ve r l s a g Een jaar van vernieuwing

ja ar ve r sl ag 20 1 1 Een jaar van vernieuwing

sek suel e d iver si t ei t

l a b or at or ium coaching advie s

q uick s c ans

a anjager

t r aining

wor k shop s homo t ol er an t ie me t hod ieken

rotterdam verkeert kenniscentrum homo-emancipatie in de stad

hul p ver l ening migr an t enjonger en l e s b r ie ven consult o ud er enzor g

wegb er eid er

p u b l ic at ie s

s ymp o sia gr oep s ge spr ekken

ja arver sl ag 2011 wer kon t b ij t s amenwer king

ne t wer k

Een jaar van vernieuwing

j a a r v e r s l

anders

a g

2

is

2 0 1 1

nooit verkeerd

Voorwoord Rotterdam Verkeert heeft het nieuwe werken omarmd. De kantoorruimte is eind 2011 met de helft verkleind. Dat kan, omdat de medewerkers vaker de stad in trekken. Ze zijn te vinden op scholen, in zorgcentra, buurthuizen en bij migrantenorganisaties. Ze weten wat er in de stad speelt en zijn in staat anderen te enthousiasmeren. Ze bieden trainingen en workshops aan om professionals en vrijwilligers alert te maken op seksuele diversiteit en om ze te leren hoe daar mee om te gaan. Dankzij intensief netwerken kan een kleine organisatie als Rotterdam Verkeert bereiken dat er op een breed front aan een tolerante stad wordt gewerkt.

j a a r v e

In 2011 is op initiatief van het bestuur een vernieuwingsslag gemaakt op het gebied van de communicatiemiddelen. De nieuwe website is online gegaan, met een aantrekkelijke vormgeving en toegankelijke en aansprekende teksten. Er zijn nieuwe uitgaven verschenen, zoals de folder over de hulpverlening, de preview ‘Rotterdam Verkeert gaat met iedereen aan de slag’ en de brochure ‘Lef om kennis te delen’. Rotterdam Verkeert zoekt ook intensief de publiciteit via de sociale media. Zo zijn medewerkers van Rotterdam Verkeert volop actief op Facebook, LinkedIn en Twitter. Met filmpjes, live verslagen van conferenties, korte reflecties op actueel nieuws en een groot online vriendennetwerk doet Rotterdam Verkeert mee.

r s l a g

3 2 0

In 2012 zal de vernieuwing voortgezet worden met een naamswijziging. De naam Rotterdam Verkeert was ooit ludiek bedoeld en voldoet in zoverre dat je hem niet snel vergeet. De keerzijde is dat er snel misverstanden ontstaan. We moeten voortdurend uitleggen dat het niet gaat om ‘verkeerd’, maar om ‘verkeert’ met een t, in de zin van omgaan met en in de betekenis van veranderen. ‘Het kan verkeren’, zei de 17de-eeuwse schrijver Bredero destijds. We merken dat Bredero in de vergetelheid is geraakt en dat de naam in toenemende mate irritatie oproept. Daarom is besloten de organisatie in 2012 om te dopen tot Rotterdam V. We zijn dichtbij de huidige naam gebleven, omdat Rotterdam Verkeert een begrip is in de stad. In dit jaarverslag hebben we het nog over Rotterdam Verkeert. We bieden een overzicht van onze prestaties in 2011 en de resultaten die daar uit voortgekomen zijn. We hopen er anderen mee te inspireren. Rotterdam moet een goede en veilige woonplek zijn en blijven, ook voor homo’s, lesbiennes, bien transseksuelen. Dat kan alleen als zoveel mogelijk mensen zich daarvoor inzetten. Veel leesplezier. Marijke Gerritsma, directeur Rotterdam Verkeert.

1 1

j a

hoofds tuk 1

a r v e r s l a g

4 2 0 1 1

Homo-emancipatiebeleid in uitvoering Is dat nog wel nodig, een homo-emancipatiebeleid? Het antwoord is volmondig: ja. Zeker voor een stad als Rotterdam, waar mensen met een grote diversiteit aan culturen en leefstijlen dicht opeen wonen. De laatste decennia zijn de bevolkingsgroepen die op grond van hun cultuur of religie niets van homoseksuelen moeten hebben, in omvang toegenomen. Het kost veel tijd, wijsheid, kennis en energie om de tolerantie binnen deze groepen te bevorderen. Rotterdam Verkeert heeft daarvoor de deskundigheid en het uithoudingsvermogen in huis. Stel dat de tolerantie af zou nemen. Dan zouden nog meer jongeren op grond van hun seksuele geaardheid door hun familie worden verstoten. Homo’s, lesbiennes, bien transseksuelen (holebitrans) zouden uit hun buurt worden weggepest. De sfeer in de stad zou grimmig worden, ook voor andere groepen. Juist mensen van seksuele minderheden kunnen veel voor de stad betekenen. Ze moeten zich er dan wel thuis voelen en de gelegenheid krijgen om hun talenten te ontwikkelen. Bij i2rotterdam zijn daarmee in 2011 positieve ervaringen opgedaan. Holebitrans-jongeren kunnen culturen overstijgen, verbindingen leggen en de stad levendiger en sterker maken. Het is daarom goed dat Rotterdam een homoemancipatiebeleid heeft en dat Rotterdam Verkeert dat beleid mag uitvoeren.

Samenwerking in de stad Dankzij jarenlang investeren is het vertrouwen gewonnen van een groot aantal organisaties in de stad. Rotterdam Verkeert heeft contact met scholen, zorg- en welzijnsinstellingen. Er is een goede samenwerking met organisaties als Radar, PBR en DonaDaria. Organisaties krijgen beleidsadvies en ondersteuning bij de uitvoering daarvan. Professionals en vrijwilligers krijgen coaching, training en workshops om

hen alert te maken op seksuele diversiteit en om hen te leren daarmee om te gaan. Met de kennis, vaardigheden, methodieken en materialen die zij aangereikt krijgen, kunnen zij zelf het onderwerp seksuele diversiteit op een positieve manier in eigen kring ter sprake te brengen. Daar is lef voor nodig. Ze doen dat niet uit zichzelf. Rotterdam Verkeert blijft nodig als aanjager van het proces. Ook in 2012 zal het contact met organisaties gezocht worden. Rotterdam Verkeert gaat een gereedschapskist samenstellen met methodieken waar organisaties mee aan de slag kunnen. De gereedschapskist wordt gevuld met producten die in de loop der jaren zijn ontwikkeld, zoals lesbrieven, trainingen, beleidsadviezen, workshops en oefeningen. Het materiaal zal tijdens ludieke acties aangeboden worden, zoals in 2011 gebeurd is op Valentijnsdag. i2rotterdam heeft toen onaangekondigd lesmateriaal aan scholen overhandigd en enkele scholen zijn daar ook mee aan de slag gegaan.

Met de deelgemeenten Rotterdam Verkeert stimuleert ook deelgemeenten om het thema seksuele diversiteit en dan met name homoseksualiteit op de agenda zetten. Deelgemeentelijke instellingen kunnen ondersteuning krijgen bij het ontwikkelen van homoemancipatiebeleid. Jaarlijks worden zij uitgenodigd om kennis te maken met de methodieken die Rotterdam Verkeert te bieden heeft, zoals workshops, trainingen en intervisie. In mei 2011 is hiervoor een werkontbijt georganiseerd. Daar is vooruitgelopen op de positie van kenniscentrum, die Rotterdam Verkeert in 2012 in de stad gaat innemen. Gekeken is hoe de kennis die Rotterdam Verkeert heeft opgebouwd, ten dienste gesteld kan worden aan de deelgemeenten. Bij die gelegenheid is ook de nieuwe website van Rotterdam Verkeert gepresenteerd. De website kan een belangrijke rol spelen bij de overdracht van kennis en methodieken. Belangstellenden zijn uitgenodigd de activiteiten van Rotterdam Verkeert te volgen via de sociale media. Het werkontbijt heeft goede resultaten opgeleverd. Deelgemeenten weten Rotterdam Verkeert te vinden, de contacten zijn opgefrist en in verschillende deelgemeenten zijn nieuwe initiatieven van de grond gekomen. Daarnaast heeft Rotterdam Verkeert in 2011 samen met collega-instellingen een werkontbijt georganiseerd. Ook dat werkontbijt is bijzonder vruchtbaar gebleken. De taken zijn beter op elkaar afgestemd, waardoor de beschikbare middelen effectiever besteed kunnen worden, wat nodig is nu er stevig bezuinigd moet worden. PBR, SPIOR en Rotterdam Verkeert hebben zelfs zoveel samenhang bewerkstelligd, dat zij gezamenlijk een subsidie-aanvraag voor 2012 konden indienen.

