Augustus Germaanse Talen Faculteit der Letteren Universiteit Leiden

Germaanse Talen Faculteit der Letteren Universiteit Leiden

Augustus 2006

Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus 8035 3503 RA Utrecht Telefoon: Fax: E-mail: Internet:

030 230 3100 030 230 3129 [email protected] www.qanu.nl

© 2006 QANU Tekst en cijfermateriaal uit deze uitgave mogen, na toestemming van QANU en voorzien van bronvermelding, door middel van druk, fotokopie, of op welke andere wijze dan ook, worden overgenomen. 2

QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

INHOUDSOPGAVE Voorwoord

5

Deel I

7

1. 2. 3. 4.

Algemeen deel

Inleiding Taak en samenstelling commissie Werkwijze commissie Algemene inhoudelijke bevindingen

Deel II

Facultair deel

9 11 15 21

25

1. Rapport over de Faculteit der Letteren van de Universiteit Leiden

27

Deel III Opleidingsdeel

51

1. 2. 3. 4.

53 77 101 125

Opleidingsrapport bachelor- en masteropleiding Nederlandse taal en cultuur Opleidingsrapport bachelor- en masteropleiding Duitse taal en cultuur Opleidingsrapport bachelor- en masteropleiding Engelse taal en cultuur Opleidingsrapport bachelor- en masteropleiding Nederlandkunde/Dutch studies

Bijlagen Bijlage A: Bijlage B: Bijlage C: Bijlage D:

149 Curricula vitae van de leden van de visitatiecommissie Domeinspecifiek referentiekader Programma’s van de bezoeken van de visitatiecommissie Lijst met afkortingen


151 155 163 171

3

4


VOORWOORD Dit rapport is onderdeel van de kwaliteitsbeoordeling van universitaire bachelor- en masteropleidingen in Nederland. Het doel van het rapport is om een betrouwbaar beeld te geven van de kwaliteit van de voor beoordeling voorgelegde opleidingen, een terugkoppeling te geven naar de interne kwaliteitszorg van de betrokken instellingen en als basis te dienen voor de accreditatie van de beoordeelde opleidingen door de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). QANU streeft ernaar de opleidingen op een onafhankelijke, objectieve en kritische manier te beoordelen en constructieve en opbouwende kritiek te leveren op basis van een gestandaardiseerde verzameling van kwaliteitscriteria en altijd met een oog voor de specifieke omstandigheden van de opleiding. De Visitatiecommissie Germaanse Talen van QANU heeft haar werkzaamheden met grote toewijding uitgevoerd in een periode die wordt gekenmerkt door de overgang naar de bachelor-masterstructuur. Wij verwachten dat de overwegingen en de oordelen van de commissie zullen bijdragen aan de verdere verbetering van de kwaliteit van de beoordeelde opleidingen. Wij zijn veel dank verschuldigd aan de voorzitter en de overige leden van de visitatiecommissie voor hun bereidheid om deel te nemen aan deze beoordeling en voor de toewijding waarmee ze hun taak hebben uitgevoerd. Ook gaat onze dank uit naar de staf en de medewerkers van de betrokken instellingen voor hun inspanningen en hun medewerking aan deze beoordeling. drs. J.G.F. Veldhuis voorzitter van het bestuur van QANU


mr. C.J. Peels directeur van QANU

5

6


DEEL I: ALGEMEEN DEEL


7

8


1.

Inleiding

In de onderwijsvisitatie voor de Letterenfaculteiten zijn acht clusters gevormd. Germaanse Talen is er daar een van. In dit cluster zijn alle bachelor- en masteropleidingen ondergebracht die betrekking hebben op Germaanse talen. Tot dit cluster behoren de vreemdetalenopleidingen Engelse taal en cultuur, Duitse taal en cultuur en Scandinavische talen en culturen, maar ook de opleiding Keltische talen en cultuur, waarin een niet-Germaanse taal centraal staat. Daarnaast omvat het cluster ook opleidingen die niet een taal bestuderen, maar de cultuur, politiek, geschiedenis, enzovoort, van een land waarin de taal gesproken wordt, de zogenaamde Länderstudien. Binnen het visitatiecluster Germaanse talen zijn dat American Studies/Amerikanistiek, Duitslandstudies (bij de ene instelling als opleiding, bij de andere als afstudeerrichting) en Nederlandkunde. Ten slotte omvat het visitatiecluster opleidingen die rijkstalen betreffen: Nederlandse taal en cultuur en Friese taal en cultuur en de daaraan verwante opleidingen Nederlands als tweede taal, Tekst en Communicatie en Redacteur/editor. In dit rapport brengt de visitatiecommissie Germaanse Talen (hierna de commissie) verslag uit van haar bevindingen. Het rapport bestaat uit drie delen: • •

•

een algemeen deel (I). Dit deel gaat in op de taak, samenstelling en werkwijze van de commissie. Hierin komen ook enkele algemene bevindingen van inhoudelijke aard ter sprake; een facultair deel (II). Per bezochte faculteit wordt een beschrijving gegeven van de facetten waarvoor facultair beleid is. De algemene tekst is op een aantal plaatsen aangevuld met bevindingen van de commissie als die gaan over het facultaire beleid en opgaan voor alle door haar beoordeelde opleidingen; een opleidingsdeel (III). Per bachelor- en daarbij horende (doorstroom)masteropleiding behandelt de commissie de 21 facetten. In dit deel spreekt zij oordelen uit op facet- en onderwerpniveau. Soms wordt er verwezen naar het facultaire deel. Uitspraken uit dat deel hebben invloed op het oordeel in het opleidingsdeel.

Dit algemene deel geeft, conform de richtlijnen in het QANU-kader, een beschrijving van de taak, de samenstelling en de werkwijze van de commissie en een opsomming van de uitgangspunten van de commissie. In de slotparagraaf van dit deel gaat de commissie kort in op een aantal algemene inhoudelijke bevindingen.


9

10


2.

Taak en samenstelling commissie

Taak van de commissie De taak van de commissie was het verrichten van een visitatie conform het beoordelingskader van QANU. De commissie kreeg de taak om op basis van de door de faculteiten aan te leveren informatie en door middel van ter plaatse te voeren gesprekken een oordeel te geven over de verschillende aspecten van de kwaliteit van de betrokken opleidingen, zoals beschreven in het bovengenoemde kader, en de punten te identificeren die naar haar oordeel verbeterd moeten worden. Betrokken opleidingen De commissie beoordeelde de volgende opleidingen: Rijksuniversiteit Groningen (RUG): • • • • • • • • • • • •

American studies (bachelor) (50623) Duitse taal en cultuur (bachelor) (56805) Engelse taal en cultuur (bachelor) (56806) Friese taal en cultuur (bachelor) (56012) Nederlandse taal en cultuur (bachelor) (56804) Scandinavische talen en culturen (bachelor) (56807) American studies (master) (60623) Duitse taal en cultuur (master) (66805) Engelse taal en cultuur (master) (66806) Friese taal en cultuur (master) (66012) Nederlandse taal en cultuur (master) (66804) Scandinavische talen en culturen (master) (66807)

Universiteit Utrecht (UU): • • • • • • • • •

Duitse taal en cultuur (bachelor) (56805) Engelse taal en cultuur (bachelor) (56806) Keltische talen en cultuur (bachelor) (56091) Nederlandse taal en cultuur (bachelor) (56804) American studies (master) (60623) Duitse taal en cultuur (master) (66805) Engelse taal en cultuur (master) (66806) Keltische talen en cultuur (master) (66091) Nederlandse taal en cultuur (master) (66804)

Universiteit van Amsterdam (UvA): • • • •

Duitse taal en cultuur (bachelor) (56805) Engelse taal en cultuur (bachelor) (56806) Nederlandse taal en cultuur (bachelor) (56804) Scandinavische talen en culturen (bachelor) (56807)


11

• • • • • • •

Duitse taal en cultuur (master) (66805) Engelse taal en cultuur (master) (66806) Nederlands als tweede taal (master) (60188) Nederlandse taal en cultuur (master) (66804) Redacteur/editor (master) (60186) Scandinavische talen en culturen (master) (66807) Tekst en communicatie (master) (60187)

Universiteit Leiden (LEI): • • • • • • • •

Duitse taal en cultuur (bachelor) (56805) Engelse taal en cultuur (bachelor) (56806) Nederlandkunde/Dutch studies (bachelor) (56055) Nederlandse taal en cultuur (bachelor) (56804) Duitse taal en cultuur (master) (66805) Engelse taal en cultuur (master) (66806) Nederlandkunde/Dutch studies (master) (66055) Nederlandse taal en cultuur (master) (66804)

Vrije Universiteit Amsterdam (VUA): • • • • • •

Duitse taal en cultuur (bachelor) (56805) Engelse taal en cultuur (bachelor) (56806) Nederlandse taal en cultuur (bachelor) (56804) Duitse taal en cultuur (master) (66805) English language and culture (master) (60290) Nederlandse taal en cultuur (master) (66804)

Radboud Universiteit Nijmegen (RUN): • • • • • • • •

Duitse taal en cultuur (bachelor) (56805) Engelse taal en cultuur (bachelor) (56806) Nederlandse taal en cultuur (bachelor) (56804) Amerikanistiek (master) (66056) Duitse taal en cultuur (master) (66805) Duitslandstudies (master) (66079) Engelse taal en cultuur (master) (66806) Nederlandse taal en cultuur (master) (66804)

Samenstelling commissie Tot voorzitter, tevens lid van de commissie, werd benoemd: •

12

mw. prof. dr. M. Spies, emeritus hoogleraar Oudere Nederlandse Letterkunde, Vrije Universiteit Amsterdam.


Tot de leden van de commissie werden benoemd: • • • • • • • • •

prof. dr. B. Aarts, hoogleraar Engelse taalkunde, University College London, Verenigd Koninkrijk; prof. dr. P. Aaslestad, hoogleraar Noorse letterkunde, tevens decaan van de historischfilologische faculteit, Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet, Trondheim, Noorwegen; G. Bouwmeester, student Nederlands aan de Universiteit Utrecht*; mw. drs. L. van der Grijspaarde, onderwijskundige, verbonden aan het Onderwijskundig Expertisecentrum Rotterdam (OECR)**; prof. dr. H. Lethen, emeritus hoogleraar nieuwste Duitse literatuur, Universität Rostock, Duitsland; drs. B.J. Nijveld, onderwijskundige, verbonden aan het Onderwijskundig Expertisecentrum Rotterdam (OECR)**; mw. E. Op de Beek, student Nederlands aan de Radboud Universiteit Nijmegen*; prof. dr. P. van de Craen, hoogleraar Nederlandse taalkunde, Vrije Universiteit Brussel, België; dr. M.J.J.M. van de Ven, onderwijskundige, verbonden aan het Onderwijskundig Expertisecentrum Rotterdam (OECR**);

Tijdens de installatievergadering van de commissie werd prof. dr. P. van de Craen gekozen tot vice-voorzitter. Als secretaris van de commissie zijn opgetreden mw. drs. M.M. Snels voor de bezoeken aan de Rijksuniversiteit Groningen, de Universiteit Utrecht, de Universiteit Leiden en de Radboud Universiteit Nijmegen en mw. drs. M. Voorthuis voor de bezoeken aan de Rijksuniversiteit Groningen, de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit en de Radboud Universiteit Nijmegen. Drs. S. Looijenga is in de laatste fase van het project opgetreden als projectleider. Allen zijn of waren medewerker van het bureau van de stichting QANU. De heer Lethen heeft niet deelgenomen aan het bezoek aan de Rijksuniversiteit Groningen. Bij het bezoek aan de Vrije Universiteit is de heer Van de Craen als voorzitter opgetreden. *

De studentleden hebben afwisselend deelgenomen aan de bezoeken. Zij waren in ieder geval niet aanwezig bij bezoeken aan de universiteiten waaraan zij verbonden zijn of waren. De heer Bouwmeester was aanwezig in Leiden, in Nijmegen en bij het bezoek aan de Universiteit van Amsterdam, mevrouw Op de Beek in Groningen, in Utrecht en bij het bezoek aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. ** Ook de onderwijskundigen hebben afwisselend deelgenomen aan de bezoeken. De heer Van de Ven was aanwezig in Groningen en Nijmegen, mevrouw Van der Grijspaarde in Leiden en bij het bezoek aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en de heer Nijveld in Utrecht en bij het bezoek aan de Universiteit van Amsterdam. De leden van de commissie en de secretarissen hebben allen de onafhankelijkheidsverklaring, die is opgenomen in het QANU-kader, ondertekend. Een overzicht van de curricula vitae van de leden van de commissie is opgenomen in bijlage A.


13

Voor een aantal opleidingen werd additionele expertise aangetrokken: • • • •

14

Friese taal en cultuur (RUG): prof. dr. J. Hoekstra van de Christian-Albrechts Universität zu Kiel (Duitsland); American studies/Amerikanistiek (RUG, UU en RUN): prof. dr. Th. D’Haen van de Katholieke Universiteit Leuven (België); Keltische talen en cultuur (UU): prof. dr. J. Leerssen van de Universiteit van Amsterdam; De masterprogramma’s Interculturele communicatie en Vertalen (UU): respectievelijk prof. dr. P. Cuvelier van de Universiteit Antwerpen (België) en prof. dr. M. Steenmeijer van de Radboud Universiteit Nijmegen.


3.

Werkwijze commissie

Letterenaanpak De faculteiten die in het kader van de Letterenvisitaties werden bezocht door één of meer visitatiecommissies leverden voor een deel informatie aan die betrekking heeft op het facultaire niveau. In de meeste gevallen is die informatie vervat in een facultaire zelfstudie. De informatie over het facultaire niveau is geanalyseerd door medewerkers van QANU op basis van een protocol dat gebaseerd is op het accreditatiekader van de NVAO. Deze medewerkers van QANU hebben tevens een bezoek afgelegd aan de desbetreffende faculteiten om aanvullende informatie te vergaren, om de analyses te toetsen en om faciliteiten te bekijken. De analyses werden vastgelegd in een facultair rapport voor elke deelnemende faculteit, waarin de stand van zaken bij die faculteit wordt beschreven. De teksten zijn voorgelegd aan de faculteiten, zodat zij in de gelegenheid waren op eventuele feitelijke onjuistheden te attenderen. De rapporten zijn vervolgens aangeboden aan de visitatiecommissies. Op deze manier was het mogelijk een significant doelmatigheidsvoordeel te behalen en de consistentie in de beoordeling van de afzonderlijke commissies te verbeteren. Werkwijze commissie De commissie hield op 17 december 2004 haar startvergadering. Tijdens deze vergadering werd het domeinspecifieke referentiekader van de commissie (opgenomen in bijlage 2) en de taakverdeling binnen de commissie vastgesteld en namen de commissieleden de te volgen werkwijze door. Het QANU-kader is leidraad geweest voor de werkwijze van de commissie. De voorbereidingsfase Allereerst hebben de secretarissen de zelfevaluatierapporten gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid van informatie. Op grond daarvan is bepaald of de rapporten bruikbaar waren voor het visitatiebezoek. Nadat de zelfevaluatierapporten in orde waren bevonden, zijn de commissieleden en secretarissen zich inhoudelijk gaan voorbereiden op de bezoeken. De secretarissen hebben op basis van de zelfevaluatierapporten voorlopige analyses opgesteld. De commissieleden lazen het zelfevaluatierapport (en de bijlagen) en formuleerden vragen die werden doorgegeven aan de secretarissen. De voorzitter compileerde in samenwerking met de secretarissen alle vragen tot een document dat de commissie hanteerde tijdens het visitatiebezoek. Bij de voorbereiding heeft ieder commissielid alle rapporten gelezen. Ook lazen de commissieleden van tevoren ieder drie (doctoraal)scripties per bezoek. Deze werden geselecteerd door de voorzitter. Binnen de commissie zijn er afspraken gemaakt over een interne taakverdeling op grond van inhoudelijke expertise. De commissie wenst te benadrukken dat zij in haar geheel verantwoordelijk is voor de oordeelsvorming en het eindrapport. Tijdens een voorbereidende vergadering aan het begin van het bezoek werd elke visitatie concreet voorbereid.


15

Het visitatiebezoek De secretaris maakte een basisbezoekprogramma voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek. Dat bezoekprogramma werd in samenspraak tussen de voorzitter, de secretaris en de contactpersoon van de betreffende faculteit/universiteit aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (zie bijlage 3). Tijdens het bezoek is gesproken met een (representatieve) vertegenwoordiging van het faculteitsbestuur, het opleidingsbestuur, de afgestudeerden, de opleidingscommissies en examencommissies en de studiebegeleiding. Daarnaast werd er steeds afzonderlijk gesproken met studenten docentvertegenwoordigers van de bachelor- en de masteropleidingen (in feite vaak de doctoraalfase als voorloper daarvan). Tijdens ieder bezoek bestudeerde de commissie het ter inzage gevraagde materiaal en hield zij een spreekuur ten behoeve van studenten of docenten die zich voorafgaand of tijdens het bezoek hadden aangemeld. De commissie gebruikte het grootste deel van de laatste middag van het bezoek voor de voorbereiding van de mondelinge rapportage en een discussie over de beoordeling van de opleidingen. Tijdens de bezoeken werden voorlopige oordelen gegeven, waarbij de voorgeschreven checklist werd gevolgd. De oordelen werden pas na afloop van de bezoeken in de slotvergadering definitief vastgesteld op basis van een door de voorzitter, na vergelijking van alle rapporten alsmede van de commentaren daarop van de andere commissieleden, geformuleerd voorstel. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter steeds een mondelinge rapportage gegeven van de eerste bevindingen van de commissie. Daarbij ging het steeds om een aantal algemene waarnemingen en een aantal eerste indrukken per opleiding. Beslisregels In het accreditatiestelsel is voor de beoordeling op facetniveau een vierpuntsschaal voorgeschreven (onvoldoende, voldoende, goed of excellent) en op onderwerpniveau een tweepuntsschaal (voldoende of onvoldoende). De commissie heeft de standaard beslisregels van QANU gevolgd. Deze zijn: • • • •

De beoordeling ‘onvoldoende’ wijst erop dat het facet beneden de gestelde verwachting ligt en dat beleidsaandacht op dit punt nodig is. De beoordeling ‘voldoende’ houdt in dat het facet beantwoordt aan de basisstandaard of basisnorm. De beoordeling ‘goed’ houdt in dat het niveau van het facet uitstijgt boven de basiskwaliteit. De beoordeling ‘excellent’ houdt in dat voor het facet een niveau wordt gerealiseerd waardoor de beoordeelde opleiding zowel nationaal als internationaal als een voorbeeld van goede praktijk kan functioneren.

In de ogen van de commissie kan zij het oordeel ‘voldoende’ toekennen wanneer zij kritische opmerkingen heeft gemaakt. Het is dan wel noodzakelijk dat er tegenover die kritische opmerkingen ook positieve observaties staan.

16


Omdat de meeste masteropleidingen nog niet of pas recent van start waren gegaan, kon de commissie niet in alle gevallen varen op ervaringen met de programma’s van die opleidingen of oordelen van studenten daarover. Zij koos er in die gevallen voor om plannen te beoordelen. Plannen kunnen niet zo maar een ‘goed’ krijgen. Wanneer de commissie een good practice heeft aangetroffen, luidt het oordeel in principe: ‘goed’. Wanneer er binnen een facet zowel een aantekening gemaakt wordt als een good practice wordt uitgesproken, wordt voor het oordeel het gemiddelde genomen: voldoende. Wanneer er verwezen wordt naar het facultaire rapport telt de daar ontwikkelde lijn mee in de beoordeling in het opleidingsspecifieke deel van het rapport. In het facultaire deel worden geen oordelen geformuleerd. De rapportage De secretarissen hebben, op basis van de bevindingen van de commissie, conceptrapporten opgesteld. Deze zijn, in overeenstemming met de gemaakte taakverdeling, in eerste instantie voorgelegd aan de voorzitter, het studentlid, de onderwijskundige en aan twee andere commissieleden. Tijdens de slotvergadering op 20 februari 2006 zijn de rapporten aan de hele commissie voorgelegd. Steeds is in één opleidingsrapport de bachelor- en de masteropleiding beschreven, maar wel zijn deze bij de eerste twee onderwerpen Doelstellingen en Programma steeds voorzien van een apart oordeel. Voor de onderwerpen drie tot zes (Personeel, Voorzieningen, Interne kwaliteitszorg en Resultaten) zijn geen aparte oordelen voor de bachelor- en de masteropleiding geformuleerd. Het gaat immers om hetzelfde personeel en dezelfde voorzieningen en kwaliteitszorgsystemen. Bij de beoordeling van het zesde onderwerp heeft de commissie evenmin een onderscheid tussen de bachelor- en de masteropleiding gemaakt, in dit geval omdat er voor de nieuwe programma’s nog nauwelijks of geen resultaten te melden waren. De oordelen zijn voornamelijk gebaseerd op de resultaten van de ongedeelde opleiding. Aan de deeltijdopleidingen werd, voor zover aangeboden, alleen expliciet aandacht besteed indien er daadwerkelijk sprake was van afwijkingen van de voltijdopleidingen. Na de slotvergadering zijn commentaren en opmerkingen van de commissieleden verwerkt in een definitieve versie van de rapporten. Na accordering door de voorzitter zijn het algemeen deel en het betreffende concept van het opleidingsrapport aangeboden aan de faculteiten voor correctie van eventuele feitelijke onjuistheden. In mei 2006 waren de feitelijke onjuistheden en commentaren van de opleidingen binnen bij de projectleider. Deze zijn, na overleg met en met instemming van de voorzitter, door de projectleider verwerkt in de rapporten en/of met de verantwoordelijken afgehandeld, waarna in juni 2006 de definitieve versies van de rapporten zijn vastgesteld. De bezoekprogramma’s De bezoeken hebben plaatsgevonden van februari 2005 tot en met juni 2005. In bijlage 3 zijn de programma’s opgenomen.


17

De bestudering van het materiaal ter plaatse De commissie heeft tijdens het bezoek systematisch materiaal ter bestudering en verificatie doorgenomen. De opleidingen hebben het volgende materiaal ter beschikking gesteld: • • • • • • • • • • • • • • • •

alle scripties die in de zelfstudie worden vermeld (ook bachelorscripties) en eventueel beoordelingsformulieren als die gebruikt zijn; voorlichtingsmateriaal; studiemateriaal: handboeken en syllabi, readers, studiehandleidingen; voorbeelden van werkstukken, portfolio’s, onderzoeksverslagen van studenten, stageverslagen; scriptiereglementen en richtlijnen voor het maken van werkstukken; stagereglementen/handleidingen; tentamen- en examenreglement; toetsmaterialen (enkele tentamens, toetshandleiding en dergelijke); recente verslagen van vergaderingen van de Opleidingscommissie en de Examencommissie, onderwijsjaarverslagen, overgangsregelingen; college-, onderwijs- en curriculumevaluaties, studententevredenheidsmonitor(en) et cetera; alumni-enquêtes; medewerkerstevredenheidsonderzoek; verslagen/rapporten facultaire onderwijscommissies; verslagen/rapporten (voor het onderwijs) relevante ad hoc-commissies; jaarverslagen (onderwijs, onderzoek, laatste drie jaar); facultaire sociale jaarverslagen.

Alle opleidingen hebben zeer zorgvuldig openheid van zaken gegeven. Wanneer de gewenste informatie naar het oordeel van de commissie niet volledig voorhanden was, heeft zij de opleidingen ter plaatse gevraagd die informatie te verstrekken. De opleidingen waren in alle gevallen in staat om de gevraagde informatie te leveren. Kengetallen Universitair Onderwijs (KUO-cijfers) QANU heeft de schrijvers van de zelfevaluaties cijfermateriaal verstrekt dat afkomstig is uit een database die onder auspiciën van de VSNU is ontwikkeld. Deze cijfers worden ook wel de KUO-cijfers genoemd (Kengetallen Universitair Onderwijs). De database bevat gegevens over onder andere instroom, rendementen en studieduur van de cohorten 1988-1989 tot en met 2000-2001. Omdat de cijfers op identieke wijze zijn bewerkt, is het mogelijk om de universiteiten en opleidingen onderling te vergelijken. Met uitzondering van de cijfers over het aantal ingeschrevenen zijn alle cijfers over instroom, rendementen en studieduur gebaseerd op één basisdefinitie: de student heeft niet eerder aan een bepaalde opleiding van een instelling ingeschreven gestaan. Dit wordt ook wel de inschrijving Eerstejaars-Opleiding-Instelling (EOI) genoemd. Studenten met meer dan één inschrijving blijven dus buiten beschouwing, omdat ze niet goed toe te delen zijn aan hoofden nevenopleiding. De commissie heeft ook kennisgenomen van de rendementen doorstroomcijfers die door de opleidingen zelf worden gebruikt, vaak voor interne doeleinden en ten behoeve van het monitoren van beleidsmaatregelen. Bij het beoordelen van de rendementen worden de maatregelen betrokken die de opleiding heeft genomen om deze te verbeteren.

18


Kwaliteit afgestudeerden Om zo goed mogelijk vast te stellen of de behaalde eindkwalificaties overeenkomen met de eisen die mogen worden gesteld aan een afgestudeerde, heeft de commissie de opleidingen gevraagd zo veel mogelijk informatie ter beschikking te stellen die daar inzage in geeft, zoals bijvoorbeeld recent alumnionderzoek of evaluaties onder het afnemend veld. Het beeld is gecompleteerd door gesprekken met studie- en stagebegeleiders, alumni en studenten. Ter voorbereiding op de visitatie heeft ieder commissielid drie afstudeerverslagen (scripties) per bezoek beoordeeld. Ook de commissieleden die bij een bezoek afwezig waren hebben van tevoren een aantal scripties beoordeeld. De selectie geschiedde door secretaris en voorzitter conform het protocol uit de lijst van de laatste vijfentwintig scripties (zowel hoge als lage waarderingen). Wanneer er bachelorscripties waren, is ook daar een keuze uit gemaakt, maar in feite heeft de commissie voornamelijk doctoraalscripties gezien. De opleidingen is gevraagd om de beoordelingsformulieren bij de betreffende scripties te voegen. De commissie heeft op die wijze inzage gekregen in de criteria die bij de beoordeling van de eindscripties worden gehanteerd. De overige scripties van de 25 meest recente werkstukken lagen ter inzage.


19

20


4.

Algemene inhoudelijke bevindingen

De commissie heeft de bezoeken als prettig en leerrijk ervaren. De gesprekken werden gevoerd in een positieve en openhartige sfeer, de opleidingen waren opvallend weinig defensief. De commissie is tijdens de bezoeken getroffen door de inzet van de docenten en het enthousiasme van de studenten. Zonder uitzondering hebben de opleidingen zorg gedragen voor een zeer goede voorbereiding en verzorging van de bezoeken. De commissie heeft de zelfevaluatierapporten nauwgezet kunnen verifiëren. De commissie stelt er prijs op de volgende algemene inhoudelijke bevindingen te rapporteren: Algemeen •

• •

• •

•

•

Het is de commissie opgevallen, dat de faculteiten die zij heeft bezocht nog steeds geen uniforme module-indeling hebben. Het aantal modules per semester, alsook het aantal punten dat per module wordt toegekend is niet overal gelijk. Ook hanteren niet alle faculteiten niveaukwalificaties, en waar die wel bestaan verschillen ze van elkaar. Een en ander maakt de onderlinge samenwerking en de studentenmobiliteit er niet gemakkelijker op. De commissie betreurt het dat structurele samenwerking tussen verwante opleidingen aan de verschillende universiteiten, met uitzondering van Duitse taal en cultuur, nog niet van de grond is gekomen. Zij acht een dergelijke samenwerking noodzakelijk om, in de huidige situatie van teruglopende studentenaantallen en dito financiering, een acceptabel onderwijsaanbod te kunnen handhaven, niet alleen op master- maar ook op bachelorniveau. Zij pleit ervoor dat belemmeringen voor een dergelijke samenwerking – bijvoorbeeld vigerende financiële berekeningssystemen – worden weggenomen. Ook structurele samenwerking met buitenlandse universiteiten, zoals de samenwerking tussen de Radboud Universiteit en de Universität Münster, uitmondend in een bi-diplomering, verdient volgens de commissie gestimuleerd te worden. Het is de commissie trouwens opgevallen dat de informatie over en weer met universiteiten in andere landen in de regel lacuneus is en dat de inhoud van de programma’s, de lengte en planning van de modules, het aantal toegekende studiepunten en dergelijke niet altijd op elkaar afgestemd zijn. Dat zou moeten verbeteren, wil de samenwerking en uitwisseling van studenten echt van de grond kunnen komen. Goede en tijdige afspraken kunnen hier veel oplossen. De commissie is bezorgd over de ingewikkelde organisatorische en bureaucratische structuur waarbinnen de hiërarchie en verantwoordelijkheden niet altijd even duidelijk zijn (faculteitsbestuur, onderwijsdirecteur, afdelingsvoorzitter, opleidingscoördinatoren, opleidingscommissie, hoogleraar, examencommissie). De commissie heeft hier en daar vernomen dat de outputfinanciering problemen op kan leveren, omdat die berust op vroegere cohorten en te weinig rekening houdt met een sterke toename van het aantal instromers.

Het onderwijs •

In het algemeen moet opgemerkt worden, dat in de huidige opzet van het bacheloronderwijs getalenteerde studenten te weinig worden gemotiveerd en uitgedaagd.


21

• •

•

•

•

• • • • •

Het minorenbeleid is hier en daar vooralsnog onbevredigend. Het aanbod is soms kwalitatief te weinig hoogwaardig en vooral te weinig transparant. De commissie heeft geconstateerd dat het idee van een bachelordiploma met een duidelijk civiel effect als eindstation nog nauwelijks leeft. Zij betreurt dat. In dit stadium, zo kort na de invoering van de bachelor-masterstructuur is dit niet vreemd, maar een punt van aandacht dient het bij de opleidingen wel te zijn. Ongetwijfeld mede door de strakke programmering is de animo bij studenten om tijdens de bacheloropleiding een studieperiode in het buitenland door te brengen zeer gering. Goede uitzonderingen daargelaten wordt dit door de meeste opleidingen ook onvoldoende gestimuleerd. Hetzelfde geldt voor het doen van een stage. De commissie vindt dit jammer, omdat beide elementen de aansluiting van de bacheloropleiding bij de arbeidsmarkt zouden bevorderen. Wat de inhoud van het onderwijs betreft is de commissie van mening, dat in de meeste opleidingen de wetenschapstheoretische, vaktheoretische en methodologische vorming, zowel in de bachelor- als in de masterfase, duidelijk te kort schiet. Dit blijkt ook uit veel van de door haar bekeken scripties. Daarnaast is het de commissie opgevallen dat bij de meeste opleidingen de Cultuur en de Cultuurkunde geen of weinig structurele aandacht en theoretische reflectie krijgen. Van een interdisciplinaire aanpak, c.q. de bezinning daarop is, een enkele positieve uitzondering daargelaten, vaak al helemaal geen sprake. In meer positieve zin wil de commissie met kracht pleiten voor de instelling van een Randstadopleiding Vertalen (naar het Nederlands, en zowel literair als niet-literair). Ook wil de commissie een lans breken voor meer bachelorstudies waarin kennis van een vreemde taal wordt gecombineerd met één of meerdere andere vakken (bedrijfskunde, rechten et cetera). In elk geval zouden er, naar het oordeel van de commissie, meer deeltijdstudies moeten worden ingesteld. Deze zouden ook nadrukkelijker moeten worden geafficheerd en gefaciliteerd, onder meer door colleges in de avonduren te roosteren. Vergroting van het aantal deeltijdstudies heeft een maatschappelijk belang en zou bovendien de rendementscijfers kunnen verbeteren. Ten slotte wil de commissie met enige nadruk vermelden, dat zij alom de wens te horen heeft gekregen dat de doorstroommaster wordt verlengd tot 90 ECTS.

De docentuur • •

•

22

De commissie is bezorgd over de veelal door haar waargenomen vergrijzing, waardoor een goed evenwicht tussen oudere en jongere medewerkers teloorgaat. Nog bezorgder is de commissie over de (vaak sluipende) vermindering van de hoeveelheid onderzoekstijd, waardoor het onderzoekgerelateerde karakter van het universitaire onderwijs verloren dreigt te gaan. Medewerkers in de rang van docent hebben, met name als zij (nog) tijdelijk zijn aangesteld, vaak in het geheel geen onderzoekstijd. Hoewel dit conform de UFO-eis is, vindt de commissie dit onaanvaardbaar, óók waar het docenten taalverwerving betreft. Daarnaast geldt voor de overige medewerkers dat de reële onderzoeksruimte binnen de officiële werktijd meestal lager is dan de formele berekening daarvan. De commissie is van mening dat in sommige gevallen de administratieve systemen gekenmerkt worden door een te onduidelijke taakstelling, waardoor de docenten belast worden met opdrachten die voor het onderwijs en onderzoek niet of weinig relevant zijn.


De studenten •

•

•

De commissie heeft geconstateerd dat de opleidingen moeite hebben met het volgens hen tekort aan kennis van de VWO-instromers. De opleidingen zullen er niet aan kunnen ontkomen bijspijkercursussen te organiseren. De commissie is van oordeel dat de overheid de daartoe benodigde middelen ter beschikking moet stellen. Daarnaast heeft de commissie geconstateerd dat vrijwel alle studenten bijbaantjes hebben. De commissie pleit voor striktere regels met betrekking tot de deelname aan colleges en extra studiebijeenkomsten en voor, desnoods, een bindend studieadvies. Met name ouderejaarsstudenten lopen studievertraging op doordat zij een omvangrijke bijbaan hebben. Eigenlijk kunnen zij dan ook deeltijdstudenten worden genoemd. De commissie pleit ervoor, dat zij als zodanig in de berekeningen worden opgenomen. De rendementscijfers zouden er aanzienlijk door kunnen verbeteren. De invulling van de bacheloropleiding is in veel gevallen schools te noemen. Niet voor niets spreken de studenten over leraren en lessen. Voor de gemiddelde student leidt dat tot betere resultaten, maar het gevolg is wel dat de studie voor de meer getalenteerden onder hen soms te weinig uitdaging bevat. De besten onder hen doen niet zelden twee studies tegelijk. De commissie pleit voor een regeling die dat, onder condities, ook formeel mogelijk maakt, qua studiefinanciering richting student en qua verrekening richting opleiding.


23

24


DEEL II: FACULTAIR DEEL


25

26


1.

Rapport over de Faculteit der Letteren van de Universiteit Leiden

Het bezoek aan de Faculteit der Letteren van de Universiteit Leiden vond plaats van 4 tot 6 april 2005. De opleidingen die de commissie visiteerde zijn: Type opleiding Opleidingsnaam (CROHO-nummer) Bachelor Nederlandse taal en cultuur (56804) Duitse taal en cultuur (56805) Engelse taal en cultuur (56806) Nederlandkunde/Dutch studies (56055) Master Nederlandse taal en cultuur (66804) Duitse taal en cultuur (66805) Engelse taal en cultuur (66806) Nederlandkunde/Dutch studies (66055) 1.0.

Variant(en) Voltijd Voltijd Voltijd, deeltijd Voltijd Voltijd Voltijd Voltijd, deeltijd Voltijd

Structuur en organisatie van de faculteit

De Faculteit der Letteren tekent voor vrijwel de helft van alle Leidse opleidingen. De faculteit biedt 26 bacheloropleidingen en 28 doorstroommasters aan. De Faculteit der Letteren noemt zichzelf een brede faculteit omdat zij een groot aantal hoofden subdisciplines aanbiedt, een groot aantal regio’s tot haar aandachtsgebied rekent en een diversiteit en variëteit aan talige en culturele verschijnselen uit het heden en het verleden bestudeert en onderwijst. De Leidse letterenfaculteit vindt dat zij een bijzondere positie inneemt omdat zij: • • •

een wetenschappelijke context kan bieden voor comparatief onderzoek en onderwijs; een context kan bieden voor vernieuwend fundamenteel en theoretisch onderzoek vanuit kennis over zoveel diverse talen en culturen; unica doceert.

Aan het hoofd van de facultaire organisatie staat het faculteitsbestuur, dat bestaat uit vier leden: de decaan, de directeur onderwijs, de directeur bedrijfsvoering en de studentassessor. Het faculteitsbestuur wordt ondersteund door de afdelingen van het faculteitsbureau. Er is een faculteitsraad van negen medewerkers en negen studenten. De directeur onderwijs speelde een belangrijke rol in het streven van de faculteit om, naar aanleiding van een aanbeveling van de vorige visitatiecommissie, de afstand tussen het centrale en het decentrale niveau binnen de faculteit te verkleinen en de samenwerking en solidariteit tussen de verschillende sectoren binnen de faculteit te versterken. Het aanstellen van de directeur onderwijs paste in het beleid van de faculteit om het bestuur te professionaliseren en het onderwijs meer centraal aan te sturen. In het kader daarvan zijn de contacten tussen het centrale en het decentrale niveau geïntensiveerd. Per 1 januari 2004 is het aantal bestuurlijke eenheden op het gebied van het onderwijs verlaagd van tweeëntwintig naar twaalf: er zijn nu, naast zeven zelfstandige opleidingen, vijf onderwijsinstituten. Van de opleidingen die beoordeeld zijn door de commissie Germaanse Talen behoQANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

27

ren de bachelor- en masteropleidingen Nederlandse taal en cultuur, Duitse taal en cultuur en Nederlandkunde/Dutch studies tot het onderwijsinstituut Nederlands/Dutch studies/Duits (NDD). De opleiding Engelse taal en cultuur is een zelfstandige opleiding met een eigen opleidingsbestuur. De besturen van de onderwijsinstituten zijn samengesteld uit de voorzitters van de tot het instituut behorende opleidingen, plus één tot het instituut behorende student. De zelfstandige opleidingen hebben een eigen opleidingsbestuur. Elke opleiding heeft een opleidingsraad waarin alle docenten zitting hebben en die vooral een adviserende rol heeft. Daarnaast hebben de studentleden uit de Opleidingscommissie een adviserende stem. De opleidingsraad wordt over een aantal zaken gehoord door het opleidingsbestuur respectievelijk de opleidingsvoorzitter. Ten slotte heeft elk onderwijsinstituut een instituutsraad, die paritair is samengesteld. Elke opleiding wordt daarin vertegenwoordigd door een docent, een student en een lid van het ondersteunend personeel. Verwante bachelor-, master- en doctoraalopleidingen hebben gemeenschappelijke Opleidings- en Examencommissies. De faculteit is van plan deze structuur te handhaven wanneer de masteropleidingen in september 2005 van start gaan. Sinds kort kent de faculteit bovendien toelatingscommissies, die beslissen over de toelating van studenten die een masteropleiding willen volgen, maar niet een bacheloropleiding hebben gevolgd die automatisch toegang verleent tot die master. Vanwege de geringe omvang van de opleidingen heeft de faculteit gekozen voor een personele unie met de Examencommissies. Het faculteitsbestuur laat zich adviseren door drie vaste facultaire adviescommissies die ook de faculteitsraad adviseren. De commissie Onderwijs geeft gevraagd en ongevraagd advies omtrent de lopende bestuurlijke onderwijsagenda en kan ook zelf beleidssuggesties aandragen. Daartoe vergadert zij eenmaal per maand, een week voor de faculteitsraadsvergadering, in aanwezigheid van de directeur onderwijs, de assessor en de facultaire contactpersoon voor ICLON, het Leidse instituut voor lerarenopleiding en onderwijsonderzoek. De leden – vijf personeelsleden (voor twee jaar) en vier studenten (voor één jaar) – worden zo geselecteerd dat ze een afspiegeling vormen van de breedte van de faculteit. De commissie heeft de stellige indruk dat de ‘verkokering’ van de faculteit, waarvan bij de vorige visitatie sprake was, aanzienlijk is verminderd. Dit ongetwijfeld mede dankzij de aanstelling van een onderwijsdirecteur en de strakkere aansturing van de opleidingen, alsmede door de vele onderwijsmiddagen en -cursussen. Ook de komst, hier en daar, van een jongere generatie medewerkers en hoogleraren die minder aan traditioneel gegroeide grenzen gehecht zijn, zal daartoe bijgedragen hebben. Toch heeft de commissie uit verschillende gesprekken begrepen, dat de bestuurlijke constructie met onderwijsinstituten als bureaucratisch en (derhalve) bezwaarlijk wordt ondervonden. Volgens ettelijke zegslieden levert het extra werk op zonder dat de meerwaarde ervan duidelijk is. Wel zou op dit bestuurlijke niveau de samenwerking tussen de verschillende afdelingen, faculteiten en universiteiten bevorderd kunnen worden, maar vooralsnog gebeurt dat toch nog te weinig.

28


1.1.

Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand van zaken

De invoering van de bachelor-masterstructuur is aan de Leidse universiteit per jaar gegaan. Het proces is nu halverwege: 1 september 2002 1 december 2003 1 september 2004 1 september 2005

1 september 2010

instroom doctoraalopleidingen beëindigd, start van het bachelormasterstelsel de Faculteit der Letteren telt nog 1647 ingeschreven doctoraalstudenten van de doctoraalprogramma’s wordt alleen het vierde jaar nog verzorgd het reguliere doctoraalonderwijs wordt beëindigd; vertraagde doctoraalstudenten kunnen verder studeren aan de hand van omzettingstabellen vanuit de bachelor-masterprogramma’s en/of maatwerk definitieve beëindiging doctoraalopleidingen: het is niet langer mogelijk om doctoraal examen af te leggen en het bijbehorende diploma te verwerven

De faculteit heeft na de vorige visitatie een commissie Optimalisering ingesteld. De aanbevelingen uit het rapport Optimalisering zijn opgesteld met het nieuwe bachelor-masterstelsel in gedachten. Belangrijk (én al ingevoerd) zijn hierbij de faculteitsbrede onderwijsdoelen op bachelorniveau voor algemene academische vaardigheden en de invoering van leerlijnen; de semesterindeling; studievoortgangscontrole en -begeleiding. Ook van belang bij de invoering van de bachelor-masterstructuur is de Leidse abstracte structuur 100-600, waarbij voor iedere cursus is aangegeven op welk niveau het vak gegeven wordt en dat elk programma een samenhangende opbouw heeft naar moeilijkheidsgraad. De commissie betreurt het dat de Leidse faculteit wat betreft de semesterindeling en vooral het aantal studiepunten per module in de bachelorfase afwijkt van de andere universiteiten. Dat maakt het voor studenten moeilijk elders colleges te volgen en staat structurele samenwerking in de weg. Inmiddels heeft het faculteitsbestuur voorgesteld de omvang van de modules in de bachelorfase te wijzingen van 4 in 5 ECTS. Invoering van deze maatregel is op dit moment voorzien in het collegejaar 2007-2008. Een belangrijke reden voor dit voorstel is een betere aansluiting bij de zusterfaculteiten. In de masterfase werken de letterenfaculteiten al vergaand samen in het kader van het Sectorplan Letteren. In het cluster Germaanse Talen participeert de masteropleiding Duitse taal en cultuur in dit samenwerkingsverband. 1.2.

Het beoordelingskader

De Universiteit Leiden heeft met haar kaderdocument Leids Universitair Register van Opleidingen – kortweg ‘Leids Register’ – de algemene, universiteitbrede kaders en kwaliteitskenmerken vastgesteld waarbinnen faculteiten en opleidingen hun onderwijsbeleid kunnen vormgeven. Elke Leidse bachelor- en masteropleiding wordt aan deze kaders getoetst alvorens opgenomen te worden in het Leids register en te worden aangemeld bij het CROHO. Het kader bevat richtlijnen voor de toetsing van de opleidingen en voorwaarden voor opname in het centrale register. In het Leids Register is onder andere de abstracte structuur 100-600 uitgewerkt en geconcretiseerd. Die structuur moet worden gezien als een classificatiesysteem waarmee het QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

29

niveau van de cursussen voor studenten duidelijk wordt gemaakt. De praktische evaluatie van het systeem is voorzien voor 2006. Naar aanleiding van de aanbevelingen van de commissie Optimalisering heeft de faculteit een facultair kader voor de bachelor opgesteld dat drie leidende principes heeft: 1. Elke student moet binnen zijn hoofdvak ‘naar het front van de wetenschap’ gebracht worden. Vakinhoudelijke en algemeen academische vorming moeten gewaarborgd en in het onderwijsprogramma aantoonbaar aanwezig zijn. Dit is uitgewerkt door elke opleiding te vragen haar onderwijsprogramma vorm te geven aan de hand van een facultair ‘format’, waarin opzet, doelstellingen en programma op systematische wijze zijn beschreven. 2. Elke student dient gestimuleerd te worden over de muren van zijn eigen vakgebied heen te kijken. Om versnippering van kleine keuzevakjes te voorkomen, is in elk bachelorprogramma naast 140 studiepunten hoofdvakonderwijs ook 40 studiepunten voor substantiele bijvakken van 20 of desgewenst 40 punten per stuk ingeruimd. 3. Het onderwijssysteem dient zowel in organisatorisch als in financieel opzicht efficiënt te worden opgezet. Dit is onder meer uitgewerkt in een facultair uniforme omvang van vakonderdelen in 4 (bachelor) of 5 (master) studiepunten of een veelvoud daarvan, zodat de organisatie van gezamenlijk onderwijs over opleidingsmuren heen (het zogenoemde ‘aanschuifonderwijs’) zo goed mogelijk ondersteund wordt. De Leidse universiteit hanteert een eigen methode voor niveaubewaking, die volgens de facultaire zelfstudie vergeleken kan worden met de Dublin-descriptoren: de zogenaamde ‘abstracte structuur 100-600’ bepaalt dat bacheloropleidingen eindtermen hanteren op het niveau 100 tot 400 en dat de eindtermen van masteropleidingen zich op niveau 500 en 600 bevinden. Volgens het beleid van de instelling dient elk opleidingsprogramma een minimum aantal studiepunten op de voor de opleiding relevante niveaus te bevatten. In de onderwijsdoelen van elke opleiding wordt steeds een onderscheid gemaakt tussen taalvaardigheid (indien van toepassing), disciplinair onderwijs en algemene academische vaardigheden. De opleidingen schrijven de onderwijsdoelen uit in het facultair vastgesteld bachelor- en masterformat. De eindkwalificaties worden voor elke opleiding vermeld onder de eerste vier vragen (algemene doelstelling; disciplinaire doelstellingen; algemene academische vaardigheden en – indien van toepassing – taalvaardigheidsdoelstellingen). De algemene academische vaardigheden liggen facultair vast. Bij dit format hoort een invulschema waarin de opbouw van het programma per semester en per vak beschreven staat; en waarin per vak wordt gespecificeerd: de naam van het vak, het aantal studiepunten, het niveau in termen van de abstracte structuur 100-600, de (sub)discipline waartoe het vak gerekend wordt, de algemene academische vaardigheden die geïntegreerd in het vakonderwijs aan bod komen, indien van toepassing: de taalvaardigheden (eventueel geïntegreerd met het vakonderwijs) die aan bod komen en de werkvormen en toetsvormen die worden gebruikt. Het Faculteitsbestuur beoordeelt, op basis van een advies van de facultaire onderwijscommissie, of de opleidingen de formats op de juiste wijze hebben ingevuld. Voor de bachelors zijn deze schema’s steeds toegevoegd aan de zelfevaluaties, voor de masters zijn ze nog in ontwikkeling. Vanaf september 2005 worden ook alle cursussen beschreven op basis van een uniform sjabloon waarin ook de leerdoelen van het vak opgenomen zijn.

