Inhoud
Woord vooraf Over de auteurs Redactionele verantwoording
14 15 17
1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.5.1 1.5.2 1.6 1.7 1.8
Klinisch redeneren Inleiding Anamnese Specie¨le anamnese Algemene anamnese Onderzoek Lichamelijk onderzoek Specieel onderzoek Klinisch redeneren in acute situaties Diagnose Behandeling
21 21 22 24 28 30 31 31 32 35 36
2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.6
Infectieziekten Inleiding Besmetting, infectie en ontsteking Ziektekiemen en besmettingswegen Belangrijke begrippen bij infectieziekten A-, B- en C-ziekten Afweer en vaccinatie Door het rijksvaccinatieprogramma ‘uitgestorven’ infectieziekten Importziekten door wereldreizen, asielzoekers en vluchtelingen Virale infecties Ae¨rogene virusinfecties Enterale virusinfecties Virusinfecties via de huid en slijmvliezen Bacterie¨le infecties
37 38 38 38 39 39 39
2.1.7 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3
BSL – ID 0000 – ALG_BK_1KZM – Interne geneeskunde
41 41 42 43 54 58 73
Pre Press Zeist
27/07/2007 Pg. 005
6
Interne geneeskunde
2.4.1 2.4.2 2.4.3
Ae¨rogene bacterie¨le infecties Enterale bacterie¨le infecties Bacterie¨le infecties via de huid en slijmvliezen Infecties door andere ziektekiemen dan bacterie¨n en virussen Toxoplasmose Malaria Candida-infectie
3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6 3.4 3.4.1 3.4.2 3.5 3.6 3.6.1 3.6.2 3.7 3.8 3.8.1 3.8.2 3.8.3 3.9 3.9.1 3.9.2 3.9.3 3.10 3.10.1 3.10.2 3.10.3
Reumatische ziekten Inleiding Reumatische aandoeningen algemeen Symptomen Aanvullend onderzoek Behandeling Inflammatoire aandoeningen Reumatoı¨de artritis Systemische lupus erythematodes Sclerodermie Polymyositis en dermatomyositis Syndroom van Sjo¨gren Polymyalgia reumatica Spondylartropathiee¨n Ziekte van Bechterew Artritis psoriatica Arthrosis deformans Metabole gewrichtsaandoeningen Jicht Pseudojicht Gewrichtsaandoeningen en interne ziektebeelden Gewrichtsaandoeningen en infecties Infectieuze artritis Lyme-artritis (ziekte van Lyme) Acuut reuma Botaandoeningen Osteoporose Osteomalacie en rachitis Ziekte van Paget Wekedelenaandoeningen Myalgie Fibromyalgie (fibrositis) Periartritis humeroscapularis
2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.4
BSL – ID 0000 – ALG_BK_1KZM – Interne geneeskunde
Pre Press Zeist
74 85 89 96 96 98 99 101 1 02 1 02 1 03 1 04 1 04 1 07 1 07 1 15 1 16 1 17 1 18 1 18 1 19 1 19 1 20 121 1 23 1 23 1 23 1 24 1 25 1 25 1 26 1 26 1 27 1 27 1 30 131 131 131 131 131
27/07/2007 Pg. 006
7
Inhoud
3.10.4
Lumbago
1 32
4 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.4 4.4.1 4.5 4.5.1 4.5.2
1 33 1 34 1 34 1 34 1 42 1 43 1 43 1 44 1 50 1 52 1 53 1 53 1 54 1 58 1 58
4.7.1 4.7.2 4.7.3
Bloed Inleiding Afwijkingen van het rode bloed Anemie Polycytemie Afwijkingen van het witte bloedbeeld Algemeen Leukemie Hodgkin- en non-hodgkinlymfomen Ziekte van Kahler Ziekte van Waldenstro¨m Normaal stollingsmechanisme Bloedstolling Afwijkingen in de bloedplaatjes Symptomatische trombocytopenie Idiopathische trombocytopenie (ITP = ziekte van Werlhof ) Trombocytopathie Trombocytose Afwijkingen in de stollingseiwitten Hemofilie A en B en de ziekte van Von Willebrand Vitamine-K-deficie¨ntie Vitamine-C-deficie¨ntie Behandeling van stollingsafwijkingen (medicamenteus) Anticoagulantia Trombocytenaggregatieremmers Fibrinolytica
5 5.1 5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6 5.3 5.3.1
Bloedvaten Inleiding Atherosclerose Oorzaken Cholesterol: de stand van zaken Eiwitkoppeling Grenswaarden en gevaren Preventie en behandeling van hypercholesterolemie Atherosclerose van de perifere vaten Afwijkingen van de coronairarterie¨n Oorzaken
1 64 1 64 1 65 1 66 1 68 1 68 1 69 1 69 171 1 72 1 73
4.5.3 4.5.4 4.6 4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.7
BSL – ID 0000 – ALG_BK_1KZM – Interne geneeskunde
1 58 1 59 1 59 1 60 1 60 161 161 1 62 1 62 1 63 1 63
Pre Press Zeist
27/07/2007 Pg. 007
8
Interne geneeskunde
5.3.2 5.3.3 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.5 5.5.1 5.5.2 5.5.3
Angina pectoris Hartinfarct Afwijkingen van de andere arterie¨n Trombose en embolie Aneurysma (aorta, arterie) Ontsteking Afwijkingen van de venen Trombose Varices Ontsteking
1 73 1 77 1 83 1 83 1 85 1 86 1 86 1 86 1 87 1 89
6 6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.4 6.4.1 6.4.2 6.5 6.5.1 6.5.2 6.5.3 6.5.4 6.5.5 6.5.6 6.5.7 6.5.8 6.5.9 6.5.10 6.6 6.6.1
Hart Inleiding Endocard Endocarditis Hartklepafwijkingen Myocard Myocarditis Cardiomyopathie Pericard Droge pericarditis Natte pericarditis Afwijkingen prikkelgeleidingssysteem Sinusbradycardie Sinustachycardie Vroegtijdige contracties Paroxysmale atriumtachycardie (PAT) Paroxysmale ventrikeltachycardie (PVT) Atriumfibrilleren Ventrikelfibrilleren Hartblock Asystolie ‘Sick-sinus’-syndroom Reanimatie Symptomen bij een primaire stilstand van de circulatie Symptomen bij een primaire uitval van de ademhaling Techniek van de reanimatie Controles tijdens reanimatie Kansen voor de patie¨nt
1 90 191 191 191 1 93 1 98 1 98 1 99 200 200 20 1 20 1 203 203 204 205 205 206 207 210 21 1 212 212
6.6.2 6.6.3 6.6.4 6.6.5
BSL – ID 0000 – ALG_BK_1KZM – Interne geneeskunde
Pre Press Zeist
213 214 216 220 22 1
27/07/2007 Pg. 008
9
Inhoud
7 7.1 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.2.4 7.3 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.4 7.4.1 7.4.2 7.5 7.5.1 7.5.2 7.5.3 7.5.4 7.6 7.6.1 7.6.2 7.7 7.7.1 7.7.2 7.7.3 7.7.4 7.7.5 7.8 7.8.1 7.8.2 7.8.3 7.9 7.9.1 7.9.2 7.9.3 7.9.4 7.10 7.10.1 7.10.2 7.10.3 7.10.4
Ademhaling Inleiding Respiratie en respiratoire insufficie¨ntie Oorzaken Verschijnselen Behandeling Cor pulmonale als complicatie Symptomen en onderzoek bij longziekten Specifieke klachten Lichamelijk onderzoek Aanvullend specifiek (laboratorium)onderzoek Ontstekingen van de luchtwegen en longen Acute bronchitis Pneumoniee¨n Astma en COPD Inleiding Astma bronchiale COPD Behandeling van astma en COPD Longembolie en longinfarct Symptomen en onderzoek Behandeling Longcarcinoom Oorzaken Typen Symptomen Onderzoek Behandeling Sarcoı¨dose Symptomen Onderzoek Behandeling Bronchie¨ctasiee¨n Oorzaken Symptomen Onderzoek Behandeling Pleura-aandoeningen Hydrothorax Pleuritis Pleuratumoren Hematothorax
BSL – ID 0000 – ALG_BK_1KZM – Interne geneeskunde
224 225 225 227 228 229 230 230 230 23 1 232 238 238 240 246 246 250 25 1 255 258 258 260 26 1 262 262 263 266 268 268 269 269 269 270 270 270 270 27 1 27 1 27 1 272 273 274
Pre Press Zeist
27/07/2007 Pg. 009
10
Interne geneeskunde
7.11 7.11.1 7.11.2 7.11.3 7.11.4 7.11.5
Pneumothorax (klaplong) Vormen Symptomen Onderzoek Behandeling Complicaties
274 275 277 277 278 279
8 8.1 8.2 8.2.1 8.2.2 8.2.3 8.2.4 8.3 8.3.1 8.3.2 8.3.3 8.3.4 8.3.5 8.3.6 8.4 8.4.1 8.4.2 8.4.3 8.5 8.5.1 8.5.2 8.6 8.6.1 8.6.2 8.6.3 8.6.4 8.6.5 8.6.6 8.6.7 8.7 8.7.1 8.7.2 8.7.3 8.7.4 8.8