Met netwerkpartners Het thema homoseksualiteit kan verbonden worden met andere onderwerpen. Het past in de context van bijvoorbeeld opvoeding, of diversiteit. Rotterdam Verkeert legt dwarsverbanden en zoekt vervolgens de samenwerking met andere organisaties.

j a a r v e r s l a g

5 2 0 1 1

Soms is de samenwerking eenmalig, zoals met Stichting Droomprodukties. Vaker nog leidt het tot duurzame relaties, zoals bijvoorbeeld met DonaDaria, COC Rotterdam en Hogeschool Rotterdam. Daarnaast ontstaan er netwerken van partners waarin Rotterdam Verkeert optreedt als makelaar. Een voorbeeld is het Roze Ouderenoverleg Rotterdam (ROOR). Rotterdam Verkeert coördineert en ondersteunt dit netwerk. j a a r v e r s l a g

6 2 0 1 1

Kenniscentrum in 2012 In de afgelopen decennia heeft Rotterdam Verkeert zich ontwikkeld tot 2delijnsorganisatie met kennis op het gebied van seksuele diversiteit in een multiculturele samenleving. De organisatie heeft, met het bieden van hulpverlening en met het project i2rotterdam, ook altijd een 1ste-lijnscomponent gehad. Het 1ste-lijnswerk met holebitrans-mensen is nodig voor de ontwikkeling van ‘practice based’ methodieken. In de praktijk blijkt wat wel en niet werkt. Daarnaast is kennis vergaard in het contact met Rotterdamse professionals en Rotterdammers in het algemeen. De kennis wordt beschikbaar gesteld aan professionals om hen in staat te stellen de holebitra-doelgroep goed te bedienen. Het is belangrijk dat ook holebitra’s zich thuis voelen in een buurthuis, instelling, school en op straat. Professionals kunnen daarvoor de voorwaarden scheppen. Rotterdam Verkeert kan hen daarbij adviseren, hen leren alert te zijn op uitsluitingsmechanismen en hen handvatten bieden om discriminatie te voorkomen. In 2012 gaat Rotterdam Verkeert een duidelijk omschreven positie innemen binnen de stedelijke kennisinfrastructuur. Rotterdam V wordt het kenniscentrum op het gebied van homo-emancipatie. Ten eerste met de functie van wegbereider. Het trainen en adviseren van professionals blijft een belangrijk middel om voor seksuele minderheden de weg te plaveien binnen de instellingen. Het kenniscentrum heeft ten tweede de functie van laboratorium. De ontwikkeling van nieuwe methodieken wordt voortgezet.

j a a r v e

anders

r s l a g

is

7 2 0

nooit verkeerd

1 1

j a

hoofds tuk 2

a r v e r s l a g

8 2 0 1 1

Hoogtepunten in 2011 Rotterdam Verkeert heeft in 2011 drie grotere evenementen georganiseerd rond een thema. Uit de evaluaties blijkt dat de deelnemers die bijeenkomsten als inspirerend ervaren. Professionals leren elkaar kennen, besluiten soms samen activiteiten te organiseren, of ervaringen uit te wisselen via de sociale media.

Methodiek voor migrantengroepen Het eerste hoogtepunt: de presentatie van een methodiek voor het bespreekbaar maken van homoseksualiteit in migrantengroepen. De methodiek is ontwikkeld in samenwerking met DonaDaria, het Rotterdamse centrum voor vrouwen en emancipatie. Sprekers van Rotterdam Verkeert en DonaDaria vertelden over hun ervaringen met migrantengroepen die in gesprek gingen over homoseksualiteit. Die gesprekken verlopen doorgaans met vallen en opstaan en moeten over een langere periode verspreid gevoerd worden. De deelnemers maken een proces door dat soms muurvast lijkt te zitten, maar onverwacht een sprong voorwaarts maakt. De methodiek beschrijft de valkuilen en kansen die zich tijdens de groepsgesprekken voordoen.

Startsymposium Eurogames Het tweede hoogtepunt: het startsymposium van de Eurogames dat Rotterdam Verkeert in juli organiseerde voor Rotterdamse professionals en belangstellenden. Het thema was zichtbaarheid. Zichtbaarheid is voor de homotolerantie cruciaal. Als homoseksuelen uit angst kiezen voor onzichtbaarheid, dan onstaat een negatieve spiraal. Onbekend maakt immers onbemind. Onzichtbaarheid leidt tot onveiligheid en tot meer angst. Met het symposium heeft Rotterdam Verkeert de deelnemers alert gemaakt op deze mechanismen. Het hoofdthema is vanuit diverse invalshoeken bekeken. Een greep uit de onderdelen

van het programma. Een Rotterdamse lesbische vrouw met kind vertelde via een geluidsopname dat zij koos voor onzichtbaarheid in haar buurt, omdat zij bang was om weggepest te worden. Marjo van Bergen, trainer bij Rotterdam Verkeert, was zomergast. Zij werd aan de hand van aangrijpende filmfragmenten geïnterviewd door Wilma Ruis, voorzitter van het COC Rotterdam en trainer bij Rotterdam Verkeert. Yvonne Verschragen, voormalig docent gymnastiek en projectcoördinator bij Rotterdam Verkeert, vertelde dat de sfeer op scholen in de afgelopen jaren achteruit is gegaan, dat homojongeren vaak depressief zijn en dat docenten niet meer ‘uit de kast’ durven te komen. Dagvoorzitter Latifa Aboutaleb hield een telefonisch interview met gemeenteraadslid Zeki Baran die pleitte voor meer aandacht voor homoseksualiteit in de inburgeringscursus. Het magazine 010 fabulous women werd gepresenteerd. Het is een uitgave van het Scala-project ‘Lesbische en biseksuele zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen (zmv) prominent voor het voetlicht’. Rotterdam Verkeert nam vanuit haar eigen expertise deel aan dit in het oog springende project. Wethouder van Huffelen was speciaal gekomen om de winnende deelnemers aan de district games te huldigen. De district games werden voorafgaand aan de Eurogames in diverse deelgemeenten gehouden. De opdracht was: organiseer een activiteit waaraan homo’s en hetero’s samen kunnen deelnemen, met beweging en een multicultureel element. De deelgemeente Noord won met een zelfverdedigingactiviteit, waaraan jongeren en ouderen van diverse culturen meededen. Frappant was dat het de meeste deelgemeenten niet lukte om een dergelijke activiteit te organiseren. Bij navraag bleek dat men het vaak niet aandurfde en bang was voor problemen. Rotterdam Verkeert wil daar in 2012 een vervolg aan geven door met jongerenwerkers in gesprek te gaan.

