VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant. December 2011

VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant

December 2011 33e jaargang nr. 4

De Hart&Vaatgroep is ontstaan uit:

stichting hart in beweging vereniging van vaatpatiënten v stichting bloedlink

hartezorg, vereniging van hartpatienten stichting hoofd hart en vaten

Uit de Statuten: Artikel 1: De vereniging draagt de naam De Hart&Vaatgroep, VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE. Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant. Artikel 2: De vereniging heeft ten doel het doen begeleiden en behartigen van de belangen van hartpatiënten in de ruimste zin van het woord. Zij oefent haar werkzaamheden uit voor een ieder, die daaraan behoefte heeft en zich bij de vereniging meldt, ongeacht geloofsovertuiging of levensbeschouwing.

December 2011 33e jaargang nr. 4

Uitgave van

: De Hart&Vaatgroep VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE.

www.hartenvaatgroep.nl/regios/gelderland Regio

: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant

Secretariaat

: Postbus 6501 6503 GA Nijmegen Tel.: 024 - 356 77 28

Redactie

: Mw. Will Peters

Lay-out en druk : Nolin Uitgevers B.V. Hoogezand-Sappemeer 1

VAN DE REDACTIE De dagen zijn al weer een stuk korter, kouder en donkerder. De bomen zijn weer kaal, de vogels op zoek naar allerlei besjes en zaden in de tuin, andere dieren zoeken hun plaatsje voor de winterslaap, het einde van 2011 is in zicht en 2012 komt er aan. Eerst onze excuses voor het ontbreken van het in memoriam voor Theo Vlijminx. De foto was wel goed bij de drukker aangekomen maar het artikeltje wat erbij hoorde helaas niet. Hier nu een nieuwe poging. Verder hebben we natuurlijk weer een verslag van de dagtrip, deze keer met foto’s, deze kunt u inmiddels ook op onze website bekijken. In Voor uw agenda alweer de nodige activiteiten voor 2012, o.a. kookworkshops, het 25 jarig jubileum van de Over Betuwse Hart Recreanten, met een volleyvaltoernooi waar u zich ook voor kunt inschrijven, iets voor onze sporters? Supporten mag natuurlijk ook als u niet mee kunt doen. Verder een artikel over “het fenomeen van Raynaud”, de nieuwsbrieven over hoge bloeddruk en hoog cholesterol, en alcohol als hartversterker. Natuurlijk ook weer onze beweegwijzer. 2011 was voor de regio een druk jaar met diverse grote activiteiten die allen zeer goed bezocht zijn, wat natuurlijk heel fijn was voor de organisatoren. In 2012 wil het Regio bestuur een enquete houden onder de lezers van ons blad we hopen dat u daar aan mee wilt werken en ons laat weten of u tevreden bent en wat u graag anders zou willen. Hopelijk hebt u in deze donkere dagen aan het eind van het jaar met het lezen van ons Verenigingsnieuws een paar aangename uurtjes. Rest mij nog u namens het regio bestuur

fijne kerstdagen en een goed en heel gezond 2012 te wensen. De redactie 2

NIEUWS VAN DE ACTIVITEITENCOMMISSIE Het was vroeg dag op dinsdag 6 september jl. Om 7:45 uur vertrok de bus met 69 deelnemers voor een dagtrip naar het Ahrdal. Het was mooi weer en onderweg werd er gezellig gebabbeld, al snel was het tijd voor koffie met gebak in Raststatte Geismühle. De “torte” was naar Duitse afmeting en werd als bijna een maaltijd ervaren! Daarna reden we door een prachtig natuurgebied en kwamen rond het middaguur aan in Mayschloss, een gezellig stadje waar we wat konden winkelen of een wijnkelder bezichtigen. Om 13.00 uur werden we verwacht in Altenahr voor een heerlijke lunch in Hotel Restaurant Ruland. De kalte platte werd door eenieder gewaardeerd en er was weer energie om het prachtige plaatsje te gaan bewonderen: heel veel moois uit vroegere tijden met op de achtergrond natuurlijk de mooie wijnvelden! Vol van indrukken begonnen we aan de terugreis, via een prachtige route arriveerden we om 18.45 in Velden waar een prima verzorg diner het slotstuk was van deze geslaagde uitgaansdag! Theo Bosmans, activiteitencommissie

3

IN MEMORIAM THEO VLIJMINX 31 december 1937 – 29 juli 2011 Op 29 juli 2011 is Theo Vlijminx overleden. Theo is vanaf de oprichting van de Vereniging Hartezorg Regio Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant zeer actief geweest in diverse functies. o.a. Ruim 25 jaar als penningmeester. Als zeer actief lid van de activiteitencommissie heeft hij diverse busreizen, toen nog met 2 of meer bussen, georganiseerd. Ook was hij actief bij de sporters, voor de bingo’s zorgde hij voor de prijsjes, daarvoor ging hij naar diverse winkels en bedrijven, het lukte hem elke keer voldoende prijsjes bij elkaar te praten. Later zorgde hij vaak voor het lekkere kerst- en paasbrood voor bij de thee/koffie van de bingo avonden. Theo heeft vele bestuurs- en andere leden zien komen en gaan, hij bleef de vaste factor in de vereniging. Zijn hart lag bij de Vereniging Hartezorg, later de Hart&Vaatgroep tot zijn gezondheid het hem niet meer mogelijk maakte nog actief te zijn. Met pijn in zijn hart heeft hij ongeveer 2 jaar geleden afscheid moeten nemen van zijn kindje. Het bestuur en de leden wensen zijn nabestaanden sterkte bij het verwerken van dit verlies. Theo, in dankbare herinnering voor je waardevolle inzet. De redactie

4

VOOR UW AGENDA De activiteitencommissie heeft de data van de activiteiten in 2012 al voor u op een rijtje gezet, noteer deze alvast in uw agenda. 2012 Zaterdag 31 maart

Paasbingo

Zaterdag 25 februari

25 JARIG JUBILEUM OBHR Gendt Dit wordt gevierd met een volleybaltoernooi voor mede patiënten verenigingen. INFORMATIE: het secretariaat van de vereniging tel.026 – 325 10 41 en op de website van onze Regio: www.hartenvaatgroep.nl/regios/gelderland”

April 2012

Kookworkshop (natrium-arm) voor hartfalenpatiënten en hun partners, ziekenhuis Rivierenland, Tiel

April/Mei 2012

Kookworkshop (natrium-arm) voor hartfalenpatiënten en hun partners, Ziekenhuis Koningin Beatrix, Winterswijk

Dinsdag 15 mei

Voorjaarsreis

Dinsdag 11 september

Najaarsreis

Zaterdag 15 december

Kerstbingo

5

OBHR IN GENDT BESTAAT 25 JAAR ! “Uitnodiging en welkom op zaterdag 25 februari 2012 te Gendt” 25 JARIG JUBILEUM De Over-Betuwse HartRecreantenvereniging (OBHR) Gendt bestaat 25 jaar en viert dit met de organisatie van een volleybaltoernooi voor mede patiënten-verenigingen op zaterdag 25 februari 2012. Op deze zaterdag wordt vanaf 10:00 tot 15:00 uur door 12 teams “gestreden” om de hoogste eer. Iedereen is van harte welkom om een kijkje te komen nemen. Tevens nodigen wij hierbij al onze oud-leden en oud-sportleiders uit om op deze dag langs te komen. Onder het genot van een kopje koffie kunt u herinneringen ophalen en genieten van oude foto’s. Oprichting in 1987 De OBHR is een patiëntenvereniging voor (ex-) hartpatiënten, opgericht op 24 februari 1987 door o.a. de heren Van der Steen, Gerrit Janssen en Henk Meijer. De vereniging is aangesloten bij De Hart&Vaatgroep en is te vinden op www.beweegzoeker.nl. Het doel van de vereniging is om de leden gelegenheid te geven tot spel, sport en onderlinge communicatie, dit voor zowel dames als heren. Goede lokatie en veilig sporten Onder leiding van gekwalificeerde sportleiders wordt er wekelijks op de woensdagavond van 18:00 tot 19:00 uur gesport in Sporthal Walburgen aan de Nijmeegsestraat te Gendt. Na jaren van omzwervingen door sport- en bedrijfshallen zijn wij in 2004 in Sporthal Walburgen terecht gekomen. Hier hebben wij het zeer naar de zin en zijn zeer tevreden met de accomodatie.

