VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant. Juni 2011

VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant

Juni 2011 33e jaargang nr. 2

De Hart&Vaatgroep is ontstaan uit:

stichting hart in beweging vereniging van vaatpatiënten v stichting bloedlink

hartezorg, vereniging van hartpatienten stichting hoofd hart en vaten

Uit de Statuten: Artikel 1: De vereniging draagt de naam De Hart&Vaatgroep, VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE. Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant. Artikel 2: De vereniging heeft ten doel het doen begeleiden en behartigen van de belangen van hartpatiënten in de ruimste zin van het woord. Zij oefent haar werkzaamheden uit voor een ieder, die daaraan behoefte heeft en zich bij de vereniging meldt, ongeacht geloofsovertuiging of levensbeschouwing.

Juni 2011 33e jaargang nr. 2

Uitgave van

: De Hart&Vaatgroep VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE.

www.hartenvaatgroep.nl/regios/gelderland Regio

: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant

Secretariaat

: Postbus 6501 6503 GA Nijmegen Tel.: 024 - 356 77 28

Redactie

: Mw. Will Peters

Lay-out en druk : Nolin Uitgevers B.V. Hoogezand-Sappemeer 1

VAN DE REDACTIE Inmiddels lijkt het er op dat de zon niet van wijken weet, het is al lekker lang licht en veel bomen en planten hebben hun zomer tooi al aangenomen. In het voorjaar wordt de natuur weer nieuw leven ingeblazen, zo ook met ons regio bestuur. Inmiddels heeft het bestuur van onze Regio Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant zeer actieve en enthousiaste bestuursleden. Dit heeft al als resultaat dat we in samenwerking met het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis een zeer geslaagde en zinvolle avond hebben georganiseerd over het thema: ‘Aan de slag met vaten’. Wij willen de sprekers en de organisatoren hiervoor nogmaals hartelijk danken. Een verslag van deze avond vindt u in ons blad, zodat de mensen die er niet bij konden zijn toch op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op dit gebied. Verder wil de redactie u attent maken op de volgende artikelen o.a.: -

Voor uw agenda Het fotoverslag van de kookworkshop in Harderwijk Hartrevalidatie hoe eerder hoe beter Gezonder eten door het etiket Zingen tegen hoge bloeddruk En nog vele andere lezenswaardige berichten.

Intussen is ook onze website vanaf 1 mei online, gaat u er eens kijken. Het adres: www.hartenvaatgroep.nl/regios/gelderland. Ook hierover uitgebreide informatie. Inmiddels is ook de landelijke Contactdag hartritmestoornissen en boezemfibrilleren en de voorjaarsreis al weer verleden tijd. Wij hopen dat beide activiteiten goed verlopen zijn. Natuurlijk is er weer aandacht voor bewegen, dagelijks een wandelingetje zit er deze zomer vast wel in. De redactie wenst u veel leesplezier. De redactie Inleveren kopij voor het september nr. uiterlijk week 29 is 24 juli 2011 2

WEBSITE HART&VAATGROEP GELDERLAND Recent is de Hart&Vaatgroep regio Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant ook op internet te vinden! Als onderdeel van de landelijke website, www.hartenvaatgroep.nl, is sinds kort ook uw regionale nieuws terug te vinden onder: www.hartenvaatgroep.nl/regios/gelderland. U kunt ons direct vinden onder dit webadres maar ook door op de provincie Gelderland te klikken. Via de regio pagina’s willen we u graag op de hoogte houden van de zaken die ons bezighouden. Regionale evenementen, zoals kookworkshops of de Voorjaarsreis, maar ook waar u verantwoordt kunt bewegen en nog veel meer, worden op interactieve wijze gepresenteerd. Het loont dan ook zeker de moeite om regelmatig te gaan kijken! De Hart&Vaatgroep Gelderland hoopt op deze wijze u weer een stukje informatie extra te kunnen bieden. Maar ook zijn wij benieuwd naar uw mening! Middels het contact formulier en het forum kunt u reageren op de informatie die wij hier bieden. Wij stellen uw mening zeer op prijs en hopen hierdoor directer in te kunnen spelen op uw vragen en suggesties. Mochten er zaken niet juist vermeld zijn, laat het ons ook even weten. Het blijft ten slotte mensenwerk! 3

NIEUWS VAN DE AKTIVITEITENKOMMISSIE Al tijdens de inschrijfperiode voor onze traditionele Paasbingo ontvingen wij diverse complimenten over de mooie convocatie. We zijn hiermede natuurlijk zeer ingenomen, maar ere wie ere toe komt: het is bestuurslid Koos van Staveren die steeds weer zorgt voor die mooie uitvoering! In de voorbereiding is er weer hard gewerkt om er een mooie Paasbingo van te maken. Gelukkig was er weer een goede opkomst, zodat het gezellig druk was in "De Schakel" op zaterdag 16 april. Een leuk muziekje en mooie tafelversieringen zorgden voor een prima sfeer. Veel bekenden ontmoetten elkaar en dat leidt dan altijd weer tot leuke gesprekken. Het was fijn om oud-bestuurslid Theo Vlijminx weer in ons midden te hebben. Hij heeft veel problemen met zijn gezondheid gehad, maar gaf aan zich nu weer wat beter te voelen. Samen met de medewerkers van "De Schakel" hebben we er weer een leuke avond van weten te maken, de reacties na afloop gaven aan dat u er net zo over dacht. Natuurlijk was er een hapje en een drankje, maar na afloop was er voor eenieder een "Paaspresentje", want natuurlijk mochten de eieren deze avond niet ontbreken! De, zoals gebruikelijk, grote afvaardiging van de zwemgroep uit Bergen(L) heeft zich ons inziens ook prima geamuseerd! Terwijl we deze bijdrage voor het verenigingsnieuws schrijven loopt de inschrijfperiode alweer voor onze voorjaarsreis op 24 mei a.s.! We hopen daar weer veel van onze leden te mogen begroeten en duimen alvast voor mooi weer op die dinsdag! Theo Bosmans, aktiviteitenkommissie

4

VOOR UW AGENDA Wij hebben enkele activiteiten voor u op een rijtje gezet, noteer deze in uw agenda. NAAJAARSREIS BIJEENKOMST VRIJWILLIGERS

KERSTBINGO

Dinsdag 6 september, hiervoor krijgt u nog een uitnodiging. Wij streven er weer naar om deze in oktober of november te laten plaatsvinden, ook hier voor krijgt u nog een uitnodiging. Het thema is leefstijl, bewegen na H&V revalidatie, gezonde voeding en informatie over BOL, dit zijn alvast enkele aandachtspunten. Heeft u nog andere ideeën, vragen of wensen om met elkaar te bespreken? Laat het ons weten. Zaterdag 17 december, zoals gebruikelijk weer in het vertrouwde Wijkcentrum “De Schakel”, ook hiervoor ontvangt u tzt een uitnodiging.

