VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant. Maart 2013

VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant

Maart 2013 35e jaargang nr. 1

De Hart&Vaatgroep is ontstaan uit:

stichting hart in beweging vereniging van vaatpatiënten v stichting bloedlink

hartezorg, vereniging van hartpatienten stichting hoofd hart en vaten

Maart 2013 35e jaargang nr. 1

Uitgave van

: De Hart&Vaatgroep VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE.

www.hartenvaatgroep.nl/regios/gelderland Regio

: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant

Secretariaat

: Postbus 6501 6503 GA Nijmegen Tel.: 024 - 356 77 28

Redactie

: Mw. Will Peters

Lay-out en druk : Nolin Uitgevers B.V. Hoogezand-Sappemeer

1

VAN DE REDACTIE De Carnaval is weer voorbij, de laatste restjes sneeuw zijn bijna weg en komen hopelijk niet meer terug. Het wordt tijd voor de Lente. We zijn aanbeland bij het eerste nummer van de 35e Jaargang van nu nog ons Verenigingsnieuws. Het volgende nummer zal er waarschijnlijk anders uitzien en heeft dan ook een nieuwe naam. In maart gaan we met de uitwerking van de enquête aan de slag daarvan zult u ook meer lezen in het juni nummer. Inmiddels ligt de uitnodiging voor de Paasbingo al weer in de bus. Dit is niet de enige activiteit, lees ook in voor uw agenda, en kijk regelmatig op onze website www.hartenvaatgroep.nl/regios/gelderland daar vindt u uitgebreidere informatie. Het is de redactie weer gelukt een grote variatie aan artikelen en wetenswaardigheden te vinden. Wij wensen u veel leesplezier. De redactie

2

VOOR UW AGENDA 23 maart:

Bijeenkomst Hoog Cholesterol van 12.30 tot 16.30.

Plaats:

Kontakt der Kontinenten in Soesterberg

Informatie:

088 – 11 11 600, of via www.hartenvaatgroep.nl/ bijeenkomsthoogcholesterol of www.hartenvaatgroep.nl/regios/gelderland

Paasbingo

Zaterdag 23 maart Hiervoor krijgt u tijdig een persoonlijke Uitnodiging

3 April:

Voorlichtingsbijeenkomst, “Etalagebenen”

Tijd:

19.30 tot 21.30, zaal open vanaf 19.00 uur.

Locatie:

Slingeland Ziekenhuis Doetinchem

Aanmelden:

[email protected] of bel 0314 – 32 69 37 of www.hartenvaatgroep.nl

Voorjaarsreis

Dinsdag 28 mei

Najaarsreis

Dinsdag 17 september

Kerstbingo

Zaterdag 14 december

3

UITNODIGING Voorlichtingsbijeenkomst, thema "Etalagebenen" Datum: woensdag 3 april 2013 Tijd: 19:30 tot 21:30, zaal open vanaf 19:00 uur Locatie: Slingeland Ziekenhuis, Doetinchem Een leerzame en nuttige avond met interessante lezingen over vaatlijden (etalagebenen), met onder meer: ziektebeeld, diagnose, behandelingsmethoden, risicofactoren, de actieve rol van de patient, aanpassing van de leefstijl aan de beperkingen, looptraining. Er is ook gelegenheid om de informatiestands te bezoeken. Deze avondbijeenkomst wordt georganiseerd door De Hart&Vaatgroep in samenwerking met het Bureau Patientenvoorlichting en Vaatchirurgie van het Slingeland Ziekenhuis. Binnen dit programma is ruim de tijd om uw vragen over vaatlijden en een gezonde leefstijl te beantwoorden. Op de avond zelf kunt u uw vragen schriftelijk indienen. Aan deze avond zijn geen kosten verbonden. Na aanmelding ontvangt u het definitieve programma en de routebeschrijving. Wilt u deelnemen aan deze themabijeenkomst? Meldt u zich dan aan op [email protected] of via telefoonnummer: 0314 - 32 96 37. Voor meer informatie: www.slingeland.nl www.hartenvaatgroep.nl/

4

HOE WEET EEN HULPVERLENER WIE GEBELD MOET WORDEN? Medewerkers van ambulancediensten, maken steeds vaker mee dat de patiënt wel een mobieltje bij zich heeft, maar dat ze de hele gsm moeten doorspitten om het telefoonnummer te vinden van ouder/partner/ contactpersoon. Er is een slimme oplossing bedacht: de ICE code. Dit is een standaardnaam die verwijst naar een contactpersoon voor noodgevallen. "ICE" IS INTERNATIONAAL ERKEND ALS AFKORTING.

Maak in uw mobieltje een adres aan onder de naam "ICE" (In Case of Emergency). Onder deze naam sla je het telefoonnummer op van de persoon die geïnformeerd moet worden in geval van nood. Met deze codeletters weten politie, de ambulanciers, de dokter, enz... steeds wie ze moeten contacten. Indien u meerdere nummers wil opslaan, maak dan gebruik van de namen ICE1, ICE2, ICE3 ,... 't Is gemakkelijk te realiseren, kost niets en kan zeker een verschil maken als het snel moet gaan. Doe dit meteen en vertel het ook anderen! 5

VANDAAG IS ROOD! “Draag rood en laat je hart zien!” Dit was de boodschap van de Hartstichting in het kader van Dress Red Day op 29 september, een dag die in het teken stond van hart- en vaatziekten bij vrouwen. In het hele land werden het weekend van 29 en 30 september activiteiten georganiseerd, bijvoorbeeld de Hartstochten. Dit zijn wandeltochten waarbij een deel van de opbrengst bestemd is voor onderzoek naar hart- en vaatziekten bij vrouwen. Maar waarom is dit zo belangrijk? Vrijwilligster Ineke van de Hartstichting legt dit uit bij de Hartstocht in het Drentse Odoorn. Ze vertelt dat onderzoek naar hart- en vaatziekten bij vrouwen erg relevant is, omdat het de voornaamste doodsoorzaak in Nederland is. Bovendien is de bestaande kennis meestal niet toepasbaar op vrouwen. Niet alleen ontwikkelt slagaderverkalking zich anders dan bij mannen, maar ook krijgen vrouwen vaak op latere leeftijd hart- en vaatziekten. Normale klachten die kunnen voorkomen tijdens de overgang lijken erg op hartklachten, en risicofactoren als roken en verzadigde vetten wegen zwaarder na deze periode. Al met al zijn er dus duidelijke verschillen met mannen. Deelnemers aan de Hartstocht waren erg enthousiast over de actie en velen waren gekleed in het rood. Veel mensen gaven aan affectie te hebben met de Hartstichting, omdat ze direct dan wel indirect te maken hadden met hart- en vaatziekten. De meest voorkomende reactie was: “Ik hou erg van wandelen, maar er is natuurlijk een extra motivatie als het voor de Hartstichting is!” Op de vraag of men zelf bewust bezig is met een gezonde leefstijl, kwam steeds hetzelfde antwoord: “Ja, ik probeer het wel, maar het is best moeilijk om je er aan te houden.” Dit geeft aan hoe belangrijk het werk van de Hartstichting is om te informeren en bewustzijn te creëren, en Dress Red Day was hiervoor een mooie manier om mensen te bereiken. De deelnemers deden niet alleen mee aan een leuke, maar vooral ook een zinvolle wandeltocht. Voor meer informatie over Dress Red Day en hart- en vaatziekten bij vrouwen kunt u terecht op www.hartstichting.nl/dressredday en www.hartstichting.nl/vrouwen