Symposium Wonen en Zorg Het derde hoogtepunt: het symposium ‘Vele kleuren in wonen en zorg’ in november. Rotterdam Verkeert nam het initiatief voor dit symposium, dat een bredere basis meekreeg dan wonen alleen. Mede-organisatoren waren: zorginstellingen Aafje, Humanitas, Laurens, Thuiszorg Rotterdam en Hogeschool Rotterdam, COC Rotterdam en HomeLesS. Doel was: het verbeteren van zorg, wonen en beleid voor oudere homoseksuele mannen en vrouwen. Ruim honderd professionals uit ouderenzorg, welzijnswerk, volkshuisvesting en gemeentelijke overheid kwamen op het symposium af. De deelnemers kregen een pittig, dagvullend programma voorgeschoteld. Dat het ook een boeiend programma was, bleek niet alleen uit het feit dat de zaal aan het eind van de dag nog altijd vol was, maar ook uit de evaluatie. Het symposium kreeg van de deelnemers een dikke voldoende: 7,6. Wethouder Korrie Louwes van participatie, die het symposium opende, stelde dat homoseksuele ouderen meer aandacht verdienen en dat elke zorginstelling eens na zou moeten denken over het behalen van de Roze Loper. Eén van de sprekers, kinderen jeugdpsychiater Glenn Helberg, belichtte het onderwerp interculturele zorg. Volgens Helberg biedt cultuur bescherming in overgangssituaties en bij stress. De groep heeft sjablonen klaarliggen om bepaalde


9 2 0 1 1


10 2 0 1 1

situaties, zoals de geboorte, het eerste tandje, de eerste menstruatie of de eerste schooldag goed te doorstaan. Je moet gehoorzaam en loyaal zijn aan de mensen die je liefde en bescherming geven en je identiteit vormen. Die bescherming kan gaan knellen als je homoseksueel blijkt te zijn. Je verstoort dan de orde van de groep. Er ontstaat wrijving en soms uitstoting. Culturen moeten de ruimte hebben om te groeien. Helberg vindt het onzin om te spreken over dé Marokkaanse of dé Turkse cultuur, omdat cultuur continu verandert. Hij wijst er op dat homoseksualiteit tot 1973 ook in de westerse cultuur gezien werd als ziekte. Pas in dat jaar werd het als ziekte geschrapt uit de boeken en kregen mensen de kans zich te ontwikkelen. Volgens Marijke Gerritsma, directeur van Rotterdam Verkeert, moeten zorgverleners wel homovriendelijk gaan werken, omdat er een nieuwe generatie ouderen voor de deur staat die geëmancipeerd, out going en zelfstandig is. Die ouderen nemen zelf initiatieven. Het is aan woningcorporaties en gemeenten om die initiatieven te faciliteren. Daarnaast is er de groep 75-plussers die opgegroeid zijn in een tijd dat homoseksualiteit als een ziekte werd beschouwd. Het zijn mensen die vaak nog moeite hebben met openheid en die last hebben van eenzaamheid en depressiviteit. Die mensen hebben intensieve zorg en aandacht nodig. Het is met name deze kwetsbare groep waar Rotterdam Verkeert zich op richt.

Resultaten van het symposium Rotterdam herbergt ongeveer 12.000 roze 50-plussers. Het gaat dus om een flinke groep. Dankzij het symposium ‘Vele kleuren van wonen en zorg’ kunnen de betrokken instellingen niet meer om die groep heen. Het symposium heeft aanbevelingen, nieuwe inzichten en nuttige tips voor de praktijk van alledag opgeleverd. Er is een brug geslagen tussen zorginstellingen, woningcorporaties en (deel)gemeentelijke overheid. De opbrengst van de onderlinge contacten is niet te voorzien. Afgesproken is om via de sociale media in contact te blijven, onder andere door een LinkedIn-groep te starten. Daar kunnen mensen informatie halen en brengen over de initiatieven die in de stad ontstaan. Op die manier kunnen zij elkaar blijven inspireren.

j a a r v e

anders

r s l a g

is

11 2 0

nooit verkeerd

1 1

j a a r v e r s l

anders

a g

12

is

2 0 1 1

nooit verkeerd

hoofds tuk 3

j a a r

Quickscans deelgemeenten geven inzicht in kansen homobeleid Hoe kan Rotterdam Verkeert de beperkte middelen en menskracht zo effectief mogelijk inzetten binnen de Rotterdamse deelgemeenten? Op die vraag is geen eenduidig antwoord mogelijk, omdat de deelgemeenten daarvoor te veel van elkaar verschillen. In 2011 heeft Rotterdam Verkeert quickscans gemaakt van de deelgemeenten. De quickscan biedt snel inzicht in de stand van zaken in de deelgemeente, de kansen en initiatieven waar Rotterdam Verkeert op in kan spelen en perspectieven voor 2012. In 2011 zijn de quickscans van de deelgemeenten PrinsAlexander, IJsselmonde, Hillegersberg-Schiebroek, Overschie, Feyenoord, Charlois, Centrum, Delfshaven, Noord, Kralingen-Crooswijk en Hoogvliet afgerond.

Een methodische aanpak Rotterdam Verkeert is al jarenlang actief binnen de deelgemeenten. Regelmatig zijn er gesprekken met beleidsmedewerkers en portefeuillehouders van onderwijs of welzijn om het thema homoseksualiteit onder de aandacht te brengen en om te bespreken hoe Rotterdam Verkeert ondersteuning kan bieden. De quickscan is een hulpmiddel voor een meer methodische aanpak. De scan wordt geschreven op basis van of als voorbereiding op gesprekken met deelgemeentelijke politiek en overheid, welzijnswerk en scholen. Bovendien zijn relevante gegevens opgenomen over de bevolkingsopbouw, van de sociale index en van de veiligheidsindex. Zo is bijvoorbeeld duidelijk geworden dat er in een woonservicezone in PrinsAlexander kansen zijn voor een pilot om homoseksuele en lesbische ouderen meer bij de wijk te betrekken. De portefeuillehouder ziet graag dat Rotterdam Verkeert in 2012 opnieuw de trainingsmogelijkheden gaat bespreken met Stichting Buurtwerk Alexander. In IJsselmonde staat het thema homoseksualiteit al vermeld in de deelgemeentelijke

v e r s l a g

13 2 0 1 1

j a a

emancipatienota. Raadsleden hebben contact opgenomen met Rotterdam Verkeert voor advies, omdat zij het bestuur willen prikkelen om meer inhoud te geven aan het homobeleid. Een gesprek met de portefeuillehouder leidde tot het voornemen om bij het aanbesteden van welzijnswerk eisen te gaan stellen aan de invulling van het homobeleid. Rotterdam Verkeert mag kwaliteitseisen formuleren waaraan het homobeleid van de welzijns- en zorgorganisaties moet voldoen om bij de aanbesteding een kans te maken. In Feijenoord zijn gesprekken gevoerd om te kijken of en, zo ja, hoe het thema homoseksualiteit een rol kan spelen bij subsidieaanvragen voor activiteiten. Als een welzijnsorganisatie aandacht besteedt aan homoseksualiteit, dan is dat een pre.

r v e r s l a g

14 2 0 1 1

Buurtproject in Prins-Alexander Prins-Alexander heeft aandacht voor roze ouderen opgenomen in het beleid voor het woonservicegebied. In deze deelgemeente wonen veel ouderen. Ouderen worden geacht zolang mogelijk zelfredzaam te zijn. In onze geïndividualiseerde maatschappij kan dit eenzaamheid met zich meebrengen. Homoseksuele en lesbische ouderen hebben daar extra last van, omdat ze minder terug kunnen vallen op kinderen of andere familieleden. Het is belangrijk deze groep in het bijzonder welkom te heten bij ontmoetingsactiviteiten die georganiseerd worden in het woonservicegebied . Rotterdam Verkeert werkt er samen met de WMO-groep kerken, Even Buurten, de cultuurscout, het ROOR en COC Rotterdam aan een pilotproject om roze ouderen te betrekken bij hun buurt. Een belangrijk aandachtspunt is dat de roze ouderen zich veilig moeten voelen. Om die reden zullen de bijeenkomsten plaatsvinden op laagdrempelige locaties, zoals buurthuis Prinsenhof. In 2011 is de eerste fase van het project gestart. In 2012 zullen de activiteiten uitgevoerd worden.