30


1.2.1. Doelstellingen opleiding F1: Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk).

De faculteit heeft eindkwalificaties (de minimale leerdoelen van de bachelor) voor algemene academische vaardigheden faculteitsbreed vastgesteld (zie Facultair Kader voor de bacheloropleiding): A. Elementaire onderzoeksvaardigheden, waaronder heuristische vaardigheden zoals vakwetenschappelijke literatuur kunnen verzamelen en selecteren en op basis van de analyse daarvan een beargumenteerde conclusie formuleren. B. Schriftelijke presentatievaardigheden, zoals het helder en beargumenteerd uiteenzetten van onderzoeksresultaten en een antwoord formuleren op vragen betreffende (een onderwerp in) het vakgebied. C. Mondelinge presentatievaardigheden, zoals het helder en beargumenteerd uiteenzetten van onderzoeksresultaten en het actief deelnemen aan een vakinhoudelijke discussie. D. Samenwerkingsvaardigheden, zoals constructieve kritiek geven en ontvangen en gegronde kritiek verwerken tot een herziening van het eigen standpunt en het zich kunnen houden aan overeengekomen planningen en prioriteringen. E. ICT-vaardigheden, zoals het op de faculteit gebruikte computerbesturingssysteem en met de voor zijn vakgebied relevante hard- en software en met de meest gangbare webbrowsers en emailprogramma’s. Daarnaast gebruiken opleidingen waar levende talen worden bestudeerd het Common European Framework of Reference for Languages (CEFR) bij het bepalen van hun eindtermen wat betreft de taalvaardigheid. De faculteit heeft in haar Strategisch Plan aangegeven dat zij niet alleen aandacht wil geven aan traditionele vaardigheden, zoals verschillende schriftelijke en mondelinge vaardigheden, argumentatieve en debatteervaardigheden en onderzoeksvaardigheden, maar ook aan allerlei elementaire en diepergravender ICT-vaardigheden. Dit is terug te vinden in bovenstaande eindtermen. De faculteit heeft nog geen vergelijkbare eindtermen voor masteropleidingen opgesteld. De zelfstudie schrijft dat aansluiting op eisen van vakgenoten niet formeel kan worden getoetst omdat er geen (inter)nationaal vergelijkingsmateriaal bestaat. Hetzelfde geldt volgens de faculteit voor de aansluiting op de eisen van de arbeidsmarkt, die niet eenduidig is. Het ‘impliciete gevoelen’ dat verankerd is in de vakcompetentie van de wetenschappelijke staf en dat geformuleerd wordt door de opleidingsraad speelt een dominante rol. De faculteit besteedt echter wel expliciet aandacht aan arbeidsmarktontwikkelingen en de marktpositie van afgestudeerden. De commissie is van mening, dat ondanks maatregelen dienaangaande het bachelorexamen nog te weinig wordt gedefinieerd als mogelijk eindstation en dat er in de eindtermen nog te weinig aandacht is voor kennis en vaardigheden die specifiek gericht zijn op een maatschappelijke beroepsuitoefening (zie ook F4). Daarnaast is de commissie van mening dat de faculteit, gegeven het brede spectrum aan talenopleidingen, er goed aan zou doen de theoretische en QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

31

praktische aspecten van het verschijnsel meertaligheid als zodanig een nadrukkelijker plaats in haar programma’s te geven. De faculteit zou zich hiermee in het ‘nieuwe Europa’ goed kunnen profileren. F2: Niveau: bachelor en master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor of een master.

Volgens de facultaire zelfstudie heeft de faculteit met de abstracte structuur 100-600 en de geformuleerde academische vaardigheden een methode voor niveaubewaking die kan worden vergeleken met de Dublin-descriptoren. De algemene academische vaardigheden differentieren niet expliciet naar niveau (bachelor of master) en kunnen daarom alleen in combinatie met de abstracte structuur worden gebruikt. Het onderscheid moet gezocht worden in de mate van beheersing. Volgens de faculteit is de ontwikkeling van een niveau-inschaling voor de algemene academische vaardigheden nog een desideratum. F3: Oriëntatie WO De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een bachelor en een master: • De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. • Een wo-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot ten minste één verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt. • Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multien interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is.

In de faculteit geeft iedere wo-bachelor de kwalificatie voor toegang tot ten minste één aansluitende master. Omdat er nog nauwelijks afgestudeerde bachelors zijn, is er volgens de faculteit nog weinig te zeggen over hun arbeidsmarktperspectief. Omdat er nog geen facultaire eindtermen zijn voor de master, is niet te onderbouwen dat de student in staat is onder begeleiding wetenschappelijk onderzoek te verrichten. De faculteit zegt dat er nog nauwelijks zicht is op de arbeidsmarktpositie van afgestudeerde WO-masters. Kritische reflectie en zelfstandige studiehouding worden als kern van het facultaire beleid genoemd. De commissie is van mening dat in de eindkwalificaties van de beoordeelde opleidingen meer de nadruk gelegd zou moeten worden op kennis van algemene wetenschapstheoretische en methodologische principes (zie ook F4).

32


1.2.2. Programma De faculteit beschrijft in het Facultair Kader voor de bachelor dat de student ook buiten zijn vakgebied moet kijken. Om dit te bereiken heeft zij twee bijvakken van 20 c.q. één bijvak van 40 studiepunten ingevoerd in de bacheloropleidingen. Facultaire onderwijsopzet in schema propedeuse hoofdvak 60 stp BA1

bijvak 20 stp

bijvak 20 stp

hoofdvak 40 stp

hoofdvak 40 stp

BA2

BA3

hoofdvak

hoofdvak

60 stp

60 stp

MA1

(MA2)

Iedere student heeft verschillende mogelijkheden om de bijvakruimte in te vullen, aan de hand van drie hoofdsoorten: 1. Intern bijvak: niet gevolgde keuzeonderdelen van het hoofdvak (maximaal één bijvak van 20 studiepunten). 2. Facultair bijvak (dat kunnen ook bijvakken zijn van andere faculteiten die door Letteren als zodanig zijn beoordeeld en geaccepteerd): de faculteit heeft er zestig, ze vallen uiteen in de volgende categorieën: • Elke opleiding verzorgt een Opleidingsbijvak waarin de student in 20 studiepunten een introductie krijgt in het betreffende vakgebied. In de regel is dit ‘aanschuifonderwijs’. • Er zijn circa 25 Spectrumbijvakken van 20 studiepunten per stuk, waarin docenten van verschillende opleidingen onder aansturing van een bijvakcoördinator een vakoverstijgend onderwerp uitdiepen. Voorbeelden zijn ‘Wetenschapsgeschiedenis’ en ‘Boek en uitgeverij’. • Er zijn sinds 2001 vier Praktijkstudies van 40 studiepunten per stuk: Journalistiek & Nieuwe Media, Europese Unie Studies, Management en Digitale Letteren. Deze Praktijkstudies worden grotendeels verzorgd door speciaal hiertoe aangestelde docenten. • Er zijn enkele Colloquia: onder leiding van een of twee docenten wordt in een aantal intensieve vakken een onderwerp uitgediept. Voorbeelden zijn ‘Systemen en memen’ en ‘Filosofie en literatuurkritiek’. 3. Individueel of maatwerkbijvak van 20 studiepunten: zelf samen te stellen uit onderwijs binnen of buiten de faculteit, mits het aan bepaalde – door de Examencommissie te toetsen – minimumeisen voldoet: het moet interne samenhang bezitten en afsluiten met een onderdeel van minimaal 4 studiepunten op minimaal 300-niveau. Hieronder kan een stage of in het buitenland gevolgd onderwijs worden geprogrammeerd. De evaluatie van het bijvakstelsel staat gepland voor begin 2006. Het bijvakkensysteem is faculteitsbreed op een uniforme wijze met de hoofdvakprogramma’s vervlochten: steeds 8 studiepunten (een of twee vakken) in het eerste, en 12 studiepunten (een, twee of drie vakken) in het tweede semester. Deze regel – waaraan strak de hand gehouden wordt – moet voorkomen dat de student met piekbelastingen te maken krijgt. Ten slotte is veel aandacht besteed aan de roostering. Studenten die een eenmaal begonnen bijvak om welke reden dan ook niet afmaQANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

33

ken, hebben nog een kans om de reeds behaalde studiepunten te kunnen benutten: ze kunnen ze opnemen in een maatwerkbijvak, waarbij reeds gevolgde vak(ken) in een zinvolle samenhang met nog te volgen onderdelen moeten worden geplaatst. Alle bijvakken zullen regelmatig worden geëvalueerd volgens het reguliere evaluatieprotocol. Naast de hierboven beschreven facultaire indeling in hoofden bijvakken kent de universiteit Leiden nog een ander universiteitsbreed model van major/minor-combinatiestudies. Daarbij combineren studenten één major van 128 studiepunten met één minor van 52 punten. Het gaat om vaste combinaties, die door de opleidingen zijn ontwikkeld, door de betrokken faculteitsbesturen zijn ingediend en door het College van Bestuur zijn vastgesteld. De letterenopleidingen Geschiedenis, Kunstgeschiedenis, Taalwetenschap, Literatuurwetenschap, Talen en Culturen van Zuid-Oost Azië en Oceanië en Duitse taal en cultuur participeren in dit systeem. In hun respectievelijke zelfstudies wordt dit nader aan de orde gesteld. Op een tweetal essentiële punten wijkt het universitaire model af van dat van de faculteit der Letteren. Waar het bijvakkensysteem pas in het tweede bachelorjaar begint, start de major/minor-combinatie vanaf het eerste jaar. De student legt zich dus al bij aanvang van de studie vast op deze keuze. Daaruit volgt dat hem of haar geen andere keuzemogelijkheden meer resten. Universitaire major/minor-combinatiestudies in schema minor 12 stp

minor 20 stp

minor 20 stp

major 48 stp

major 40 stp

major 40 stp

1e jaar

2e jaar

3e jaar

F4: Eisen WO Het programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een HBO- of een WO-opleiding: • Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. • Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. • Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. • Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen.

Volgens het Leids Register – en de faculteit heeft dat verder uitgewerkt – moeten onderzoeksvaardigheden zo veel mogelijk geïntegreerd met het disciplinaire onderwijs worden verworven. De faculteit heeft daarom algemeen geldende eindtermen voor onderzoeksvaardigheden opgesteld die iedere opleiding moet laten terugkomen in de programma’s. Uit de invulschema’s van de opleidingen blijkt in welke disciplinaire cursussen deze vaardigheden aan bod komen. Volgens de zelfstudie verwerven studenten kennis aan de hand van interactie met relevant wetenschappelijk onderzoek, omdat een groot deel van de docenten actief onderzoeker is. De fa34


culteit beschrijft het voornemen in de nabije toekomst de integratie van onderzoek en onderwijs verder te versterken. In de bachelor wil zij versterking van de algehele programmasamenhang, duidelijker accentuering van de wetenschapstheoretische onderbouwing van het programma en zijn onderdelen, versterking daarin van de leerlijnen heuristische en onderzoeksvaardigheden en schriftelijke presentatie. In de master verbetering van de scriptiebegeleiding en de constructie van een doorlopende, op onderzoek geënte weg van (research)master naar PhD-opleiding. Op de vraag of relevante beroepen aan de orde komen in het programma schrijft de faculteit dat zij door middel van vakoverschrijdende colleges, het stagebijvak en de Praktijkstudies meer aandacht heeft gecreëerd voor andere beroepen dan onderzoeker en onderwijzer. Het zijn wel bijvakken. Onder sterke punten schrijft de faculteit echter dat de Leidse opleidingen een goede voorbereiding op de arbeidsmarkt zijn op het gebied van onderwijs, onderzoek, overheid en bedrijfsleven en dat de oriëntatie op de arbeidsmarkt al in de bachelorfase begint. De commissie betreurt het dat er geen opleidingsoverstijgende colleges wetenschapsfilosofie en methodologie in het vaste bachelorprogramma zijn opgenomen. Zij merkt op dat nu binnen de beoordeelde bachelorprogramma’s te weinig aandacht wordt besteed aan wetenschapfilosofie en methodologie. Zij is verheugd dat er plannen zijn om dit vak in de vorm van een verplicht algemeen college in te voeren. Hoewel iedere student de gelegenheid heeft om zich in de bijvakruimte met behulp van vakoverschrijdende colleges te oriënteren op een bepaalde beroepspraktijk, is de commissie van mening dat de bachelorstudie soms toch te weinig aansluiting heeft met de maatschappelijke beroepspraktijk waartoe het bachelorexamen toegang geeft. De stage en de op de praktijk gerichte bijvakken zouden hierbij een duidelijker rol kunnen spelen dan nu het geval is. F5: Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken.

De eindkwalificaties op het gebied van taalvaardigheid en algemene academische vaardigheden zijn voor ieder programma verwerkt in de bachelor- en masterformats. Daar is te lezen hoe ze vertaald zijn naar de programma’s: waar wordt er aandacht aan besteed, op welk niveau, in welke wetenschappelijke (sub)disciplines. Vanaf 2005 wordt tevens een uniforme vakbeschrijving verplicht waarin de leerdoelen van een vak vermeld zullen staan. Voor de facultaire bijvakprogramma’s van 20 of 40 studiepunten geldt hetzelfde, hiervoor bestaat een bijvakformat. Het bijvakkensysteem biedt de mogelijkheid voor een ‘flexibel programma’. Elke student is vrij om binnen de spelregels van het bijvakkensysteem bijvakken te kiezen. Over het individuele of maatwerkbijvak beslist de Examencommissie; zij toetst volgens richtlijnen uit het facultair kader voor de bacheloropleiding. Over de samenstelling van een intern bijvak beslist de Examencommissie van de opleiding van de student; voor een facultair bijvak is geen specifieke goedkeuring vereist vanwege de generieke regeling. In de facultair uniforme vakevaluaties komt de vraag naar concretisering van eindkwalificaties indirect aan de orde in vraag 2 en 10. Voorts wordt het onderwerp bevraagd in de alumni-enquêtes en in de nog te ontwikkelen exitvragenlijst. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

35

De commissie betreurt het dat in de beoordeelde bachelorprogramma’s de mogelijkheid om een stage te lopen over het algemeen weinig wordt gestimuleerd. Dit mede gezien het feit dat het bachelorexamen een eindstation kan zijn. De commissie is van mening dat studieverblijf in het buitenland een verrijking is van het programma. Zij juicht dan ook de initiatieven binnen de faculteit om de studenten te stimuleren – zo niet te verplichten – te kiezen voor een verblijf in het buitenland van harte toe. Ook is de commissie verheugd over de bij enkele beoordeelde opleidingen geconstateerde samenwerkingsvormen met andere universiteiten. Zij pleit ervoor de interuniversitaire samenwerking ook op bachelorniveau nog meer te intensiveren. De commissie betreurt het dat op het moment van de visitatie nog niet alle programma’s van de masteropleidingen geheel uitgewerkt waren. Dit maakt het moeilijk daarover een oordeel uit te spreken. De studenten die zij tijdens haar bezoek heeft gesproken klaagden erover dat de achterstand op dit gebied ten opzichte van andere universiteiten het moeilijk maakt colleges elders te volgen, daar de inschrijving daar vaak al in het voorjaar moet plaatsvinden. F6: Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma.

Het didactisch concept achter het facultaire onderwijsbeleid berust volgens de opleiding onder meer op doorlopende ‘leerlijnen’ van disciplinaire kennis en academische vaardigheden, die beginnen in de propedeuse en doorlopen tot aan het einde van de bachelor. Het toont de oplopende moeilijkheidsgraad en verdieping tot het eindniveau van bepaalde onderdelen van een programma. In de nabije toekomst wil de faculteit de onderwijskundige en didactische kanten van het onderwijs optimaliseren aan de hand van de beleidspunten van de commissie Optimalisering. De punten die nog aandacht vereisen zijn: vakbeschrijvingen vervolledigen, programma’s doorlichten op interne consistentie, studeerbaarheid en aantrekkelijkheid, mogelijkheden voor scholing en wederzijdse coaching van docenten (‘peer-coaching’) verruimen, digitale ondersteuning van het onderwijs intensiveren (Blackboard, Ellips, Digibeeld), doelstellingen van het tweede taalverwervingsonderwijs faculteitsbreed beschrijven in termen van het Europees referentiekader en aandacht opvoeren voor professionele toetsing van zowel taalverwerving als vakinhoudelijke en disciplinaire studieonderdelen. Veel studenten die de commissie heeft gesproken vinden de eerste twee jaren van de studie te schools en het derde te zwaar. Mogelijk moet er nog eens gekeken worden naar een betere afstemming van een en ander. De commissie vindt de instelling van enkele vaste major-minorcombinaties, zoals Wijsbegeerte-Duits, een interessant initiatief. Zij betreurt het met de betrokkenen dat er tot dusver weinig belangstelling voor is. F7: Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zo veel mogelijk worden weggenomen.

36


De commissie Optimalisering heeft een aantal aanbevelingen gedaan die ingaan op studeerbaarheid. De volgende maatregelen zijn inmiddels ingevoerd: •

• • • •

uniforme facultaire jaarindeling met vastgestelde onderwijs- en toets(voorbereidings)per ioden (twee semesters, elk bestaande uit een onderwijsperiode van vijftien weken en een toetsperiode van vijf weken direct volgend op de onderwijsperiode. De toetsperiode bestaat uit een tentamenperiode van drie weken en een herkansingsperiode van een week voorafgegaan door een voorbereidingsweek); aanwijzingen voor het spreiden van de studielast (veertig uur zo evenredig mogelijk verdeeld, vakken altijd 4 (bachelor) of 5 (master) studiepunten of een veelvoud daarvan, bijvakslots); vaststellen van toetsen herkansingstijdstippen; detecteren van te grote afwijkingen in toetsresultaten; volgen van de studievoortgang van de afzonderlijke studenten (Leids studiesysteem met Bindend Studieadvies)

De commissie heeft uit de gesprekken de indruk gekregen, dat de zwaarte van de bachelorprogramma’s en de bijvakken nog niet overal goed op elkaar zijn afgestemd. De onderwijsdirecteur zou daar nog eens goed naar moeten kijken (zie ook F6). Overigens baart het feit dat vrijwel alle studenten er baantjes bij hebben de commissie, evenals de docenten, zorgen. F8: Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: WO-bachelor: VWO, HBO-propedeuse of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. WO-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie.

Het totale aantal studenten binnen de faculteit was in 1997-1998 3.318, daalde naar 2.968 in 1999-2000 en steeg weer naar 3.333 in 2003-2004. De instroom steeg van 671 in 19971998 naar 915 in 2003-2004 en bedraagt momenteel circa 900 op een totaal van omstreeks 3.400 studenten. De toelatingseisen voor de bacheloropleidingen zijn helder, namelijk een VWO-diploma. Voor Griekse en Latijnse taal en cultuur is ten minste één klassieke taal nodig. Er zijn universitaire toelatingsprocedures voor de masters: iedere student heeft een bewijs van toelating nodig van het faculteitsbestuur. Voor studenten met een andere bachelor dan de eigen of van sectorplanopleidingen wordt het dossier bestudeerd door de toelatingscommissie. HBO-ers met een verwant diploma krijgen toegang tot de bacheloropleiding met een beperkte hoeveelheid vrijstellingen. Na afronding van dit schakelprogramma hebben zij al dan niet na selectie toegang tot de masteropleiding. Van buitenlandse studenten wordt niveau en inhoud van hun diploma getoetst, alsmede hun Engelse taalvaardigheid, alvorens zij worden toegelaten. Alle opleidingen hebben in de OER staan welke bachelors rechtstreeks toegang hebben. De faculteit heeft gewerkt aan het vergroten van haar marktaandeel door inhoudelijke verbreding van het onderwijsaanbod (ook aandacht voor andere beroepen dan docent en onderzoeker via bijvakken) en door het aanboren van nieuwe doelgroepen (à la Carte, contractonderwijs et cetera). Hiervoor heeft zij speciale instroomeisen en voorlichting opgezet.


37

Om de aansluitingsproblemen vanuit het VWO zo veel mogelijk te beperken, heeft de Universiteit Leiden een aansluitingsprogramma VWO-WO ontwikkeld. Verschillende opleidingen doen hieraan mee: gastlessen, aansluitingsmodules, proefstuderen, Laptop-project, pre-university college, et cetera. Daarnaast zijn er bijeenkomsten gericht op scholieren en aankomende studenten, zoals de Taalkundeolympiade. Activiteiten op het gebied van werving en voorlichting wordt uitgevoerd door de afdeling Communicatie (2,9 fte), in nauwe samenwerking met de afdeling Internationalisering, Communicatie en Studenten (ICS) van het universiteitsbureau. Verder drie ‘studentambassadeurs’ (studenten die een jaar een kleine facultaire aanstelling krijgen om voorlichting te geven op landelijke beurzen en op scholen), websites voor aanstaande studenten en een Engelstalige mastersite. Voor de universiteit als geheel en voor elke opleiding afzonderlijk zijn er informatieve studiebrochures. Verder zijn er vier universitaire brochures speciaal gericht op de vier profielen binnen het nieuwe VWO en facultaire informatiebrochures voor ‘Studeren à la carte’ en ‘Anders studeren’ (HOVO). Volgens de zelfstudie wil de faculteit in de nabije toekomst de aandacht voor de facultaire voorlichting via websites, brochures, folders en bladen, en via open dagen vergroten, zodat de juiste doelgroepen bereikt worden en het aanbod aan masteropleidingen goed over het voetlicht gebracht wordt. F9: Duur De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: WO-bachelor: in de regel 180 studiepunten. WO-master: minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding.

• • •

Alle bacheloropleidingen duren drie jaar en tellen 180 studiepunten; daarvan zijn in het tweede en derde jaar 2 x 20 studiepunten gereserveerd als bijvakruimte. Vrijwel alle gewone masteropleidingen duren één jaar en tellen 60 studiepunten. De drie talen en culturen masteropleidingen van respectievelijk China, Japan en Korea duren twee jaar en tellen 120 studiepunten.

F10: Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.

Volgens het Strategisch Plan streeft de faculteit naar een verbetering en modernisering van het onderwijsproces, in het bijzonder met betrekking tot de didactische werkvormen. Dat wil het faculteitsbestuur bereiken door het gebruik van actieve werkvormen, zoals probleem- en opdrachtgestuurd onderwijs, projectonderwijs en computerondersteund onderwijs, die een centrale plaats in alle opleidingen moeten krijgen. Het bestuur wil ook nagaan welke mogelijkheden elektronische leeromgevingen in dit verband bieden. De commissie Optimalisering formuleerde het als volgt (Aanbeveling 1): “De door de opleiding gekozen werkvormen maken gebruik van middelen om studenten te activeren en te inspireren tot zelfstandige en kritische reflectie. Betreft het hoorcolleges, dan gaat de activerende impuls uit van de wijze van presentatie van de docent; betreft het werkcolleges, dan gaat de activerende impuls ook uit van individuele en groepsopdrachten, referaten, discus38


sie, e.d. In principe zijn alle werkvormen zo ingericht dat zij voorbereiding (en verwerkingstijd achteraf ) vergen, óók de hoorcolleges. In de voor elk vak verplichte vakbeschrijving (‘course description’, zie Aanbeveling 8) wordt aangegeven welke tijd in het weekrooster beschikbaar is voor zelfstudie en wat globaal van de student in die tijd wordt verwacht”. Zoals eerder gezegd, denk de commissie dat er voor de faculteit nog wel wat werk te verrichten valt om deze prijzenswaardige ideeën voluit ingang te doen vinden. De faculteit heeft als richtlijn dat het optimale aantal contacturen voor een monodisciplinaire letterenopleiding rond de 350 per jaar ligt. Voor de talen en culturenopleidingen ligt dit aantal rond of (ruim) boven de 400 uur per jaar, afhankelijk van de moeilijkheidsgraad van de onderwezen taal. Het gaat hier steeds om een gemiddelde over de hele opleiding; in de propedeuse ligt dit aantal hoger, in het laatste jaar lager. De contacturen moeten zo gelijkmatig mogelijk over de semesters en over de week gespreid worden om te voorkomen dat er piekbelastingen optreden. De relatief kleine schaalgrootte van de afzonderlijke opleidingen leidt vaak automatisch tot onderwijs in een intensief contact tussen docent en student. De stagekwaliteit wordt volgens de zelfstudie gewaarborgd door de regeling stage bijvak uit het bachelorkader. De omvang ligt vast, altijd wordt de opdracht, het leerdoel, de aard en de omvang van de begeleiding vastgelegd en goedgekeurd door stageorganisatie, stagedocent en Examencommissie. Er is een facultaire stagecoördinator. Afstudeerwerken van zowel bachelor als master worden door twee docenten beoordeeld. Facultair is vastgelegd dat een bachelorwerkstuk minimaal 12 studiepunten telt en een masterscriptie minimaal 20. De invoering van de bachelorscriptie acht de commissie een goede verbetering. Ook de groepsgewijze begeleiding lijkt goed te functioneren. F11: Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.

De faculteit hanteert vaste procedures om de relatie tussen leerdoelen en toetsing te bewaken en te controleren: • • • •

de te bereiken eindkwalificaties zijn beschreven in de bachelor- en masterformats; daar is ook aangegeven op welke manier deze vertaald zijn in het onderwijsprogramma; in de vakbeschrijvingen wordt beschreven welke leerdoelen er in dat vak bereikt dienen te worden, en hoe de samenhang is tussen die leerdoelen en de toetsvorm(en); de kwaliteit van de toetsing is onderdeel van de vaste vragenlijst voor programmaevaluatie.

De niveauopbouw is in alle programma’s gewaarborgd via de 100-600 structuur. Elke bachelorstudent in de faculteit heeft ten minste 20 studiepunten op het niveau 400 gevolgd. Voor de masterstudent is dat ten minste 20 punten op niveau 600. De faculteit heeft nog geen geïmplementeerd systeem voor de waarborging van de consistentie in de beoordeling en toetsing. De facultaire werkgroep ‘taaltoetsing’ onderzoekt of het CEFR als leidraad voor toetsing van de bereikte taalvaardigheid kan worden gebruikt. Bij gebleken succes zullen vergelijkbare methoden van consistente toetsing worden ontwikkeld voor disciQANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

39

plinaire vakken. Voorts wil de faculteit aandacht van docenten in de komende periode onder meer via een breed georganiseerde studiemiddag richten op toetsdidactiek ter voorbereiding op verdere nascholing. Elke opleiding heeft een Examencommissie, waarvan de bevoegdheden wettelijk zijn vastgelegd en die binnen de faculteit is verankerd in het faculteitsreglement. De faculteit kent nog geen facultaire richtlijn voor de Examencommissie. Elke Examencommissie heeft tot nu toe een eigen regeling, die per opleiding verschilt. De ontwikkeling van een facultair modelreglement is in voorbereiding. De Examencommissie is verantwoordelijk voor alle toetsen en examens die binnen de opleiding worden afgenomen. Verder is er een facultaire Examencommissie voor de bijvakken ingesteld, die verantwoordelijkheid draagt voor de examens die worden afgenomen in het kader van opleidingsoverschrijdende bijvakken. 1.2.3. Inzet van personeel F12: Eisen WO De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een WO-opleiding: Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied.

Volgens de zelfstudie wordt het onderwijs voor een belangrijk deel verzorgd door medewerkers die tevens een onderzoekstaak hebben. Het taalvaardigheidsonderwijs wordt meestal verzorgd door docenten zonder onderzoeksaanstelling. Het merendeel van de docenten is gepromoveerd: 100% van de hoogleraren, 100% van de UHD’s, 94% van de UD’s en 18% van de docenten. De faculteit onderschrijft het principe dat studenten in alle fasen van hun opleiding in aanraking dienen te komen met wetenschappelijke rolmodellen, onder wie hoogleraren. Het is echter nog de vraag of dit ook voor opleidingen met een kleine staf goed haalbaar zal zijn, gezien het feit dat ook door de doorstroom- en onderzoeksmasters een beroep wordt gedaan op de hoogleraren. Medewerkers binnen de sector Westen/Geschiedenis/Kunstgeschiedenis besteden gemiddeld 30% van hun tijd aan onderzoek, voor medewerkers in de sector nietWesten is dat 42%. Elke medewerker met een onderzoekstaak participeert in een (of meer) van de facultaire onderzoeksinstituten. Dat zijn: • • • •

Pallas: voor kunsthistorische en letterkundige studies vooral met betrekking tot Europa en Noord- en Latijns-Amerika; LUCL (Leiden University Centre for Linguistics) voor het taalkundig onderzoek binnen de faculteit; Instituut voor Geschiedenis: voor historisch onderzoek; Onderzoeksinstituut voor Aziatische, Afrikaanse en Amerindische Studies CNWS: voor onderzoek met betrekking tot het Niet-Westen.

Het Instituut voor Geschiedenis is recent opgericht. De taalkundigen uit het ULCL (Universiteit Leiden, Centrum voor Linguïstiek) en het CNWS zijn samengegaan in het nieuwe instituut LUCL.

40


Volgens de facultaire zelfstudie blijkt uit recente onderzoeksvisitaties dat de faculteit over het geheel genomen beschikt over een in wetenschappelijk opzicht kwalitatief sterke staf. De onderzoeksinstituten hebben onder andere als taak de onderzoekers uit verschillende opleidingen en disciplines bij elkaar te brengen om zo het opleidingsoverschrijdende en vooral regio-overschrijdende comparatieve en interdisciplinaire onderzoek te stimuleren. Daarnaast stimuleert de faculteit dat over de grenzen van de drie onderzoeksinstituten wordt samengewerkt, om op die manier vernieuwend en grensverleggend onderzoek – bijvoorbeeld in het kader van de NWO-vernieuwingsimpuls – een extra stimulans te geven. De onderzoeksinstituten hebben een belangrijke rol gespeeld bij het vormgeven van de onderzoeksmasters en zijn betrokken bij het opzetten van een Graduate School waarin deze zullen worden ondergebracht. De commissie is zeer bezorgd over het feit dat de onderzoekstijd van de vaste leden van de wetenschappelijke staf de laagste is van alle universiteiten in Nederland. Ook zou naar de mening van de commissie voor medewerkers in de rang van docent enige onderzoekstijd gewenst zijn. De commissie is verheugd dat de decaan haar bezorgdheid deelt en er alles aan probeert te doen de situatie te verbeteren. F13: Kwantiteit personeel Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.

Vanuit het universitaire budget worden aan de faculteiten middelen ter beschikking gesteld om onderwijs en onderzoek te verzorgen. In de verdeling van deze gelden over de faculteiten heen zijn aantallen eerstejaars en behaalde diploma’s belangrijke parameters. De faculteit kent een intern allocatiemodel voor de opleidingseenheden waarin onderscheid gemaakt wordt tussen de opleidingen in de sector niet-Westen en in de sector Westen/Geschiedenis/Kunstgeschiedenis. De tweedeling komt voort uit het gegeven dat voor de ‘unica’ in het verleden van overheidswege geoormerkte budgetten ter beschikking zijn gesteld die thans integraal deel uitmaken van de bekostiging van de Universiteit Leiden. De faculteit wijst op de problematiek van bezuinigingen en vergrijzing. Zij voert een actief beleid voor vervroegde pensionering en probeert te komen tot verjonging door nieuwe medewerkers aan te stellen bij opleidingen die niet in formatie achteruit hoeven te gaan. Het verdeelmodel binnen de faculteit ziet er als volgt uit: •

•

voor de sector Westen/Geschiedenis/Kunstgeschiedenis is de formatie gebaseerd op een normprofiel voor de bacheloropleidingen, dat binnenkort wordt uitgebreid met een model voor de masteropleidingen. Belangrijke parameters in het model zijn aantallen eerstejaars, diploma’s en aantallen promoties. Bovendien is een minimumbezetting vastgesteld: voor de combinatie van een bachelor- en een masteropleiding mag die niet kleiner zijn dan 3 fte. voor de sector niet-Westen geldt een basisformatie waar bovenop op grond van aantallen eerstejaars en rendementen extra formatie wordt toegekend; ook in het niet-Westen wordt voor promoties formatie toegekend.

Het is de bedoeling om de komende jaren te komen tot één bekostigingsmodel voor de beide sectoren (met een specifieke oormerking van de extra gelden voor het niet-Westen).


41

Er waren in het recente verleden 22,97 (in 2003), 20,83 (in 2002) en 19,29 (in 2001) studenten per fte onderwijs. Voor het Westen ligt dat cijfer hoger (30,7 studenten per fte in 2003) dan voor het niet-Westen (10,98 studenten). De faculteit kent sinds 1998 professionele studiecoördinatoren (in 2001 7,8 fte voor de gehele faculteit), die in korte tijd centrale figuren zijn geworden. Voor beleidsondersteuning op het gebied van onderwijs en onderzoek heeft de faculteit 4,8 fte ter beschikking, voor internationalisering nog eens 2 fte. De faculteit streeft ernaar dat 25% van de hoogleraren en UHD’s vrouw is. Op 1 december 2003 waren 10 van de 49 hoogleraren binnen de faculteit vrouw. Bij de UHD’s ging het om 6 van de 29. De Universiteit Leiden werkt mee aan de totstandkoming van afspraken in het kader van het Sectorplan Letteren. Dit betekent voor de ‘kleine letteren’ dat voor de masteropleidingen expertise op nationaal niveau kan worden benut en voor de ‘unica’ dat samenwerking met masteropleidingen in Europa leidt tot een benutting van meer expertise dan alleen in Leiden mogelijk is. F14: Kwaliteit personeel Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma.

De zelfstudie vermeldt dat de faculteit bezig is een nieuwe sollicitatieprocedure te ontwikkelen voor UHD’s en UD’s waarin meer oog zal zijn voor de didactische kwaliteiten van de kandidaten, die bijvoorbeeld kunnen blijken tijdens een proefcollege. Voor hoogleraren maken een assessment van managementvaardigheden en een proefcollege reeds deel uit van de procedure. Het systeem van ‘universitaire functieordening’ (UFO) is in de faculteit ingevoerd met speciale aandacht voor onderwijscompetenties. Er worden regelmatig facultaire onderwijsmiddagen worden georganiseerd (twee maal in 2002, drie maal in 2004) met thema’s als ‘Invoering BA/ MA’, ‘Onderwijsoptimalisering en activerend onderwijs’, ‘Visitatie en kwaliteitszorg’, ‘Taalvaardigheidsonderwijs via het Europees Referentiekader (CEF)’. De deelname aan deze middagen is behoorlijk. De faculteit beschikt ook over een budget voor scholing. In de nabije toekomst wil de faculteit verhoogde aandacht geven aan de ondersteuning van het docentencorps. Didactische en onderwijskundige scholing kan intensiever en meer systematisch worden gehanteerd. De commissie acht het onaanvaardbaar dat er niet binnen alle secties structureel jaarlijkse functioneringgesprekken of Resultaat & Ontwikkelingsgesprekken gehouden worden. Zij is van mening dat beter er op moet worden toegezien dat dit wel gebeurt. De commissie heeft overigens vernomen dat het Faculteitsbestuur dit inmiddels doet.

42


1.2.4. Voorzieningen F15: Materiële voorzieningen De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.

Volgens de faculteit zijn er maar net voldoende onderwijsruimtes en laat de verdeling van grote en kleine zalen te wensen over. Niet overal staat al een beamer en computer. De faculteit is bezig aan een inhaalslag en heeft een medewerker aangesteld om het probleem in kaart te brengen. De faculteit kent geen centrale roostering: elke opleiding stelt een eigen rooster op en vraagt de afdeling Zalenbeheer op grond daarvan om zaalruimte. Deze werkwijze heeft gevolgen voor het bijvakonderwijs: zij impliceert dat er geen garantie te geven is dat elke hoofdvakstudent elk facultair bijvak zonder roosterconflicten kan volgen. Dat geldt met name voor de opleidingsbijvakken, die voor het grootste deel bestaan uit aanschuifonderwijs. Voor de bijvakken die geen aanschuifonderwijs kennen – een enkel Opleidingsbijvak, de meeste Spectrumbijvakken, de Praktijkstudies en de Colloquia – zijn aparte plekken in het rooster gereserveerd. Op die tijdstippen mag er alleen bijvakonderwijs en geen hoofdvakonderwijs geroosterd worden. Zo is het voor elke Letterenstudent in ieder geval mogelijk om zonder roosterproblemen een Spectrumbijvak, Praktijkstudie of Colloquium te volgen. De Universitaire Bibliotheek is dichtbij. Bovendien herbergt de stad Leiden belangrijke musea en collecties waar studenten terechtkunnen. De faculteit heeft een eigen afdeling ICT, een eigen netwerk en computerzalen met 96 werkplekken voor onderwijs en studie die alleen toegankelijk zijn voor Letterenstudenten. Daarnaast kunnen ze ook van universitaire computervoorzieningen gebruikmaken. De subafdeling ICT&Onderwijs initieert en begeleidt projecten op het gebied van digitale ondersteuning van onderwijsprogramma’s. De speerpunten liggen nu bij het gebruik van Blackboard en bij taalvaardigheidsonderwijs (het programma Hologram, dat onder andere voor Frans en Italiaans wordt gebruikt, en het project Ellips, waarin ook de universiteiten van Groningen, Nijmegen, Utrecht en Tilburg participeren). Er is ook aandacht voor de digitalisering van beeldmateriaal en van audio- en videomateriaal. De practicaruimtes in het Talencentrum voldoen aan moderne eisen. De commissie heeft vernomen dat er niet genoeg voorzieningen voor de studenten zijn op het gebied van ICT. Verder geven veel docenten aan veel tijd kwijt te zijn aan het bedrijfsklaar maken van de apparatuur in de onderwijsruimten. F16: Studiebegeleiding De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.

De faculteit heeft sinds 1998 een stelsel van studiecoördinatoren. Deze personen verrichten taken op het gebied van studieadvisering, maar ook van onderwijscoördinatie (roosters, studiegids, advisering inzake onderwijsprogrammering). Ze zijn in dienst van de faculteit en voor een bepaalde hoeveelheid fte toegewezen aan opleidingen en instituten. De functies hebben minimaal een omvang van 0,5 fte waardoor de meeste studiecoördinatoren voor twee of drie verwante opleidingen werken. De studiecoördinatoren overleggen maandelijks onder leiding QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

43

van de directeur onderwijs. Het stelsel is begin 2001 positief geëvalueerd op basis van vragenlijstonderzoek onder studenten, opleidingsbesturen, Opleidingscommissies, Examencommissies, secretariaten en de coördinatoren zelf. In het kader van het Leids Studiesysteem worden studenten in het eerste bachelorjaar (propedeuse) opgenomen in mentorgroepen. Bij het begin van hun studie voeren zij een kennismakingsgesprek met de studiecoördinator of een docent, waarna zij onder de hoede komen van een docentmentor. In het eerste jaar wordt tweemaal een advies uitgebracht over de kansen van de student om de opleiding succesvol af te ronden. Aan het einde van het eerste jaar wordt – onder verantwoordelijkheid van de Examencommissie – een advies met een bindend karakter uitgebracht: een student moet minimaal 30 studiepunten hebben behaald om verder te mogen gaan met zijn studie. Met ingang van 1 september 2005 wordt dit aantal opgehoogd naar 40 met de verplichting de propedeuse binnen twee jaar te halen. In het Strategisch Plan wordt beschreven dat er meer begeleiding in de doctoraalfase nodig is (scriptie, aanspreken bij achterblijvende studievoortgang, informatie over voorzieningen en mogelijkheden). De komende twee jaar gaat de faculteit, met steun van het College van Bestuur, meer investeren in het begeleiden van ouderejaars studenten. Sinds begin 2004 beschikt de faculteit over een afdeling Studentzaken (hoofd Studentzaken 1 fte), waarin zowel het nieuwe Studiepunt (2 fte), het reeds bestaande Loopbaancentrum (2 fte) als de coördinator voor het à la carte- en contractonderwijs (0,6 fte) zijn ondergebracht. Het Loopbaancentrum is in 2003 positief geëvalueerd door studenten, studiecoördinatoren en werkgevers en daarna opgenomen in de facultaire organisatie. Studenten krijgen tweemaal per jaar een overzicht van de studievoortgang uit het studie-informatiesysteem ISIS/S&S. Een groeiend aantal opleidingen gebruikt U-Twist voor inschrijving en uitslag van tentamens. De commissie is van mening dat er sprake is van goede studiebegeleiding en de docenten zijn door de kleinschaligheid van het onderwijs en hun persoonlijke betrokkenheid goed benaderbaar. Wat betreft de bacheloropleiding heeft de commissie uit het gesprek met de onderwijsdirecteur begrepen, dat er uit de gehanteerde methode van bindend studieadvies nog weinig conclusies zijn te trekken, behalve dat het een stimulerend effect op de goede studenten lijkt te hebben en dat zij die minder geschikt voor de studie zijn ook eerder afhaken. Wat betreft de nieuwe masteropleiding moet opgemerkt worden dat de informatie hierover naar het oordeel van de studenten die de commissie heeft gesproken tekortschoot: deze kwam volgens hen te laat en was te vaag (zie ook de opmerking hierover onder F5). Het Faculteitsbestuur deelt dit standpunt overigens niet. 1.2.5. Interne kwaliteitszorg F17: Evaluatie resultaten De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.