6

DEFINITIE LOTGENOTENCONTACT EN AFBAKENING Bij lotgenotencontact gaat het om het 'uitwisselen van kennis, ervaring en steun tussen mensen met een aandoening of handicap'. Lotgenotencontact levert 'een beter zelfgevoel op, biedt herkenning en wederzijdse ondersteuning, levert kennis en vaardigheden op en kan preventief werken ten aanzien van gebruik van gezondheidszorg.' Lotgenotencontact wordt historisch gezien vooral aangeboden door patiëntenorganisaties. Het is voor veel van deze organisaties zelfs de oorspronkelijke basis die leidde tot oprichting van de vereniging. Met name door de ontwikkeling van internet zijn er echter inmiddels meerdere partijen die lotgenotencontact aanbieden. Zo bieden sommige zorgaanbieders, zorgverzekeraars en gezondheidsfondsen via internet de gelegenheid om via internet ervaringen uit te wisselen. Strikt genomen gaat het om het uitwisselen van informatie tussen mensen met dezelfde aandoening en zijn er dus geen professionele hulpverleners betrokken bij het lotgenotencontact. Wel bieden steeds meer organisaties ervaringsdeskundige vrijwilligers een training aan die hen beter voorbereidt op het begeleiden van activiteiten in het kader van lotgenotencontact. Onderscheid tussen verschillende vormen Algemeen: Voor een grove indeling kan onderscheid worden gemaakt tussen algemeen en gericht lotgenotencontact. Algemeen lotgenotencontact richt zich niet direct op een persoon of specifieke groep van personen maar meer in het algemeen op alle leden van een vereniging. Een voorbeeld hiervan is een regelmatige column van iemand met een bepaalde aandoening in het ledenblad of de (digitale) nieuwsbrief. Bij gericht lotgenotencontact wordt onderscheid gemaakt tussen individueel lotgenotencontact en lotgenotencontact in groepsverband. Individueel: Bij individueel lotgenotencontact kan gedacht worden aan: Huisbezoek, telefonisch contact, inloopspreekuren, internetfora, buddy's. In groepsverband : Vormen van lotgenotencontact in groepsverband zijn: Regionale of landelijke bijeenkomsten, al dan niet rond een specifiek thema of voor een specifieke doelgroep (bijv. jongeren). Inloopdagen en recreatieve (beweeg-sport-spel) activiteiten. Overigens bieden veel verenigingen lotgenotencontact in groepsverband aan in combinatie met andere activiteiten. Voorbeelden daarvan zijn: algemene voorlichting, ledenvergaderingen, sportdagen, etc. 7

Vormen van lotgenotencontact Lotgenotencontact kan plaatsvinden in diverse vormen. Er kan hierbij een onderscheid gemaakt worden tussen bijeenkomsten, activiteiten, telefonisch contact en contact met behulp van digitale middelen. Bijeenkomsten en activiteiten Veel patiëntenorganisaties bieden hun leden de kans om elkaar persoonlijk te ontmoeten en organiseren bijeenkomsten ter informatievoorziening en om ervaringen te delen. Zoals bijvoorbeeld de huiskamerbijeenkomsten voor het delen van ervaringen in vaste groepen of een georganiseerde informele ontmoetingsmogelijkheid rondom een bepaald thema. Een andere vorm van ontmoeting is een werkgroep met speciale workshops voor patiënten, partners en familie en voor het versterken van de positie van patiënten en partner. Naast deze bijeenkomsten worden er ook op grotere schaal activiteiten en evenementen georganiseerd. Denk aan de week van de chronisch zieken, Tussen Lab en Leven, de landelijke vaaten hartdagen. Of de Hartweek en de (actieve) vakanties voor iedereen met een (aangeboren)hartaandoening en hun naasten (vaarweek jongeren, gezinsweekenden, kinderweek, jongerenweek) in samenwerking met de Hartstichting. Deze activiteiten zijn bedoeld om de patiënten van informatie te voorzien, om hen met elkaar in contact te brengen, om in eigen tempo aan sportieve en recreatieve activiteiten deel te nemen, en om samen plezier te maken, afgewisseld met serieuze momenten. Telefonisch Telefonisch lotgenotencontact is bij verschillende patiëntenorganisaties mogelijk. Zo heeft Stichting Alzheimer Nederland de Alzheimertelefoon en beschikt Diabetesvereniging Nederland over de diabeteslijn en heeft Borstkankervereniging Nederland de ervaringslijn. De Hart&Vaatgroep heeft een telefonische Infolijn Hart en Vaten (0900 - 3000 300 lokaal tarief, bereikbaar tussen 9.00 en 13.00 uur). De meeste patiëntenorganisaties bieden de mogelijkheid tot telefonisch lotgenotencontact en beschikken over ervaringsdeskundigen, waar patienten en naasten terecht kunnen met vragen of gewoon hun verhaal kwijt kunnen. Patiëntenorganisaties bieden vaak zelf trainingen aan om hun leden en vrijwilligers te scholen in het verlenen van hulp bij lotgenotencontact. Zo biedt de NFK trainingen aan voor vrijwilligers bij aangesloten kankerpatiënten- organisaties. PGOsupport geeft cursussen in het organiseren van telefonisch lotgenotencontact. Deze zijn toegankelijk voor medewerkers en leden van PGorganisaties.

8

Digitaal Lotgenotencontact via het internet is sterk in opkomst en met name in deze hoek zijn ook nieuwe vormen van lotgenotencontact te vinden. Digitale vormen van lotgenotencontact zijn bijvoorbeeld via: • Fora en/of chatrooms op de websites van verenigingen zoals Myocafe het forum van VSN en MOOV een digitale hangplek voor jongeren met een spierziekte en de fora van Alzheimer Nederland, het Astmafonds en de Diabetesvereniging. • Online communities: Digitale ontmoetingsplaatsen met verschillende contactvormen en middelen op een pagina. Een voorbeeld is het CF Cafe van de Nederlandse Cystic Fibrosis Stichting. Een interactieve pagina met blogs, een forum, websessies en de mogelijkheid tot het plaatsen en bekijken van foto's en filmpjes. De reumapatiëntenbond beschikt over Youth-r-well een online comminity voor jongeren met reuma en is Autsider de digitale ontmoetingsplaats voor jongeren met autisme. • Lotgenotencontact Specifiek op één persoon gericht kan plaatsvinden via e-mailcontact, maar bijvoorbeeld ook via het 'e-buddy concept' zoals dat wordt ontwikkeld door de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties. • Tot slot zijn er algemene websites zoals Patiëntervaringsverhalen.nl en iemandzoalsik.nl waar mensen hun ervaringen kwijt kunnen. Deze websites zijn gericht op patiënten in het algemeen met een onderscheid in verschillende aandoeningen. Naast bovengenoemde digitale middelen zijn ook social media sterk in opkomst bij PGorganisaties. Zoals ook de Social Media Monitor Zorg aantoont maken steeds meer organisaties binnen de zorgbranche gebruik van middelen als Facebook en Hyves: communitypagina's waar leden zich kunnen aanmelden en waar berichten, foto's en filmpjes kunnen worden geplaatst. Linkedin en Twitter: om nieuws te delen en te verspreiden en discussies aan te gaan en Youtube om filmpjes te delen en te verspreiden. Voor tips en handleidingen zie: Facebook, Hyves, Linkedin, Twitter, Youtube Doelgroepen Organisaties zien meer en meer de noodzaak van het specifiek benaderen van specifieke doelgroepen binnen de achterban. Ook voor lotgenotencontact geldt blijkbaar niet: 'one size fits all'. Het is algemeen aanvaard dat jongerenleden om een andere benadering vragen dan ouderen en leden met niet-westerse achtergrond zich over het algemeen niet voelen aangesproken tot de meer traditionele lotgenotencontactbijeenkomsten. 9

Vaak worden nieuwe vormen van lotgenotencontact dan ook ingezet om leden te werven onder voorheen moeilijk bereikbare subgroepen. Een aantal subgroepen die regelmatig specifiek worden benoemd: jongeren, ouderen, allochtonen, familieleden, recent gediagnosticeerden. Jongeren Voor jongere leden worden door patiëntenorganisaties vaak activiteiten met een sportief thema georganiseerd, zoals bijvoorbeeld spelletjesdagen, sporttournooien of een uitje naar een pretpark. Daarnaast maken jongeren vaker gebruik van social media en vinden ook ontmoetingen met lotgenoten plaats langs deze weg. Ouderen Onder anderen voor 50 plussers contact- en informatiebijeenkomsten, wandelingen en fietstochten en een forum voor ouderen. Allochtonen Mammarosa Lotgenotencontactactiviteiten speciaal gericht op allochtone vrouwen met borstkanker, zoals bijvoorbeeld gezamenlijke wandelingen en huisbezoek door een ervaringsdeskundige. Stichting Allochtonen en Kanker SAK Organiseert bijeenkomsten en lotgenotencontact gericht op allochtone kankerpatienten in samenwerking met patientenorganisaties en zorginstellingen. Mikado is het kenniscentrum interculturele zorg. De website en telefonische informatielijn zijn voor mensen uit diverse culturen die vragen hebben over de zorg in Nederland. Ervaringsverhalen vormen de rode draad voor het overbrengen van kennis en informatie. Familieleden Onder anderen Lotgenotencontact voor familieleden. Dit is mogelijk in verschillende vormen, zoals de telefonische hulplijn, een e-mailservice en fora. Recent gediagnostiseerden Dit is gericht op patiënten die recent de diagnose van een aandoening hebben gekregen. De Stichting Dagnose Kanker beschikt over inloophuizen, het SDK social network en Chatpoint Charlie. Het éen op éen contact dat de Borstkankervereniging Nederland aanbiedt in de vorm van de ervaringslijn en de databank richt zich met name op de groep patienten die net de diagnose borstkanker heeft gekregen. Bovenstaand artikel is gebaseerd op de Bron: Nieuwsbrief PGOsupport, 18 april 2012 ( www.nieuwsbrief.PGOsupport.nl ) 10