Aanhaken bij netwerken Er zijn natuurlijk ook overeenkomsten tussen de deelgemeenten. Een belangrijk gemeenschappelijk gegeven is dat het welzijnswerk te kampen heeft met bezuinigingen. Contactpersonen bij ouderen-, jongeren- en buurtwerk worden soms plotseling ontslagen, waarna Rotterdam Verkeert een nieuw netwerk op moet bouwen. Projecten worden afgeblazen, omdat er geen geld meer voor is. Maar er zijn ook gemeenschappelijke kansen. Overal zijn Centra voor Jeugd en Gezin geopend. Professionals die met jeugd werken, hebben hun taken goed op elkaar afgestemd. Het is voor Rotterdam Verkeert eenvoudig om bij de centra en jeugdnetwerken aan te haken. Tijdens een werkontbijt in 2011 is met politici uit de verschillende deelgemeenten besproken hoe Rotterdam Verkeert hen het beste van dienst kan zijn bij het bevorderen van een homovriendelijk klimaat. Vooruitlopend op 2012 heeft Rotterdam Verkeert zich daar gepresenteerd als kenniscentrum voor de overdracht van methodieken en kennis. Zo kunnen deelgemeenten hun voordeel doen met de door Rotterdam Verkeert opgebouwde expertise.

j a a r v e

anders

r s l a g

is

15 2 0

nooit verkeerd

1 1

j a

hoofds tuk 4

a r v e r s l

Samen werken aan een stad waar iedereen zichzelf kan zijn

a g

16 2

Rotterdam Verkeert heeft in 2011 samengewerkt met tal van instellingen op het gebied van onderwijs, welzijn, zorg en hulpverlening. Dat heeft in al die sectoren resultaat opgeleverd. Vooral in de ouderenzorg, het jongerenwerk en het hoger onderwijs zijn activiteiten en projecten in gang gezet die het klimaat voor homo’s, lesbiennes, bien transseksuelen (holebitrans) structureel verbeteren.

0 1 1

De Rotterdamse professionals binnen de instellingen hebben vaak geen idee van de seksuele geaardheid van hun cliënten of leerlingen. En als er al een vermoeden van homoseksualiteit bestaat, weten ze soms niet hoe het onderwerp bespreekbaar te maken. Rotterdam Verkeert geeft training en advies om het professioneel handelen in dit opzicht te verbeteren. De professionals krijgen de kennis en vaardigheden aangereikt om een klimaat te scheppen waarin het voor lesbische, homo- en biseksuele mensen veilig genoeg is om zichzelf te kunnen zijn. Op die manier plaveit Rotterdam Verkeert voor hen het pad binnen de instellingen.

VO-scholen zijn huiverig Helaas wordt Rotterdam Verkeert nog niet overal met open armen ontvangen. Met name middelbare scholen hebben moeite om tijd voor het onderwerp seksuele diversiteit in te ruimen. Dat is jammer, vooral omdat uit de Rotterdamse jeugdmonitor herhaaldelijk is gebleken dat een aanzienlijk percentage jongeren negatieve gevoelens heeft ten opzicht van homoseksuelen. Samen met het COC Rotterdam en de voorlichtingsgroep HOi is daarom in 2011 campagne gevoerd binnen het middelbaar onderwijs. Aan alle Rotterdamse VO-scholen is de trainingsbrochure van Rotterdam Verkeert toegestuurd. Op Valentijnsdag heeft i2rotterdam meegedaan met een ludieke uitdeelactie van het lespakket Choices van het COC Rotterdam.

Docenten zullen wel moeten De gemeente heeft tijdelijk homoambassadeurs aangesteld, bekende Rotterdammers die homoseksualiteit zichtbaar en bespreekbaar moeten maken in de stad. Die ambassadeurs zijn als breekijzer evenmin ver gekomen in het onderwijs. Zij hebben in 2011 diverse middelbare scholen bezocht om gesprekken te voeren met de schoolleiding. Rotterdam Verkeert heeft de homoambassadeurs ondersteund, onder andere door hen in contact te brengen met de scholen. Het was lastig om afspraken te maken op directieniveau. Uiteindelijk is het gelukt om op twintig scholen een ingang te vinden. De ambassadeurs hebben die scholen bezocht en daarover gerapporteerd aan de wethouder van onderwijs. Een belangrijk struikelblok is dat scholen niet allerlei maatschappelijke thema’s opgelegd willen krijgen. De scholen voelen zich al genoeg onder druk staan door alle eisen die aan het lesprogramma worden gesteld. Daar komt bij dat docenten soms huiverig zijn om het onderwerp homoseksualiteit met leerlingen te bespreken. De leerkrachten zullen er toch aan moeten gaan staan, nu staatssecretaris Van Bijsterveldt (onderwijs) half november 2011 onder druk van de Tweede Kamer besloten heeft hen daartoe te verplichten. De scholen moeten meer aandacht gaan besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit, waaronder homoseksualiteit. Uiteraard is Rotterdam Verkeert graag bereid scholen daarbij te adviseren en ondersteunen. Rotterdam Verkeert heeft – naast het trainingsaanbod voor docenten - middelen en methoden klaar liggen voor een effectieve en aansprekende invulling van die lessen en stelt die graag ter beschikking.


17 2 0

MBO-deuren gaan open “Richt je op de toekomstige professionals. Benader de opleidingen voor jongerenwerkers en pedagogische medewerkers.” Dat zeiden docenten, jongerenwerkers en zorgverleners regelmatig tijdens trainingen. Rotterdam Verkeert heeft dat advies ter harte genomen. Al enkele jaren wordt contact gezocht met beroepsopleidingen, maar in 2011 is hier extra op ingezet. Met ROC Zadkine is de samenwerking structureel. In het voorjaar nam Rotterdam Verkeert deel aan ‘De week van de liefde’ en sinds de zomer zit Rotterdam Verkeert als extern adviseur in een regiegroep om seksuele diversiteit een structurele plek te geven in het onderwijs bij Zadkine. De aandacht gaat daarbij uit naar de lessen Burgerschapsvorming, die door CultDock worden ontwikkeld. Het landelijke MBO-lespakket over seksuele gezondheid dat de GGD Rotterdam momenteel ontwikkelt met actieve steun van Rotterdam Verkeert en HOi, zal daarin worden geïntegreerd. Docenten die de lesmodule seksuele diversiteit gaan geven, kunnen gebruik maken van de training ‘train-de-trainer’ door Rotterdam Verkeert. De kennis die zij daar opdoen, geven zij door aan collega’s. Zo kunnen kennis en bewustwording uitbreiden zonder directe betrokkenheid van Rotterdam Verkeert.

1 1

Daarnaast neemt de vraag naar externe voorlichting over homoseksualiteit in de klas toe. In 2012 zal Rotterdam Verkeert samen met HOi bespreken hoe aan deze vraag kan worden tegemoet gekomen.

Succes op Hogeschool Rotterdam j a a r v e r s l a g

18 2 0 1 1

Rotterdam Verkeert richt zich in het bijzonder op het hoger beroepsonderwijs. Een goede investering voor de toekomst. De studenten van vandaag zijn immers de professionals van morgen. Veel Rotterdamse studenten zijn opgegroeid in culturen waarin homoseksualiteit taboe is. Zij moeten leren respectvol om te gaan met de diversiteit van hun toekomstige cliënten. Daarnaast mag verwacht worden dat lesbische en homoseksuele docenten en studenten zich veilig voelen op een hogeschool. Dat iedereen er openlijk zichzelf kan zijn. Sinds 2009 zijn er contacten met Hogeschool Rotterdam, maar in 2011 is de samenwerking pas echt tot volle wasdom gekomen, vooral met het Instituut Sociale Opleidingen (ISO). Een succesverhaal. De directie van het ISO heeft in 2011 de intentie uitgesproken om langdurig met Rotterdam Verkeert samen te werken en die samenwerking verder uit te bouwen. Bijzonder is dat Rotterdam Verkeert contacten heeft op alle niveaus: met de directie, met het management, met docenten en met studenten. Het begon in 2009 met gesprekken met een lid van het College van Bestuur. Het CvB-lid vond het een goed idee om de studenten met een bredere blik te laten kijken naar diversiteit en burgerschap. Vervolgens was het zaak docenten te winnen voor het idee iets te doen met homoseksualiteit in hun lessen. In 2010 gaf Rotterdam Verkeert workshops aan docenten. Er verscheen een artikel over homoseksualiteit en de HBOberoepspraktijk in het studentenblad Profielen en op de website van Hogeschool Rotterdam. Een medewerker van Rotterdam Verkeert is voor dat artikel geïnterviewd. De ervaring leert dat het effectief is om langdurig te werken aan het creëren van draagvlak. Ook in 2011 is hierop ingezet en voor 2012 staat dit opnieuw op het programma. Inmiddels is binnen de keuzemodule ‘Seksualiteitsbeleving’ een lesuur ‘Seksuele diversiteit’ opgenomen. Rotterdam Verkeert heeft daarvoor materiaal aangeleverd. Studenten van het ISO geven overigens zelf aan dat er tijdens hun opleiding te weinig aandacht is voor seksuele diversiteit. Zij vinden het een essentieel onderwerp voor hun toekomstige beroepspraktijk. Behalve met het ISO is er ook intensief contact met het Instituut voor Gezondheid (IvG). Rotterdam Verkeert heeft er in 2010 twee gastcolleges ‘homoseksualiteit en ouderenzorg’ gegeven. En in 2011 heeft vanuit dit instituut een onderzoek naar de woonwensen van homoseksuele ouderen plaatsgevonden, dat gepresenteerd werd op het symposium over wonen en zorg op 1 november.