6

De vereniging is in het bezit van een AED (Automatische Externe Defibrillator). We hebben flink geïnvesteerd in veiligheid voor onze leden tijdens het sporten. Ongeveer dertig leden beschikken over een reanimatie diploma en AED-hulpverlener certificaat. Jaarlijks organiseert de vereniging de herhalingslessen. Sport- en spel in de zaal Na revalidatie in het ziekenhuis worden patiënten op het bestaan van verenigingen zoals de OBHR gewezen, met als doel gezond te blijven bewegen. Als u toestemming heeft van cardioloog of therapeut kunt u lid worden. U kunt dan een maand gratis meesporten om een indruk op te doen van de opzet van het sportuur en de vereniging. Er wordt gestart met een warming-up, gevolgd door sport en spel, een partijtje volleybal en de cooling-down. Na afloop wordt er gezamenlijk koffie gedronken waarbij ervaringen uitgewisseld kunnen worden. Jaarlijks wordt er ook een fietstocht en feestmiddag/avond georganiseerd. Meer informatie Voor nadere informatie over de vereniging kunt u contact opnemen met ons secretariaat: Tel.: 026-3251041 E-mail.: [email protected] of op de woensdagavond in de sporthal.

7

HET FENOMEEN VAN RAYNAUD “Strenge winter verwacht met veel sneeuw en ijzel” kopte de krant vandaag. Drie maanden lang zou ons Siberische kou te wachten staan, aldus weerbureaus in Europa en de Verenigde Staten. Ons eigen KNMI wees er echter fijntjes op dat er onvoldoende wetenschappelijke grond is voor dergelijke lange termijnvoorspellingen. En hoewel ook ons ledenmagazine VIDA deze maand aandacht besteedt aan deze ziekte, meenden wij toch de lezers van ons regioblad, van wie sommigen ook de VIDA ontvangen, nu te moeten informeren over het Fenomeen van Raynaud. De winter, of die nu streng of matig is, is namelijk bij uitstek de periode waarin Raynaud-patiënten heel veel klachten hebben. En alle tips zijn dan ongetwijfeld welkom. Wat is het Fenomeen van Raynaud? Allereerst: het fenomeen dankt zijn naam aan Dr. Maurice Raynaud, een Franse medicus die in 1862 de afwijking voor het eerst beschreef in een proefschrift. Bij het fenomeen van Raynaud worden de kleine bloedvaten in de vingers en soms in de tenen tijdelijk afgesloten of vernauwd door plotseling samentrekken van de spiertjes in de vaatwand. Dit kan het gevolg zijn van hoge gevoeligheid voor kou, emoties of vocht. Zo’n aanval van vaatkramp kan vijf tot dertig minuten duren. De vingers of de tenen worden door vermindering van de doorbloeding van de bloedvaten eerst wit en gevoelloos. Als het bloed niet meer stroomt worden zij door zuurstofgebrek blauw en wanneer de spiertjes zich ontspannen leidt de dan optredende doorstroming met vers en zuurstofrijk bloed tot tijdelijke vaatverwijding en worden de vingers of tenen rood. Dit gaat gepaard met tintelingen en soms pijnlijke zwellingen. De verschijnselen verdwijnen in de warmte. Primaire en secundaire Raynaud Er bestaan twee vormen van dit fenomeen: a. De primaire vorm, waarbij de verschijnselen zelfstandig, zonder aanwijsbare oorzaak optreden, maar aan beide handen tegelijk, echter zonder de duimen. Deze vorm komt het meeste voor en wordt ook wel de Ziekte van Raynaud genoemd. Indien de ziekte voor het 20e levensjaar optreedt, worden de verschijnselen in de loop der jaren vanzelf minder. b. De secundaire vorm, waarbij het fenomeen onderdeel of gevolg is van een andere ziekte, bijv. reuma. Bij het secundaire Fenomeen van Raynaud treden de verschijnselen niet altijd (gelijktijdig) aan beide handen op. De aanvallen duren bij deze vorm vaak langer dan bij de primaire vorm. Secundaire Raynaud komt het meest voor. 8

Oorzaken en gevolgen Bij het primaire Fenomeen van Raynaud worden de vaatkrampen uitgelokt door een overgevoeligheid van de kleinste bloedvaten in de uitstekende delen van het lichaam, zoals handen of voeten, voor uitwendige (bijv. kou en airco) en inwendige (bijv. emoties en stress) prikkels. Bij de secundaire vorm is vaak een onderliggende ziekte de oorzaak. Meestal is dit een ziekte die samengaat met afwijkingen van de vaatwand, zoals vaatwandontstekingen bij bindweefsel- of collageenziekten als: - systemische Lupus Erythematodes (SLE) - sclerodermie of CREST-syndroom - reumatoïde arthritis - periarteriitis nodosa (PAN) - dermatomyositis - mixed connective tissue disease (MCTD) - syndroom van Sjögren - hematologische bloedziekten - de ziekte van Buerger. Daarnaast kunnen bepaalde medicijnen, zoals betablokkers of de anticonceptiepil, een secundaire Raynaud veroorzaken. Ook kunnen de bloedvaatjes beschadigd zijn door bijv. jarenlang werken met trillend handgereedschap of op een toetsenbord. De secundaire vorm is in het algemeen ernstiger dan de primaire vorm. Naast de tijdelijke kramp is de wand van het bloedvat vaak verdikt, waardoor deze dichtslibt en de bloedstroom belemmert, met vaak als gevolg ontstekingen die tot ernstige klachten kunnen leiden. Medicatie en (winter)tips Als u door de huisarts wordt doorverwezen kunt u het beste kiezen voor een internist-vasculair geneeskundige. Zie hiervoor de website van het Vaatkeurmerk of informeer bij De Hart&Vaatgroep, tel. 088-1111600 of [email protected]. Bij ernstige klachten kunnen vaatverwijdende medicijnen worden voorgeschreven; bij zeer ernstige klachten kan operatieve uitschakeling van een zenuw worden overwogen. Bij secundaire Raynaud wordt de onderliggende aandoening behandeld. Maar de best mogelijke behandeling is nog altijd het voorkomen van een aanval. Daarbij zijn de voornaamste zaken: vermijd kou, voorkom wondjes, stop met roken, voorkom stress. Voor de laatste twee kan professionele ondersteuning worden gevraagd. 9

Verzorg uw huid, nagels en wondjes aan vingertoppen en tenen extra goed, gebruik rubber handschoenen bij klusjes, ook met water. Wat kou betreft: drink geen koude dranken, zorg voor een warm en droog huis, zorg buiten voor een warm hoofd, want via het hoofd gaat veel warmte verloren. Via een sjaal voor neus en mond is ingeademde lucht minder koud. Kleding in laagjes is het beste want de lucht ertussen is isolerend. Begin met een eerste laagje thermo-ondergoed met lange mouwen en pijpen. Gebruik handschoenen, sokken en schoenen die te verwarmen zijn (zie o.a. www.maltrading.com, www.cozywinters.com., gel- of verwarmingszakjes (bij ANWB, drogist of warenhuis), Skunkx verwarmende huisschoenen (www.skunkx.com). Een in standen instelbare elektrische onderdeken is praktisch, evenals een kersenpitkussen dat in de magnetron verwarmd te gebruiken is als kruik. Of leg fleecedekens over het hoeslaken en over het dekbed: de luchtlagen geven extra warmte. Tenslotte een top-tip: draag sokken in bed! Indien u meer informatie over Raunaud wenst, kijk dan op www.hartenvaatgroep.nl/raynaud of bel bovengenoemd nummer. We hopen dat in de komende winter dankzij deze tips uw Raynaud-klachten draaglijk zijn! Riet Alaverdy-van der Knijff Het fenomeen van Raynaud is ook behandeld in De VIDA van oktober 2011: De vijf vragen over het fenomeen van Raynaud.