De faculteit is bezig met de ontwikkeling van een nieuw systeem van interne kwaliteitszorg, dat betrekking heeft op drie niveaus. De implementatie van het volledige systeem zal in de tweede helft van 2005 plaatsvinden. Verschillende elementen worden al langere tijd gebruikt 44


binnen de faculteit, maar worden geactualiseerd en geïntegreerd in het nieuwe systeem. Het gehele systeem zal beschreven worden in een facultair kwaliteitshandboek. 1. Op studentenniveau: onderwijsevaluaties. In 2003 heeft de faculteit een nieuw evaluatieprotocol voor het onderwijs ingevoerd, waarin een onderscheid wordt gemaakt tussen vakevaluaties en programmaevaluaties. In het protocol staan de aandachtspunten die de faculteit heeft vastgesteld voor zowel de evaluatie van afzonderlijke vakken als van samenhangende programma’s. De opleidingen kunnen hieraan zelf desgewenst aandachtspunten toevoegen. Voor groepen van meer dan vijftien studenten worden vragenlijsten gebruikt met een vijfpuntsschaal die door het ICLON ontworpen zijn. Voor kleinere groepen wordt de kwalitatieve methode gebruikt (bijvoorbeeld een discussiebijeenkomst met een notulist). Deze vormen van evaluatie zijn niet altijd goed vergelijkbaar. Het is de taak van de Opleidingscommissie de resultaten in de juiste context te plaatsen. Het is facultair beleid dat van een nieuwe opleiding alle vakken uit een studiejaar geëvalueerd worden. Na deze ‘nulmeting’ kan de opleiding desgewenst overstappen op een frequentie van eens per drie jaar. De Opleidingscommissie stelt daarvoor een evaluatiekalender op, waarin uitdrukkelijk rekening gehouden wordt met factoren die het wenselijk maken dat een vak vaker dan eens per drie jaar geëvalueerd wordt (bijvoorbeeld nieuwe docenten, gewijzigd onderwijsmateriaal, nieuwe werkvormen et cetera). De programmaevaluatie dient in alle gevallen jaarlijks te worden afgenomen. Voor de vakevaluatie zijn de punten die bevraagd worden: mate van interessantheid van het vak; kwaliteit van de informatievoorziening bij aanvang; reële studielast ten opzichte van het aantal studiepunten; moeilijkheidsgraad; mate van gerealiseerde voorbereiding van contacturen; stimulering van het kritisch denkvermogen; stimulering van zelfstandige, actieve inzet; kwaliteit van het studiemateriaal; geschiktheid van de gebruikte werkvormen; interne samenhang van het onderwijs; effectiviteit van digitale leeromgeving en/of COOtoepassingen; aansluiting bij het studieprogramma tot nog toe; didactische kwaliteit van de docent(en). Voor de jaarlijkse programmaevaluatie (van hoofden bijvakken) zijn de punten die bevraagd worden: tevredenheid over de algemene studievordering; toename zelfstandige studiehouding; reële totale studielast ten opzichte van het aantal studiepunten; samenhang tussen de onderdelen van het programma; toename beheersing van algemene academische vaardigheden; toetsing (met eventuele specificatie van vakken); studielastspreiding; eventuele studievertraging; in geval van propedeuse: zinvolheid propedeusementoraat; studiecoördinator (hoofdvakprogramma) of organisatie (bijvakprogramma). De faculteit overweegt om per 1 september 2005 exitvragenlijsten of curriculumevaluaties in te voeren als aanvulling op de bestaande vak- en programmaevaluaties. De Opleidingscommissie maakt elk half jaar evaluatierapporten die naar de betrokken leerstoelhouders, het opleidings- of instituutsbestuur en het faculteitsbestuur worden gestuurd. Deze beoordelen de rapportages elk naar de verantwoordelijkheden die ze dragen en gaan na of de evaluatieresultaten beantwoorden aan de streefdoelen (niet lager dan een 3 op vijfpuntsschaal). Zo niet, dan wordt er een verbetermaatregel in gang gezet, bijvoorbeeld via een gesprek met een docent over zijn onderwijs, een aanpassing van het onderwijsprogramma, het opheffen van roosterconflicten, et cetera. In het jaarlijkse meerjarenbeleidgesprek komen de QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

45

onderwijsevaluaties ter sprake en controleert het faculteitsbestuur of de noodzakelijke followup heeft plaatsgevonden. 2. Op personeelsniveau: Resultaat- & Ontwikkelingsgesprekken. Functioneringsgesprekken vinden in principe elk jaar plaats en worden gepland en gevoerd door de direct leidinggevende. Voor docenten, UD’s en UHD’s is dat de leerstoelhouder. Bij de leerstoelhouders worden de functioneringsgesprekken sinds 2000 gevoerd door de decaan. De functioneringsgesprekken worden vervangen door Resultaat- en Ontwikkelingsgesprekken, waarin medewerkers op alle onderdelen van hun functioneren beoordeeld worden aan de hand van een vierpuntsschaal. Deze gesprekken zullen een duidelijke relatie hebben met de onderwijsevaluaties. In die gesprekken worden resultaatgerichte afspraken gemaakt over de loopbaanontwikkeling. Leidinggevenden krijgen een training in het voeren van deze gesprekken, ook medewerkers hebben de mogelijkheid een training te volgen. De commissie heeft geconstateerd dat niet in alle gevallen er jaarlijkse R&O-gesprekken worden gevoerd. Zij acht dit niet aanvaardbaar. 3. Op bestuurlijk niveau via meerjarenbeleidsgesprekken. Sinds 2001 voert het faculteitsbestuur jaarlijks meerjarenbeleidsgesprekken met de opleidingen/onderwijsinstituten. In het kader van die gesprekken maken opleidingen eens per drie jaar een meerjarig profileringplan. De afspraken die gemaakt worden, worden vastgelegd in een convenant, dat tijdens het volgende meerjarenbeleidsgesprek wordt besproken om na te gaan of de overeengekomen afspraken daadwerkelijk zijn opgevolgd. Met betrekking tot het onderwijs komen in elk geval de volgende onderwerpen aan de orde: • • • • • • •

instroom; rendementen; voortgang implementatie bachelor/masterstelsel; vak- en programmaevaluaties; contractonderwijs; internationalisering; ICT & Onderwijs.

Indien de resultaten van een opleiding in ernstige mate afwijken van het facultaire beleid worden daarover afspraken gemaakt voor het komend jaar. Er wordt ook aandacht besteed aan de beschikbaarheid van adequate onderwijsruimten, de inrichting ervan en de benodigde apparatuur, en aan personeelszaken. Als uit onderwijsevaluaties of langs een andere weg is gebleken dat een bepaalde medewerker (in het onderwijs of anderszins) niet goed functioneert, wordt dit functioneren in een vertrouwelijk gedeelte van het gesprek – dat alleen met de verantwoordelijke opleidingsvoorzitter plaatsvindt – aan de orde gesteld. Een belangrijk punt is ook het vaststellen van de indicatieve formatie: de hoeveelheid wetenschappelijk personeel waarop een opleiding recht heeft. Die formatie ligt niet bij voorbaat geheel vast, wanneer er daartoe aanleiding is, bijvoorbeeld wanneer de instroom sterk gestegen is, stelt het faculteitsbestuur extra formatie beschikbaar voor opleidingen. De Universiteit Leiden heeft onlangs een traject ingezet om universiteitsbreed te komen tot een cyclisch kwaliteitszorgsysteem dat is toegesneden op het nieuwe accreditatiestelsel. De faculteiten is gevraagd de verschillende onderdelen waarmee de onderwijskwaliteit wordt gestimuleerd en bewaakt, onder te brengen in een handboek, dat op hoofdlijnen het NVAO46


kader volgt. De Faculteit der Letteren is bezig om dit kwaliteitshandboek vorm te geven en kan daarbij gebruikmaken van verschillende elementen die in de afgelopen periode ontwikkeld en ingevoerd zijn. Met het expliciet benoemen van streefdoelen per opleiding is inmiddels een begin gemaakt, onder meer voor de onderwijsrendementen en in de convenanten bij het meerjarenbeleidsgesprek. Bij de uitwerking van het kwaliteitshandboek zullen voor meer onderwerpen toetsbare streefdoelen worden opgesteld. In de nabije toekomst wil de faculteit het stelsel van kwaliteitszorg verfijnen en aanvullen. De cyclus van onderwijsevaluatie, resultaat- en ontwikkelingsgesprekken en didactische en onderwijskundige scholing kan intensiever en meer systematisch worden gehanteerd. De universiteit wil naast de zesjarige cyclus van externe beoordelingen een driejaarlijkse midterm-review. De faculteit beoogt de League of European Research Universities in de organisatie daarvan te betrekken, zodat de faculteit haar kwaliteit kan afmeten aan die van verwante en vergelijkbare Europese partnerinstellingen. Als zwakke punten vermeldt de facultaire zelfstudie: • • •

met behulp van actielijsten wordt weliswaar gepoogd alle meerjarenbeleidsgesprekken van tijdige follow-up te voorzien, maar deze komt in sommige gevallen later dan wenselijk is; hoewel de verwerking van de informatiestroom afkomstig uit de evaluatieprocedures adequaat geregeld is, ontbreekt het vooralsnog aan een geautomatiseerd informatiesysteem, terwijl de handmatige verwerking tijdrovend is; de facultaire informatiesystemen zijn nog niet altijd even goed toegespitst op de informatiebehoefte van de NVAO.

De faculteit heeft een begin gemaakt met het ontwikkelen van een kwaliteitsnormeringssysteem voor het taalvaardigheidsonderwijs op basis van het Common European Framework of Reference for Languages (CEFR). Voor al het onderwijs wil Leiden in het kader van het nieuwe kwaliteitszorgsysteem een faculteitsbrede tussentijdse beoordeling (midterm review) invoeren in het kader waarvan de diverse belanghebbenden (stakeholders) van het facultaire onderwijs geraadpleegd worden. De commissie heeft waardering voor deze grondige aanpak van het kwaliteitszorgsysteem en is benieuwd naar de volledige implementatie, de evolutie en verdere uitwerking ervan. De commissie mist binnen de kwaliteitscyclus echter het gebruik van toetsbare streefdoelen. Zij heeft overigens vernomen dat de faculteit inmiddels in een vergevorderd stadium is met het opstellen van een integraal cyclisch kwaliteitszorgsysteem, waarin, waar mogelijk en behulpzaam, toetsbare streefdoelen zijn geformuleerd. F18: Maatregelen tot verbetering De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan realisatie van de streefdoelen.

Uit de beschrijving onder het vorige facet blijkt dat het systeem van interne kwaliteitszorg zo is opgezet dat uitkomsten van evaluaties ook daadwerkelijk kunnen leiden tot het constateren van tekortkomingen en vervolgens tot het formuleren van concrete verbeterpunten en dat systematisch wordt nagegaan of deze verbeterpunten zijn gerealiseerd.


47

De vorige visitatiecommissie stelde op facultair niveau de volgende zwakke punten vast: • • • • • •

een te grote autonomie van de vakgroepen c.q. opleidingen; de afstand tussen het faculteitsbestuur en de facultaire gemeenschap; gebrekkige onderlinge samenwerking tussen de opleidingen; het personeelsbeleid, in het bijzonder de geringe stimulans ten aanzien van de onderwijskwaliteitsbewaking; het ontbreken van solidariteit en samenwerking tussen Westen en niet-Westen; ondermaatse computerfaciliteiten voor studenten.

De faculteit heeft naar aanleiding van deze kritiek een adviescommissie ingesteld die de opdracht kreeg na te gaan welke verbeteringen op het gebied van ‘Optimalisering van Onderwijsvormen en Onderwijsproces’ faculteitsbreed zouden moeten worden nagestreefd. Het bestuur van de faculteit heeft de aanbevelingen van deze commissie overgenomen en omgezet in concrete maatregelen. Het aanstellen van een directeur onderwijs, die fungeert als verbindingsofficier tussen faculteit en opleidingen, moest leiden tot een grotere mate van samenwerking en solidariteit binnen de faculteit. Ook het instellen van onderwijs- en onderzoekinstituten had als doel het verkleinen van de functionele afstanden binnen de faculteit. Het door de vorige visitatiecommissie geconstateerde gebrek aan samenwerking tussen Westen en niet-Westen is aangepakt door een aantal opleidingsoverschrijdende initiatieven, zoals een zevental onderzoeksmasters. De faculteit heeft het voeren van functioneringsgesprekken geïntensiveerd, heeft plannen uitgewerkt voor Resultaat- en Ontwikkelingsgesprekken en is van plan deze gesprekken een structurele plaats te geven in het systeem van interne kwaliteitszorg. Er is verder geïnvesteerd in computerfaciliteiten. De commissie concludeert dat de faculteit de commentaren en verbeterpunten van het vorige visitatierapport serieus heeft genomen en maatregelen heeft getroffen. F19: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken.

Over de manier waarop medewerkers en studenten bij de interne kwaliteitszorg betrokken zijn, is hierboven (onder F17) reeds het een en ander gezegd. Medewerkers en studenten zijn bovendien via de Opleidingscommissies actief betrokken bij de interne kwaliteitszorg. Elke opleiding heeft een Opleidingsraad waarin alle docenten zitting hebben en die vooral een adviserende rol heeft. De studentleden uit de Opleidingscommissie hebben een adviserende stem. Deze raad wordt over een aantal zaken gehoord door het opleidingsbestuur en de opleidingsvoorzitter Ook kent elk onderwijsinstituut een instituutsraad, die paritair is samengesteld. Sinds kort kent de faculteit bovendien toelatingscommissies, die beslissen over de toelating van studenten die een masteropleiding willen volgen, maar niet een bacheloropleiding hebben gevolgd die automatisch toegang verleent tot die master. Vanwege de geringe omvang van de opleidingen heeft de faculteit gekozen voor een personele unie met de Examencommissies. De faculteit betrekt alumni bij de interne kwaliteitszorg met behulp van arbeidsmarktonderzoek. Sinds 2000 wordt dat in samenwerking met het ICLON systematisch gedaan voor alle opleidingen. Dit betekent dat een zelfde vragenlijststramien wordt gebruikt voor cyclisch 48


terugkerend onderzoek onder alumni. De resultaten worden uitgewerkt in rapportages gericht op verschillende doelgroepen (studenten, ouders, afgestudeerden, faculteitsbestuur, Loopbaancentrum et cetera). De contacten met het afnemend beroepenveld worden in de eerste plaats onderhouden vanuit het Loopbaancentrum, dat via stages en arbeidsmarktvoorlichting geregeld feedback krijgt over de kwaliteiten van de Leidse letterenalumni. Informatie die van belang kan zijn voor de afzonderlijke opleidingen wordt vanuit het Loopbaancentrum doorgegeven. Daarnaast zijn er diverse contacten met het afnemend beroepenveld die rechtstreeks vanuit de opleidingen en hun staf onderhouden worden. De commissie adviseert de het faculteitsbestuur erop toe te zien dat de Opleidingscommissie in alle opleidingen naar behoren functioneert. Het bestuur moet er zorg voor dragen steeds op de van die kant komende kritiek te reageren, zo niet die ter harte te nemen. Daarnaast adviseert de commissie de beoordeelde opleidingen om alumni en het beroepenveld nauwer te betrekken bij het proces van kwaliteitszorg. 1.2.6. Resultaten F20: Gerealiseerd niveau De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen.

Er zijn nog geen bachelor- of masterstudenten in de faculteit afgestudeerd. Met betrekking tot het doctoraalonderwijs van de afgelopen jaren kan geconcludeerd worden dat afgestudeerde letterenstudenten breed inzetbaar zijn. Alumnionderzoek wijst uit dat 20% in het onderwijs terechtkomt. Daarnaast komen afgestudeerden terecht in de journalistiek, bij de overheid, in het bedrijfsleven en in de wetenschap. Uit alumnionderzoek blijkt dat afgestudeerden vooral gebruikmaken van hun academische vaardigheden en aan tijdens de studie opgedane werkervaring en bestuurservaring een grote waarde toeschrijven. Vaardigheden waar tijdens de studie te weinig aandacht aan werd besteed waren het toepassen van onderzoeksvaardigheden in een ander kennisdomein, sociaal-communicatieve vaardigheden, kunnen omgaan met andere culturen, plannen en organiseren, computervaardigheden, initiatief nemen en reflectie op eigen handelen. De commissie heeft de indruk dat dit duidelijk verbeterd is. Blijkens de (doctoraal)scripties die de commissie heeft bekeken, is het wetenschappelijk niveau van de opleiding goed. In veel gevallen gaf het betreffende commissielid een hoger cijfer dan de begeleider en slechts een enkele maal een iets lager. F21: Onderwijsrendement Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.

Er zijn van de beoordeelde bachelor- en masteropleidingen nog geen rendementsgegevens beschikbaar. Onderstaande informatie is daarom gebaseerd op de rendementen van de doctoraalopleidingen. De onderwijsrendementen voor de propedeuse zijn rond de 60% na drie jaar. Voor de postpropedeuse is het rendement na vijf jaar rond de 25% en na zeven jaar tussen QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

49

de 55 en 61%. De verschillen tussen de opleidingen zijn groot. Per opleiding wordt gestreefd naar een propedeuserendement van 70% na twee jaar. Met ingang van 1 september 2005 voert de Universiteit Leiden de regel in dat studenten die niet in twee jaar hun propedeusediploma halen, de opleiding niet mogen voortzetten. Voor de bacheloropleidingen wordt gestreefd naar een postpropedeuserendement van 70% na drie jaar, 80% na vier jaar en 90% na vijf jaar. Voor de masteropleidingen wordt gestreefd naar een rendement van 85% na een jaar en 95% na twee jaar. In het Strategisch Plan staat: “Concreet stelt de faculteit zich ten doel dat de uitval van studenten in 2005 niet groter is dan 10 procent van de doctoraalinstroom (…) en dat het propedeuserendement tenminste op hetzelfde niveau komt als in het door het College van Bestuur vastgestelde allocatiemodel BIM gehanteerde streefcijfers.” Er is in de afgelopen tijd het een en ander gedaan om de rendementen omhoog te brengen. In 1996 werd het bindend studieadvies (BSA) ingevoerd. Studenten die na één jaar minder dan de helft van het aantal studiepunten hadden behaald kregen een negatief studieadvies. Sinds 1996 zijn de rendementen na één jaar gemiddeld iets gestegen, maar die winst gaat in de jaren daarop weer verloren: de rendementen na drie jaar blijven nagenoeg gelijk. De rendementen van de postpropedeuse zijn sinds de invoering van het BSA nauwelijks gestegen. Een analyse van de rendementen en de uitval wees op twee belangrijke drempels: •

•

‘zwemmen’: ter bestrijding daarvan hebben opbouw en leerlijnen een prominentere plaats gekregen, is de keuzeruimte ingeperkt tot 40 studiepunten en evenredig verdeeld over het tweede en derde jaar, is er een intensievere begeleiding bij invullen van keuzeruimte en is er extra ruimte om ouderejaarsstudenten naar de eindstreep te begeleiden ‘writer’s block’: ter bestrijding daarvan wordt er meer aandacht besteed aan de leerlijn van de schriftelijke vaardigheden, wordt het bachelorwerkstuk gekoppeld aan een derdejaars werkcollege en worden ‘scriptieseminars’ gestimuleerd.

De faculteit neemt zich voor met het oog op de verhoging van de rendementen – naast de verhoging van de norm voor het bindend studieadvies van 30 naar 40 studiepunten – in de komende jaren extra aandacht uit te laten gaan naar de begeleiding van studenten in de hogere studiejaren en naar de selectie van studenten voor bachelor- en vooral masteropleidingen. De faculteit start, met ondersteuning van universitaire vernieuwingsgelden, een project rendementsverbetering, in het kader waarvan onderwijsinstituten en opleidingen voorstellen kunnen indienen voor maatregelen die moeten leiden tot systematische rendementsverbetering. Hierin passen plannen voor meer specifieke of intensieve vormen van studiebegeleiding, alsook voor verbetering van het schrijfonderwijs, voor scriptieseminars en voor het inrichten van speciaal op individuele studie (scriptieschrijven) gerichte werkomgevingen. Ook de facultaire voorlichting via websites, brochures, folders en bladen, en via open dagen, verdient verdere aandacht zodat de juiste doelgroepen bereikt worden en het aanbod aan masteropleidingen goed over het voetlicht gebracht wordt. Via het Loopbaancentrum blijkt dat stagebieders en bedrijven over het algemeen tevreden zijn over de kwaliteit van de Leidse studenten en afgestudeerden.

50


DEEL III: OPLEIDINGSDEEL


51

52


1.

Opleidingsrapport bachelor- en masteropleiding Nederlandse taal en cultuur

Administratieve gegevens: Bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur: Naam opleiding: CROHO nummer: Niveau: Oriëntatie: Studielast in ECTS: Graad: Variant(en): Locatie(s): Einddatum accreditatie:

Nederlandse taal en cultuur 56804 Bachelor WO 180 BA Voltijd Leiden 31 december 2007

Masteropleiding Nederlandse taal en cultuur: Naam opleiding: CROHO nummer: Niveau: Oriëntatie: Studielast in ECTS: Graad: Variant(en): Locatie(s): Einddatum accreditatie: 1.0.

Nederlandse taal en cultuur 66804 Master WO 60 MA Voltijd Leiden 31 december 2007


Zie het facultaire rapport. 1.1.


Zie voor dit onderwerp ook het facultaire rapport. De bacheloropleiding en de masteropleiding Nederlandse taal en cultuur zijn beide voortgekomen uit de ongedeelde opleiding Nederlandse taal en cultuur (einddatum afbouw: 1 september 2010), die op haar beurt een voortzetting was van de ongedeelde opleiding Nederlandse Taal- en Letterkunde (einddatum afbouw: 1 september 2007). De instroom in de ongedeelde opleiding is afgesloten op 1 september 2002. Op 1 december 2003 stonden er nog 120 doctoraalstudenten ingeschreven. De overgang van de ongedeelde opleiding naar de bachelor- en masteropleiding vindt geleidelijk plaats. Vanaf 1 september 2005 worden er geen onderdelen uit het oude doctoraalproQANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

53

gramma meer verzorgd. Voor vertraagde studenten is in de Onderwijs- en Examenregeling (de OER) een overgangsregeling opgenomen. De bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur is op 1 september 2002 gestart. De masteropleiding Nederlandse taal en cultuur start op 1 september 2005. De commissie is van oordeel dat de overgang van de doctoraal- naar de bachelor-masterstructuur zonder noemenswaardige problemen verloopt. Zij heeft tijdens de gesprekken geen klachten van studenten ontvangen over de overgang. De commissie betreurt het dat er geen deeltijdonderwijs meer wordt gegeven. 1.2.



De faculteit kent een bachelor-masterformat waarin iedere opleiding haar onderwijsdoelstellingen nader heeft uitgewerkt. Dit format is beschreven in het facultaire rapport. De opleidingen hebben, naast de opleidingspecifieke eindtermen, ook eindtermen voor algemene (academische) vaardigheden die bijvoorbeeld betrekking hebben op ICT-gebruik en schriftelijke presentaties. Deze algemene vaardigheden zijn door de faculteit vastgesteld en staan beschreven in het facultaire deel. De algemene doelstelling en de eindtermen van de bachelor- en masteropleiding zijn in de OER als volgt geformuleerd: Bachelor: Afgestudeerden van de bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur beschikken over: 1. algemene kennis van en inzicht in de Neerlandistiek, dat wil zeggen: in de systematiek en de globale historische ontwikkeling van de Nederlandse taal, de belangrijkste schrijvers, stromingen, en theorieën uit de Nederlandse letterkunde en de grote lijnen van de Nederlandse taalbeheersing; 2. algemene kennis van en inzicht in de historische ontwikkeling van de Neerlandistiek alsmede enige kennis van en inzicht in de grondslagen van de Neerlandistiek; 3. algemene kennis van en inzicht in de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken en dergelijke van de Nederlandse taalkunde, letterkunde en taalbeheersing; 4. enig inzicht in de maatschappelijk-culturele betekenis van de Neerlandistiek en de speciale positie ervan als discipline waarbinnen de studie van de moedertaal in al haar facetten in Nederland ter hand wordt genomen; 5. algemene academische vaardigheden op het gebied van schriftelijke en mondelinge presentatie en ICT. Dat wil zeggen: een helder en goed opgebouwd betoog kunnen houden in woord en geschrift; constructieve kritiek kunnen geven in woord en geschrift en kritiek kunnen verwerken tot een herziening van eigen standpunt en in staat zijn om gebruik te maken van ICT-mogelijkheden; 6. vaardigheden voor een verdere studieloopbaan., in het bijzonder in de masteropleiding(en) Nederlandse taal en cultuur. 54


Op taalkundig gebied zijn bachelors in staat om: 7. basisbegrippen van de Nederlandse fonologie, morfologie, syntaxis en semantiek te definieren en toe te passen in taalkundige analyses zowel op het gebied van het hedendaagse als op dat van het oudere Nederlands; 8. historische, geografische en sociale taalvarianten van het Nederlands en processen van taalverandering te herkennen en te analyseren; 9. de algemene lijnen van argumentatie in de taalkundige vakliteratuur te begrijpen; 10. naar aanleiding van taalkundige vakliteratuur kleine onderzoeksopdrachten uit te voeren. Op letterkundig gebied zijn bachelors in staat om: 11. primaire letterkundige teksten te lezen, te analyseren en te begrijpen in hun contemporaine Nederlandse en internationale context; 12. diverse benaderingswijzen in de letterkundige vakliteratuur te herkennen en te evalueren; 13. de algemene lijn van argumentatie in de letterkundige vakliteratuur te begrijpen en te evalueren; 14. op basis van zelfstandig te selecteren letterkundige (en andere relevante) vakliteratuur eenvoudige onderzoeksopdrachten uit te voeren. Op taalbeheersingsgebied zijn bachelors in staat om: 15. op een elementair niveau begrippen, methoden en onderzoeksvragen van de taalbeheersing te doorgronden en te hanteren; 16. op een elementair niveau de vakontwikkeling van de taalbeheersing te doorgronden; 17. op een elementair niveau zakelijke (argumentatieve en informatieve, mondelinge en schriftelijke) teksten te analyseren, te beoordelen, op te stellen en te presenteren. Master: Het doel van de masteropleiding Nederlandse taal en cultuur wordt in de OER als volgt beschreven: • •

• •

het verwerven van wetenschappelijke kennis, inzicht, vaardigheden en gebruik van wetenschappelijke methoden op het gebied van de Nederlandse taal en cultuur; het ontwikkelen van academische vorming: • het zelfstandig wetenschappelijk denken en handelen; • het analyseren van complexe problemen; • het wetenschappelijk rapporteren; voorbereiding voor een wetenschappelijke loopbaan en vervolgonderwijs; voorbereiding op een maatschappelijke loopbaan.

De eindtermen van de masteropleiding zijn de volgende: Kennis en inzicht: Masters Nederlandse taal en cultuur beschikken over: 1. ruime kennis van en verdiept inzicht in de inhoud van het vakgebied en in de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken en de ontwikkeling van één van de specialisaties van de Neerlandistiek: de Nederlandse taalkunde, de Nederlandse oudere letterkunde, de Nederlandse moderne letterkunde of de taalbeheersing; QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

55

2. kennis van en inzicht in de speciale positie van de Neerlandistiek als discipline waarbinnen de studie van de moedertaal in al haar facetten hier in Nederland ter hand wordt genomen. Daarnaast ook kennis en inzicht in de interdisciplinaire positie van de Nederlandse taalkunde, de Nederlandse oudere en moderne letterkunde of de taalbeheersing. Vaardigheden: Masters Nederlandse taal en cultuur zijn in staat om: 3. relatief zelfstandig vakwetenschappelijke literatuur en bronnen te identificeren en te verzamelen met behulp van traditionele en moderne technieken (heuristische vaardigheden); 4. relatief zelfstandig vakwetenschappelijke literatuur en bronnen te bestuderen en deze globaal te beoordelen op kwaliteit en betrouwbaarheid; 5. onder deskundige begeleiding een heldere en beargumenteerde probleemstelling te formuleren voor een relatief beperkt onderzoek en deze te herleiden tot overzichtelijke en hanteerbare deelproblemen; 6. onderzoeksresultaten helder en beargumenteerd uiteen te zetten in een mondeling en schriftelijk verslag dat op grote lijnen voldoet aan de criteria die het vakgebied daaraan stelt; 7. constructieve kritiek te geven op onderzoeksresultaten in woord en geschrift en kritiek te verwerken tot een herziening van het eigen standpunt. Toegespitst op de specialisaties binnen de opleiding: 8. Masters op het gebied van de Nederlandse taalkunde zijn in staat tot het relatief zelfstandig uitvoeren van taalkundig onderzoek van beperkte omvang, zowel op het gebied van het hedendaagse als op dat van het oudere Nederlands. Daarbij zijn zij in staat om de taaldata deskundig te analyseren en zowel historische, geografische en sociale taalvarianten van het Nederlands als processen van taalverandering te herkennen en te beschrijven. Dat alles tegen de achtergrond van een kritische beschouwing van de taalkundige vakliteratuur. 9. Masters op het gebied van de oudere Nederlandse letterkunde zijn in staat tot het relatief zelfstandig uitvoeren van onderzoek van beperkte omvang op het terrein van de Nederlandse letterkunde tot de Romantiek. Zij bestuderen teksten binnen de contemporaine letterkundige en cultuurhistorische context, zowel nationaal als internationaal. Zij zijn in staat (stadia van) teksten op te sporen en zijn zich bewust van de (eventuele) materiële bronnenproblematiek. Zij kunnen teksten analyseren en interpreteren aan de hand van traditionele en/of moderne benaderingswijzen, alles onder kritische gebruikmaking van de relevante vakliteratuur. 10. Masters op het gebied van de moderne Nederlandse letterkunde zijn in staat tot het relatief zelfstandig uitvoeren van onderzoek van beperkte omvang op het terrein van de Nederlandse letterkunde vanaf de Romantiek tot heden. Zij bestuderen teksten binnen de contemporaine letterkundige en cultuurhistorische context, zowel nationaal als internationaal. Zij zijn in staat (stadia van) teksten op te sporen en zijn zich bewust van de (eventuele) materiële bronnenproblematiek. Zij kunnen teksten analyseren en interpreteren aan de hand van traditionele en/of moderne benaderingswijzen, alles onder kritische gebruikmaking van de relevante vakliteratuur. 11. Masters op het gebied van de taalbeheersing zijn in staat tot kritische literatuurbeschouwing op een van de onderzoeksgebieden van het vakgebied en het op basis daarvan uitvoeren van een beperkt vervolgonderzoek. Afhankelijk van het onderwerp kan dit onderzoek 56


theoretisch/analytisch dan wel kwantitatief/empirisch van aard zijn. In beide gevallen zijn de studenten in staat de gebruikelijke onderzoeksmethoden op een correcte wijze te hanteren en op grond daarvan gemotiveerde conclusies te trekken, uitmondend in adviezen over taalgebruik (ruim opgevat: van het ontwerp van teksten en het gebruik van retorische middelen tot de analyse en beoordeling van bepaalde typen argumenten). Oordeel: De commissie heeft de doelstellingen en de eindtermen van de bachelor- en masteropleiding bestudeerd en vastgesteld dat de eindtermen van zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding in overeenstemming zijn met de vigerende opvattingen over het vak Nederlands. De doelstellingen en eindtermen van zowel de bachelor- als de masteropleiding sluiten in voldoende mate aan op de (inter)nationale state of the art in de wetenschapsbeoefening. De commissie is van oordeel dat de eindtermen van beide opleidingen reëel en voldoende specifiek zijn. De eindtermen zijn in haar ogen van hoogstaande kwaliteit. Wel vindt zij de eindtermen nogal traditioneel georiënteerd Zij betreurt het dat de factor cultuur alleen binnen de letterkundecolleges aan de orde komt en niet als zelfstandige grootheid in de eindtermen is opgenomen. De sectie historische letterkunde was op het moment waarop de commissie de faculteit bezocht het verst met het ontwikkelen van voorstellen voor nieuwe masterprogramma’s en verdient daarvoor in de ogen van de commissie alle lof. De andere secties kunnen daar een voorbeeld aan nemen. De commissie vernam dat er inmiddels specialisaties voor alle secties zijn uitgewerkt. Zij heeft van de opleidingsvoorzitter begrepen dat er – in tegenstelling tot wat er in de zelfstudie wordt gesuggereerd – nog geen concrete afspraken zijn voor samenwerking met andere opleidingen Nederlands op masterniveau. Zij betreurt dat zeer. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F2: Niveau: bachelor en master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor of een master.

De Universiteit Leiden gebruikt een instellingsbreed systeem van niveau-indeling. De Leidse opleidingen kennen zes niveaus (100 tot 600), waarbij 100 staat voor het propedeuseniveau en 600 voor het niveau van de masterscriptie. Het facultaire rapport bevat meer informatie over dit systeem. Bachelor: De eindtermen van de bacheloropleiding sluiten goed aan op de beschrijving van het niveau van een bacheloropleiding zoals dat is vastgelegd in de Dublin-descriptoren. Dat kan op de volgende manier worden geïllustreerd: Kennis en inzicht: het ambitieniveau van de opleiding, zoals neergelegd in de eindtermen, beantwoordt aan de beschrijving. De eindtermen van de opleiding, met name eindtermen 1 tot en met 4, sluiten aan bij deze descriptor.


57

Toepassen van kennis en inzicht: de eindtermen, in het bijzonder eindtermen 7 tot en met 17, hebben betrekking op het onderkennen en analyseren van problemen op het gebied van de Neerlandistiek en op het ontwikkelen van mogelijke oplossingen daarvoor. Oordeelsvorming: de vereisten van deze descriptor zijn voldoende neergelegd in de geformuleerde eindtermen, in het bijzonder eindtermen 8, 10, 12, 14 en 17. De afgestudeerde is in staat diverse ontwikkelingen in het vakgebied te analyseren en te beoordelen. Communicatie: met name eindterm 4 heeft betrekking op het schriftelijk en mondeling overbrengen van informatie, ideeën en oplossingen. In deze eindterm wordt expliciet de rol van ICT-middelen genoemd. Leervaardigheden: de algemene doelstelling en de eindtermen van de opleiding zijn in voldoende mate gericht op de leervaardigheden die noodzakelijk zijn voor een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt, te weten een masteropleiding. In het bijzonder de eindtermen 3 tot en met 7 zijn in dit opzicht van belang. Master: De eindtermen van de masteropleiding sluiten goed aan op de beschrijving van het niveau van een bacheloropleiding zoals dat is vastgelegd in de Dublin-descriptoren. Dat kan op de volgende manier worden geïllustreerd: Kennis en inzicht: het ambitieniveau van de opleiding, zoals neergelegd in de eindtermen, beantwoordt aan de omschrijving. Kennis en inzicht worden geschraagd op het fundament van de bacheloropleiding en bieden een basis om een originele bijdrage te leveren aan onderzoek. De eindtermen, met name 5 en 6, voldoen dan ook aan deze descriptor. Toepassen van kennis en inzicht: de eindtermen, in het bijzonder eindtermen 2, 9 en 12 t/m 15, zijn in voldoende mate gericht op het toepassen van opgedane kennis van en inzicht in complexe vraagstukken, het formuleren van een probleemstelling en het uivoeren van onderzoek. Oordeelsvorming: het vormen van een oordeel over moderne of oudere letterkunde, taalkunde en taalbeheersing is voldoende vastgelegd in de eindtermen, met name de eindtermen 12 t/m 15. Communicatie: zoals blijkt uit de eindtermen (in het bijzonder uit eindterm 6) wordt van studenten verwacht dat zij in staat zijn om onderzoeksresultaten helder en beargumenteerd uiteen te zetten in een mondeling en schriftelijk verslag. Leervaardigheden: de eindtermen brengen tot uitdrukking dat afgestudeerden in staat zijn om wetenschappelijk te denken en te handelen. Op die manier garandeert de opleiding dat afgestudeerden in staat zijn een vervolgopleiding te volgen met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de eindtermen van zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding goed aansluiten op de Dublin-descriptoren.

58


De commissie heeft vastgesteld dat de masteropleiding voortbouwt op de bacheloropleiding en dat het gevorderde karakter van de masteropleiding duidelijk tot uitdrukking komt in de eindtermen. De student breidt zijn kennis die in de bacheloropleiding is opgedaan uit en verdiept de in de bacheloropleiding verworven competenties. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F3: Oriëntatie WO: De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een bachelor en een master: • De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. • Een wo-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot ten minste één verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt. • Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multien interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is.

Bachelor: De commissie heeft vastgesteld dat er in de facultaire eindtermen veel aandacht wordt besteed aan onderzoeksvaardigheden. Daarnaast gaan de opleidingsspecifieke eindtermen in op het begrip van structuren en grote lijnen en het plaatsen van kennis in een wetenschappelijk en cultuurhistorisch kader. Kennis van en inzicht in de wetenschapstheorie wordt niet expliciet genoemd in de eindtermen. Studenten die de bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur hebben afgerond, kunnen hun studie voortzetten met een masteropleiding binnen de Universiteit Leiden. Het bachelordiploma geeft in elk geval rechtstreeks toegang tot de masteropleiding Nederlandse taal en cultuur. De opleiding verwacht dat de studenten ook buiten de eigen instelling een masteropleiding zullen kunnen volgen. De opleiding heeft nog geen duidelijk beeld van het beroepenveld waarin afgestudeerden terechtkomen, maar gaat ervan uit dat zij in aanmerking komen voor dezelfde functies die de doctoraalalumni tot nu toe vervullen, zij het op een lager niveau. De bachelorstudenten met wie de commissie heeft gesproken, waren voornemens om na het afronden van hun opleiding door te gaan met de doorstroommaster. Master: In de eindtermen van de opleiding is vastgelegd dat afgestudeerden de kwalificaties hebben om relatief zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten. De afgestudeerden zijn in staat om diverse aspecten van de Nederlandse taal en cultuur op een wetenschappelijke manier te analyseren en hiervan zelfstandig verslag te doen. De eindtermen verwijzen niet expliciet naar wetenschapstheoretische noties. Over de aansluiting van de eindtermen van de masteropleiding op de eisen van de beroepspraktijk kunnen nog geen definitieve uitspraken worden gedaan. De opleiding heeft nog geen inzicht in de mate waarin de eindkwalificaties van de masterstudent overeenkomen met de eisen van het beroepenveld. De opleiding verwacht dat de perspectieven van de afgestudeerden vergelijkbaar zullen zijn met die van de huidige doctorandi, die in het algemeen goede vooruitzichten hebben. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

59

Oordeel: De commissie is van oordeel dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding het wetenschappelijk karakter meer dan voldoende tot uitdrukking brengen. De commissie mist kennis van algemene wetenschapstheoretische en methodologische principes als eindkwalificatie (cf. domeinspecifiek referentiekader), maar de commissie is ingenomen met de aandacht voor vakgeschiedenis, methoden en technieken binnen de verschillende deeldisciplines en heeft uit de gesprekken met docenten en studenten begrepen dat daarbij ook de algemeen wetenschapstheoretische inzichten voldoende aan de orde komen. De bachelor geeft directe toegang tot ten minste één masteropleiding. De oriëntatie op het toekomstige beroepenveld is niet expliciet tot uitdrukking gebracht, maar is naar de overtuiging van de commissie voldoende verweven in de geformuleerde doelstellingen en eindtermen. In de eindtermen van de masteropleiding wordt volgens de commissie ruimschoots aandacht besteed aan het verwerven van onderzoeksvaardigheden en aan het verrichten van wetenschappelijk onderzoek. De commissie verwacht geen problemen ten aanzien van de aansluiting van de eindtermen van de masteropleiding op de startcompetenties op de arbeidsmarkt. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel op het niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende.

1.2.2. Programma F4: Eisen WO Het programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een HBO- of een WO-opleiding: • Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. • Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. • Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. • Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen.

Zie voor de facetten die onder dit onderwerp aan de orde komen ook het facultaire rapport. Bachelor: Zoals in het facultaire deel beschreven staat, heeft het faculteitbestuur beleid ontwikkeld om de integratie van onderzoek en onderwijs binnen de faculteit verder te versterken. Met name in het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding worden de studenten in toenemende mate in aanraking gebracht met de praktijk van wetenschappelijk onderzoek, onder meer via het onderzoek van de docenten. Het onderwijs wordt bijna uitsluitend gegeven door gepromoveerde docenten die zich ook profileren in het onderzoek. In het tweede jaar van het programma is ook ruimte gereserveerd voor onderdelen waarin per subdiscipline relevante methoden en technie60


ken worden behandeld. Op deze manier is de interactie tussen het onderwijs en onderzoek gewaarborgd en sluit het programma goed aan bij actuele (wetenschappelijke) ontwikkelingen. In de bacheloropleiding worden de elementaire onderzoeksvaardigheden vanaf het begin van de opleiding via een aparte leerlijn opgebouwd. Zo worden, bijvoorbeeld, de retorische en argumentatieve analysevaardigheden die in het eerste jaar worden gedoceerd, in het tweede jaar voorzien van een theoretische achtergrond, terwijl in het derde jaar deze leerlijn verder wordt uitgediept in de accentwerkgroepen Retorica en Stromingen Argumentatietheorie en van een nieuwe invalshoek voorzien in de accentwerkgroep Tekstontwerp. Voor andere vakken zijn er vergelijkbare lijnen, die steeds uitmonden in het bachelorwerkstuk, waarvoor 12 ECTS zijn gereserveerd. Iedere student heeft de gelegenheid zich in de bijvakruimte met behulp van vakoverschrijdende colleges te oriënteren op een bepaalde beroepspraktijk, bijvoorbeeld via een van de PraktijkStudies, het vak Didactiek of een stage. Op die manier heeft het programma verbanden met de actuele beroepspraktijk. Master: De masteropleiding is nog niet gestart, maar volgens de opleiding zijn alle onderdelen van het curriculum onderzoeksgericht, waardoor de interactie tussen het onderwijs en onderzoek gegarandeerd is. Studenten worden gestimuleerd om een zogenaamde onderzoeksstage te volgen en om congressen bij te wonen waarop hun docenten spreken. Het onderwijs wordt uitsluitend gegeven door gepromoveerde docenten die zich profileren in het onderzoek en die hun onderzoek ook in het onderwijs dat zij verzorgen aan de orde stellen. De leerlijn uit de bacheloropleiding die betrekking heeft op de onderzoeksvaardigheden wordt in de masteropleiding doorgetrokken en afgesloten met een masterscriptie van 20 studiepunten. Oordeel: De commissie is van mening dat de programma’s van zowel de bachelor- en als de masteropleiding goed aansluiten bij de voor dit facet gestelde criteria. De programma’s garanderen een goede opbouw van de onderzoeksvaardigheden. De interactie tussen onderzoek en onderwijs is goed, de programma’s sluiten aan bij ontwikkelingen in het vakgebied en onderdelen van het programma hebben aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Hoewel, als gezegd, de commissie van mening is dat er in de bacheloropleiding te weinig aandacht wordt besteed aan wetenschapsfilosofie, is zij positief over de ruime aandacht voor wetenschappelijke vorming binnen de afzonderlijke secties. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F5: Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma.

De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken.


61

Bachelor: Het programma van de bacheloropleiding is opgebouwd volgens een leerlijnenmodel. In de zelfstudie heeft de opleiding aangegeven hoe de onderdelen van het programma zijn verdeeld over de verschillende disciplines en hoe de eindkwalificaties voor de disciplines vertaald zijn naar het programma. In overeenstemming met de eindtermen omvat het programma een breed palet van neerlandistische vakken uit de verschillende disciplines. Door de oplopende moeilijkheidsgraad en enkele keuzemogelijkheden vertoont het programma ook variatie en diepgang. In het programma is in alle jaren plaats ingeruimd voor onderdelen die zowel inhoudelijk als organisatorisch de sectiegrenzen overstijgen, zoals de cursussen Canon (verzorgd door de secties Oudere en Moderne letterkunde) en Taal en handelen (verzorgd door de secties Taalkunde en Taalbeheersing) in het eerste jaar en Stilistiek (verzorgd door de secties Oudere en Moderne Letterkunde, Taalkunde en Taalbeheersing) in het tweede cursusjaar. De commissie heeft geconstateerd dat er voor de afzonderlijke onderdelen van het programma nog geen leerdoelen zijn geformuleerd. In de uniforme vakbeschrijvingen die met ingang van 1 september 2005 worden ingevoerd zullen de leerdoelen volgens de in het programma aanwezige leerlijnen worden geëxpliciteerd. Het bestuur van de faculteit heeft in het facultair kader voor de bacheloropleidingen vastgelegd dat studenten tijdens hun opleiding zich ook buiten hun vakgebied moeten oriënteren. Om dit te bereiken heeft het bestuur een bijvakruimte van 40 studiepunten, verdeeld over twee bijvakken van elk 20 studiepunten, ingevoerd in de bacheloropleidingen. De soorten bijvakken die studenten kunnen volgen zijn beschreven in het facultaire deel van dit rapport. De studenten met wie de commissie gesproken heeft zijn tevreden over het bijvaksysteem. Het geeft hun de mogelijkheid de oorspronkelijke monodisciplinaire opleiding naar eigen interesse te verbreden. Wel heeft de commissie ontevreden geluiden vernomen over het gegeven dat de bijvakken vroeg in het curriculum zijn geprogrammeerd. Master: In de zelfstudie beschrijft de opleiding hoe de eindtermen zijn vertaald naar het programma. Die vertaling is gebaseerd op de principes die ook voor de bacheloropleiding zijn gehanteerd. Met name voor de masteropleiding geldt dat de leerdoelen van de programmaonderdelen nog verder uitgewerkt moeten worden. In de masterfase is sprake van een breed cursusaanbod, de keuzevrijheid binnen de specialisaties is vrij groot. De grootte van de keuzeruimte die een masterstudent heeft, is echter afhankelijk van de richting die hij kiest. Het programma kent geen verplichte stage of buitenlandverblijf, maar studenten die aan een buitenlandse instelling willen studeren of een stage willen volgen hebben wel de mogelijkheid om dat ook te doen. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de programma’s van de bachelor- en de masteropleiding een goede vertaling zijn van de geformuleerde eindtermen, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Ze bereiken het niveau dat is vastgelegd in de eindtermen. De commissie heeft in de programma’s geen lacunes aangetroffen. Binnen de bacheloropleiding wordt enige mogelijkheid tot verdieping geboden, met verdere uitbouw in de masteropleiding. De programma’s vormen een goede implementatie van de brede doelstellingen en geven een evenwichtige gemeenschappelijke basis in de Nederlandse taal en cultuur. De toegenomen samenwerking tussen de secties resulteert in onderdelen met verschillende invalshoeken, die het mogelijk maken om het in de eindtermen tot uitdrukking gebrachte doel, om de eenheid van de Neerlandistiek tot uitdrukking te brengen, te realiseren. De commissie ondersteunt de voorgenomen 62


uitwerking van de leerdoelen van de programmaonderdelen van harte. De commissie betreurt het dat het lopen van een stage in de bacheloropleiding niet krachtiger wordt gestimuleerd. Dit mede gezien het feit dat het bachelorexamen een eindstation kan zijn. De commissie heeft met instemming vernomen dat men van plan is in de masteropleiding nauwer met andere universiteiten te gaan samenwerken. Ook is de commissie verheugd dat nog steeds een aantal studenten een periode in het buitenland studeert. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F6: Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma.

