveel mogelijk zelf aan het werk gezet. ‘Leren door doen’ is niet alleen een bewezen effectief educatie middel, maar houdt ook de objecten in ‘klaar-om-te-draaienstaat. Naast de bestaande lespakketten kunnen het basisonderwijs en de eerste klassen van het voortgezet onderwijs bij het museum terecht voor een “programma op maat”. Alle lessen sluiten aan bij de kerndoelen van het basisonderwijs en de Canon van Nederland. 1.4 Bezoekers Het Havenmuseum wil een beeld geven van de haven van Rotterdam aan bezoekers. Om zoveel mogelijk bezoekers kennis te laten maken met de collectie is het museum vrij toegankelijk. Ook buiten de openingstijden kun je op het terrein terecht voor een wandeling over de kade of langs de loodsen. In het museum proeft de bezoeker de havensfeer van vroeger. Bezoekers kunnen ook inschepen op één van de rondvaarten met de waterbus, oude havendienstboot of stoomsleper. Door bezoekers wordt het museum vooral gezien als een boeiend en leerzaam, en leuk voor kinderen. Het Havenmuseum maakt deel uit van de openbare ruimte. Er is geen duidelijke entree en er zijn geen inkomsten van bezoekers. Het museum wil het gebied op zo´n manier inrichten en aantrekkelijker maken zonder dat het een attractie gaat worden. Duurzaamheid staat hierbij centraal. Naast milieu is vooral het waarborgen van langer bestaansrecht van de omgeving heel belangrijk. 2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

94.500

94.500

99.000

104.000

110.000

110.000

105.000

Aantal bezoekers

Tabel 1: Bezoekersaantallen 2004 tot 2010 1.5 Collectie Het vernieuwde Verolme paviljoen is in februari 2009 in gebruik genomen, het glazen en transparante bouwwerk is niet alleen bestemd als hoofdingang. De presentatie ‘Haven in beeld’ wordt onder meer vertoont in het paviljoen, deze presentatie bestaat uit 200 films, welke met grote zorg zijn geselecteerd. Zij verschaffen een beeld van de activiteiten in de Rotterdamse haven in het zeer verre verleden, maar ook in het meer recente verleden.

[5]


Museumkompas

Het Havenmuseum is een 'werkend' museum. Er zijn geen wisselende collecties. De vaste collectie geeft een kijkje in de levendige wereld van de havens van 100 jaar terug. Er zijn regelmatig demonstraties van oude havenberoepen op de kade. Ook kunnen bezoekers een vaart maken met één van de twintig schepen over de Maas. De opvallend rode vuurtoren is het vaste vertrekpunt voor de vaartochten op een historische stoomsleper. Het Havenmuseum geeft daarnaast ligplaatsen uit aan particuliere bezitters van historische bedrijfsvaartuigen. Deze ligplaatsen zijn bedoeld voor scheepseigenaren die hun historisch vaartuig willen restaureren en opnieuw optuigen. De oude schepen in de museale havens vormen een aantrekkelijk en uniek schouwspel voor de bezoekers. De ligplaatshouders hebben een eigen website geïnitieerd: www.museumschepenrotterdam.nl 1.6 Publieksactiviteiten en evenementen Het Havenmuseum heeft drie activiteiten geformuleerd: collectie, 130 ligplaatsen en de scheepswerf. Het hele jaar door worden er rondleidingen gegeven, die alleen voor groepen te boeken zijn. Er zijn ook altijd speur- en puzzeltochten beschikbaar. Sinds enkele jaren doet het museum daarnaast met een speciaal programma mee aan het Waterstad Maritiem Festival. Dit vindt tegelijkertijd met de Wereldhavendagen begin september plaats. Er worden verschillende activiteiten georganiseerd door het Havenmuseum. Deze worden vooral georganiseerd voor gezinnen, jeugd en kinderen. Zo wordt er voor de jeugd de jeugdvakantiepaspoort, maritiem kwartier en havenmuseum on tour georganiseerd. Voor de kinderen worden er verschillende spellen en feestjes georganiseerd zoals “hoi matroos” zeemansfeestje voor kinderen en havengames. In het museum is er ook het speelplein waar kinderen zich kunnen vermaken met kleurplaten, schippersrecepten, knopen en spreekwoorden. Regelmatig organiseert het museum leuke activiteiten voor het hele gezin, zoals een rondvaart over de Maas op een ouderwets stoomschip of demonstraties van oude ambachten. Voor groepen en scholen zijn er speciale rondleidingen, vaartochten en activiteiten. Ook wordt er mee gewerkt aan speciale projecten. Bijvoorbeeld een samenwerkingsverband met Zadkine, vijf culturele instellingen en het Leerwerkbedrijf, een initiatief van het Albeda College. Deze projecten hebben een educatief karakter. Havenmuseum Rotterdam doet tenslotte mee aan verschillende festivals zoals de museumnacht en het havenfestival Stand Out To Sea. Tijdens het Cultureel havenfestival Stand Out To Sea krijgt het museum een metamorfose en wordt er een nieuw licht op geworpen door middel van dans, kunst, workshops, rondvaarten en acts. Op vrijdagavond wordt het festival geopend met een spectaculair kranenballet. Choreografe Joan van der Mast heeft bijvoorbeeld samen met de kraanbestuurders, dansers en abseilers een choreografie ingestudeerd op de kade van Het Havenmuseum.