WIE GRASDUINEN ER STRAKS IN MIJN PATIËNTDOSSIER? Vier vragen over het Elektronisch Patiëntendossier. Iedereen die dat wil, krijgt vanaf 1 januari een Elektronisch Patiëntdossier. Zorgverleners kunnen dan elkaars dossiers over een patiënt inzien. Hoe zit dat met de privacy? Waarom krijg ik een Elektronisch Patiëntdossier (EPD)? Omdat het goed is voor u, zo vinden huisartsen, apothekers en ziekenhuizen. Wie na een ongeluk in coma een ziekenhuis wordt binnengebracht loopt een groot risico. Het ziekenhuis weet dan niets van de patiënt, die ook niets kan worden gevraagd. Misschien heeft de comateuze patiënt kwalen of allergieën die een risico zijn bij de eerste hulp. Maar er worden ook veel fouten gemaakt met medicijnen. Daardoor overlijden volgens onderzoeken jaarlijks honderden personen en vinden duizenden vermijdbare ziekenhuisopnamen plaats. Een landelijk Elektronisch Patiëntdossier kan dan uitkomst bieden. Via het burgerservicenummer, dat op de identiteitskaart of het rijbewijs staat, kunnen medische gegevens worden opgevraagd bij de huisarts, apotheken en andere ziekenhuizen. Voor forenzen die ver buiten hun regio in het ongerede raken, kan het uitkomst bieden, ook als zij alleen maar medicijnen bij een apotheek ver buiten de woonplaats willen halen. Maar ook voor gewone gevallen biedt het EPD uitkomst. Patiënten hoeven niet steeds opnieuw hun verhaal te vertellen bij de huisarts, bij de huisartsenpost, bij de specialist in het ziekenhuis en bij de apotheek. De zorgverleners kunnen via het EPD de diagnose van de collega zien, de behandeling bekijken en inzage krijgen in de voorgeschreven medicijnen. Wat weten ze van me? Iedere huisarts houdt al een dossier bij over iedere patiënt. Dat doen ook het ziekenhuis en de apotheek. In principe heeft de huisarts het overzicht. Als die een patiënt doorstuurt naar een medisch specialist, krijgt hij bericht hoe de behandeling is verlopen. Dat gaat in het dossier van de huisarts. Als de patiënt daarna naar een andere specialist in een ander ziekenhuis gaat, begint die weer op nul, hij heeft dat dossier niet. In steden en regio’s functioneren al EPD’s waarbij zorgverleners elkaars dossiers kunnen inzien. Wie bij een huisartsenpost langsgaat, weet dat de arts daar kan inloggen in het dossier van de eigen huisarts. Het college Bescherming Persoonsgegevens heeft geconstateerd dat dergelijke EPD’s vaak ‘lek’ 11

zijn eenvoudig te hacken – en in strijd met de wet, omdat patiënten niet om toestemming is gevraagd voor de inzage door anderen dan de eigen huisarts. Ook de digitale dossiers van ziekenhuizen zijn vaak onveilig, zoals onlangs bleek bij het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda. Hackers konden eenvoudig medische dossiers bekijken. De Vereniging van zorgaanbieders voor zorgcommunicatie, Vzvz, dat de uitwisseling van medische dossiers gaat regelen, verzekert dat het ‘landelijk schakelpunt’ veilig is. Via dat schakelpunt kunnen zorgverleners medische dossiers bij elkaar inzien. Wat is het risico voor mij? In een medisch dossier kan veel staan. Bij een blindedarmoperatie doet de angststoornis van jaren geleden die met therapie en pillen is verholpen niet ter zake. Dat hoeft de chirurg niet te weten. Hetzelfde kan gelden voor geslachtsziekten of ongewenste zwangerschappen. Iedereen mag ook nu al bij elke zorgverlener zijn dossier bekijken en uitleg vragen over de zin en onzin van vermeldingen. Een probleem is dat zorgverleners vaak hun eigen wijze van noteren hebben. Een beenbreuk of het medicijngebruik is nog met standaardnoteringen te vatten en door andere zorgverleners te begrijpen. Maar een beschrijving van bijvoorbeeld omstandigheden die de fysieke en mentale gesteldheid weergeven, die tot stress leiden en fysieke klachten, zijn vaak multi-interpretabel. De inhoud van het dossier valt altijd onder het medisch beroepsgeheim van huisarts, medisch specialist en apotheker. Die mogen er niet met anderen over praten. Zij mogen ook geen dossiers inzien zonder behandelrelatie. Alleen zorgverleners met een zogeheten BIG-registratie kunnen inloggen. Hebben ze zomaar zonder reden een dossier bekeken, dan kunnen zij die registratie kwijtraken. De apotheker, huisarts en medisch specialist mag zonder BIG-registratie zijn vak niet uitoefenen. Is het nu of nooit? Nee. De komende maanden zal u door huisartsen, apothekers en ziekenhuizen worden gevraagd toestemming te geven. Wie weigert, krijgt geen EPD. Die toestemming kan op elk gewenst moment alsnog worden gegeven – en weer ingetrokken. Chronische zieken die vaak bij zorgverleners komen, zullen de vraag eerder krijgen en er mogelijk sneller baat bij hebben dan iemand die eens per jaar bij de huisarts komt. Maar ook die kan morgen bij een ongeluk betrokken raken en in een ziekenhuis buiten de regio terechtkomen. Wie graag een EPD wil, kan bellen met zijn huisarts. Uit: de Volkskrant, 26 oktober 2012. 12

ANEURYSMA – EEN GROEIEND GEVAAR! Veel mensen weten niet dat zij een aneurysma hebben. Het heeft in het begin zo goed als geen invloed op de doorstroming van het bloed en wordt bij de meeste mensen bij toeval ontdekt. Helaas is het aneurysma dan al vaak ongemerkt tot grote omvang gegroeid. Een gevaarlijke situatie, want een te grote aneurysma kan scheuren, met veelal zeer ernstige gevolgen. Het meest voorkomende aneurysma is het aneurysma aorta abdominalis, kortweg AAA genoemd, of wel verwijding van de lichaamsslagader in de buikholte, het hoofdkanaal voor het transport van het bloed van het hart via kleinere slagaders en haarvaten naar alle plaatsen in het hele lichaam. Verreweg de meeste aneurysma’s ontwikkelen zich in de aorta net boven de splitsing ervan naar de benen. Er kan echter ook een abnormale verwijding ontstaan van de aorta in de borst. Dit wordt thoracaal abdominaal aorta aneurysma genoemd, afgekort TAA. Soms loopt deze verwijding door van de borst tot onder de nierslagaders. Als het aneurysma zich verder uitstrekt voorbij de splitsing in de buik wordt gesproken van TAAA. En tenslotte kan zich ook een aneurysma (CVA) ontwikkelen in de hersenen. Deze uitstulping van de wand van een slagader bevindt zich bijna altijd op de splitsing van twee of drie slagaders. Oorzaken Ruim 60% van de aneurysma’s in de buik worden veroorzaakt door het steeds zwakker worden van de bloedvatwand, al dan niet als gevolg van atherosclerose. Een tweede belangrijke oorzaak (20 tot 30%) is een dissectie van de vaatwand. De binnenste laag van de vaatwand scheurt dan los, waardoor de vaatwand verzwakt en in de loop der tijd gaat uitzetten. Andere oorzaken kunnen zijn een doorgemaakte infectie of vaatontsteking (vasculitis) en erfelijke afwijkingen in de opbouw en stevigheid van de vaatwand, het bindweefsel. Een grote boosdoener is roken. Bij mannen komt de ziekte 6x vaker voor dan bij vrouwen, in de leeftijdsgroep van 60 tot 80 jaar bij 5-8% van de mannelijke bevolking. Een aneurysma in het hoofd heeft andere oorzaken, bijv. aangeboren vaatafwijkingen. Meestal zijn deze niet erfelijk. Er is geen relatie met aneurysma’s in de buik.

