CASUSBESCHRIJVING
2013 Museumkompas Lectoraat Crossmedia Business www.museumkompas.nl Hogeschool Utrecht BMC Adviesmanagement
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
Inhoudsopgave
Pagina 1. Beschrijving Museon
3
1.1 Locatie
3
1.2 Wie is het Museon?
3
1.3 Wat wil het Museon?
3
1.4 Doelgroepen
4
1.5 Collectie
6
1.6 Publieksactiviteiten en ambities
7
1.7 Archetype
7
2. De opdracht
9
2.1 Opdrachtomschrijving
9
2.2 Uitvoering van de opdracht
9
2.2.1 MuseumBattle
9
2.2.2 Prototype ‘de Poolonaise’
12
2.2.3 Veldtest
16
Referenties, 18
[2]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
1. Inhoudelijke beschrijving casus Museon In dit hoofdstuk wordt het Museon inhoudelijk beschreven. Hierbij worden de locatie, doelstellingen, missie, collectie, bezoekers, activiteiten en de archetypen besproken om een compleet beeld te vormen van het museum. 1.1
Locatie
Stadhouderslaan 37 2517 HV Den Haag Postbus 30313 2500 GH Den Haag 070 3381338 www.museon.nl www.facebook.com/museondenhaag twitter.com/museon 2.2.
Wie is het Museon?
Het Museon is een populair-wetenschappelijk museum in Den Haag met collecties op het gebied van geologie, biologie, geschiedenis, archeologie, natuurkunde, techniek en volkenkunde. 1.3 Wat wil het Museon? Het Museon heeft in 2009 een nieuw museaal concept geformuleerd waaraan men de volgende kernpunten heeft gekoppeld: versterken van de functie als intermediair tussen cultuur, wetenschap en samenleving, uitbreiding van de samenwerking binnen nationale en internationale netwerken, verbeteren van educatieve producten en versterking van interactie in de tentoonstelling. Deze kernpunten vallen samen met de in het beleidsplan 2013-2016 geformuleerde missie, visie en doelstelling:
[3]
Casusbeschrijving Museon
1.4
Museumkompas
Bezoekers
Vanuit het beleidsplan 2013-2016 komen de volgende cijfers over de bestaande en geraamde bezoekersaantallen naar voren. Het totaal aantal bezoekers in 2010 was 173.782. De raming voor 2016 is 209.000.
[4]
Casusbeschrijving Museon
Figuur 1: overzicht cijfers 2010-2016
[5]
Museumkompas
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
Om te zorgen voor een groter aantal bezoekers wordt het doelgroepbeleid aangescherpt door twee primaire doelgroepen vast te stellen: gezinnen en leerlingen uit het primair en voortgezet onderwijs. Tevens wordt aandacht besteed aan het gebied rond Den Haag door tentoonstellingen in het Westland en Midden-Delflan en plaatsen als Rotterdam, Zoetermeer, Gouda, Alphen aan den Rijn, Oegstgeest, Leiden, Katwijk en Noordwijk competitief in de markt te zetten. 1.5
Collectie
De collectie telt circa 273.000 voorwerpen op het gebied van natuur, cultuur en techniek. Slechts een klein deel van deze collectie is in de tentoonstellingen te zien. Het grootste deel is opgeslagen in een geklimatiseerd depot waaruit wordt geput voor tijdelijke tentoonstellingen in het Museon of daarbuiten. Via deze website maken we een groeiend deel van onze collectie openbaar. Op dit moment is de deelcollectie ‘Japanse kampen’ met circa 7.000 objecten volledig raadpleegbaar en een groot deel van de volkenkundige collectie met circa 18.000 objecten (website Museon, 2013). De thema’s duurzaamheid, vreden en recht lopen als een rode draad door de tentoonstelling. Binnen deze collecties spelen publieksparticipatie en samenwerking met andere musea een rol. Voorbeeld van publieksparticipatie in het Museon zijn niet alleen de Polententoonstelling die in dit document centraal staat, maar ook het project PACE (publieksannotatie van cultureel erfgoed) waarin het tentoonstellingsproject Roots 2 Share de resultaten van publieksinbreng zichtbaar zijn gemaakt in de tentoonstelling.