Bachelor: Het didactisch concept dat als uitgangspunt dient voor het facultaire onderwijsbeleid en dat in het facultaire rapport beschreven is, is onder meer uitgewerkt in doorlopende leerlijnen van disciplinaire kennis en academische vaardigheden. Die leerlijnen beginnen in het eerste jaar van de bacheloropleiding en lopen door tot aan het einde van het derde jaar. Zij leveren een belangrijke bijdrage aan de samenhang van het programma en zorgen voor de oplopende moeilijkheidsgraad en de verdieping in het programma. Het programma van de bacheloropleiding is volgens de zelfstudie opgebouwd als een piramide, met in het tweede jaar een mogelijkheid tot het maken van eigen keuzes en in het derde een keuzeruimte van 24 studiepunten voor het leggen van een accent. In combinatie met de bijvakruimte in het tweede en het derde jaar van totaal 40 studiepunten hebben studenten hiermee de gelegenheid tot verdieping. Met behulp van sectieoverschrijdende programmaonderdelen wordt de samenhang binnen het programma verder gewaarborgd. De bijvakruimte wordt ingevuld met facultair goedgekeurde standaardbijvakpakketten. Individuele pakketten vereisen goedkeuring van de Examencommissie. Master: Het programma van de masteropleiding kent vier inhoudelijk samenhangende specialisaties, die op uniforme wijze zijn opgebouwd. Op die manier is de samenhang van het programma dat studenten volgen gewaarborgd. Het programma bestaat voor een belangrijk deel (40 studiepunten) uit verplichte onderdelen, waaronder de masterscriptie, waarvoor 20 studiepunten zijn gereserveerd. Een masterstudent specialiseert zich, door zijn selectie uit de keuzevakken die worden aangeboden, op taalkunde, oudere letterkunde, moderne letterkunde of kunstgeschiedenis. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de programma’s van de bacheloropleiding en de masteropleiding binnen elke sectie afzonderlijk in voldoende mate inhoudelijk samenhangend zijn. De programma’s zijn overzichtelijk en hebben een logische opbouw. Tussen de secties is nog steeds sprake van verkokering, maar wel is, tot voldoening van de commissie, de herstructurering van de opleiding aangegrepen om in de bacheloropleiding tot een grotere onderlinge afstemming te komen en zijn er enkele gezamenlijk geplande colleges ingevoerd.


63

Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F7: Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zo veel mogelijk worden weggenomen.

Zoals beschreven in het facultaire rapport, heeft de commissie Optimalisering een aantal aanbevelingen opgesteld die ingaan op studeerbaarheid. Veel van die aanbevelingen zijn inmiddels geïmplementeerd. Zo is er een uniforme facultaire jaarindeling met vastgestelde onderwijs- en toets(voorbereidings)perioden ingevoerd en zijn er maatregelen voor het spreiden van de studielast genomen. Bachelor: Volgens de opleiding komt de geprogrammeerde studielast redelijk overeen met de feitelijk gerealiseerde studielast. Uit een evaluatie van het programma die plaatsvond in het studiejaar 2003-2004 bleek dat studenten over het geheel genomen positief oordelen over de studeerbaarheid van de opleiding (scores tussen 3 en 5 op een vijfpuntsschaal). Zij hadden geen problemen met het studietempo en met de inspanningen die zij moesten leveren. Er zijn in de evaluaties wel klachten naar voren gekomen over het gebruikte studiemateriaal en de opdrachten die studenten kregen. Deze klachten zijn voor de opleiding aanleiding geweest om de invulling van het programma nog eens onder de loep te nemen. Tijdens het bezoek van de commissie aan de faculteit bleek dat de studenten het gevoel hebben dat de studielast voor de eerste twee jaar niet gelijk verdeeld is. De studenten met wie de commissie sprak maakten ook melding van het feit dat zij de combinatie hoofdvak plus bijvak in het tweede en vooral het derde jaar als erg zwaar ervaren. De bijvakken zijn erg intensief en leiden de aandacht af van het hoofdvak. Studenten waren positief over de persoonlijke begeleiding van de studiecoördinator. Master: De kleinschaligheid van de opleiding maakt het mogelijk om veel aandacht te besteden aan de individuele begeleiding van studenten. De opleiding is ervan overtuigd dat studievertragingen daardoor snel aan het licht zullen komen. Omdat de precieze invulling van het programma nog niet bekend was op het moment dat de commissie de faculteit bezocht, is het niet mogelijk om definitieve uitspraken te doen over de studeerbaarheid van het programma van de masteropleiding. Oordeel: De commissie is van mening dat de studeerbaarheid van het programma voldoende is, maar adviseert de opleiding wel nog eens goed naar de programmering te kijken. Verder is de commissie van mening dat de stafleden in feite over te weinig onderzoekstijd beschikken om de facultaire pretentie van onderzoekgestuurd onderwijs optimaal te realiseren. Volgens de docenten die de commissie heeft gesproken is de bacheloropleiding niet te zwaar. Ook het programma van de masteropleiding is naar de overtuiging van de commissie zeker niet te zwaar. Zij heeft er vertrouwen in dat de studeerbaarheid van de opleiding voldoende zal zijn, maar zij juicht iedere poging de studie wat te verzwaren toe. 64


Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F8: Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: wo-bachelor: VWO, HBO-propedeuse of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. WO-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie.

Bachelor: Wie in het bezit is van een VWO- of HBO-diploma of een propedeuse- dan wel einddiploma WO kan in het programma van de bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur instromen. Ook een met goed gevolg afgelegde propedeuse van een HBO-opleiding behaald in of na 1986 geeft toegang tot de opleiding. De commissie vernam zowel uit de zelfstudie als uit de gesprekken met de docenten dat de kwalificaties van studenten met een VWO-diploma aan schommelingen onderhevig zijn. De opleiding speelt hierop in door het programma aan te passen wanneer dat noodzakelijk is. Master: Wie de bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur heeft afgerond, kan instromen in het master-programma Nederlandse taal en cultuur. De toelatingscommissie beoordeelt of (en zo ja, onder welke omstandigheden) studenten kunnen worden toegelaten die een min of meer verwant bachelordiploma op WO- dan wel HBO-niveau hebben behaald. De startkwalificaties van de masteropleiding op vakspecifiek terrein, op het gebied van taalvaardigheid en algemene academische vaardigheden komen overeen met de eindkwalificaties van de bacheloropleiding. Instroomgegevens: Het aantal eerstejaars studenten dat instroomt in de (bachelor)opleiding is de afgelopen jaren redelijk constant gebleven. In de periode van 1997 tot 2004 waren elk jaar zo’n 56 eerstejaars, met een terugval in de jaren 1997 en 2003, toen er respectievelijk 44 en 41 studenten aan de opleiding begonnen. Oordeel: De commissie is van mening dat het programma van zowel de bachelor- als de masteropleiding goed aansluit bij de kwalificaties van de instromende studenten. Er waren op het moment dat de commissie de faculteit bezocht nog geen (bachelor)studenten doorgestroomd naar de masteropleiding, die op 1 september 2005 van start ging. De commissie heeft er echter vertrouwen in dat de studenten die de bacheloropleiding hebben afgerond goed in staat zullen zijn om het programma van de masteropleiding met succes te doorlopen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.


65

F9: Duur De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: WO-bachelor: in de regel 180 studiepunten. WO-master: minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding.

Bachelor/Master: Het programma van de bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur omvat 180 ECTS en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het programma van de masteropleiding Nederlandse taal en cultuur omvat 60 ECTS en voldoet daarmee eveneens aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F10: Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.

Zoals in het facultaire rapport is beschreven, hanteert de faculteit een didactisch concept dat als uitgangspunt heeft dat studenten via activerend en vernieuwend onderwijs gestimuleerd worden zowel vakkennis als academische vaardigheden te verwerven, waarbij de nadruk ligt op de combinatie van vakspecifieke heuristische en onderzoeksvaardigheden. Bachelor: Uit het overzicht van het programma dat is opgenomen in de zelfstudie blijkt dat de opleiding gebruikmaakt van afwisselende werkvormen. De keuze voor een werkvorm is gebaseerd op de eindtermen die in een programmaonderdeel aan de orde worden gesteld. In het eerste jaar volgen studenten relatief veel hoorcolleges: de onderdelen waarvoor deze werkvorm wordt gehanteerd omvatten 22 studiepunten. Hoorcolleges zijn volgens de opleiding een goede methode voor het introduceren van een nieuw kennisgebied. Tijdens het bezoek van de commissie spraken de studenten gematigd positief over een deel van het programma van het eerste jaar. De colleges waren in hun ogen nogal schools van opzet en het gebeurde regelmatig dat docenten te veel voorlazen. Tijdens de collegeperiodes was het volgens de studenten vaak niet mogelijk om de gewenste diepgang te bereiken. In het tweede en derde jaar wordt er in veel sterkere mate gebruikgemaakt van werkcolleges waarin studenten de gelegenheid hebben om de verworven (basis)kennis toe te passen en te verdiepen. In de zogenaamde accentcolleges is gelegenheid voor verdieping in een of twee richtingen, waarbij studenten minimaal één keer mondeling moeten rapporteren over de gelezen literatuur en/of eigen onderzoek en tussentijdse opdrachten moeten inleveren. Master: De masteropleiding is primair gericht op inhoudelijke en methodologische verdieping. Het grootste deel van het programma (40 studiepunten) is gereserveerd voor werkcolleges, waarin kleinschalig onderwijs wordt gecombineerd met intensieve interactie. Studenten besteden 20 ECTS aan hun specialisatie, 10 ECTS aan een vak dat raakvlakken vertoont met de specialisatie en 10 ECTS aan een keuzevak (waarvoor zij goedkeuring van de Examencommissie nodig hebben). De resterende 20 studiepunten zijn bestemd voor de afsluitende masterscriptie.

66


Oordeel: De commissie is van mening dat het didactisch concept goed aansluit op de doelstellingen en de eindtermen van de bacheloropleiding en de masteropleiding. De manier waarop het leerproces is ingericht en de keuze van de werkvormen maken het voor studenten mogelijk om de eindkwalificaties daadwerkelijk te verwerven. Wel plaatst de commissie met de studenten een kritische kanttekening bij de vrij grote hoeveelheid hoorcolleges in het eerste jaar. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F11: Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.

De faculteit hanteert vaste procedures om de relatie tussen leerdoelen en toetsing te bewaken en te controleren. Zie voor het toetsingbeleid van de faculteit ook het facultaire rapport. Bachelor/Master: De manier waarop een onderdeel wordt getoetst hangt samen met de onderwijsvorm die voor het betreffende onderdeel is gekozen. In het eerste jaar van de bacheloropleiding ligt de nadruk op kennis- en/of vaardighedentoetsen. Studenten schrijven in het eerste jaar drie kleine essays. In het tweede jaar wordt voor de toetsing gebruikgemaakt van tentamens met essayvragen, tussentijdse opdrachten, essays, een mondelinge presentatie en een mondeling tentamen. In het laatste bachelorjaar ligt de nadruk op het maken van kleine onderzoeksvoorstellen en mondelinge presentaties. De opleiding is van mening dat de docenten ervaren zijn en in staat zijn om zelf toetsvragen en toetscriteria op te stellen. Als dat nodig is, vindt er intercollegiale afstemming plaats, bijvoorbeeld wanneer verschillende docenten in het kader van een en hetzelfde onderdeel voor meerdere groepen onderwijs geven. De afstudeerscriptie van zowel de bachelor- als de masteropleiding wordt steeds door twee docenten beoordeeld. Datzelfde geldt voor de mondelinge tentamens. De tentamens zijn steeds in één maand geconcentreerd na afloop van de collegeperiode. De cijfers worden uiterlijk drie weken na het tentamen bekend gemaakt. Voor een aantal onderdelen van het programma van het eerste jaar van de bacheloropleiding is halverwege het semester een (deel)toetsmoment ingebouwd om de stof beter te spreiden over de onderwijsperiode. Oordeel: De commissie is van mening dat het facultaire beleid en de regelingen voldoende waarborgen bieden voor een rechtvaardig toetsingsbeleid. De commissie heeft verschillende toetsen bekeken en vindt deze adequaat. Zij heeft vastgesteld dat de toetsen op een goede manier aansluiten bij het onderwijs en dat dus daadwerkelijk wordt getoetst of studenten de kwalificaties die zij geacht werden te verwerven ook hebben verworven. De commissie heeft voldoende vertrouwen in het functioneren van de Examencommissie. De feedback aan studenten op de toetsresultaten is tijdig en adequaat.


67

Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Oordeel over het onderwerp Programma: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel voor het onderwerp Programma voor zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding luidt: voldoende. 1.2.3. Inzet van personeel Zie voor de facetten die onder dit onderwerp aan de orde komen ook het facultaire rapport. F12: Eisen WO De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een WO-opleiding: Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied.

Bachelor/Master: Het onderwijs wordt verzorgd door zeventien stafleden, twee hoogleraren, vier UHD’s, tien UD’s en één docent. De overgrote meerderheid van de stafleden (88%) is gepromoveerd en maakt deel uit van de Leidse onderzoekinstituten Pallas (voor letterkunde) en LUCL (voor taalkunde). Sinds het bezoek van de commissie zijn de taalkundigen uit het ULCL en uit CNWS opgegaan in het nieuwe instituut LUCL. Veel stadleden zijn tevens toonaangevende onderzoekers. De hoogleraren en de UHD’s zijn in alle fasen van het curriculum betrokken bij het onderwijs. De richtlijnen omtrent onderzoekstijd staan beschreven in het facultaire deel. Oordeel: De commissie heeft vastgesteld dat het onderwijs zowel binnen de bacheloropleiding als binnen de masteropleiding voor een belangrijk deel verzorgd wordt door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied. Wel baart de voortschrijdende vergrijzing de commissie zorgen. Ook studenten en staf klagen over te weinig nieuwe jonge docenten. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F13: Kwantiteit personeel Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.

Bachelor/Master: Op de peildatum van 1 december 2003 was er 8,53 fte beschikbaar voor het verzorgen van onderwijs in het kader van de bachelor- en masteropleiding. De staf-studentratio (het aantal studenten per fte) lag in de periode 2000-2003 tussen de 1:22 en 1:24. Voor hoogleraren, UHD’s en UD’s geldt dat, volgens facultair beleid, van de totaal beschikbare formatie 66% is gereserveerd voor onderwijs en 30% voor onderzoek. Er is daarnaast 4% gereserveerd voor bestuurlijke taken. Sinds 1998 beschikt de opleiding over een professionele studiecoördinator (0,6 fte). Het secretariaat van de opleiding is ingevuld met 1,0 fte. De stagecoördinatie en arbeidsmarktoriëntatie zijn ondergebracht bij het facultaire Loopbaancentrum. 68


Oordeel: De commissie is van oordeel dat er voldoende personeel wordt ingezet om de programma’s van de bachelor- en masteropleiding op een adequate manier te verzorgen. Zij heeft vernomen dat de toegezegde hoogleraar Taalbeheersing in 2005 is aangesteld. Wel is de commissie van mening dat de stafleden in feite over te weinig onderzoekstijd beschikken. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F14: Kwaliteit personeel Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma.

Bachelor/Master: De opleidingen geven in de zelfstudie aan dat de wetenschappelijke en didactische kwaliteiten van de docenten goed zijn. De opleidingen maken waar nodig aanspraak op het facultaire scholingsbudget, bijvoorbeeld voor cursussen Blackboard, Powerpoint, Academisch Engels. Uit de evaluaties die de commissie heeft ingezien en uit de gesprekken met studenten blijkt dat het oordeel over de docenten in het algemeen positief is, met name het oordeel over de didactische kwaliteiten. De commissie acht het onaanvaardbaar dat er in de verschillende secties niet regelmatig functioneringsgesprekken worden gehouden. Oordeel: De didactische kwaliteit van de docentuur is volgens de commissie goed. Er is voldoende kundigheid op de respectievelijke inhoudelijke deelgebieden om de doelstellingen en eindkwalificaties van zowel bachelor- als masteropleiding te realiseren. De commissie beveelt de opleidingen met klem aan om in ieder geval een keer per jaar functioneringsgesprekken (R&Ogesprekken) met de stafleden te organiseren. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Inzet van personeel: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel voor het onderwerp Inzet van personeel voor zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding luidt: voldoende.

1.2.4. Voorzieningen Zie voor de facetten die onder dit onderwerp aan de orde komen ook het facultaire rapport. F15: Materiële voorzieningen De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.

Bachelor/Master: De voorzieningen ten behoeve van het onderwijs zijn over het algemeen voldoende. Studenten geven wel aan niet tevreden te zijn over de kwantiteit van de voorzieningen op het gebied van ICT. Docenten geven aan dat ze veel tijd kwijt zijn aan het bedrijfsklaar maken van de appaQANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

69

ratuur in de onderwijsruimten. Binnen het programma van de bacheloropleiding wordt voor twaalf onderdelen gebruikgemaakt van Blackboardmodules. Van de studenten heeft de commissie vernomen dat volgens hen de vakgroepsbibliotheek te weinig geopend is. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F16: Studiebegeleiding De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.

Bachelor/Master: Om studenten zo goed mogelijk te kunnen begeleiden, wordt door de opleiding in het eerste jaar gewerkt met een mentoraat. De commissie heeft over het algemeen positieve geluiden gehoord over het mentoraat. Uit de programmaevaluaties blijkt ook dat het mentoraat door studenten positief beoordeeld wordt. Ook de overige vormen van begeleiding, zoals de activiteiten van de studiecoördinator, worden door de studenten gewaardeerd. Door de goede en rechtstreekse contacten tussen de docenten en de studenten is het mogelijk de studievoortgang goed te volgen en eventuele vertragingen in een vroeg stadium op te sporen. De commissie heeft vernomen dat docenten altijd bereid zijn om studenten te helpen bij het beantwoorden van hun vragen en het oplossen van problemen. De studenten zijn minder tevreden over de ondersteuning vanuit het secretariaat. Het programma van de masteropleiding was op het moment dat de commissie de faculteit bezocht in grote lijnen reeds bekend, maar de voorlichting over de master is, in vergelijking met de andere opleidingen die de commissie beoordeeld heeft, laat op gang gekomen. Uit de gesprekken die de commissie voerde bleek dat de doctoraalstudenten tevreden zijn over de voorlichting en de begeleiding van de scriptie die deels op individuele basis (via gesprekken) en deels in groepsverband (via een facultaire workshop) plaatsvindt. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de begeleiding, voorlichting en advisering in de bacheloropleiding en in de masteropleiding de begeleiding en advisering adequaat en voldoende zijn. De voorlichting over de masteropleiding is echter volgens de commissie gebrekkig, omdat de informatievoorziening pas in een laat stadium ter hand is genomen. De commissie heeft van de studenten en docenten gehoord dat het secretariaat van het onderwijsinstituut niet goed functioneert en met name te weinig open is en ook dan niet zelden slecht bereikbaar is. Daartegenover zijn de docenten door de kleinschaligheid van de opleiding goed benaderbaar. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Voorzieningen: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Voorzieningen zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende.

70


1.2.5. Interne kwaliteitszorg Op het gebied van de interne kwaliteitszorg zijn veel regelingen en procedures op facultair niveau vastgelegd. Zie daarom voor de facetten die onder dit onderwerp aan de orde komen ook het facultaire rapport. F17: Evaluatie resultaten De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.

Bachelor/Master: De drieslag in het kwaliteitszorgsysteem van de Letterenfaculteit (onderwijsevaluaties, resultaat- en ontwikkelingsgesprekken en meerjarenbeleidsgesprekken) staat in het facultaire deel beschreven. De commissie heeft geconstateerd dat er onder leiding van de studenten docentleden van de Opleidingscommissie cursusevaluaties worden uitgevoerd. In alle gevallen wordt min of meer dezelfde vragenlijst gebruikt. Wanneer er meer dan vijftien studenten aan een cursus deelnemen, vullen de studenten de vragenlijst in en worden de resultaten verwerkt door het ICLON. Wanneer er minder dan vijftien studenten aan een cursus deelnemen, wordt er onder leiding van de Opleidingscommissie aan het einde van de cursus een evaluatiegesprek gevoerd. Binnen de faculteit wordt de evaluatie voor minder dan vijftien studenten ‘kwalitatief ’ genoemd, omdat er geen statistische conclusies te trekken zijn uit de antwoorden. De commissie heeft de vakevaluaties van de eerste twee bachelorjaren kunnen bestuderen. Er waren tijdens het bezoek van de commissie nog geen programmaevaluaties voor het derde jaar beschikbaar (omdat dat toen voor het eerst werd verzorgd). Er hadden op dat moment ook nog geen Resultaat- en Ontwikkelingsgesprekken plaatsgevonden. Elk jaar worden er meerjarenbeleidsgesprekken gevoerd tussen het onderwijsinstituut waarvan de opleiding deel uitmaakt en het faculteitsbestuur. De gesprekken resulteren in een convenant waarin de bestuurlijke afspraken voor het komend jaar worden vastgelegd in de vorm van toetsbare streefdoelen. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de opleidingen op een systematische manier periodiek geëvalueerd worden. De evaluatieverslagen en -rapporten die zij heeft ingezien zijn goed uitgewerkt. De evaluatie vindt nog niet plaats aan de hand van toetsbare streefdoelen. De faculteit is voornemens die in de nabije toekomst in te voeren. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F18: Maatregelen tot verbetering De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan realisatie van de streefdoelen.

Bachelor/Master: De uitkomsten van de evaluaties worden besproken in de Opleidingscommissie, met duidelijke en actieve participatie van de studentvertegenwoordigers. De uitkomsten worden ook ter kennis gebracht aan de voorzitter van de opleiding. De evaluatierapporten worden verstuurd naar de leerstoelhouder onder wie het geëvalueerde onderwijs valt, naar het onderwijsinstiQANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

71

tuutsbestuur en naar het faculteitsbestuur. Deze drie partijen gaan – elk op basis van hun eigen verantwoordelijkheden in het onderwijsproces – na of de evaluatierapporten aanleiding geven tot het nemen van maatregelen. Het beleid van de leerstoelhouders in dezen wordt gecontroleerd door de decaan in de Resultaat- en Ontwikkelingsgesprekken die hij met de hoogleraren voert. Het beleid van het onderwijsinstituutsbestuur is onderwerp van gesprek in de jaarlijkse meerjarenbeleidsgesprekken met het faculteitsbestuur. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F19: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken.

Bachelor/Master: De opleidingen betrekken medewerkers en studenten via de Opleidingscommissie en door middel van evaluaties bij de interne kwaliteitszorg. De Opleidingscommissie houdt zich vooral bezig met het onderwijsprogramma (uitvoering, opbouw, evaluatie, et cetera). Voor de studentleden wordt een verkiezing gehouden onder de studenten. De opleiding heeft structureel contact met alumni door middel van alumnidagen en de Bertvan-Selmlezing en via de in 2003 opgerichte alumnivereniging van Leidse Neerlandici Siegenbeek. Het beroepenveld is nauwelijks betrokken bij de kwaliteitscyclus. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de studenten en docenten in voldoende mate betrokken worden bij de interne kwaliteitszorg, dit in tegenstelling tot alumni en het beroepenveld. De commissie adviseert de opleidingen deze twee groepen van belanghebbenden nauwer te betrekken bij het proces van kwaliteitszorg. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Interne kwaliteitszorg: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Interne kwaliteitszorg zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende. 1.2.6. Resultaten F20: Gerealiseerd niveau De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen.

Zie voor dit facet ook het facultaire rapport.

72


Bachelor/Master: Over de gerealiseerde eindkwalificaties van de bachelor- en de masteropleiding zijn, bij gebrek aan afgestudeerden, nog geen uitspraken te doen. Uit alumni- en arbeidsmarktonderzoek uit de afgelopen jaren blijkt dat de tevredenheid over de eindkwalificaties van de doctoraalstudenten zowel bij de afgestudeerden zelf als bij het afnemend veld ruim voldoende is. Op het moment dat de commissie de faculteit bezocht waren er nog geen bachelor- of masterscripties beschikbaar. De commissie heeft daarom een aantal scripties van studenten van de ongedeelde opleiding gelezen. Zij heeft een selectie gemaakt die recht doet aan de verschillende afstudeerrichtingen en aan de variatie in de beoordeling. Oordeel: De commissie is van mening dat de kwaliteit van de gelezen scripties in het algemeen goed en de becijfering in orde is. Zij heeft er vertrouwen in dat het niveau van de scripties van de ongedeelde opleiding in de bachelor- en masteropleiding gehandhaafd zal blijven. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F21: Onderwijsrendement Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.

Zie voor dit facet ook het facultaire rapport. Bachelor/Master: Facultaire regelingen en afspraken over streefcijfers, het bindend studieadvies, de nieuwe regel dat een propedeuse in twee jaar behaald moet zijn en het opsporen van vertraagde doctoraalstudenten staan in het facultaire deel beschreven. Er zijn nog geen rendementcijfers voor de bachelor- en de masteropleiding beschikbaar. De bacheloropleiding streeft naar een postpropedeutisch rendement van 70% na drie jaar, 80% na vier jaar en 90% na vijf jaar. Voor de masteropleiding geldt dat 85% van de studenten die instroomt na één jaar de opleiding afgerond zou moeten hebben en 95% na twee jaar. De opleidingen beschouwen de ambitieuze streefcijfers als een stimulans. Oordeel: De commissie vindt de streefcijfers voor de rendementen (te?) optimistisch, gezien de rendementen van de doctoraalopleiding. Zij stelt wel vast dat de opleiding in de sfeer van voorlichting, inrichting van het onderwijs en begeleiding veel doet om geschikte en gemotiveerde studenten in staat te stellen om binnen een redelijke periode de bacheloropleiding af te ronden (zie ook het facultaire deel). Uit de gesprekken heeft de commissie de conclusie getrokken dat de studenten en de alumni weinig haast hebben of hadden om af te studeren. De eerste bachelorstudenten bijvoorbeeld kozen er bewust voor om niet binnen drie jaar de opleiding af te ronden en lieten zich niet afschrikken door het feit dat zij daardoor niet onmiddellijk door kunnen stromen naar de masteropleiding. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

73

Oordeel over het onderwerp Resultaten: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Resultaten voor zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding luidt: voldoende.

74


Samenvatting van de oordelen van de commissie Bacheloropleiding Nederlandse taal en cultuur: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding

Oordeel Voldoende

2. Programma

Voldoende

3. Inzet van personeel

Voldoende

4. Voorzieningen

Voldoende

5. Interne kwaliteitszorg

Voldoende

6. Resultaten

Voldoende

Facet 1. Domeinspecifieke eisen 2. Niveau 3. Oriëntatie 4. Eisen WO 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 12. Eisen WO 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materiële voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 20. Gerealiseerd niveau 21. Onderwijsrendement


Oordeel Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende

75

Masteropleiding Nederlandse taal en cultuur: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding

Oordeel Voldoende

2. Programma

Voldoende


Voldoende

4. Voorzieningen

Voldoende


Voldoende

6. Resultaten

Voldoende


Oordeel Goed Goed Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende

Eindoordeel Op grond van bovenstaande tabel en de inhoudelijke onderbouwing daarvan waaruit blijkt dat de opleidingen op alle zes de onderwerpen een voldoende scoren, is de conclusie dat het eindoordeel over de beide opleidingen voldoende is. Ze voldoen op alle facetten aan de basiskwaliteit.

76


2.

Opleidingsrapport bachelor- en masteropleiding Duitse taal en cultuur

Administratieve gegevens: Bacheloropleiding Duitse taal en cultuur Naam opleiding: CROHO-nummer Niveau: Oriëntatie: Studielast in ECTS: Graad: Variant(en): Locatie(s): Einddatum accreditatie:

Duitse taal en cultuur 56805 Bachelor WO 180 BA Voltijd Leiden 31 december 2007

Masteropleiding Duitse taal en cultuur Naam opleiding: CROHO-nummer Niveau: Oriëntatie: Studielast in ECTS: Graad: Variant(en): Locatie(s): Einddatum accreditatie: 2.0.

Duitse taal en cultuur 66805 Master WO 60 MA Voltijd Leiden 31 december 2007




Zie voor dit onderwerp ook het facultaire rapport. De bacheloropleiding en de masteropleiding Duitse taal en cultuur zijn beide voortgekomen uit de ongedeelde opleiding Duitse taal en cultuur (einddatum afbouw: 1 september 2010), die op haar beurt een voortzetting was van de ongedeelde opleiding Duitse taal- en letterkunde (einddatum afbouw: 1 september 2007). De instroom in de ongedeelde opleiding is afgesloten op 1 september 2002. Op 1 december 2003 stonden er nog 29 doctoraalstudenten ingeschreven. De overgang van de ongedeelde opleiding naar de bachelor- en masteropleiding heeft geleidelijk plaatsgevonden. Vanaf 1 september 2005 worden er geen onderdelen uit het oude QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

77

doctoraalprogramma meer verzorgd. Voor vertraagde studenten is in de Onderwijs- en Examenregeling (de OER) een overgangsregeling opgenomen. De bacheloropleiding Duitse taal en cultuur is 1 september 2002 gestart. De masteropleiding Duitse taal en cultuur start op 1 september 2005. De commissie is van oordeel dat de overgang van de doctoraal- naar de bachelor-masterstructuur zonder noemenswaardige problemen verlopen is. Zij heeft tijdens de gesprekken geen klachten van studenten ontvangen over de overgang. 2.2.



De faculteit kent een bachelor-masterformat waarin iedere opleiding haar onderwijsdoelstellingen nader heeft uitgewerkt. Dit format is beschreven in het facultaire rapport. De opleidingen hebben, naast de opleidingspecifieke eindtermen, ook eindtermen voor algemene (academische) vaardigheden die bijvoorbeeld betrekking hebben op ICT-gebruik en schriftelijke presentaties. Deze algemene vaardigheden zijn door de faculteit vastgesteld en staan beschreven in het facultaire deel. De algemene doelstelling en de eindtermen van de bachelor- en masteropleiding zijn in de OER als volgt geformuleerd: Bachelor De bacheloropleiding Duitse taal en cultuur is gericht op het kunnen begrijpen en analyseren van culturele processen in het Duitse taalgebied vanuit een vergelijkend Nederlands-Duitse optiek, voorzover deze in taal worden gerepresenteerd. Daarbij is de afgestudeerde in staat om bestaande onderzoeksresultaten uit de verschillende disciplines te analyseren en hergroeperen, waarbij gebruikgemaakt wordt van verworven elementaire inzichten in de verschillende methodes. Bachelors Duitse taal en cultuur zijn in staat om: 1. zelfstandig niet-complexe onderzoeksvragen te formuleren; 2. de verworven kennis en opgedane inzichten voor een algemeen en/of wetenschappelijk publiek in het Duits weer te geven; 3. met de voorbereiding, ontvangen in de bachelor, toegang te krijgen tot een verdere studieloopbaan, in het bijzonder in de masteropleiding(en) Duitse taal en cultuur. Bachelors Duitse taal en cultuur beschikken over: 4. een globaal inzicht in de historische ontwikkelingen van de Duitse taal- en wetenschapsgebieden, uitgaande van de actuele verschijnselen in,die gebieden; 5. kennis van en inzicht in een beperkt, maar representatief corpus van primaire, respectievelijk secundaire teksten uit elk van de participerende disciplines; 78


6. globale kennis van en inzicht in relevante theorieën uit de participerende disciplines; 7. kennis van en inzicht in maatschappelijke en culturele processen binnen het Duitse taalgebied waarin bovengenoemde teksten en theorieën een rol spelen; 8. de vaardigheden om met behulp van theoretische inzichten de subdisciplines aan elkaar te relateren ten behoeve van een bescheiden en gerichte vraagstelling (cultuurwetenschap). Dit betekent voor de literatuurwetenschap dat bachelors Duitse taal en cultuur: 9. in staat zijn om op een elementair wetenschappelijk niveau een geschreven tekst op een literatuurwetenschappelijke manier te analyseren en hiervan op een wetenschappelijke of populair-wetenschappelijke manier verslag te doen; 10. de zeggingskracht van een literaire tekst in aanzet kunnen bepalen in een netwerk van gelijken andersoortige teksten en hiervan verslag kunnen doen; 11. kennis hebben van en inzicht hebben in een beperkt, maar representatief corpus van primaire teksten, beginnend bij de 21ste eeuw en teruggaand tot de 8ste eeuw. Dit betekent voor de linguïstiek dat bachelors Duitse taal en cultuur: 12. in staat zijn om op een elementair wetenschappelijk niveau gesproken of geschreven taaluitingen op een taalwetenschappelijke manier te analyseren en hiervan op een wetenschappelijke of populair-wetenschappelijke manier verslag te doen; 13. het (cultuur)specifieke karakter van een taaluiting in aanzet kunnen bepalen in een netwerk van gelijken andersoortige taaluitingen en hiervan verslag kunnen doen; 14. globale kennis van en inzicht in verschillende taaluitingen, respectievelijk tekstsoorten hebben. Dit betekent voor de cultuurkunde/Duitslandstudies dat bachelors Duitse taal en cultuur: 15. beschikken over een elementaire Nederlands-Duitse interculturele competentie; 16. beschikken over een in aanzet gedifferentieerde kennis van en inzicht in culturele verschillen tussen Nederland en de Duitstalige gebieden; 17. in communicatieve situaties op verschillende niveaus cultureel adequaat kunnen handelen. De eindtermen voor taalvaardigheid zijn ook gespecificeerd in termen van het Europees Referentiekader (het Common European Framework of Reference) van de Raad van Europa: Luisteren Lezen Gesproken interactie Gesproken productie Schrijven

instroom B1 B2 A2 A3 A2

propedeuse B2 C2 B2 B2 B2

bachelor C1 C2 C1 C1 C1

Masteropleiding: Het doel van de masteropleiding Duitse taal en cultuur is de verwerving van wetenschappelijk kennis, inzicht, vaardigheden en gebruik van wetenschappelijke methoden op het gebied van de Duitse taal en cultuur.


79

Masters Duitse taal en cultuur beschikken over: 1. gedifferentieerde kennis van en inzicht in fenomenen in de Duitse taal, letterkunde en cultuur vanaf de Middeleeuwen tot aan de nieuwste tijd; 2. kennis van en inzicht in een representatief corpus van primaire, respectievelijk secundaire teksten uit elk van de participerende disciplines; 3. gedifferentieerde kennis van en inzicht in relevante theorieën uit de participerende disciplines; 4. gedifferentieerde kennis van en inzicht in maatschappelijke en culturele processen binnen het Duitse taalgebied waarin bovengenoemde teksten en theorieën een rol spelen; 5. een gevorderde Nederlands-Duitse interculturele competentie; 6. de vaardigheden om met behulp van theoretische inzichten een specialistische wetenschappelijke vraagstelling te formuleren en van de uitwerking op wetenschappelijk niveau in adequaat Duits verslag te doen; 7. de vakinhoudelijke startcompetentie voor het leraarschap en voor een promotietraject; 8. een beheersing van het Duits in presentaties (mondeling en schriftelijk) en publicaties op C2 niveau, uitgaande van een startniveau C1. Dit betekent voor de Taalwetenschap dat masters Duitse taal en cultuur: 9. beschikken over een gedegen kennis van en inzicht in relevante theoretische taalkundige benaderingen; 10. in staat zijn het (cultuur)specifieke karakter van een taaluiting te bepalen in een netwerk van gelijken andersoortige teksten; 11. in staat zijn gesproken en geschreven taaluitingen op een taalwetenschappelijke manier te analyseren en hiervan zelfstandig op een wetenschappelijke manier verslag te doen. Dit betekent voor de Literatuur- en Cultuurwetenschap dat masters Duitse taal en cultuur: 12. kennis hebben van en inzicht in een representatief corpus van primaire teksten van de 8ste tot de 21ste eeuw; 13. beschikken over kennis van en inzicht in brede culturele processen; 14. beschikken over een gedegen kennis van en inzicht in relevante theoretische cultuur-, media- en literatuurwetenschappelijke benaderingen; 15. in staat zijn een geschreven tekst op een literatuurwetenschappelijke manier te analyseren en hiervan op een wetenschappelijke manier verslag te doen; 16. in staat zijn literaire processen in hun historische ontwikkeling als literair-cultureel proces te analyseren en hiervan op een wetenschappelijke manier verslag te doen; 17. in staat zijn het mediumspecifieke karakter van een fenomeen te bepalen en hiervan op een wetenschappelijke manier verslag te doen; 18. in staat zijn de status/zeggingskracht van een medium te bepalen in een netwerk van gelijken andersoortige media en hiervan op een wetenschappelijke manier verslag kunnen doen. Volgens de zelfstudie sluit de opleiding zich aan bij de germanistiek in Duitsland en heeft men niet voor een op de Angelsaksische germanistiek georiënteerd profiel gekozen. De opleiding heeft de cultuurkunde een aantrekkelijke centrale plaats gegeven in het programma. De eindtermen van de masteropleiding zijn in het kader van het Sectorplan door de opleidingen van de Universiteit Leiden, de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit en de 80


Universiteit Utrecht gezamenlijk opgesteld. Deze universiteiten bieden, complementair aan elkaar, onderwijs aan in de deelgebieden waarin zij gespecialiseerd zijn. Oordeel: De commissie heeft de doelstellingen en eindtermen van de bachelor- en de masteropleiding bestudeerd en vastgesteld dat de eindkwalificaties van zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding in overeenstemming zijn met de vigerende opvattingen over het vak Duitse taal en cultuur. De commissie is van oordeel dat de opleidingen zowel gedegen als modern zijn. Zij heeft met tevredenheid vastgesteld dat de cultuurkunde in de eindtermen een vooraanstaande plaats inneemt. De commissie vindt de eindtermen van beide opleidingen reëel en voldoende specifiek. De doelstellingen en eindtermen van zowel de bachelor- als de masteropleiding komen voldoende overeen met de (inter)nationale state of the art in de wetenschapsbeoefening en de actuele (inter)nationale ontwikkelingen daarbinnen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F2: Niveau: bachelor en master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor of een master.

De Universiteit Leiden gebruikt een instellingsbreed systeem van niveau-indeling. De Leidse opleidingen kennen zes niveaus (100 tot 600), waarbij 100 staat voor het propedeuseniveau en 600 voor het niveau van de masterscriptie. Het facultaire rapport bevat meer informatie over dit systeem. Bachelor: De eindtermen van de bacheloropleiding sluiten goed aan op de beschrijving van het niveau van een bacheloropleiding zoals dat is vastgelegd in de Dublin-descriptoren. Dat kan op de volgende manier worden geïllustreerd: Kennis en inzicht: het ambitieniveau van de opleiding, zoals neergelegd in de eindtermen, beantwoordt ruimschoots aan de omschrijving. De eindtermen, met name 5, 6, 7, 11, 14 en 16, voldoen dan ook aan deze descriptor. Toepassen van kennis en inzicht: he eindtermen, in het bijzonder eindtermen 7, 8 en 12, zijn gericht op het analyseren van maatschappelijke en culturele processen binnen het Duitse taalgebied. Oordeelsvorming: he vereisten van deze descriptor zijn voldoende neergelegd in de geformuleerde eindtermen, in het bijzonder eindterm 10. De afgestudeerde is in staat de zeggingskracht van een literaire tekst te bepalen en is in staat theoretische inzichten aan elkaar te relateren. Communicatie: met de name de eindtermen 2, 13 en 17, accentueren de rol van het overbrengen van informatie, ideeën en oplossingen aan een publiek van (niet)specialisten. De eindtermen wat betreft taalvaardigheid zijn gericht op C1, met uitzondering van het aspect ‘lezen’ dat gericht is op C2. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

81

Leervaardigheden: de eindtermen van de opleiding, in het bijzonder de algemene doelstellingen, zijn in voldoende mate gericht op de leervaardigheden die noodzakelijk zijn voor een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt, te weten een masteropleiding. Master: De eindtermen van de masteropleiding sluiten goed aan op de beschrijving van het niveau van een masteropleiding zoals dat is vastgelegd in de Dublin-descriptoren. Dat kan op de volgende manier worden geïllustreerd: Kennis en inzicht: het ambitieniveau van de opleiding, zoals neergelegd in de eindtermen, beantwoordt aan de omschrijving. Kennis en inzicht worden geschraagd op het fundament van de bacheloropleiding en bieden een basis om een originele bijdrage te leveren aan onderzoek. De eindtermen, met name 1 t/m 4, 9, 12, 13 en 14, voldoen dan ook aan deze descriptor. Toepassen van kennis en inzicht: de eindtermen, in het bijzonder eindterm 6, 7, 11 en 15, zijn in voldoende mate gericht op het toepassen van verworven kennis van en inzicht in complexe vraagstukken, het formuleren van een probleemstelling en het uivoeren van onderzoek. Oordeelsvorming: het vormen van een eigen mening omtrent een taaluiting, geschreven tekst of een literair proces is voldoende vastgelegd in de eindtermen, met name de eindtermen 11 en 15 t/m 17. Communicatie: de eindtermen van de opleiding zijn gericht op het op wetenschappelijk niveau en in adequaat Duits verslag doen van de uitwerking van een vraagstelling. Daarbij is een beheersing van het Duits vastgelegd op C2 niveau voor mondelinge en schriftelijke presentaties en publicaties. Leervaardigheden: volgens de eindtermen heeft de afgestudeerde een eindniveau bereikt waarbij er sprake is van een vakinhoudelijke startcompetentie voor een promotietraject. Een afgestudeerde is dus in staat om een vervolgopleiding met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter te volgen. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de eindtermen van zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding goed aansluiten op de Dublin-descriptoren. De commissie heeft vastgesteld dat de masteropleiding voortbouwt op de bacheloropleiding en dat het gevorderde karakter van de masteropleiding duidelijk tot uitdrukking komt in de eindtermen. De student breidt zijn kennis die in de bacheloropleiding is opgedaan uit en verdiept de in de bacheloropleiding verworven competenties. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.

82


F3: Oriëntatie WO: De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een bachelor en een master: • De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. • Een wo-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot ten minste één verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt. • Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multien interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is.

Bachelor: De commissie heeft vastgesteld dat er in de facultaire eindtermen veel aandacht wordt besteed aan onderzoeksvaardigheden. Daarnaast gaan de opleidingsspecifieke eindtermen in op het begrip van structuren en grote lijnen en het plaatsen van kennis in een wetenschappelijk en cultuurhistorisch kader. Kennis van en inzicht in de wetenschapstheorie wordt niet expliciet genoemd in de eindtermen. Studenten die de bacheloropleiding Duitse taal en cultuur hebben afgerond, kunnen hun studie voortzetten met een masteropleiding binnen de Universiteit Leiden. Het bachelordiploma geeft in elk geval toegang tot de Leidse masteropleiding Duitse taal en cultuur. De opleiding verwacht dat studenten ook buiten de eigen universiteit een masteropleiding kunnen volgen. De opleiding heeft nog geen ervaringen met het beroepenveld waarin afgestudeerden terechtkomen, maar gaat ervan uit dat zij in aanmerking komen voor dezelfde functies die de doctoraalalumni tot nu toe vervullen, zij het op een lager niveau. De bachelorstudenten met wie de commissie heeft gesproken, waren voornemens om na het afronden van hun opleiding door te gaan met de doorstroommaster. Master: In de eindtermen is vastgelegd dat de afgestudeerde de kwalificaties heeft om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te doen. De afgestudeerde is in staat diverse aspecten van de Duitse taal en cultuur op wetenschappelijke wijze te analyseren en hiervan zelfstandig verslag te doen. Over de aansluiting van de eindtermen van de masteropleiding op de eisen van de beroepspraktijk kunnen nog geen definitieve uitspraken worden gedaan. De opleiding heeft nog geen inzicht in de mate waarin de eindkwalificaties van de masterstudent overeenkomen met de eisen van het beroepenveld. De opleiding verwacht dat de perspectieven van de afgestudeerden vergelijkbaar zullen zijn met die van de huidige doctorandi, die in het algemeen goede vooruitzichten hebben. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding het wetenschappelijk karakter meer dan voldoende tot uitdrukking brengen. De commissie mist echter kennis van algemene wetenschapstheoretische en methodologische principes als eindkwalificatie. De bacheloropleiding geeft directe toegang tot ten minste één masteropleiding. De oriëntatie op het toekomstige beroepenveld is niet expliciet zichtbaar, maar zit verweven in de geformuleerde doelstellingen en eindtermen.


83

In de eindtermen van de masteropleiding wordt volgens de commissie ruimschoots aandacht besteed aan het zelfstandig verrichten van wetenschappelijk onderzoek. De commissie verwacht geen problemen ten aanzien van de aansluiting van de eindtermen van de masteropleiding op de startcompetenties op de arbeidsmarkt. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding zowel de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende. 2.2.2. Programma Het programma van de masteropleiding was ten tijde van de visitatie nog niet geheel uitgewerkt, vandaar dat op verschillende punten niet meer dan de waardering voldoende kon worden gegeven. F4: Eisen WO Het programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een HBO- of een WO-opleiding: • Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. • Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. • Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. • Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen.

Zie voor de facetten die onder dit onderwerp aan de orde komen ook het facultaire rapport. Bachelor: Zoals in het facultaire deel beschreven staat, heeft het faculteitbestuur beleid ontwikkeld om de integratie van onderzoek en onderwijs binnen de faculteit verder te versterken. Met name in het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding worden de studenten in toenemende mate in aanraking gebracht met de praktijk van wetenschappelijk onderzoek, onder meer via het onderzoek van de docenten. Zij integreren hun onderzoek in het onderwijs dat zij geven, waardoor de interactie tussen onderwijs en onderzoek gewaarborgd is en het programma in voldoende mate aansluit bij actuele (wetenschappelijke) ontwikkelingen. In de bacheloropleiding worden de elementaire onderzoeksvaardigheden vanaf het begin van de opleiding via een aparte leerlijn opgebouwd. Van die leerlijn maken onder meer de onderdelen Analyse actuele cultuur en Inleiding germanistische wetenschapsgebieden in het eerste jaar en Duitsland live in het tweede jaar deel uit. Deze leerlijn mondt uit in het bachelorwerkstuk, waarvoor 12 studiepunten zijn gereserveerd. Studenten hebben de mogelijkheid om zich in de bijvakruimte, door het volgen van vakoverschrijdende colleges, te oriënteren op een specifieke beroepspraktijk, bijvoorbeeld via één van de PraktijkStudies, het vak Didactiek of een stage. 84


Master: De masteropleiding was nog niet gestart op het moment dat de commissie de faculteit bezocht. Volgens de opleiding zijn alle onderdelen van het programma onderzoeksgericht, waardoor de interactie tussen het onderwijs en onderzoek gegarandeerd is. Het onderwijs zal worden verzorgd door gepromoveerde docenten die zich profileren in het onderzoek. De opleiding stelt dat het onderzoek van de docenten ook in het programma van de masteropleiding systematisch aan de orde zal komen. De leerlijn voor onderzoeksvaardigheden die begint in de bacheloropleiding wordt in de masteropleiding voortgezet en wordt afgesloten met een masterscriptie van 20 studiepunten. Relevante beroepen komen in het programma aan bod met de vakoverschrijdende colleges. Oordeel: De commissie is van mening dat de programma’s van de bachelor- en de masteropleiding goed aansluiten bij de voor dit facet geldende criteria. De opleiding is naar het oordeel van de commissie zowel gedegen als modern van inhoud. De commissie is zeer te spreken over de uitdagende wijze waarop studenten, zowel in de bachelor- als de in de masteropleiding, geconfronteerd worden met onderzoek. De commissie mist echter structurele aandacht voor de wetenschapsfilosofie. Wel sluiten de programma’s van de bachelor- en de masteropleiding goed aan bij ontwikkelingen in de respectievelijke wetenschappelijke disciplines, waarborgen zij de ontwikkeling van onderzoekvaardigheden en hebben zij aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.

F5: Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken.

Bachelor: Het programma van de bacheloropleiding is opgebouwd volgens een leerlijnenmodel. In de zelfstudie heeft de opleiding aangegeven hoe de onderdelen van het programma zijn verdeeld over de verschillende (sub)disciplines en hoe de eindkwalificaties voor de (sub)disciplines (inclusief de eindkwalificaties voor taalvaardigheid en algemene academische vaardigheden) vertaald zijn naar het programma. Taalverwerving is vrijwel geheel geïntegreerd in het programma. In overeenstemming met de eindtermen vertoont het programma een breed cultureel karakter. De opleiding heeft ervoor gekozen de grenzen tussen de vakgebieden open te houden. De keuzevrijheid in de bijvakken is vrij groot. Er is geen verplichte stage of buitenlandverblijf in het programma opgenomen, maar de mogelijkheid is er wel. Studeren in het buitenland wordt in het programma expliciet gestimuleerd. De commissie heeft geconstateerd dat er voor de afzonderlijke onderdelen van het programma nog geen leerdoelen zijn geformuleerd. In de uniforme vakbeschrijvingen die met ingang van 1 september 2005 worden ingevoerd zullen de leerdoelen volgens de in het programma aanwezige leerlijnen worden geëxpliciteerd. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

85

Het bestuur van de faculteit heeft in het facultair kader voor de bacheloropleidingen vastgelegd dat studenten tijdens hun opleiding zich ook buiten hun vakgebied moeten oriënteren. Om dit te bereiken heeft het bestuur een bijvakruimte van 40 studiepunten, verdeeld over twee bijvakken van elk 20 studiepunten, ingevoerd in de bacheloropleidingen. De soorten bijvakken die studenten kunnen volgen zijn beschreven in het facultaire deel van dit rapport. De studenten met wie de commissie gesproken heeft zijn erg enthousiast over het bijvaksysteem. Het geeft hun de mogelijkheid de oorspronkelijke monodisciplinaire opleiding naar eigen interesse te verbreden. Volgens de faculteit is de regeling voor de stages helder en is er een duidelijk begeleidingsplan. De studenten die de commissie heeft gesproken meldden echter dat het regelen van een stage in de keuzeruimte te ingewikkeld is. Master: In de zelfstudie beschrijft de opleiding hoe de eindtermen zijn vertaald naar het programma. Die vertaling is gebaseerd op de principes die ook voor de bacheloropleiding zijn gehanteerd. Ook voor de masteropleiding geldt dat de leerdoelen van de programmaonderdelen nog verder uitgewerkt moeten worden. Door het Sectorplan (zie ook onder F6) kunnen ook in de masteropleiding in principe alle doelstellingen behaald worden. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de programma’s van de bachelor- en de masteropleiding een adequate vertaling vormen van de geformuleerde eindtermen, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De commissie heeft in het programma geen belangrijke lacunes aangetroffen. Binnen het programma van de bacheloropleiding wordt enige mogelijkheid tot verdieping geboden. De commissie betreurt het, mede gezien het feit dat het bachelorexamen een eindstation kan zijn, dat de stage geen structureel onderdeel van het programma is. Wel is de commissie tevreden over de mate waarin studenten worden gestimuleerd tot een studieverblijf in het buitenland, eventueel gekoppeld aan een stage. De opleiding zou graag een buitenlands studieverblijf verplicht stellen, maar zegt daartoe niet de mogelijkheid te hebben. De commissie betreurt dit. Ook heeft zij van de opleiding vernomen, dat de fondsenwerving door het Bureau Buitenland wel wat actiever zou mogen zijn. Inmiddels heeft de commissie vernomen dat de opleiding vanaf 2006-2007 een verplicht buitenlandverblijf kent. Verdere uitbouw is mogelijk in de masteropleiding. De programma’s vormen een goede implementatie van de brede doelstellingen en geven een evenwichtige gemeenschappelijke basis in de Duitse taal en cultuur. De commissie ondersteunt de voorgenomen uitwerking van de leerdoelen van de programmaonderdelen van harte. De commissie is verheugd over de samenwerking met andere universiteiten. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.

86


F6: Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma.

Bachelor: Het didactisch concept dat als uitgangspunt dient voor het facultaire onderwijsbeleid en dat in het facultaire rapport beschreven is, is onder meer uitgewerkt in doorlopende leerlijnen van disciplinaire kennis en academische vaardigheden. Die leerlijnen beginnen in het eerste jaar van de bacheloropleiding en lopen door tot aan het einde van het derde jaar. Zij leveren een belangrijke bijdrage aan de samenhang van het programma en zorgen voor de oplopende moeilijkheidsgraad en de verdieping in het programma. Het bachelorprogramma wordt gekenmerkt door een ruime mate van integratie van wetenschappelijk onderwijs en taalverwervingsonderwijs. In het eerste jaar wordt de actuele Duitstalige cultuur centraal gesteld. In het tweede en derde jaar wordt gericht aandacht besteed aan de (historische) ontwikkelingen van die cultuur. In het programma is vanaf het begin van het eerste jaar plaats ingeruimd voor de verschillende deelgebieden (cultuurkunde, linguïstiek en literatuurwetenschap). De keuzeruimte in het programma heeft een omvang van 40 studiepunten. Studenten meldden dat het verband tussen de verschillende vakken niet altijd duidelijk was en dat er soms herhalingen in het programma voorkwamen. Master: Het programma van de masteropleiding was op het moment waarop de commissie de faculteit bezocht nog niet in detail uitgewerkt. Een masterstudent specialiseert zich door een scriptieonderwerp te kiezen en vervolgens een aantal cursussen (minimaal 15 studiepunten) te selecteren die inhoudelijk gerelateerd zijn aan het onderwerp van de scriptie. Op die manier brengt een student samenhang aan in zijn programma. De resterende 25 studiepunten worden uit het totale aanbod binnen de masteropleiding Duitse taal en cultuur gekozen, met dien verstande dat studenten minimaal 10 studiepunten buiten het specialisatietraject moeten behalen. Studenten hebben binnen het programma van de masteropleiding de keuze uit twee specialisaties: Taalwetenschap en Literatuur- en Cultuurwetenschap. In het kader van het Sectorplan volgen studenten ten minste 10 studiepunten aan een andere universiteit. In het rapport van de Regiegroep staat duidelijk omschreven welk deel van het totale aanbod aan mastercursussen de verschillende opleidingen voor hun rekening zullen nemen. Er is daarbij een verdeling gemaakt tussen de twee specialisaties (Taalwetenschap en Literatuur- en Cultuurwetenschap), waarbij de specifieke cursussen genoemd worden per opleiding. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de programma’s van de bacheloropleiding en de masteropleiding in voldoende mate inhoudelijk samenhangend zijn. Deze samenhang wordt in de studiegids ook uitvoerig uiteengezet. Niettemin heeft de commissie wel vastgesteld dat het voor studenten van de bacheloropleiding toch niet altijd duidelijk is hoe de onderdelen van het programma samenhangen, c.q. op elkaar zijn afgestemd. Zij adviseert de bacheloropleiding dan ook een en ander beter te expliciteren, vooral ook in de colleges. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.


87

F7: Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zo veel mogelijk worden weggenomen.

Zoals beschreven in het facultaire rapport, heeft de commissie Optimalisering een aantal aanbevelingen opgesteld die ingaan op studeerbaarheid. Veel van die aanbevelingen zijn inmiddels geïmplementeerd. Zo is er een uniforme facultaire jaarindeling met vastgestelde onderwijs- en toets(voorbereidings)perioden ingevoerd en zijn er maatregelen voor het spreiden van de studielast genomen. Bachelor: Volgens de opleiding komt de geprogrammeerde studielast redelijk overeen met de feitelijke studielast. Dit beeld komt ook naar voren uit de evaluaties en uit de gesprekken die de commissie voerde met studenten. Volgens de studenten bestaat er echter een kloof tussen het tweede en derde jaar van het programma en is het derde jaar een stuk zwaarder dan de eerste twee jaar. De opleiding vermeldt dat een studieverblijf in het buitenland tot de mogelijkheden behoort. De commissie heeft geconstateerd dat er weinig gebruik wordt gemaakt van deze mogelijkheid, al gaan van de studenten van de beoordeelde opleidingen in Leiden de studenten Duits relatief het meest naar het buitenland. De studenten geven aan dat zij zich te weinig gestimuleerd voelen om naar het buitenland te gaan. Zij zeggen dat zij voor extra kosten en voor studievertraging komen te staan, omdat in het buitenland gevolgde vakken vaak niet erkend worden (zie ook F5). De opleiding bestrijdt dit echter. Master: De opleiding gaat ervan uit dat er, door de kleinschaligheid van de opleiding, veel aandacht kan worden besteed aan de individuele begeleiding van studenten, waardoor eventuele studievertragingen snel aan het licht zullen komen. Omdat de precieze invulling van het programma nog niet afgerond was op het moment dat de commissie de faculteit bezocht, kan zij nog geen definitief oordeel vellen over de studeerbaarheid van de opleiding. Zij heeft geen redenen om aan te nemen dat het programma struikelblokken zal kennen of dat er andere factoren zullen zijn die de studeerbaarheid zullen belemmeren. Zij heeft er daarom vertrouwen in dat het programma in voldoende mate studeerbaar zal zijn. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de programma’s van de bacheloropleiding en de masteropleiding, mede door de kleinschaligheid van de opleidingen, in voldoende mate studeerbaar zijn. Zij vindt de programma’s niet te zwaar. De geprogrammeerde studielast komt voldoende overeen met de feitelijke studielast. Ook de studenten ervaren over het algemeen het programma van de bacheloropleiding niet als te zwaar, maar wel vinden zij dat de studielast niet voldoende gelijkmatig over de jaren verdeeld is. De commissie raadt de opleiding aan daar nog eens naar te kijken. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.

88


F8: Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: wo-bachelor: VWO, HBO-propedeuse of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. WO-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie.

Bachelor: Wie in het bezit is van een VWO- of HBO-diploma of een propedeuse- dan wel einddiploma WO kan in het programma van de bacheloropleiding Duitse taal en cultuur instromen. Ook een met goed gevolg afgelegde propedeuse van een HBO-opleiding behaald in of na 1986 geeft toegang tot de opleiding. De commissie vernam zowel uit de zelfstudie als uit de gesprekken met de docenten dat de kwalificaties van studenten met een VWO-diploma op zijn zachtst gezegd aan schommelingen onderhevig zijn. Het niveau is vooral het laatste jaar flink gedaald. De opleiding speelt hierop in door het programma aan te passen wanneer dat noodzakelijk is. Master: Wie de bacheloropleiding Duitse taal en cultuur heeft afgerond, kan instromen in het masterprogramma Duitse taal en cultuur. De toelatingscommissie beoordeelt of (en zo ja, onder welke omstandigheden) studenten kunnen worden toegelaten die een min of meer verwant bachelordiploma op WO- dan wel HBO-niveau hebben behaald. De startkwalificaties van de masteropleiding op vakspecifiek terrein, op het gebied van taalvaardigheid en algemene academische vaardigheden komen overeen met de eindkwalificaties van de bacheloropleiding. De toelatingscommissie beslist ook over de toelating van studenten met deficiënties in hun vooropleiding (voor zover die maximaal 15 studiepunten omvatten). Instroomgegevens: Het aantal eerstejaars studenten dat instroomt in de (bachelor)opleiding vertoont al enkele jaren een dalende trend zien. In 1996 waren er vijfentwintig studenten die met de opleiding begonnen, in 2003 waren dat er nog twaalf. Oordeel: De commissie is van mening dat de programma’s van de bachelor- en de masteropleiding qua vorm en inhoud in voldoende mate aansluiten bij de kwalificaties van de instromende studenten. De commissie is, met de opleiding, bezorgd over de dalende instroom in de bacheloropleiding en de scheve man-vrouwverhouding daarin. De commissie spoort de opleiding aan nog meer aandacht aan voorlichting te geven dan zij al doet. Nog groter is de zorg over het dalende niveau van de VWO-instromers. De commissie is er echter van overtuigd dat de opleiding al het mogelijke doet om dit op te vangen. Er waren op het moment dat de commissie de faculteit bezocht nog geen (bachelor)studenten doorgestroomd naar de masteropleiding, die start op 1 september 2005. Over eventuele aansluitingsproblemen van de bachelor naar de master is daarom nog niets bekend. Volgens de opleiding dreigt een drempelvrije instroom in een gezamenlijke masteropleiding bemoeilijkt te worden door de verschillen in de bachelorprogramma’s. De commissie hoopt van harte dat door voortgaand overleg daar een oplossing voor wordt gevonden. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.


89

F9: Duur De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: wo-bachelor: in de regel 180 studiepunten. WO-master: minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding.

Bachelor/Master: Het programma van de bacheloropleiding Duitse taal en cultuur omvat 180 ECTS en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het programma van de masteropleiding Duitse taal en cultuur omvat 60 ECTS en voldoet daarmee eveneens aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel: Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. 10: Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.

Zoals in het facultaire rapport is beschreven, hanteert de faculteit een didactisch concept dat als uitgangspunt heeft dat studenten via activerend en vernieuwend onderwijs gestimuleerd worden zowel vakkennis als academische vaardigheden te verwerven, waarbij de nadruk ligt op de combinatie van vakspecifieke heuristische en onderzoeksvaardigheden. Bachelor: Uit het overzicht van het programma dat is opgenomen in de zelfstudie blijkt dat de opleiding gebruikmaakt van afwisselende werkvormen. In het eerste jaar bestaat het programma voor een belangrijk deel uit een combinatie van hoor- en werkcolleges, waarin studenten, met behulp van gerichte opdrachten, kennismaken met verschillende kennisgebieden: de onderdelen waarvoor deze werkvorm wordt gehanteerd omvatten 44 studiepunten. In het tweede en derde jaar hebben de werkcolleges de overhand. De studenten krijgen op die manier de gelegenheid om de verworven kennis en inzichten toe te passen en te verdiepen. De opleiding is zelf van mening dat het nog niet goed is gelukt de zelfstudieonderdelen taalvaardigheid effectief genoeg in te zetten. Master: De master is primair gericht op inhoudelijke en methodologische verdieping. Studenten kiezen voor een specialisatie waarin die verdieping tot stand komt. Het grootste deel van het programma (40 studiepunten) is gereserveerd voor werkcolleges, waarin kleinschalig onderwijs wordt gecombineerd met intensieve interactie. Studenten volgen een deel van hun programma (minimaal 10 studiepunten) bij een andere instelling. De resterende 20 studiepunten zijn bestemd voor de masterscriptie. Oordeel: De commissie is van mening dat het didactisch concept voldoende aansluit op de doelstellingen en de eindtermen van de bachelor- en de masteropleiding. De manier waarop het leerproces is ingericht en de keuze van de werkvormen maken het voor studenten mogelijk om de eindkwalificaties daadwerkelijk te verwerven. De onderdelen op het gebied van de taalvaardigheid zijn in principe op een adequate manier geïntegreerd in de inhoudelijke vakken, al is dit 90


de studenten niet altijd even duidelijk. Dit zou hen dan ook wat explicieter uitgelegd kunnen worden. Daarnaast zijn de zelfstudiemogelijkheden op dit gebied zijn nog voor verbetering vatbaar. Het eerste jaar van het programma van de bacheloropleiding kent relatief veel hoorcolleges, maar dat is in de ogen van de commissie geen probleem, omdat deze werkvorm goed aansluit bij de doelstellingen van deze colleges, die vooral gericht zijn op kennisoverdracht, en omdat de hoorcolleges bovendien, gezien het geringe aantal deelnemers, toch vaak het karakter van een werkcollege hebben. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F11: Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.

De faculteit hanteert vaste procedures om de relatie tussen leerdoelen en toetsing te bewaken en te controleren. Zie voor het toetsingbeleid van de faculteit ook het facultair rapport. Bachelor/Master: De manier waarop een onderdeel wordt getoetst hangt samen met de onderwijsvorm die voor het betreffende onderdeel is gekozen. Studenten maken voor veel vakken tussentijdse toetsen of opdrachten, die meetellen voor het eindcijfer. De Examencommissie is verantwoordelijk voor de aansluiting van de toetsvorm op de inhoud en de werkvorm van een onderdeel. Zij is eveneens verantwoordelijk voor het verstrekken van een bindend studieadvies aan eerstejaarsstudenten. De Examencommissie volgt met het oog daarop ook de voortgang van studenten. De commissie heeft geconstateerd dat de Examencommissie bij het aanpakken van knelpunten een soms wat afwachtende houding aanneemt. Voor de toetsing van de onderdelen taalvaardigheid gelden de normen van het Europees referentiekader van de Raad van Europa. De consistentie van de toetsing van de andere onderdelen wordt gewaarborgd door middel van intercollegiale afstemming. De eindscriptie wordt altijd door twee stafleden beoordeeld. Toetsen moeten binnen de daarvoor binnen de faculteit geldende termijn (tien dagen na het laatste tentamen in een tentamenperiode) worden nagekeken. Deze termijn geldt ook voor de beoordeling van werkstukken. Studenten zijn tevreden over de snelheid van de terugkoppeling van de resultaten. Oordeel: De commissie is van mening dat het facultaire beleid en de regelingen voldoende waarborg bieden voor een rechtsvaardig toetsingbeleid. De commissie heeft verschillende toetsen bekeken en vindt deze adequaat. De commissie heeft voldoende vertrouwen in het functioneren van de Examencommissie, al is zij wel van mening dat deze zich meer proactief zou kunnen opstellen. Zij heeft vastgesteld dat de feedback aan studenten op de tentamenresultaten voldoende en tijdig is. Ook de beoordeling van de scripties die zij heeft bestudeerd vindt de commissie adequaat. Die beoordeling kwam in het algemeen overeen met het oordeel dat de commissieleden hadden geveld.


91

Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Oordeel over het onderwerp Programma: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Programma zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende.

2.2.3. Inzet van personeel Zie voor de facetten die onder dit onderwerp aan de orde komen ook het facultaire rapport. F12: Eisen WO De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een WO-opleiding: Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied.

Bachelor/Master: Het onderwijs ten behoeve van de bachelor- en de masteropleiding wordt verzorgd door drie stafleden, een hoogleraar, een UD en een docent. Twee stafleden zijn actieve onderzoekers en maken deel uit van de Leidse onderzoekinstituten Pallas (voor letterkunde) en ULCL (voor taalkunde). De leerstoelhouder en de UD (beiden gepromoveerd) zijn betrokken bij het onderwijs in alle fasen van het curriculum. De richtlijnen omtrent onderzoekstijd staan beschreven in het facultaire deel. Oordeel: De commissie is van mening dat het onderwijs zowel binnen de bacheloropleiding als binnen de masteropleiding voor een belangrijk deel verzorgd wordt door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkelingen van het vakgebied. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F13: Kwantiteit personeel Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.

Bachelor/Master: Op de peildatum van 1 december 2003 bedroeg de formatie voor onderwijs 3,23 fte. Daarna is er een hoogleraar met emeritaat gegaan en heeft een UHD de staf verlaten. Op het moment dat de commissie de faculteit bezocht was er nog 2,61 fte beschikbaar voor onderwijs. De staf-studentratio (het aantal studenten per fte) lag in de periode 2000-2003 tussen de 1:17 en 1:21. Sinds een aantal jaren beschikken de opleidingen over een professionele studiecoördinator. Stagecoördinatie en arbeidsmarktoriëntatie zijn ondergebracht bij het facultaire Loopbaancentrum.

92


Oordeel: De commissie is van oordeel dat er onvoldoende personeel wordt ingezet om de programma’s van de bacheloropleiding en de masteropleiding op een adequate manier te verzorgen. In haar ogen is het onderwijsaanbod door de te geringe omvang van de onderwijsformatie te beperkt. Voor het verzorgen van kwalitatief goede onderwijsprogramma’s met voldoende variatie in specialismen is in de ogen van de commissie een grotere onderwijsformatie nodig dan de formatie waarover de opleidingen kunnen beschikken. Door het tekort aan man/vrouwkracht kan er volgens de opleiding zelf ook te weinig aan bijscholing worden gedaan. De commissie is bovendien van mening dat de stafleden in feite over te weinig onderzoekstijd beschikken. Dankzij de landelijke samenwerking in het kader van het sectorplan is het niettemin mogelijk het aanbod van de masteropleiding te verbreden. De commissie is zeer positief over het sectorplan. Zij denkt dat een dergelijke samenwerking ook op bachelorniveau vruchtbaar zou zijn. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is onvoldoende. F14: Kwaliteit personeel Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma.

Bachelor/Master: De opleidingen geven in de zelfstudie aan dat de wetenschappelijke en didactische kwaliteiten van de docenten goed zijn. Er worden jaarlijkse functioneringgesprekken gehouden. Uit de evaluaties en uit de gesprekken met studenten blijkt dat de tevredenheid over de docenten ruim voldoende is. Oordeel: De didactische kwaliteiten van de docentuur zijn volgens de commissie goed. Het onderwijs wordt verzorgd door enthousiaste stafleden. Er is voldoende kundigheid op de verschillende inhoudelijke deelgebieden om de doelstellingen en eindkwalificaties van zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding te realiseren. De commissie heeft waardering voor de grote inzet van de staf. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Oordeel over het onderwerp Inzet van personeel: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Inzet van personeel zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende. De commissie vindt dat de voldoende waardering voor facetten 12 en 14 en de interuniversitaire samenwerking opwegen tegen de onvoldoende voor het facet 13.


93


Bachelor/Master: De voorzieningen waarover de opleidingen kunnen beschikken zijn over het algemeen voldoende. Studenten en docenten geven echter aan niet tevreden te zijn over de kwantiteit van de voorzieningen op het gebied van ICT en audiovisuele apparatuur. Ook het feit dat het meubilair niet altijd verplaatsbaar is stuit op bezwaren. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F16: Studiebegeleiding De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.

Bachelor/Master: Om studenten zo goed mogelijk te kunnen begeleiden, wordt er in het eerste jaar van de bacheloropleiding gewerkt met een mentoraat. Omdat de opleiding kleinschalig is en studenten veel contact hebben met de docenten, vinden studenten het mentoraat overbodig. Dat blijkt zowel uit de evaluaties van het programma als uit de gesprekken die de commissie voerde met studenten. Docenten ervaren het mentoraat wel als nuttig en zijn voornemens het te handhaven. De opleidingen beschikken sinds enige tijd over een nieuwe vaste studiecoördinator. Studenten zijn in het algemeen tevreden over de studiebegeleiding, die volgens hen adequaat functioneert. Studenten uit de bacheloropleiding worden op een adequate manier voorgelicht over het programma van de doorstroommaster. Dat programma ligt in principe vast, maar of het ook daadwerkelijk kan worden aangeboden is voor een deel afhankelijk van andere instellingen. Doctoraalstudenten zijn tevreden over de voorlichting en begeleiding van de scriptie, die deels op individuele basis (via gesprekken) en deels in groepsverband (via een facultaire workshop) plaatsvindt. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de voorlichting en advisering in de bachelor- en masteropleiding adequaat en goed zijn. Er is voldoende studiebegeleiding en de docenten zijn door de kleinschaligheid van het onderwijs goed benaderbaar. De studenten die de commissie heeft gesproken vonden vanwege de kleinschaligheid het mentoraat overbodig. De docenten zien het nut wel en handhaven het daarom. De commissie is het met dit laatste eens. De voorlichting over de master is goed. De studenten zijn bekend met het voorgenomen programma. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.

94


Oordeel over het onderwerp Voorzieningen: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Voorzieningen zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende.


Bachelor/Master: De drieslag in het kwaliteitszorgsysteem van de Letterenfaculteit (onderwijsevaluaties, resultaat- en ontwikkelingsgesprekken en meerjarenbeleidsgesprekken) staat in het facultaire deel beschreven. De commissie heeft geconstateerd dat er onder leiding van de studenten docentleden van de Opleidingscommissie cursusevaluaties worden uitgevoerd. In alle gevallen wordt min of meer dezelfde vragenlijst gebruikt. Wanneer er meer dan vijftien studenten aan een cursus deelnemen, vullen de studenten de vragenlijst in en worden de resultaten verwerkt door het ICLON. Wanneer er minder dan vijftien studenten aan een cursus deelnemen, wordt er onder leiding van de Opleidingscommissie aan het einde van de cursus een evaluatiegesprek gevoerd. Binnen de faculteit wordt de evaluatie voor minder dan vijftien studenten ‘kwalitatief ’ genoemd, omdat er geen statistische conclusies te trekken zijn uit de antwoorden. De commissie heeft de vakevaluaties van de eerste twee bachelorjaren kunnen bestuderen. Er waren nog geen programmaevaluaties beschikbaar en er hadden nog geen resultaat- en ontwikkelingsgesprekken plaatsgevonden op het moment dat de commissie de faculteit bezocht. De opleiding zelf is van mening dat er te vaak geëvalueerd wordt en dat de kwaliteit van de evaluaties niet altijd voldoende is. Elk jaar worden er meerjarenbeleidsgesprekken gevoerd tussen het onderwijsinstituut waarvan de opleiding deel uitmaakt en het faculteitsbestuur. De gesprekken resulteren in een convenant waarin de bestuurlijke afspraken voor het komend jaar worden vastgelegd in de vorm van toetsbare streefdoelen. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de opleidingen op een systematische manier periodiek geevalueerd worden. De evaluatieverslagen en -rapporten die zij heeft ingezien zijn goed uitgewerkt. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.


95

F18: Maatregelen tot verbetering De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan realisatie van de streefdoelen.

Bachelor/Master: De uitkomsten van de evaluaties worden besproken in de Opleidingscommissie, met duidelijke en actieve participatie van de studentvertegenwoordigers. De uitkomsten worden ook ter kennis gebracht aan de voorzitter van de opleiding. De evaluatierapporten worden verstuurd naar de leerstoelhouder onder wie het geëvalueerde onderwijs valt, naar het onderwijsinstituutsbestuur en naar het faculteitsbestuur. Deze drie partijen gaan – elk op basis van hun eigen verantwoordelijkheden in het onderwijsproces – na of de evaluatierapporten aanleiding geven tot het nemen van maatregelen. Het beleid van de leerstoelhouders in dezen wordt gecontroleerd door de decaan in de Resultaat- en Ontwikkelingsgesprekken die hij met de hoogleraren voert. Het beleid van het onderwijsinstituutsbestuur is onderwerp van gesprek in de jaarlijkse meerjarenbeleidsgesprekken met het faculteitsbestuur. Studenten merkten in het gesprek met de commissie op dat het soms lang duurt voordat er maatregelen worden genomen om problemen op te lossen die uit de evaluaties naar voren komen. Grote problemen worden wel aangepakt, maar de genomen maatregelen zijn vaak onvoldoende geïntegreerd in het systeem. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F19: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken.

Bachelor/Master: De opleiding betrekt medewerkers en studenten via de Opleidingscommissie en door middel van evaluaties bij de interne kwaliteitszorg. De Opleidingscommissie houdt zich vooral bezig met het onderwijsprogramma (uitvoering, opbouw, evaluatie, et cetera). De opleiding heeft geen alumnivereniging, waardoor er, ondanks incidentele initiatieven, toch te weinig structureel contact is met oud-studenten. Incidenteel wordt er een bijeenkomst georganiseerd. Ook het beroepenveld is niet op een structurele manier betrokken bij de interne kwaliteitszorg. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de studenten en docenten in voldoende mate betrokken worden bij de interne kwaliteitszorg, dit in tegenstelling tot alumni en het beroepenveld. De commissie adviseert de opleidingen deze twee groepen van belanghebbenden beter te betrekken bij het proces van kwaliteitszorg. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.

96


Oordeel over het onderwerp Interne kwaliteitszorg: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Interne kwaliteitszorg zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende.

2.2.6. Resultaten F20: Gerealiseerd niveau De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen.

Zie voor dit facet ook het facultaire rapport. Bachelor/Master: Over de gerealiseerde eindkwalificaties van de bachelor- en de masteropleiding zijn, bij gebrek aan afgestudeerden, nog geen uitspraken te doen. Uit alumni- en arbeidsmarktonderzoek uit de afgelopen jaren blijkt dat de tevredenheid over de eindkwalificaties van de doctoraalstudenten zowel bij de afgestudeerden zelf als bij het afnemend veld ruim voldoende is. Op het moment dat de commissie de faculteit bezocht waren er nog geen bachelor- of masterscripties beschikbaar. De commissie heeft daarom een aantal scripties van studenten van de ongedeelde opleiding gelezen. De commissie heeft vastgesteld dat de onderwerpen van de scripties origineel en modern zijn en dat deze in het front van de wetenschap te plaatsen zijn. Oordeel: De commissie is van mening dat de kwaliteit van de gelezen scripties goed tot zeer goed is en dat zij gaan over een breed scala van onderwerpen. Ook de becijfering is in orde. Zij heeft er vertrouwen in dat het niveau van de scripties van de ongedeelde opleiding in de bachelor- en masteropleiding gehandhaafd zal blijven. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F21: Onderwijsrendement Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.

Zie voor dit facet ook het facultaire rapport. Bachelor/Master: Facultaire regelingen en afspraken over streefcijfers, het bindend studieadvies, de nieuwe regel dat een propedeuse in twee jaar behaald moet zijn en het opsporen van vertraagde doctoraalstudenten staan in het facultaire deel beschreven. Er zijn nog geen rendementcijfers voor de bachelor- en de masteropleiding beschikbaar.


97

De bacheloropleiding streeft naar een postpropedeutisch rendement van 70% na drie jaar, 80% na vier jaar en 90% na vijf jaar. De opleidingen beschouwen de ambitieuze streefcijfers als een stimulans. Oordeel: De commissie vindt de streefcijfers voor de rendementen optimistisch, gezien de rendementen van de doctoraalopleiding. Zij stelt wel vast dat de opleiding in de sfeer van voorlichting, inrichting van het onderwijs en begeleiding veel doet om geschikte en gemotiveerde studenten in staat te stellen om binnen een redelijke periode de bacheloropleiding af te ronden. Uit de gesprekken die de commissie voerde blijkt dat de studenten en de alumni weinig haast hebben of hadden om af te studeren. De eerste bachelorstudenten bijvoorbeeld kozen er bewust voor om niet binnen drie jaar de opleiding af te ronden en lieten zich niet afschrikken door het feit dat zij daardoor niet onmiddellijk door kunnen stromen naar de masteropleiding. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Resultaten: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Resultaten voor zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding luidt: voldoende.

98


Samenvatting van de oordelen van de commissie Bacheloropleiding Duitse taal en cultuur: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding

Oordeel Voldoende

2. Programma

Voldoende


Voldoende

4. Voorzieningen

Voldoende


Voldoende

6. Resultaten

Voldoende

Facet 1. Domeinspecifieke eisen 2. Niveau 3. Oriëntatie 4. Eisen WO 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 12. Eisen WO 13. Kwantiteit personeel

Oordeel Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Goed Onvoldoende

14. Kwaliteit personeel 15. Materiële voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 20. Gerealiseerd niveau 21. Onderwijsrendement

Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende


Goed Voldoende

99

Masteropleiding Duitse taal en cultuur: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding

Oordeel Voldoende

2. Programma

Voldoende


Voldoende

4. Voorzieningen

Voldoende


Voldoende

6. Resultaten

Voldoende


Oordeel Goed Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Goed Onvoldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende


100


3.

Opleidingsrapport bachelor- en masteropleiding Engelse taal en cultuur

Admininstratieve gegevens Bacheloropleiding Engelse taal en cultuur Naam opleiding: CROHO-nummer Niveau: Oriëntatie: Studielast in ECTS: Graad: Variant(en): Locatie(s): Einddatum accreditatie:

Engelse taal en cultuur 56806 Bachelor WO 180 BA Voltijd en deeltijd Leiden 31 december 2007

Masteropleiding Engelse taal en cultuur Naam opleiding: CROHO-nummer Niveau: Oriëntatie: Studielast in ECTS: Graad: Variant(en): Locatie(s): Einddatum accreditatie: 3.0.

Engelse taal en cultuur 66806 Master WO 60 MA Voltijd en deeltijd Leiden 31 december 2007




Zie voor dit onderwerp ook het facultaire rapport. De bacheloropleiding en de masteropleiding Engelse taal en cultuur zijn beide voortgekomen uit de ongedeelde opleiding Engelse taal en cultuur (einddatum afbouw: 1 september 2010), die op haar beurt een voortzetting was van de ongedeelde opleiding Engelse taal- en letterkunde (einddatum afbouw 1 september 2007). De instroom in de ongedeelde opleiding is afgesloten op 1 september 2002. Op 1 december 2003 stonden er nog 261 doctoraalstudenten ingeschreven. De overgang van de ongedeelde opleiding naar de bachelor- en masteropleiding heeft geleidelijk plaats gevonden. Vanaf 1 september 2005 worden er geen onderdelen uit het oude QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

101

doctoraalprogramma meer verzorgd. Voor vertraagde studenten is in de Onderwijs- en Examenregeling (de OER) een overgangs-regeling opgenomen. De bacheloropleiding Engelse taal en cultuur is 1 september 2002 gestart. De masteropleiding Engelse taal en cultuur start op 1 september 2005. De commissie is van oordeel dat de overgang van de doctoraal- naar de bachelor-masterstructuur zonder noemenswaardige problemen verlopen is. Zij heeft tijdens de gesprekken geen klachten van studenten ontvangen over de overgang. De commissie heeft tot haar voldoening vernomen dat er op twee avonden colleges voor de deeltijdstudenten worden gegeven. 3.2.



De faculteit kent een bachelor-masterformat waarin iedere opleiding haar onderwijsdoelstellingen nader heeft uitgewerkt. Dit format is beschreven in het facultaire rapport. De opleidingen hebben, naast de opleidingspecifieke eindtermen, ook eindtermen voor algemene (academische) vaardigheden die bijvoorbeeld betrekking hebben op ICT-gebruik en schriftelijke presentaties. Deze algemene vaardigheden zijn door de faculteit vastgesteld en staan beschreven in het facultaire deel. De algemene doelstelling en de eindtermen van de bachelor- en masteropleiding zijn in de OER als volgt geformuleerd: Bachelor: De opleiding heeft ten doel de student in staat te stellen de kennis, vaardigheden en houding te verwerven die nodig zijn om na het behalen van het bachelordiploma met succes betrekkingen te vervullen waarvoor een wetenschappelijke opleiding op het gebied van de Engelse taal en cultuur vereist is of dienstig kan zijn. Aan alle studenten wordt in ieder geval inzicht in de wetenschapsbeoefening geboden, met name op het gebied van de gekozen specialisatie, en wel op een zodanige wijze dat zij aan het einde van de studie in staat geacht kunnen worden tot zelfstandige, kritische oordeelsvorming en tot toepassing van methodes waarin in het kader van de studie als geheel onderricht is gegeven. Daarenboven kan het programma keuzeonderdelen bevatten die erop gericht zijn het vermogen tot het doen van wetenschappelijk onderzoek te bevorderen. Ten slotte biedt het bachelordiploma een voorbereiding op een verdere studieloopbaan, in het bijzonder in de masteropleiding(en) Engelse taal en cultuur. Bachelors Engelse taal en cultuur dienen: 1. een zodanig inzicht in de resultaten, de begrippen en de methoden van het vakgebied of gedeelten daarvan te hebben dat men in staat is desbetreffende problemen te onderkennen en zich aan de hand van vakliteratuur een oordeel te vormen over mogelijke oplossingen; 2. in staat te zijn om een correct, beargumenteerd en kritisch verslag te doen van de stand van zaken betreffende onderwerpen binnen één of meer deelgebieden van de Engelse taal en cultuur en uit deze bevindingen verantwoorde conclusies te trekken; 102


3. over een zodanige kennis en zodanige vaardigheden met betrekking tot het vakgebied te beschikken dat men in staat geacht kan worden deze in de uitoefening van maatschappelijke betrekkingen waarvoor een wetenschappelijke opleiding nodig is of dienstig kan zijn, toe te passen; 4. inzicht te hebben in de aard en functie van de wetenschapsbeoefening. De eindtermen voor taalvaardigheid zijn gespecificeerd in termen van het Europees Referentiekader (het Common European Framework of Reference) van de Raad van Europa: Luisteren Lezen Gesproken interactie Gesproken productie Schrijven

instroom B1 B2 B1 B1 B1

propedeuse B2 C1 B2 B2 B2

bachelor C1 C2 C1 C1 C1

Master: Met de opleiding wordt beoogd: 1. het verwerven van wetenschappelijke kennis, inzicht, vaardigheden en gebruik van wetenschappelijke methoden op het gebied van de Engelse taal en cultuur: a. een zodanig inzicht in de resultaten, begrippen en methoden van het vakgebied of een gedeelte daarvan te hebben dat men in staat is aan de hand van vakliteratuur de meest actuele problemen en vraagstellingen van het vakgebeid te onderkennen en er een beargumenteerd oordeel over te vormen; b. in staat te zijn om een uitgebreid, correct, beargumenteerd en kritisch verslag te doen van de stand van zaken betreffende onderwerpen binnen één of meer deelgebieden van de Engelse taal en cultuur en uit deze bevindingen verantwoorde conclusies te trekken; c. over een zodanige kennis en vaardigheden met betrekking tot het vakgebeid te beschikken dat men in staat geacht kan worden deze toe te passen in de uitoefening van maatschappelijke betrekkingen waarvoor een wetenschappelijke opleiding op MA niveau nodig is of dienstig kan zijn; d. inzicht te hebben in de aard en functie van de wetenschapsbeoefening. 2. het ontwikkelen van academische vorming: a. het zelfstandig wetenschappelijk denken en handelen; b. het analyseren van complexe problemen; c. het wetenschappelijk rapporteren; 3. voorbereiding voor een wetenschappelijke loopbaan en vervolgonderwijs; 4. voorbereiding op een maatschappelijke loopbaan. De eindtermen voor taalvaardigheid zijn gespecificeerd in termen van het Europees Referentiekader (het Common European Framework of Reference) van de Raad van Europa: Luisteren Lezen Gesproken interactie Gesproken productie Schrijven

master C2 C2 C2 C2 C2


103

Oordeel: De commissie heeft vastgesteld dat de eindtermen van zowel de bachelor- als de masteropleiding in overeenstemming zijn met de vigerende opvattingen over het vak Engels. Zij heeft vastgesteld dat de eindtermen breed en traditioneel georiënteerd zijn. De commissie vindt de eindtermen van beide opleidingen reëel en voldoende specifiek. De doelstellingen en eindtermen van zowel de bachelor- als de masteropleiding zijn in vergelijking met de (inter)nationale state of the art in de wetenschapsbeoefening van hoogstaande kwaliteit en wat betreft de masteropleiding voor wat betreft de taalverwerving zelfs bijzonder, om niet te zeggen té ambitieus. De doelstellingen voor de taalvaardigheid zijn helder aangeduid met behulp van de niveaus uit het referentiekader van de Raad van Europa. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F2: Niveau: bachelor en master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor of een master.

De Universiteit Leiden gebruikt een instellingsbreed systeem van niveau-indeling. De Leidse opleidingen kennen zes niveaus (100 tot 600), waarbij 100 staat voor het propedeuseniveau en 600 voor het niveau van de masterscriptie. Het facultaire rapport bevat meer informatie over dit systeem. Bacheloropleiding: De eindtermen van de bacheloropleiding sluiten goed aan op de beschrijving van het niveau van een bacheloropleiding zoals dat is vastgelegd in de Dublin-descriptoren. Dat kan op de volgende manier worden geïllustreerd: Kennis en inzicht: het ambitieniveau van de opleiding, zoals neergelegd in de eindtermen, beantwoordt aan de omschrijving. De eindtermen, in het bijzonder eindterm 3, voldoen dan ook aan deze descriptor. Toepassen van kennis en inzicht: de eindtermen, in het bijzonder eindtermen 1 en 2, zijn gericht op het onderkennen en analyseren van problemen binnen het vakgebied en het ontwikkelen van mogelijke oplossingen. Oordeelsvorming: de vereisten van deze descriptor zijn voldoende neergelegd in de geformuleerde eindtermen, in het bijzonder in eindtermen 1 en 2. De afgestudeerde is in staat uit bevindingen uit het vakgebied verantwoorde conclusies te trekken en tot oordelen te komen. Communicatie: met name eindterm 2 accentueert de rol van het schriftelijk overbrengen van informatie, ideeën en oplossingen. Het niveau (in termen van het referentiekader van de Raad van Europa) waarop afgestudeerden het Engels beheersen is C1, behalve als het gaat om lezen, waarvoor niveau C2 wordt bereikt. Leervaardigheden: in de algemene doelstellingen van de opleiding wordt expliciet melding gemaakt van de leervaardigheden die noodzakelijk zijn voor een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt, te weten een masteropleiding. 104


Master: De eindtermen van de masteropleiding sluiten goed aan op de beschrijving van het niveau van een masteropleiding zoals dat is vastgelegd in de Dublin-descriptoren. Dat kan op de volgende manier worden geïllustreerd: Kennis en inzicht: het ambitieniveau van de opleiding, zoals neergelegd in de eindtermen, beantwoordt aan de omschrijving. Kennis en inzicht worden geschraagd op het fundament van de bacheloropleiding en bieden een basis om een originele bijdrage te leveren aan onderzoek. De eindtermen, met name 1a, voldoen dan ook aan deze descriptor. Toepassen van kennis en inzicht: de eindtermen, in het bijzonder de eindtermen 1a, 1b en 2, zijn in voldoende mate gericht op het toepassen van opgedane kennis van en inzicht in complexe vraagstukken, het formuleren van een probleemstelling en het uivoeren van onderzoek. Oordeelsvorming: het vormen van een oordeel over taaluitingen, geschreven tekst of een literair proces is voldoende vastgelegd in de eindtermen, met name in de eindtermen 1a en 1b. Communicatie: de opleiding stelt zich ten doel dat afgestudeerden in staat moeten zijn om op een wetenschappelijk niveau en in adequaat Engels verslag te doen van de uitwerking van een vraagstelling. Het niveau (in termen van het referentiekader van de Raad van Europa) waarop afgestudeerden het Engels beheersen is C2. Leervaardigheden: de eindtermen zijn gericht op het zelfstandig wetenschappelijk denken en handelen en brengen tot uitdrukking dat de afgestudeerde een vervolgopleiding kan volgen met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de eindtermen van zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding goed aansluiten op de Dublin-descriptoren. De commissie heeft vastgesteld dat masteropleiding voortbouwt op de bacheloropleiding en dat het gevorderde karakter van de masteropleiding duidelijk tot uitdrukking komt in de eindtermen. De student breidt zijn kennis die in de bacheloropleiding is opgedaan uit en verdiept de in de bacheloropleiding verworven competenties. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F3: Oriëntatie WO: De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een bachelor en een master: • De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. • Een wo-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot ten minste één verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt. • Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multien interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijkwaarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is.