Eind 2011 zijn afspraken gemaakt met de directie van de lerarenopleidingen. Als die ook aanhaken, werkt Rotterdam Verkeert samen met alle sociaal-maatschappelijk opleidingen, voor de mensen dus die met mensen gaan werken, binnen Hogeschool Rotterdam. En ten slotte ondersteunt Rotterdam Verkeert een docent / studieloopbaancoach bij de opleiding CMD (multimedia) bij zijn inzet om een gay netwerk op te zetten van Hogeschoolmedewerkers, en om seksuele diversiteit breed op de agenda te zetten van de hele Hogeschool, onder meer bij het mentoraat en decanaat.

Contact met studenten Rotterdam Verkeert heeft ook direct contact met studenten. Voor het derde jaar achtereen zijn twee groepen tweedejaars ISO-studenten begeleid bij leeronderzoek. En voor het eerst is in september gestart met de begeleiding van vijf studenten bij afstudeeronderzoek. In opdracht van Rotterdam Verkeert en Het RespectHuis heeft een groep studenten, voorafgaand aan de Eurogames 2011, voor hun minor ‘Geweld’, gewerkt aan het project ‘Veilig en betrokken richting Eurogames 2011’. De studenten hebben er enthousiast aan gewerkt en hun eindverslag in januari 2011 gepresenteerd op het kantoor van Rotterdam Verkeert, in het bijzijn van hun docent en van betrokken gemeenteambtenaren. Een toenemend aantal studenten klopt bij Rotterdam Verkeert aan voor begeleiding bij scripties of onderzoek. Een deel is doorverwezen door de docent, maar er zijn ook studenten die zelf de weg vinden. De begeleiding van studenten is bijzonder effectief. Ten eerste gaat het om toekomstige professionals die straks homovriendelijk aan hun eerste baan beginnen. Ten tweede doen zij onderzoek waar Rotterdam Verkeert en de betrokken maatschappelijke sectoren iets aan hebben. Zo worden verschillende vliegen in één klap geslagen.

Bezuinigingen treffen jongerenwerk Jongeren zijn niet alleen op school te vinden, maar ook op straat, in het buurthuis of op het werk. Rotterdam Verkeert zoekt nadrukkelijk de samenwerking met het jongerenwerk in diverse deelgemeenten. De samenwerking wordt ernstig bemoeilijkt door de bezuinigingen die het Rotterdamse welzijnswerk treffen. In Feijenoord zijn bijvoorbeeld vergevorderde plannen om een themabijeenkomst en een training aan jongerenwerkers te geven, vanwege bezuinigingen afgeblazen. In Hillegersberg-Schiebroek heeft Rotterdam Verkeert, op verzoek van de deelgemeente, contact opgenomen met de organisaties Thermiek en DOCK die daar het jongerenwerk uitvoeren. Helaas werden de twee contactpersonen van Thermiek in de loop van 2011 wegbezuinigd.


19 2 0 1 1


20 2 0 1 1

Het contact met DOCK kreeg in november opeens vaart, met een enthousiasme dat veel belooft voor 2012. Waarschijnlijk gaat Rotterdam Verkeert een training geven aan vertegenwoordigers van alle jongerenwerk- en AMW-teams van DOCK in de diverse Rotterdamse deelgemeenten. Training van jongerenwerkers is geen overbodige luxe. Dat blijkt onder andere uit interviews die studenten van Hogeschool Rotterdam in 2010 in opdracht van Rotterdam Verkeert hebben gehouden met Rotterdamse jongerenwerkers. De meeste jongerenwerkers zeggen dat zij nooit over homoseksualiteit praten. Niet tijdens hun opleiding en ook niet tijdens hun werk. Des te spijtiger is het dat Rotterdam Verkeert – ondanks herhaaldelijke startgesprekken – geen ingang heeft gekregen bij het stedelijk traject Verbetering Jongerenwerk van JOS. De projectleiders zagen geen meerwaarde in het invullen van modules door Rotterdam Verkeert. Rotterdam Verkeert meent dat het goed zou zijn als de gemeentelijke diensten het homo-emancipatiebeleid ook in eigen gelederen structureel zouden inbedden.

Roze ouderen willen hun verhaal kwijt Weinig homoseksuele en lesbische ouderen kunnen in zorgcentra hun levensverhaal delen met anderen. Professionals staan vaak niet open voor hun wensen en behoeften. Onder de noemer ‘Roze Rimpels: homoseksualiteit in de ouderenzorg’ heeft Rotterdam Verkeert ook in 2011 themabijeenkomsten en trainingen gegeven aan ouderenadviseurs, ouderenwerkers en verzorgenden. De professionals krijgen inzicht in de speciale positie van roze ouderen en vaardigheden om aandacht en zorg op maat te geven. Bekendheid met de achtergrond van roze ouderen en de verschillende leefstijlen kunnen een toegankelijke houding bevorderen. Ook kennis van de roze sociale kaart kan nuttig zijn voor verwijzingen.

ROOR groeit gestaag Rotterdam Verkeert coördineert en ondersteunt het roze ouderenoverleg Rotterdam (ROOR). Het ROOR is een klankbordgroep die meedenkt over een beter Rotterdam voor roze ouderen. Het ROOR bestaat uit afgevaardigden van zorginstellingen en homobelangenorganisaties. De klankbordgroep signaleert knelpunten en adviseert, begeleidt en ondersteunt bij een kwaliteitsverbetering van de zorg voor de doelgroep. Ook het stimuleren van activiteiten voor roze ouderen die zelfstandig wonen, is één van de doelen. Sinds de start in 2010 is het aantal deelnemers aan het ROOR gestaag gegroeid. In 2011 zijn naast Rotterdam Verkeert ook COC Rotterdam, HomeLesS en de zorginstellingen Aafje, Humanitas, Laurens en Thuiszorg Rotterdam vertegenwoordigd. Voor 2012 wordt ingezet op verdere uitbreiding. Rotterdam Verkeert gaat daarvoor op zoek naar nieuwe partners.

j a a r v e

anders

r s l a g

is

21 2 0

nooit verkeerd

1 1

Eerste Rotterdamse Roze Loper


22 2 0 1 1

“Homoseksualiteit komt bij ons niet voor,” zeggen directie en managers van zorginstellingen regelmatig. De kans dat die bewering klopt, is statistisch gezien klein. Het ligt meer voor de hand dat bewoners uit angst voor discriminatie zwijgen over hun seksuele geaardheid. Maar zwijgen brengt emotioneel isolement met zich mee. Daar komt bij dat ouderen die na heel veel problemen in hun jeugd uit de kast zijn gekomen, daar niet graag weer in terug kruipen. Het is daarom een uitkomst dat ze kunnen kiezen voor een instelling die gecertificeerd is met een Roze Loper. De Roze Loper is in Nijmegen gestart als aanmoedigingsprijs voor zorginstellingen. Dit initiatief is opgepakt en geprofessionaliseerd door het Consortium Roze 50+, waarin ouderenbond ANBO, COC, Movisie en Schorer samenwerken. Het doel is de kwaliteit van de zorg voor lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender ouderen te verbeteren. KIWA, een certificerende instelling in de kwaliteitszorg, heeft de tolerantiescan Roze Loper ontwikkeld en doet de audit voor het toekennen van het certificaat. Er wordt op objectief meetbare criteria getoetst, zoals waarborging van privacy en training in omgaan met seksuele diversiteit. Het ROOR heeft zich in 2011 in Rotterdam sterk gemaakt voor de Roze Loper. Het resultaat is dat de eerste instelling de Roze Loper al in de wacht heeft gesleept: Humanitas aan de Bergweg. In Simeon en Anna, een zorglocatie van Laurens, is een projectgroep gestart die onder begeleiding van Rotterdam Verkeert de mogelijkheden onderzoekt voor het behalen van de Roze Loper. Rotterdam Verkeert biedt instellingen begeleiding op maat. Niet iedereen wil al te opzichtig de regenboogvlag uithangen. Het leefklimaat voor roze ouderen kan met enkele gerichte maatregelen flink verbeteren, zonder dat meteen aan alle eisen van de Roze Loper wordt voldaan. Het maatwerk is gericht op de identiteit van de instelling en op de buurt.