[6]
Casusbeschrijving Museon
1.6
Museumkompas
Huidige activiteiten en ambities
Museon wil in 2016 een aantal doelen hebben behaald:
Hiernaast heeft Museon de volgende inhoudelijke doelstellingen: 1) Cultuur en samenleving: het Museon als forum voor interculturele dialoog. Speerpunten hierbij zijn: culturele diversiteit, globalisering en vrede, recht en veiligheid 2) Natuur en techniek: het Museon als platform voor beta en techniek. Speerpunten hierbij zijn: biodiversiteit, life sciences en innovatie 1.7
Archetype
De museumwijzer is door medewerkers van het Museon ingevuld om te bekijken welke archetypen voor het museum van toepassing zijn, en te bekijken welke ontwikkeling het museum wat betreft hun positionering de komende jaren wil maken.
Het kennishuis is het archetype waar het Museon in de huidige situatie de meeste raakvlakken mee heeft. Dit betekent dat ze op dit moment de grootste nadruk leggen op hun educatieve waarde. Customer journey kennishuis: De bezoeker van een “kennishuis” kan een informele leeromgeving verwachten waarbij de tentoonstellingen bijdragen aan de beeldvorming over de thema’s die er behandeld worden. De exposities kunnen uiteenlopende thema’s betreffen die gerelateerd zijn aan bepaalde culturen of stromingen en tot discussie kunnen leiden. Als de bezoeker zou willen kan hij of zij vaak eigen bijdragen zoals feedback, kritiek of commentaar aan de tentoonstelling toevoegen, omdat het museum graag wil weten wat de bezoeker ervan vindt. Een bezoeker kan daarom op een leuke manier iets leren van de tentoonstelling.
[7]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
De gewenste situatie laat zien dat men ernaar streeft meer richting een broedplaats te willen verschuiven. In een broedplaats archetype ligt de focus op discussie en verbinding. Customer journey broedplaats: De bezoeker van een “broedplaats” kan uiteenlopende tentoonstellingen verwachten waar hedendaagse ontwikkelingen aan historische gebeurtenissen gekoppeld worden. De bezoeker onderzoekt actuele vragen aan de hand van objecten en verbanden daarmee met het hier en nu. De bezoeker kan zich met eigen associaties, meningen en ideeën een beeld vormen over het onderwerp. Het museum moet daarom gezien worden 8l seen plek waar nieuwe ideeën ontstaan waarbij bezoekers in discussie gaan over hun ervaringen bij het museum. De combinatie van een kennishuis en broedplaats komt terug in hun missie verwoordt op de website van het museum: Het Museon is een educatief museum voor een breed publiek dat
de mens en zijn rol in de samenleving centraal stelt, informatie uitwisselt over actuele onderwerpen uit de wereld van natuur, cultuur, wetenschap en techniek, dwarsverbanden legt en inzichten biedt.
[8]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
2. De opdracht In dit hoofdstuk zal de opdracht die het Museon heeft gegeven aan de studenten van de Hogeschool Utrecht beschreven worden. De casus is tijdens de Museumbattle uitgewerkt, daarna zijn studenten van de opleiding Communicatie & Media Design met het concept verder gegaan. Tenslotte is het opgeleverde prototype door een student Bedrijfscommunicatie onderworpen aan een veldtest. 2.1 Opdrachtomschrijving In maart 2012 is een tentoonstelling geopend waarin de Poolse bevolking van Den Haag centraal staat. Hierbij is het verleden van de Poolse bevolking in de twintigste eeuw centraal gesteld, maar ook de interactie tussen de Poolse en de Nederlandse bevolkingsgroepen gestimuleerd. De interactie diende plaats te vinden door op zoek te gaan naar de overeenkomsten en verschillen tussen de groepen. Hiervoor diende een platform te worden gebouwd dat het mogelijk maakte Polen en Nederlanders op elkaar te laten reageren.
De eerste stap die gezet diende te worden was het mobiliseren van de Poolse en Nederlandse burgers om aan het proces deel te nemen. Op welke manier kan het Museon ervoor zorgen dat deze communities bij de tentoonstelling betrokken raken? Hiertoe kan gedacht worden aan inzet van digitale media, maar zeker ook offline media.
Vraagstelling Op welke manier kan het Museon Poolse en Nederlandse inwoners van Den Haag mobiliseren om deel te nemen aan de ‘Polententoonstelling’? Hoe kunnen deze bevolkingsgroepen betrokken worden bij de tentoonstelling en ook achteraf met elkaar verbonden blijven?