MINDER MENSEN STERVEN NA HARTINFARCT Onderzoek: Huisarts stuurt iemand met pijn op de borst tegenwoordig eerder naar ziekenhuis. De sterfte van patiënten met een hartinfarct in het Rotterdamse Erasmus MC is de afgelopen 25 jaar met 80 procent afgenomen. Door: Floor ligtvoet Een hartinfarct betekende vroeger vaak de dood. Meer dan 25 jaar geleden stierf een derde van deze patiënten in het ziekenhuis, dat is nu veel minder. Het aantal mensen dat een maand na de opname in het ziekenhuis vanwege een hartinfarct overlijdt, is met 80 procent gedaald. Onderzoeksleider en cardioloog Jaap deckers kon het zelf eerst ook niet geloven. 10

Valt de daling op het conto van de ziekenhuisartsen te schrijven? “Nee, niet alleen. Ik heb me ook afgevraagd wat de sleutel is van dit succes. Feit is dat mensen met een hartinfarct nu sneller worden geholpen. Huisartsen sturen mensen met pijn op de borst vaker naar het ziekenhuis. In de ambulance kan al een hartfilmpje worden gemaakt waaruit blijkt of het om een klein of groot hartinfarct gaat. Bij een groot infarct wordt de patiënt direct naar een ziekenhuis gebracht en gedotterd. Vroeger werd iemand eerst naar een gewoon ziekenhuis gebracht. Die tussenstop, waarmee een uur werd verloren, is er nu niet meer.” Hoe zijn de overlevingskansen Nu? “Goed. Mensen met een groot infarct hebben 6 procent kans te overlijden. Patiënten met een klein infarct nog maar 2 procent.” Verschilt de behandeling voor een klein of groot infarct? “Ja, bij een groot infarct wordt standaard gedotterd. Daarmee wordt het stolsel, dat de blokkade veroorzaakt, weggehaald. Bij een klein infarct kan gedotterd worden maar sommigen krijgen ook alleen bloedverdunners of bloeddruk- en cholesterolverlagers.” Hoe vergaat het mensen na afloop van een infarct? Er zijn mensen die er goed uitkomen en volledig herstellen. Maar er zijn ook mensen die het slechter vergaat. Die krijgen later vaak problemen met de pompfunctie van hun hart.” Liggen de sterftecijfers alleen in Rotterdam zo laag? “Ik ken niet alle sterftecijfers maar andere academische ziekenhuizen behalen ook zulke cijfers. We zijn alleen de eerste die ze nu gekwantificeerd hebben.” Zet de trend zich door, denkt u? “Ja, ik verwacht dat de sterfte na een hartinfarct nog wel zal halveren. Alleen zal deze afname wel minder snel gaan dan nu is gebeurd. Bron: De GELDERLANDER VAN 3 NOVEMBER 2011 Rubriek: BINNENLAND

11

PILOT MET CO-PATIËNTEN VAN START Minder medische termen, meer tijd, meer aandacht: de communicatie tussen arts en patiënt moet beter. Dit geven veel patiënten aan in de nationale zorgbarometer. Om de communicatie tussen patiënten en zorgverleners te verbeteren, is in meerdere ziekenhuizen een test met co-patiënten gestart. Co-patiënten lopen gedurende een gedeeltelijke of gehele behandeling mee met patiënten en bewaken de zorg vanuit de zijde van de patiënt. “Zodoende vormt de co-patiënt de oren en ogen van de patiënt”, vertelt Etienne Tiessen, oprichter van zorgcommunicatiebureau ZoBeter. “Een co-patiënt kan ervoor zorgen dat belangrijke informatie niet achterblijft. Verder houdt de co-patiënt de behandeling in de gaten en signaleert verbeterpunten.” De Nationale Zorgbarometer laat zien dat veel Nederlanders vinden dat de communicatie in de zorg verbeterd moet worden. “Communicatie is een moeilijk facet van ons vakgebied”, aldus Yes van de Wouw van VieCurie uit Venlo, één van de deelnemende ziekenhuizen. “Ondanks dat we er veel zorg en aandacht voor hebben, is de effectiviteit hiervan onvoldoende. We blijven merken dat veel informatie niet aankomt bij de patiënten. Zeker bij de oncologische patiëntengroep spelen emoties een enorme rol in de communicatie. De angsten en zorgen van de patiënten leiden ertoe dat ze enerzijds minder informatie opnemen en anderzijds zelf minder mondig zijn om bijvoorbeeld al hun vragen te stellen. Het zou geweldig zijn als een co-patiënt de communicatie tussen arts en patiënt kan verbeteren.” (Uit ZorgVisie nummer 36, 9-09-2011)

12

IS EEN HOGERE HARTSLAG DAN 200 GEVAARLIJK? Ons hart klopt sneller bij inspanning maar, aan de maximaal haalbare hartslag zit een grens: 220 min de leeftijd, dat is de vuistregel die duursporters hanteren. Maar wat nou als je als 45-jarige hardloper na een sprintje tegen een duin hijgend bovenkomt, en je hart slaat met een frequentie van ruim 200? Is dat slecht voor je lichaam? Die formule gaat uit van een gemiddelde, zegt Joep Smeets, hoogleraar cardiologie aan het UMC St Radboud in Nijmegen. Op zijn afdeling krijgt hij geregeld te maken met sporters die door een sportschool zijn doorgestuurd omdat ze bij een conditietest meer dan 200 hartslagen per minuut bereikten. ‘Dat kan niet gezond zijn, kregen ze te horen.’ Maar dat hoeft niet het geval te zijn, aldus Smeets. ‘Het is van belang in de gaten te houden hoe je die waarde bereikt. Gaat de hartslagmeter geleidelijk omhoog en na rust vrij snel omlaag? Dat is een teken dat het goed zit. Zelfs 220 is mogelijk. Het is erg hoog, maar niet per se verontrustend.’ Maar als de meter omhoog en omlaag schiet, van 160 ineens naar 220 en weer terug, is er wél iets aan de hand. Het kan zijn dat de meter kapot is. Een hartslagmeter kan interfereren met die van een collega-sporter in de buurt, legt Smeets uit. ‘Maar de kwaliteit van de meters is tegenwoordig zo goed dat zoiets bijna niet voorkomt.’ Meestal duidt zo’n trappatroon in de hartslag op een hartritmestoornis – en dan is professionele hulp raadzaam. Sporters moeten niet alleen letten op het stijgingspatroon, maar ook alert zijn op klachten, zegt Smeets. ‘Als je gaat verzuren, pap in de benen krijgt, ben je te ver gegaan. De hartslagfrequentie is dan te hoog om een efficiënte circulatie van zuurstof te krijgen. Ik vergelijk het met rijden met een slippende koppeling; een hoop herrie, maar je komt niet vooruit. Als je dan even gas terug neemt, kun je de wereld weer aan.’ Een hoge hartslagfrequentie bij inspanning kan ook te maken hebben met een hoge frequentie in rust. Die laatste is bij een jongvolwassene 70 slagen per minuut maar loopt bij mensen met wat kleinere hartkamers op tot 80 à 85, aldus Smeets. ‘Als een hart aan de kleine kant is, moet het meer slagen maken om zuurstofrijk bloed rond te pompen; maar dat betekent niet dat er iets mis is.’ Bron: De Volkskrant. Maandag 7 november 2011. Wetenschap, pag 11. [email protected] 13

NIEUWSBRIEF HOGE BLOEDDRUK, OKTOBER 2011 De Nieuwsbrief Hoge Bloeddruk is een uitgave van de Nederlandse Hartstichting en informeert u over nieuwtjes en achtergronden die met hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten te maken hebben. Van een hoge bloeddruk spreekt men als de bovendruk hoger of gelijk is aan 140 millimeters kwik (mmHg) en de onderdruk hoger of gelijk is aan 90 mmHg. Medicijnen en seksualiteit Sommige bloeddrukverlagende medicijnen, zoals bètablokkers (maar ook andere soorten medicijnen), kunnen bij mannen erectieproblemen en bij vrouwen een droge vagina veroorzaken. Dit laatste geeft pijn of klachten tijdens het vrijen. Soms is de oplossing eenvoudig. U kunt bijvoorbeeld het tijdstip waarop u de medicijnen inneemt verschuiven of de arts kan u een ander medicijn voorschrijven. Er kan ook een andere oorzaak zijn; bespreek daarom problemen op dit gebied met de huisarts of de specialist.Er zijn ook medicijnen die juist een erectie bevorderen. Deze medicijnen werken alleen als een man seksueel opgewonden is, maar geen goede erectie kan behouden. De bekendste middelen zijn Viagra en Cialis; deze zorgen ervoor dat een man gemakkelijker een erectie krijgt en de erectie niet voortijdig stopt. Via internet worden medicijnen aangeboden waarvan de kwaliteit niet gecontroleerd wordt. Bovendien worden ook neppillen aangeboden. Als u een bloedvatverwijder (nitraat) gebruikt, mag u deze medicijnen absoluut niet gebruiken. Overleg altijd met uw arts en gebruik alleen erectiebevorderende middelen die door hem/haar zijn voorgeschreven. De Hartstichting heeft een brochure over medicijnen bij hart- en vaatziekten. Media Op verschillende websites hebben berichten gestaan dat er bij vrouwen geen verband is tussen de overgang en hart- en vaatziekten. Engelse onderzoekers hebben berekend dat het risico op bepaalde hartziekten niet extreem stijgt tijdens de overgang. Maar met het ouder worden neemt de kans op hart- en vaatziekten wel toe. Uit eerder onderzoek naar alle hart- en vaatziekten bij vrouwen bleek dat vrouwen na de overgang een hogere kans hierop hebben dan voor de overgang. Lees de reactie van de Hartstichting. 14