[6]


Museumkompas

1.7 Communicatie en marketing Het Havenmuseum maakt veel gebruik van persberichten. Door het communicatiebureau IVA Groep zijn daarnaast een aantal communicatie-uitingen voor het havenmuseum ontworpen (zie afbeeldingen hieronder). Er zijn flyers en posters ontworpen om over de verschillende activiteiten van het Havenmuseum te communiceren.

Afbeeldingen: Communicatie-uitingen Havenmuseum flyers en posters Ook heeft het Havenmuseum een eigen facebookpagina. Daar worden verschillende actuele berichten over het Havenmuseum geplaatst. Zo zijn er in het voorjaar 2012 veel berichten, artikelen, filmpjes geplaatst over de bezuinigen van de Overheid op het cultuurbeleid waardoor het budget van het Havenmuseum wordt gehalveerd. Er zijn verschillende [7]


Museumkompas

demonstraties, petities en acties georganiseerd. Hierbij werden veel bekende Rotterdammers betrokken om een zo groot mogelijk draagvlak te creëren. Echter ook andere nieuwsfeiten over bijvoorbeeld de stad Rotterdam worden op deze pagina geplaatst.

Afbeelding: Benefit Havenmuseum tegen bezuinigingen 1.8 Inkomsten Het Havenmuseum is aangewezen op financiële steun van de overheid, fondsen, particulieren en het bedrijfsleven. Het Havenmuseum kent twee sponsorcategorieën namelijk; Beste Vriend en HartsVriend. Bij het sponsoren van een object, project, het museum, scheepswerf de Koningspoort of in natura kunnen bezoekers vervolgens Beste Vriend of HartsVriend worden. Ook is er de mogelijkheid om diverse zalen te huren voor bijeenkomsten. Als bedrijfssponsor kunnen mensen lid worden van de vriendenkring en profiteert men van exclusiviteit en kortingen. Men genereert naamsbekendheid door bijvoorbeeld het sponsoren van een schip of het museum. Tevens past het sponsoren van een object, project, het museum of scheepswerf de Koningspoort in het thema Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Door zich te verbinden aan Het Havenmuseum tonen sponsoren van Het Havenmuseum hun maatschappelijke betrokkenheid en verschaffen zij zich toegang tot één van de grote cultuurhistorische musea van Nederland. Er zijn dus diverse manieren om als bedrijf, verbonden met Het havenmuseum, te profileren in de stad Rotterdam.

[8]


Museumkompas

1.9 Archetype Het Havenmuseum in Rotterdam kan omschreven worden als een werkend museum. Een bezoek aan dit museum is een beleving voor zowel jong als oud. Het museum wordt ook als middel aangeboden waarmee ze kennis kunnen overbrengen op het publiek. De opdrachten in het museum hebben daarom een sterk praktisch karakter, en leerlingen worden zoveel mogelijk zelf aan het werk gezet. Ook in het eigen museumwerf kunnen mensen zelf met eigen boten aan de slag. Dit is een kenmerk van een kennishuis. De bezoeker van een “kennishuis” kan een informele leeromgeving verwachten waarbij de tentoonstellingen, objecten en activiteiten bijdragen aan de beeldvorming over Rotterdam als havenstad. Het museum hecht veel waarde aan het waarborgen van haar collectie. De uitgebreide collectie van het Havenmuseum geeft een beeld van de Rotterdamse haven, zoals deze was tussen 1850 en 1970. Het museum laat vroegere tijden herleven met bedrijfsvaartuigen, scheepsmotoren en stoommachines, welke allemaal opgeknapt zijn. Bezoekers van een heiligdom museum kunnen inhoud verwachten die meer achtergrondinformatie geeft over het onderwerp. Daarom komen er veel mensen met affiniteit voor het thema. Het museum als geheel heeft uiteindelijk als doel om de verbinding tussen de stad en de haven te vergroten en bezoekers, maar bovenal de stad, een sterker havengevoel te geven. De verbinding die daarbij centraal staat, zoals in een broedplaats archetype, wil het Havenmuseum bereiken door een divers en uitgebreide collectie te tonen en ontwikkelen, en bezoekers actief bij de haven te betrekken met behulp van activiteiten en een eigen museumwerf. Het Havenmuseum richt zich dus met name op haar verbindende waarde, maar doet dat door zich ook te richten op hun collectie- en educatiewaarde. Daarom vertonen ze veel overeenkomsten met een broedplaats, heiligdom en kennishuis.