2.2 Uitvoering van de opdracht
2.2.1 Museumbattle In de korte tijd waarin de studenten hebben gewerkt (1 week) hebben de studenten onderzoek gedaan naar de Poolse doelgroep. Hieruit kwamen onder andere de volgende resultaten: -
het aantal Polen in Nederland blijft stijgen
-
merendeel van de Polen komt hier om een nieuw leven te starten
-
een groot aantal Polen voelt zich niet geheel geaccepteerd door de Nederlanders
[9]
Casusbeschrijving Museon
-
Museumkompas
Poolse bevolking zou graag meer over hun cultuur willen delen met de Nederlandse bevolking, maar hoort ook graag meer over de Nederlandse cultuur
Vanuit het onderzoek werd de doelgroep vastgesteld: Haagse buurtbewoners met kinderen. Om aan de opdracht te beantwoorden is een concept ontwikkeld waarbij contacten gemakkelijk kunnen worden onderhouden en waarbij de sociale controle groter wordt. Het concept dat hieruit is voortgekomen is getiteld ‘Matroesjkaas’ (naar de Russische poppetjes die van groot naar klein in elkaar passen).
Het concept bestaat uit de volgende onderdelen: •
Burendag: via een evenement in de straat en/of in de buurt wordt de eerste kennismaking tussen de verschillende bevolkingsgroepen mogelijk gemaakt. Via deze burendag moeten de eerste overeenkomsten tussen de Poolse en Nederlandse Hagenezen duidelijk worden
•
Glurendag: de Burendag wordt opgevolgd door een Glurendag. Hierbij worden de huizen opengesteld door de mensen die een vervolg willen geven aan de Burendag. Door lievelingsvoorwerpen en lievelingsplekken als insteek te nemen, ontstaat er sociale interactie. Hierbij gaat het ondermeer over de beleving van de stad Den Haag, persoonlijke opvattingen en culturele achtergronden. De volgende plaatjes geven een voorbeeld waarop de overeenkomsten kunnen worden weergegeven:
[10]
Casusbeschrijving Museon
•
Museumkompas
De lievelingsvoorwerpen en plekken kunnen tevens deel uitmaken van de tentoonstelling
•
Om de deelnemers van Buren en/of Glurendag een speciale rol te geven in de tentoonstelling, wordt voor deze mensen een speciale VIP-behandeling gegeven bij de opening van de tentoonstelling
•
Na de tentoonstelling kunnen de verhalen verder worden verteld door nieuwe activiteiten maar ook door contact via een website.
De fases waarin de verschillende activiteiten plaatsvinden zijn hieronder weergegeven.
[11]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
2.2.2 Het prototype ‘de Poolonaise’ Nadat de Museum Battle was afgerond, is het concept van de Matroesjkaas niet verder uitgevoerd. Reden hiervoor was de negatieve houding van de Poolse bevolking tegen de Russische afkomst van deze Matroesjka-poppen. In het onderwijs is dan ook opnieuw gestart met het vormen van een concept, maar werd wel het participatie-aspect van het museumbattle-concept gepoogd er in te verwerken.
De studenten die aan de slag gingen met de Museon-opdracht bevonden zich in het tweede jaar van de opleiding Communicatie en Media Design (CMD). Het nieuwe resultaat was getiteld “Poolonaise”.
Deze fysieke, verbindende dans is vertaald naar een online omgeving. Op de website, www.poolonaise.nl, kunnen mensen zich virtueel bij een poolonaise voegen. Die poolonaises bestaan initeel voornamelijk uit mensen uit een Haagse buurt, maar het kan ook worden uitgebreid naar een landelijke poolonaise.