Campagne Hormonen spelen een belangrijke rol bij het regelen van de bloeddruk. Over de rol van vrouwelijke hormonen bij hart- en vaatziekten is nog veel onduidelijk. Mogelijk hebben zij vóór de overgang een beschermende werking. Meer onderzoek is nodig om hierover zekerheid te krijgen. De Hartstichting maakt zich hard voor meer wetenschappelijk onderzoek naar de verschillen tussen mannen en vrouwen. Kijk op de website voor informatie over de nieuwe campagne. Zwangerschap Vrouwen die tijdens de zwangerschap een hoge bloeddruk hebben en vrouwen die zwangerschapsdiabetes (suikerziekte) hebben gehad, hebben op latere leeftijd een grotere kans op een verhoogde bloeddruk en/ of diabetes. Hoge bloeddruk en diabetes zijn risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Overgang Veel vrouwen worden na de overgang wat zwaarder, krijgen hoge bloeddruk of een te hoog cholesterolgehalte. Bij vrouwen die op jonge leeftijd (jonger dan 40 jaar) in de overgang komen, kan zich eerder slagaderverkalking (atherosclerose) ontwikkelen. Ook mensen die op jongere leeftijd al een iets hogere bloeddruk hebben dan hun leeftijdgenoten, kunnen op latere leeftijd eerder een hoge bloeddruk krijgen. Motto Denk bij klachten niet automatisch aan hyperventilatie, spanningen of de overgang, maar ga ermee naar de dokter! Bespreek, als u vrouw bent, ook uw eventuele risicofactoren zoals zwangerschapsdiabetes of hoge bloeddruk tijdens een zwangerschap. Zo kan de huisarts bepalen of, en zo ja welk, onderzoek nodig is. Nieren De nieren zijn belangrijk voor de bloeddruk. Nieraandoeningen kunnen de bloeddruk verhogen, maar omgekeerd kan hoge bloeddruk ook schade aan de nieren veroorzaken. De Nierstichting raadt iedereen met een hoge bloeddruk aan jaarlijks de nierfunctie te laten controleren; dat kan gewoon bij uw huisarts. Hij/zij kijkt naar de hoeveelheid eiwit in uw urine en doet bloedonderzoek om uw nierfunctie te bepalen. Kijk voor meer informatie op de website van de Nierstichting. 15

Wetenschappelijk onderzoek De Hartstichting heeft onderzoek meegefinancierd naar mogelijkheden om therapietrouw (volgens voorschrift innemen van medicijnen) te verbeteren. Therapie-ontrouw is een groot probleem bij de behandeling van hoge bloeddruk. Mensen moeten vaak levenslang medicijnen slikken, terwijl ze geen directe klachten hebben. Als de medicijnen niet of onvoldoende ingenomen worden, kan de arts ten onrechte concluderen dat de behandeling niet aanslaat en de medicatie veranderen. Heeft u moeite met het dagelijks innemen van medicijnen of heeft u last van bijwerkingen, vertel het uw arts! Ook uw apotheker kan adviseren over het juist innemen van medicijnen. Bloeddrukmeters De (huis)arts geeft soms het advies om ook thuis de bloeddruk af en toe te meten; in de spreekkamer kan het zogenaamde ‘wittejasseneffect’ optreden. Als u thuis uw bloeddruk meet met een goede elektronische bloeddrukmeter voor de bovenarm, is de bovendruk vaak 10 mmHg lager dan in de spreekkamer. Welke bloeddrukmeters zijn goed en betrouwbaar? Op de website staat een lijst met bloeddrukmeters die in Nederland verkrijgbaar zijn en voldoen aan de internationale testcriteria. De Hartstichting wil haar onafhankelijkheid waarborgen en spreekt geen voorkeur uit voor een van de meters. Bij de grotere apotheken of Thuis- of Welzorgwinkels kunt u advies krijgen over de bloeddrukmeter die het meest geschikt voor u is. Vragenrubriek Bij de Informatielijn van de Nederlandse Hartstichting komen veel vragen binnen. In deze rubriek leest u elke keer het antwoord op één vraag. “Zijn er ook alternatieve manieren om de bloeddruk te verlagen?” Sommige voedingsmiddelen, zoals abrikozen en rozijnen, zouden kunnen helpen de bloeddruk omlaag te brengen, maar daar zijn geen wetenschappelijke bewijzen voor. Ook knoflook wordt vaak genoemd; daarin zit het stofje allicine. Onderzoekers hebben in het laboratorium aangetoond dat allicine in staat is om de bloedvatwand te ontspannen en te verwijden en zo de bloeddoorstroming (ook in het hart) te verbeteren. Maar bij mensen is nog niet aangetoond dat knoflook de bloeddruk laat dalen. 16

Fabel of Feit? “Stoppen met roken geeft zoveel stress dat het slecht is voor de bloeddruk.” Fabel! De stress door het stoppen met roken is tijdelijk. Stoppen zorgt ervoor dat de bloedvaten minder vernauwen, de bloeddruk daalt, het proces van slagaderverkalking langzamer verloopt en het hart minder weerstand ondervindt per hartslag. Nicotine uit de sigaret prikkelt de bloedvatwand en door hoge bloeddruk kunnen beschadigingen in de vaatwand ontstaan; hierdoor krijgt slagaderverkalking meer kans. De slagaders worden nauwer en stugger en het hart moet bij elke slag harder werken tegen de hogere druk in de bloedvaten. Informatielijn Met vragen over hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten of een gezonde leefstijl kunt u terecht bij de Informatielijn van de Nederlandse Hartstichting: 0900 3000 300 (maandag t/m vrijdag van 09:00 tot 13:00 uur, lokaal tarief). U kunt uw vraag ook per e-mail stellen: [email protected] RECEPT Kalkoenfilet in champignonsaus - Voor 2 tot 4 personen Ingrediënten: 400 gram kalkoenfilet, 200 gram champignons, 1 ui, 1 eetl. Geroosterde amandelsnippers, 2 dl halvolle melk, 2 eetl. vloeibare margarine, 2 eetl. maïzena, 2 theel. gemberpoeder, mespunt nootmuskaat, peper. Bereidingswijze: Snij kalkoenvlees in reepjes en bestrooi met een beetje peper. Borstel of veeg de champignons schoon en snij in plakjes. Snipper de ui. Verhit margarine in de braadpan en bak het vlees rondom bruin en gaar in ca. 15 minuten. Voeg de uit toe en bak even mee. Haal het vlees en de ui uit de pan en bak de champignons op hoog vuur. Voeg de melk toe en breng de champignons met de melk aan de kook. Roer de maïzena los met een beetje koude melk en bind hiermee (of gebruik allesbinder) de saus. Doe het vlees en de ui terug in de pan en maak het gerecht op smaak met gemberpoeder en nootmuskaat. Garneren met de geroosterde amandelsnippers. Lekker met rijst en een (rucola)salade. 17

NIEUWSBRIEF HOOG CHOLESTEROL, OKOTOBER 2011 De Nieuwsbrief Hoog Cholesterol informeert u over nieuwtjes en achtergronden die met cholesterol en hart- en vaatziekten te maken hebben. Wetenschappelijk onderzoek ‘hartnodig’ Al bijna 50 jaar investeert de Hartstichting in wetenschappelijk onderzoek naar de opsporing, behandeling en genezing van hart- en vaatziekten. Toch is er nog heel veel wat wij niet weten; wetenschappelijk onderzoek blijft dus heel belangrijk. In deze nieuwsbrief willen wij met u delen wat wij nog níet weten over hart- en vaatziekten bij vrouwen, een nieuw medicijn bij te hoog cholesterol en de effecten van chocola op harten vaatziekten. In onze campagne ‘We hebben je hart nodig’ vraagt de Hartstichting het Nederlands publiek om geld, waarmee wetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaatziekten bij vrouwen gefinancierd wordt. Meer weten over de campagne? Kijk op www.wehebbenjehartnodig.nl Verschil hart- en vaatziekten tussen mannen en vrouwen In een vorige nieuwsbrief kon u lezen over verschillen in het ontstaan van hart- en vaatziekten bij mannen en vrouwen, het verschil in communiceren over klachten en het verschil in leeftijd waarop de cholesterolwaarde het hoogst is. Deze nieuwsbrief gaat over de menopauze en het risico op harten vaatziekten. Hoe ouder mensen worden, hoe meer kans ze hebben op het krijgen van een hart- of vaatziekte. Dat geldt voor mannen en vrouwen. Opvallend is dat bij vrouwen vanaf ongeveer 50 jaar - de leeftijd waarop de menopauze intreedt - het aantal nieuwe gevallen sneller stijgt dan daarvoor. Hierdoor is de gedachte ontstaan dat vrouwen tot de menopauze beschermd zijn tegen hart- en vaatziekten en dat de vrouwelijke hormonen hierbij een rol spelen. In een aantal studies is inderdaad een hoger risico op hart- en vaatziekten gevonden bij vrouwen na de menopauze in vergelijking met vrouwen voor de menopauze.In andere studies werd dit niet gevonden. Waar wel een relatie tussen bestaat is de leeftijd waarop de menopauze intreedt en het risico. Een vrouw die vroeg in de menopauze komt (onder de 40 jaar), heeft een hoger risico op een hart- of vaatziekte dan een vrouw die rond haar 50e in de menopauze komt.