Figuur: Archetypenmodel

[9]


Museumkompas

2. De opdracht In dit hoofdstuk zal de opdracht die het Havenmuseum Rotterdam tijdens de Museum Battle in september 2011 aan de studenten van de Hogeschool Utrecht heeft gegeven beschreven worden. De studenten hebben deze opdracht tijdens de Museum Battle uitgewerkt. Daarna is de opdracht uitgewerkt door een onderwijsgroep van de minor Mobile Business Design. De uitwerking van die opdracht zal in de tweede paragraaf beschreven worden. 2.1 Opdrachtomschrijving De opdracht die tijdens de Museum Battle is gegeven komt vanuit twee vergelijkbare opdrachtgevers: museumwerf Vreeswijk en Het Havenmuseum Rotterdam. Het zijn allebei scheepvaart musea en hebben een soortgelijke achtergrond en historie. Bovendien hebben beiden een functie voor het drijvend erfgoed en een museum werf. Beide musea hebben als overeenkomst een groot gebied te hebben waar hun collectie is verspreid. Het Havenmuseum Rotterdam bestrijkt verschillende havens waar mensen naar binnen kunnen of vrij langs kunnen lopen op de kade. Doordat er geen entree is, of een hek om het terrein heen staat, is het moeilijk te zien hoeveel bezoekers in Het Havenmuseum langskomen. Men zoekt een manier waarop het aantal bezoekers in kaart kan worden gebracht, en een manier waarop bezoekers informatie krijgen over de verschillende onderdelen binnen het museum. Om deze informatie onder de aandacht te kunnen brengen kijkt men in hoeverre de onderdelen van de haven deel uit kunnen maken van toeristische routes in Rotterdam. Het Havenmuseum Rotterdam is een toonbeeld van maritiem erfgoed. De vraagstelling vanuit het Havenmuseum Rotterdam was:

Op welke manier kunnen bezoekers naar Het Havenmuseum Rotterdam getrokken worden met gebruik van bestaande lokale onderdelen en kan de herkenbaarheid binnen het huidige stadsbeeld worden vergroot? Het Havenmuseum vroeg specifiek in de opdracht naar het benoemen van potentiële doelgroepen en manieren waarop bezoekers geteld kunnen worden als ze niet een bezoek brengen aan de objecten of paviljoens, maar wel aanwezig zij in het uitgestrekte havengebied. 2.2 Uitvoering van de opdracht De opdracht is in twee trajecten uitgewerkt. Allereerst tijdens de museum battle in september 2011. Vervolgens is de opdracht meegegaan als casus in de minor Mobile Business Design. Beide concepten zullen besproken worden, waarvan de laatste de meest uitgewerkte opdracht is.

[10]


Museumkompas

2.2.1 Museum Battle In de Museum Battle hebben meerdere studentengroepen aan de casus van het Havenmuseum gewerkt. De studenten die met deze casus verder zijn gegaan in de minor Mobile Business Design zullen verder uitgewerkt worden. De concepten die hier besproken worden zijn dus allemaal bedacht door de studenten. 2.2.2 Minor Mobile Business Design Studenten van de minor Mobile Business Design (MBD) hebben gedurende een half jaar gewerkt aan de opdracht van het Havenmuseum Rotterdam (Van Eck, Hillen, van der Leij, Leferink & Kercher).

Inleiding In september 2011 is de opdracht na de Museum Battle in de minor Mobile Business Design onder gebracht. Een half jaar lang hebben de studenten van de minor MBD zich bezig gehouden met de casus, met de vraag hoe je een idee voor een mobiele dienst levensvatbaar maakt. Er is hierbij gekeken naar de succesfactoren, valkuilen, nodige investeringen, onderzoeken en de ontwikkeling van een mobiele dienst die kan worden ontwikkeld voor de probleemstelling van het museum. Het Havenmuseum Rotterdam bestrijkt zoals eerder al is beschreven verschillende havens waar mensen vrij naar binnen of langs kunnen lopen. Omdat er geen entree is, en er geen hek om het terrein staat is het moeilijk te zien hoe veel bezoekers er bij het Havenmuseum langskomen. Het museum heeft een indeling gemaakt in drie groepen mensen. 1.

Mensen die in het gebied werken

2.

Mensen die in het gebied wonen

3.

Mensen die toevallig langskomen

Het Havenmuseum is op zoek naar manieren waarop publiek aangetrokken kan worden. Het is daarbij van belang om te weten welke doelgroep bereikt kan worden. Voor de opdracht hebben de studenten gezocht naar een mobiele oplossing waarmee het aantal bezoekers in kaart kan worden gebracht en een manier waarop bezoekers informatie krijgen over de verschillende onderdelen binnen het museum.

Concept De oplossing die door de studenten zijn bedacht, is gebaseerd op gesprekken met de doelgroep, de belangen en wensen van het havenmuseum en de eisen van de minor MBD. Er is uiteindelijk gekozen voor een mobiele applicatie met een augmented reality functie en Hein de Kapitein als hoofdfiguur en verteller.

[11]


Museumkompas

De meeste mensen hebben een mobiele telefoon op zak, waarvan een groot (en groeiend) deel een smartphone bezit. De meeste bezoekers zullen dus met een mobiele telefoon door het havengebied lopen. Als de applicatie gestart wordt, wordt de omgeving op de mobiele telefoon geprojecteerd en verschijnen er vragen en informatie over de verschillende locaties en schepen die in de haven liggen. Dit wordt gedaan door de verteller Hein de Kapitein die precies kan vertellen welk schip waar heeft gevaren, in welk jaartal en welke historie het verder heeft. De medewerkers van het Havenmuseum kunnen volgen hoeveel bezoekers gebruik maken van de applicatie. Het Havenmuseum wil graag investeren in mobiele diensten en meelopen met de trend. “ Op

korte termijn loopt iedereen met een smartphone rond” aldus Monica Lundström van het Havenmuseum. Het havenmuseum had daarom een sterke voorkeur voor een mobiele applicatie. Een mobiele applicatie is geschikt om informatie op een visuele en aantrekkelijke manier te presenteren. Met een smartphone kan je altijd toegang krijgen tot de applicatie waardoor men snel in staat is om de juiste informatie op de locatie te krijgen. In onderstaande tabel is beschreven welke problemen er zijn en welke oplossingen er voor bedacht zijn.

Tabel 2: Aangedragen oplossingen De studenten beseften echter wel dat alleen een mobiele applicatie onvoldoende is om de probleemstelling van het museum op te lossen. Er is daarom ook een suggestie gegeven voor een gewenste oplossing. Ze hebben geadviseerd om een gepast marketing- en communicatieplan te leveren voor de mobiele app die het Havenmuseum. Zie onderstaande tabel.

Tabel 3: Huidige en gewenste oplossing

[12]


Museumkompas

De studenten hebben zich tevens gericht op Augmented Reality. Augmented reality verrijkt volgens hen de perceptie op de eigen omgeving. Op mobiele telefoons kan een augmented reality programma op een eenvoudige manier interessante informatie over de directe omgeving presenteren waardoor een extra dimensie aan de beleving wordt toegevoegd. Er ontstaan daarmee veel mogelijkheden om informatie aan de directe omgeving te koppelen. Wat de studenten daarbij hebben bedacht is een idee voor een mobiele applicatie waarmee bezoekers met een smartphone een uitgestippelde route binnen de omgeving van het Havenmuseum kunnen volgen en waarmee het museum het aantal gebruikers kan bijhouden.

Marketing Verder hebben de studenten ook gekeken naar de nodige communicatiemiddelen voor de mobiele applicatie. Ze hebben gekozen voor drie verschillende typen media: print, website en social media op basis van relatief lage kosten en de efficiëntie van de middelen. Daarnaast zijn er aanbevelingen gegeven in welke fases zij de middelen in moeten zetten. Het hoofdicoon van de campagne is de schipper Piet de Kapitein. Met zijn ruwe accent en rauwe stem zal hij in de applicatie spannende verhalen vertellen over de museumstukken en schepen in de haven. De schipper staat daarom centraal in elke communicatie uiting.