“AAN DE SLAG MET VATEN” Ziekten van de slagaderen in de benen. Woensdag 27 april 2010 vond in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen een voorlichtingsbijeenkomst plaats, een coproductie van de afdeling Vaatchirurgie van het CWZ en De Hart&Vaatgroep, afdeling Gelderland. Na bekendmaking in ons regiomagazine, VIDA, de website van De H&Vgroep en aan patiënten van de vaatpolikliniek was de belangstelling groot. Helaas moesten een aantal belangstellenden teleurgesteld worden, omdat het maximale aantal deelnemers bereikt was. Stipt om 19.45 uur heette Koos van Staveren van De Hart&Vaatgroep regio Gelderland de aanwezigen welkom. Bijzondere aandacht werd gevraagd voor de mensen van de informatiestands op gebied van bewegen en de trombosedienst Nijmegen, die de aanwezigen in de pauzes van de nodige informatie konden voorzien. 5

Als eerste kwam de heer Henk Giesen aan het woord. Hij vertelde zijn ervaringen als vaatpatiënt gedurende meer dan 30 jaar. Reeds op jonge leeftijd openbaarde zich bij hem slagaderverkalking, een aandoening waar je het de rest van je leven mee zult moeten doen, aldus de heer Giesen. De eerste adviezen die hij kreeg waren duidelijk: “stoppen met roken en veel lopen”. Het tweede advies was te doen, maar stoppen met roken beschrijft de heer Giesen als een enorme worsteling. De geboorte van zijn kleinkinderen, die hij toch graag wilde zien opgroeien, was voor hem het moment “de knop om te zetten” en te stoppen met roken. Dagelijks lopen, zowel ’s ochtends als ’s avonds, diende als pijnonderdrukker, maar heeft zeer zeker ook een gunstig effect gehad op het ziekteproces, aldus de heer Giesen. Vaatchirurg dr. A. Boll vertelde in zijn lezing dat vaatwandafwijkingen ontstaan door verruwing in de oppervlakten van de vaten, waardoor deze verdikt raken en de tunnel steeds smaller wordt. Hierdoor kan er steeds minder bloed door heen, waardoor er minder zuurstof in de weefsels komt. Er ontstaat pijn (kramp) en door stolsels kunnen acute afsluitingen ontstaan. Risicofactoren zijn met name roken, stress, maar ook verhoogd (slecht) cholesterolgehalte, verlaagd (goed) cholesterolbestanddeel, diabetes, verhoogde bloeddruk en verhoogd lichaamsgewicht. Verder zijn er soms erfelijke risicofactoren of de gevolgen van zeldzame ziekten. Deze factoren worden vertaald naar een risicomanagement, waarna de behandeling wordt vastgesteld. Ook wordt gestart met aspirine- en statinemedicatie. Maar het belangrijkste advies is STOPPEN MET ROKEN. Mevrouw P. Dodemont, verbonden aan de vaatpoli CWZ als verpleegkundig specialist, zette in haar lezing de taak van de verpleegkundig specialist uiteen. De kennis op expertniveau maakt het mogelijk dat zij een spilfunctie kan vervullen. Met name de laagdrempeligheid en het tijdsaspect voor uitleg en begeleiding maakt dat haar interventie door de patiënt als belangrijk ervaren wordt. Als coördinator van het zorgtraject is zij op de hoogte van de protocollen en deskundig op het gebied van kwaliteitszorg. Ook zij wijst op de grote waarde van de looptraining: hierdoor is het lichaam immers in staat de problemen zelf op te lossen, het is een gemakkelijke en goedkope therapie, heeft geen invloed op mogelijke latere ingrepen en geeft vaak enorme (tot 150%) verbeteringen. 6

De effecten verbeteren de kwaliteit van leven en hebben een positieve invloed op de hartfunctie, de bloeddruk en het cholesterolgehalte, bovendien daalt de ontstekingsactiviteit van de vaatwand. Hiervoor is echter wel een goede motivatie en discipline nodig. De looptraining dient nl. minstens 1x per dag te worden uitgevoerd gedurende 30 tot 60 minuten, dit gedurende minimaal drie maanden. Bovendien dient men door te lopen tot de pijngrens bereikt is, eventueel kan de training ondersteund worden door fysiotherapie. Na de pauze zette dr. P. Haarbrink, interventieradioloog, uiteen wat zijn rol binnen het team van de Vaatpolikliniek is. Hij ziet de patiënten die bekend zijn met etalagebenen, wondjes aan de benen hebben die niet genezen, of patiënten die bekend zijn met pijn in de benen in rustsituaties. Looptraining brengt bij hen niet de gewenste verbetering. Ook verstoppingen in de halsslagader komen veel voor met als gevolg een CVA. Meestal wordt een MRA-scan gemaakt, waarbij na inspuiting van contrastvloeistof in de vaten, zichtbaar wordt waardoor het probleem veroorzaakt wordt. Vaak is een vat afgesloten en wordt door plaatsing van een stent ruimte gemaakt om de bloedcirculatie weer mogelijk te maken. Door animatiebeelden laat dr. Haarbrink zien dat door deze behandeling enorme resultaten mogelijk zijn. Ook dr. Haarbrink benadrukt weer dat na plaatsing van een stent de leefstijl aangepast zal dienen te worden. Zijn motto is en blijft dus: LOPEN, LOPEN, LOPEN EN VOORAL STOPPEN MET ROKEN!!! Als laatste kwam dr. Boll, vaatchirurg, weer aan het woord. Als looptraining of ingrepen van de interventieradioloog niet het gewenste resultaat geven of niet mogelijk zijn, kan vaatchirurgie nog aangewend worden. Door het maken van bypasses (omleidingen) op basis van eigen aders of kunststof aders, wordt getracht de doorbloeding weer op gang te brengen. Ook wordt geprobeerd door het wegnemen van de binnenbekleding van het bloedvat, de plaque te verwijderen zodat een betere doorstroming bereikt wordt. Deze ingrepen zijn niet zonder risico: er dient anesthesie toegepast te worden, er is risico van bloedingen of bloeduitstortingen, infecties of stolselvorming. Ook kunnen er beschadigde zenuwen ontstaan en is er kans op aneurysmavorming en beschadigingen van de vaatwand op aansluitpunten. Maar de ontwikkelingen zijn indrukwekkend en geven alle reden tot hoopvolle verwachtingen voor de komende jaren. 7

Na het beantwoorden van de vragen vanuit de toehoorders door de deskundigen nam Koos van Staveren weer het woord. Hij bedankte het panel van specialisten voor hun deskundige, maar vooral duidelijke lezingen. Ook de geweldige ontvangst en verzorging door de cateringmedewerkers van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis verdiende een bijzonder compliment alsmede de aanwezigheid van de mensen van de informatiestands. Tenslotte werden Patricia Dodemont van de Vaatpolikliniek en Jan van Dijk van De Hart&Vaatgroep Gelderland, beiden trekkers van deze informatiebijeenkomst, in het bijzonder bedankt, voor al hun werk en inzet. De evaluatieformulieren van deze avond gaven aan dat de deelnemers zeer tevreden waren over deze bijeenkomst. De lezingen werden zeer goed gewaardeerd en als zeer informatief beoordeeld. Kortom: voor herhaling vatbaar! Paula van Rensch, vrijwilliger Voorlichting De Hart&Vaatgroep Regio Gelderland.

