20 januari 2015 Corr.nr. 2015-01674, ECP Zaaknr. 555356
Nummer 1/2015
Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen in het kader van de consultatie van Provinciale Staten over het principebesluit van Gedeputeerde Staten om het project “Space Technology Industry and Society” te subsidiëren.
1. Samenvatting Ter gedeeltelijke financiering van het project “Space Technology Industry and Society ”, verzoekt SRON Netherlands Institute for Space Research om een financiële bijdrage uit het Ruimtelijk Economisch Programma ZuiderZeeLijn (REP-ZZL) ter grootte van € 2.340.000,-. Alles overwegende zijn wij tot de conclusie gekomen dat de SRON een deugdelijke subsidieaanvraag heeft ingediend die voldoet aan de voorwaarden en criteria zoals wij die in het REP-ZZL kader hebben vastgelegd. Daarnaast past het onderhavige initiatief binnen een aantal vastgestelde provinciale beleidskaders. Wij hebben dan ook het principebesluit genomen om de gevraagde subsidie van € 2.340.000,- toe te kennen. Middels deze voordracht stellen wij u in gelegenheid uw mening te geven voordat wij overgaan tot een definitief besluit. 2. Doel en wettelijke grondslag In diverse commissievergaderingen is door uw Staten benadrukt dat zij betrokken wil worden bij de besluitvorming over de REP-ZZL projecten en wij hebben u toegezegd dit te doen. In dit verband verwijzen wij u naar ons, aan de Statencommissie Economie en Mobiliteit, gericht schrijven d.d. 26 januari 2011, kenmerk 2011-04313/4/A.25, EZP. Middels deze voordracht brengen wij u op de hoogte van ons principebesluit om de gevraagde bijdrage te verlenen. Achtereenvolgens wordt u geïnformeerd omtrent de aanleiding van het voornemen van de kennisinstelling, de gekozen aanpak, de inhoud, doelstelling en de te verwachten resultaten van het project, de kostenbegroting en de financiering alsmede de motivering van ons principebesluit. 3. Procesbeschrijving en planning Op 25 maart 2014 hebben de Provincie Groningen, de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en SRON een overeenkomst getekend, de ‘Deal van het Noorden’. Aanleiding waren de plannen van SRON om de vestigingen in Utrecht en Groningen te consolideren op één locatie, het Science Park in Amsterdam. Met de deal is verzekerd dat SRON tenminste de komende 10 jaar in Groningen gevestigd blijft. Dit betekent dat een wetenschappelijk research en development top instituut met 35 fte behouden blijft voor Groningen. En dat is belangrijk, niet alleen voor de direct betrokkenen, maar ook voor de regio omdat een innovatief ecosysteem begint bij de basis: research en development. Een ecosysteem van waaruit nieuwe economische activiteit ontstaat door de wetenschappelijke kennis te valoriseren. Deze REP aanvraag draagt bij aan de deal door nieuwe economische activiteit rondom de SRON technologie te ondersteunen. Kern van deze REP aanvraag is dat bedrijven uit de regio samen SRON haar wetenschappelijke instrumenten gaan ontwikkelen en nieuwe producten ontwikkelen op basis van de reeds ontwikkelde SRON technologie. SRON zal met Noordelijke MKB bedrijven een camera ontwikkelen (elektronica, software en mechanische constructie) die meegaat op twee ESA ruimtemissies. Een SRON spin-off zal een camera door ontwikkelen voor de kwaliteitsinspectie van bijv. windturbines, vliegtuigonderdelen en medische producten. Dit kan weer omdat de wetenschappelijke camera’s veel nauwkeuriger zijn dan de huidige industrie camera’s. Nieuwe 1-1
producten, maar ook diensten, waar wij ook weer met trots van kunnen zeggen dat deze in Groningen zijn gemaakt. Naast de investeringen van SRON en de bedrijven zelf wordt cofinanciering uit REP-ZZL gezocht, voor het deel waar de betrokken partijen extra moeten investeren in samenwerking, kwaliteitsverhoging en ontwikkeling van technologie. Met de Deal van het Noorden leggen wij ook een sterkere basis voor deelname in nationale (topsectoren) en Europese stimuleringsprogramma's, met name door meer R&D-samenwerking tussen de kennisinstellingen en het bedrijfsleven in het Noorden. Wij zullen u jaarlijks informeren op de voortgang van het project “Space Technology Industry and Society”, dit niet alleen schriftelijk maar zullen u ook uitnodigen om de projectresultaten zelf te bezichtigen. 4. Begroting De kosten die met dit besluit aan de orde zijn bedragen € 2.340.000,-. Deze kosten worden gedekt uit de beschikbare REP-middelen en begrotingstechnish verwerkt in de voorjaarsnota van 2014. 5. Inspraak/participatie Niet van toepassing. 6. Nadere toelichting SRON Netherlands Institue for Space Research verzoekt mede namens een cluster van Noordelijke MKB bedrijven ter gedeeltelijke financiering van het project “Space Technology and Society”, om een financiële bijdrage uit het Ruimtelijk Economisch Programma ZuiderZeeLijn (REP-ZZL) ter grootte van € 2.340.000,-. Aanleiding Ruimteonderzoeksinstituut SRON maakt ruimte-instrumenten/-technologie voor internationale ruimtemissies (ESA, NASA, JAXA). De komende jaren wordt in de vestiging Groningen nieuwe geavanceerde technologie (detectoren, elektronica) ontwikkeld voor onder andere de Europese ruimtetelescoop Athena, SAFARI, telescopen op aarde en ballonmissies. Het instituut zoekt voor gezamenlijke ontwikkeling van deze technologie (co-development) strategische samenwerking met toeleveranciers en partners in het MKB en de maakindustrie in Noord-Nederland. Bovendien zoekt SRON samen met bedrijven uit de regio naar interessante valorisatiemogelijkheden van de ontwikkelde ruimtetechnologie. Kansen voor de regio SRON is een interessante partner voor bedrijven vanwege haar hoog wetenschappelijk en technologisch profiel, dat het aantrekkelijk maakt om kennis mee uit te wisselen. Samenwerken heeft ook een reputatieversterkende uitwerking, omdat de ruimte-instrumenten van SRON aan de allerhoogste internationale kwaliteitseisen moeten voldoen. Bovendien kan samenwerking toegang geven tot (nieuwe) hightech markten in o.a. Europa. Door de intensieve samenwerking tussen de RUG, SRON, de provincie Groningen en het Noord-Nederlandse (technologische) bedrijfsleven kan een hightech cluster ontstaan met nationale uitstraling. Doel van het project is dan ook het innovatievermogen, het technologisch imago en het arbeidspotentieel in de regio te versterken, en de toepassing van nieuwe technologie stimuleren. Dit door nieuwe investeringen een stevige impuls te geven aan de versterking van de high tech bedrijvigheid en werkgelegenheid in Groningen. Daartoe zet SRON in op co-development van haar instrumenten met het MKB en de industrie en versterkt het instituut zijn valorisatie-inspanningen, in samenwerking met het regionale bedrijfsleven. Het project “Space Technology Industry and Society” Eerdere projecten hebben uitgewezen dat er in Noord-Nederland goede perspectieven zijn voor samenwerking tussen het wetenschappelijk en technologisch onderzoek van SRON en het NoordNederlandse bedrijfsleven. De samenwerking levert de industrie voordelen op in de vorm van know how, een sterkere marktpositie en een betere reputatie. SRON heeft baat bij co-developers en valorisatiepartners die volgens zeer hoge kwaliteitseisen specifieke producten kunnen leveren of samen met SRON kunnen ontwikkelen. Het project van 4 jaar met twee, onderling samenhangende, programmalijnen, die expliciet gericht zijn op intensivering van de samenwerking met het Noordelijk bedrijfsleven, namelijk:
1-2
1. Project based co-development, waarbij SRON erop inzet dat delen van haar ruimteprojecten via co-development en uitbesteding bij (met name Noordelijke) bedrijven worden ondergebracht. 2. Technology based valorisatie, waarbij clusters van in een bepaalde SRON-technologie geïnteresseerde bedrijven gezamenlijk pre-competitief onderzoek doen om de technologie verder richting markttoepassingen te brengen, op basis waarvan een deel van de bedrijven een proof-ofo-concept-fase doorloopt. Project based co-development De afgelopen jaren heeft SRON reeds ervaring opgedaan met co-development. Het samen met bedrijven ontwikkelen van technologie en instrumenten gebeurde tot op heden doorgaans op adhoc basis, bijvoorbeeld bij een (tijdelijk) tekort aan capaciteit, het ontbreken van specifieke expertise of faciliteiten, of in het geval van specifiek hiertoe gestelde eisen van financiers. De inzet is om deze co-development meer systematisch te organiseren, waardoor een strategische relatie met een aantal specifieke bedrijven wordt opgebouwd. Hierdoor hoeft SRON – mede gezien de teruglopende basisfinanciering – niet alle benodigde expertise zelf in huis te halen, ontstaat een meer flexibele inzet van capaciteit en kan men (soms) extra financiering verwerven (bijvoorbeeld in kader van topsectoren- of EU-programma’s waarin ook inzet van MKB wordt vereist). De SRON-projecten fluctueren sterk in omvang (van enkele 100K tot vele miljoenen euro), aard en doorlooptijd, dus de behoefte aan externe expertise en inzet wisselt ook sterk. Door het systematisch screenen van mogelijkheden ontstaat naar verwachting een regelmatige stroom van co-development projecten die samen met het bedrijfsleven kunnen worden opgepakt. Op dit moment zijn er negen co-development projecten gedefinieerd waarin 0een kleine 20 bedrijven bij zijn betrokken.
Voorbeeld van project based co-development Een voorbeeld van een grootschalig project, waarin voor verschillende onderdelen een rol voor het bedrijfsleven is weggelegd, is SAFARI. SAFARI is het door SRON geleide Europese instrumentproject van de Japanse ruimtetelescoop SPICA die in 2028 wordt gelanceerd. In het project werken wetenschappelijke instellingen uit Nederland en elders samen. Diverse onderdelen van het project, zullen in principe samen met bedrijven uit de regio worden ontwikkeld. Daar waar in het verleden SRON deze zelf ontwikkelde. Een ander voorbeeld is het al voor de ruimtevaart gebouwde meetinstrumenten door ontwikkelen voor industriële toepassingen. Embed ( genomineerd voor de Groninger Ondernemersprijs) de nodige kennis op het gebied van elektronica leveren voor het project "Detector uitlezing". Technology based valorisatie SRON doet fundamenteel onderzoek om wereldwijd toonaangevende sensorsystemen te ontwikkelen voor wetenschappelijke toepassingen. Veelal is er een grote afstand tot markttoepassingen: de technologie is te ‘high tech’ om snel om te zetten in commerciële of industriële producten. Om een nieuwe technologie succesvol op de markt te brengen, is het van belang om de gehele keten te organiseren. Teneinde de stap van SRON-technologie naar commerciële toepassing te kunnen maken, moet de ‘valorisatie gap’ worden overwonnen. Pre-competitief onderzoek samen met bedrijven leidt tot mogelijke toepassingen buiten de wetenschap. Een eerste haalbaarheidsonderzoek wordt gedaan in de laboratoria van SRON op basis van de wensen en eisen van de eindgebruiker. Is dit succesvol dan wordt in de proof-ofconceptfase een demonstrator ontwikkeld.
1-3
Voorbeeld van Technology based valorisatie Twee stafleden van SRON zullen eind januari 2015 een spin-off BV oprichten, die de door SRON ontwikkelde Terahertz technologie en het daaraan gekoppelde intellectueel eigendom (waaronder patenten) gaat vermarkten. De spin-off THz BV heeft de volgende taken:
Aanbieden van inspectiediensten aan bedrijven, zodat producten of onderdelen daarvan niet-destructief kunnen worden geïnspecteerd, teneinde de kwaliteit en/of defecten vast te stellen. Tevens interessant voor security toepassingen omdat je in principe door plastic, hout en kleding kunt doodringen.. Ontwikkelen van demonstrators waarin bedrijven samen met SRON nieuwe technologie kunnen testen. Leveren van inspectieapparatuur aan bedrijven die deze zelf in huis willen hebben.
Deze Groningse spin-off richt zich in eerste instantie op twee marktsegmenten, namelijk agrien materiaaltoepassingen.
Projectresultaten De hoofddoelstelling van het REP is "het versterken van de kansrijke sectoren en de ruimtelijkeconomische structuur van Noord-Nederland”. Het project draagt op diverse manieren bij aan deze hoofddoelstelling: ·
·
· ·
De door SRON ontwikkelde kennis wordt samen met industrie en andere kennisinstellingen gevaloriseerd, hetgeen leidt tot toepassingen in voor het Noorden belangrijke sectoren als agrifood, biobased economy, maakindustrie/HTSM, energie en life sciences. Op deze wijze worden deze kansrijke economische sectoren in Noord-Nederland versterkt, cross-overs tussen sectoren gestimuleerd en bijgedragen aan maatschappelijke uitdagingen die in de Noordelijke Innovatie Agenda zijn benoemd. Aangezien betrokken (MKB-) bedrijven aan extreem hoge kwaliteitseisen moeten voldoen (eenmaal in de ruimte moet een apparaat 100% zeker functioneren), wordt door SRON en strategische partners geïnvesteerd in de benodigde expertise en werkprocessen, waardoor het innovatievermogen van de bedrijven wordt versterkt en nieuwe marktsegmenten in beeld komen. Via co-development en technology based valorisatie wordt ook het technisch arbeidspotentieel in het Noorden versterkt, zowel direct in de projecten als indirect via doorwerking in het onderwijs. Het imago van het Noorden als high tech regio (ruimtetechnologie spreekt tot de verbeelding) en de aantrekkelijkheid voor bestaande en nieuwe high tech bedrijven en kenniswerkers worden versterkt.
Resultaten kwalitatief/kwantitatief De komende vier jaar wordt ingezet op de volgende resultaten: · ·
·
· · ·
Extra omzet van (o.a. Noordelijke) bedrijven ad circa 80% van de totale waarde van SRON-co-development projecten van € 1,1 mln. Tenminste 8 proof of concept trajecten voortkomend uit valorisatie van SRON-technologie en -kennis met clusters van geïnteresseerde bedrijven, leidend tot 4 succesvolle innovaties en een extra omzet voor de betrokken bedrijven, die een veelvoud vormt van hun investeringen van tenminste € 1,9 mln. Uitbouw van het technische arbeidspotentieel in de regio: naast de uit het project voortkomende directe werkgelegenheid van circa 55-60 arbeidsjaren, de indirecte werkgelegenheid bij dienstverleners en afnemers, en de structurele werkgelegenheid voortkomend uit innovatieprojecten gaat het om circa 25 stage- en afstudeerplaatsen en vergroting van de aantrekkelijkheid van techniek in Noord-Nederland bij middelbare scholieren, MBO-, HBO- en WO-studenten en (o.a. buitenlandse) kenniswerkers. Handhaven van de werkgelegenheid (35 fte) bij SRON in Groningen de komende 10 jaar. Oprichting van een Spin-off BV, te vestigen in Groningen, welke diensten biedt binnen valorisatietrajecten en een groeiende omvang zal hebben. Versterking van structurele samenwerking tussen SRON en andere Noordelijke kennisinstellingen, gericht op wetenschappelijke excellentie, pooling van resources, initiatie 1-4
·
·
van nieuwe R&D-projecten en verwerving van extra middelen voor onderzoek en innovatie uit nationale (o.a. topsectorenbeleid) en Europese bronnen (o.a. Horizon2020). Versterking en uitbouw van Noordelijke speerpuntclusters, nationale topsectoren (waaronder HTSM, maar ook Agrofood en Energie) en Europese samenwerkingsverbanden (rond key enabling technologies, Smart Factories en maatschappelijke uitdagingen) door inbreng van nieuwe technologie en kennis en uitvoering van gezamenlijke projecten. Tenminste € 0,5-1 mln. aan kostenbesparing en extra inkomsten voor SRON uit valorisatie via nieuwe industriële projecten, Rijks- en EU-programma’s en IP dat uit de deal voortkomt.
Projectpartners De partners van dit vierjarige project bestaat uit de volgende partijen: · ·
·
·
Circa 10-15 industriële en ICT-bedrijven uit onder andere Noord-Nederland die (potentieel) aan de hoge eisen van SRON kunnen voldoen en samen met SRON specifieke onderdelen van hoogwaardige instrumenten voor ruimte toepassingen ontwikkelen. Circa 15-20 agribusiness-, industriële, ICT-, energie-, watertechnologie-, beveiligings- en andere bedrijven en instellingen uit (o.a. Noord-)Nederland die samen met andere bedrijven via pre-competitief onderzoek specifieke SRON-technologie verder ontwikkelen tot commerciële toepassingen. Noordelijke kennisinstellingen als RuG, Hanzehogeschool, NHL, Stenden en VHL die betrokken zijn bij praktijkgericht opleiden. De inzet is dat jaarlijks gemiddeld 5-7 studenten stage- en afstudeerprojecten uitvoeren bij valorisatie en co-development projecten1. Bovendien draagt SRON-staf bij aan werving van studenten voor technische opleidingen, colleges en begeleiding van studenten. Dit onderdeel vervult SRON ‘om niet’ (m.a.w. er wordt in deze aanvraag geen cofinanciering voor gevraagd), maar versterking van het technisch arbeidspotentieel en de aantrekkelijkheid van technische opleidingen vormt wel een wezenlijk onderdeel van het project. Noordelijke clusterorganisaties als Energy Valley, Greenlincs, Healthy Ageing Netwerk en Water Alliance, innovatie-aanjaagorganisaties als NOM, TCNN en KvK, alsmede de partijen in het Platform HTSM Noord/Region of Smart Factories, waarmee SRON samenwerkt in het kader van het ontwikkelen van nieuwe toepassingen van SRONtechnologie.
Kostenbegroting Begroting (exclusief BTW) Gebouwen en onroerend goed Grond Machines en apparatuur Te verbruiken materialen en hulpmiddelen Loonkosten (uren bij bedrijfsleven) Loonkosten (uren bij SRON) Projectmanagementkosten Kosten derden (o.a. advieskosten extern) Reis- en verblijfkosten Promotie en publiciteit Overige kosten Niet verrekenbare btw Totaal subsidiabel Niet-subsidiabele kosten Totaal kosten project
Totaal 1.297.000 1.992.000 1.801.000 251.000 46.000 41.000 120.000 52.000 5.600.000 5.600.000
1-5
Financiering Financiering Totaal private bijdragen
[euro’s] 2.010.000
[%] 36
Totaal publieke bijdragen
1.250.000
22
Gevraagde REP-bijdrage Totaal financiering project
2.340.000 5.600.000
42 100
Motivatie REP-ZZL bijdrage Dit project draagt bij aan diverse programmalijnen van het Ruimtelijk Economisch Programma, met name:
Opgave A. Versterken kennispieken, primair de kennispiek Sensortechnologie, onder andere via doorontwikkeling van de SRON-technologie tot sensoren die op verschillende terreinen kunnen worden toegepast, onder andere in de Noordelijke kennispieken Energie en Life Sciences. Opgave B. Versterking belangrijkste bestaande clusters, via toepassingen van SRONtechnologie in de Agribusiness, Chemie (inclusief materiaaltechnologie als composieten) en Metaal/scheepsbouw (Region of Smart Factories, HTSM-Noord). Opgave C. Versterken innovatief vermogen bedrijfsleven en arbeidsmarkt, door (o.a. regionaal) MKB te betrekken bij co-development van SRON-projecten en bij pre-competitief onderzoek op basis van nieuwe SRON-technologie, alsmede door praktijkgericht opleiden via het geven van colleges, afstudeer- en stageplaatsen en inzet bij werving van technici.
Daarnaast voldoet de aanvraag aan de overige formele criteria van het programma (subsidiepercentage, legitimiteitscriterium, geen reguliere activiteit, subsidiabele kosten hoger dan € 500.000,-, voldoende inbreng indiener) Tenslotte levert het project een bijdrage aan de doelstellingen van het Akkoord van Groningen. Daarin wordt nagestreefd, dat instellingen, bedrijfsleven en overheden in Noord-Nederland intensief samenwerken aan werkgelegenheid, bereikbaarheid, gezondheidszorg, onderwijs en opleidingen, sociale samenhang en culturele voorzieningen. 7. Voorstel Alles overwegende zijn wij tot de conclusie gekomen dat SRON een deugdelijke subsidieaanvraag heeft ingediend die voldoet aan de voorwaarden en criteria zoals wij die in het REP-ZZL kader hebben vastgelegd. Daarnaast past het onderhavige initiatief binnen een aantal vastgestelde provinciale beleidskaders. Wij hebben dan ook het principebesluit genomen om de gevraagde subsidie van € 2.340.000,- toe te kennen. Wij stellen u voor het in ontwerp bijgevoegde besluit vast te stellen. Groningen, 20 januari 2015. Gedeputeerde Staten van Groningen: M.J. van den Berg
, voorzitter.
H.J. Bolding
, secretaris.
Behandeld door : Peter Schouwstra 1-6
Telefoonnummer: 050 - 316 4080 e-mail :
[email protected] Bijlagen bij de voordracht: geen
1-7
Nr.
1/2015
Provinciale Staten van Groningen:
Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 20 januari 2015, nr. 2015-01674, ECP; Gelet op: - de brief van 26 januari 2011, kenmerk 2011-04313/4/A.25, EZP, aan de leden van de commissie Economie en Mobiliteit; - de doelstellingen van het Ruimtelijk Economisch Programma ZuiderZeeLijn (REP-ZZL) BESLUITEN: 1.
2.
kennis te nemen van het principebesluit van Gedeputeerde Staten een subsidie van € 2.340.000,- toe te kennen aan SRON Netherlands Institute for Space Research voor het project " Space Technology Industry and Society” ten laste van de REP-ZZL middelen uit het Regio Specifiek Pakket ; vast te stellen dat Provinciale Staten hiermee in staat zijn gesteld hun wensen en bedenkingen te uiten.
Groningen, Provinciale Staten voornoemd:
, voorzitter.
, griffier.
1-8