Woonwensen van ouderen Er is in Nederland weinig ervaring met woonzorginstellingen speciaal voor roze ouderen. Tot nu toe is alleen het LA Rieshuis in Amsterdam gerealiseerd bij woonzorgcentrum de Rietvinck. In Rotterdam zijn we al vanaf het begin van het nieuwe millennium hard aan het werk om een gezamenlijk wonen voorziening voor roze ouderen te realiseren. Tweemaal was het bijna zover. In de Walenburgerhof, het voormalige deelgemeentekantoor Noord, was het de bedoeling een deel van de nieuwe appartementen speciaal toe te wijzen aan Rotterdamse Roze ouderen. Dan was er nog een initiatief in de Kellogsflat. Het eerste initiatief is niet door gegaan omdat de appartementen niet zijn gerealiseerd, het tweede omdat de roze ouderen de woonruimtes aldaar te klein vonden.

Om de knelpunten bij het realiseren van een roze woonzorginstelling boven water te krijgen, heeft het ROOR het initiatief genomen voor een onderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door Hogeschool Rotterdam. De centrale vraagstelling: Wat zijn de woonwensen van roze ouderen met betrekking tot gezamenlijk wonen in Rotterdam? Voor het onderzoek zijn groepsinterviews afgenomen en enquêtes ingevuld door roze ouderen, voor het merendeel mannen. Een uitkomst is dat roze ouderen zich meer dan gemiddeld eenzaam voelen: 16% van de respondenten, waarvan 9% zich zelfs zeer sterk eenzaam voelt. Van de respondenten wil 20% met andere homoseksuelen wonen. Ze zijn bereid om daarvoor naar een andere wijk te verhuizen. Ze hebben behoefte aan culturele voorzieningen in de omgeving en aan een hobbyruimte in de woning. Ze zien wel op tegen de fase van afhankelijkheid van zorg. Zorgverleners zouden competent moeten zijn om met homoseksuele ouderen om te gaan. Dat ontbreekt er volgens de respondenten vaak nog aan. Aanbevelingen: Breng homovriendelijke woonvoorzieningen in kaart, laat roze ouderen zelf initiatieven nemen (eigen verantwoordelijkheid is belangrijk) en laat gemeente en woningcorporaties die initiatieven ondersteunen. De resultaten van het onderzoek naar de woonwensen van roze ouderen zijn op 1 november 2011 gepresenteerd op het symposium ‘Vele kleuren van wonen en zorg’.

Roze Advies Telefoon Ouderen In 2011 heeft Rotterdam Verkeert nog de Roze Advies Telefoon Ouderen (RATO) in stand gehouden. Net als in voorafgaande jaren is het aantal bellers gering, terwijl hun vragen zeer serieus zijn. De RATO heeft slechts een bescheiden functie in de bestrijding van eenzaamheid en de toeleiding van ouderen naar hulp. In 2012 zal de RATO als naam en aparte voorziening verdwijnen. Ouderen kunnen nu naar Rotterdam Verkeert bellen voor informatie en hulp.


23 2 0 1 1

j a

hoofds tuk 5

a r v e r s l a g

24 2 0 1 1

Opgebouwde kennis komt reguliere hulpverlening ten goede Er is nauwelijks homospecifieke hulpverlening in Nederland. Rotterdam Verkeert voorziet met deze hulpverlening in een behoefte en gebruikt daarnaast de praktijkervaring voor methodiekontwikkeling. De praktijkervaring biedt zicht op actuele hulpvragen en draagt bij aan het ontwikkelen van kennis. Rotterdam Verkeert draagt deze expertise over aan de reguliere hulpverlening. In 2011 is een begin gemaakt met het schrijven van een praktijkgerichte methodiek. Het doel van de methodiekbeschrijving is kennisoverdracht naar reguliere hulpverleners, zodat zij cliënten die worstelen met lesbische, biseksuele of homoseksuele gevoelens beter kunnen helpen. De nieuwe methodiek zal in 2012 worden gepresenteerd tijdens een symposium rondom homoseksualiteit en hulpverlening.

Behandeling ‘op afstand’ Reguliere instellingen ontbreekt het vaak aan de kennis en vaardigheden om homoseksuele of lesbische cliënten op een goede manier te begeleiden. Hulpverleners kunnen bij Rotterdam Verkeert vragen om ondersteuning en advies. Psychologen en schoolmaatschappelijk werkers verwijzen regelmatig door naar Rotterdam Verkeert, omdat zij willen dat cliënten met hun specifieke hulpvraag goed geholpen worden. Rotterdam Verkeert vindt het belangrijk dat de hulpverlener leert om de cliënt binnen de eigen context van school of instelling te helpen. Voor homoseksuele of lesbische leerlingen is het vaak beter om binnen hun school hulp te krijgen. Dan wordt de geaardheid minder apart gemaakt. Daar komt bij dat een kleine organisatie als Rotterdam Verkeert niet in staat is om de hele doelgroep op te vangen. Bovendien is het van groot belang dat schoolmaatschappelijk werkers kennis

opbouwen en zich inspannen om de school homovriendelijker te maken. Rotterdam Verkeert ondersteunt de hulpverleners, zodat die er zelf met de cliënt uit kunnen komen. Incidenteel schuift de hulpverlener van Rotterdam Verkeert in de spreekkamer aan.

Mannen en vrouwen In 2011 zijn bij Rotterdam Verkeert ongeveer 50 cliënten in behandeling geweest. Met 50 mensen is kort contact geweest. Er zijn ongeveer 50 consultatie- en adviesgesprekken gevoerd. Ongeveer de helft van de cliënten heeft functioneringsproblemen bij opleiding of werk. Bij een derde van de cliënten is sprake van een depressie. Deze groep heeft soms suïcidale gedachten die gekoppeld zijn aan het worstelen met homoseksuele gevoelens. Sommige cliënten komen met vragen over hun seksuele geaardheid en hebben een steuntje in de rug nodig om over hun gevoelens te kunnen praten. Voor anderen is het accepteren van hun gevoelens en steun en erkenning vinden in hun omgeving een moeizaam en langdurig proces. Ook zijn er cliënten die het zelf prima vinden dat ze homoseksueel of lesbisch zijn, maar die acceptatieproblemen ondervinden op school, op het werk of in de familiekring. Rotterdam Verkeert biedt ook relatietherapie. Lesbische en homostellen geven aan dat zij behoefte hebben aan een hulpverlener die ervaring heeft met de dynamieken die binnen een homoseksuele relatie spelen. De voorkeur voor begeleiding door een hulpverlener van de eigen sekse is zichtbaar in de aanmeldingen. Sinds er in 2009 een vrouwelijke hulpverlener bij Rotterdam Verkeert in dienst kwam, is het aantal vrouwelijke cliënten sterk toegenomen. Voor die tijd waren mannelijke cliënten in de meerderheid. Nu is dat andersom. Om die reden wordt samengewerkt met het COC Haaglanden. Mannen die liever met een man praten, kunnen bij de maatschappelijk werker van het Haagse COC terecht. COC Haaglanden werkt ook mee aan de methodiekontwikkeling. Mannen komen met andere problemen naar de spreekkamer dan vrouwen. Vrouwen hebben relatief vaak moeite met zichtbaarheid. Soms kiezen ze voor een geheim leven. Mannen voelen zich vaak niet prettig in de gayscene met de vluchtige contacten en ontwikkelen om die reden een negatief zelfbeeld.