Print Middels posters zal er bekendheid gegeven worden aan de applicatie. Hierbij zal een QR code bij vermeld staan waarmee ze de applicatie kunnen downloaden. Deze poster zal rondom het havenmuseum en op de verschillende ingangspunten van het museum opgehangen worden.

[13]


Museumkompas

Website Bezoekers die geïnteresseerd zijn in het Havenmuseum kunnen via de website informatie opvragen. Ook zal er op de website over de mobiele applicatie geadverteerd worden. Er zal een screenshot van de applicatie gepresenteerd worden waarbij de schipper verhalen verteld over boten en andere museumstukken. De advertentie zal een flash banner bevatten waarin een video wordt getoond van de schipper met een klein verhaal over de applicatie en de toegevoegde waarde ervan. De advertentie linkt vervolgens door naar de applicatie in de appstore waar meer traffic gegenereerd kan worden en de app aandacht krijgt.

Social media Er zal een Twitter account aan worden gemaakt waarbij gecommuniceerd zal worden over de applicatie en waarbij bezoekers vragen kunnen stellen of ervaringen kunnen delen. Ditzelfde geld voor de reeds bestaande Facebook pagina. Het Havenmuseum Rotterdam moet investeren een of meerdere medewerkers die de twitter en facebook pagina’s continue up to date zal houden en met interessante content voorzien. De sociale media zullen vooral gericht zijn op de ervaringen die bezoekers bij het Havenmuseum hebben gehad. Daarnaast zal er regelmatig interessante content geplaatst worden over het Havenmuseum, zodat mensen enthousiast zijn om het Twitter account te volgen of lid te worden van de facebook pagina.

Fase 1 Door middel van posters en het gebruik van sociale media zal naar buiten worden gebracht dat er een mobiele applicatie is ontwikkeld voor het Havenmuseum. Er zal bijvoorbeeld een prijsvraag worden bedacht om mensen aan te sporen gebruik te maken van de applicatie.

[14]


Museumkompas

Hierbij is het volgens de studenten belangrijk om actief te blijven en voorbeelden te geven hoe de applicatie in zijn werk gaat. Vragen van bezoekers moeten ook snel beantwoord worden bijvoorbeeld via Twitter of Facebook, zodat ze niet afhaken wanneer er onduidelijkheden zijn of reacties te lang duren. Ook zal er bij de lancering van de applicatie een persbericht verstuurd worden.

Fase 2 In de tweede fase zal de focus liggen op de content van de bezoekers. Het Havenmuseum zal de beste foto’s (gemaakt met de applicatie in Layar) in het eigen netwerk en op de sociale media publiceren om bezoekers aan te sporen foto’s te maken en te delen. Op die manier zal getracht worden een buzz te creëren van de campagne en mensen aan te sporen om te interacteren met het museum. Daarnaast zal het Havenmuseum ook naar de scholen in de omgeving moeten communiceren dat er een mobiele applicatie is ontwikkeld, omdat schoolklassen een doelgroep is van het museum. Ze moeten dan aangeven hoe ze de applicatie kunnen gebruiken tijdens hun bezoek aan het Havenmuseum.

Fase 3 In fase 3 worden alle genoemde media uitingen verspreid en wordt de pers ingelicht over de lancering van de applicatie.

Overige aanbevelingen Ook zijn er door de studenten meer aanbevelingen gegeven voor eventuele andere marketing mogelijkheden. Online media kunnen helpen met het creëren van een hype rond een nieuwe app. Om een dergelijke buzz te creëren zijn een aantal randvoorwaarden nodig: 1. Bouw autoriteit op. Autoriteit opbouwen kan met behulp van social media, bijvoorbeeld middels blogs en twitter over de app of over het onderwerp van de app, en groepen te beginnen op social netwerk site (Facebook). 2. Het is belangrijk om relaties op te bouwen met de media. Dus maak contact met de juiste journalisten en bloggers via sociale media. 3. Een aanbeveling is om een communicatieplan uit te voeren rond de lancering van de app. Maak bijvoorbeeld een spreadsheet met communicatiemomenten waarin beschreven worden welke media worden ingezet, op welke momenten, en welke perscontacten er zijn. Wanneer er berichten aan perscontacten verstuurd worden is het verstandig om de boodschap zo bondig, interessant en nieuwswaardig te maken. Dit vergroot de kans op publiciteit.