DE ZIEKTE VAN BEHÇET Trouwe lezers van dit regioblad is het inmiddels bekend dat de redactie ernaar streeft in elke aflevering een beschrijving op te nemen van één van de vele vaataandoeningen die aandachtsgebied zijn bij De Hart&Vaatgroep. Omdat in het magazine “Vida” van maart j.l. een interview is opgenomen met een Behçet-patiënt, hebben wij ditmaal gekozen voor de Ziekte van Behçet. De “Vida” wordt namelijk alleen aan leden van onze patiëntenvereniging verstrekt (gratis), terwijl ons regioblad een veel groter verspreidingsgebied heeft. Ook het feit dat er nieuw voorlichtingsmateriaal over vasculitis (vaatontstekingsziekten) is verschenen, speelt een niet onbelangrijke rol bij deze keuze. Wat is de ziekte van Behçet? Kenmerkend voor deze ziekte zijn aften in de mond, zweertjes op de uitwendige geslachtsorganen (genetale ulcera) en oogontstekingen. De ziekte dankt zijn naam aan de Turkse dermatoloog Behçet (1899-1948), die voor het eerst over dit syndroom publiceerde. De ziekte is overigens wel oud: De eerste beschrijvingen van het ziektebeeld werden al gedaan door Hippocrates in de vijfde eeuw voor Christus. Ook in de Japanse literatuur van 200 voor Christus werd het ziektebeeld vermeld. 8

Het is een multisysteem-ziekte, d.w.z. een aandoening in verschillende organen en darmen, de huid, de hersenen en de gewrichten, gekenmerkt door herhaalde aanvallen van acute ontstekingsprocessen. Aangetoond is dat in de nabijheid van deze ontstekingen bijna altijd een vaatontsteking (vasculitis) aanwezig is. Hoe vaak en bij wie komt het voor? De ziekte van Behçet komt het meest voor in het gebied dat zich uitstrekt van Oost-Azië tot aan het Middellandse Zeegebied (de Zijderups Route). Ook bij West-Europeanen komt dit syndroom voor. In het algemeen komt de ziekte vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en heeft het bij hen een ernstiger verloop. Zo zijn hun ogen, hun centrale zenuwstelsel en hun bloedvaten ernstiger betrokken dan bij vrouwen. In principe kan de ziekte op iedere leeftijd beginnen, maar veelal treden de symptomen op tussen het twintigste en dertigste jaar. Vaak duurt het lang voordat de diagnose gesteld wordt. Dit omdat de verschillende symptomen ook kunnen wijzen op andere ziektebeelden. De hoge frequentie van de ziekte binnen één familie wijst op invloed van erfelijke factoren. De ziekte van Behçet wordt wel beschouwd als een autoimmuunziekte (afweerreacties tegen lichaamseigen stoffen). Het klinisch beloop is aanvalsgewijs en zeer variabel: perioden van hoge ziekteactiviteit worden afgewisseld met perioden van lage ziekte-activiteit. Behandeling De behandeling bestaat meestal uit Colchicine en een ontstekingsremmer, al dan niet met pijnstiller. De laatste jaren worden er ook goede resultaten geboekt met thalidomide van Softenon, het meest beruchte medicijn ooit vanwege de mismaakte kindertjes, dat nu echter helemaal terug is en met succes ingezet wordt tegen lepra, de ziekte van Crohn, aids, de ziekte van Rendu Osler Weber (zie Elsevier van 26 februari 2011) en dus de ziekte van Behçet. Nadere informatie over deze en andere ziekten die vallen onder vasculitis is te verkrijgen bij het secretariaat van De Hart&Vaatgroep in Soesterberg. Riet Alaverdy-van der Knijff Overgenomen uit: SAMENSPEL Regio: ZUID-HOLLAND 9

VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant

KOOKWORKSHOP “NATRIUMARM KOKEN” Koken voor mensen met hartfalen Voor de eerste keer werd in samenwerking met het St.Jansdal Ziekenhuis te Harderwijk een kookworkshop georganiseerd voor mensen met hartfalen. De workshop begon met een welkomswoord van de Hart&Vaatgroep regio Gelderland. Daarna sprak diëtiste Mw. S. Lubbers van het St.Jansdal Ziekenhuis. Hierna was het woord aan dieetkok Dhr. A. Odink. Zie begeleidende foto hiernaast. Er waren 19 enthousiaste deelnemers. De kookworkshop vond plaats in de keuken van het St.Jansdal Z Ziekenhuis. De deelnemers startten met de voorbereidingen voor het koken van een natriumarm menu, nadat dieetkok A. Odink het menu had doorgesproken.

10

Kok Arnoud Odink gaf handige tips over hoe ondanks een zoutbeperking toch lekker te kunnen eten.

Voorgerecht: uiensoep met stokbrood Hoofdgerecht: kip kerrie met risotto rijst of visrolletjes met wortel-spinazie vulling en roseval aardappelen Nagerecht: flensjes met sinaasappel

Hier worden de puntjes op de i gezet alvorens het menu kan worden opgediend en opgegeten.

Het menu werd geserveerd als een lopend buffet. De deelnemers waren erg benieuwd naar het eindresultaat.

EET SMAKELIJK! 11

GEZONDE VERBEELDING BIJ HARTOPERATIES Persbericht Voor veel mensen is het hart het symbool van het leven. Een hartoperatie is medisch en persoonlijk een ingrijpende gebeurtenis. Het is normaal dat een patiënt van tevoren spanning en stress ervaart en tegen de operatie opziet. Onderzoek toont aan dat ontspannings- en visualisatieoefeningen de angst voor de aankomende operatie verminderen. Ze helpen meer greep te krijgen op de spanning en stress. Verder is aangetoond dat de oefeningen het postoperatieve herstel kunnen bevorderen doordat patiënten bijvoorbeeld minder pijn hebben na afloop van de operatie. Daardoor kan het medicijngebruik tegen angst en pijn verminderen en dat geeft een aantoonbare daling van het aantal ligdagen. Geleide visualisatie is een eenvoudige en aangename manier om de gezondheid te bevorderen en klachten te verminderen. Door regelmatig ontspannings- en visualisatieoefeningen te doen, komen lichaam en geest in een ontspannen toestand. Gezonde Verbeelding is iets wat patiënten kunnen doen, op hun eigen tijdstip en op de plek die hen het beste uitkomt. De oefeningen op deze cd zijn gebaseerd op internationaal onderzoek en op ervaringen van operatiepatiënten in het Diakonessenhuis Utrecht. De oefeningen vormen geen vervanging van een medische behandeling. Martine Busch is opgeleid als pedagoog en heeft jarenlange ervaring in het geven van ontspanningstrainingen aan zowel patiënten als professionals in de gezondheidszorg. Samen met uitgeverij Elsevier gezondheidszorg heeft zij de serie Gezonde Verbeelding ontwikkeld. Bron: Gezonde verbeelding bij hartoperaties is een uitgave van Elsevier Gezondheidszorg. Verkrijgbaar via www.elseviergezondheidszorg.nl, www.knowington.nl, via de klantenservice op 0314-358 358 en via de boekhandel. ISBN 9789035230323 / € 17,95.

12

HARTREVALIDATIE: HOE EERDER HOE BETER. Cardiologische revalidatie na een hartinfarct kan het beste zo snel mogelijk gestart worden en lang duren voor de beste resultaten, zo blijkt uit een meta-studie. Herstel van de linker hart kamer was het meest uitgesproken bij aanvang van de oefeningen en trainingen 1 week na het hartinfarct en voor een duur van 3 maanden, zo vonden Dr. Jonathan Myers en zijn collega’s van het Palo Alto VA Medical Center en de Stanford University in Stanford, Calif. “Een week latere start van de oefeningen na het infarct vraagt een maand langere training om hetzelfde resultaat van herstel van de linker hart kamer te bereiken”, zo meldde Myers op een recente bijeenkomst van Europese Cardiologen. Het onderzoek toonde geen nadelig effect van de vroege start van de cardiologische revalidatie aan. Met deze resultaten wordt een opmerkelijke verandering in het tot dan toe geldende denken bereikt dat er van uit ging dat een te vroege start zou bijdragen aan verdere verzwakking van de beschadigde hartspier. Het is tot nu toe gebruikelijk om zo’n 6 weken te wachten om daarmee de beschadigde hartspier de kans te geven te herstellen. Myers groep heeft de resultaten van in totaal 12 grote onderzoeken nader onderzocht. Hierbij zijn de resultaten van in totaal 647 patiënten met een gemiddelde leeftijd van 55 jaar bekeken. De onderzoeken vonden plaats op basis van aerobe training, zoals fietsen of lopen, gedurende 20 tot 180 minuten. Nader onderzoek is nodig om de werkelijk klinische relevantie van de uitkomsten van dit onderzoek vast te stellen (MedPage Today, 18 april 2011)

13

RADBOUD HERKENT SNELLER SIGN. HARTSTILSTAND Uit: DE GELDERLANDER van 11 april 2011 Rubriek: NIJMEGEN e.o NIJMEGEN - Verpleegkundigen van de afdeling Spoedeisende Hulp van het UMC St. Radboud herkennen beter de signalen die wijzen op een aanstaande hartstilstand. Ze hebben een speciale cursus gevolgd en zijn nu als eersten in Nederland hiervoor gecertificeerd. Ze voldoen aan de meest recente richtlijnen. Van alle patiënten die een hartstilstand krijgen, vertoont 50 tot 80 procent in de uren ervoor al signalen die op de naderende hartstilstand wijzen. Er zijn vaak veranderingen in de ademhaling en bloeddruk die typisch zijn. Maar die signalen zijn niet eenvoudig te herkennen. Daar is ervaring voor nodig. Door de signalen tijdig te herkennen, kunnen opnames op de intensive care en ook reanimatie worden voorkomen. Afdelingshoofd Michael Edwards: “Goede informatieoverdracht en snel handelen zijn essentieel bij mensen met tekenen van een dreigende hartstilstand. Hoe meer medewerkers geschoold zijn in het herkennen van de signalen die tot een hartstilstand kunnen leiden, hoe sneller we de benodigde voorzorgsmaatregelen kunnen nemen. Dit komt ook ten goede aan de reanimatiezorg”.

‘TOM TOM’ VOOR OPERATIE HARTKLEPPEN Uit: DE GELDERLANDER van 23 februari 2011 RUBRIEK: Beurs EINDHOVEN – Electronicaconcern Philips heeft gisteren de verkoop van het medische interventiehulpmiddel HartNavigator aangekondigd. Hiermee wordt het vervangen van hartkleppen via een katheter vergemakkelijkt. “Het is de TomTom voor hartkatheterisaties”, zei Hans Bosnik, topman van Philips Healthcare in de Benelux tijdens een presentatie in het Eindhovense Catharinaziekenhuis. Tijdens een hartklepvervanging via een katheter kunnen artsen niet direct op het hart kijken en kunnen ze het niet fysiek voelen. De HartNavigator is ontworpen om de chirurg door beeldvorming toch zoveel mogelijk informatie te verstrekken. De apparatuur combineert hiervoor beelden die voor de operatie van het hart zijn gemaakt met actuele röntgenbeelden van de operatie. Hartoperaties worden steeds vaker uitgevoerd via een katheter. Hierdoor is de operatie minder ingrijpend voor een patiënt dan bij een openhartoperatie en kunnen ook risicogroepen zo’n operatie ondergaan. 14

NIEUWSBRIEF HOGE BLOEDDRUK APRIL 2011 De Nieuwsbrief Hoge Bloeddruk is een uitgave van de Nederlandse Hartstichting en informeert u over nieuwtjes en achtergronden die met hoge bloeddruk en harten vaatziekten te maken hebben. Van een hoge bloeddruk spreekt men als de bovendruk hoger of gelijk is aan 140 millimeters kwik (mmHg) en de onderdruk hoger of gelijk is aan 90 mmHg. Zoutweek WASH staat voor ‘World Action Week on Salt and Health’. Eind maart was in Nederland de nationale actieweek ‘Zout en gezondheid’. Het doel is het zoutgebruik in Nederland te verlagen. Zout kan de bloeddruk verhogen. En een hoge bloeddruk verhoogt de kans op het krijgen van een hartinfarct of beroerte. Naar schatting overlijden in Nederland per jaar ongeveer 2.500 mensen aan harten herseninfarcten en nierziekten. Nederlanders krijgen gemiddeld 9 tot 10 gram zout per dag binnen. De Hartstichting adviseert maximaal 6 gram per dag. Uw lichaam heeft al aan 1 tot 3 gram zout per dag genoeg. Een kop soep uit blik of pak bijvoorbeeld bevat al 2 tot 2,5 gram zout. Teleurstellend! De nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) doet onderzoek naar het zoutgehalte van diverse soorten producten. Helaas was de hoeveelheid zout in 2010 in de onderzochte producten niet minder dan in 2009. Net als in 2009 zijn in 2010 grote verschillen in zoutgehalte binnen dezelfde productsoorten gevonden. Gelukkig kunt u nog steeds een gezonde keuze maken door goed de etiketten te vergelijken! Zoutwijzer De Zoutwijzer van de Hartstichting is in een nieuw jasje gestoken, handig voor in uw keukenkastje. U vindt daarop het zoutgehalte van veel producten en gezonde alternatieven. Er staan ook tips om uw eten met minder zout lekker klaar te maken. Liever digitaal? Dat kan ook, zie de zoutwijzer op www.hartstichting.nl. Bestel daar de papieren zoutwijzer of test uw kennis over zout met de zoutquiz.

15

Dagelijkse kost We krijgen het meeste zout, ongeveer 75 procent, binnen door bewerkte of kant-en-klaarproducten. Pizza’s, maaltijden, soep uit blik of pak, snacks, sauzen, groenten in pot, bevatten veel zout. Ongeveer 10% van onze dagelijkse zoutinname is afkomstig van kaas. Steeds meer fabrikanten brengen kaas met minder zout op de markt. Vanaf 2009 bakken alle bakkers in Nederland brood met 15% minder zout. Vruchtensappen en medicijnen Medicijnen innemen met vruchtensap kan de werking van medicijnen versterken of verminderen. Bij sommige medicijnen zorgt grapefruit ervoor dat het medicijn minder goed afgebroken wordt. Hierdoor kan de hoeveelheid van het medicijn in uw lichaam toenemen. U heeft dan meer kans op bijwerkingen. Als dit het geval is, staat het op het etiket vermeld. Dit geldt onder andere voor bepaalde bloeddrukverlagers (calciumantagonisten) in combinatie met grapefruit. Het effect kan uren tot zelfs 3 dagen na het drinken van grapefruitsap aanhouden. Neem daarom uw medicijnen altijd met water in. Alcohol en hoge bloeddruk Alcohol heeft een bloeddrukverhogend effect. Het advies voor verantwoord alcoholgebruik is voor vrouwen maximaal 1 glas per dag en voor mannen maximaal 2 glazen per dag. Oneerlijk? Als mannen en vrouwen evenveel alcohol gebruiken, dan is de alcoholconcentratie in het lichaamsvocht van de vrouw groter dan bij de man. De lever van een vrouw kan veel minder alcohol verwerken dan die van een man. Gezonde leefstijl Gezond en gevarieerd eten helpt om uw bloeddruk te verlagen. Eet elke dag 2 stuks fruit en 2 ons groenten. Fruit en groenten bevatten kalium. Kalium helpt het teveel aan natrium uit het lichaam te verwijderen. Natrium is de stof in zout die de bloeddruk verhoogt. Nierpatiënten kunnen van hun arts het advies krijgen om de hoeveelheid kalium in de voeding te beperken. Bij een verslechterde nierfunctie blijft er teveel kalium in het lichaam achter. Bewegen als leefstijl! Meer bewegen is gunstig voor uw bloeddruk, uw cholesterolgehalte en uw bloedsuikergehalte. Maak er een gewoonte van om elke dag minstens een half uur te bewegen. 16

Fietsen of wandelen bijvoorbeeld. Bewegen helpt ook om een gezond gewicht te krijgen of te behouden. Uit onderzoek is gebleken dat afvallen bij overgewicht zorgt voor een daling van de bloeddruk. Stoppen met roken zorgt ervoor dat uw bloeddruk daalt. Als u rookt, prikkelt de nicotine uit de sigaret de bloedvatwand. De binnenkant van de bloedvaten raakt beschadigd en wordt ruw, waardoor vetachtige stoffen zich gemakkelijk kunnen hechten. Het bloedvat vernauwt (slagaderverkalking) en de bloeddruk stijgt. Slagaderverkalking is de belangrijkste oorzaak van harten vaatziekten. Goed nieuws Wilt u graag stoppen met roken? Vanaf 1 januari 2011 vergoeden zorgverzekeraars professionele hulp bij het stoppen met roken via de basisverzekering. Onderzoek toont aan dat u met een combinatie van hulpmiddelen 3 tot 4 keer zoveel kans op succes heeft dan alleen met bijvoorbeeld nicotinevervangers. Iedere zorgverzekeraar bepaalt zelf welk stoppen-metrokenprogramma zij haar klanten aanbiedt. Overleg daarom eerst met uw zorgverzekeraar voordat u professionele hulp zoekt. Hartweek Van 3 tot en met 9 april is de Hartweek. In het hele land wordt gecollecteerd voor de Hartstichting. Met dit geld investeert de Hartstichting in wetenschappelijk onderzoek, wordt de zorg aan patiënten verbeterd en voorlichting over harten vaatziekten en gezond leven gegeven. Mogen we op uw steun rekenen? Leg alvast een bijdrage klaar voor de collectant of word zelf collectant. Een collecterondje staat garant voor een lekkere wandeling in de buitenlucht! Vragenrubriek Bij de Informatielijn van de Nederlandse Hartstichting komen veel vragen binnen. In deze rubriek leest u elke keer het antwoord op één vraag. “Mijn bloeddruk is rechts hoger dan links, wat nu?” Bij veel mensen bestaat er bij meting van de bloeddruk een verschil in waarde aan de linker- en de rechterarm. Bij het bepalen of er sprake is van een hoge bloeddruk wordt uitgegaan van de kant met de hoogste waarde. Alleen als bij drie opeenvolgende metingen een verschil van meer dan 20 mmHg bovendruk of meer dan 10 mmHg onderdruk is, kan de arts u doorverwijzen voor verder onderzoek. Heel soms is er sprake van een vernauwing van een bloedvat. 17

Fabel of Feit? “Pure chocola voorkomt harten vaatziekten” Fabel! Chocola bevat veel vet en suiker, wat de kans op een verhoogd cholesterolgehalte in het bloed en overgewicht vergroot. Uit onderzoek is gebleken dat de cacao de bloedvaten soepeler maakt, waardoor de bloedvaten beter kunnen reageren op veranderingen van de bloedstroom. Mensen die elke dag 10 gram pure chocola eten verlagen de kans dat zij last krijgen van hart en bloedvaten. Maar er moet nog veel meer onderzoek worden gedaan voordat deze fabel een feit wordt. Chocola eten mag, maar met mate! Informatielijn Met vragen over hoge bloeddruk, harten vaatziekten of een gezonde leefstijl kunt u terecht bij de Informatielijn van de Nederlandse Hartstichting: 0900 3000 300 (maandag t/m vrijdag van 09:00 tot 13:00 uur, lokaal tarief). U kunt uw vraag ook per e-mail stellen: [email protected] Kippakketjes voor 2 personen Ingrediënten: 2 sjalotjes 1/2 rode paprika 3 lente-uitjes (of een stukje prei) 2 stengels bleekselderij 2 teentjes knoflook 2 kippenpoten zonder vel 2 theelepels kerrie (versgemalen) peper Bereidingswijze: Maak de groenten schoon en snijd ze in stukken. Verdeel de groenten over twee grote stukken aluminiumfolie. Leg de kippenpoten erop en bestrooi ze met kerrie en peper. Leg de gesnipperde knoflook bovenop en vouw de folie goed dicht. Leg de kippakketjes in het midden van een voorverwarmde oven van 200ºC . Laat de pakketjes in ongeveer 50 minuten gaar worden. Tip: voeg rozijnen, stukjes appel of gehakte nootjes toe. (Bron: Eten met plezier, kookboek voor nierpatiënten te bestellen via www. nierstichting.nl)

18

NIEUWSBRIEF HOOG CHOLESTEROL APRIL 2011 De Nieuwsbrief Hoog Cholesterol informeert u over nieuwtjes en achtergronden die met cholesterol en harten vaatziekten te maken hebben. Hoge bloeddruk Per jaar sterven 2500 mensen in Nederland aan de gevolgen van te veel zout eten. Dat zijn bijna 7 mensen per dag. Zout verhoogt de bloeddruk. Een hoge bloeddruk is naast een hoog cholesterolgehalte een van de risicofactoren voor harten vaatziekten. De bloeddruk is hoog als de bovendruk hoger of gelijk is aan 140 mmHg (millimeters kwik) en/of de onderdruk hoger of gelijk is aan 90 mmHg. Een verhoogde bloeddruk komt in Nederland voor bij 1 op de 4 volwassenen in de leeftijd van 20 tot 70 jaar. Boven de 70 jaar wordt bij bijna de helft van de mensen een verhoogde bloeddruk gevonden. Zoutbeperking in levensmiddelen Een groot deel (70%) van de hoeveelheid zout die we binnenkrijgen komt van industrieel bereide of bewerkte voedingsmiddelen. In 2007 heeft de Nederlandse levensmiddelenindustrie besloten om gezamenlijk het zoutgehalte in producten te verlagen. Het gaat om producten die veel zout bevatten zoals voorverpakt brood, soep uit blik of pak, kaas, kant-en klaarmaaltijden, sauzen, chips en zoutjes, koek en banket, vleeswaren en (diepvries)-snacks. Uit onderzoek blijkt dat er grote verschillen bestaan in zoutgehaltes binnen dezelfde productsoort. Als consument kunt u gelukkig kiezen voor (bewerkte) producten met minder zout. Lekker eten met minder zout Lees altijd het etiket. Op de meeste etiketten staat de voedingswaarde vermeld. Zout bevat natrium. Dit is de stof die de bloeddruk verhoogt. In de voedingswaardetabel staat vaak alleen de hoeveelheid natrium vermeld. Kies het product met zo min mogelijk natrium. Let wel op of de hoeveelheid per 100 gram of per portie vermeld staat. Aangezien u via allerlei producten al veel zout binnenkrijgt, is het advies om zelf geen zout toe te voegen aan gerechten. Om uw gerechten op smaak te brengen kunt u andere smaakmakers gebruiken, zoals tuinkruiden, knoflook, peper, paprikapoeder, gember of kruidnagel.

19

Ook is het lekker om tijdens het bakken van vlees een uitje mee te fruiten. Kies verder voor verse producten. Denk hierbij niet alleen aan groenten en aardappelen, maar ook aan vlees, vis of kip die niet al in de winkel is gemarineerd, gepaneerd of op een andere manier voorbewerkt. De zoutweek en de zoutwijzer De week van 21 tot 27 maart 2011 stond in het teken van ‘zout en gezondheid’. Met deze jaarlijkse actieweek sluiten de Nederlandse Hartstichting, de Nierstichting, het Voedingscentrum en tal van wetenschappers aan bij de jaarlijkse wereldwijde ‘World Action Week on Salt and Health’. Doel is de te hoge zoutinname in Nederland te verlagen van 10 gram naar 6 gram per dag. Daardoor daalt de bloeddruk en kunnen 2500 doden per jaar door harten herseninfarcten en nierziekten voorkomen worden. In het kader van deze actieweek heeft de Hartstichting een zoutwijzer uitgebracht. Daarop ziet u in één oogopslag hoeveel zout u binnenkrijgt met een bepaald product. U kunt ook het zoutgehalte van producten onderling met elkaar vergelijken en er staan tips om uw eten met minder zout te bereiden. U kunt de Zoutwijzer bestellen op www.hartstichting.nl. Ook kunt u daar de digitale zoutwijzer raadplegen en uw kennis over zout testen met de Zoutquiz. Zoekt u nog meer informatie over zout? Kijk op: www.voedingscentrum.nl. Vragenrubriek Bij de Informatielijn van de Nederlandse Hartstichting komen veel vragen binnen. In deze rubriek leest u elke keer het antwoord op één vraag. “Ik heb een hoog cholesterolgehalte. Mag ik nog wel eieren eten?” Eieren passen in een gezond voedingspatroon. Er zitten allerlei voedingsstoffen in, vooral eiwit, maar ook ijzer, fosfor, selenium, vitamine A, B12, E, D en foliumzuur. Eiwitten zijn belangrijk voor de aanmaak van lichaamscellen. Eieren bevatten ook veel cholesterol. In verband met het risico op harten vaatziekten door te hoog cholesterol, is het advies om niet meer dan 3 eieren per week te eten. Fabel of Feit? “De onderdruk van de bloeddruk is de belangrijkste factor bij de bepaling van het risico op een hart of vaatziekte” 20