105

Bachelor: De commissie heeft vastgesteld dat er in de facultaire eindtermen veel aandacht wordt besteed aan onderzoeksvaardigheden. Daarnaast gaan de opleidingsspecifieke eindtermen in op het begrip van structuren en grote lijnen en het plaatsen van kennis in een wetenschappelijk en cultuurhistorisch kader. Kennis van en inzicht in de wetenschapstheorie wordt niet expliciet genoemd in de eindtermen. Studenten die de bacheloropleiding Engelse taal en cultuur hebben afgerond, kunnen hun studie voortzetten met een masteropleiding binnen de instelling: het bachelordiploma geeft in elk geval toegang tot de Leidse masteropleiding Engelse taal en cultuur. De opleiding verwacht dat afgestudeerden ook buiten de eigen universiteit een masteropleiding zullen kunnen volgen. De opleiding heeft nog geen ervaringen met het beroepenveld waarin afgestudeerden terechtkomen, maar geeft aan dat de alumni in aanmerking komen voor dezelfde functies die de doctoraalalumni tot nu toe vervullen, zij het op een lager niveau. De bachelorstudenten met wie de commissie heeft gesproken, waren allen van plan om na het afronden van de opleiding door te gaan met de doorstroommaster. Master: In de eindtermen is vastgelegd dat de afgestudeerde de kwalificaties heeft om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten. De afgestudeerde is in staat diverse aspecten van de Engelse taal en cultuur te analyseren en hiervan zelfstandig en op een wetenschappelijk verantwoorde manier verslag te doen. De wetenschapstheorie wordt niet expliciet genoemd in de eindtermen. Ook over de arbeidsperspectieven van de afgestudeerde masterstudenten kunnen nog geen definitieve uitspraken worden gedaan. De opleiding beschikt nog niet over (evaluatie)gegevens over de aansluiting van de eindkwalificaties van afgestudeerden op de eisen van de arbeidsmarkt. De opleiding verwacht dat arbeidsmarktperspectieven van de masterstudenten vergelijkbaar zal zijn met die van de huidige doctorandi, wier perspectieven vrij goed zijn. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding het wetenschappelijk karakter op een goede manier tot uitdrukking brengen. De commissie mist echter kennis van algemene wetenschapstheoretische en methodologische principes als eindkwalificatie. De bachelor geeft directe toegang tot ten minste één masteropleiding. De oriëntatie op het toekomstige beroepenveld is niet expliciet zichtbaar, maar zit verweven in de geformuleerde doelstellingen en eindtermen. In de eindtermen van de masteropleiding wordt volgens de commissie ruimschoots aandacht besteed aan het zelfstandig verrichten van wetenschappelijk onderzoek. Zij verwacht geen problemen ten aanzien van de aansluiting van de eindtermen van de masteropleiding op de startcompetenties op de arbeidsmarkt. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.

106


Oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende.


Zie voor de facetten die onder dit onderwerp aan de orde komen ook het facultaire rapport. Bachelor: Zoals in het facultaire deel beschreven staat, heeft het faculteitbestuur beleid ontwikkeld om de integratie van onderzoek en onderwijs binnen de faculteit verder te versterken. Met name in het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding worden de studenten in toenemende mate in aanraking gebracht met de praktijk van wetenschappelijk onderzoek, onder meer via het onderzoek van de docenten. Zij integreren hun onderzoek in het onderwijs dat zij geven, waardoor de interactie tussen onderwijs en onderzoek gewaarborgd is en het programma in voldoende mate aansluit bij actuele (wetenschappelijke) ontwikkelingen. Binnen de sectie Taalvaardigheid was ten tijde van het bezoek van de commissie echter geen ruimte voor onderzoek, waardoor het wetenschappelijk gehalte van sommige onderdelen die verzorgd worden vanuit die sectie gering is. Inmiddels heeft het faculteitsbestuur de opleiding de mogelijkheid gegeven de aanstellingen van docenten om te zetten naar UD-aanstellingen. In de bacheloropleiding worden de elementaire onderzoeksvaardigheden vanaf het begin van de opleiding via een aparte leerlijn opgebouwd. Van die leerlijn maken onder meer het vak Literatuur vanaf het eerste jaar en de vakken Filologie en Taalvaardigheid in het tweede en derde jaar deel uit. Deze leerlijn mondt uit in het bachelorwerkstuk, waarvoor 8 studiepunten zijn gereserveerd. Dat aantal is lager dan bij de andere bacheloropleidingen in Leiden die de commissie beoordeeld heeft. Volgens de opleiding is dat lagere aantal gerechtvaardigd omdat studenten tijdens de andere onderdelen van de opleiding al voldoende schrijven. Studenten hebben de mogelijkheid om zich in de bijvakruimte, door het volgen van vakoverschrijdende colleges, te oriënteren op een specifieke beroepspraktijk, bijvoorbeeld via één van de PraktijkStudies, het vak Didactiek of een stage. Master: De masteropleiding is nog niet gestart, maar volgens de opleiding zijn alle onderdelen van het curriculum onderzoeksgericht, waardoor de interactie tussen het onderwijs en onderzoek QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

107

gegarandeerd is. Daarbij wordt het onderwijs uitsluitend gegeven door gepromoveerde docenten die zich profileren in het onderzoek. Dit geldt niet voor de sectie Taalvaardigheid. De leerlijn uit de bacheloropleiding wordt in de masterfase voortgezet met onder meer cursussen Taalvaardigheid en wordt afgesloten met een masterscriptie van 20 studiepunten. Relevante beroepen komen in het programma aan bod met de vakoverschrijdende colleges. Oordeel: De commissie is van mening dat de programma’s van de bachelor- en de masteropleiding in het algemeen goed aansluiten bij de voor dit facet geldende criteria. De programma’s garanderen een goede opbouw van de onderzoeksvaardigheden. Over het algemeen is er voldoende interactie tussen onderzoek en onderwijs. De programma’s sluiten aan bij ontwikkelingen in de discipline en hebben aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De commissie vindt echter dat de wetenschapfilosofie in het programma van de bacheloropleiding te veel ontbreekt. Ook op het niveau van de afzonderlijke disciplines wordt er naar haar oordeel te weinig aan theorievorming gedaan. Daarnaast vindt zij een bachelorscriptie van 8 punten te mager. Het aanbod aan onderdelen binnen de masteropleiding is in de ogen van de commissie ruim voldoende. Gezien het feit dat geen van de docenten Taalvaardigheid een onderzoeksaanstelling had, was zij echter niet overtuigd van het wetenschappelijk gehalte van de specialisatie Taalvaardigheid. Zoals hierboven vermeld, heeft het faculteitsbestuur de opleiding inmiddels de mogelijkheid gegeven de aanstellingen van docenten om te zetten naar UD-aanstellingen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.


Bachelor: Het programma van de bacheloropleiding is opgebouwd volgens een leerlijnenmodel. In de zelfstudie heeft de opleiding aangegeven hoe de onderdelen van het programma zijn verdeeld over de verschillende (sub)disciplines en hoe de eindkwalificaties voor de (sub)disciplines (inclusief de eindkwalificaties voor taalvaardigheid en algemene academische vaardigheden) vertaald zijn naar het programma. In overeenstemming met de eindtermen heeft het programma een tamelijk breed karakter. De commissie heeft vastgesteld dat er geen verplicht Shakespearevak geprogrammeerd is en dat een buitenlandverblijf onder studenten niet gangbaar is. De commissie heeft geconstateerd dat er voor de afzonderlijke onderdelen van het programma nog geen leerdoelen zijn geformuleerd. In de uniforme vakbeschrijvingen die met ingang van 1 september 2005 worden ingevoerd zullen de leerdoelen volgens de in het programma aanwezige leerlijnen worden geëxpliciteerd.

108


Het bestuur van de faculteit heeft in het facultair kader voor de bacheloropleidingen vastgelegd dat studenten tijdens hun opleiding zich ook buiten hun vakgebied moeten oriënteren. Om dit te bereiken heeft het bestuur een bijvakruimte van 40 studiepunten, verdeeld over twee bijvakken van elk 20 studiepunten, ingevoerd in de bacheloropleidingen. De soorten bijvakken die studenten kunnen volgen zijn beschreven in het facultaire deel van dit rapport. De studenten met wie de commissie gesproken heeft zijn tevreden over het bijvaksysteem. Het geeft hun de mogelijkheid de oorspronkelijke monodisciplinaire opleiding naar eigen interesse te verbreden. Wel heeft de commissie ontevreden geluiden vernomen over het gegeven dat de bijvakken vroeg in het curriculum zijn geprogrammeerd. De programma’s van de voltijd- en de deeltijdvariant bevatten dezelfde onderdelen. De deeltijdvariant is opgezet als een programma van vierenhalf jaar. Master: In de zelfstudie beschrijft de opleiding hoe de eindtermen zijn vertaald naar het programma. Die vertaling is gebaseerd op de principes die ook voor de bacheloropleiding zijn gehanteerd. Ook voor de masteropleiding geldt dat de leerdoelen van de programmaonderdelen nog verder uitgewerkt moeten worden. In de masterfase is sprake van een breed cursusaanbod, de keuzevrijheid binnen de specialisaties is vrij groot. De omvang van de keuzeruimte die een masterstudent heeft is wel afhankelijk van de richting die hij kiest. Er is geen verplichte stage of buitenlandverblijf in het programma opgenomen, maar de mogelijkheid is er wel. De programma’s van de voltijd- en de deeltijdvariant bevatten dezelfde onderdelen. De deeltijdvariant is opgezet als een programma van anderhalf jaar. Oordeel: De commissie is van oordeel dat zowel het programma van bacheloropleiding als dat van de master-opleiding over het algemeen qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen een adequate vertaling vormt van de geformuleerde eindterme. De programma’s bereiken het gewenste niveau zoals neergelegd in de eindtermen. Wel vindt de commissie het jammer dat de factor cultuur geen zelfstandige plaats heeft in het programma en slechts via de letterkundecolleges, soms, aan de orde komt. Ook aan de theorievorming rond cultuur(kunde) wordt niets gedaan. De opleiding blijft zo erg traditioneel. Binnen het programma van de bacheloropleiding wordt enige mogelijkheid tot verdieping geboden. Verdere uitbouw is mogelijk in de masteropleiding. De programma’s vormen een goede implementatie van de brede en traditionele doelstellingen en geven een evenwichtige gemeenschappelijke basis in de Engelse taal en literatuur. De commissie mist echter een aanbod van sectieoverschrijdende colleges waaruit de eenheid van het vak kan blijken. Hoewel Shakespeare wel prominent deel uitmaakt van het verplichte literatuurprogramma, mist de commissie toch een afzonderlijk vak gericht op Shakespeare in de basisopleiding. Het verblijf in het buitenland wordt naar het oordeel van de commissie onvoldoende door de opleiding gestimuleerd. De commissie vindt het zorgelijk dat de staf zelf niet altijd overtuigd lijkt van het grote belang van een verblijf in een Engelssprekend land in de bachelorfase van de studie. Ook het doen van een stage wordt naar de mening van de commissie onvoldoende gestimuleerd.


109

De commissie ondersteunt de voorgenomen uitwerking van de leerdoelen van de programmaonderdelen van harte. Zij heeft vastgesteld dat het programma van de deeltijdvariant, net als dat van de voltijdvariant, de mogelijkheid biedt om de geformuleerde eindtermen te realiseren. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F6: Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma.

Bachelor: Het didactisch concept dat als uitgangspunt dient voor het facultaire onderwijsbeleid en dat in het facultaire rapport beschreven is, is onder meer uitgewerkt in doorlopende leerlijnen van disciplinaire kennis en academische vaardigheden. Die leerlijnen beginnen in het eerste jaar van de bacheloropleiding en lopen door tot aan het einde van het derde jaar. Zij leveren een belangrijke bijdrage aan de samenhang van het programma en zorgen voor de oplopende moeilijkheidsgraad en de verdieping in het programma. De opbouw van het bachelorprogramma is zodanig dat in het eerste semester van het eerste jaar een inleiding wordt gegeven in alle traditionele vakgebieden binnen de Anglistiek, zodat in latere semesters dieper en breder op deze gebieden kan worden ingegaan. Zo omvatten cursussen op het terrein van de filologie behalve een cultuurhistorische, ook een taalkundige en een letterkundige component. Op het gebied van de taalvaardigheid en de literatuur kan de student kiezen tussen een Britse of een Amerikaanse variant. In het programma is voor 40 studiepunten aan keuzeruimte gereserveerd. Master: Het programma van de masteropleiding bevat verplichte onderdelen met een omvang van 25 studiepunten, waarvan 20 studiepunten voor de scriptie zijn gereserveerd. Een masterstudent specialiseert zich met de keuzevakken op filologie, letterkunde, taalkunde of taalvaardigheid. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de programma’s van de bacheloropleiding en de masteropleiding binnen de afzonderlijke disciplines in voldoende mate inhoudelijk samenhangend zijn. De programma’s zijn overzichtelijk en hebben een logische opbouw. Tussen de verschillende disciplines is de aansluiting niet altijd optimaal. De commissie heeft geconstateerd dat de vier secties relatief zelfstandig opereren. In de gesprekken heeft zij klachten te horen gekregen over de gebrekkige onderlinge organisatie. Zij adviseert de secties om op organisatorisch en inhoudelijk vlak meer samen te werken. De commissie verwacht dat een sterkere samenwerking tussen de secties tevens zal kunnen leiden tot meer sectieoverstijgende programmaonderdelen. De bijvakkeuze komt te vroeg in de opleiding (begin tweede jaar). Daarnaast zijn sommige bijvakken (met name de zogenaamde spectrumvakken) veel te zwaar voor het aantal daaraan toegekende punten. Docenten en studenten die de commissie heeft gesproken zijn het erover eens dat het vigerende bijvakkensysteem te zeer de versnippering in de hand werkt. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. 110


F7: Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zo veel mogelijk worden weggenomen.

Zoals beschreven in het facultaire rapport, heeft de commissie Optimalisering een aantal aanbevelingen opgesteld die ingaan op studeerbaarheid. Veel van die aanbevelingen zijn inmiddels geïmplementeerd. Zo is er een uniforme facultaire jaarindeling met vastgestelde onderwijs- en toets(voorbereidings)perioden ingevoerd en zijn er maatregelen voor het spreiden van de studielast genomen. Bachelor: Volgens de opleiding komt de geprogrammeerde studielast redelijk overeen met de feitelijke studielast. De eerste twee jaar van het programma van de bacheloropleiding zijn geëvalueerd. Naar aanleiding van de evaluaties is een aantal wijzigingen in enkele onderdelen in de eerste drie semesters doorgevoerd om de studeerbaarheid van het programma te bevorderen. De wijzigingen behelsden onder andere het vervangen van een handboek en het verdubbelen van het aantal contacturen. Tijdens de gesprekken die de commissie voerde bleek dat de studenten het bachelorprogramma over het algemeen niet als te zwaar ervaren. Een aantal studenten vindt het derde jaar, in vergelijking met de eerste twee jaren wel zwaar. De bijvakken kosten soms erg veel tijd, hetgeen ten koste kan gaan van de aandacht voor het hoofdvak. Studenten waren positief over de persoonlijke begeleiding van de studiecoördinator en de mentor. De opleiding vermeldt dat een studieverblijf in het buitenland tot de mogelijkheden behoort. De commissie heeft geconstateerd dat er weinig gebruik wordt gemaakt van deze mogelijkheid. De studenten geven aan dat ze weinig gestimuleerd worden om naar het buitenland te gaan. Zij vrezen voor extra kosten en voor studievertraging, omdat in het buitenland gevolgde vakken vaak niet erkend worden. De opleiding is van mening dat die angst ongegrond is. Master: De opleiding gaat ervan uit dat er, door de kleinschaligheid van de opleiding, veel aandacht kan worden besteed aan de individuele begeleiding van studenten, waardoor eventuele studievertragingen snel aan het licht zullen komen. Omdat de precieze invulling van het programma nog niet afgerond was op het moment dat de commissie de faculteit bezocht, kan zij nog geen definitief oordeel vellen over de studeer-baarheid van de opleiding. Zij heeft geen redenen om aan te nemen dat het programma struikelblokken zal kennen of dat er andere factoren zullen zijn die de studeerbaarheid zullen belemmeren. Zij heeft er daarom vertrouwen in dat het programma in voldoende mate studeerbaar zal zijn. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de programma’s van de bacheloropleiding en de masteropleiding in voldoende mate studeerbaar zijn. Zij vindt de programma’s niet te zwaar. Over het algemeen komt de geprogrammeerde studielast voldoende overeen met de feitelijke studielast. Wel heeft de commissie van de studenten die zij heeft gesproken, begrepen dat deze niet evenwichtig is verdeeld over de jaren (tweede jaar te licht, derde jaar te zwaar). Zij adviseert de opleiding daar nog eens naar te kijken.


111

In de bacheloropleiding zijn sommige bijvakken, als hiervoor al gezegd (F 6), te zwaar voor het aantal daaraan toegekende punten.Overigens wil de commissie opmerken dat de bijbaantjes die veel studenten hebben werkelijk een probleem vormen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F8: Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: wo-bachelor: VWO, HBO-propedeuse of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. WO-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie.

Bachelor: Wie in het bezit is van een VWO- of HBO-diploma of een propedeuse- dan wel einddiploma WO kan in het programma van de bacheloropleiding Engelse taal en cultuur instromen. Ook een met goed gevolg afgelegde propedeuse van een HBO-opleiding behaald in of na 1986 geeft toegang tot de opleiding. De commissie vernam zowel uit de zelfstudie als uit de gesprekken met de docenten dat de kwalificaties van studenten met een VWO-diploma aan schommelingen onderhevig zijn. De opleiding speelt hierop in door het programma aan te passen wanneer dat noodzakelijk is. Master: Wie de bacheloropleiding Engelse taal en cultuur heeft afgerond, kan instromen in het masterprogramma Engelse taal en cultuur. De toelatingscommissie beoordeelt of (en zo ja, onder welke omstandigheden) studenten kunnen worden toegelaten die een min of meer verwant bachelordiploma op WO- dan wel HBO-niveau hebben behaald. De startkwalificaties van de masteropleiding op vakspecifiek terrein, op het gebied van taalvaardigheid en algemene academische vaardigheden komen overeen met de eindkwalificaties van de bacheloropleiding. De toelatingscommissie beslist ook over de toelating van studenten met deficiënties in hun vooropleiding (voor zover die maximaal 15 studiepunten omvatten). Voor zowel de bachelor- als de masteropleiding geldt, dat buitenlandse studenten met een evidente taalachterstand verplicht worden aanvullend taalonderwijs te volgen. Instroomgegevens: Het aantal eerstejaars studenten dat instroomt in de (bachelor)opleiding is de afgelopen jaren redelijk constant gebleven. In de periode van 1997 tot 2004 waren er elk jaar zo’n 95 eerstejaars. Oordeel: De commissie is van mening dat de programma’s van de bachelor- en de masteropleiding qua vorm en inhoud in voldoende mate aansluiten bij de kwalificaties van de instromende studenten. Er waren op het moment dat de commissie de faculteit bezocht nog geen (bachelor)studenten doorgestroomd naar de masteropleiding, die start op 1 september 2005. Over eventuele aansluitingsproblemen van de bachelor naar master is daarom nog niets bekend.

112


Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F9: Duur De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: WO-bachelor: in de regel 180 studiepunten. WO-master: minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding.

Bachelor/Master: Het programma van de bacheloropleiding Engelse taal en cultuur omvat 180 ECTS en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het programma van de masteropleiding Engelse taal en cultuur omvat 60 ECTS en voldoet daarmee eveneens aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel: Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F10: Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.

Zoals in het facultaire rapport is beschreven, hanteert de faculteit een didactisch concept dat als uitgangspunt heeft dat studenten via activerend en vernieuwend onderwijs gestimuleerd worden zowel vakkennis als academische vaardigheden te verwerven, waarbij de nadruk ligt op de combinatie van vakspecifieke heuristische en onderzoeksvaardigheden. Bachelor: Uit het overzicht van het programma dat is opgenomen in de zelfstudie blijkt dat de opleiding gebruikmaakt van afwisselende werkvormen. In het eerste jaar worden de meeste hoorcolleges gegeven: de onderdelen waarvoor deze werkvorm wordt gehanteerd omvatten 28 studiepunten. Hoorcolleges zijn volgens de opleiding een goede methode voor het introduceren van een nieuw kennisgebied. In alle gevallen, op één vak na, gaat het hier om een combinatie van een hoorcollege met een werkcollege. In het tweede en derde jaar hebben de werkcolleges de overhand. De studenten krijgen op die manier de gelegenheid om de verworven kennis en inzichten toe te passen en te verdiepen. Volgens studenten en docenten zijn er te weinig contacturen in de cursus Talenlaboratorium. De beschikbare formatie laat echter uitbreiding niet toe. Voor deeltijdstudenten kunnen niet alle bijvakonderdelen in de avond worden gegeven. Master: De master is primair gericht op inhoudelijke en methodologische verdieping. Studenten kiezen voor een specialisatie waarin die verdieping tot stand komt. Het grootste deel van het programma (35 studiepunten) is gereserveerd voor werkcolleges, waarin kleinschalig onderwijs wordt gecombineerd met intensieve interactie. Het programma kent één onderdeel (van 5 studiepunten) dat als zelfstudieonderdeel wordt aangeboden. De resterende 20 studiepunten zijn bestemd voor de masterscriptie. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

113

Voor deeltijdstudenten kunnen niet alle specialisatieonderdelen in de avond worden gegeven. Oordeel: De commissie is van mening dat het didactisch concept voldoende aansluit op de doelstellingen en de eindtermen van de bachelor- en de masteropleiding. De manier waarop het leerproces is ingericht en de keuze van de werkvormen maken het voor studenten mogelijk om de eindkwalificaties daadwerkelijk te verwerven. De onderdelen op het gebied van de taalvaardigheid zijn op een adequate manier geïntegreerd in de inhoudelijke vakken. Het eerste jaar van het programma van de bacheloropleiding kent relatief veel hoorcolleges, maar dat hoeft in de ogen van de commissie geen probleem te zijn, omdat deze werkvorm goed aansluit bij de doelstellingen van deze colleges, die vooral gericht zijn op kennisoverdracht. Overigens worden deze colleges in bijna alle gevallen aangeboden als een combinatie van hoorcolleges en aansluitende werkcolleges. Wel raadt de commissie de opleiding aan erop te letten of de gebruikte didactische vormen voldoende stimulerend zijn voor eerstejaars studenten. Daarnaast pleit de commissie ervoor ook bij taalkunde een scriptiecollege of -werkgroep in te stellen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F11: Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.

De faculteit hanteert vaste procedures om de relatie tussen leerdoelen en toetsing te bewaken en te controleren. Zie voor het toetsingbeleid van de faculteit ook het facultaire rapport. Bachelor/Master: De manier waarop een onderdeel wordt getoetst hangt samen met de onderwijsvorm die voor het betreffende onderdeel is gekozen. Studenten maken voor veel vakken tussentijdse toetsen of opdrachten, die meetellen voor het eindcijfer. De tentamens waarmee onderdelen worden afgerond vinden direct na afloop van de onderwijsperiodes plaats. De tentamens worden zowel overdag als in de avond afgenomen. De coördinator van elke cursus stelt in samenspraak met de overige docenten die bijdragen aan de cursus het tentamen op. Ook de beoordeling wordt op deze manier vastgesteld. Bij de toetsing wordt zowel van open vragen als van essayvragen gebruikgemaakt. Een aantal tentamens bevat meerkeuzevragen. De studenten krijgen de tentamenresultaten uiterlijk tien dagen na het laatste tentamen in een tentamenperiode. Daarna hebben zij gedurende een periode van vier weken de mogelijkheid de beoordeelde tentamens in te zien. In die periode kunnen zij eventueel bezwaar aantekenen tegen de beoordeling. De tentamenresultaten worden in de Examencommissie besproken. De onderwerpen voor de scripties worden in principe door de studenten zelf uitgezocht, maar het scriptievoorstel dat zij opstellen wordt eveneens beoordeeld door de Examencommissie. Binnen het eerste jaar van de bacheloropleiding is er een mogelijkheid tot compensatie van een onvoldoende resultaat: studenten mogen maximaal één vijf compenseren met een zeven voor een ander onderdeel.

114


Oordeel: De commissie is van mening dat het facultaire beleid en de regelingen voldoende waarborgen bieden voor een rechtsvaardig toetsingbeleid. De commissie heeft verschillende toetsen bekeken en vindt deze adequaat. De commissie heeft vertrouwen in het functioneren van de Examencommissie. Zij heeft vastgesteld dat de feedback aan studenten op de tentamenresultaten goed en tijdig is. Ook de beoordeling van de scripties die zij heeft bestudeerd vindt de commissie adequaat. Die beoordeling kwam in het algemeen overeen met het oordeel dat de commissieleden hadden geveld. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Oordeel over het onderwerp Programma: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Programma zowel voor de bacheloropleiding als voor de bacheloropleiding luidt: voldoende.


Bachelor/Master: Het onderwijs ten behoeve van de opleidingen Engelse taal en cultuur wordt verzorgd door 22 stafleden (twee hoogleraren, twee UHD’s, negen UD’s en negen docenten). Het merendeel (59%) van de stafleden is gepromoveerd en maakt deel uit van de Leidse onderzoekinstituten Pallas (voor letterkunde) en ULCL (voor taalkunde). Binnen de sectie Taalvaardigheid hadden alle stafleden ten tijde van het bezoek van de commissie een aanstelling als docent, waardoor er binnen deze sectie geen ruimte was voor onderzoek. Het faculteitsbestuur heeft de opleiding inmiddels de mogelijkheid gegeven om de aanstellingen van de docenten om te zetten in UDaanstellingen. De richtlijnen omtrent onderzoekstijd staan beschreven in het facultaire deel. Oordeel: De commissie is van mening dat het onderwijs dat in het kader van de bachelor- en de masteropleiding wordt gegeven over het geheel genomen wel in voldoende mate verzorgd wordt door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkelingen van het vakgebied. Zij is echter van mening dat er op dit punt hier en daar nog wel wat te verbeteren valt. Daarnaast was er in de sectie taalvaardigheid geen sprake van onderzoekgerelateerd onderwijs, omdat de docenten binnen die sectie geen onderzoek verrichtten. Deze situatie is inmiddels veranderd (zie F4). Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.


115

F13: Kwantiteit personeel Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.

Bachelor/Master: Op 1 december 2003 bedroeg de formatie die beschikbaar was voor onderwijs 12,48 fte. De staf-studentratio (het aantal studenten per fte) lag in de periode tussen 2000 en 2003 tussen de 1:35 en 1:37. 66% van de werktijd van hoogleraren, UHD’s en UD’s is gereserveerd voor onderwijs, 30% voor onderzoek. Alle medewerkers besteden 4% van hun werktijd aan overige (bestuurlijke) taken. Sinds 1998 beschikken de opleidingen over een professionele studiecoördinator (0,7 fte). Het secretariaat van de opleiding is ingevuld met 1,4 fte. De stagecoördinatie en arbeidsmarktorientatie zijn ondergebracht bij het facultaire Loopbaancentrum. Oordeel: De commissie is van oordeel dat er formeel voldoende personeel wordt ingezet om de programma’s van de bacheloropleiding en de masteropleiding op een adequate manier te verzorgen. Toch komen volgens de medewerkers die de commissie heeft gesproken, door tijdsdruk nieuwe initiatieven maar moeilijk van de grond. Ook zijn er te weinig contacturen in de cursus Talenlaboratorium mogelijk (zie ook F 10). De commissie betreurt dat. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F14: Kwaliteit personeel Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma.

Bachelor/Master: De opleidingen geven aan dat de wetenschappelijke en didactische kwaliteiten van de docenten goed zijn. Nieuw aangestelde docenten worden gestimuleerd om ICLON-cursussen te volgen, waaronder met name de cursus Activerende hoorcolleges geven. Uit evaluaties en uit de gesprekken met studenten blijkt het oordeel over de docenten goed te zijn. Ook de didactische kwaliteiten van de docenten worden door de studenten als goed beoordeeld. Er worden geen jaarlijkse Resultaat- en Ontwikkelingsgesprekken gehouden, deze vinden alleen plaats wanneer er sprake is van mogelijke verandering in de arbeidsvoorwaarden (zoals een salarisverhoging) van een staflid. Volgens de faculteit is deze situatie overigens inmiddels veranderd. Oordeel: De didactische kwaliteiten van de docenten zijn volgens de commissie goed. Er is voldoende expertise op de verschillende inhoudelijke deelgebieden om de doelstellingen en eindkwalificaties van zowel de bachelor- als de masteropleiding te realiseren. Wel is de commissie van mening dat de staf over te weinig onderzoekstijd beschikt. Dat geldt ook voor de vast aangestelde medewerkers. Dat de medewerkers van de sectie Taalvaardigheid helemaal geen onderzoekstijd hadden, vond de commissie eigenlijk niet aanvaardbaar. Zij heeft met instemming vernomen dat de voornemens van de hoogleraar en de opleidingsvoorzitter om hierin verandering te brengen inmiddels zijn gerealiseerd.

116


De commissie is er niet over te spreken dat er geen jaarlijkse functionerings-(R&O-)gesprekken worden gehouden. Zij is van mening dat er op moet worden toegezien dat dit wel gebeurt. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Inzet van personeel: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Inzet van personeel voor zowel de bachelor- als de masteropleiding luidt: voldoende. 3.2.4. Voorzieningen Zie voor de facetten die onder dit onderwerp aan de orde komen ook het facultaire rapport. F15: Materiële voorzieningen De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.

Bachelor/Master: De voorzieningen ten behoeve van het onderwijs zijn over het algemeen voldoende. Studenten en docenten geven wel aan niet tevreden te zijn over de kwantiteit van de voorzieningen op het gebied van ICT. Er is behoefte aan meer zalen met computer- en beameraansluiting. Ook de roostering loopt soms mis. Daartegenover worden de bibliotheekvoorzieningen door de studenten positief beoordeeld. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F16: Studiebegeleiding De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.

Bachelor/Master: Om studenten zo goed mogelijk te kunnen begeleiden, wordt er in het eerste jaar van de bacheloropleiding gewerkt met een mentoraat. De commissie heeft over het algemeen positieve geluiden gehoord over dit mentoraat. Uit de programmaevaluaties blijkt ook dat het mentoraat door studenten positief beoordeeld wordt. Ook de overige vormen van begeleiding, zoals de activiteiten van de studiecoördinator, worden door de studenten gewaardeerd. Door de goede en rechtstreekse contacten tussen de docenten en de studenten is het mogelijk de studievoortgang goed te volgen en eventuele vertragingen in een vroeg stadium op te sporen. De commissie heeft vernomen dat docenten altijd bereid zijn om studenten te helpen bij het beantwoorden van hun vragen en het oplossen van problemen. Studenten uit de bacheloropleiding worden op een adequate manier voorgelicht over het programma van de doorstroommaster. Doctoraalstudenten zijn tevreden over de voorlichting en begeleiding van de scriptie, die deels op individuele basis (via gesprekken) en deels in groepsverband (via een facultaire workshop) plaatsvindt.


117

Oordeel: De commissie is van oordeel dat de voorlichting en advisering zowel in de bacheloropleiding als in de masteropleiding adequaat en voldoende zijn. Er is voldoende studiebegeleiding en de docenten zijn door de kleinschaligheid van het onderwijs goed benaderbaar. Het groepsmentoraat wordt door de studenten zeer positief beoordeeld. De studiecoördinator heeft te weinig tijd voor buitenlandse studenten die extra begeleiding behoeven. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Voorzieningen: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Voorzieningen zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende.


Bachelor/Master: De drieslag in het kwaliteitszorgsysteem van de Letterenfaculteit (onderwijsevaluaties, resultaat- en ontwikkelingsgesprekken en meerjarenbeleidsgesprekken) staat in het facultaire deel beschreven. De commissie heeft geconstateerd dat er onder leiding van de studenten docentleden van de Opleidingscommissie cursusevaluaties worden uitgevoerd. In alle gevallen wordt min of meer dezelfde vragenlijst gebruikt. Wanneer er meer dan vijftien studenten aan een cursus deelnemen, vullen de studenten de vragenlijst in en worden de resultaten verwerkt door het ICLON. Wanneer er minder dan vijftien studenten aan een cursus deelnemen, wordt er onder leiding van de Opleidingscommissie aan het einde van de cursus een evaluatiegesprek gevoerd. Binnen de faculteit wordt de evaluatie voor minder dan vijftien studenten ‘kwalitatief ’ genoemd, omdat er geen statistische conclusies te trekken zijn uit de antwoorden. De commissie heeft de vakevaluaties van de eerste twee bachelorjaren kunnen bestuderen. Er waren nog geen programmaevaluaties beschikbaar en er hadden nog geen resultaat- en ontwikkelingsgesprekken plaatsgevonden op het moment dat de commissie de faculteit bezocht. Elk jaar worden er meerjarenbeleidsgesprekken gevoerd tussen de opleiding en het faculteitsbestuur. De gesprekken resulteren in een convenant waarin de bestuurlijke afspraken voor het komend jaar worden vastgelegd in de vorm van toetsbare streefdoelen. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de opleidingen op een systematische manier periodiek geevalueerd worden. De evaluatieverslagen en -rapporten die zij heeft ingezien zijn goed uitgewerkt. 118


Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F18: Maatregelen tot verbetering De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan realisatie van de streefdoelen.

Bachelor/Master: De uitkomsten van de evaluaties worden besproken in de Opleidingscommissie, met duidelijke en actieve participatie van de studentvertegenwoordigers. De uitkomsten worden ook ter kennis gebracht aan de voorzitter van de opleiding. De evaluatierapporten worden verstuurd naar de leerstoelhouder onder wie het geëvalueerde onderwijs valt, naar het onderwijsinstituutsbestuur en naar het faculteitsbestuur. Deze drie partijen gaan – elk op basis van hun eigen verantwoordelijkheden in het onderwijsproces – na of de evaluatierapporten aanleiding geven tot het nemen van maatregelen. Het beleid van de leerstoelhouders in deze wordt gecontroleerd door de decaan in de functionerings-gesprekken die hij met de hoogleraren voert. Het beleid van het opleidingsbestuur is onderwerp van gesprek in de jaarlijkse meerjarenbeleidsgesprekken met het faculteitsbestuur. Studenten merkten in het gesprek met de commissie op dat het soms lang duurt voordat er maatregelen worden genomen om problemen op te lossen die uit de evaluaties naar voren komen. Uiteindelijk worden de gesignaleerde problemen wel aangepakt. Zo is, om een voorbeeld te noemen, naar aanleiding van evaluaties het handboek van de cursus Literary Theories aangepast. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F19: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken.

Bachelor/Master: De opleiding betrekt medewerkers en studenten via de Opleidingscommissie en door middel van evaluaties bij de interne kwaliteitszorg. De Opleidingscommissie houdt zich vooral bezig met het onderwijsprogramma (uitvoering, opbouw, evaluatie, et cetera). De opleiding heeft geen alumnivereniging, waardoor er nauwelijks contact is met oud-studenten. Incidenteel wordt er een bijeenkomst georganiseerd. Ook is het beroepenveld nauwelijks betrokken in de kwaliteitscyclus. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de studenten en docenten in voldoende mate betrokken worden bij de interne kwaliteitszorg, dit in tegenstelling tot alumni en het beroepenveld. De commissie adviseert de opleiding deze twee groepen van belanghebbenden ook vanuit de opleiding zelf beter te betrekken bij het proces van kwaliteitszorg. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

119

Oordeel over het onderwerp Interne kwaliteitszorg Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Interne kwaliteitszorg zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende. 3.2.6. Resultaten F20: Gerealiseerd niveau De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen.

Zie voor dit facet ook het facultaire rapport. Bachelor/Master: Over de gerealiseerde eindkwalificaties van de bachelor- en de masteropleiding zijn, bij gebrek aan afgestudeerden, nog geen uitspraken te doen. Uit alumni- en arbeidsmarktonderzoek uit de afgelopen jaren blijkt dat de tevredenheid over de eindkwalificaties van de doctoraalstudenten zowel bij de afgestudeerden zelf als bij het afnemend veld ruim voldoende is. Op het moment dat de commissie de faculteit bezocht waren er nog geen bachelor- of masterscripties beschikbaar. De commissie heeft daarom een aantal scripties van studenten van de ongedeelde opleiding gelezen. Zij heeft een selectie gemaakt die recht doet aan de verschillende afstudeerrichtingen en aan de variatie in de beoordeling. Oordeel: De commissie is van mening dat de kwaliteit van de gelezen scripties zeer goed is en dat de becijfering in orde is. Zij heeft er vertrouwen in dat het niveau van de scripties van de ongedeelde opleiding in de bachelor- en masteropleiding gehandhaafd zal blijven. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F21: Onderwijsrendement Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.

Zie voor dit facet ook het facultaire rapport. Bachelor/Master: Facultaire regelingen en afspraken over streefcijfers, het bindend studieadvies, de nieuwe regel dat een propedeuse in twee jaar behaald moet zijn en het opsporen van vertraagde doctoraalstudenten staan in het facultaire deel beschreven. Er zijn nog geen rendementcijfers voor de bachelor- en de masteropleiding beschikbaar. De bacheloropleiding streeft naar een postpropedeutisch rendement van 70% na drie jaar, 80% na vier jaar en 90% na vijf jaar. De opleidingen beschouwen de ambitieuze streefcijfers als een stimulans.

120


Oordeel: De commissie vindt de streefcijfers voor de rendementen optimistisch, gezien de rendementen van de doctoraalopleiding. Zij stelt wel vast dat de opleiding in de sfeer van voorlichting, inrichting van het onderwijs en begeleiding veel doet om geschikte en gemotiveerde studenten in staat te stellen om binnen een redelijke periode de bacheloropleiding af te ronden. Uit de gesprekken die de commissie voerde trok zij de conclusie dat de studenten en de alumni weinig haast hebben of hadden om af te studeren. De eerste bachelorstudenten bijvoorbeeld kozen er bewust voor om niet binnen drie jaar de opleiding af te ronden en lieten zich niet afschrikken door het feit dat zij daardoor niet onmiddellijk door kunnen stromen naar de masteropleiding. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Resultaten: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel over het onderwerp Resultaten voor zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding luidt: voldoende.


121

Samenvatting van de oordelen van de commissie Bacheloropleiding Engelse taal en cultuur: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding

Oordeel Voldoende

2. Programma

Voldoende


Voldoende

4. Voorzieningen

Voldoende


Voldoende

6. Resultaten

Voldoende

122


Oordeel Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende


Masteropleiding Engelse taal en cultuur: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding

Oordeel Voldoende

2. Programma

Voldoende


Voldoende

4. Voorzieningen

Voldoende


Voldoende

6. Resultaten

Voldoende


Oordeel Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende



123

124


4.

Opleidingsrapport bachelor- en masteropleiding Nederlandkunde/Dutch studies

Administratieve gegevens Bacheloropleiding Nederlandkunde/Dutch studies Naam opleiding: CROHO-nummer Niveau: Oriëntatie: Studielast in ECTS: Graad: Variant(en): Locatie(s): Einddatum accreditatie:

Nederlandkunde/Dutch studies 56055 Bachelor WO 180 BA Voltijd Leiden 31 december 2007

Masteropleiding Nederlandkunde/Dutch studies Naam opleiding: CROHO-nummer: Niveau: Oriëntatie: Studielast in ECTS: Graad: Variant(en): Locatie(s): Einddatum accreditatie: 4.0.

Nederlandkunde/Dutch studies 66055 Master WO 60 MA Voltijd Leiden 31 december 2007




Zie voor dit onderwerp ook het facultaire rapport. De bacheloropleiding en de masteropleiding Nederlandkunde/Dutch studies zijn beide voortgekomen uit de ongedeelde opleiding Dutch studies (einddatum afbouw: 1 september 2010). De instroom in de ongedeelde opleiding is afgesloten op 1 september 2002. Op 1 december 2003 stonden er nog 27 doctoraalstudenten ingeschreven. De overgang van de ongedeelde opleiding naar de bachelor- en masteropleiding heeft geleidelijk plaats gevonden. Vanaf 1 september 2005 worden er geen onderdelen uit het oude doctoraalprogramma meer verzorgd. Voor vertraagde studenten is in de Onderwijs- en Examenregeling QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

125

(de OER) een overgangsregeling opgenomen. De bacheloropleiding Nederlandkunde/Dutch studies is op 1 september 2002 van start gegaan. De masteropleiding Nederlandkunde/Dutch studies start op 1 september 2005. De commissie is van oordeel dat de overgang van de doctoraal- naar de bachelor-masterstructuur zonder noemenswaardige problemen verloopt. Zij heeft tijdens de gesprekken geen klachten van studenten ontvangen over de overgang. De commissie betreurt het dat er geen deeltijdonderwijs wordt gegeven. Verschillende studenten die de commissie heeft gesproken pleitten voor een vorm van distance learning. 4.2.



De faculteit kent een bachelor-masterformat waarin iedere opleiding haar onderwijsdoelstellingen nader heeft uitgewerkt. Dit format is beschreven in het facultaire rapport. De opleidingen hebben, naast de opleidingspecifieke eindtermen, ook eindtermen voor algemene (academische) vaardigheden die bijvoorbeeld betrekking hebben op ICT-gebruik en schriftelijke presentaties. Deze algemene vaardigheden zijn door de faculteit vastgesteld en staan beschreven in het facultaire deel. De algemene doelstelling en de eindtermen van de bachelor- en masteropleiding zijn in de OER als volgt geformuleerd: Het doel van de bacheloropleiding is: • • • • •

het opleiden van niet-Nederlandstalige studenten tot Nederlandkundige door de studenten vertrouwd te maken met de voornaamste aspecten van de taal en cultuur van de Nederlanden; bij studenten het vermogen ontwikkelen om theoretische en praktische vraagstellingen te benaderen met inzichten en methoden van het vakgebied; studenten leren kritisch te reflecteren op kennis en inzichten neergelegd in vakwetenschappelijke literatuur; studenten praktische taalvaardigheid Nederlands aanleren; het voorbereiden voor een verdere studieloopbaan, in het bijzonder in de masteropleiding(en) Nederlandkunde/Dutch studies.

Bachelors Nederlandkunde/Dutch studies beschikken over: 1. algemene kennis van en inzicht in de inhoud en omvang van het vakgebied van de Nederlandkunde, neerkomend op de systematiek en de historische ontwikkeling van de Nederlandse taal, een overzicht van schrijvers, stromingen en werken uit de Nederlandse letterkunde, een overzicht van de vaderlandse geschiedenis en de Nederlandse kunst- en cultuurgeschiedenis en aspecten van de hedendaagse Nederlandse cultuur en samenleving; 126


2. algemene kennis van en inzicht in de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken van de vaderlandse geschiedenis, de Nederlandse taal- en letterkunde en kunst- en cultuurgeschiedenis. Dit betekent voor de literatuurwetenschap: 3. kennis hebben van en inzicht in een beperkt maar representatief corpus van primaire teksten van de Middeleeuwen tot heden; 4. de belangrijkste schrijvers, teksten en stromingen kunnen plaatsen in een literair-historische context; 5. in staat zijn een literaire tekst op een wetenschappelijke manier te analyseren en hiervan verslag te doen. Dit betekent voor de taalkunde: 6. kennis hebben van basisbegrippen van de Nederlandse fonologie, morfologie, syntaxis en semantiek; 7. inzicht hebben in de belangrijkste taalverwervingstheorieën; 8. kennis hebben van de ontwikkeling van de Nederlandse taal, de taalvariatie en de plaats van het Nederlands in de Indo-Europese taalfamilie; 9. in staat zijn gesproken en geschreven taal op een wetenschappelijke manier te analyseren en hiervan verslag te doen. Dit betekent voor de cultuurgeschiedenis: 10. kennis hebben van aspecten van de beeldende kunst in de Nederlanden van de Middeleeuwen tot heden in hun historische context; 11. kennis hebben van aspecten van de geschiedenis van de Nederlanden van de prehistorie tot heden; 12. kennis hebben van aspecten van de hedendaagse Nederlandse cultuur en maatschappij en het ontstaan ervan. De eindtermen voor taalvaardigheid zijn ook gespecificeerd in termen van het Europees referentiekader (het Common European Framework of Reference) van de Raad van Europa: Luisteren Lezen Gesproken interactie Gesproken productie Schrijven

propedeuse B1 B1 A2 B1 B1

bachelor C1 C1 B2 B2 B2

Het doel van de masteropleiding is: • • • •

het verwerven van wetenschappelijke kennis, inzicht, vaardigheden en gebruik van wetenschappelijke methoden op het gebied van de Dutch studies/Nederlandkunde; het ontwikkelen van academische vorming; het zelfstandig wetenschappelijk denken en handelen; het analyseren van complexe problemen;


127

• •

voorbereiding voor een wetenschappelijke loopbaan en vervolgonderwijs; voorbereiding op een maatschappelijke loopbaan.