[15]


2.

Museumkompas

Impact

In dit hoofdstuk zal bekeken worden welke impact de mobiele applicatie en de marketingcampagne zal hebben voor de verschillende stakeholders. Hierbij zijn door de studenten voor- en nadelen tegen elkaar afgewogen en zijn verschillende belanghebbenden en concurrenten besproken. 3.1 Voor- en nadelen Voordelen van een mobiele applicatie: -

De juiste informatie op het juiste moment

-

Locatieonafhankelijk beschikbaar

-

Naadloze integratie met bestaande systemen

-

Verhoogde efficiency van de wens om op korte termijn interactie te generen met de bezoekers

-

Bruikbaar als innovatie-instrument

-

Het aantal downloads en gebruik is registreerbaar waardoor een beter inzicht ontstaat van de bezoekers

Nadelen van een mobiele applicatie: -

Niet alle mensen beschikken over een smartphone

-

Mensen moeten zelf de applicatie gaan downloaden en gebruiken dus er kan een drempel zijn om de applicatie te gebruiken

-

Het is niet makkelijk te bepalen voor welk mobile platform de app ontwikkeld wordt. Middels een enquête is onderzocht welk platform de bezoekers gebruiken, dit bleek vooral Android en Iphone. Er is daarom gekozen om de applicatie te laten draaien op die twee platformen.

-

Het is niet duidelijk of een mobiele applicatie aansluit op de doelgroep van het Havenmuseum

3.2 Belanghebbenden

Afnemers Algemeen:

Bezoekers van het Havenmuseum

Toegespitst:

Bezoeker met een smartphone

Zijdoelgroep:

Bezoekers met een smartphone en affiniteit of voorkennis van haven objecten

[16]


Museumkompas

Profiel gebruiker app De havenmuseum app gebruiker is redelijk tot sterk geïnteresseerd in haven objecten. Ze maken zich zorgen over bepaalde ontwikkelingen in de samenleving. Ze hebben geen uitgesproken oordeel, maar vinden zichzelf wel sociaal. Ze zijn open, nieuwsgierig en geïnteresseerd in historie. Leeftijd: 20 – 49

Concurrenten Steeds meer bedrijven zijn bezig met het ontwikkelen van nieuwe belevenissen en ervaringen middels mobiele applicaties. Mensen worden tegenwoordig steeds mobieler en er ontstaan steeds meer producten. De wensen en voorkeuren van consumenten worden dus preciezer en trends volgen elkaar snel op. Dit concept is gebaseerd op storytelling verwerkt in een mobiele dienst met behulp van Layar. 3.3 Krachtenmodel Onderstaand krachtenmodel geeft inzicht in de georganiseerde vrije markt en de aantrekkelijkheid van de bedrijfstak.

[17]


Museumkompas

De georganiseerde vrijetijdsindustrie is een sterk concurrerende markt waarbij de consument de macht in handen heeft. Door goedkope buitenlandse vakanties verliest Nederland marktaandeel op toeristisch gebied. Een museum wordt ook in de vrije tijd bezocht dus het Havenmuseum zou hier ook wat van kunnen merken. Musea en erfgoedinstellingen in de regio, arrangement en kant-en-klare georganiseerde dagjes uit in de omgeving, fiets- en wandelroutes kunnen concurrenten zijn van het Havenmuseum. Anderzijds kan het Havenmuseum er ook voor kiezen om met lokale concurrenten, bijvoorbeeld watertaxi’s of andere recreatieve toeristische organisaties, een groter draagvlak te creëren. 3.4 Kansen en bedreigingen Hieronder een overzicht van de kansen en bedreigingen van een mobiele applicatie voor het Havenmuseum.

[18]


Museumkompas

Onderzoek

Om het concept te testen op levensvatbaarheid is er door de studenten onderzoek uitgevoerd onder de (potentiële) bezoekers van het Havenmuseum Rotterdam. Daarnaast is er middels kwalitatief onderzoek in kaart gebracht welke vragen er binnen het Havenmuseum spelen. 4.1 Probleemstelling Het Havenmuseum Rotterdam is een toonbeeld van het maritiem erfgoed. Op welke manier kunnen bezoekers naar Het Havenmuseum Rotterdam getrokken worden met gebruik van bestaande onderdelen en kan de herkenbaarheid binnen het huidige stadsbeeld worden vergroot? Hierbij is als doelstelling vastgesteld om inzicht te krijgen of de introductie van een mobiele applicatie de bezoekers zou kunnen aanspreken met als doel meer interactie tussen de bezoekers en het museum te creëren. Hierbij is de volgende hoofdvraag geformuleerd:

Verhoogt de introductie van een mobiele applicatie de interactie tussen het Havenmuseum Rotterdam en de bezoekers van het museum? Met de volgende deelvragen: -

Hoe ziet de doelgroep van het Havenmuseum eruit?