Fabel! Vroeger werd gedacht dat alleen de hoogte van de onderdruk belangrijk was. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat de bovendruk de belangrijkste factor is bij de bepaling van het risico op harten vaatziekten. Een hoge onderdruk geeft meer problemen in de kleinere vaten en minder in de grote vaten, zoals bijvoorbeeld de kransslagaders rond het hart. Informatielijn Met vragen over hoge bloeddruk, harten vaatziekten of een gezonde leefstijl kunt u terecht bij de Informatielijn van de Nederlandse Hartstichting: 0900 3000 300 (maandag t/m vrijdag van 09:00 tot 13:00 uur, lokaal tarief). U kunt uw vraag ook per e-mail stellen: [email protected] Lekker: Asperges met gepocheerd ei Ingrediënten: 1 kilo asperges 4 verse eieren scheut azijn Voor de saus: zure room magere yoghurt augurkjes Bereiding: Schil de asperges met een dunschiller en snijd het onderste stukje eraf. (Groene asperges hoeven niet geschild). Kook de asperges 10 minuten in ruim kokend water en laat ze daarna met de deksel op de pan nog 10 minuten nagaren. Snijd de augurkjes in kleine stukjes en meng deze door een gelijke hoeveelheid zure room en yoghurt. Serveer de asperges met het sausje, de gekookte aardappelen en een ei. In plaats van een traditioneel gekookt ei kunt u ook een gepocheerd ei maken. Breng hiervoor in een grote pan ruim water met azijn tegen de kook aan. Breek de eieren een voor een boven een soeplepel en laat deze in het water zakken. Laat de eieren in ongeveer 3-4 minuten stollen. Neem de eieren met een schuimspaan uit de pan en laat ze uitlekken. Fijne Pasen gewenst! 21

GEZONDER ETEN DOOR HET ETIKET? Betere informatie voor consument De nieuwe Europese regels voor etikettering moeten alle verschillende regels en richtlijnen die er nu zijn vervangen. Doel is de huidige regelgeving te simplificeren en te standaardiseren, maar ook consumenten met betere informatie gezondere keuzen te laten maken. Het parlement wil verplichte herkomstvermelding bij producten die uit één ingrediënt bestaan, zoals vlees, gevogelte, zuivel, vers fruit en groente. Ook van bewerkte producten die uit één ingrediënt bestaan, moet de afkomst vermeld worden. De Nederlandse levensmiddelenindustrie stuurde afgelopen week een brandbrief naar de Nederlandse europarlementariërs. Daarin riep ze op tegen de verplichte herkomstvermelding te stemmen. Ook verzet de sector zich tegen de verplichte vermelding van transvetten. In eerdere stemmingen heeft het parlement het zogenoemde verkeerslichten-systeem weggestemd. Bij deze methode krijgen producten op de schaal gezond-ongezond een groene, oranje of rode sticker. Grootste struikelblok was dat bedrijven niet meewerkten: ze willen geen rode sticker op hun producten. De consumentenbond hoopt dat het systeem alsnog ingevoerd kan worden. Is dat niet het geval, dan wil de bond de voedingswaardevermelding op de voorkant van het product, met een lettergrootte van 1,2 mm. Hoe de uiteindelijke regels er gaan uitzien is nog onduidelijk, want er zijn honderden amendementen ingediend. In zijn algemeenheid zijn landen die grotendeels van export afhankelijk zijn, zoals Nederland, tegen verplichte vermelding van herkomst. Mediterrane landen zoals Griekenland en Italië pleiten juist voor verdergaande maatregelen. Bron: De Volkskrant. Zaterdag 16 april 2011.

22

VOEDINGSSUPPLEMENT VERDACHT Vetachtige stof in vlees, zuivel en vis veroorzaakt harten vaatziekten. Afbraak van lecithine (ook als voedingssupplement te koop) door darmbacteriën blijkt aderverkalking te versnellen. Dat verrassende resultaat is vandaag gepubliceerd in Nature. Door onze redacteur: Wim Köhler. Rotterdam, 7 april. Een stof in het vet van vlees, zuivel en vis veroorzaakt waarschijnlijk harten vaatziekten. Darmbacteriën en de lever breken de stof af en het restproduct ervan versnelt aderverkalking. Aderverkalking staat vaak aan de basis van ‘pijn op de borst’, hartaanvallen en beroertes. In de Nature die vandaag uitkomt beschrijven onderzoekers een geheel nieuwe route voor het ontstaan van harten vaatziekten door die stof in de voeding. Het gaat om lecithine, een vetachtige verbinding met het molecuul choline er aan. Het choline zorgt ervoor dat lecithine beter in water oplost dan echte vetten. Lecithine is een onmisbaar deel van alle celmembranen van mens en dier. Pikant is dat lecithine (voluit: fosfatidylcholine) enige faam geniet als voedingssupplement. Het wordt zelfs aangeprezen tegen harten vaatziekten, ‘hoewel er geen gegevens zijn die deze claim rechtvaardigen’, schrijven twee commentatoren in Nature. Het zou vooral de veroudering tegen gaan, de zenuwwerking verbeteren en helpen bij gewenst gewichtsverlies. De rol van lecithine bij het ontstaan van harten vaatziekten legt een bom onder het gebruik van lecithine als gezondheidsbevorderend voedselsupplement. De onderzoekers ontdekten dat de aderverkalking veroorzakende stof pas ontstaat nadat eerst darmbacteriën lecithine een beetje hebben verteerd. Darmbacteriën hebben dus ook invloed en de onderzoekers suggereren dat verandering van de bacteriepopulatie in de darm ook de kans op hartziekten zou kunnen veranderen. Bijvoorbeeld met probiotica, de yoghurtachtige drankjes die nu worden aangeprezen voor een gezonde darmflora. 23

Ieder mens heeft met miljarden (meer dan 500 soorten) bacteriën in zijn darm. Ook andere zoogdieren hebben enorme bacteriepopulaties in hun darmen. Ze helpen met de stofwisseling. Uitgangspunt van het onderzoek was de vraag of er bij hartpatiënten andere stofwisselingsproducten in het bloed circuleren dan bij gezonde mensen. Dit soort onderzoek naar stofwisselingsproducten (metabole stoffen) is nieuw en heet metabolomics in navolging van de eerder ontstane vakgebieden genomics (alle genen onderzoeken) en proteomics (alle eiwitten in een lichaam onderzoeken). Met geavanceerde analyse-apparaten vonden de onderzoekers 18 ‘piekjes’ – nog onbekende moleculen – die bij hartpatiënten duidelijk anders waren dan bij gezonde mensen. Drie ervan waren afbraakproducten van choline uit het veel voorkomende vetbestanddeel fosfatidylcholine. De darmbacteriën breken choline af tot een stofje dat naar rotte vis ruikt: trimethylamine (TMA). Gelukkig gebeurt dat in de darm en wordt het gasvormige molecuul goed door de darmwand opgenomen. Via het bloed stroomt het naar de lever die er het reukloze trimethylamine-N-oxide (TMAO) van maakt. Mensen met een zeldzame erfelijke afwijking (trimthyluria) waardoor de lever TMA niet kan afbreken ruiken naar rotte vis. Ze kiezen vaak een dieet zonder vlees, kaas en eieren waardoor de geur uit blijft. TMAO is de uiteindelijke boosdoener die aderverkalking bevordert. Waarom hartpatiënten meer TMA en TMAO in hun bloed hebben, is nog onbekend. Misschien domweg doordat ze meer fosfatidylcholine hebben gegeten. Maar met mooie experimenten laten de onderzoekers zien dat de darmfl ora invloed heeft op het ontstaan van TMA. Muizen zonder darmfl ora hebben geen TMAO in hun bloed en krijgen geen aderverkalking. Maar leven zonder darmfl ora is weer onmogelijk. De onderzoekers concluderen zelf: ‘manipulatie van de darmflora samenstelling kan een nieuwe therapie zijn voor preventie en behandeling van aderverkalking en haar complicaties’.” Bron: NRC Handelsblad van 7 april 2011 Zie ook de reactie van van onze voedingsdeskundige Alexander Groen

24

REACTIE VAN ONZE VOEDINGSDESKUNDIGE Naar aanleiding van het ingezonden artikel het volgende: Het antwoord/ oplossing staat eigenlijk in het verhaal zelf! Lecithine zit namelijk in kaas, vet vlees, eieren en vette vis/schaaldieren. Tevens wordt het door de voedingsmiddelen industrie gebruikt. Het is raadzaam deze producten te mijden, behalve ‘vette vis’ omdat hier de voordelen groter zijn dan de nadelen. Dit voedingsadvies geldt niet alleen voor hart en vaatpatiënten maar ook voor, gezonde, individuen. Het lijkt mij niet raadzaam te proberen de bacteriepopulatie te veranderen met allerlei dure drankjes zoals het artikel suggereert. Beter lijkt het mij de inname van lecithine te verminderen door genoemde producten met mate te eten. Tevens wil ik opmerken dat lecithine net als cholesterol een onmisbare functie vervult binnen het menselijk lichaam! Met vriendelijke groet, Alexander Groen

25

ZINGEN TEGEN HOGE BLOEDDRUK Mogelijk helpt zingen tegen een te hoge bloeddruk. Dat werd onlangs gesuggereerd in Medisch Contact (weekblad van de KNMG). Nina Niu en collega’s merkten het effect van zingen op bij een 76-jarige vrouw uit de Dominicaanse Republiek, die twee nieuwe knieën zou krijgen. Op de ochtend van de operatie steeg haar bloeddruk tot onacceptabele hoogte, waardoor de operatie moest worden uitgesteld. Ondanks behandeling met medicatie bleef haar bloeddruk te hoog. De vrouw moest op korte termijn behandeld worden, omdat het medisch team binnen enkele dagen naar de VS zou terugkeren. Later die middag vroeg de vrouw of ze mocht zingen. Ze zong zes religieuze liederen. Thuis zong ze die vaak ook om rustiger te worden. Na twee liederen daalde haar bloeddruk. s’Nachts zong ze stilletjes door en kon ze met een acceptabele bloeddruk de volgende morgen geopereerd worden. Er waren al aanwijzigen dat luisteren naar muziek een bloeddrukverlagend effect heeft, schrijven Niu en collega’s. Zij denken dat zelf zingen mogelijk een sterker therapeutisch effect heeft, omdat iemand dan zelf ritme, melodie en tempo kan bepalen en nummers kan uitzoeken die voor hem of haar betekenis hebben. Ziekenhuizen moeten hiermee rekening houden bij huisvesten van patiënten, stellen Niu en collega’s. De zingende patient liet namelijk weten dat zij bang was om haar kamergenoten te storen. 15 april 2011

GEZONDHEIDSNIEUWS 3 Koppen koffie of thee per dag vermindert de kans op diabetes met 40 procent en de kans op harten vaatziekten met 20 procent. (Uit Plus Magazine, maart 2011) 26

HART TIJDENS OVERGANG MISKENT Nederlandse vrouwen verwarren hartklachten vaak met overgangsklachten. Dit is zorgelijk, omdat de kans om harten vaatziekten te krijgen voor vrouwen na de overgang 36 procent groter is dan ervoor. De vrouwen die hartklachten ervaren als overgangsklachten, gaan vaak niet op tijd naar de huisarts en overlijden daardoor onnodig aan de gevolgen. Slechts veertig procent van de Nederlanders is zich bewust van die verhoogde kans op hartproblemen na de overgang. Deze cijfers komen voort uit onderzoek van TNS NIPO dat vandaag (4-5-2011) in opdracht van de Hartstichting met het oog op aanstaande zondag (Moederdag) bekend wordt gemaakt. Moeheid “Omdat wij de moeders in ons land wel graag gezond willen houden, gaan we meer aandacht vragen voor vrouwen en overgangsklachten in relatie tot harten vaatziekten. Want hartklachten zijn vaak moeilijk te onderscheiden en kunnen op typische overgangsklachten lijken. Voorbeelden van hartklachten zijn abnormale moeheid, zweten, kortademigheid, misselijkheid en slecht slapen”, stelt dr. Angela Maas, cardioloog van de Isala Klinieken in Zwolle. Volgens Maas gaan veel vrouwen die deze klachten als overgangsklachten ervaren, niet naar de huisarts: “Het gevolg is dat deze vrouwen te laat en onvoldoende behandeld worden en dat onnodig veel vrouwen aan de gevolgen van een hartinfarct of beroerte overlijden. En dat terwijl de herstelkansen van vrouwen, mits goed behandeld, net zo groot zijn als die van mannen.” Een op de drie vrouwen overlijdt aan een hart- of vaatziekte, zoals een hartinfarct of beroerte. Hart- en vaatziekten zijn daarmee doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. Na de overgang hebben vrouwen vaker een hoge bloeddruk en een hoog cholesterol. Een gezonde leefstijl wordt hierdoor na de overgang nog belangrijker. Mannen Volgens woordvoerder Inge van Langelaar van de Hartstichting is meer onderzoek naar harten vaatziekten bij vrouwen hard nodig: “Hoewel er meer vrouwen (57 per dag) dan mannen (51 per dag) overlijden aan harten vaatziekten, ligt de focus van wetenschappelijk onderzoek tot nu toe vooral op mannelijke patiënten.” (Uit De Telegraaf, 4-5-2011) 27

BEWEEGAANBOD V/D SPORT- SPEL- EN ZWEMLOCATIES HART&VAATGROEP, REGIO GELDERLAND (APRIL 2011) Plaats Apeldoorn Apeldoorn *

Organisatie

Contact

Sportvereniging Hart Nodig Aqua Centrum Malkander

Dhr. W.A. B. