Inhoud
1 1.1 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.1.5 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.3 1.3.1 1.3.2 1.3.3 1.3.4 1.3.5 1.3.6 1.3.7
Woord vooraf
14
Redactionele verantwoording
16
Redactie
20
Auteurs
22
Ademhaling COPD Inleiding COPD en longemfyseem Behandeling van COPD Multidisciplinaire behandeling van COPD, opname in een astmacentrum Psychosociale en lichamelijke gevolgen van COPD Longtumoren Inleiding Diagnostische fase Behandelfase Longcarcinoom in de palliatieve fase Pijn bij gemetastaseerd longcarcinoom in de palliatieve fase Dyspneu bij longcarcinoom in de palliatieve fase Hoesten Angst Lichamelijke en psychische uitputting Afscheid nemen Palliatieve sedatie Literatuur
24 24 24 25 29 39 43 46 46 48 52 54 55 57 60 62 64 64 65 66
6
De verpleegkundige in de AGZ, Specialistische verpleegkundige zorg
2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5 2.2.6 2.2.7 2.2.8 2.2.9 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.3.5 2.3.6 2.3.7 2.3.8 2.3.9 2.4 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4 2.4.5 2.5 2.5.1 2.5.2 2.5.3 2.5.4 2.5.5 2.5.6
Circulatie Acuut coronair syndroom Inleiding Acuut coronair syndroom Verpleegproblemen Revalidatie Hartfalen Inleiding Klachten en symptomen bij hartfalen Verschillende vormen van hartfalen Specifiek onderzoek naar hartfalen Prevalentie en prognose hartfalen Behandeling bij hartfalen Verpleegkundige begeleiding Cardiogene shock Eindstadium hartfalen Hartoperaties Inleiding Preoperatieve onderzoeken Redenen voor een hartoperatie Hartoperaties Preoperatieve fase Postoperatieve fase Postoperatieve complicaties Medicijnen postoperatief Ontslag uit het ziekenhuis Vaataandoeningen en vaatoperaties Inleiding Perifere vaatvernauwingen Opname en verpleegkundige anamnese De patiënt met een aneurysma van de abdominale aorta Amputatie Hematologie Inleiding Hematologie Acute lymfatische leukemie Chronische myeloïde leukemie (Non-)hodgkinlymfoom Benigne hematologie Literatuur
68 68 68 71 74 80 81 81 82 83 85 86 86 90 102 103 105 105 106 107 109 112 112 115 123 124 125 125 125 131 136 142 146 146 146 146 151 153 156 159
7
Inhoud
3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 3.2.6 3.2.7 3.2.8 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6 3.4 3.4.1 3.4.2 3.4.3 3.4.4 3.4.5 3.5 3.5.1 3.5.2 3.5.3 3.5.4 3.5.5 3.5.6 3.6 3.6.1 3.6.2 3.6.3 3.6.4 3.6.5
Spijsvertering Oesofaguscarcinoom Inleiding Opname en preoperatieve fase Postoperatieve fase Maagcarcinoom Inleiding Diagnostiek Behandeling Complicaties Opname en preoperatieve zorg Postoperatieve zorg Voorbereiding op ontslag Kwaliteit van leven Pancreatitis Inleiding Symptomen Diagnostiek Behandeling Acute behandelfase Psychosociale aspecten Pancreascarcinoom Inleiding Verschijnselen Verpleegkundige zorg bij opname Onderzoeken en behandeling Ontslag Galblaasoperaties Galstenen Symptomen Diagnostiek Behandeling Postoperatieve zorg Ontslag Stoma Inleiding Preoperatief gesprek Plaatsbepaling van de stoma Gevolgen van een stoma Begeleiding en hulp Literatuur
162 162 162 163 163 166 166 167 167 168 168 169 173 173 174 174 175 175 175 176 180 180 180 181 182 185 189 189 189 190 191 191 193 194 194 194 196 198 200 203 203
8
De verpleegkundige in de AGZ, Specialistische verpleegkundige zorg