Buurtpoolonaise Op de website krijgen bezoekers de mogelijkheid om zich aan te sluiten bij de poolonaise uit de buurt. Die bestaat alleen uit mensen die ook daadwerkelijk in de buurt wonen, dus de omgeving is al enigszins vertrouwd. Als de poolonaise uit de eigen buurt nog niet bestaat voorziet de website in de mogelijkheid om een eigen poolonaise te starten. Om te beginnen zullen alleen de buurten (met veel Poolse inwoners) uit Den Haag de mogelijkheid krijgen om een buurtpoolonaise te starten, maar dat kan ook heel makkelijk uitgebreid worden naar de rest van Den Haag of Nederland. Als iemand zich aan wil melden voor de buurtpolonaise moet in ieder geval de naam, emailadres en buurt worden ingevuld. Het adres is niet verplicht, dit om te voorkomen dat personen afhaken omdat ze zich daar nog niet helemaal goed bij voelen. Ook moet de zin ‘Bij mij kan je terecht voor…’ worden afgemaakt, zodat bezoekers al een persoonlijk deel van zichzelf weggeven en er een basis is voor een mogelijk gesprek. Voorbeelden hiervan zijn: ‘Bij mij kan je terecht voor.. het lenen van een kopje suiker’, ‘Bij mij kan je terecht voor.. het kijken van de wedstrijd Polen-Duitsland’ of ‘Bij mij kan je terecht voor.. advies bij technische problemen’.
De buurtpoolonaise wordt op deze manier een soort berichtenbox, waar bewoners in de buurt ervaringen uitwisselen, evenementen plannen of een algemene mededeling neerzetten. Dit [12]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
kan in het begin nog een beetje oppervlakkig zijn, maar door online een steeds meer open houding aan te nemen, wordt de drempel tot contact in het echte leven ook lager. Een voorbeeld zou kunnen zijn dat de hele buurt via de poolonaise afspreekt om een voetbalwedstrijd te gaan bekijken. Ook buurthuizen en Poolse organisaties zullen een plek krijgen in de poolonaise, zodat ook op die manier activiteiten kunnen worden gepland en de bewoners niet gelijk zelf het initiatief hoeven te nemen. Zo kan er ook aangezet worden tot bezoek aan de tentoonstelling van het Museon, door bijvoorbeeld de vraag te stellen wie er mee gaan. De eerste tien mensen die per buurt een poolonaise starten worden beloond door een gratis toegangskaart voor het Museon. De band die bewoners uiteindelijk opbouwen met behulp van de poolonaise, kan zowel online als offline worden voortgezet, ook nadat de tentoonstelling in het Museon is afgelopen.
[13]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
Aandacht trekken Natuurlijk hangt het succes van het concept af van het aantal mensen dat zich hiervoor aanmeldt. Om daarvoor te zorgen zal er, bij voorkeur op de dag van de opening van de tentoonstelling, een evenement worden georganiseerd. Op deze dag zal er in Den Haag geprobeerd worden om daadwerkelijk het wereldrecord polonaise lopen te verbreken.
Wereldrecord Polonaiselopen Die dag wordt tegelijkertijd georganiseerd met de opening van de Polententoonstelling in het Museon. De oorspronkelijke polonaise is ontstaan doordat Polen elkaar in een sliert gingen
[14]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
rondleiden door hun nieuwe huis heen. Tegenwoordig ziet het er iets anders uit, maar door de recordpoging te laten eindigen bij het Museon wordt een knipoog naar het verleden gemaakt. Het record staat tegenwoordig op 300 deelnemers1.
Nummertrekkers Om mensen daarvoor enthousiast te maken zullen er in verschillende Haagse buurten volgnummerdispensers geplaatst worden (zie hiernaast). Op onverwachte plaatsen zullen de palen geplaatst worden, met een bijschrift die mensen uitdaagt een ‘nummer te trekken’. Die locaties zijn wel zorgvuldig gekozen om zoveel mogelijk Nederlanders en Polen te bereiken, bijvoorbeeld bij stadsdeelkantoren, scholen, het stadhuis en Poolse winkels. Op een dergelijk ‘nummer’ zijn de volgende zaken weergegeven: Een nummer, waarmee ze zich op de site kunnen aanmelden om mee te doen met de poolonaise. Elke 100e deelnemer krijgt gratis toegangskaarten voor het Museon. Een vermelding naar de site, www.poolonaise.nl Een kort verhaal van een Pool in Nederland, zoals die op de site te vinden zijn.
Hierdoor worden er vier vliegen in één klap bereikt, namelijk: Mensen zijn op de hoogte van de tentoonstelling in het Museon. De link tussen de poolonaise en Polen wordt gelegd. Mensen hebben een reden om de website te bezoeken. Mensen zijn op de hoogte van de recordpoging en worden aangezet tot deelname.