18

Door hormonale veranderingen tijdens de menopauze verschuift het vet van de bovenbenen en heupen naar de buik. Ook stijgt het cholesterolgehalte, waarvan het ‘slechte’ LDL-cholesterol het snelst. Het ‘goede’ HDL-cholesterol daalt iets. Bovendien stijgt de bloeddruk vaak tijdens en na de menopauze. Dit alles leidt tot een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Bent u in de overgang of er weer uit? Dan is onze boodschap: Ken uw risicofactoren! Vraag uw huisarts om ze in kaart te brengen. Laat uw cholesterol- en glucosegehalte bepalen, uw bloeddruk en middelomtrek meten en uw BMI berekenen. Een overzicht van de risicofactoren vindt u op de website. Let daarnaast extra op signalen die kunnen wijzen op een hart- of vaatziekte. Nieuw cholesterolverlagend medicijn Op 7 september is Maartje Visser aan de Universiteit van Amsterdam gepromoveerd op een nieuw experimenteel medicijn (mipomersen) dat het LDLcholesterolgehalte verlaagt. LDLcholesterol dringt heel gemakkelijk de bloedvatwand binnen. Daar hoopt het zich op waardoor het bloedvat vernauwt. Om in de bloedvatwand terecht te komen, heeft LDLcholesterol het eiwit apoB nodig. Dit is een soort vrachtwagentje dat het LDL-cholesterol en andere slechte cholesteroldeeltjes vanuit de lever naar de bloedvatwand vervoert. Mipomersen zet een rem op die vrachtwagenfunctie van apoB door de aanmaak van dit eiwit in de lever te onderdrukken. Visser testte het nieuwe medicijn op patiënten bij wie de huidige cholesterolverlagende middelen (statines) niet goed werken of die daar niet goed tegen kunnen. Voordat mipomersen mogelijk op de markt komt, moet er verder onderzoek worden gedaan naar de effecten op de lange termijn. Als uit deze studies geen onverwachte negatieve resultaten naar voren komen, dan verwacht Visser dat mipomersen binnen een aantal jaren beschikbaar komt als aanvulling op statines. Vragenrubriek Bij de Informatielijn van de Nederlandse Hartstichting komen veel vragen binnen. In deze rubriek leest u elke keer het antwoord op één vraag. “Is chocola goed voor het hart?” Het antwoord is ja en nee. Britse wetenschappers hebben in augustus een studie gepubliceerd, waaruit blijkt dat chocola de kans op bepaalde hart- en vaatziekten verkleint. 19

Betekent dit dat we meer chocola moeten eten? Nee, want er zit veel verzadigd vet en veel suiker in. Chocola is een dikmaker en verhoogt het cholesterolgehalte. En zowel overgewicht als een hoog cholesterolgehalte verhogen de kans op hart- en vaatziekten. Onderzoekers denken dat de gunstige effecten van chocola komen door flavonolen. Deze stof werkt mogelijk beschermend op de bloedvaten. Hoe dat precies werkt, wordt nog verder onderzocht. Ook vonden de wetenschappers dat de positieve effecten niet voor alle hart- en vaatziekten gelden. Zo zou er geen effect zijn op hartfalen, een veel voorkomende, ernstige en chronische hartziekte. Informatielijn De Informatielijn is er voor al uw vragen over hart- en vaatziekten, cholesterol, bloeddruk en gezonde leefstijl. Het telefoonnummer is 0900 3000 300 (maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 13.00 uur, lokaal tarief). E-mail: [email protected] Fabel of Feit? “Gekookte mosselen zijn gezond.” Feit! Dat gekookte mosselen gezond zijn, komt vooral door de goede visvetzuren die erin zitten. Het regelmatig eten van mosselen levert een positieve bijdrage aan uw gezondheid. Dit geldt niet voor gefrituurde mosselen, omdat deze veel vet bevatten. RECEPT Pasta met zalm en dille, voor 2 tot 4 personen Ingrediënten: 400 gram fusilli pasta, 300 gram zalmfilet, 100 gram gerookte zalmsnippers, 125 ml crème fraîche light, 1 bosje dille, vers gemalen peper Bereiding: Kook de pasta beetgaar en giet af. Snijd de zalmfilet in stukjes. Doe de beide soorten zalm en de crème fraîche in een pan en verwarm dit tot de zalm gaar is. Schep de gare pasta er voorzichtig doorheen en warm het gerecht nog even door. Knip de dille fijn en schep dit door de zalmpasta. Maak het extra op smaak met wat peper. Voor een volledige maaltijd: serveer er een wortelsalade bij. 20

KWARTIER BEWEGEN IS MINIMUM Een kwartier matig bewegen – stevig wandelen, fietsen of zwemmen – per dag is de minimale hoeveelheid die nodig is om je gezondheid te verbeteren, blijkt uit onderzoek onder ruim 40.000 volwassenen. Wereldwijd wordt geadviseerd om dagelijks minimaal een halfuur matig intensief te bewegen, maar volgens wetenschappers uit Taiwan is met 15 minuten ook al gezondheidswinst te behalen. Uit het onderzoek blijkt dat mensen die dagelijks 15 minuten bewegen, 3 jaar langer leven dan mensen die een inactief bestaan leiden. Volgens de onderzoekers is 15 minuten per dag het minimum, meer is altijd beter. (Uit Consumentengids, 10-2011)

WETENSCHAPPERS: ONZEKER OF MELK GOED IS TEGEN HART- EN VAATZIEKTEN Dat melk goed is tegen hart- en vaatziekten, kan niet zomaar worden gesteld. Dat verkondigden wetenschappers van de Wageningen Universiteit en Amerikaanse collega’s gisteren in een gezamenlijke verklaring. Ze herroepen hiermee een persbericht uit november vorig jaar van de Wageningen University. In dat bericht werd zonder voorbehoud gesteld dat onderzoek had uitgewezen dat melk goed is tegen hart- en vaatziekten. Hierover stond grote commotie. Eén van de auteurs, Walter Willett van de Amerikaanse Harvard universiteit en eredoctor aan de Wageningen University, eiste dat het persbericht werd ingetrokken, omdat onderzoeksgegevens extreem verdraaid zouden zijn en de feiten verkeerd zouden zijn weergegeven. Later liet hij die eis weer varen. Beide partijen hebben wekenlang overlegd over een gezamenlijke verklaring. In de mededeling staat nu dat op basis van deze studie geen aanbevelingen gedaan kunnen worden over de consumptie van melk. Het oorspronkelijke artikel in de American Journal of Clinical Nutrition, zal niet gewijzigd worden. De Stichting Wakker Dier heeft tegen de universiteit een klacht ingediend bij de Reclame Code Commissie. Volgens de organisatie is het onderzoek door de zuivelindustrie gefinancierd en is het misleidend. (Uit Trouw, 19-10-2011) 21

ROEP OM SPECIALE COMMISSIE MEDISCHE MISSERS DEN HAAG - De Consumentenbond vindt dat er een onafhankelijke commissie moet komen die klachten over mogelijke medische missers beoordeelt. Volgens de Consumentenbond zijn patiënten terughoudend om officieel een klacht in te dienen over hun behandeling. Dat komt vooral omdat zij denken dat ze toch niet serieus genomen worden door de klachtenbehandelaar in het ziekenhuis. De Consumentenbond had afgelopen zomer een meldpunt geopend voor medische missers. 1900 mensen trokken aan de bel, meldde de bond maandag. Van hen had 23 procent officieel een klacht ingediend. De commissie waar de Consumentenbond voor pleit, zou mensen kunnen adviseren of het zin heeft om een klacht in te dienen. Bewijslast De Consumentenbond pleit ook voor een verschuiving van de bewijslast. Nu is het aan de patiënt om bewijzen aan te dragen als hij vindt dat zorgverleners tekortschoten. Volgens de Consumentenbond komt het vaak voor dat een dossier niet goed wordt bijgehouden. Als dat laatste het geval is, moet de zorgverlener zich daarvoor verantwoorden. Bron: Nieuws op Nu.nl – Gezondheid. 3 oktober 2011