4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.5 4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.5.4 4.5.5
Metabool en endocrien systeem Diabetes mellitus Inleiding Diabetes mellitus Behandeling van diabetes mellitus Complicaties van diabetes mellitus op langere termijn Verpleegkundige diagnoses, verpleegproblemen en interventies Schildklierziekten Inleiding Hyperthyreoïdie en thyreotoxicose Diagnostiek Behandeling Verpleegkundige diagnoses, verpleegproblemen en interventies Hypothyreoïdie Inleiding Bespreking en diagnostiek Behandeling Follow-up Verpleegkundige diagnoses en belangrijkste principes van verplegen Mogelijke ernstige gevolgen van hypothyreoïdie Schildkliercarcinoom Inleiding Diagnostiek Behandeling Follow-up Verpleegkundige zorg bij patiënten met een papillair schildkliercarcinoom Schildklieroperatie Inleiding Schildklieroperatie, indicaties en voorbereiding Opname van een patiënt voor een schildklieroperatie Complicaties na de operatie Postoperatieve zorg Literatuur
205 205 205 206 208 211 213 217 217 218 220 220 223 225 225 226 228 229 229 231 231 231 233 234 236 238 240 240 241 243 245 248 250
9
Inhoud
5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.6 5.1.7 5.1.8 5.1.9 5.1.10 5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6 5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.5 5.5.1 5.5.2 5.5.3 5.5.4 5.5.5 5.5.6
Nieren en urinewegen Chronische nierschade (CNS) Inleiding Fysiologie van de nieren Diagnostiek bij nierschade Acute en chronische nierschade Van diabetes naar diabetische nefropathie Kenmerken en behandeling bij chronische nierschade Predialysepolikliniek Nierfunctievervangende therapieën Verpleegkundige diagnoses Verpleegkundige aspecten Blaascarcinoom Inleiding Niet-invasief blaascarcinoom Diagnostische fase Behandeling van blaascarcinoom Postoperatieve fase Postoperatieve complicaties na de TURB Transurethrale resectie van de prostaat (TURP) Inleiding Benigne prostaathyperplasie TURP Nierstenen Inleiding Niersteenziekte Verpleegkundige zorg na niersteeningrepen Stressincontinentie bij vrouwen Inleiding Vormen van urine-incontinentie Diagnostiek Niet-operatieve behandelingen Stressincontinentieoperatie, TVT Verpleegkundige zorg bij opname, operatie en ontslag Literatuur
251 251 251 253 254 256 258 259 261 262 264 266 270 270 270 272 275 277 279 281 281 282 285 290 290 291 298 300 300 301 302 306 309 310 314
6 6.1 6.2 6.2.1
Mammacarcinoom Inleiding Medische behandeling van het mammacarcinoom Incidentie en risicofactoren
318 318 319 319
10
De verpleegkundige in de AGZ, Specialistische verpleegkundige zorg
6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.2.5 6.2.6 6.2.7 6.3 6.3.1 6.3.2 6.4 6.4.1 6.4.2 6.5 6.5.1 6.5.2 6.5.3 6.5.4 6.5.5 6.5.6 6.6 6.6.1 6.6.2 6.7
Diagnostiek Behandeling van borstkanker Borstreconstructie PA-uitslag Borstkanker en erfelijkheid Psychosociale aspecten Preoperatieve fase Mammapolikliniek Verpleegkundige diagnoses preoperatieve fase Postoperatieve fase Ziekenhuisopname Verpleegkundige diagnoses Adjuvante fase Adjuvante medische behandeling Prognose Radiotherapie bij borstkanker Chemotherapie bij borstkanker Hormonale therapie bij borstkanker Immunotherapie bij borstkanker Herstelfase na borstkanker Inleiding Verpleegkundige diagnoses Gemetastaseerde borstkanker Literatuur
319 321 323 324 324 325 325 325 326 328 328 330 334 334 334 336 337 337 338 339 339 341 345 345
7 7.1 7.2 7.3 7.3.1 7.4 7.5 7.5.1 7.5.2 7.5.3 7.5.4 7.6 7.6.1 7.6.2 7.6.3
Hiv en aids Inleiding Hiv Aids Viral load Diagnose van een hiv-infectie Behandeling van hiv Wanneer beginnen met anti-hiv-behandeling? Behandeling met hiv-remmers Hoe vaak CD4-cellen bepalen? Diagnostische fase Pneumocystis jiroveci-pneumonie (PJP) Verschijnselen van PJP Diagnostiek Medische voorschriften
347 347 347 349 351 351 352 352 353 354 355 355 356 356 356
11
Inhoud
7.6.4 7.6.5 7.6.6 7.6.7
Verpleegkundige interventies Angst Gewichtsverlies Verpleegkundige interventies Literatuur
357 358 359 360 362
8 8.1 8.1.1 8.1.2 8.1.3 8.1.4
Huidaandoeningen Constitutioneel eczeem Inleiding Eczeem Diagnose van eczeem Oorzaken en verschijnselen van constitutioneel eczeem Gevolgen van eczeem Behandeling van constitutioneel eczeem Verpleegkundige zorg Psoriasis Inleiding Kenmerken van psoriasis Behandeling van psoriasis Verpleegkundige zorg Literatuur
363 363 363 363 365
Hoofd-halschirurgie Inleiding Maligne tumoren in het hoofd-halsgebied Diagnostiek Behandeling Gevolgen van de behandeling Multidisciplinaire behandeling Opname en preoperatieve fase Postoperatieve fase Verpleegkundige diagnoses, verpleegproblemen en interventies De zorg en de zelfzorg voor de tracheacanule Tracheotomie Inleiding Tracheotomie Gevolgen van en beperkingen na een tracheotomie Postoperatieve zorg
388 388 388 390 390 391 392 393 395
8.1.5 8.1.6 8.1.7 8.2 8.2.1 8.2.2 8.2.3 8.2.4
9 9.1 9.2 9.2.1 9.2.2 9.2.3 9.3 9.4 9.5 9.5.1 9.5.2 9.6 9.6.1 9.6.2 9.6.3 9.6.4
366 368 369 374 377 377 377 380 383 385
395 399 401 401 401 402 404
12
De verpleegkundige in de AGZ, Specialistische verpleegkundige zorg
9.6.5
Tracheacanules Literatuur
406 409
10 10.1 10.1.1 10.1.2 10.1.3 10.1.4 10.1.5
Neurologie Multiple sclerose Inleiding Ziektebeeld Diagnostische fase Behandeling van MS Verpleegkundige diagnoses, verpleegproblemen en interventies Verpleegproblemen in een later stadium van MS Continuïteit van zorg Ziekte van Parkinson Inleiding Verschijnselen van de ziekte van Parkinson Verpleegkundige interventies Verloop van het ziekteproces Schedeltrauma en hersenletsel Inleiding Hersentrauma’s Verpleegkundige interventies Literatuur
410 410 410 411 414 415 418 420 429 429 429 430 435 440 441 441 441 446 449
Bewegingsstelsel Fracturen Inleiding Onderverdeling Diagnostiek en behandeling Complicaties van fracturen Verpleegkundige zorg bij een femurfractuur Gewrichtsvervangende operaties Belangrijke verpleegkundige aandachtsgebieden Heupprothese Pathologie Opname Operatie Postoperatieve fase Voorbereiden op ontslag Knieprothese
451 451 451 451 452 454 455 458 458 459 460 460 461 465 466 467
10.1.6 10.1.7 10.2 10.2.1 10.2.2 10.2.3 10.2.4 10.3 10.3.1 10.3.2 10.3.3
11 11.1 11.1.1 11.1.2 11.1.3 11.1.4 11.1.5 11.2 11.2.1 11.3 11.3.1 11.3.2 11.3.3 11.3.4 11.3.5 11.4
13
Inhoud
11.4.1 11.4.2 11.4.3 11.4.4 11.4.5 11.4.6 11.5 11.5.1 11.5.2 11.5.3 11.5.4 11.5.5 11.5.6
Inleiding Pathologie Opname Operatie Postoperatieve fase Voorbereiden op ontslag Schouderprothese Inleiding Pathologie Opname Operatie Postoperatieve fase Voorbereiden op ontslag Literatuur
467 467 468 470 472 473 473 473 473 474 475 477 478 478
Register
479
Woord vooraf