Homoseksueel zijn is geen probleem Rotterdam Verkeert biedt kortdurende hulp. De meeste mensen hebben genoeg aan vijf gesprekken. In incidentele gevallen kan zelfs in één of twee gesprekken een doorbraak bewerkstelligd worden. Een derde deel van de cliënten heeft meer gesprekken nodig. Wat nog niet betekent dat zij psychisch niet in orde zijn. Het gaat bijvoorbeeld om mensen die normaal functioneren, maar vanwege hun seksuele geaardheid een vorm van zelfhaat ontwikkelen. Of 50-plussers die voor het eerst ‘uit de kast’ komen en hun homoseksualiteit zolang onderdrukt hebben dat zij een


25 2 0 1 1


26 2 0 1 1

langdurig proces moeten doormaken om hun weerstanden te overwinnen. Met hun homospecifieke problemen kunnen ze elders niet goed terecht. Het is niet alleen voor de cliënten zelf, maar ook voor het opbouwen en ontwikkelen van expertise zinvol om deze cliënten langer te begeleiden. Dat hoort bij de laboratoriumfunctie van Rotterdam Verkeert. Het uitgangspunt van de hulpverlening binnen Rotterdam Verkeert is dat mensen waarbij psychische problemen op de voorgrond staan, worden doorverwezen. Daarvoor wordt nauw samengewerkt met andere hulpverleners. Als cliënten aangeven dat ze suïcidaal zijn, dan wordt contact opgenomen met de huisarts. Cliënten die in een ernstige depressie verkeren, worden doorverwezen naar de GGZ.

Met anderen in hun omgeving Sommige cliënten voelen zich heel erg alleen met hun homoseksualiteit. Vooral jonge cliënten, of cliënten met een fysieke of psychische beperking zijn afhankelijk van hun ouders of anderen in hun leefomgeving. Zij zijn zeer gebaat bij ondersteuning van iemand uit hun familie- of vriendenkring. De hulpverlener onderzoekt samen met de cliënt of er mensen in zijn of haar omgeving zijn die daar mogelijk voor in aanmerking komen. De betreffende vriend of het familielid wordt vervolgens gevraagd om bij een hulpverleningsgesprek aanwezig te zijn. In 2011 is familie betrokken geweest bij de behandeling van vijf cliënten. Met deze systeemgerichte benadering boekt Rotterdam Verkeert goede resultaten.

Erkenning voor anders-zijn Het is belangrijk en noodzakelijk dat Rotterdam Verkeert de kennis over de homospecifieke hulpverlening up-to-date houdt. De laatste Nederlandse uitgaven over homospecifieke hulpverlening zijn voornamelijk gebaseerd op emancipatorische uitgangspunten met coming out als de belangrijkste stap. Homo’s en lesbiennes moesten zich laten zien, trots zijn op zichzelf. Dan zou het verder allemaal vanzelf goed komen. Rotterdam Verkeert ziet mensen in zeer complexe situaties, voor wie het allemaal zo simpel niet is. De emancipatorische aanpak legt een extra last op hun schouders. Als je niet ‘uit de kast’ komt, zul je wel een psychisch probleem hebben. Cliënten die zich melden voor homospecifieke hulpverlening zijn vaak zodanig verstrikt geraakt in dilemma’s rondom homoseksualiteit dat dit hen belemmert in hun dagelijkse functioneren. Als zij binnen de hulpverlening over hun dilemma’s kunnen praten en erkenning krijgen voor hun anders-zijn, komt er ruimte voor andere zaken die in hun leven spelen. Als zij weer aandacht hebben voor school of werk en homoseksualiteit een meer vanzelfsprekend gegeven wordt, dan hebben zij een belangrijke stap in hun proces gezet. Een probleem is ook dat mensen oplopen tegen schijntolerantie. In progressieve gezinnen wordt soms de homoseksualiteit van een eigen kind niet geaccepteerd. Er zijn nog altijd werkkringen waar homoseksualiteit schadelijk is voor je carrière.

Coming out niet altijd haalbaar De ervaring leert dat coming out niet in alle gevallen haalbaar is. Helaas. Er zijn religieuze en culturele groepen in onze samenleving die homoseksualiteit absoluut niet tolereren. Er is een reële kans dat sociale en familieverhoudingen ernstig verstoord worden als iemand open is over de eigen homoseksualiteit. Mensen in deze situatie hebben een probleem waar in feite geen oplossing voor is, want je familie verliezen is heel heftig. Er zijn voor deze mensen vaak wel wegen te vinden om ermee te leven. Het is zoeken naar mogelijkheden binnen ieders individuele situatie. Rotterdam Verkeert en COC Haaglanden vergaren daar kennis over. Zo is er een Turks meisje in behandeling. Haar ouders vermoeden dat zij lesbisch is, maar praten er niet over. Zolang zij het niet als zodanig benoemt, worden de familiebelangen niet geschaad. Zou ze dat wel doen, dan zijn de gevolgen niet te overzien omdat zij emotioneel en financieel nog erg afhankelijk is van haar ouders. De verwachting is dat de ouders in de loop der jaren milder zullen oordelen. Dus wie weet, is er hoop voor de toekomst. Soms is er een opening mogelijk via een progressiever familielid. In gesprek met deze persoon kunnen verschillende perspectieven op cultuur, traditie en de betekenis van religie binnen de familie worden bekeken. In Nederland komt iedereen wel in aanraking met mensen die openlijk voor hun homoseksualiteit uitkomen. Soms wordt er minder zwart-wit geoordeeld dan verwacht. Misschien heeft de vader een homoseksuele collega. Hoe praat hij daarover? De hulpverlener probeert uit het zwart-wit denken te stappen en de grijstinten te zoeken. En als het lukt om een familielid in de spreekkamer te krijgen, al is het er maar één, dan is er veel gewonnen.

Jongeren ontwikkelen hun talenten i2rotterdam was altijd al gelieerd aan Rotterdam Verkeert, maar is er in 2011 als jongerenafdeling helemaal bij getrokken. Het gehele jaar heeft in het teken gestaan van ondernemerschap en talentontwikkeling van de doelgroep, jongeren met homoseksuele gevoelens en een multiculturele achtergrond. Jongeren hebben zelf aangegeven wat zij belangrijk vinden. Ze hebben ideeën aandragen voor activiteiten en die ook zelf uitgevoerd. Zij zijn daarbij begeleid en gecoacht vanuit i2rotterdam. Dat heeft enkele spraakmakende en drukbezochte evenementen opgeleverd. Veel activiteiten zijn vastgelegd op film. De jongeren kunnen trots zijn op wat ze bereikt hebben en voor i2rotterdam is er alle reden om de nieuwe aanpak ook in 2012 voort te zetten.

Continu op zoek naar jongeren Ongeveer 25 jongeren werken mee aan de activiteiten en er zijn 4 echte initiatiefnemers. Daarnaast zijn er jongeren die bij i2rotterdam aankloppen voor informatie, of met een hulpvraag. Het contact verloopt niet alleen per e-mail of telefoon. Er worden ook gesprekken gevoerd in de stad en in de spreekkamer.


27 2 0 1 1


28 2 0 1 1

Als hulpverlening nodig is, werkt i2rotterdam samen met de hulpverlener van Rotterdam Verkeert. i2rotterdam is continu actief bezig met het bereiken van nieuwe jongeren. Jongeren zijn te vinden in de stad, in horecagelegenheden en tijdens evenementen. Als het contact gelegd is, worden ze toegeleid naar de activiteiten van i2rotterdam, die gericht zijn op talentontwikkeling en ontmoeting. Jongeren kunnen ook met elkaar communiceren via een beveiligde chatbox. Verder maakt i2rotterdam intensief gebruik van sociale media, zoals Twitter, Facebook en Hyves.

Love has no colour De jongeren hebben in 2011 drie succesvolle evenementen georganiseerd onder de titel XXY. Gemiddeld zijn er 500 bezoekers op afgekomen. De XXY-evenementen zijn niet alleen bedoeld om te feesten, maar vooral voor bewustwording. De initiatiefnemers willen er de combinatie van multicultureel en gay zichtbaar maken, onder het motto Love has no colour. Jongeren nemen vrienden mee. Daarmee zetten ze een belangrijke stap, omdat die vrienden soms geen weet hebben van hun homoseksualiteit. Ze ontmoeten er rolmodellen, gay-jongeren met een multiculturele achtergrond die een weg hebben gevonden, een stijl die bij hen past en als rolmodel kunnen fungeren. Ze kunnen er op zoek gaan naar hun talenten. Er zijn bijvoorbeeld fotografen en modespecialisten die over hun vak vertellen. Jongeren kunnen er zelf foto’s of filmpjes maken, of meelopen in een modeshow. Zo kan het gebeuren dat een doorgaans schuwe jongen opeens zelfbewust over de catwalk loopt. Goed voor zijn zelfvertrouwen en voor anderen mooi om te zien. Goed voorbeeld doet vaak volgen.

Coachen is balanceren Vooral homoseksuele en lesbische jongeren met een islamitische achtergrond hebben het zwaar, omdat het onderwerp homoseksualiteit in hun omgeving vaak nog taboe is. Een deel probeert de homoseksuele gevoelens te verdringen, of ontwikkelt een vorm van zelfhaat. i2rotterdam stuurt bij hen niet aan op coming out, maar op empowerment. Het coachen van deze jongeren is lastig. Het is belangrijk om hun leefwereld binnen te gaan en hun leefstijl te ontdekken. Vervolgens moet je een ingang zien te vinden, een plek waar je ze kunt raken, van waar je ze mee kunt nemen. Soms moeten ze met fluwelen handschoenen aangepakt worden, omdat je ze anders kwijt raakt. Een andere keer is confrontatie de juiste manier: blijf niet hangen in slachtoffergedrag en zelfmedelijden, ga niet in de goot liggen, maar ga rechtop staan. Ga op zoek naar je talenten en doe er iets mee. Het is balanceren tussen schouderklopjes geven en stevig aanspreken op het gedrag. Dat kost heel veel energie, maar de winst is groot. Niet alleen voor de jongeren die in hun kracht komen en positieve wegen vinden om

hun leven te leven, maar ook voor de samenleving als geheel. i2rotterdam heeft de afgelopen jaren, met vallen en opstaan, veel kennis en ervaring opgedaan met het coachen van deze groep jongeren. Het is kennis die nergens anders te vinden is. i2rotterdam wil dat alles delen, zodat ook anderen er hun voordeel mee kunnen doen. Daarom zal in 2012 gewerkt worden aan een methodiekbeschrijving. Dat past bij de nieuwe rol van Rotterdam Verkeert als kenniscentrum.

Ludieke actie op Valentijnsdag Het voortgezet onderwijs zou een belangrijke rol kunnen spelen bij de acceptatie van homoseksualiteit onder jongeren en bij de ondersteuning van jongeren die juist op die leeftijd met hun seksuele geaardheid beginnen te worstelen. Helaas zijn veel VOscholen huiverig om het onderwerp ter sprake te brengen. Om daar verandering in te brengen heeft i2rotterdam samen met COC Rotterdam een ludieke actie uitgevoerd. Op Valentijnsdag zijn bij VO-scholen lespakketten uitgedeeld. Onaangekondigd stonden mensen van i2rotterdam, versierd met hartjes, met de lespakketten bij de scholen op de stoep. De actie baarde opzien en sloeg aan. Bij de meeste scholen kwam de schoolleiding nieuwsgierig kijken wat er aan de hand was, zodat de lespakketten konden worden overhandigd. Enkele scholen hebben er in de klas ook iets mee gedaan. Naderhand zijn er aanvragen binnengekomen voor extra pakketten, zelfs van een school waar geen actie was gevoerd. Het lespakket bestaat uit de DVD Choices, een film waarin jongeren praten over de keuzes die zij in hun leven maken op het gebied van leefstijl. Homoseksualiteit komt daarin nadrukkelijk naar voren. De film zet jongeren aan het denken en nodigt uit tot discussie. De DVD is voorzien van een lesbrief waarmee de docent de discussie in goede banen kan leiden. De lesbrief is door Rotterdam Verkeert ontwikkeld in opdracht van het COC Rotterdam.

Stage bij i2rotterdam is pittig Twee stagiaires van de mbo-opleiding maatschappelijke dienstverlening hebben zich in 2011 actief ingezet voor i2rotterdam. Hun stage bij i2rotterdam was pittig. Ze kregen begeleiding, maar er werd vooral veel eigen initiatief van hen verwacht. Die verwachting hebben de stagiaires waar kunnen maken. Ze hebben onder andere gezorgd voor een optimale inzet van de sociale media. Ze zijn op tal van plaatsen in gesprek gegaan met jongeren. In horecagelegenheden, tijdens evenementen, of tijdens het flyeren op straat. Dat waren lang niet altijd makkelijke gesprekken. Ze hebben jongeren bij i2rotterdam binnengehaald om mee te doen aan activiteiten, of voor hulpverlening. Ze hebben een debat georganiseerd op hun eigen school. En daar is lef voor nodig! Kortom, de stagiaires hebben veel goeds gedaan voor i2rotterdam en heel wat werkervaring opgedaan.


29 2 0 1 1

Prestatieafspraken met opdrachtgever ruimschoots gehaald j a a r v e r s l a g

30 2 0 1 1

De grootste opdrachtgever van Rotterdam Verkeert is de dienst Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS) van de gemeente Rotterdam. De activiteiten vallen in 2011 uiteen in de volgende hoofdtaken: vergroten toegankelijkheid, preventie, hulpverlening, i2rotterdam en een conferentie in het kader van de Eurogames 2011. In de jaarlijkse subsidiebeschikking worden de prestatieafspraken met JOS beschreven. Net als in voorgaande jaren zijn de afgesproken doelen in 2011 ruimschoots behaald. Rotterdam Verkeert kan daarmee terugzien op een geslaagd jaar. In dit jaarverslag heeft u de verhalen achter de cijfers gezien. In onderstaande tabel vindt u op overzichtelijke wijze de met JOS gemaakte afspraken en de daarbij geleverde resultaten.

vergroten toegankelijkheid taakstelling rotterdam verkeert

resultaten

11 quickscans deelgemeenten

uitgevoerd

ondersteuning homo-ambassadeurs tot juli 2011

uitgevoerd

75 consultatie- en adviesgesprekken

94 gesprekken

10 themabijeenkomsten

15 themabijeenkomsten

325 deelnemers aan activiteiten


pre ventie taakstelling rotterdam verkeert

resultaten

symposium ouderen

100 deelnemers

40 consultatie/adviesgesprekken van/aan professionals

41 gesprekken

voorziening RATO

uitgevoerd

nieuwsbrief: 1000 professionals

1572 professionals bereikt



hulp verlening taakstelling rotterdam verkeert

resultaten

140 deelnemers

159 deelnemers j a

i2rot terdam

a

taakstelling rotterdam verkeert

resultaten

650 deelnemers (bespreekbaar maken)

809 deelnemers

750 deelnemers (aanbod)

959 deelnemers

r v e r s l a

s tar t s ymp osium eurogames

g

taakstelling rotterdam verkeert

resultaten

31

100 deelnemers

132 deelnemers

2 0

bes tuur in 2011 Emile Klep, voorzitter Caroline van Haften, vice-voorzitter Judith Andries, secretaris Rudi van Schadewijk, penningmeester

mede werker s in 2011 Marijke Gerritsma, directeur Renée van de Giessen, projectcoördinator Patty Franken, projectleider i2rotterdam Femmy Evertse, bureaumanager Marianne Steijnis, hulpverlener Rudy Chotoe, projectcoördinator roze ouderenbeleid

1 1

j a a r v e

colofon

r s

© 2012 Rotterdam Verkeert

l a g

32 2 0 1 1

Tekst: De Koning Teksten, Rotterdam Concept en ontwerp: Opus Design, Rotterdam Fotografie: Opus Design en iStockphoto.com Druk: Kapsenberg van Waesberge, Rotterdam

s ymp o sia gr oep s ge spr ekken

s

wer kon t b ij t s amenwer king

ne t wer k

rotterdam verkeert kenniscentrum homo-emancipatie in de stad

ve r l s a g Een jaar van vernieuwing

Recommend Documents