Masters Nederlandkunde/Dutch studies beschikken over: 1. kennis van en inzicht in de inhoud en omvang van het vakgebied van de Nederlandkunde, afhankelijk van de gekozen specialisatie, te weten de Nederlandse taalkunde, de Nederlandse letterkunde, de vaderlandse geschiedenis of de Nederlandse kunst- en cultuurgeschiedenis; 2. kennis van en inzicht in de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en technieken van de betreffende specialisaties; 3. kennis van en inzicht in de didactiek van het Nederlands als tweede en als vreemde taal; 4. kennis van en inzicht in de vertaalwetenschap. Met betrekking tot de specialisatie Nederlandse taalkunde: 5. gedegen kennis van en inzicht in de inhoud en omvang van het vakgebied moderne Nederlandse taalkunde, dan wel taalvariatie in het Nederlands, dan wel toegepaste taalkunde (in het bijzonder verwerving van Nederlands als moedertaal en als tweede taal); 6. gedegen kennis van en inzicht in de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken en dergelijke van de moderne Nederlandse taalkunde, dan wel taalvariatie in het Nederlands, dan wel toegepaste taalkunde; 7. algemene kennis van en inzicht in de maatschappelijk-culturele betekenis van moderne taalkunde, dan wel taalvariatie in het Nederlands, dan wel de verwerving van het Nederlands als tweede taal. Met betrekking tot de specialisatie Nederlandse letterkunde: 8. gedegen kennis van en inzicht in de inhoud en omvang van het vakgebied moderne Nederlandse letterkunde (na 1800), dan wel de oudere Nederlandse Letterkunde (vóór 1800); 9. gedegen kennis van en inzicht in de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken en dergelijke van de Nederlandse letterkunde; 10. algemene kennis van en inzicht in de begrippen en methoden van de algemene literatuurwetenschap; 11. algemene kennis van en inzicht in de maatschappelijk-culturele betekenis van de moderne, respectievelijk de oudere Nederlandse letterkunde. Met betrekking tot de specialisatie Vaderlandse geschiedenis: 12. gedegen kennis van en inzicht in de inhoud en omvang van het vakgebied der vaderlandse geschiedenis; 13. gedegen kennis van en inzicht in de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken en dergelijke van de vaderlandse geschiedenis, waaronder bronnenonderzoek; 14. algemene kennis van en inzicht in de historische ontwikkeling van de vaderlandse geschiedenis; 15. algemene kennis van en inzicht in de maatschappelijk-culturele betekenis van het vakgebied der vaderlandse geschiedenis.

128


Met betrekking tot de specialisatie Kunstgeschiedenis: 16. gedegen kennis van en inzicht in de inhoud en omvang van het vakgebied der Nederlandse kunstgeschiedenis; 17. gedegen kennis van en inzicht in de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken en dergelijke van de Nederlandse kunstgeschiedenis; 18. algemene kennis van en inzicht in de historische ontwikkeling van de Nederlandse kunstgeschiedenis; 19. algemene kennis van en inzicht in de maatschappelijk-culturele betekenis van het vakgebied der Nederlandse kunstgeschiedenis. Met betrekking tot de didactiek van het Nederlands als tweede taal: 20. algemene kennis van en inzicht in recente tweedetaalverwervingstheorieën; 21. algemene kennis van en inzicht in de didactiek van het onderwijs in Nederlandse literatuur, geschiedenis en cultuurgeschiedenis aan anderstaligen; 22. gedegen kennis van en inzicht in tweedetaalonderwijsmethoden, met betrekking tot het Nederlands als tweedetaalonderwijs in spreek-, luister-, lees- en schrijfvaardigheid, en woordenschat en grammatica; 23. algemene kennis van en inzicht in de methoden en technieken voor het opstellen van testen en tentamens op het gebied van het Nederlands als tweedetaalonderwijs; 24. algemene kennis van en inzicht in recent lesmateriaal op het gebied van het onderwijs Nederlands als tweede en als vreemde taal. Met betrekking tot het onderdeel vertalen: 25. algemene kennis van en inzicht in historische en moderne theorieën over vertalen; 26. kennis van en inzicht in methodes voor literaire analyse gericht op vertalen en vertaalstrategieën; 27. kennis van de praktijk van vertalen en het internationale vertaalbeleid (Nederland- vaderland van de student); 28. inzicht in de aard en omvang van de recente literaire vertalingen vanuit de moedertaal van de student naar het Nederlands en vice versa. Vaardigheden: 29. zelfstandig vakwetenschappelijke literatuur kunnen selecteren en verzamelen met behulp van traditionele en moderne technieken; 30. zelfstandig vakwetenschappelijke literatuur kunnen bestuderen en deze kunnen beoordelen op kwaliteit en betrouwbaarheid; 31. kritisch kunnen reflecteren op kennis en inzichten neergelegd in vakwetenschappelijke literatuur; 32. zelfstandig een heldere en beargumenteerde probleemstelling kunnen formuleren en deze kunnen herleiden tot overzichtelijke en hanteerbare deelproblemen; 33. onder supervisie een onderzoeksproject kunnen opzetten, uitvoeren en op zijn merites beoordelen; 34. onderzoeksresultaten helder en beargumenteerd uiteen kunnen zetten in een schriftelijk verslag dat voldoet aan de criteria die de Nederlandse taalkunde, de Nederlandse letterkunde, de vaderlandse geschiedenis dan wel de Nederlandse kunstgeschiedenis daaraan stelt. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

129

Oordeel: De commissie heeft vastgesteld dat de eindtermen van zowel de bachelor- als de masteropleiding in overeenstemming zijn met de vigerende opvattingen over het vak Nederlandkunde. De commissie heeft naar tevredenheid vastgesteld dat in vergelijking met de ongedeelde opleiding de bacheloropleiding meer gericht is op cultuurkunde, letterkunde en kunstgeschiedenis in plaats van op louter taalverwerving. De commissie vindt de eindtermen van beide opleidingen reëel en voldoende specifiek. Wat betreft de beroepsperspectieven zijn de eindtermen erg breed en divers. Aanvankelijk was het opleiden voor docent Nederlands in het buitenland de belangrijkste doelstelling van de opleiding, maar de commissie heeft tijdens het bezoek vastgesteld dat weinig afgestudeerden terugkeren naar het land van herkomst. Zij is dan ook verheugd dat de doelstelling verbreed is. De doelstellingen en eindtermen van zowel de bachelor- als de masteropleiding zijn in vergelijking met de (inter)nationale state of the art in de wetenschapsbeoefening van hoge kwaliteit. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F2: Niveau: bachelor en master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor of een master.

De Universiteit Leiden gebruikt een instellingsbreed systeem van niveau-indeling. De Leidse opleidingen kennen zes niveaus (100 tot 600), waarbij 100 staat voor het propedeuseniveau en 600 voor het niveau van de masterscriptie. Het facultaire rapport bevat meer informatie over dit systeem. Bachelor: De eindtermen van de bacheloropleiding sluiten in voldoende mate aan op de beschrijving van het niveau van een bacheloropleiding zoals dat is vastgelegd in de Dublin-descriptoren. Dat kan op de volgende manier worden geïllustreerd: Kennis en inzicht: het ambitieniveau van de opleiding, zoals neergelegd in de eindtermen, beantwoordt aan de omschrijving. De eindtermen, met name 1, 2, 6 t/m 8 en 10 t/m 12, voldoen dan ook aan deze descriptor. Wat betreft de taalvaardigheid ligt het niveau van lezen en luisteren op C1 en het niveau van gesproken interactie, gesproken productie en schrijven op B2. Toepassen van kennis en inzicht: de eindtermen, in het bijzonder eindtermen 5 en 9, zijn gericht op het onderkennen en analyseren van problemen binnen het Nederlandse taalgebied en het ontwikkelen van mogelijke oplossingen. Oordeelsvorming: de vereisten van deze descriptor zijn voldoende neergelegd in de geformuleerde eindtermen, in het bijzonder eindtermen 7 en 8. De afgestudeerde is in staat diverse ontwikkelingen in het vakgebied te analyseren en te beoordelen. Communicatie: met name de eindtermen 5 en 9 accentueren de rol van het schriftelijk en mondeling overbrengen van informatie, ideeën en oplossingen. 130


Leervaardigheden: de eindtermen van de opleiding, in het bijzonder de algemene eindtermen, zijn in voldoende mate gericht op de leervaardigheden die noodzakelijk zijn voor een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt, te weten een masteropleiding. Master: De eindtermen van de masteropleiding sluiten in voldoende mate aan op de beschrijving van het niveau van een bacheloropleiding zoals dat is vastgelegd in de Dublin-descriptoren. Dat kan op de volgende manier worden geïllustreerd: Kennis en inzicht: het ambitieniveau van de opleiding, zoals neergelegd in de eindtermen, beantwoordt ruimschoots aan de omschrijving. Kennis en inzicht worden geschraagd op het fundament van de bacheloropleiding en bieden een basis om een originele bijdrage te leveren aan onderzoek. De geformuleerde eindtermen hebben veel aandacht voor kennis en inzicht en voldoen dan ook aan deze descriptor. Toepassen van kennis en inzicht: de eindtermen, in het bijzonder eindtermen 30 t/m 33, zijn in voldoende mate gericht op het toepassen van opgedane kennis van en inzicht in complexe vraagstukken, het formuleren van een probleemstelling en het uitvoeren van onderzoek. Oordeelsvorming: het vormen van een eigen mening omtrent vakwetenschappelijke literatuur is voldoende vastgelegd in de eindtermen, met name de eindtermen 31 en 34. Communicatie: ten aanzien van communicatie kan vermeld worden dat de opleiding gericht is op het op wetenschappelijk niveau mondeling en schriftelijk verslag doen van de uitwerking van een vraagstelling. Leervaardigheden: de eindtermen zijn gericht op het zelfstandig wetenschappelijk denken en handelen. Hiermee is gegarandeerd dat de afgestudeerde een vervolgopleiding kan volgen met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de eindtermen van zowel de bachelor- als de masteropleiding in voldoende mate aansluiten op de Dublin-descriptoren. De commissie heeft vastgesteld dat masteropleiding voortbouwt op de bacheloropleiding en dat het gevorderde karakter van de masteropleiding duidelijk tot uitdrukking komt in de eindtermen. De student breidt zijn kennis die in de bacheloropleiding is opgedaan uit en verdiept de in de bacheloropleiding verworven competenties. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed.


131

F3: Oriëntatie WO: De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een bachelor en een master: • De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. • Een wo-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot ten minste één verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt. • Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multien interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijkwaarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is.

Bachelor: De commissie heeft vastgesteld dat er in de facultaire eindtermen veel aandacht wordt besteed aan onderzoeksvaardigheden. Daarnaast gaan de opleidingsspecifieke eindtermen in op het begrip van structuren en grote lijnen en het plaatsen van kennis in een wetenschappelijk en cultuurhistorisch kader. Kennis van en inzicht in de wetenschapstheorie wordt niet expliciet genoemd in de eindtermen. Studenten die de bacheloropleiding Nederlandkunde/Dutch studies hebben afgerond, kunnen hun studie voortzetten met een masteropleiding, zowel binnen de Universiteit Leiden als daarbuiten. Zij hebben rechtstreeks toegang tot de masteropleiding Nederlandkunde/Dutch studies. De opleiding verwacht dat ook de toegang tot masteropleidingen in de Neerlandistiek in het buitenland geen probleem zal zijn. De opleiding heeft nog geen ervaringen met het beroepenveld waarin afgestudeerden terechtkomen, maar geeft aan dat zij in aanmerking komen voor dezelfde functies die de doctoraalalumni tot nu toe vervullen, zij het op een lager niveau. Master: In de eindtermen van de opleiding is vastgelegd dat afgestudeerden de kwalificaties hebben om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te doen. De afgestudeerde is in staat diverse aspecten van de Nederlandse taal en cultuur op wetenschappelijke manier te analyseren en hiervan zelfstandig verslag te doen. De wetenschapstheorie wordt niet expliciet genoemd in de eindtermen. Ook over de beroepspraktijk waarin afgestudeerde masters terechtkomen kunnen nog geen definitieve uitspraken gedaan worden. De opleiding beschikt nog niet over (evaluatie)gegevens over de aansluiting van de eindkwalificaties van de masterstudent op de arbeidsmarkt. Zij verwacht dat de aansluiting op de arbeidsmarkt vergelijkbaar zal zijn met die van de huidige doctorandi. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de eindkwalificaties van de bacheloropleiding het wetenschappelijk karakter van de opleiding voldoende tot uitdrukking brengen. De commissie heeft echter ook vastgesteld dat de eindkwalificaties geen expliciete verwijzingen naar algemene wetenschapstheoretische en methodologische principes bevatten (cf. domeinspecifiek referentiekader). De bachelor geeft directe toegang tot de eigen masteropleiding. Onderhandelingen over toegang tot de masteropleiding NTC waren op het tijdstip van de visitatie nog aan de gang. De oriëntatie op het toekomstige beroepenveld is niet expliciet zichtbaar, maar zit verweven in de geformuleerde doelstellingen en eindtermen. 132


In de eindtermen van de masteropleiding wordt volgens de commissie ruimschoots aandacht besteed aan het verwerven van wetenschappelijke vaardigheden. Van afgestudeerden mag worden verwacht dat zij beschikken over de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten. Ook voor de masteropleiding geldt dat de aansluiting met de beroepspraktijk niet expliciet tot uitdrukking komt in de eindkwalificaties, maar wel impliciet aanwezig is. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel voor het onderwerp Doelstellingen opleiding voor zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding luidt: voldoende.


Zie voor de facetten die onder dit onderwerp aan de orde komen ook het facultaire rapport. Bachelor: Zoals in het facultaire deel beschreven staat, heeft het faculteitbestuur beleid ontwikkeld om de integratie van onderzoek en onderwijs binnen de faculteit verder te versterken. Met name in het tweede en derde jaar van de bacheloropleiding worden de studenten in toenemende mate in aanraking gebracht met de praktijk van wetenschappelijk onderzoek, onder meer via het onderzoek van de docenten. Het programma sluit in voldoende mate aan bij actuele (wetenschappelijke) ontwikkelingen, maar in vergelijking met andere opleidingen doen de docenten die het onderwijs in de bacheloropleiding verzorgen relatief weinig onderzoek, zodat de interactie tussen onderwijs en onderzoek niet optimaal genoemd kan worden. Dit geldt in het bijzonder voor de docenten Taalvaardigheid. In de bacheloropleiding worden de elementaire onderzoeksvaardigheden vanaf het begin van de opleiding via een aparte leerlijn opgebouwd. Van die leerlijn maken onder andere de vakken Taalanalyse in het eerste jaar en Methoden en Technieken in het tweede jaar deel uit. Deze leerlijn mondt uit in het bachelorwerkstuk, waarvoor 12 studiepunten zijn gereserveerd. Studenten hebben de mogelijkheid om zich in de bijvakruimte, door het volgen van vakoverschrijdende colleges, te oriënteren op een specifieke beroepspraktijk, bijvoorbeeld via één van de PraktijkStudies, het vak Didactiek of een stage. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

133

Master: De masteropleiding was nog niet gestart op het moment dat de commissie de faculteit bezocht. De plannen zijn ook nog niet helemaal klaar. Volgens de opleiding zijn alle onderdelen van het programma onderzoeksgericht, waardoor de interactie tussen het onderwijs en onderzoek gegarandeerd is. Het onderwijs zal worden verzorgd door gepromoveerde docenten die zich profileren in het onderzoek. De opleiding stelt dat het onderzoek van de docenten ook in het programma van de masteropleiding systematisch aan de orde zal komen. De leerlijn voor onderzoeksvaardigheden die begint in de bachelor-opleiding wordt in de masteropleiding voortgezet en wordt afgesloten met een masterscriptie van 20 studiepunten. Relevante beroepen komen in het programma aan bod met de vakoverschrijdende colleges. Oordeel: De commissie is van mening dat de programma ’s van de bachelor- en de masteropleiding in voldoende mate (zullen) aansluiten bij de voor dit facet geldende criteria. Wat betreft de bacheloropleiding heeft de commissie vastgesteld, dat het feit dat relatief weinig docenten onderzoek verrichten gevolgen heeft voor de mate van interactie tussen onderwijs en onderzoek. Daar staat echter tegenover dat er expliciet aandacht wordt besteed aan de methoden en technieken van letterkundig en historisch onderzoek en dat de student in het bachelorwerkstuk elementaire onderzoeksvaardigheden te pas moet brengen. De masteropleiding zal geheel onderzoeksgericht zijn. Van de docenten heeft de commissie enige zorg vernomen over de inrichting van de masteropleiding. Sommige specialisatiemogelijkheden waarbij samenwerking met andere opleidingen in het geding is, zoals Vertalen, komen maar moeilijk van de grond. De commissie zelf betreurt het dat tweedetaalverwerving geen zelfstandige specialisatierichting is. De commissie constateert tot haar genoegen dat beide opleidingen aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk hebben. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende.


Bachelor: Het programma van de bacheloropleiding is opgebouwd volgens een leerlijnenmodel. In de zelfstudie heeft de opleiding aangegeven hoe de onderdelen van het programma zijn verdeeld over de verschillende (sub)disciplines en hoe de eindkwalificaties voor de (sub)disciplines (inclusief de eindkwalificaties voor taalvaardigheid en algemene academische vaardigheden) vertaald zijn naar het programma. In overeenstemming met de eindtermen wordt in het programma relatief veel aandacht besteed aan taalverwerving. Dit is volgens de opleiding ook noodzakelijk, omdat studenten in principe aan de studie beginnen zonder enige kennis 134


van de Nederlandse taal. Aan het eind van het tweede jaar moeten studenten in staat zijn om ook colleges (in het Nederlands) bij andere opleidingen te volgen. De commissie heeft geconstateerd dat er voor de afzonderlijke onderdelen van het programma nog geen leerdoelen zijn geformuleerd. In de uniforme vakbeschrijvingen die met ingang van 1 september 2005 worden ingevoerd zullen de leerdoelen volgens de in het programma aanwezige leerlijnen worden geëxpliciteerd. Het bestuur van de faculteit heeft in het facultair kader voor de bacheloropleidingen vastgelegd dat studenten tijdens hun opleiding zich ook buiten hun vakgebied moeten oriënteren. Om dit te bereiken heeft het bestuur een bijvakruimte van 40 studiepunten, verdeeld over twee bijvakken van elk 20 studiepunten, ingevoerd in de bacheloropleidingen. De soorten bijvakken die studenten kunnen volgen zijn beschreven in het facultaire deel van dit rapport. Master: In de zelfstudie beschrijft de opleiding hoe de eindtermen zijn vertaald naar het programma. Die vertaling is gebaseerd op de principes die ook voor de bacheloropleiding zijn gehanteerd. Ook voor de master-opleiding geldt dat de leerdoelen van de programmaonderdelen nog verder uitgewerkt moeten worden. In de masterfase is sprake van een breed cursusaanbod, de keuzevrijheid binnen de specialisaties is vrij groot. De grootte van de keuzeruimte die een masterstudent heeft, is echter afhankelijk van de richting die hij kiest. Oordeel: De commissie is van oordeel dat zowel het programma van de bacheloropleiding als dat van de masteropleiding een adequate vertaling vormt van de geformuleerde eindtermen, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De programma’s bereiken het gewenste niveau zoals neergelegd in de eindtermen. De commissie heeft in het programma geen lacunes aangetroffen. Binnen het programma van de bacheloropleiding wordt enige mogelijkheid tot verdieping geboden. Verdere uitbouw is mogelijk in de masteropleiding. De programma’s vormen een goede implementatie van de brede doelstellingen en geven een evenwichtige gemeenschappelijke basis in de Nederlandse taal en cultuur. De commissie ondersteunt de voorgenomen uitwerking van de leerdoelen van de programmaonderdelen van harte. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F6: Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma.

Bachelor: Het didactisch concept dat als uitgangspunt dient voor het facultaire onderwijsbeleid en dat in het facultaire rapport beschreven is, is onder meer uitgewerkt in doorlopende leerlijnen van disciplinaire kennis en academische vaardigheden. Die leerlijnen beginnen in het eerste jaar van de bacheloropleiding en lopen door tot aan het einde van het derde jaar. Zij leveren een belangrijke bijdrage aan de samenhang van het programma en zorgen voor de oplopende moeilijkheidsgraad en de verdieping in het programma.


135

In de eerste twee jaar van het programma ligt veel nadruk op het verwerven van taalvaardigheid. In het eerste jaar is iets meer dan de helft van het programma gereserveerd voor vakken waarin taalvaardigheid centraal staat, in het tweede jaar gaat het om iets meer dan een derde van het programma. Ook wordt in het eerste en tweede jaar aandacht besteed aan de bestudering van de taal vanuit taalwetenschappelijk perspectief. Daarnaast worden in het eerste jaar inleidingen gegeven in de Nederlandse kunst- en cultuurgeschiedenis en de hedendaagse samenleving, en in het tweede jaar inleidingen in de Nederlandse geschiedenis, literatuur en taalkunde. Deze inleidingen worden deels in het Engels gegeven. In het tweede jaar worden ook methoden en technieken voor letterkundig en historisch onderzoek aangeleerd. In het derde jaar volgen de studenten taalverwerving voor gevorderden, waarin tevens theoretische en praktische problemen van het vertalen worden besproken. Naast deze onderdelen kiest de student een of twee bijvakken van respectievelijk 40 studiepunten of twee keer 20 studiepunten. Door de opleiding wordt aanbevolen om ten minste één bijvak te kiezen op het gebied van de Nederlandse taalkunde, literatuur, geschiedenis of kunstgeschiedenis. Master: Het programma van de masteropleiding kent vier inhoudelijk samenhangende specialisaties, die op uniforme wijze zijn opgebouwd. Op die manier is de samenhang van het programma dat studenten volgen gewaarborgd. Het programma bestaat voor een belangrijk deel (40 studiepunten) uit verplichte onderdelen, waaronder de masterscriptie, waarvoor 20 studiepunten zijn gereserveerd. Een masterstudent specialiseert zich, door zijn selectie uit de keuzevakken die worden aangeboden, op taalkunde, letterkunde, vaderlandse geschiedenis of kunstgeschiedenis. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de programma’s van de bacheloropleiding en de masteropleiding in voldoende mate inhoudelijk samenhangend zijn. De programma’s hebben een logische opbouw en hebben een overzichtelijk karakter. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F7: Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zo veel mogelijk worden weggenomen.

Zoals beschreven in het facultaire rapport, heeft de commissie Optimalisering een aantal aanbevelingen opgesteld die ingaan op studeerbaarheid. Veel van die aanbevelingen zijn inmiddels geïmplementeerd. Zo is er een uniforme facultaire jaarindeling met vastgestelde onderwijs- en toets(voorbereidings)perioden ingevoerd en zijn er maatregelen voor het spreiden van de studielast genomen. Bachelor: Volgens de opleiding komt de geprogrammeerde studielast redelijk overeen met de feitelijk gerealiseerde studielast. Uit een evaluatie van het programma die plaatsvond in het studiejaar 2003-2004 bleek dat studenten over het geheel genomen positief oordelen over de studeerbaarheid van de opleiding. Sommige studenten hadden problemen met het studietempo en met de inspanningen die zij moesten leveren. De commissie vindt zulke problemen begrijpelijk, gezien de achtergrond van de studenten. 136


Master: De kleinschaligheid van de opleiding maakt het mogelijk om veel aandacht te besteden aan de individuele begeleiding van studenten. De opleiding is ervan overtuigd dat studievertragingen daardoor snel aan het licht zullen komen. Omdat de precieze invulling van het programma nog niet bekend was op het moment dat de commissie de faculteit bezocht, is het niet mogelijk om definitieve uitspraken te doen over de studeerbaarheid van het programma van de masteropleiding. Oordeel: De commissie is van oordeel dat zowel het programma van de bacheloropleiding als dat van de masteropleiding gezien de buitenlandse herkomst van de studenten relatief zwaar is. Mede door de kleinschaligheid van de opleidingen zijn ze echter toch goed studeerbaar. De geprogrammeerde studielast komt voor de bacheloropleiding overeen met de feitelijke studielast. De commissie heeft geen reden eraan te twijfelen dat dit ook voor de masteropleiding het geval zal zijn. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F8: Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: wo-bachelor: VWO, HBO-propedeuse of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. WO-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie.

Bachelor: De opleiding richt zich specifiek op buitenlandse studenten die het Nederlands niet beheersen. Studenten die in het bezit zijn van een erkend buitenlands diploma van secundair c.q. voorbereidend wetenschap-pelijk onderwijs of van een diploma van een Nederlandse HBO-instelling, kunnen instromen in de bacheloropleiding. Wanneer studenten niet over één van deze diploma’s beschikken, wordt beoordeeld in welke mate hun vooropleiding aansluit op de eisen van de opleiding. Indien dat noodzakelijk is kunnen er toelatingstoetsen worden opgelegd. Het is mogelijk dat studenten op grond van hun vooropleiding vrijstellingen voor bepaalde onderdelen krijgen en daarmee op een later moment in het programma kunnen instromen. Master: Wie de bacheloropleiding Nederlandkunde/Dutch studies heeft afgerond, kan instromen in de master-opleiding met dezelfde naam. In het geval van studenten die min of meer verwante bachelor-opleidingen op WO- of HBO-niveau hebben afgerond beoordeelt de toelatingscommissie of en onder welke voorwaarden inschrijving mogelijk is. De kwalificaties waarover studenten die in de masteropleiding willen instromen dienen te beschikken komen overeen met de eindkwalificaties van de bacheloropleiding. Instroomgegevens: Het aantal studenten dat instroomt in het eerste jaar is de afgelopen jaren redelijk stabiel. In de periode tussen 1997 tot 2004 waren er jaarlijks zo’n 38 eerstejaars studenten, met een uitschieter in het studiejaar 2003-2004, toen er 57 eerstejaars begonnen aan de opleiding.


137

Oordeel: De commissie is van mening dat het programma van zowel de bachelor- als de masteropleiding goed aansluit bij de kwalificaties van de instromende studenten. De niveauverschillen van de in de bachelor-opleiding instromende studenten worden zo goed mogelijk opgevangen. Ook is het mogelijk om op grond van reeds aanwezig niveau in te stromen in het tweede jaar. Er waren op het moment dat de commissie de faculteit bezocht nog geen (Bachelor)studenten doorgestroomd naar de masteropleiding, die op 1 september 2005 van start ging. De commissie heeft er echter vertrouwen in dat de studenten die de bacheloropleiding hebben afgerond goed in staat zullen zijn om het programma van de masteropleiding met succes te doorlopen. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F9: Duur De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: WO-bachelor: in de regel 180 studiepunten. WO-Master: minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding.

Bachelor/Master: Het programma van de bacheloropleiding Nederlandkunde/Dutch studies omvat 180 ECTS en voldoet daarmee aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Het programma van de masteropleiding Nederlandkunde/Dutch studies omvat 60 ECTS en voldoet daarmee eveneens aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F10: Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.

Zoals in het facultaire rapport is beschreven, hanteert de faculteit een didactisch concept dat als uitgangs-punt heeft dat studenten via activerend en vernieuwend onderwijs gestimuleerd worden zowel vakkennis als academische vaardigheden te verwerven, waarbij de nadruk ligt op de combinatie van vakspecifieke heuristische en onderzoeksvaardigheden. Bachelor: Uit het overzicht van het programma dat is opgenomen in de zelfstudie blijkt dat de opleiding gebruikmaakt van afwisselende werkvormen. De keuze voor een werkvorm is gebaseerd op de eindtermen die in een programmaonderdeel aan de orde worden gesteld In het eerste jaar ligt de nadruk op het snel verwerven van basistaalvaardigheden. De opleiding hanteert daarvoor arbeidsintensieve werkcolleges, waarin gebruik wordt gemaakt van nieuwe didactische concepten. In het eerste jaar volgen studenten relatief veel werkgroepen: de onderdelen waarvoor deze werkvorm wordt gehanteerd omvatten 48 studiepunten. In het tweede jaar hebben de hoorcolleges de overhand, daarin wordt de inhoudelijke basis gelegd voor de specialisatie en 138


verdieping in het derde jaar: de onderdelen die als hoorcollege worden aangeboden omvatten 20 studiepunten. In het derde jaar krijgen de studenten de gelegenheid om de basiskennis die zij hebben verworven toe te passen en te verdiepen. Master: De masteropleiding is primair gericht op inhoudelijke en methodologische verdieping. Het grootste deel van het programma (40 studiepunten) is gereserveerd voor werkcolleges, waarin kleinschalig onderwijs wordt gecombineerd met intensieve interactie. De overige 20 studiepunten zijn bestemd voor de afsluitende scriptie. Oordeel: De commissie is van mening dat over het algemeen het didactisch concept voldoende aansluit op de doelstellingen en de eindtermen van de bachelor- en de masteropleiding. De manier waarop het leerproces is ingericht en de keuze van de werkvormen maken het voor studenten mogelijk om de eindkwalificaties daadwerkelijk te verwerven. De commissie is zeer positief over de hantering van nieuwe didactische concepten bij het taalverwervingsonderwijs en over het materiaal dat daarbij gebruikt wordt. Wel heeft de commissie van de studenten die zij heeft gesproken, te horen gekregen dat er volgens hen in het tweede en derde jaar te weinig begeleiding is en dat met name de spreekvaardigheid intensiever getraind zou moeten worden, bijvoorbeeld in de vorm van referaten. Op grond van het aan het eind van de studie gerealiseerde niveau (zie F20) is de commissie er echter niet van overtuigd dat deze kritiek helemaal terecht is. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F11: Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.

De faculteit hanteert vaste procedures om de relatie tussen inhoud en toetsing te bewaken en te controleren. Zie voor het toetsingbeleid van de faculteit ook het facultaire rapport. Bachelor/Master: De manier waarop een onderdeel wordt getoetst hangt samen met de onderwijsvorm die voor het betreffende onderdeel is gekozen. Voor het taalvaardigheidsprogramma van het eerste en tweede jaar van de bacheloropleiding liggen de toetsvormen en beoordelingsnormen vast. Tentamens worden ieder jaar volgens hetzelfde stramien opgezet en de beoordeling gebeurt volgens een vast systeem. Omdat bijna alle docenten bij dit onderwijs zijn betrokken, is er veel onderling overleg en afstemming. De docenten beoordelen elkaars tentamens vooraf en bij de beoordeling worden twijfelgevallen besproken. Het tentamen spreekvaardigheid wordt door twee docenten afgenomen en beoordeeld. De eindtermen voor het taalvaardigheidsprogramma zijn omschreven in termen van het Common European Framework of Languages (CEFR). Voor de andere onderdelen geldt dat docenten in principe zelfstandig toetsvragen en -criteria opstellen en dat er dus in mindere mate sprake is van overleg en afstemming. De afstudeerscriptie van zowel de bachelor- als de masteropleiding wordt door twee docenten beoordeeld.


139

De tentamens zijn steeds in één maand geconcentreerd na afloop van de collegeperiode. De cijfers worden uiterlijk drie weken na het tentamen bekend gemaakt. Studenten zijn tevreden over de mogelijkheid van feedback en over de nabespreking van de gemaakte tentamens. De Opleidingscommissie is in eerste instantie reactief, zij gaat ervan uit dat de toetsing en beoordeling goed is en aansluit bij de inhoud van de cursussen totdat het tegendeel blijkt. Slechts in individuele gevallen wordt de Examencommissie ingeschakeld, bijvoorbeeld na een officiële klacht van een student of in geval van fraude. Oordeel: De commissie is van mening dat het facultaire beleid en de regelingen voldoende waarborgen bieden voor een rechtsvaardig toetsingbeleid. De commissie heeft verschillende toetsen bekeken en vindt deze adequaat. Zij heeft vastgesteld dat de toetsen op een adequate manier aansluiten bij het onderwijs en dat dus daadwerkelijk wordt getoetst of studenten de kwalificaties die zij geacht werden te verwerven ook hebben verworven. De commissie heeft voldoende vertrouwen in het functioneren van de Examen-commissie. De feedback aan studenten op de toetsresultaten is tijdig en in orde. Ook de becijfering van de gelezen scripties vindt de commissie adequaat. Die kwam vrijwel steeds overeen met het oordeel van de commissie. Wel wil de commissie opmerken dat zij in gesprekken met de studenten heeft vernomen, dat bij de keuzevakken de feedback op werkstukken vaak minimaal is. Bachelor: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. Oordeel over het onderwerp Programma: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel voor het onderwerp Programma voor zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding luidt: voldoende.


Bachelor/Master: Het onderwijs wordt verzorgd door acht stafleden, twee UHD’s, drie UD’s en drie docenten. Er is geen hoogleraar voor het vakgebied waarop de opleiding zich richt. De helft van de stafleden is gepromoveerd en maakt deel uit van de Leidse onderzoekinstituten Pallas (voor letterkunde) en LUCL (voor taalkunde). Sinds het bezoek van de commissie zijn de taalkundigen uit het ULCL en uit CNWS opgegaan in het nieuwe instituut LUCL. De UHD’s verzorgen onderwijs in alle fasen van het curriculum. De richtlijnen voor de verdeling van onderwijs- en onderzoekstijd staan beschreven in het facultaire deel. De stafleden met wie de commissie gesproken heeft gaven aan dat ze een belangrijk deel van hun onderzoek feitelijk in hun vrije tijd doen. 140


Oordeel: De commissie is van mening dat het onderwijs binnen de bacheloropleiding deels, en binnen de masteropleiding grotendeels verzorgd wordt door onderzoekers die, al dan niet formeel, een bijdrage leveren aan de ontwikkelingen van het vakgebied. De wetenschappelijke inbreng en de kennismaking met rolmodellen komen echter vooral tot stand in de specialisatievakken of via een andere opleiding. De eigen staf behoeft dus wetenschappelijke versterking. Met name de afwezigheid van een hoogleraar vindt de commissie zorgelijk. De commissie heeft begrepen dat het wachten is op de totstandkoming van een nieuw profiel voor een te benoemen hoogleraar. Zij heeft met instemming vernomen dat de factor cultuur daarin een belangrijker plaats zal innemen dan voorheen. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F13: Kwantiteit personeel Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.

Bachelor/Master: Op de peildatum van 1 december 2003 was er 3,65 fte beschikbaar voor het verzorgen van onderwijs in het kader van de bachelor- en masteropleiding. De staf-studentratio (het aantal studenten per fte) lag in de periode 2000-2003 tussen de 1:19 en 1:21. Voor hoogleraren, UHD’s en UD’s geldt dat, volgens facultair beleid, van de totaal beschikbare formatie 66% is gereserveerd voor onderwijs en 30% voor onderzoek. Er is daarnaast 4% gereserveerd voor bestuurlijke taken. Sinds 1998 beschikt de opleiding over een professionele studiecoördinator (0,5 fte). Het secretariaat van de opleiding is ingevuld met 0,5 fte. De stagecoördinatie en arbeidsmarktoriëntatie zijn ondergebracht bij het facultaire Loopbaancentrum. Oordeel: De commissie is van oordeel dat er voldoende personeel wordt ingezet om de programma’s van de bachelor- en masteropleiding op een adequate manier te verzorgen. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F14: Kwaliteit personeel Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma.

Bachelor/Master: De opleidingen geven in de zelfstudie aan dat de wetenschappelijke en didactische kwaliteiten van de docenten goed zijn. De opleidingen maken waar nodig aanspraak op het facultaire scholingsbudget, bijvoorbeeld voor cursussen Blackboard, Powerpoint en Academisch Engels. Uit de evaluaties die de commissie heeft ingezien en uit de gesprekken met studenten blijkt dat het oordeel over de docenten in het algemeen positief is. Tijdens het bezoek heeft de commissie vastgesteld dat er voor de richting Vertalen te weinig expertise aanwezig is om de doelstellingen voor dit onderdeel te bereiken. Er worden jaarlijks functioneringsgesprekken gevoerd met de stafleden. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

141

Oordeel: De didactische kwaliteit van de docentuur is volgens de commissie goed. Er is voldoende kundigheid op de verschillende inhoudelijke deelgebieden om de doelstellingen en eindkwalificaties van zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding te realiseren. Dit geldt echter in mindere mate voor de masterspecialisatie Vertalen. De commissie beveelt aan om de huidige expertise aan te vullen. De commissie betreurt het dat de wetenschappelijke kwaliteiten van de staf niet tot uitdrukking komen in voldoende onderzoekstijd. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Inzet van personeel: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel voor het onderwerp Inzet van personeel voor de zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding luidt: voldoende.


Bachelor/Master: De voorzieningen zijn in het algemeen voldoende. Studenten geven wel aan dat ze niet tevreden zijn over de voorzieningen op het gebied van ICT. Docenten geven aan dat ze veel tijd kwijt zijn aan het bedrijfsklaar maken van de apparatuur in de onderwijsruimten. Binnen het bachelorprogramma wordt voor negen vakken gebruikgemaakt van Blackboardmodules. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F16: Studiebegeleiding De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.

Bachelor/Master: Om studenten zo goed mogelijk te kunnen begeleiden, wordt er in het eerste jaar van de bacheloropleiding gewerkt met een mentoraat. In het kader daarvan worden in het eerste semester om de drie weken groepsgesprekken (maximaal acht studenten) gehouden onder leiding van een docentmentor. De docentmentor voert ook individuele gesprekken met de studenten. De commissie heeft over het algemeen positieve geluiden gehoord over het mentoraat. Dit blijkt ook uit de programmaevaluaties. Ook de overige begeleiding vanuit de opleiding, zoals die van de studiecoördinator, wordt door de studenten zeer gewaardeerd.

142


Door de goede en directe contacten tussen de docenten en de studenten, kan de studievoortgang goed gemonitord worden. De voorlichting over de masteropleiding is goed. Op het moment dat de commissie de faculteit bezocht, was echter nog niet duidelijk in hoeverre het programma van de masteropleiding uitgevoerd zou kunnen worden zoals voorzien. Of dat mogelijk zal zijn, hangt voor een deel af van andere universiteiten. Doctoraalstudenten zijn tevreden over de voorlichting en begeleiding van de scriptie. Zij hebben veel waardering voor de grote persoonlijke betrokkenheid van docenten. Studenten krijgen, vanaf het moment dat zij ook vakken buiten de eigen opleiding volgen, een docent toegewezen die hen tijdens hun specialisatie volgt. Desondanks hebben studenten tijdens het bezoek van de commissie aangegeven dat er bij het invullen van de keuzeruimte soms weinig begeleiding is. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de voorlichting en advisering in de bachelor- en masteropleiding adequaat en goed zijn. Er is goede studiebegeleiding en de docenten zijn door de kleinschaligheid van het onderwijs en hun persoonlijke betrokkenheid goed benaderbaar. Ook de opleidingsvoorzitter zet zich bijzonder in voor de individuele student en voor hun toekomst hier of in hun thuisland. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Voorzieningen: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel voor het onderwerp Voorzieningen voor zowel de bacheloropleiding als de masteropleiding luidt: voldoende.


Bachelor/Master: De drieslag in het kwaliteitszorgsysteem van de Letterenfaculteit (onderwijsevaluaties, resultaat- en ontwikkelingsgesprekken en meerjarenbeleidsgesprekken) staat in het facultaire deel beschreven. De commissie heeft geconstateerd dat er onder leiding van de studenten docentleden van de Opleidingscommissie cursusevaluaties worden uitgevoerd. In alle gevallen wordt min of meer dezelfde vragenlijst gebruikt. Wanneer er meer dan vijftien studenten aan een cursus deelnemen, vullen de studenten de vragenlijst in en worden de resultaten verwerkt door het ICLON. Wanneer er minder dan vijftien studenten aan een cursus deelnemen, wordt er onder leiding van de Opleidingscommissie aan het einde van de cursus een evaluatiegesprek gevoerd. Binnen de faculteit wordt de evaluatie voor minder dan vijftien studenten ‘kwalitatief ’ genoemd, omdat er geen statistische conclusies te trekken zijn uit de antwoorden. QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

143

De commissie heeft de vakevaluaties van de eerste twee bachelorjaren kunnen bestuderen. Er waren tijdens het bezoek van de commissie nog geen programmaevaluaties voor het derde jaar beschikbaar en er hadden op dat moment ook nog geen Resultaat- en Ontwikkelingsgesprekken plaatsgevonden. Elk jaar worden er meerjarenbeleidsgesprekken gevoerd tussen het onderwijsinstituut waarvan de opleiding deel uitmaakt en het faculteitsbestuur. De gesprekken resulteren in een convenant waarin de bestuurlijke afspraken voor het komend jaar worden vastgelegd in de vorm van toetsbare streefdoelen. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de bachelor- en masteropleiding op een systematische wijze periodiek geëvalueerd worden. De evaluatieverslagen en -rapporten die zij heeft ingezien zijn goed uitgewerkt. De evaluatie vindt nog niet plaats aan de hand van toetsbare streefdoelen. De faculteit is voornemens die in de nabije toekomst in te voeren. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. F18: Maatregelen tot verbetering De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan realisatie van de streefdoelen.

Bachelor/Master: De uitkomsten van de evaluaties worden besproken in de Opleidingscommissie, met duidelijke en actieve participatie van de studentvertegenwoordigers. De uitkomsten worden ook ter kennis gebracht aan de voorzitter van de opleiding. De evaluatierapporten worden verstuurd naar de leerstoelhouder onder wie het geëvalueerde onderwijs valt, naar het onderwijsinstituutsbestuur en naar het faculteitsbestuur. Deze drie partijen gaan – elk op basis van hun eigen verantwoordelijkheden in het onderwijsproces – na of de evaluatierapporten aanleiding geven tot het nemen van maatregelen. Het beleid van de leerstoelhouders in deze wordt gecontroleerd door de decaan in de Resultaat- en Ontwikkelingsgesprekken die hij met de hoogleraren voert. Het beleid van het onderwijsinstituutsbestuur is onderwerp van gesprek in de jaarlijkse meerjarenbeleidsgesprekken met het faculteitsbestuur. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F19: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken.

Bachelor/Master: De opleidingen betrekken medewerkers en studenten via de Opleidingscommissie en door middel van evaluaties bij de interne kwaliteitszorg. De Opleidingscommissie houdt zich vooral bezig met het onderwijsprogramma (uitvoering, opbouw, evaluatie et cetera). De commissie 144


heeft tijdens haar bezoek vastgesteld dat de taak en de functie van de Opleidingscommissie voor studenten niet duidelijk is. Ook is het de commissie opgevallen dat studenten niet gemakkelijk kritiek geven op de opleiding. Gezien de aard van de opleiding is het begrijpelijk dat het voor de opleidingen lastig is om op een systematische manier contact te onderhouden met alumni. Het beroepenveld zou wel meer betrokken kunnen worden. Oordeel: De commissie is van oordeel dat de studenten en docenten in voldoende mate betrokken worden bij de interne kwaliteitszorg. Wel heeft de commissie uit gesprekken met de staf begrepen dat de meeste studenten moeite hebben met het uiten van kritiek. De betrokkenheid van het beroepenveld is beperkt daar veel abituriënten niet terug gaan naar hun land van herkomst, terwijl de opleiding aanvankelijk vooral gericht was op een docentschap Nederlands aldaar en het veld van nieuwe beroepen nog pas in ontwikkeling is. Bovendien is de opleiding in Nederland nog weinig bekend. De commissie adviseert de opleidingen vertegenwoordigers uit de beroepspraktijk toch zo veel mogelijk te betrekken bij het proces van kwaliteitszorg. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Interne kwaliteitszorg: Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel voor het onderwerp Interne kwaliteitszorg zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende.

4.2.6. Resultaten F20: Gerealiseerd niveau De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen.

Zie voor de examenregeling en het toetsbeleid het facultaire rapport en F11. Bachelor/Master: Over de gerealiseerde eindkwalificaties van de bachelor- en masteropleiding is bij gebrek aan afgestudeerden nog niets te zeggen. Uit alumni- en arbeidsmarktonderzoek uit de afgelopen jaren blijkt dat de tevredenheid over de eindkwalificaties van de doctoraalstudenten ruim voldoende is. Tijdens het bezoek waren er nog geen bachelor- of masterscripties beschikbaar. De commissie heeft daarom scripties van studenten van de ongedeelde opleiding gelezen. De commissie heeft vastgesteld dat het taalvaardigheidsniveau van de scripties bepaald hoog en de wetenschappelijke vorming en niveau voldoende zijn.


145

Oordeel: De commissie is van mening dat de kwaliteit van de gelezen scripties goed is. De uitstekende taalbeheersing die de studenten zich tijdens hun studie eigen weten te maken is, ook in de scripties, opvallend. De commissie verwacht dat het niveau zowel in de bachelor- als in de masteropleiding gehandhaafd zal blijven. Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is goed. F21: Onderwijsrendement Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.

Zie voor dit facet ook het facultaire rapport. Bachelor/Master: Facultaire regelingen en afspraken over streefcijfers, bindend studieadvies, de nieuwe regel dat een propedeuse in twee jaar behaald moet zijn en het opsporen van vertraagde doctoraalstudenten staan in het facultaire deel beschreven. De opleiding wijst erop dat de rendementcijfers een vertekend beeld geven, aangezien zich onder de instromers veel studenten bevinden die slechts een jaar blijven en daardoor niet staat zijn om het doctoraal te halen. Oordeel: Bachelor/Master: Het oordeel van de commissie over dit facet is voldoende. Oordeel over het onderwerp Resultaten Op basis van de beoordelingen per facet concludeert de commissie dat het samenvattend oordeel voor het onderwerp Resultaten zowel voor de bacheloropleiding als voor de masteropleiding luidt: voldoende.