22

LICHT VERHOOGDE BLOEDDRUK VERGROOT KANS OP BEROERTE BAARN - Een licht verhoogde bloeddruk, prehypertensie, verhoogt de kans op een beroerte met 55 procent. Dat stellen onderzoekers van de University of California op basis van 12 eerder uitgevoerde onderzoeken. Een bloeddruk die aan de hoge kant is maar nog niet als hypertensie kan geclassificeerd worden, noemt men prehypertensie. De grenswaarden voor een diagnose van prehypertensie liggen tussen 120 en 139 mm Hg voor de systolische bloeddruk en tussen 80 en 89 mm Hg voor de diastolische bloeddruk. Deze bloeddruk wordt nog gezien als 'normaal'. Onderzoek De onderzoekers combineerden de resultaten van 12 onderzoeken naar prehypertensie. Gezamenlijk ging het om meer dan 500.000 deelnemers en de onderzoeksperiode varieerde van 3 tot 32 jaar. "De mensen met prehypertensie in de verschillende studies hadden gemiddeld een 55 procent hogere kans op een beroerte dan de mensen zonder prehypertensie. Hoe hoger de bloeddruk des te groter de kans.", zegt onderzoeker Bruce Ovbiagele. "Het resultaat hield stand ook na correctie voor geslacht, afkomst, soort bloeddruk (diastolisch of systolisch) en het type beroerte (herseninfarct of hersenbloeding)." Prehypertensie Volgens de onderzoekers geven de resultaten van het onderzoek meer duidelijkheid over prehypertensie. Er wordt vaak gedacht dat prehypertensie slechts een stempel is die nutteloos op gezonde mensen wordt gedrukt en dat mensen alleen maar onnodig bloeddrukverlagende medicijnen gaan slikken. Het onderzoek laat echter zien dat prehypertensie wel degelijk serieus genomen moet worden. Ovbiagele stelt dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor het effect van bloeddrukverlagende medicijnen op het voorkomen een beroerte. Wel raadt hij mensen met een licht verhoogde bloeddruk aan om ongezond gedrag te veranderen. Je bloeddruk regelmatig controleren is volgens de onderzoeker ook van belang. Bron: Nieuws op Nu.nl – Gezondheid. 30 september 2011 23

RISICO’S ZIEKENHUISZORG IN DE AVOND- NACHT EN WEEKENDUREN MOETEN BETER AFGEDEKT Nieuwsbericht | 21-09-2011 Ziekenhuizen moeten de risico’s voor de patiëntveiligheid in de avond-, nacht- en weekenduren beter afdekken. Dat vindt de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op basis van onderzoek naar het verschil in patiëntveiligheid in ziekenhuizen tijdens kantooruren en de uren daarbuiten. De minister van VWS vroeg de inspectie in 2008 te onderzoeken of er verschil is tussen de patiëntveiligheid in ziekenhuizen tijdens kantooruren enerzijds en de avond-, nacht- en weekenduren (ANW-uren) anderzijds. Directe aanleiding daarvoor waren signalen vanuit de verloskunde dat er in het ziekenhuis buiten kantoortijden meer baby’s rond de geboorte zouden overlijden en dat dat mogelijk het gevolg zou zijn van personele onder bezetting. Om een eventueel verschil in patiëntveiligheid aan te tonen, deed de inspectie onderzoek in drie verschillende zorgketens: herseninfarct, heupfractuur en tweedelijns bevallingen. De inspectie keek in de drie ketens naar verschillen in sterfte tijdens kantoortijden en de ANW-uren (avond-, nacht- en weekenduren). Ook onderzocht zij of er verschil is in de factoren die van invloed zijn op de patiëntveiligheid tijdens en buiten kantooruren. Sterfte Het onderzoek naar sterfte heeft geen nieuwe inzichten opgeleverd. De Nederlandse cijfers komen overeen met cijfers uit internationaal onderzoek en geven een gedifferentieerd beeld. Bij patiënten met een herseninfarct werd een verhoogde sterfte in het weekend, de nacht en in de vroege ochtend gevonden. Hierbij is echter geen rekening gehouden met de ernst van het herseninfarct. Patiënten met een heupfractuur hebben juist een verlaagde kans op sterfte als zij in de avond zijn opgenomen, verder is er geen verschil. In de verloskunde is in de avond en nacht een verhoogde perinatale sterfte te zien bij de groep zwangeren onder behandeling bij de gynaecoloog. Dat verschil is er weer niet in het weekend. 24

Een oorzakelijk verband tussen sterfte (en calamiteiten) en tekortkomingen in de zorgverlening kon in dit onderzoek niet worden aangetoond. Om te kunnen achterhalen of dat verband er is zal meer en ander onderzoek nodig zijn. Risico’s patiëntveiligheid Uit het onderzoek naar de factoren die van invloed zijn op de patiëntveiligheid en uit het calamiteitenonderzoek komt naar voren dat de risico’s in de avond-, nacht- en weekenduren voor alle acute zorg situaties feitelijk van gelijke aard zijn. De risico’s ontstaan met name als gevolg van het onvoldoende beschikbaar zijn van voldoende gekwalificeerd personeel bij piekdrukte en in situaties waarin onverwacht specifieke deskundigheid is vereist. De mate waarin geïmproviseerd kan worden met personeel om toch aan een onverwachte grotere zorgvraag te kunnen voldoen is gedurende de avond-, nacht en in het weekend veel kleiner dan tijdens kantooruren en dat vergroot het risico op onveilige situaties. Met name in de verloskunde kunnen van het ene op het andere moment acute veranderingen optreden in de situatie van moeder en kind die vragen om directe bijstelling van het behandelbeleid. Ook ervaren zorgverleners in de avond of nacht soms drempels om de dienstdoende behandelaars te bellen waardoor noodzakelijke beslissingen soms later of te laat worden genomen. Beter afdekken Hoewel een oorzakelijk verband tussen sterfte in de ANW-uren en de zorg in die uren niet kon worden aangetoond, heeft de inspectie tijdens het onderzoek gezien dat de risico’s in de zieken¬huiszorg tijdens de ANW-uren beter kunnen en moeten worden afgedekt. De inspectie roept daarom de gehele ziekenhuissector op zich aan dit rapport te spiegelen. Elk ziekenhuis en elke ziekenhuisafdeling moet zich de vraag stellen in hoeverre de in dit onderzoek gevonden risicofactoren daadwerkelijk aanwezig zijn en of er voldoende aan is gedaan om de patiëntveiligheid te borgen. Zo moet er onder meer tijdig extra personeel ingeroepen (kunnen) worden bij onverwachte drukte en moet een medisch specialist met specifieke deskundigheid voor een complex probleem direct beschikbaar zijn. De hoofdbehandelaar moet bovendien duidelijk vastleggen welke medische behandeling met de patiënt is overeengekomen en met wie overlegd moet worden bij complicaties. 25