13

Ziekteverloop en behandeling van aneurysma’s in de buik Het verloop is duidelijk: bij voortschrijdende leeftijd wordt de vaatwand slechter en zeker als er een verhoogde bloeddruk is zal het aneurysma met enkele mms per jaar groeien. De kansen dat een aneurysma scheurt worden groter naarmate de doorsnede toeneemt. Regel is dat bij een doorsnede van 5,5 cm en meer de kansen op een scheur groot zijn. Als het aneurysma zo groot is dat het bijna scheurt is er sprake van pijn in de rug en de buik. Op het moment dat het scheurt is deze pijn heftig, met soms een uitstraling naar de benen en een shock. Een levensgevaarlijke situatie, die onmiddellijk ingrijpen vereist. De overlevingskansen na een operatie van een gescheurd aneurysma zijn slechts 20%. Een tijdige diagnose is dus belangrijk. Een scheuring kan worden voorkomen door tijdig onderzoek met een echo (duplex) onderzoek om via geluidsgolven het bestaan en de grootte van het aneurysma vast te stellen. De CT-scan is de meest geëigende methode om e.e.a. zo helder mogelijk in beeld te brengen, op basis waarvan de chirurg een behandelplan kan vaststellen. Voor de behandeling kan gekozen worden uit twee operatiemethodes. In beide gevallen legt men een kunststof prothese in het bloedvat. De klassieke ingreep is een ingrijpende operatie waarbij de prothese rechtstreeks in het aneurysma wordt gelegd. De operatie duurt ca. zes uren en heeft een hoog risico van sterfte en van blijvende invaliditeit. De andere manier is om via de slagader in de lies een endoprothese met een katheter naar het aneurysma te schuiven en daar open te vouwen. Deze veel lichtere ingreep wordt uitgevoerd door interventieradiologen samen met vaatchirurgen, heeft een laag sterfterisico en vergt meestal geen intensive care behandeling. Deze methode is echter alleen mogelijk als er in de lichaamsslagader voldoende ruimte is om de prothese te bevestigen. Via deze methode kan ook een broekprothese worden ingebracht. Ziekteverloop en behandeling van een aneurysma in het hoofd Ook hier gaat het om een aangeboren vaatafwijking, een uitstulping van de wand van een slagader. Door de druk in de slagader kan de uitstulping groter worden en de wand van het aneurysma dunner. Uiteindelijk kan er een lek in het aneurysma ontstaan, waardoor een hersenbloeding optreedt. Soms bloedt het aneurysma niet, maar wordt de uitstulping groter en groter en treden er door druk op de omgevende hersenen en/of hersenzenuwen neurologische verschijnselen op. 14

Een aneurysma kan overigens ook zonder verschijnselen blijven. De kans op een ruptuur (scheur) van een aneurysma in de hersenen is 1% tot 2% per jaar; de meeste aneurysma’s bloeden nooit. Er zijn verschillende technieken om afwijkingen van de bloedvaten van de hersenen zichtbaar te maken: Angiografie, 3D-Angiografie, CT-scan of CT-angiografie en MRI of MRA. Soms is een combinatie van verschillende onderzoekstechnieken nodig om voldoende informatie over aard en plaats van de afwijking te krijgen. Het is niet altijd wenselijk of noodzakelijk om tot behandeling over te gaan. Ook hier spelen verschillende factoren een rol, zoals grootte en plaats van het aneurysma, het ingeschatte risico op een (volgende) bloeding. Als besloten wordt tot behandeling bestaat deze uit het volledig uitschakelen van de zwakke plek om een (tweede) bloeding te voorkomen. Ook hiervoor bestaan twee technieken: endovasculaire afsluiting of operatief afsluiten van het aneurysma. Leefregels Het is van groot belang om leefregels in acht te nemen om de groei van het aneurysma af te remmen of te stoppen. Het is beter om niet angstig af te wachten maar het ziekteproces zelf gunstig te beïnvloeden. Stoppen met roken, hoe moeilijk ook, staat met stip op één. Het behandelen van een verhoogde bloeddruk en alles in het werk stellen om de bloeddruk zo laag mogelijk te houden is een belangrijke tweede. Recent onderzoek heeft aangetoond dat de groei van het aneurysma vertraagd wordt als de patiënt veel beweegt, met name veel loopt. Erfelijkheid Voor de zonen en broers van aneurysma-patiënten is het zinvol om zich omstreeks hun 55e jaar te laten screenen op een aneurysma. In mindere mate geldt dit ook voor de neven van een dergelijke patiënt. Als er niets wordt gevonden hoeft hij zich de komende 10 jaar niet ongerust te maken, maar na 10 jaar is het niet onverstandig eenzelfde onderzoek te herhalen. Tenslotte...... Meer informatie over dit ziektebeeld kunt u verkrijgen door de desbetreffende brochures op te vragen bij het secretariaat van De Hart&Vaatgroep te Ypenburg (tel. 088 -1111.600) of via www.hartenvaatgroep.nl. Via deze website zijn de brochures ook te downloaden. Riet Alaverdy-van der Knijff 15

“MEER OOG HARTKWAAL VROUW” NIJMEGEN – Het is hoog tijd dat cardiologen vrouwen op een andere manier gaan behandelen dan mannen. “We bekijken vrouwen nog steeds volgens het mannenmodel, maar er is erg veel verschil tussen mannen en vrouwen, ook op het gebied van hartaandoeningen”, zegt cardiologe en hoogleraar Angela Maas van het UMC St Radboud in Nijmegen. Ze zal er in haar oratie donderdag 17 januari voor pleiten dat cardiologen meer rekening houden met de verschillen tussen de seksen. “We moeten niet langer appels met peren vergelijken”, stelt Maas. Zowel in de diagnose als in de behandeling van hartklachten dient volgens haar onderscheid te worden gemaakt. “de diagnose hartinfarct wordt bij vrouwen nog te vaak gemist. Bij hen gaat een hartinfarct vaak gepaard met hevig zweten en misselijkheid. Vaak denken artsen dan aan griep”. In de jaren 60 en 70 waren hartaandoeningen vooral een mannenprobleem, maar dat is tegenwoordig al lang niet meer zo. “Vrouwen moeten alles tegelijk kunnen en ook nog eens alles perfect doen. De stress die hierdoor ontstaat, kan leiden tot hoge bloeddruk, wat weer een risicofactor is voor aandoeningen aan hart en bloedvaten”,legt Maas uit. Andere risicofactoren zijn roken, een ongezonde levensstijl, een vroege overgang en te hoge bloeddruk in de zwangerschap. “Je kan een zwangerschap zien als een stresstest voor het vrouwelijke lichaam. Het volume bloed neemt toe, een extra wezen moet gevoed worden. Normaal gezien kan een vrouwenlichaam dit goed aan, maar bij vrouwen met aanleg voor hart- en vaatziekten kan dit leiden tot verhoogde bloeddruk en mogelijk zelfs zwangerschapsvergiftiging”, legt Maas uit. Volgens Maas is het zaak dat cardiologen in hun opleiding duidelijk het verschil leren tussen aandoeningen bij mannen en vrouwen. “Er gaan inmiddels meer vrouwen dan mannen dood aan hartaandoeningen. Cardiologen moeten hier ook rekening mee houden”. Bron: DE GELDERLANDER 15 januari 2013, Rubriek: BINNENLAND 16