[15]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
Daarnaast zijn de volgnummerdispensers natuurlijk bijzondere verschijningen in het stadse decor, die niet onopgemerkt zullen blijven. Ook het verbreken van een recordpoging is een onderwerp dat de pers goed zou kunnen oppikken. Door deze ‘free publicity’ worden de tentoonstelling van het Museon en het onderwerp ‘Polen in Nederland’ bij een groot publiek onder de aandacht gebracht, zonder dat hier heel veel geld aan moet worden besteed.
Campagne Om nog meer de aandacht te trekken voor de online Poolonaise, is een advertentiecampagne opgezet. De dag nadat de volgnummerdispensers uit de straten zijn gehaald zal er om te beginnen een persbericht de wereld in worden gestuurd, waarin staat dat er een landelijke recordpoging polonaise zal worden gegorganiseerd, een vermelding naar de poolonaise site, en de aanleiding van het project: de tentoonstelling. Tegelijkertijd zullen er in Den Haag posters verschijnen met de Poolonaise. Om ook de Polen specifiek te benaderen zal er ook een Poolse poster gemaakt worden die wordt verstuurd naar Poolse websites (bijvoorbeeld www.polonia.nl) en wordt opgehangen in Haagse Poolse centra.
2.2.3 Veldtest Na de eindpresentatie van het studentenconcept aan het Museon is de volgende fase ingezet. In deze fase zijn twee zaken nader bekeken: 1. welke onderdelen uit het concept worden daadwerkelijk gerealiseerd en ingezet 2. welke effecten leveren de inzet van deze concepten op voor de aanvankelijke vraag.
Naast de website Poolonaise heeft het Museon medio mei 2012 de volgende communicatiemiddelen ingezet: flyers, banners, posters en een zuil waarop een film wordt vertoond met geïnterviewde Poolse immigranten in Nederland. Om te onderzoeken of deze communicatiemiddelen effect hebben, is door Roos Schrama in het kader van haar afstudeeronderzoek, de volgende hoofdvraag opgesteld:
‘Welk effect hebben de ingezette communicatiemiddelen op de bezoekersaantallen van de tentoonstelling ‘Polen, onze buren’?
Om deze vraag te kunnen beantwoorden is op 1 mei 2012 begonnen met een nulmeting. Nadat de communicatiemiddelen op 16 mei werden ingezet, is er een éénmeting verricht die
[16]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
is begonnen op 31 mei 2012. Deze éénmeting is gedaan om te kijken of er na het inzetten van de communicatiemiddelen meer bezoekers naar de tentoonstelling zouden komen. Bij beide metingen is het aantal bezoekers van de tentoonstelling geteld en zijn er in totaal 170 enquêtes afgenomen. De kernvraag in de enquête ging over welk medium de bezoeker had gezien, gehoord of gelezen met betrekking tot de tentoonstelling ‘Polen, onze buren’. Uit deze resultaten werd duidelijk dat het aantal bezoekers van de Polententoonstelling – in verhouding tot het aantal bezoekers van het gehele museum – niet hoger was gedurende de éénmeting. Ook had niemand in de week dat de éénmeting werd verricht, de interactieve film bij stadsdeelkantoor Leyweg en theater Dakota gezien. Er was geen enkele bezoeker tijdens deze éénmeting die van de website Poolonaise had gehoord en de flyer was slechts één keer door een Poolse bezoeker gezien. De poster was vier keer gezien, namelijk door drie Nederlandse bezoekers en één Poolse bezoeker. De banners zijn door geen enkele bezoeker gezien.
Wel bleek uit de extra meting, dat er een klein verband is tussen bekend zijn met de communicatiemiddelen en een bezoek aan de tentoonstelling. 7 van de 17 personen die de communicatiemiddelen wel hadden gezien, gingen ook daadwerkelijk naar de tentoonstelling toe. De posters die door de stad verspreid zijn, waren het meeste gezien door deze groep.
[17]
Casusbeschrijving Museon
Museumkompas
Referenties
Beleidsplan 2013-2016 Museon Concepten studenten Museumbattle 2011 Roos Schrama. 2012. Afstudeeronderzoek Museon ‘de Poolonaise’ Prototype ‘de Poolonaise’ uitgewerkt door studenten CMD van Lier, M. (2012). Rapportage Museumwijzer Archetypen. ErfgoedWerf. Verkregen via: www.museumkompas.nl/museumwijzer
[18]