In algemene ziekenhuizen, universitaire medische centra en categorale ziekenhuizen wordt gespecialiseerde curatieve medische zorg verleend. Dat gebeurt door medisch specialisten in multidisciplinaire teams. De verpleegkundige maakt deel uit van deze teams en heeft een groot aandeel in de zorg voor patiënten die medische onderzoeken en veelal ingrijpende medische behandelingen ondergaan. Dit basiswerk, De verpleegkundige in de AGZ, Specialistische verpleegkundige zorg, gaat over de klinische zorg voor patiënten in de verschillende ziekenhuizen en medische centra. Het gaat in deze settings om patiënten met ziektes die ernstige lichamelijke en psychosociale gevolgen kunnen hebben. De verpleegkundige zorg is daarbij gericht op nauwkeurige observatie, intensieve begeleiding en voorlichting, het toedienen van medicijnen, de uitvoering van verpleegtechnische handelingen en persoonlijke verzorging. De verpleegkundige heeft niet alleen kennis nodig van de directe complicaties en gevolgen van de ziekte, maar ook inzicht in hoe iemand leert omgaan met de gevolgen, beperkingen en leefregels die ziekte en behandeling met zich meebrengen. Tevens heeft de verpleegkundige de verantwoordelijkheid kwalitatief goede zorg te verlenen aan patiënten met ernstige ziektes en risicovolle ingrepen. Dit vergt niet alleen medische kennis en inzicht in de fysiologie en anatomie, maar ook kennis en vaardigheden op het gebied van complexe verpleegkundige zorg. De keuze voor de onderwerpen in dit boek is vooral bepaald door het gegeven dat veel ziekenhuizen verregaand gespecialiseerd zijn in medische vakgebieden, zoals hoofd-halschirurgie, mammacarcinoom, gastro-intestinale chirurgie, cardiologie en cardiochirurgie. Klinische zorgsituaties van patiënten die grote en risicovolle behandelingen ondergaan, komen dan ook ruim aan bod. De redactie is zich ervan bewust dat niet alle ziektebeelden aan bod komen, er is voor dit boek gekozen om een geselecteerd aantal patiëntensituaties binnen de medisch specialismen te beschrijven.
Woord vooraf
De student hbo-verpleegkunde met de uitstroomdifferentiatie Algemene Gezondheidszorg kan zich met dit basiswerk verdiepen in de specifieke praktijksituaties, die via casuïstiek aangeboden worden. Aan de hand van deze casuïstiek wordt het medische traject van de patiënt en de klinische verpleegkundige zorg beschreven. Hiermee kan de student verpleegkunde na bestudering de transfer maken naar patiëntensituaties die niet voorkomen in dit boek. Het boek Specialistische verpleegkundige zorg sluit zeer goed aan op het basiswerk De verpleegkundige in de AGZ, Algemene verpleegkundige zorg, dat de basiskennis biedt voor het werken in verschillende ziekenhuissettings. Dit boek biedt de basiskennis over onder andere kwaliteitszorg, pijn en pijnbestrijding, pre- en postoperatieve zorg, wonden en wondverzorging, oncologie en palliatieve zorg. Het boek is tot stand gekomen met medewerking van verpleegkundigen uit verschillende ziekenhuizen. De redactie heeft gezocht naar gespecialiseerde verpleegkundigen en nurse-practitioners/verpleegkundig specialisten. Zij hebben de teksten geschreven aan de hand van voorbeelden uit de eigen praktijk. Er is veel aandacht besteed aan de theoretische onderbouwing van het verpleegkundig handelen. Hierdoor is de inhoud up-to-date en gericht op de actuele complexe klinische zorg in de verschillende ziekenhuissettings. E.M. Sesink, drs. IJ.D. Jüngen en drs. J.A.M. Kerstens
15