‘ALCOHOL IS EEN HARTVERSTERKER’ Dat alcohol levens kan redden, klinkt niet erg geloofwaardig, maar epidemioloog Prof. Dr. Rick Grobbee verbonden aan het UMC Utrecht als polemioloog, is er van overtuigd dat Nederlanders boven de 40 ermee gediend zijn. De WHO meldde onlangs dat alcohol doodsoorzaak nummer één is onder mannen van 15 tot en met 59 jaar, terwijl u beweert dat matig drinken goed voor ons is. `De gunstige en kwalijke effecten van alcohol verschillen sterk per regio. In Afrika is alcohol een van de belangrijkste doodsoorzaken onder mannen tot 40 jaar. Maar in Nederland, waar hart- en vaatziekten een belangrijke doodsoorzaak zijn, beschermt het per saldo veertig plussers. Hoe beschermt alcohol precies? “Alcohol zorgt dat het gunstige HDL-cholesterol in het bloed stijgt en daardoor neemt het risico op hart- en vaatziekten af. Er wordt wel gespeculeerd over andere positieve effecten en de invloed van bepaalde dranken – zo zou rode wijn beter zijn dan bier – maar de bewijzen daarvoor zijn niet heel overtuigend.” U benadrukt dat het beschermend effect pas boven de 40 optreedt. Hoe zit dat? “Vanaf die leeftijd neemt de kans op hart- en vaatziekten sterk toe. Dat risico wordt door matig gebruik van alcohol ingedamd. Tussen de 20 en de 40 is matig gebruik niet schadelijk, maar levert het ook weinig op. Bij jongeren kan alcohol hoofdzakelijk kwaad. Dat heeft veel te maken met de manier waarop jongeren drinken. Bij comazuipen worden de hersenen letterlijk platgelegd, omdat alcohol de energietoevoer naar de hersenen blokkeert. Dat is voor een brein in ontwikkeling funest en levert ook op de lange termijn onherstelbare schade op.” Alcohol vergroot de kans op aandoeningen zoals borst- en keel kanker, maar verkleint de kans op hart- en vaatziekten. Dat is een nogal tegenstrijdige boodschap. “De effecten zijn niet zo tegenstrijdig. Kankers die met alcohol te maken hebben zijn vrij zeldzaam, terwijl hart- en vaatziekten veel voorkomen. Natuurlijk neemt de kans op bijvoorbeeld leverkanker toe als je veel drinkt. Maar alles bij elkaar is het beschermende effect een tot drie glazen per dag op middelbare en hogere leeftijd groter dan het schadelijke effect.” Moet alcohol worden gepromoot als onerdeel van een gezonde leefstijl? 26

“Op jonge leeftijd zeker niet! Daarom is de boodschap zo lastig. Hoe kun je jongeren beschermen en veertig plussers van de voordelen laten profiteren? Ik zeg niet dat je het móet promoten, maar matig gebruik afraden is ook niet slim.” Zijn er betere manieren dan alcohol om een hartinfarct te voorkomen? “Absoluut! Het belangrijkste advies is afvallen. Dat is een heel effectieve manier om allerlei ellende te voorkomen. Afvallen door minder te eten is het meest zeker, want te veel calorieën is toch in 90 procent van de gevallen de oorzaak van overgewicht. Daarnaast is meer bewegen goed, maar daar val je per se van af. Roken is ook een belangrijke, dat is algemeen bekend. Dat veroorzaakt schade op elke denkbare manier. Daarna wordt het subtieler. Dan gaat het over de samenstelling van de voeding. Eet je voldoende groenten en fruit?” In alcohol zitten toch ook veel calorieën? “Ja, maar je moet wel behoorlijk drinken om daarvan aan te komen. Je moet gewoon over de hele linie zorgen dat je niet te veel calorieën binnen krijgt.” Wat vind u van het alcoholpreventiebeleid in Nederland? “Ik steun het preventiebeleid, omdat we vanuit pure armoede niet weten wat een betere strategie is. Het dilemma is: wil je ziekte voorkomen of ziekte uitlokken? Geen schade aanrichten is een belangrijk uitgangspunt in de geneeskunde. Als je niet verantwoordelijk wilt zijn voor de volgende alcoholdode in het verkeer, moet je alcohol rigoureus verbieden. Ik zou wensen dat er verstandiger gekeken wordt naar mogelijke strategieën. Er is veel kennis over voorlichting en opvoeding. Daar zou je toch een genuanceerde boodschap mee moeten kunnen formuleren. Streng op jonge leeftijd: geen alcohol tot je 18e. Maar juist geen ontmoediging van de mensen die er voordeel van hebben. Dat is winst aan twee kanten. Het Ministerie van Volksgezondheid heeft daar een belangrijke rol in. “Geniet, maar drink met mate” is een goed advies, aangevuld met een strikt leeftijdbeleid.” Krijgt u veel kritiek op uw boodschap dat alcohol goed is? “Natuurlijk krijg je ook kritiek. Er zijn veel discussies. Meningen kunnen naast elkaar bestaan. Ik vind ook dat je de twee gezichten van alcohol goed moet laten zien. Zeker de duistere kant. Maar het valt niet te ontkennen dat er een interessant en relevant effect is van alcohol op de samenstelling van de bloedvetten. Alcohol als hartversterker kun je letterlijk nemen.” Bron: Grolsch- Zomer beugel / juni 2011 Bron: Consumentenbond Gezondgids april/mei 2011 Voor meer informatie over verantwoord alcoholgebruik zie ook: www.talkinalcohol.com 27

BEWEEGAANBOD V/D SPORT- SPEL- EN ZWEMLOCATIES HART&VAATGROEP, REGIO GELDERLAND (APRIL 2011) Plaats Apeldoorn Apeldoorn *

Organisatie

Contact

Sportvereniging Hart Nodig Aqua Centrum Malkander

Dhr. W.A. B. Verwoerd 055 - 533 99 44 Mevr. H. Korteling 055 – 533 32 17 Dhr. P.M.K. Willemsen 026 – 323 00 04 Dhr. E. Kemperman 026 – 321 02 54

Arnhem

Trimclub Hartelust

Arnhem

De Grote Koppel

Arnhem

Fysiotherapie Physique

Dhr. R. Speek 026 – 370 02 43

BovenLeeuwen

Sportfondsenbad Bergen SV Het Hart van Maas en Waal

Boxmeer

Fit Hart

Culemborg

HIBhoppers

Cuijk

Hartgym Cuijk

Dhr. C. Gramser 0485 – 441 380 Dhr. W.A.J. Huisman 0487 – 510 189 Dhr. H. Roders 0485 – 361 458 Mevr. L. Van Doorn-Vermeulen 0345 – 514 361 Dhr. E. Van Raay 0485 – 330 774 Dhr C. Taal 0570 – 612 698 Dhr. A. Harmsen 026 – 311 80 66 Dhr. H. Reusink 0313 – 427 654 Dhr. M.E. den Hollander 0314 – 332 092 Mevr. J. Groot-Obbink 0314 – 330 991 Dhr. F. Kuipers 0318 – 631 809 Dhr. B.W. te Kamp 0313 – 653 474 Mevr. G. Kruidenier 0545 – 473 738 A. van Heumen 06 – 23824286 Mevr. D. Keukens-Rutjes 0481 – 372 554 Dhr H. Wildschut 0578 – 842 564 Dhr. P. Tool 0341 – 554 437 Dhr. R. Walgreen 026 – 325 1041

Bergen (L)

Deventer e.o. Dieren / Rheden Doesburg / Ellecom

Recreatie SV Hartpatiënten Deventer Sport- en Spelgroep De Rikketikkers Fysiotherapie Ruesink

Doetinchem

Bewegings centrum Exquisite Sport

Doetinchem

Zwembad Rozengaarde

Ede

Hartentrimclub Ede

Eerbeek

HarVo

Eibergen / Berkelland

Vereniging Hart in Beweging Berkelland Gymvereniging Odival Sportcentrum De Helster

Eibergen * Elst Epe/Heerde Ermelo Gendt

SV Hart en Spel Sportvereniging Hartentroef Over Betuwse Hartrecr. Vereniging OBHR

28

Beweeg aanbod Badminton, SSG, Tennis, Volleybal Zwemmen SSG, Volleybal Zwemmen BoM, Fitness, Sport/Spel Gymzaal Zwemmen BoM, SSG, SWan, Vol SSG, Vol SSG en Fietsen (zomer) SSG, BoM, Vol, fietsen Sport/Spel Gymzaal Badminton, SSG, Volleybal Fitness Fitness Zwemmen Volleybal Fietsen, SSG, Volleybal SSG, Volleybal Sport/Spel Gymzaal Zwemmen SSG, Volleybal Sport/Spel Gymzaal, Volleybal Sport/Spel Gymzaal, Volleybal

Dhr. P. Tiebosch 0485 – 512 195 Dhr. M. v. Vendeloo 0341 – 434 434 Dhr. T. De Leeuw 0418 – 632 088 Mevr. M. van de Kolk 0485 – 453 826 Dhr. J.C.M. Grupping 024 – 3000 158 Dhr. J. Hoogendoorn 0341 – 256 657 Mevr. A. Marissen-Siegersma 0341 – 256 954 Mevr. P.M. Gerrits – v.d. Graaf 024 – 355 41 49 Mevr. Ophuizen – de Graaf 024 – 323 12 09 Mevr. W.J.P.H. Schurink – v.d. Eventuin 024 – 377 35 51 Dhr. L. Visser 06 – 466 22 806 Mevr. H. Postel 0573 – 454 625 Mevr. H. Pauw 033 – 277 4992 Dhr. D. De Lange 0317 – 410 449 Dhr. R. Kruger 038 – 376 17 22

SSG, Vol, Zwemmen

Regionale SV voor (ex) Hartpatiënten HARTEN EEN

Dhr. G.J. Wolberink 0543 – 515 695

Sport/Spel Gymzaal, Zwemmen

Wychen

Sportvereniging Wychen in Beweging

Zaltbommel

De Beweegreden

Zevenaar / ‘s Heerenberg Zutphen / Almen

V.A.S. De IJsselstreek Spel- en Sport ver. Actief ‘88

SSG, Sportief Wandelen Sport/Spel Gymzaal Sport/Spel Gymzaal Badminton, BoM, SSG, Volleybal

Zutphen

Graaf Ottobad

Dhr. P. Thomassen 024 – 641 20 13 Dhr. E. Braam 0418 – 515 134 Dhr. J.F. Jansen 0315 – 683 938 Dhr. J.W. Schuurman 0575 – 513 138 Dhr. M.J. Roode 0575 – 538 700

Gennep *

MBVH Gennep

Harderwijk

Zwembad De Sypel

Kerkdriel

Sportcentrum De Kreek

Langenboom / Mill

Hart in Actie

Malden

Zwembad De Veldschuur

Nunspeet

HIB Nunspeet

Nunspeet

Sportfondsen De Brake B.V.