NIEUWS UIT DE WETENSCHAP IS HARTFALEN TE GENEZEN? Tot op heden is hartfalen niet te genezen. Hartfalen is op dit moment ook niet echt succesvol te behandelen. Met medicijnen en leefstijlveranderingen kun je hooguit wat tijd winnen. Maar de wetenschap staat niet stil. In 1993 werd ontdekt dat er naast allerlei vormen van DNA en RNA ook hele kleine wormachtige stukjes RNA (miRNA) in iedere cel zitten. Prof Leon de Windt (UMC Maastricht) onderzocht of die pas ontdekte miRNA’s iets te maken hebben met veranderingen in de hartspier. En dat bleek het geval te zijn. Deze miRNAs bleken betrokken te zijn bij de ziekteprocessen die in gang werden gezet na schade aan de hartspier. Eén specifiek miRNA, miRNA-199b, speelt een centrale rol bij het ontstaan van vormveranderingen van de hartspier bij hartfalen. Prof de Windt ontwikkelde een stofje dat miRNA wegvangt in de cel. Toen dat toegediend werd aan proefdieren met hartfalen viel men bijna om van verbazing. Het hart keerde onder invloed van dat experimentele medicijn weer terug in zijn oorspronkelijke staat. Prof de Windt kon zeggen dat hartfalen te genezen valt. Althans, bij proefdieren. Hij is op zoek naar investeerders om dit middel verder te ontwikkelen en naar de kliniek te brengen. De boodschap van deze vinding is dat er inderdaad goede hoop is dat hartfalen in de toekomst te genezen is. Maar wat de lezer ook moet weten is dat de ontwikkeling van veel experimentele medicijnen om allerlei redenen gestopt wordt (meestal vanwege de bijwerkingen). Indien de ontwikkeling succesvol verloopt dan duurt het op z’n minst een jaar of 8 voordat dit medicijn op grote schaal gebruikt kan worden. Prof Dr Leon de Windt is hoogleraar Moleculaire Cardiologie, CARIM School for Cardiovascular Diseases, Maastricht UMC+. Bron: Mediator Special: Wetenschap werkt; jaargang 23, special bij nummer 6, dec. 2012

17

HET ETEN VAN VIS, NIET DE SUPPLEMENTEN, VERMINDERT RISICO OPINFARCT Het eten van vis blijkt geassocieerd te zijn met een kleine maar significante afname van het risico op cardiovasculaire gebeurtenissen, zo blijkt uit grootschalig vergelijkend onderzoek. In grootschalige gedrags onderzoeken, werd het eten van vis in 2 maaltijden per week geassocieerd met een relatieve afname van 6-12% van het risico op cardiovasculaire gebeurtenissen in vergelijk met gevallen waarin minder vaak vis gegeten werd, zo concluderen Dr. Oscar Franco van de Universiteit van Cambridge (UK) en zijn collegae. Het nuttigen daarentegen van omega-3 vetzuren in gedrags onderzoeken en omega-3 voedingssupplementen in trials gaven geen effecten op de risicos, zo rapporteerden de onderzoekers in de online versie van BMJ. “Deze uitkomsten suggereren dat enkelvoudige voedingstoffen een beperkt effect hebben op chronische ziekten”, zo schrijven de auteurs. “Het gunstige effect van het eten van vis op cerebrovasculaire risico’s wordt waarschijnlijk in de hand gewerkt door een complex samenspel van een brede groep van voedingsstoffen die in vis voorkomen” zo schrijven ze, waarbij mag worden opgemerkt dat vitamine D en B complex, essentiële eiwitten en sporen elementen ook positieve effecten kunnen hebben. Daarnaast, zo vermoeden ze, zullen mensen die vis eten geneigd zijn minder gezonde voedingsgewoonten zoals het eten van rood vlees hierdoor te vervangen. Het vaker eten van vis kan ook een aanduiding zijn van een meer algeheel gezonder dieet en een hogere socio-economische status, welke beiden naar alle waarschijnlijkheid leiden tot een lager risico op cardiovasculaire gebeurtenissen. De uitkomsten van de onderzoeken zijn in overeenstemming met huidige dieet richtlijnen, zowel Amerikaanse als Europese richtlijnen raden gezonde personen aan om vis te eten, bij voorkeur vette, tenminste 2 maal per week als onderdeel van een cardio beschermend dieet. Het huidige onderzoek is gebaseerd op de resultaten van 26 grootschalige onderzoeken en 12 trials. Bij elkaar omvatten de onderzoeken in totaal 794.000 deelnemers en 34.817 cardiovasculaire gebeurtenissen. In een begeleidend schrijven, geven Dr. Janette de Goede en Dr. Johanna 18

Geleijnse van de Wageningen Universiteit aan dat de meeste patienten in trials patienten zijn met coronaire hart problemen die reeds optimale medische behandeling ondergaan, die resulteren in lage infarct aantallen. “Het lijkt erop dat de aanvullende effecten van supplementen bij patienten die reeds optimaal onder behandeling zijn, beperkt zijn” zo schrijven zij. Zij voegen er echter aan toe, dat “het mogelijk is dat patienten die onder minder optimale medische behandeling omstandigheden verkeren of die andere risico factoren bezitten (denk hierbij bijvoorbeeld aan diabetes) mogelijk voordeel ondervinden.” Het geheel van de uitkomsten van de onderzoeken overziend, schrijven de Goede en Geleijnse, “het is redelijk om mensen te adviseren dat het eten van één of twee maaltijden vis per week het risico op coronaire hart ziekten en infarcten kan doen afnemen.” (Uit Medpage, 31-10-2012)

EET SMAKELIJK ÉN GEZOND! Bewegen en verbranden Net een broodje kroket gegeten? Hoeveel moet u bewegen om dit te verbranden? De Eet- en beweegwijzer van de Nederlandse Hart Stichting (NHS) geeft aan hoeveel calorieën, vet en verzadigd vet het zojuist gegeten broodje kroket bevat. Voor een Broodje kroket moet u: • 60 minuten wandelen • 40 minuten tuinieren • 16 minuten squashen Voor een broodje kaas moet u: • 35 minuten wandelen • 30 minuten tuinieren • 9 minuten squashen Ga naar de Eet- en beweegwijzer en probeer het zelf! Bekijk ook: Leefstijltest voor een advies op maat over uw leefstijl Lekker zout brood? Crackers, knäckebröd en beschuit bevatten het minste zout. Muesli is een goed alternatief voor brood. Er is brood te koop waaraan veel minder zout wordt toegevoegd dan gebruikelijk. 19

Brood en broodvervangers 1. Vruchtenmuesli 2. Beschuit 3. Cracker 4. Knäckebröd 5. Krentenbrood 6. Cornflakes 7. Meergranenbrood 8. Donker roggebrood 9. Croissant 10. Bruine pistolet

Portie 30 gram 1 stuks 1 stuks 1 stuks 1 snee 30 gram 1 snee 1 snee 1 stuks 1 stuks

Zout (gram) 0,03 0,06 0,12 0,12 0,31 0,38 0,44 0,49 0,51 0,79

Als u zelf brood bakt, probeer dan eens minder zout toe te voegen. Croissants en baguettes bevatten het meeste zout. Van zout naar hart- en vaatziekten Een hoge zoutconsumptie hangt samen met een hogere bloeddruk en een verhoogt risico op hart- en vaatziekten. 85% van de Nederlanders eet meer zout dan aanbevolen. Volwassen mannen eten gemiddeld maar liefst 9,9 gram zout per dag en vrouwen 7,5 gram. Het advies is om maximaal 6 gram zout per dag te eten. Uw lichaam heeft zelfs voldoende aan 1 tot 3 gram zout. Zout en het lichaam Zout is van groot belang voor het menselijk lichaam. Maar overdaad schaadt. Een te veel aan natrium heeft negatieve gevolgen voor het lichaam. Zout is nodig voor: • het regelen van het vochtgehalte in uw lichaam • transport van voedingsstoffen • prikkelen van de zenuwen • samentrekken van de spieren. U heeft dus een minimale hoeveelheid zout nodig voor het goed regelen deze processen. Maar te veel zout kan uw bloeddruk verhogen, en dat is ongunstig. 20

Risico’s van te veel zout zijn: • directe schade aan de nieren, onduidelijk is nog via welke weg • remming van de afgifte van stoffen die de bloedvaten verwijden • de druk op vaten neemt toe door vasthouden van vocht. Door minder zout te eten, daalt uw bloeddruk en neemt uw risico op harten vaatziekten en nierschade af. Maar ik eet niet zout... U voegt misschien geen zout toe tijdens het koken, maar ongemerkt krijgt u toch veel zout binnen. Drie kwart van het zout dat u per dag binnenkrijgt is afkomstig van bewerkte producten zoals brood, kaas, vleeswaren, soepen en snacks. Ruim een kwart van het zout dat we dagelijks binnenkrijgen komt uit brood. Dat betekent niet dat u geen brood meer mag eten, want brood zit vol vezels, vitamines en mineralen. Op de meeste etiketten zie ik natrium staan. Dat is toch hetzelfde als zout? Nee, zout en natrium zijn niet hetzelfde! Zout bestaat uit twee delen: natrium en chloride. Samen bepalen ze het gewicht van zout. Zout is 2,5 keer zo zwaar als natrium. Onthoud: 1 gram natrium = 2,5 gram keukenzout Als u op een etiket een natrium gehalte tegenkomt, moet u dit vermenigvuldigen met 2,5 om de hoeveelheid zout te krijgen. Het advies is om per dag niet meer dan 6 gram zout te eten. Dat is vergelijkbaar met 2,4 gram natrium. Rekenvoorbeeld: een diepvriespizza met vlees van 350 gram bevat gemiddeld 0,54 gram natrium per 100 gram. Dat is 0,54 x 2,5 = 1,35 gram zout per 100 gram. De gehele pizza van 350 gram bevat 3,5 x 1,35 = 4,7 gram zout. U ziet dat u met 1 pizza ruim driekwart binnenkrijgt van de 6 gram zout die maximaal aanbevolen wordt! Kijk dus kritisch naar het zout- of natriumgehalte op de etiketten van producten. Vergelijk verschillende producten en kies voor het product met het minste zout. Rookworst op onderstaand etiket bevat bijvoorbeeld 17,5 keer zoveel natrium als kipfilet! 21