-

Op welke social media platformen is de doelgroep te vinden?

-

Welke besturingssystemen hebben de mobieltjes van bezoekers?

-

Hoe is de huidige communicatiemix van het Havenmuseum opgebouwd?

-

Wat is de perceptie van de doelgroep over het Havenmuseum?

4.2 Kwalitatief en kwantitatief onderzoek Het doel dat is geformuleerd: inzicht verkrijgen in de door de studenten voorgestelde mobiele applicatie dat als doel heeft om bezoekers aan te spreken en meer interactie tussen de bezoekers en het museum te genereren. Allereerst is er een interview als kwalitatief vooronderzoek gehouden met mevrouw Lundström van de afdeling communicatie van het Havenmuseum. Hierin werd duidelijk dat het museum kampt met een lage naamsbekendheid bij de doelgroep. Het Havenmuseum wordt namelijk veelal als onderdeel van het Maritiem Museum gezien. Het Havenmuseum is echter gratis te bezoeken, terwijl het Maritiem Museum een betaalde entree heeft. Wanneer mensen over de kade lopen beseffen ze zich niet dat dat onderdeel is van het Havenmuseum. Vervolgens zijn er twee enquêtes afgenomen in en rond het Havenmuseum onder 151 respondenten. Het doel van de eerste enquête was om de naamsbekendheid van het museum en eventuele ervaringen van een eerder bezoek te achterhalen (zie bijlage 1). De [19]


Museumkompas

tweede enquête (bijlage 2) was om social media platformen van de doelgroep en besturingssystemen van hun smartphone te achterhalen. De enquêtes zijn op verschillende locaties afgenomen: in het museum, op de kade en in de binnenstad van Rotterdam. De vragen in de enquête zijn geformuleerd aan de hand van variabelen in het conceptuele model en de doelstellingen van de enquête, namelijk het inventariseren van de bekendheid van het museum en het gebruik van mobiele applicaties. Tenslotte is er een focusgroep gehouden om erachter te komen hoe mensen aankijken tegen het gebruik van mobiele applicaties bij een mogelijk bezoek aan het Havenmuseum. De 6 respondenten uit de focus groep bestonden uit twee senioren, twee ouders en twee jongeren. Uit de enquête is gebleken dat veel mensen slecht bekend waren met het Havenmuseum (zie staafdiagram). Daarnaast is gebleken dat de meeste bezoekers gebruik maken van het Android en iPhone platform met hun mobiele telefoons (zie taartdiagram).

Taartdiagram: gebruikte mobiele platformen

[20]


Museumkompas

Staafdiagram: Naamsbekendheid het Havenmuseum Rotterdam Het Havenmuseum heeft een vrij lage naamsbekendheid. De studenten hebben bij het Havenmuseum aangekaart dat ze twijfel of de mobiele applicatie aan zal sluiten bij de doelgroep. Echter, het Havenmuseum gaf aan erg graag mee te gaan in de digitale ontwikkelingen, en dat daarmee ook een breder publiek aangesproken kan worden. De studenten hebben geconcludeerd dat een mobiele applicatie een manier is voor het Havenmuseum om het museum toegankelijker te maken voor de doelgroep. Daarbij kan een mobiele applicatie de betrokkenheid van het publiek bij het museum volgens de studenten verhogen, doordat er meer ruimte is voor interactie en achtergrondinformatie. De studenten hebben aangekaart dat het een uitdaging is om ervoor te zorgen dat bezoekers de mobiele applicatie gaan gebruiken. Ze hebben daarbij diverse Touch Point benoemd waarmee ze mogelijk met de app in aanraking kunnen komen: 1. Per ongeluk: ‘tegen het lijf’ lopen 2. Gericht zoeken: Op basis van de naam(sbekendheid) van het museum kan de applicatie gevonden worden in de appstore 3. Aanbeveling: Mond-tot-mondreclame door de gebruikers van de mobiele applicatie, die het vervolgens gaan aanbevelen aan hun bekenden, wellicht via social media. De studenten geven daarbij aan dat het succes van de mobiele applicatie voor een groot deel af zal hangen van de bekendheid van de app. Daarmee is de app afhankelijk van een goede marketingcampagne. Tot dezelfde conclusie kwamen de studenten, ze raadden daarbij het museum ook aan, mits het budget het toe stond om de marketing uit te besteden aan een professioneel reclame/pr bureau. Wanneer het budget niet toereikend genoeg is hebben de studenten een aantal tips opgesteld waar ze dan in een marketingcampagne rekening mee moeten houden.