146


Samenvatting van de oordelen van de commissie Bacheloropleiding Nederlandkunde/Dutch studies: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding

Oordeel Voldoende

2. Programma

Voldoende


Voldoende

4. Voorzieningen

Voldoende


Voldoende

6. Resultaten

Voldoende



Oordeel Goed Goed Voldoende Goed Voldoende Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende

147

Masteropleiding Nederlandkunde/Dutch studies: Onderwerp 1. Doelstellingen van de opleiding

Oordeel Voldoende

2. Programma

Voldoende


Voldoende

4. Voorzieningen

Voldoende


Voldoende

6. Resultaten

Voldoende

Facet 1. Domeinspecifieke eisen 2. Niveau 3. Oriëntatie 4. Eisen WO 5. Relatie doelstellingen en programma 6. Samenhang programma 7. Studielast 8. Instroom 9. Duur 10. Afstemming vormgeving en inhoud 11. Beoordeling en toetsing 12. Eisen WO 13. Kwantiteit personeel 14. Kwaliteit personeel 15. Materiële voorzieningen 16. Studiebegeleiding 17. Evaluatie resultaten 18. Maatregelen tot verbetering 19. Betrokkenheid van medewerkers, 20. Gerealiseerd niveau 21. Onderwijsrendement

Oordeel Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende


148


BIJLAGEN


149

150


Bijlage A: Curricula vitae van de leden van de visitatiecommissie mw. prof. dr. M. Spies Marijke Spies (1934) is emeritus hoogleraar Oudere Nederlandse Letterkunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij studeerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. In 1979 promoveerde zij aan dezelfde universiteit op een proefschrift getiteld Argumentatie of bezieling. Na haar promotie bleef zij werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam en was zij van 1993 tot 1998 bijzonder hoogleraar Geschiedenis van de Rhetorica. In 1994 werd zij hoogleraar aan de Vrije Universiteit. Spies was van 1991 tot 1996 redacteur bij het NWO-project ‘De Nederlandse cultuur in Europese context’. Van 1997 tot 1999 was zij president van de International Society for the History of Rhetoric. prof. dr. B. Aarts Bas Aarts (1961) is hoogleraar Engelse Taalkunde aan het University College London (UCL) in het Verenigd Koninkrijk, waar hij sinds 1989 werkzaam is. Hij studeerde Engelse taal- en letterkunde aan de Rijksuniversiteit Utrecht en behaalde een MA en een PhD aan het University College London. Hij is tevens directeur van The Survey of English Usage aan UCL. prof. dr. P. Aaslestad Petter Aaslestad (1953) is hoogleraar Noorse letterkunde aan de Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet in Trondheim (Noorwegen). Hij studeerde Scandinavistiek, Frans en Algemene Literatuurwetenschap aan de Universiteit van Oslo. Van 1979 tot 1992 was hij wetenschappelijk medewerker (later universitair docent) aan het Scandinavisch Seminarium van de Universiteit van Amsterdam. In 1990 promoveerde hij in Oslo op een proefschrift over de Noorse negentiende-eeuwse romanschrijver Jonas Lie. Vanaf 1992 was hij universitair hoofddocent algemene literatuurwetenschap aan de universiteit van Trondheim en vanaf 1994 is hij hoogleraar Scandinavische letterkunde aan dezelfde universiteit. Aaslestad was decaan van de historisch-filologische faculteit van 1999 tot 2006. Hij is voorzitter en lid geweest van verschillende commissies voor internationale onderwijsevaluaties en is nu lid van het bestuur van de Norwegian Agency for Quality Assurance in Education. G. Bouwmeester BA, studentlid Gerard Bouwmeester (1983) deed een bachelor Nederlandse taal en cultuur aan de Universiteit Utrecht, waar hij nu een researchmaster doet op het gebied van de medioneerlandistiek. Als onderdeel van deze studie studeerde hij kortere tijd in Florence, Cambridge, Antwerpen en Leiden. Naast zijn studie had hij zitting in de Faculteitsraad van de Faculteit der Letteren en in het dagelijks bestuur van het Instituut Nederlandse taal en cultuur. mw. drs. L. van der Grijspaarde Linda van der Grijspaarde (1971) studeerde van 1990 tot 1995 Toegepaste Onderwijskunde aan de Universiteit Twente. Zij is afgestudeerd op de effecten van het visualiseren van (minimalistische) handleidingen. Tot 1997 werkte zij als onderwijsadviseur bij Teelen Kennismanagement te Enschede. In 1997 werkte zij bij VAPRO-OVP als consultant productontwikkeling waar zij verantwoordelijk was voor de uitvoering van ontwikkelprojecten op het gebied van verschillende producten en diensten. Eind 1997 maakte zij de overstap naar de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar zij in dienst trad als onderwijsadviseur bij het Onderwijs Expertise Centrum Rotterdam (OECR), afdeling van het Rotterdams Instituut voor Sociaalwetenschappelijk BeleidsOnderzoek (RISBO). Haar specialisaties zijn onderwijsinnovatie en QANU / Germaanse Talen, Faculteit der Letteren, Universiteit Leiden

151

kwaliteitszorg. In 2002-2003 was zij een jaar werkzaam als beleidsadviseur kwaliteitszorg bij de HBO-raad. Linda is één van de auteurs van het boek Leren (en) doceren in het Hoger Onderwijs dat in 2000 verscheen. prof. dr. H. Lethen Helmut Lethen (1939) is emeritus hoogleraar nieuwste Duitse literatuur, Universität Rostock, Duitsland. Lethen studeerde in Bonn, Amsterdam en aan de Freie Universität Berlin literatuurwetenschap en sociologie. Hij promoveerde in 1970 op het proefschrift getiteld Neue Sachlichkeit 1924-1932. Studien zur Literatur des Weißen Sozialismus. Van 1971 tot 1976 was hij Assistent aan het Germanisches Seminar van de Freie Universität Berlin. Van 1977 tot 1996 was hij als universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht verbonden. Zijn recentste publicaties zijn Cool Conduct. The Culture of Distance in Weimar Germany (UCP 2002) en Der Sound der Väter. Gottfried Benn und seine Zeit (Rowohlt 2006). drs. B.J. Nijveld Berry Nijveld (1967) studeerde Toegepaste Onderwijskunde van 1987 tot 1993 aan de Universiteit Twente. Hij is afgestudeerd op de kenmerken van multimediale zelfinstructiematerialen. Tot 2000 werkte hij als onderwijskundig ontwerper/unitmanager bij Bit-Ic (Cap Gemini). Van 2000 tot 2003 werkte hij bij PriceWaterhouse Coopers als management consultant op het terrein van onderwijsorganisatie en personeelsontwikkeling. In 2003 maakte hij de overstap naar de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij in dienst trad als senior onderwijsadviseur bij het Onderwijs Expertise Centrum Rotterdam (OECR), afdeling van het Rotterdams Instituut voor Sociaal-wetenschappelijk BeleidsOnderzoek (RISBO). Zijn specialisaties zijn ICT in onderwijs, onderwijsinnovatie en kwaliteitsmanagement. mw. E. A. op de Beek MA, studentlid Esther op de Beek (1979) studeerde Nederlandse taal en cultuur aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In haar derde bachelorjaar werd zij verkozen tot student-assessor in het faculteitsbestuur, een functie die zij gedurende twee jaar heeft vervuld. Zij was in deze periode studentassistent van de facultaire studieadviseur en van de opleidingscoördinator van de Nijmeegse letterenopleiding Taal- en Cultuurstudies. In 2003-2004 was zij studentlid in het Disciplineoverleg Letteren en Geesteswetenschappen (DLG) en in 2004-2005 voorzitter van het Landelijk Overleg Studenten Letteren en Geesteswetenschappen. In 2004 behaalde zij cum laude haar bachelordiploma Nederlandse Taal- en Cultuur, met als specialisatie Moderne Nederlandse Letterkunde. Inmiddels heeft zij ook haar masterdiploma Nederlandse taal en cultuur cum laude afgerond middels een literatuurtheoretische en analytische studie van het proza van Cees Nooteboom. Sinds september 2005 is zij werkzaam aan de Radboud Universiteit als studieadviseur en docent van de opleiding Taal- en Cultuurstudies. prof. dr. P. van de Craen Piet van de Craen (1949) is momenteel als gewoon hoogleraar verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel, waar hij algemene taalwetenschap, Nederlandse taalkunde en Pragmatiek doceert. Hij studeerde linguïstiek en neurolinguïstiek. Zijn onderzoeksterrein is meertaligheid en meertalig onderwijs waarbij zowel de strikt taalkundige, de taaldidactische als de neurolinguïstische aspecten ervan aan bod komen. Van de Craen is medeoprichter van de European Language Council en lid van talrijke nationale en internationale commissies en organisaties.

152


dr. M.J.J.M. van de Ven Maarten van de Ven (1957) studeerde Psychologie van 1975-1983 aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. In 1985 en 1986 was hij onderzoeksassistent aan de Universiteit Utrecht. Daarna heeft hij van 1986 tot 1992 gewerkt voor Courseware Europe bv, waar hij interactieve lesmaterialen ontwierp en ontwikkelde. Van 1992 tot 2001 werkte hij aan de TU Delft, waar hij in 1998 promoveerde op een proefschrift getiteld Instructies bij Computersimulaties in het Technisch Onderwijs. Sinds 2001 is hij als onderwijsadviseur en afdelingshoofd werkzaam bij het Onderwijs Expertise Centrum Rotterdam (OECR), afdeling van het Rotterdams Instituut voor Sociaal-wetenschappelijk BeleidsOnderzoek (RISBO). Zijn specialisaties zijn onderwijsinnovatie met ICT en onderwijskwaliteitszorg.


153

154


Bijlage B: Domeinspecifiek referentiekader Inleiding Dit referentiekader is bedoeld voor een breed spectrum aan opleidingen: de wetenschappelijke1 bachelor- en masteropleidingen aan de universiteiten in Nederland die in het kader van de visitatie Germaanse talen beoordeeld worden. Onder deze visitatie vallen de vreemdetalenopleidingen Engelse taal en cultuur, Duitse taal en cultuur en Scandinavische talen en culturen, maar ook de opleiding Keltische talen en cultuur, waarin een niet-Germaanse taal centraal staat. Daarnaast omvat de visitatie ook opleidingen die niet een taal bestuderen maar de cultuur, politiek, geschiedenis, enzovoort, van een land waarin de taal gesproken wordt, de zogenaamde Länderstudien. Binnen het visitatiecluster Germaanse talen zijn dat American Studies/Amerikanistiek, Duitslandstudies (bij de ene instelling als opleiding, bij de andere als afstudeerrichting) en Nederlandkunde. Ten slotte omvat het visitatiecluster opleidingen die rijksstalen betreffen: Nederlandse taal en cultuur en Friese taal en cultuur en de daaraan verwante opleidingen Nederlands als tweede taal, Tekst en Communicatie en Redacteur/editor. Dit spectrum is dus breed, in de eerste plaats omdat het zowel het Nederlands en het Fries – de rijkstalen – en daaraan verwante opleidingen als vreemde talen omvat, in de tweede plaats omdat het zowel landenstudies als talenstudies omvat. Er is daarom gekozen voor een referentiekader dat niet prescriptief van aard is, maar veel ruimte geeft aan opleidingen om naar de aard van het object van studie dat centraal staat en naar de aard van de invalshoek die zij gekozen hebben, eigen keuzes te maken en accenten te leggen. Het QANU-kader vraagt van de opleidingen om bij die keuze heldere doelstellingen te formuleren en te onderbouwen dat aan de NVAO criteria voor niveau en oriëntatie wordt voldaan. Bij de vormgeving van dit referentiekader is gebruikgemaakt van referentiekaders van collega’s in het buitenland, te weten van de QAA2 en van de VLIR3. Daarnaast is gebruikgemaakt van het Common European Framework of Reference for Languages4. De tekst is verder gebaseerd op de Dublin-descriptoren en de algemene wetenschappelijke kwalificaties die in de richtlijnen van QANU zijn opgenomen. Ten slotte is gebruikgemaakt van het visitatierapport Letteren uit 19985 en de voorbereidende tekst die vanuit de facultaire visitatiecoördinatoren is opgesteld6. Dit referentiekader biedt daarvan een domeinspecifieke uitwerking. Het referentiekader is gevalideerd en vastgesteld door de commissie in de startvergadering op 17 december 2004. Het referentiekader is voor de bezoeken aan de opleidingen aangeboden. Het referentiekader definieert welke eisen worden gesteld aan de doelstellingen van de opleidingen, met name aan de domeinspecifieke eindtermen en kwalificaties. Vervolgens gaat het referentiekader in op de domeinspecifieke eisen aan de inrichting en inhoud van het programma. Met wetenschappelijk wordt hier bedoeld: onderzoeksgebonden en gericht op kennisvermeerdering en -ontwikkeling. 2 Subject benchmark statement Languages and related studies, The Quality Assurance Agency for Higher Education 2002. 3 De Onderwijsvisitatie Germaanse Talen, VLIR, april 2002, blz. 11-14. 4 Common European Framework for Languages, http://www.culture2.coe.int/portfolio/documents_intro/common_framework.html. 5 Visitatie Letteren, Utrecht: VSNU, 1998. 6 D.d. 13 februari 2004. 1


155

Doelstellingen, eindtermen/kwalificaties, programma van de opleidingen Zoals eerder aangegeven is het spectrum aan opleidingen dat in de visitatie Germaanse talen beoordeeld wordt breed. Het omvat: 1. vreemdetalenopleidingen; 2. opleidingen die uitgaande van een taal een bepaald land of volk en de cultuur daarvan bestuderen; 3. de opleidingen Fries en Nederlands en aan de laatstgenoemde opleiding verwante opleidingen. Verschillende aspecten komen met wisselende accenten aan de orde in deze opleidingen: 1. taalvaardigheid; 2. taalkunde; 3. taalbeheersing (in de zin van bestudering van het gebruik van taal in verschillende situaties (argumentatietheorie, retorica, discourse analysis, pragmatiek)); 4. letterkunde; 5. cultuurkunde; 6. geschiedenis; 7. vertaalwetenschap; 8. wetenschapsbeoefening en bijbehorende onderzoeksvaardigheden; 9. algemene wetenschappelijke vorming. Opleidingen leggen verschillende accenten en hanteren bijpassende doelstellingen. In een vreemdetalenopleiding nemen taalvaardigheid, taalkunde en de letterkunde een belangrijke plaats in. Bij opleidingen die uitgaan van een bepaald land of cultuur zal de bestudering en beheersing van de betreffende taal minder centraal staan, terwijl de bestudering van cultuur, politiek en geschiedenis juist belangrijk is. Voor de derde categorie geldt dat er meer ruimte zal zijn voor bestudering van taal, taalgebruik, literatuur en geschiedenis in het algemeen, omdat er geen aandacht besteed zal hoeven worden aan taalverwerving, aangezien het een rijkstaal betreft. Dit alles heeft implicaties voor de omschreven eindtermen/kwalificaties en het programma van de drie categorieën van opleidingen. De hieronder omschreven doelstellingen, eindtermen/kwalificaties en het programma moeten daarom in dit licht gelezen worden. A.

Doelstelling en aard van de opleidingen

De bachelor- en masteropleidingen die in de visitatie Germaanse talen worden beoordeeld, hebben als doel studenten op te leiden tot een elementair (bachelor) dan wel meer specialistisch (master) wetenschappelijk niveau op het gebied van het object van de studie. Daarnaast bereiden ze studenten voor op een maatschappelijke loopbaan waarbij de kennis en vaardigheden die binnen de studie verworven zijn, van nut kunnen zijn. Dit verwijst niet zozeer naar een bepaalde beroepsactiviteit, als wel naar wat de samenleving in de eerste plaats verwacht van bachelors en masters van de opleidingen die in de visitatie Germaanse talen worden beoordeeld. Dit betekent dat zowel het wetenschappelijk niveau als de maatschappelijke relevantie worden gegarandeerd. Actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied krijgen voldoende aandacht in de opleiding.

156


Voor de bacheloropleiding geldt tevens dat de student zodanig wordt opgeleid dat hij gekwalificeerd is voor een masteropleiding. Voor de masteropleiding geldt dat de student zodanig wordt opgeleid dat hij kan worden toegelaten tot een opleiding die voorbereidt op een promotie. De commissie verwacht van de bachelor- en masteropleidingen die in het kader van de visitatie Germaanse talen beoordeeld worden, dat zij tot doel hebben a) kennis van en inzicht te bieden in het vakgebied van de opleiding met inbegrip van kennis van de onderwezen taal en cultuur en de daarbij horende analytische en filologische vaardigheden. Hierin kunnen de domeinen taalkunde en letterkunde van de betreffende taal en de cultuurkunde van het volk dat de taal spreekt dan wel van het land waarin de betreffende taal gesproken wordt, onderscheiden worden. Het domein taalbeheersing in de zin van bestudering van het gebruik van taal in verschillende situaties (argumentatietheorie, retorica, discourse analysis, pragmatiek) kan als een vierde domein aan bod komen binnen de opleiding. Het gewicht dat binnen de opleiding aan deze verschillende domeinen gegeven wordt kan afhankelijk van de focus van de opleiding verschillen; b) de student een goede beheersing van de bestudeerde taal bij te brengen; c) de student academisch te vormen. In dit kader is een goede beheersing van het Nederlands van belang; d) de nadruk te leggen op de waarde van de wetenschappelijke benadering, van inzicht in theorie en methodologie, en van een optiek van relativiteit van interpretaties; e) een kader te bieden waarbinnen de student probleemgericht leert omgaan met de theorie en de verworven kennis, en het verworven inzicht op een wetenschappelijke manier leert toe te passen, ook op bronnen in de onderwezen taal; f ) een evenwicht te bieden tussen breedte en diepte van kennis. De bacheloropleiding biedt een algemene en brede basisopleiding en leidt op tot een elementair academisch niveau. De masteropleiding biedt specialisatie en verdieping per vakgebied (taalkunde, letterkunde, taalbeheersing, cultuurkunde of facetten daarbinnen). Bij de masteropleiding is het ook denkbaar dat de specialisatie en verdieping meerdere vakgebieden bestrijkt, dit heeft dan gevolgen voor de mate van diepgang. B.

Eindtermen en kwalificaties bacheloropleiding

Studenten die een bachelor hebben afgerond in een van de opleidingen die in het kader van de visitatie Germaanse talen beoordeeld worden, beschikken over de volgende domeinspecifieke kennis en vaardigheden. Opleidingen kunnen naar de aard van het object van studie dat centraal staat en naar de aard van de invalshoek die zij gekozen hebben, keuzes maken en accenten leggen. Kennis De eindkwalificaties die betrekking hebben op taalverwerving omvatten ten minste: • • •

kennis van de taalkundige structuur (syntaxis, fonologie, fonetiek, morfologie, semantiek, et cetera); kennis van de woordenschat; kennis van de synchrone en diachrone dimensie van de betreffende taal gelieerd aan taalkundige theorieën.


157

De letterkundige eindkwalificaties omvatten ten minste: • • • •

inzicht in de specifieke eigenschappen van literaire teksten; basale kennis van en inzicht in de belangrijke literaire theorieën (inleidend) en de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken; kennis van de belangrijke literaire stromingen en de bijbehorende werken; kennis van de literaire tradities van de taal en de vaardigheid om deze toe te passen bij het analyseren van teksten en met name teksten te kunnen situeren in een historische, cultureel-maatschappelijke en stilistische context.

De eindkwalificaties die betrekking hebben het domein van de cultuur van het land omvatten ten minste: •

brede kennis van en inzicht in het land, de cultuur, gemeenschap en maatschappij waarin de taal wordt gebruikt, kennis van diens geschiedenis; breed inzicht in de positie van de betreffende taal en het land, de cultuur, gemeenschap en maatschappij op Europees of globaal niveau.

De taalkundige kwalificaties omvatten ten minste: •

basale kennis van en inzicht in de belangrijkste taalkundige theorieën (inleidend) en de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken.

Wanneer taalbeheersing (in de zin van bestudering van het gebruik van taal in verschillende situaties in termen van argumentatietheorie, retorica, discourse analysis en pragmatiek) onderdeel is van het programma omvatten de kwalificaties ten minste: •

basale kennis van en inzicht in de belangrijke theorieën met betrekking tot taalbeheersing (inleidend) en de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken en de toepassing daarvan.

De algemene eindkwalificaties omvatten ten minste: • •

globale kennis van wetenschapfilosofische achtergronden van geesteswetenschappelijk onderzoek, gekoppeld aan vakinhoud; kennis van de wetenschapsbeoefening binnen de betreffende discipline.

Vaardigheden • • •

Goede taalvaardigheid in het Nederlands, zowel lezen als schrijven, luisteren, spreken en interpreteren; in staat zijn om relevante wetenschappelijke teksten te lezen, deze te analyseren en te interpreteren en daarover een standpunt verdedigen, eventueel in een andere taal; taalvaardigheid in de vreemde taal, zowel lezen als schrijven, horen, spreken, vertalen en interpreteren, op niveau B1-C27, afhankelijk van de betreffende taal en de doelstellingen van de opleiding;

Zie hoofdstuk 4 en 5 uit het Common European Framework for Languages, internet: http://www.culture2.coe.int/portfolio/documents_intro/common_framework.html. 7

158


• • •

effectief gebruik kunnen maken van naslagwerken op het betreffende vakgebied en ICT (in verband met life long learning), bronnen kunnen raadplegen; beheersing van de gangbare onderzoeksmethoden en -technieken van de betreffende (sub)discipline, de meeste passief, sommige actief (gegevens verzamelen, interpreteren en analyseren). Voor dit laatste kan een goede beheersing van het Engels van belang zijn; gegevens (literatuur-, taal-, dan wel cultuurwetenschappelijk) op een elementair academisch niveau kunnen verzamelen, analyseren, vergelijken, kritisch toetsen en hiervan op een heldere wijze schriftelijk en mondeling verslag kunnen doen.

Afstemming op het afnemend veld De opleiding kan aantonen dat zij de eindkwalificaties heeft afgestemd op de verwachtingen van het afnemend veld. De commissie is zich bewust van het feit dat het afnemend veld divers is. Zij verwacht echter dat de opleiding zich bewust is van het afnemend veld en op dit vlak een verantwoordelijkheid voelt. Bachelorafgestudeerden beschikken over voldoende van de genoemde vaardigheden om beroepen of functies te kunnen vervullen waarvoor een elementaire wetenschappelijke bacheloropleiding op het gebied van opleidingen die in de visitatie Germaanse talen beoordeeld worden, vereist of dienstig is. Academische vaardigheden en attitude Bachelorafgestudeerden zijn in staat: • •

zich op het gebied van het object van de studie een oordeel te vormen mede gebaseerd op het afwegen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten; tot reflectie op eigen verantwoordelijkheid.

C.

Eindtermen en kwalificaties masteropleiding

De masteropleiding bouwt wat betreft kennis en vaardigheden voort op de bacheloropleiding. Onderstaande eindtermen zijn van toepassing afhankelijk van de keuze voor een of meerdere specialismen in de masteropleiding. Studenten die een masteropleiding hebben afgerond in een van de opleidingen die in het kader van de visitatie Germaanse talen worden beoordeeld, zullen over de volgende kennis en vaardigheden te beschikken. Opleidingen kunnen naar de aard van het object van studie dat centraal staat en naar de aard van de invalshoek die zij gekozen hebben, keuzes maken en accenten leggen. Kennis • •

•

Gedegen, specialistische kennis van en inzicht in de vertaalpraktijk; grondige kennis van en inzicht in een specialisme binnen de betreffende taal (letterkunde, taalkunde, cultuurkunde, taalbeheersing – in de zin van bestudering van het gebruik van taal in verschillende situaties (argumentatietheorie, discourse analysis, relatie taal-context) of op het snijvlak van een of meerdere specialismen; (afhankelijk van het specialisme) grondige kennis van en inzicht in de belangrijkste taalkundige theorieën en de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken;


159

•

(afhankelijk van het specialisme) grondige kennis van en inzicht in de belangrijkste literaire theorieën en de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken; (afhankelijk van het specialisme) grondige kennis van en inzicht in de belangrijkste theorieën met betrekking tot taalbeheersing en de kernbegrippen, het apparaat, de onderzoeksmethoden en -technieken.

•

Vaardigheden •

De afgestudeerde zal in staat zijn deel te nemen aan een discussie met vakgenoten; goede taalvaardigheid in het Engels, zowel lezen als schrijven, luisteren, spreken en interpreteren is daarvoor noodzakelijk; actieve beheersing van de onderzoeksmethoden en -technieken van de betreffende taal binnen het (de) gekozen vakgebied(en), zodat de student onder begeleiding zelfstandig onderzoek kan uitvoeren; gegevens (literatuur-, taal-, dan wel cultuurwetenschappelijk) op een diepgaand academisch niveau kunnen analyseren, vergelijken, kritisch toetsen en hiervan op een heldere wijze schriftelijk en mondeling verslag kunnen doen; in staat zijn de kennis van de verschillende domeinen – letterkunde, taalkunde, cultuurkunde, taalbeheersing – te integreren.

• • •

Afstemming op het afnemend veld Afgestudeerden beschikken over voldoende van de genoemde vaardigheden om zelfstandig beroepen of functies te kunnen vervullen op academisch niveau – zogenaamde academische beroepen – waarvoor een wetenschappelijke masteropleiding op het gebied van de opleidingen die in de visitatie Germaanse talen beoordeeld worden, vereist of dienstig is. Onder academische beroepen worden beroepen verstaan waarin duurzame kennisontwikkeling, -verwerving of -verwerking, onzekerheid (er wordt langdurig gewerkt aan iets waarvan niet alleen de uitkomst onbekend is, maar waarvan ook onzeker is of er wel iets uitkomt dat echt standhoudt) en verantwoordelijkheid samengaan8. Academische vaardigheden en attitude Masterafgestudeerden zijn in staat: •

zich op het gebied van het object van de studie een oordeel te vormen op grond van onvolledige of beperkte informatie, daarbij rekening houdend met relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten; tot reflectie op ethische, historische, methodologische en sociaal-psychologische aspecten van de wetenschap9 die zich richt op het object van de studie.

•

8 9

Kuipers, T.A.F., Universiteit en Hogeschool 40, 9-18, 1993. Kuipers, T.A.F., Universiteit en Hogeschool 40, 9-18, 1993.

160


D.

Inhoud/programma bacheloropleiding

In het programma van de bacheloropleiding kunnen afhankelijk van de aard van de opleiding (vreemde taal, landenstudie, rijkstaal) een of meerdere domeinen (taalkunde, letterkunde, taalbeheersing, cultuurkunde en taalvaardigheid) aan bod te komen. Bij cultuurkunde gaat het om kennis van de cultuur in verschillende aspecten. Tussen de deeldomeinen die aan bod komen, komt voldoende synergie tot stand. De student beschikt niet alleen over voldoende en actuele kennis van de bovengenoemde domeinen, hij verwerft tevens de nodige basisvaardigheden die hem zullen toelaten zelfstandig en kritisch met wetenschappelijke literatuur en met wetenschappelijk onderzoek om te gaan. Vooral in de bacheloropleiding zal het taalvaardigheidsonderwijs een belangrijke plaats innemen binnen het programma. Het aantal studiepunten dat daarvoor gereserveerd is, is afhankelijk van de aard en de moeilijkheid van de taal en van de vraag of de taal wel of niet op de middelbare school wordt gedoceerd. Binnen het geheel van de opleiding is er voldoende aandacht voor academische vorming. In het kader van de taalverwerving is het wenselijk dat de studenten als onderdeel van hun studie enige tijd verblijven in een gebied waar de bestudeerde taal gesproken wordt. Het verdient aanbeveling dat de studenten tijdens de bacheloropleiding reeds enigszins worden ingewijd in het analyseren van teksten, in het redigeren van wetenschappelijke teksten en in het doen van wetenschappelijk onderzoek. In de bacheloropleiding biedt het programma in de vrije ruimte mogelijkheden voor een orientatie op het leraarschap. De bacheloropleiding wordt afgesloten met integratieve, afsluitende opdracht, bijvoorbeeld een bachelorscriptie. E.

Inhoud/programma masteropleiding

In de masteropleiding specialiseert de student zich in een of meerdere domeinen. Het programma biedt ruimte voor grondige bestudering van geesteswetenschappelijke methodologie en theorie en voor de samenstellende of ondersteunende disciplines. De deeldomeinen dienen op elkaar afgestemd te zijn, zodat de opleiding een samenhangend en coherent geheel is. In de multidisciplinaire opleidingen krijgt de integratie van de verschillende disciplines aandacht. In het programma van de masteropleiding is voldoende ruimte aanwezig voor de ontwikkeling van de specifieke onderzoeksvaardigheden zodat een masterstudent in staat is een masterscriptie te schrijven op het gebied van het object van studie. De masteropleiding wordt afgesloten met een integratieve, afsluitende opdracht, bijvoorbeeld een masterscriptie. In de masteropleiding wordt bovendien aandacht geschonken aan de maatschappelijke inbedding van het vakgebied.


161

162


Bijlage C: Programma’s van de bezoeken van de visitatiecommissie Rijksuniversiteit Groningen, 15-18 februari 2005 Dinsdag 15 februari 13.00 – 16.00 16.00 – 17.00 17.00 – 17.30 17.30 – 18.00 19.30

Voorbereidende bijeenkomst van de commissie Gesprek met de Facultaire Projectgroep Onderwijsvisitatie Afdelingsbesturen American Studies, Duitse taal en cultuur, Engelse taal en cultuur Afdelingsbesturen Friese taal en cultuur, Nederlandse taal en cultuur, Scandinavische talen en culturen Diner voor commissieleden, faculteitsbestuur en College van Bestuur

Woensdag 16 februari 9.00 – 9.30 9.30 – 10.00 10.00 – 10.30 10.30 – 11.00 11.00 – 11.15 11.15 – 12.00 12.00 – 12.45 12.45 – 13.45 13.45 – 14.30 14.30 – 15.15 15.15 – 15.30 15.30 – 16.15 16.15 – 17.00 17.00 – 17.45 19.00

Studenten opleidingscommissies American Studies, Duitse taal en cultuur, Engelse taal en cultuur Studenten opleidingscommissies Friese taal en cultuur, Nederlandse taal en cultuur, Scandinavische talen en culturen Docenten opleidingscommissies American Studies, Duitse taal en cultuur, Engelse taal en cultuur Docenten opleidingscommissies Friese taal en cultuur, Nederlandse taal en cultuur, Scandinavische talen en culturen Pauze Studenten American Studies Docenten American Studies Lunch Studenten Duitse taal en cultuur Docenten Duitse taal en cultuur Pauze Studenten Engelse taal en cultuur Docenten Engelse taal en cultuur Spreekuur Diner commissieleden

Donderdag 17 februari 9.00 – 9.45 9.45 – 10.30 10.30 – 10.45 10.45 – 11.30 11.30 – 12.15 12.15 – 13.15 13.15 – 14.00

Studenten Friese taal en cultuur Docenten Friese taal en cultuur Pauze Studenten Nederlandse taal en cultuur Docenten Nederlandse taal en cultuur Lunch Studenten Scandinavische talen en culturen


163

14.00 – 14.45 14.45 – 15.00 15.00 – 16.00 16.00 – 17.00 17.00 – 17.45 19.00

Docenten Scandinavische talen en culturen Pauze Inzien documenten Alumni Spreekuur Diner commissieleden

Vrijdag 18 februari 9.00 – 9.30

Examencommissies en studieadviseurs American Studies, Duitse taal en cultuur, Engelse taal en cultuur 9.30 – 10.00 Examencommissies en studieadviseurs Friese taal en cultuur, Nederlandse taal en cultuur, Scandinavische talen en culturen 10.00 – 11.00 Afsluitend gesprek met faculteitsbestuur en opleidingsdirecteur 11.00 – 16.00 Opstellen voorlopige bevindingen 16.00 – 16.30 Mondelinge rapportage voorlopig oordeel, afsluiting bezoek 16.30 Borrel

Universiteit Utrecht, 8-10 maart 2005 Dinsdag 8 maart 9.00 – 12.00 Voorbereidende bijeenkomst van de commissie. 12.00 – 13.00 Lunch 13.00 – 14.00 Decaan, onderwijsdirecteuren, opleidingscoördinatoren, medewerker kwaliteitszorg, opstellers van het zelfevaluatierapport. 14.00 – 14.45 Docenten opleidingscommissies 14.45 – 15.30 Studenten opleidingscommissies 15.30 – 15.45 Pauze 15.45 – 16.30 Examencommissies plus studieadviseurs 16.30 – 17.15 Alumni 19.30 Diner voor commissieleden, faculteitsbestuur en College van Bestuur Woensdag 9 maart 9.00 – 9.30 9.30 – 10.00 10.00 – 10.45 10.45 – 11.00 11.00 – 11.30 11.30 – 12.00 12.00 – 12.45 12.45 – 13.45 13.45 – 14.15 14.15 – 14.45

164

Bachelorstudenten Duitse taal en cultuur Master- en doctoraalstudenten Duitse taal en cultuur Docenten Duitse taal en cultuur Pauze Bachelorstudenten Engelse taal en cultuur Master- en doctoraalstudenten Engelse taal en cultuur Docenten Engelse taal en cultuur Lunch Bachelor-, master- en doctoraalstudenten Keltische talen en culturen Docenten Keltische talen en culturen


14.45 – 15.15 15.15 – 15.30 15.30 – 16.00 16.00 – 17.00

Masterstudenten Amerikanistiek Pauze Docenten Amerikanistiek Inzien documenten (readers, studieboeken, scripties, werkstukken, evaluatieverslagen, enzovoort) 17.00 – 17.45 Spreekuur 19:00 Diner commissieleden Donderdag 10 maart 9.00 – 9.30 9.30 – 10.00 10.00 – 10.45 10.45 – 11.00 11.00 – 11.30 11.30 – 12.30 12.30 – 13.30 13.30 – 16.00 16.00 – 17.00 17.00

Bachelorstudenten Nederlandse taal en cultuur (3 per jaar) Master- en doctoraalstudenten Nederlandse taal en cultuur (6-8) Docenten Nederlandse taal en cultuur (vertegenwoordiging alle jaren) Pauze Programmacoördinatoren Afsluitend gesprek met faculteitsbestuur en onderwijsdirecteuren Lunch Opstellen voorlopige bevindingen Mondelinge rapportage voorlopig oordeel, afsluiting bezoek Borrel

Universiteit van Amsterdam, 15-17 maart 2005 Dinsdag 15 maart 9.00 – 12.00

12.00 – 13.00 13.00 – 14.00 14.00 – 15.00 15.00 – 15.15 15.15 – 16.15 16.15 – 17.00 19.30

Voorbereidende bijeenkomst van de commissie: bespreking van het zelfevaluatierapport van de te beoordelen opleidingen; bespreking van de afstudeeropdrachten van de te beoordelen opleidingen; bespreking vorig bezoek Lunch Decaan, onderwijsdirecteuren, beleidsmedewerker faculteitsbureau Voorzitters opleidingscommissies en studenten opleidingscommissies Kwartier alleen met studenten. Pauze Examencommissies Alumni Kennismakingsdiner

Woensdag 16 maart 9.00 – 9.45 9.45 – 10.30 10.30 – 11.00 11.00 – 11.15 11.15 – 11.45 11.45 – 12.30

Bachelor-, master- en doctoraalstudenten Duitse taal en cultuur Docenten Duitse taal en cultuur Bachelorstudenten Nederlandse taal en cultuur Pauze Master- en doctoraalstudenten Nederlandse taal en cultuur Docenten Nederlandse taal en cultuur


165

12.30 – 13.30 13.30 – 14.00 14.00 – 14.30 14.30 – 15.15 15.15 – 16.00 16.00 – 16.15 16.15 – 17.00 17.00 – 17.30 17.30 – 18.00 19.00

Lunch Masterstudenten NT2, Redacteur/editor, Tekst en communicatie Inzien documenten/spreekuur Bachelor-, master- en doctoraalstudenten Scandinavische talen en culturen Docenten Scandinavische talen en culturen Pauze Inzien documenten Docenten NT2, redacteur/editor, tekst en communicatie Inzien documenten Diner voor commissieleden, nabespreking, voorlopige conclusies

Donderdag 17 maart 9.00 – 9.30 9.30 – 10.00 10.00 – 10.45 10.45 – 11.00 11.00 – 12.00 12.00 – 13.00 13.00 – 16.00 16.00 – 17.00 17.00

Bachelorstudenten Engelse taal en cultuur Master- en doctoraal studenten Engelse taal en cultuur Docenten Engelse taal en cultuur Pauze Afsluitend gesprek met faculteitsbestuur en onderwijsdirecteuren Lunch Opstellen voorlopige bevindingen Mondelinge rapportage voorlopig oordeel, afsluiting bezoek Borrel

Universiteit Leiden, 4-6 april 2005 Maandag 4 april 9:00 – 12:30 12.30 – 13.15 13.15 – 14.15 14.15 – 15.00 15.00 – 15.45 15.45 – 16.00 16.00 – 16.45 16.45 – 17.30 19.30

Informele kennismaking met Faculteitsbestuur. Voorbereidende bijeenkomst van de commissie Lunch De opstellers van het zelfevaluatierapport, opleidingsvoorzitters en directeur onderwijs, medewerker kwaliteitszorg Bachelor-, master- en doctoraalstudenten Duitse taal en cultuur Docenten Duitse taal en cultuur Pauze Bachelor-, master en doctoraalstudenten Nederlandkunde Docenten Nederlandkunde Diner voor commissieleden, faculteitsbestuur en College van Bestuur

Dinsdag 5 april 9:00 – 9.45 9.45 – 10.30 10.30 – 10.45 10.45 – 11.30

166

Bachelor-, master- en doctoraalstudenten Engelse taal en cultuur Docenten Engelse taal en cultuur Pauze Bachelor-, master- en doctoraalstudenten Nederlandse taal en cultuur


11.30 – 12.15 12.15 – 13.15 13.15 – 14.00 14.00 – 14.45 14.45 – 15.00 15.00 – 15.45 15.45 – 16.30

Docenten Nederlandse taal en cultuur Lunch Docenten opleidingscommissies Studenten opleidingscommissies Pauze Examencommissies en studieadviseurs Inzien documenten (readers, studieboeken, scripties, werkstukken, evaluatieverslagen, enzovoort) 16.30 – 17.15 Alumni 17.15 – 17.45 Eventueel spreekuur 19:00 Diner voor commissieleden Woensdag 6 april 9.00 – 9.30 9.30 – 10.00 10.00 – 10.30 10.30 – 11.00 11.00 – 11.15 11.15 – 12.15 12.15 – 13.00 13.00 – 17.00 17.00 – 17.30 17.30

Opleidingsvoorzitter Nederlandse taal en cultuur Opleidingsvoorzitter Nederlandkunde Opleidingsvoorzitter Duitse taal en cultuur Opleidingsvoorzitter Engelse taal en cultuur Pauze Afsluitend gesprek met faculteitsbestuur en facultaire directeur onderwijs Lunch Opstellen voorlopige bevindingen Mondelinge rapportage voorlopig oordeel, afsluiting bezoek Borrel

Vrije Universiteit, 18-20 mei 2005 Woensdag 18 mei 12.00 – 12.45 12.45 – 13.15 13.15 – 15.30 15.30 – 16.30

Voorbereidende bijeenkomst van de commissie Lunch Vervolg voorbereidende bijeenkomst Opstellers van de zelfevaluatierapporten, onderwijsdirecteur, decaan, coördinatoren opleidingen, afdelingshoofd en de medewerker kwaliteitszorg 16.30 – 17.15 Alumni 19.30 Diner voor commissieleden, faculteitsbestuur en College van Bestuur Donderdag 19 mei 9.00 – 9.45 9.45 – 10.30 10.30 – 10.45 10.45 – 11.30 11.30 – 12.00 12.00 – 12.30

Docenten Duitse taal en cultuur Studenten Duitse taal en cultuur Pauze Docenten Engelse taal en cultuur Bachelorstudenten Engelse taal en cultuur Master- en doctoraalstudenten Engelse taal en cultuur


167

12.30 – 13.30 13.30 – 14.15 14.15 – 14.45 14.45 – 15.15 15.15 – 15.30 15.30 – 17.00

Lunch Docenten Nederlandse taal en cultuur Bachelorstudenten Nederlandse taal en cultuur Master- en doctoraalstudenten Nederlandse taal en cultuur Pauze Inzien documenten (readers, studieboeken, scripties, werkstukken, evaluatieverslagen, enzovoort) 17.00 – 17.30 Spreekuur (op verzoek) Vrijdag 20 mei 9.00 – 9.45

Docenten opleidingscommissies Duitse, Engelse en Nederlandse taal en cultuur 9.45 – 10.30 Studenten opleidingscommissies Duitse, Engelse en Nederlandse taal en cultuur 10.30 – 10.45 Pauze 10.45 – 11.15 Examencommissies 11.15 – 12.15 Afsluitend gesprek met het faculteitsbestuur, de onderwijsdirecteur, de decaan, coördinatoren opleidingen, het afdelingshoofd en de medewerker kwaliteitszorg 12.15 – 13.15 13.15 – 16.00 16.00 – 17.00 17.00

Lunch Opstellen voorlopige bevindingen Mondelinge rapportage voorlopig oordeel, afsluiting bezoek Borrel

Radboud Universiteit, 13-15 juni 2005 Maandag 13 juni 09:00 – 12:00 12.00 – 13.00 13.00 – 14.00 14.00 – 14.45 14.45 – 15.30 15.30 – 15.45 15.45 – 16.30 16.30 – 17.15 19.30

Voorbereidende bijeenkomst van de commissie Lunch Decaan, onderwijsdirecteur, afdelingsvoorzitters, opleidingscoördinatoren Docenten opleidingscommissies Studenten opleidingscommissies Pauze Examencommissies en studieadviseurs Alumni Diner voor commissieleden, faculteitsbestuur en College van Bestuur

Dinsdag 14 juni 09:00 – 09.30 Bachelorstudenten Duitse taal en cultuur (varianten Duitslandstudies) 09.30 – 10.00 Doctoraal-/masterstudenten Duitse taal en cultuur 10.00 – 10.45 Docenten Duitse taal en cultuur

168

Duits

en


10.45 – 11.00 11.00 – 11.30 11.30 – 12.00 12.00 – 13.00 13.00 – 14.00 14.00 – 14.30 14.30 – 15.00 15.00 – 15.15 15.15 – 16.00 16.00 – 16.30 16.30 – 17.00 17.00 – 17.15 19:00

Pauze Doctoraal-/masterstudenten Duitslandstudies Docenten Duitslandstudies Lunch Inzien documenten (readers, studieboeken, scripties, werkstukken, evaluatieverslagen, enzovoort) Bachelorstudenten Nederlandse taal en cultuur Doctoraal-/masterstudenten Nederlandse taal en cultuur Pauze Docenten Nederlandse taal en cultuur Doctoraal-/masterstudenten Amerikanistiek Docenten Amerikanistiek Spreekuur Diner voor commissieleden

Woensdag 15 juni 9.00 – 9.30 9.30 – 10.00 10.00 – 10.45 11.45 – 11.00 11.00 – 12.00 12.00 – 13.00 13.00 – 16.30 16.30 – 17.00 17.00

Bachelorstudenten Engelse taal en cultuur Doctoraal-/masterstudenten Engelse taal en cultuur Docenten Engelse taal en cultuur Pauze Afsluitend gesprek met faculteitsbestuur en opleidingsdirecteur Lunch Opstellen voorlopige bevindingen Mondelinge rapportage voorlopig oordeel, afsluiting bezoek Borrel


169

170


Bijlage D: Lijst met afkortingen ACV AcVa A-deel AIK ALW ASN BaMa BSA CB CEFR CROHO COO COWOG DARE ECTS fte HBO HL ICLON ICT IOWO ISIS+ KCV KU Leuven KUO LB LOT MMS MUB NT2 NVAO NW O OC&W OCASYS OER PAO PhD QAA QANU R&O RU RUG SAO

Algemeen Communicatieve Vaardigheden Academische Vaardigheden Algemeen deel van het rapport, voor alle opleidingen in het cluster Germaanse talen gelijk Alfa-informatiekunde Algemene Literatuurwetenschappen Academisch Schrijfcentrum Nijmegen Bachelor-master(stelsel) Bindend Studieadvies Centrale Universiteitsbibliotheek Common European Framework of Reference for Languages Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs Computer Ondersteund Onderwijs Opgegaan in UOCG Digital Academic Repositories European Credit Transfer System Full-Time Equivalence Hoger Beroepsonderwijs Hoogleraar Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing (UL) Informatie- en Communicatietechnologie Adviseurs voor onderwijs, beleid en organisatie (RU) Systeem voor studievoortgangsregistratie (VU/UL) Klassieke Culturele Vorming Katholieke Universiteit Leuven Kengetallen Universitair Onderwijs Letterenbibliotheek Landelijke Onderzoeksschool Taalwetenschap MultiMedia Studiecentrum (RU) Wet Modernisering Universitaire Bestuursstructuur Nederlands voor anderstaligen Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Ministerie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Automatische onderwijscatalogus (RUG) Onderwijs- en Examenreglement Postacademisch onderwijs Postgraduate research degree Quality Assurance Agency for Higher Education (UK) Quality Assurance Netherlands Universities Resultaat en Ontwikkeling Radboud Universiteit Rijksuniversiteit Groningen Studentactiverend Onderwijs


171

TISVU UBVU UD UFO UHD UL ULCL UOCG UTN UU UvA VLIR VSNU VU(A) VWO WO

172

Tentamen Informatiesysteem VU Universiteitsbibliotheek Vrije Universiteit Universitair docent Universitair Functieordening Universitair hoofddocent Universiteit Leiden University of Leiden Centre for Linguistics Universitair Onderwijscentrum Groningen Universitair Taal- en Communicatiecentrun Nijmegen Universiteit Utrecht Universiteit van Amsterdam Vlaamse Interuniversitaire Raad Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten Vrije Universiteit Amsterdam Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Wetenschappelijk Onderwijs


Augustus Germaanse Talen Faculteit der Letteren Universiteit Leiden

Recommend Documents