Natrium of Kalium Natrium in zout kan deels worden vervangen door kalium. Dat werkt bloeddruk verlagend. Ook zijn er aanwijzingen dat kalium de afgifte van stikstofoxide in de vaten stimuleert, een stofje dat de vaten wijder maakt. Natrium remt die afgifte juist. Kalium zit in groente en fruit, maar kan ook kunstmatig worden toegevoegd als kaliumzout. Er zijn tegenwoordig zoutmengsels te koop van natrium- met kaliumzout, zoals Jozo Bewust of Lo Salt. De afdeling Humane voeding van Wageningen Universiteit, onderdeel van Wageningen UR, onderzoekt momenteel in een dubbelblinde studie de effecten van kalium- en natriumzouten op de stofwisseling van mensen met een licht verhoogde bloeddruk. www.kana.nu. Kant-en-klaarmaaltijden Zo’n 80% van de totale zoutinname consumeren we via gekochte voedingsmiddelen zoals brood, kaas, vlees, sausen en soepen. De andere 20% voegen we in de keuken of aan tafel nog aantoe. Daarmee doen we onszelf geen goed. Want met elke gram zout die we boven de norm van 6 gram zitten, stijgt de bloeddruk één mmHg, zo blijkt uit diverse grote epidemiologische en experimentele studies. ‘Dat verband is inmiddels overtuigend aangetoond’, aldus voedingskundige Marianne Geleijnse van de afdeling Humane voeding van Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR. En bij iedere mmHg verhoging van de bloeddruk is er een groter risico op hart- en vaatziekten, beroertes en uiteindelijk de dood. ‘Als de bloeddruk in de totale Nederlandse bevolking bijvoorbeeld vijf mmHg daalt, scheelt dat naar verwachting 14% minder sterfte aan beroertes en 10% minder sterfte aan hartinfarcten’, zegt Geleijnse. World Action on Salt & Health De Hartstichting hoopt dat fabrikanten zich veel meer gaan inspannen om het zoutgehalte van producten te verlagen. Ook de internationale actiegroep WASH 22

(World Action on Salt and Health) richt zich op het wereldwijde probleem van het eten van te veel zout. In deze groep zijn 80 landen vertegenwoordigd, waaronder Nederland. Kritisch inkopen U krijgt minder zout binnen als u kritisch inkopen doet en weinig zout toevoegt. De volgende pagina’s helpen u hierbij: wat is het verschil tussen zout en natrium? minder zout in uw winkelwagen. minder zout bij u thuis. Op sommige producten staat het “ Ik Kies Bewust ”-logo. Producten met dit logo bevatten minder zout, suiker en verzadigde vetten ten opzichte van andere producten in deze categorie. Dat betekent niet altijd dat er weinig zout in zit. Kijk op het etiket hoeveel natrium een product bevat. Kant-en-klare soepen met dit logo bevatten vaak nog steeds veel zout, maar wel minder dan soepen zonder dit logo. Meer informatie over het logo vindt u op www.ikkiesbewust.nl. Als er op het etiket staat "0% toegevoegd zout", dan heeft een product net zoveel zout als een vers product. Dit geldt bijvoorbeeld voor sommige diepvriesgroenten. Vergelijk producten met de Zoutwijzer De Zoutwijzer geeft de hoeveelheid zout aan van 100 producten. U kunt zelf verschillende producten vergelijken. Ga naar de Zoutwijzer. Wat weet u over zout? Test uw kennis met de zoutquiz. Vergelijk producten met de Zoutwijzer . Raadpleging Laat u altijd goed informeren door uw arts en diëtist over gezonde voeding bij hart- en vaataandoeningen! Bron: NHS. www.zoutwijzer.hartstichting.nl Voedingscentrum. www.voedingscentrum.nl Wageningen World, nr. 2 2012. Voeding en Gezondheid. 23

INTENSIEVE THERAPIE VERSNELT HERSTEL NA BEROERTE Geplaatst op maandag 29 oktober 2012 Een beroerte is de belangrijkste oorzaak van invaliditeit in Nederland. Het vroegtijdig, intensief mobiliseren van patiënten vermindert complicaties en bevordert de mobiliteit. De afdeling fysiotherapie van Ziekenhuis Gelderse Vallei startte het project Beroerte in Beweging. Fysiotherapeut Remco Looijen: ‘Het lichaam is gemaakt om te bewegen.’ Een beroerte, ook wel CVA genoemd, is een acute verstoring van de bloedvoorziening in de hersenen. Het gevolg is zuurstofgebrek in het brein. Dit zorgt voor uitval van lichaamsfuncties. 70% van de patiënten ondervindt na de beroerte problemen met dagelijkse activiteiten. Vroegtijdige mobilisatie verkleint de kans op luchtweg- en blaasinfecties, trombose en doorliggen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat intensief oefenen invloed heeft op het herstel van de vaardigheden. Maximaal actief Elke patiënt wordt na een beroerte binnen één dag onderzocht door de fysiotherapeut, ergotherapeut en logopedist. De uitkomst van de onderzoeken is de basis voor het individuele behandelplan. De therapie is een samenwerking tussen ergotherapie, logopedie, fysiotherapie en verpleging. Het oefenen gebeurt individueel en groepsgewijs en iedere patiënt krijgt een oefenboek om ook buiten de therapietijd, zelfstandig of met familie, intensief te blijven werken aan herstel. Per dag krijgt elke patiënt minimaal 120 minuten oefentijd aangeboden. Door deze werkwijze is meer dan 80% van de patiënten gedurende de dag maximaal actief. Kwaliteit Meer en intensievere oefentherapie resulteert in een grotere zelfstandigheid van de patiënt. De afdeling neurologie voldoet hiermee aan de richtlijnen van het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg: het Centraal BegeleidingsOrgaan (CBO). De projectgroep Beroerte in Beweging ziet het belang van beweging op gezondheid en grijpt dit aan om de zorg voor de patiënten steeds verder te verbeteren. Remco Looijen: ‘Bewegen is het medicijn van de 21e eeuw.’ Bron: Ziekenhuis Gelderse Vallei, 29 oktober 2012. 24

FEITEN EN FABELS OVER HART- EN VAATZIEKTEN Ons hart pompt zo krachtig dat het in een dag een tankwagen van 7000 liter met bloed kan vullen! En alle bloedvaten in ons lichaam hebben samen een lengte van 100.000 kilometer. Dat is 2,5 keer de aarde rond. In het interactieve informatiecentrum IMPULS worden dit soort weetjes op een toegankelijke manier uitgelegd. Op dinsdag 3 juli werd het centrum door de Hartstichting, De Hart & Vaatgroep en het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/ Nieuwegein geopend. In Nederland zijn er bijna 1 miljoen hart- en vaatpatiënten. De verwachting is dat dit aantal in 2020 zelfs stijgt naar 1,3 miljoen patiënten. Dat is bijna tien procent van de Nederlandse bevolking. Deze aantallen en het blijvende leed dat eruit voortkomt zijn onacceptabel. Genoeg reden voor de Hartstichting, de patiëntenvereniging De Hart & Vaatgroep en het Hartcentrum van het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/Nieuwegein om de krachten te bundelen en IMPULS op te richten. In dit centrum is betrouwbare informatie te vinden over de werking van het hart en vaten, gezond leven, het opsporen en het behandelen van hart- en vaataandoeningen. IMPULS is gehuisvest tegenover de apotheek in het St. Antonius Ziekenhuis, locatie Nieuwegein, waar jaarlijks duizenden hartoperaties, dotter- en ritmebehandelingen plaatsvinden.' IMPULS is een verlengde van het spreekuur bij de cardioloog. Vanuit de spreekkamer van de dokter wandel je door naar het informatiecentrum, waar je de arts niet letterlijk spreekt, maar wel informatie vindt die medisch correct is. Dat vind ik een meerwaarde, zegt Patrick die al ruim tien jaar hartpatiënt is. IMPULS is de plek waar lotgenoten elkaar treffen. In het informatiecentrum kunnen overigens niet alleen patiënten, maar ook hun naasten en andere bezoekers terecht. Via de zoutquiz krijg je de waarheid ingepeperd over zout. Door overmatig zoutgebruik stijgt de bloeddruk en neemt de kans op een hartinfarct of beroerte toe. Op het ritme van de muziek kun je via een koptelefoon in het centrum horen hoeveel slagen per minuut je hart kan maken. Op de loungebanken zijn touchscreens gemonteerd waarop virtuele informatie te vinden is over hartziekten, operaties en de werking van de bloedsomloop. In een vitrine zijn schaalmodellen tentoongesteld van een hart, een pacemaker en een ICD- apparaat, dat bij een levensbedreigende hartritmestoornis het ritme herstelt. Bron: Hartstichting - via Nieuwsbank. 5 juli 2012 25

`INDUSTRIE VERERGERT ZIEKTEN’ The Lancet: ’Industrie verergert ziekten’ Niet alleen de alcohol- en tabaksindustrie, maar ook de voedingsindustrie jaagt de wereldwijde epidemie van welvaartsziekten aan. De enige manier om dat te voorkomen is overheidsregulering van die industrieën. De nu gebruikelijke manier om te vertrouwen op zelfregulering van de industrie en om privaat-publieke samenwerking aan te gaan, werkt niet. Die harde kritiek, waarbij de voedingsindustrie in hetzelfde rijtje staat als de tabaks- en drankindustrie, komt van een groep internationale volksgezondheidsonderzoekers. Zij schrijven in het Britse medisch-wetenschappelijke tijdschrift The Lancet, namens The Lancet NCD Action Group. NCD staat voor non-communicable diseases. Dat zijn niet-besmettelijke ziekten. De belangrijkste zijn kanker-, hart- en vaatziekten, diabetes en longziekten. Het zijn ook wel ‘welvaartsziekten’. Ze kunnen bij iedereen toeslaan, maar de kans erop loopt op bij mensen met een ongezonde leefstijl. In voormalige ontwikkelingslanden waar steeds meer mensen rijk worden, is overvoeding inmiddels een groter probleem dan ondervoeding. De bedoeling is de voortijdige sterfte aan die ziekten in 2025 met een kwart terug te hebben gedrongen. Dat staat in een slotverklaring van een conferentie over die ziekten van de Verenigde Naties, uit 2011. Daar staat ook in, dat die doelstelling bereikt moet worden in samenwerking met bedrijven en particuliere initiatieven, bijvoorbeeld van grote liefdadigheidsfondsen. De onderzoekers geloven niet dat de samenwerking met bedrijven nuttig is. Met voorbeelden laten ze zien hoe grote voedingsproducenten invloed uitoefenen op overheden en onderzoekers. De internationale Sugar Association dreigde bijvoorbeeld de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bij de Amerikaanse regering te zullen lobbyen om de WHO-subsidie te verlagen, als de WHO de link tussen suiker en ziekten bleef benadrukken. Een analyse van gepubliceerd voedingsonderzoek laat zien dat de kans op een voor de industrie gunstige uitkomst vier tot acht keer zo groot is als de voedingsindustrie het onderzoek betaalde. NRC 12 februari 2013 26

POSITIEVE LEVENSHOUDING IS GOED VOOR JE HART Harten reageren positief op optimisme Een optimistische levenshouding blijkt niet alleen te beschermen tegen cardiovasculaire ziekten, maar blijkt ook de voortschrijding van de ziekte te vertragen, volgens onderzoekers van de Harvard University. Uit een beschouwing van meer dan 200 onderzoeken bleek dat positief psychologisch welbevinden – meer in het bijzonder optimisme en tevredenheid in het leven – de kans op cardiovasculaire ziekten verkleint, ongeacht andere factoren zoals leeftijd, socioeconomische status, rookgewoontes of lichaamsgewicht, zo rapporteren Julia K. Boehm, PhD, en Laura D. Kubzansky, PhD. Een positieve houding werd al in verband gebracht met een over het algemeen betere beheersing van de bloeddruk en hartslag variaties, als ook afnemend biomarkers voor ontstekingen, zo bleek uit een studie die werd gepubliceerd op 17 april in de on-line versie van Psychological Bulletin. De afwezigheid van het negatieve is niet gelijk aan de aanwezigheid van het positieve, zo stellen de onderzoekers. Het lijkt beter te zijn om psychische weerbaarheid op te bouwen dan om eenvoudig psychologische tekortkomingen uit de weg te gaan om cardiovasculaire gezondheid te bevorderen, zo concluderen zij. (Uit CardioNotes From the American Heart Association, 25-04-2012)

27

BEWEEGAANBOD VAN DE SPORT- SPEL- EN ZWEMLOCATIES DE HART&VAATGROEP REGIO GELDERLAND (APRIL 2012) Plaats

Organisatie

Contact

Apeldoorn

Sportvereniging Hart Nodig

Dhr. W.A. B. Verwoerd 055 - 533 99 44

Apeldoorn *

Aqua Centrum Malkander

Arnhem

Trimclub Hartelust

Arnhem

De Grote Koppel

Mevr. H. Korteling 055 – 533 32 17 Dhr. P.M.K. Willemsen 026 – 323 00 04 Dhr. E. Kemperman 026 – 321 02 54

Arnhem

Fysiotherapie Physique

Dhr. R. Speek 026 – 370 02 43

BovenLeeuwen

Sportfondsenbad Bergen SV Het Hart van Maas en Waal

Boxmeer

Fit Hart

Culemborg

HIBhoppers

Cuijk

Hartgym Cuijk

Dhr. C. Gramser 0485 – 441 380 Dhr. W.A.J. Huisman 0487 – 510 189 Dhr. H. Roders 0485 – 361 458 Mevr. E. Briene 0345 – 517 942 Dhr. E. Van Raay 0485 – 330 774

Bergen (L)

Deventer e.o. Dieren / Rheden Doesburg / Ellecom Doetinchem Doetinchem

Recreatie SV Hartpatiënten Deventer Sport- en Spelgroep De Rikketikkers Fysiotherapie Ruesink Bewegings centrum Exquisite Sport Zwembad Rozengaarde

Beweeg aanbod Badminton, SSG, Tennis, Volleybal Zwemmen SSG, Volleybal Zwemmen BoM, Fitness, Sport/Spel Gymzaal Zwemmen BoM, SSG, SWan, Vol SSG, Vol SSG, Vol en Fietsen SSG, BoM, Vol, fietsen

Dhr C. Taal 0570 – 612 698

Sport/Spel Gymzaal

Dhr. A. Harmsen 026 – 311 80 66

Badminton, SSG, Volleybal

Dhr. H. Reusink 0313 – 427 654

Fitness

Dhr. M.E. den Hollander 0314 – 332 092

Fitness

Mevr. J. Groot-Obbink 0314 – 330 991

Zwemmen

28

Plaats Ede Ede Eerbeek Eibergen / Berkelland Eibergen * Elst

Organisatie

Contact

Hartentrimclub Ede Zwembad De Peppel

Dhr. F. Kuipers 0318 – 631 809 Mevr. J. Schlosser 0318 – 479 735 Dhr. B.W. te Kamp 0313 – 653 474

HarVo Vereniging Hart in Beweging Berkelland Gymvereniging Odival Sportcentrum De Helster

Mevr. G. Kruidenier 0545 – 473 738 Mevr. I. Te Vaanholt 0545 – 474 182 Mevr. D. Keukens-Rutjes 0481 – 372 554 Dhr H. Wildschut 0578 – 842 564

Epe/Heerde

SV Hart en Spel

Ermelo

Sportvereniging Hartentroef

Dhr. P. Tool 0341 – 554 437

Gendt

Over Betuwse Hartrecr. Vereniging OBHR

Dhr. R. Walgreen 026 – 325 1041

Gennep

MBVH Gennep

Gorinchem

SV Hartrecreatief

Harderwijk Kerkdriel

Zwembad De Sypel Sportcentrum De Kreek

Langenboom / Mill

Hart in Actie

Malden

Zwembad LACO De Veldschuur

Nunspeet

HIB Nunspeet

Nunspeet

Sportfondsen De Brake B.V.