[21]


Museumkompas

Reflectie best practices

Het concept van de casus (mobiele applicatie) hangt sterk af van de onderwijsrichting waarin het wordt meegenomen. Omdat deze casus is uitgewerkt in de Minor Business Design is al snel de focus gelegd op een mobiele applicatie, omdat het ontwikkelen van een applicatie centraal staat in de minor. Met studenten van een andere opleiding of Minor lag wellicht de focus minder op de mobiele applicatie. Echter, het was ook de wens van het Havenmuseum om een applicatie uit te werken, vanwege de toegankelijkheid ervan. Het gevaar is dat de applicatie relatief onbekend blijft voor het publiek. Het museum moet er niet te snel vanuit gaan dat mensen de applicatie zelf wel per toeval zullen vinden en het zullen downloaden. Om het over het voetlicht te brengen moet het museum actief investeren in het levensvatbaar en bekend krijgen van de applicatie. Een van de strategieën om dat te bereiken is middels sociale media en door het publiek winst te geven voor het leveren van content (zoals foto’s). Daarnaast moet de inhoud up-to-date blijven zodat het publiek de ‘what’s in it for me’ eruit kunnen halen. Dit is wel een extra taak voor de communicatie afdeling. De studenten raadden zelfs aan om een reclamebureau in te huren voor een stevige marketingcampagne. Voor een museum zoals het Havenmuseum is het (basis)onderwijs een belangrijke doelgroep. Om een belangrijke doelgroep sterker aan het museum te binden moet in de mobiele applicatie het educatieve aspect duidelijk(er) naar voren komen zodat het ook gebruiksvriendelijk voor die doelgroep is. De probleemstelling dat het Havenmuseum heeft voorgelegd is om meer inzicht te krijgen in de mogelijkheden voor het benoemen van potentiële doelgroepen en manieren waarop bezoekers geteld kunnen worden wanneer ze aanwezig zijn in het uitgestrekte havengebied. Een mobiele applicatie zal het aantal gebruikers kunnen tellen. Bij de gekozen oplossing wordt echter niet het aantal bezoekers geteld dat fysiek aanwezig is op de kade, maar alleen de gebruikers van de applicatie. Dit probleem wordt daarom met een mobiele applicatie niet geheel opgelost. Een onderliggend probleem is de lage naamsbekendheid van het museum, waardoor de bezoekers die op de kade lopen zich er niet van bewust zijn dat ze zich in een museum bevinden. Een mobiele applicatie en de communicatie en marketing daaromheen zal die beleving kunnen verhogen. Maar een mobiele applicatie zal pas echt van meerwaarde zijn voor de bezoeker en het museum wanneer het met regelmaat gebruikt wordt. Met de doelstelling om meer beleving aan de havenkade toe te voegen kan een mobiele applicatie een van de oplossingen zijn die daarvoor zal zorgen. Echter, om ervoor te zorgen dat de inhoud uit de applicatie daadwerkelijk bijdraagt aan het gevoel van ‘het wanen in de havenstad Rotterdam’ –de algemene doelstelling van het havenmuseum- zullen relatief veel mensen gebruik moeten maken van de applicatie dat hopelijk voldoende voeten biedt om van daaruit met elkaar in gesprek te raken.

[22]


Museumkompas

Referenties Van Eck, Hillen, van der Leij, Leferink & Kercher (2011). Het Havenmuseum: Project Initiatie Document (PID). Utrecht Geraadpleegde website: http://imstart.nl/rdhavenmus.html http://www.museum.nl/index.cfm/museum/het-havenmuseum http://piproject.nl/cms/duurzame-inrichting-havenmuseum http://www.hollandmuseums.nl/havenmuseum www.facebook.com/havenmuseum-rotterdam

[23]

CASUSBESCHRIJVING Museumkompas Lectoraat Crossmedia Business Hogeschool Utrecht BMC Adviesmanagement

Recommend Documents