Nijmegen

Zwembad Dukenburg

Nijmegen

Spel en Sportgroep HUK

Nijmegen

Spel en Sportgroep HUK

Scherpenzeel / Barneveld

Nordic Walking Salland VOF Fitnesscentrum Total Fit Gymvereniging DOTO

Wageningen

Hibhoppers

Wezep

Zwembad De Veldkamp

Olst * Ruurlo

Winterswijk/ Aalten/ Groenlo/ Lichtenvoord

Zwemmen Zwemmen SSG, Volleybal Zwemmen Sport/Spel Gymzaal Zwemmen Zwemmen Sport/Spel Gymzaal Sport/Spel Gymzaal Nordic Walking Fitness Sport/Spel Gymzaal Sport/Spel Gymzaal Zwemmen

Zwemmen

Noot: Bovengenoemde lokaties hebben de status HIB beweeg plus certificering. * lokaties met HIB basis certificering Verklaringen: BoM Bewegen op Muziek Swan Sportief Wandelen

SSG Vol

29

Sport/Spel in Gymzaal Volleybal

OPGAVEFORMULIER VRIJWILLIGERS Vrijwilligerswerk: vrijwillig maar niet vrijblijvend. Heeft u: Organisatietalent? Een luisterend oor? Een vlotte pen? Bent u: Handig met internet? Communicatief vaardig? Een goede spreker? Kunt u: Ervaring delen? Informatie verstrekken? We zoeken naar enthousiaste vrijwilligers voor zeer uiteenlopende functies variërend van lid regioteam (o.a. regio bestuursfuncties, regio coördinatoren), medewerkers website en redaktie voor het regionale kwartaal magazine, en ook beursmedewerker, ondersteuner themabijeenkomsten, en patiënten-begeleider. Er blijft natuurlijk een doorlopende behoefte bestaan aan ondersteuning, zelfs hele kleine doe-ondersteuning is welkom. Heeft u interesse? Kijk voor uitgebreide functieomschrijvingen op www.hartenvaatgroep.nl. Of neem contact op met onze regioconsulent via telefoon 088 – 11 11 600. U kunt ook gebruik maken van onderstaand opgave formulier. In een nader kontakt kan uw keuze verder met u uitgewerkt worden. Ook is een onkostenvergoeding mogelijk. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Opgaveformulier De Hart&Vaatgroep regio Gelderland: Naam en voorletters: ...

...

...

...

...

...

m/v

Adres:

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

Telefoon:

...

...

...

Postcode:

...

...

Woonplaats:

E-mail: ...

...

...

...

Dit opgave formulier inleveren bij of opsturen naar: Regiocoördinator Hart&Vaatgroep Regio Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant. Postbus 6501, 6503 GA Nijmegen, of via een E-mail naar: [email protected] 30

De Hart&Vaatgroep Van en voor mensen met een hart- en/of vaatziekte Regio Gelderland, Noord-Limburg, en Oost Noord-Brabant

CONTACTPERSONEN REGIOTEAM Correspondentieadres:

Postbus 6501, 6503 GA NIJMEGEN Tel: 024 – 356 77 28 E-mail: [email protected]

Penningmeester

Dhr. Math Jacobs Tel: 024 – 397 33 86

Regio-coördinator Patiëntenbegeleiding

Dhr. Koos van Staveren Tel: 0318 – 620 766

Redactie Verenigingsnieuws

Mw. Will Peters Tel: 024 –323 69 84 [email protected]

Coördinator rayon Arnhem

Mw. Henriëtte Visser 026 - 351 08 17

Coördinator rayon Nijmegen

Dhr. Jan van Dijk Tel: 024 - 323 00 98 [email protected]

Coördinator rayon Achterhoek Dhr. Wim van Tilburg 0544 - 46 50 88 [email protected] Patiëntenbegeleiding ICD, Pacemaker

Dhr. Rob Peters Tel: 024 – 344 25 37 M: 06 – 512 017 30

Leefstijl en revalidatie

Dhr Rob Steenhuis Tel:024 – 323 87 74 [email protected]

Leefstijl voeding & diëtiek

Dhr Alexander Groen M: 06 – 1995 9289 [email protected]

Lid redactie

Dhr. Wim Guijt Tel: 024 – 641 98 67 [email protected] 31

Activiteiten:

Dhr. Th. Bosmans Tel: 024 – 355 61 43 [email protected] en Dhr. G. Winters Tel: 024 – 844 34 43 [email protected]

Patiëntenbegeleiding met ervaringsdeskundigheid op het gebied van: Hartinfarct Bypassoperatie Hartkleppen ICD Hartritmestoornissen Partnerproblematiek Dotteren Hartfalen/CMP Aderen Slagaderen Ziekte van Raynaud Vasculitis Beweegzoeker Voor beweegactiviteiten onder ervaren toezicht bij u in de buurt, zie: www.beweegzoeker.nl.

COLOFON De Hart&Vaatgroep Van en voor mensen met een hart- en/of vaatziekte Regio Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant Lidmaatschap van de Vereniging € 20,00 per jaar Inning via acceptgiro. Regiocoördinator Postbus 6501 6503 GA Nijmegen Tel. 024 – 356 77 28 [email protected]

Redactie adres: Hatertseweg 705 6535 ZR Nijmegen Tel. 024 – 323 69 84 [email protected]

Rekeningnummer: 62 47 43 268 tnv De Hart&Vaatgroep Gelderland Dit kwartaalblad is een uitgave van de Hart&Vaatgroep regio Gelderland. Wij zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties en artikelen met bronvermelding in dit blad. Overname van artikelen is slechts toegestaan na toestemming van de redactie. 32

Dit is een uitgave van De Hart&Vaatgroep. De Hart&Vaatgroep is de (patiënten)organisatie van en voor mensen met een hart- of vaatziekte. Wij werken op zowel landelijk als regionaal niveau aan informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlbegeleiding en collectieve belangenbehartiging. De Hart&Vaatgroep is opgezet voor en door mensen die zelf een hart- of vaataandoening hebben of hun naasten. Wat biedt De Hart&Vaatgroep u? - Informatiedagen en themabijeenkomsten over uiteenlopende onderwerpen - Contact met mensen met hetzelfde ziektebeeld, zowel één op één als in groepsverband - Het Leefstijlmagazine ‘Vida’ met nieuws en achtergronden - Informatiebrochures over hart- en vaatziekten en daaraan gerelateerde onderwerpen - Leefstijlactiviteiten zoals kookworkshops en sport- en beweegaanbod - Belangenbehartiging van alle hart- en vaatpatiënten - Een internetsite met onder andere een kennisbank met toegankelijke informatie Lid worden? Door uw steun kunnen wij ons inzetten voor hart- en vaatpatiënten. Kijk voor meer informatie over De Hart&Vaatgroep, het lidmaatschap( €20,-) of het donateurschap op onze internetsite www.hartenvaatgroep.nl of bel met het secretariaat 088 - 11 11 600 U kunt meer informatie en het aanmeldingformulier aanvragen door hieronder uw gegevens in te vullen en op te sturen naar: De Hart&Vaatgroep Postbus 133 3769 ZJ Soesterberg

Graag ontvang ik meer informatie over De Hart&Vaatgroep. Naam: ......................................................................................... man / vrouw Adres: ............................................................................................................. Postcode/woonplaats: .................................................................................... E-mail:………………………………………………............................................