Nijmegen

Zwembad Dukenburg

Dhr. P. Tiebosch 0485 – 512 195 Dhr. J.L.M. Reurings 06 – 238 346 11 Dhr. M. v. Vendeloo 0341 – 434 434 Dhr. T. De Leeuw 0418 – 632 088 Mevr. M. van de Kolk 0485 – 453 826 Dhr. J.C.M. Grupping 024 – 3000 158 Dhr. J. Hoogendoorn 0341 – 256 657 Mevr. A. MarissenSiegersma 0341 – 256 954 Mevr. P.M. Gerrits – v.d. Graaf 024 – 355 41 49 29

Beweeg aanbod Volleybal Zwemmen Fietsen, SSG, Volleybal SSG, Volleybal Sport/Spel Gymzaal Zwemmen SSG, Volleybal Sport/Spel Gymzaal, Volleybal Sport/Spel Gymzaal, Volleybal SSG, Vol, Z zwemmen SS-gymzaal, Volleybal Zwemmen Zwemmen SSG, Volleybal Zwemmen Sport/Spel Gymzaal Zwemmen Zwemmen

Plaats

Organisatie

Nijmegen

Spel en Sportgroep HUK

Nijmegen

Spel en Sportgroep HUK

Rheden

Fysiotherapie

Ruurlo Scherpenzeel

Fitnesscentrum Total Fit Gymvereniging DOTO

Wageningen

Hibhoppers

Wezep

Zwembad De Veldkamp

Winterswijk/ Aalten/ Eibergen/ Groenlo/ Lichtenvoord

Regionale SV voor (ex) Hartpatiënten HARTEN EEN

Wychen

Sportvereniging Wychen in Beweging

Zaltbommel

De Beweegreden

Zevenaar / ‘s Heerenberg

Contact Mevr. Ophuizen – de Graaf 024 – 323 12 09 Mevr. W.J.P.H. Schurink – v.d. Eventuin 024 – 377 35 51 Mevr. M. Donders 026 – 495 5103 Mevr. H. Postel 0573 – 454 625 Mevr. H. van der Meer 0343 – 45 31 23 Dhr. D. De Lange 0317 – 410 449 Dhr. R. Kruger 038 – 376 17 22

Beweeg aanbod Sport/Spel Gymzaal Sport/Spel Gymzaal Fitness Fitness Sport/Spel Gymzaal Sport/Spel Gymzaal Zwemmen

Dhr. G.J. Wolberink 0543 – 515 695

Sport/Spel Gymzaal, Zwemmen

Dhr. P. Thomassen 024 – 641 20 13

SSG, Sportief Wandelen

V.A.S. De IJsselstreek

Dhr. E. Braam 0418 – 515 134 Dhr. G. Bokken 0315 – 652 524

Zutphen / Almen

Spel- en Sport ver. Actief ‘88

Dhr. J.W. Schuurman 0575 – 513 138

Sport/Spel Gymzaal Sport/Spel Gymzaal Badminton, BoM, SSG, Volleybal

Zutphen

Graaf Ottobad

Dhr. M.J. Roode 0575 – 538 700

Zwemmen

Noot: Bovengenoemde lokaties hebben de status HIB beweeg plus certificering. * lokaties met HIB basis certificering Verklaringen: BoM Bewegen op Muziek SSG Swan Sportief Wandelen Vol

Sport/Spel in Gymzaal Volleybal 30

De Hart&Vaatgroep Van en voor mensen met een hart- en/of vaatziekte Regio Gelderland, Noord-Limburg, en Oost Noord-Brabant

CONTACTPERSONEN REGIOTEAM Correspondentieadres:

Postbus 6501 6503 GA NIJMEGEN Tel.: 024 – 356 77 28 E-mail: [email protected]

Secretaris

Dhr. Jan Jansen M.: 06 – 243 517 72 [email protected]

Penningmeester

Dhr. Math Jacobs

Regio-coördinator Patiëntenbegeleiding

Dhr. Koos van Staveren Tel.: 0318 – 620 766

Vice-coördinator regio

Dhr. Jan van Heusden [email protected]

Tel: 024 – 397 33 86

Redactie Verenigingsnieuws Mw. Will Peters [email protected]

Tel.: 024 –323 69 84

Coördinator rayon Arnhem

Tel.: 026 - 351 08 17

Mw. Henriëtte Visser

Coördinator rayon Nijmegen Dhr. Jan van Dijk Tel.: 024 - 323 00 98 [email protected] Coördinator rayon Achterhoek Dhr. Wim van Tilburg [email protected]

Tel.: 0544 - 46 50 88

Patiëntenbegeleiding ICD, Pacemaker

Dhr. Rob Peters

Tel: 024 – 344 25 37 M.: 06 – 512 017 30

Leefstijl en revalidatie

Dhr Rob Steenhuis Tel.: 024 – 323 82 74 [email protected]

Lid redactie/website

Dhr. Wim Guijt [email protected]

31

Tel.: 024 – 641 98 67

Activiteiten commissie

Dhr. Th. Bosmans Tel: 024 – 355 61 43 [email protected] en Dhr. G. Winters Tel: 024 – 844 34 43 [email protected]

Patiëntenbegeleiding met ervaringsdeskundigheid op het gebied van: Hartinfarct Bypassoperatie Hartkleppen ICD Hartritmestoornissen Partnerproblematiek Dotteren Hartfalen/CMP Aderen Slagaderen Ziekte van Raynaud Vasculitis Beweegzoeker Voor beweegactiviteiten onder ervaren toezicht bij u in de buurt, zie: www.beweegzoeker.nl.

COLOFON De Hart&Vaatgroep van en voor mensen met een hart- en/of vaatziekte Regio Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant Lidmaatschap van de Vereniging € 20,00 per jaar Inning via acceptgiro. Regiocoördinator Postbus 6501 6503 GA Nijmegen Tel. 024 – 356 77 28 Email: [email protected]

Redactie adres: Hatertseweg 705 6535 ZR Nijmegen Tel. 024 – 323 69 84 Email: [email protected]

Rekeningnummer: 62 47 43 268 tnv De Hart&Vaatgroep Gelderland Dit kwartaalblad is een uitgave van de Hart&Vaatgroep regio Gelderland. Wij zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties en artikelen met bronvermelding in dit blad. Overname van artikelen is slechts toegestaan na toestemming van de redactie. 32

Dit is een uitgave van De Hart&Vaatgroep. De Hart&Vaatgroep is de (patiënten)organisatie van en voor mensen met een hart- of vaatziekte. Wij werken op zowel landelijk als regionaal niveau aan informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlbegeleiding en collectieve belangenbehartiging. De Hart&Vaatgroep is opgezet voor en door mensen die zelf een hart- of vaataandoening hebben of hun naasten. Wat biedt De Hart&Vaatgroep u? - Informatiedagen en themabijeenkomsten over uiteenlopende onderwerpen - Contact met mensen met hetzelfde ziektebeeld, zowel één op één als in groepsverband - Het Leefstijlmagazine ‘Vida’ met nieuws en achtergronden - Informatiebrochures over hart- en vaatziekten en daaraan gerelateerde onderwerpen - Leefstijlactiviteiten zoals kookworkshops en sport- en beweegaanbod - Belangenbehartiging van alle hart- en vaatpatiënten - Een internetsite met onder andere een kennisbank met toegankelijke informatie Lid worden? Door uw steun kunnen wij ons inzetten voor hart- en vaatpatiënten. Kijk voor meer informatie over De Hart&Vaatgroep, het lidmaatschap (€ 20,-) of het donateurschap op onze internetsite www.hartenvaatgroep.nl. of bel met het secretariaat 088 - 11 11 600. U kunt meer informatie en het aanmeldingsformulier aanvragen door hieronder uw gegevens in te vullen en op te sturen naar: De Hart&Vaatgroep Postbus 300 2501 CH Den Haag

Graag ontvang ik meer informatie over De Hart&Vaatgroep. Naam: ......................................................................................... man / vrouw Adres: ............................................................................................................. Postcode/woonplaats: .................................................................................... E-mail:………………………………………………............................................