Spijsvertering Inleiding Mondholte Stomatitis Carie¨s Speekselklierstenen en -ontstekingen Lip- en tongcarcinoom Slokdarm Oesofagitis Hernia hiatus oesophagei Oesofaguscarcinoom Oesofagusdivertikels Oesofagusvarices Achalasie Maag Gastritis Ulcus pepticum Maagcarcinoom Alvleesklier Pancreatitis Pancreascarcinoom Lever en galblaas Hepatitis Levercirrose Levertumoren Galstenen Galblaasontsteking Galwegontsteking Galblaascarcinoom Dunne darm Ontstekingen Verteringsstoornissen Malabsorptie Tumoren Dikke darm
280 28 1 28 1 282 283 283 284 284 285 286 289 29 1 29 1 292 292 293 296 304 306 308 31 1 313 315 315 319 320 323 324 325 325 325 330 33 1 332 333
BSL – ID 0000 – ALG_BK_1KZM – Interne geneeskunde
Pre Press Zeist
27/07/2007 Pg. 010
11
Inhoud
8.8.1 8.8.2 8.8.3 8.8.4 8.8.5 8.8.6 8.9 8.10
Ontstekingen Malabsorptie Benigne tumoren Maligne tumoren Spastisch colon Aambeien Vermagering Vetzucht
333 338 338 339 34 1 342 343 346
9 9.1 9.1.1 9.1.2 9.1.3 9.2 9.2.1 9.2.2 9.3 9.3.1 9.3.2 9.3.3 9.3.4 9.4 9.4.1 9.4.2 9.5 9.5.1 9.5.2 9.6 9.6.1 9.7 9.7.1 9.7.2 9.7.3 9.8 9.8.1 9.8.2 9.8.3 9.9 9.9.1 9.9.2 9.9.3
Nieren en urinewegen Inleiding Anatomie van de nier Fysiologie van de nier Nieronderzoek Aangeboren afwijkingen Cystenieren Hoefijzernier Glomerulaire aandoeningen Inleiding Pathologie Nefritisch syndroom Chronische glomerulonefritis Interstitie¨le nefritis Bacterieel Niet-bacterieel Nierinsufficie¨ntie Acute nierinsufficie¨ntie Chronische nierinsufficie¨ntie Tumoren van de nieren Grawitz-tumor Aandoeningen van de urinewegen Infecties van de urinewegen Nierstenen Tumoren van de urinewegen Prostaataandoeningen Prostaathypertrofie Prostaatcarcinoom Prostatitis Dialyse Werkingsprincipe van hemodialyse Peritoneale dialyse Indicaties voor dialyse
350 35 1 35 1 35 1 354 357 357 359 359 359 360 36 1 365 368 368 369 370 370 372 375 375 376 376 378 38 1 382 382 383 383 384 385 386 387
BSL – ID 0000 – ALG_BK_1KZM – Interne geneeskunde
Pre Press Zeist
27/07/2007 Pg. 011
12
Interne geneeskunde
9.9.4
Effect van de behandeling
387
10 10.1 10.2 10.2.1 10.2.2 10.3 10.3.1 10.3.2 10.3.3 10.3.4 10.4 10.4.1 10.4.2 10.4.3 10.5 10.5.1 10.6 10.6.1 10.6.2 10.6.3 10.7 10.8 10.9 10.10 10.10.1 10.10.2 10.10.3 10.11 10.11.1 10.11.2 10.11.3 10.12 10.12.1 10.12.2 10.13 10.13.1 10.13.2 10.14 10.14.1 10.14.2
Hormonaal stelsel Inleiding Regulatiemechanisme Algemeen overzicht Nadere uitwerking Hyperfunctie Syndroom en ziekte van Cushing Syndroom van Conn Adrenogenitaal syndroom Feochromocytoom Hypofunctie Symptomen Onderzoek Behandeling Hyperfunctie Ziekte van Graves Hypofunctie Symptomen Onderzoek Behandeling Struma Carcinoom Thyreoı¨ditis Hyperfunctie Symptomen Onderzoek Behandeling Hypofunctie Symptomen Onderzoek Behandeling Voorkwab Hyperfunctie Hypofunctie Achterkwab Hyperfunctie Hypofunctie Hyperfunctie Insulinoom Syndroom van Zollinger-Ellison
389 390 392 392 393 397 398 40 1 40 1 402 403 403 403 404 405 405 409 410 410 41 1 41 1 412 413 414 415 415 416 416 416 417 417 417 417 419 420 420 420 422 422 422
BSL – ID 0000 – ALG_BK_1KZM – Interne geneeskunde
Pre Press Zeist
27/07/2007 Pg. 012
13
Inhoud
10.15 10.15.1
Hypofunctie Diabetes mellitus
422 422
Verklaring van afkortingen en andere termen
439
Referenties
444
Register
446
BSL – ID 0000 – ALG_BK_1KZM – Interne geneeskunde
Pre Press Zeist
27/07/2007 Pg. 013
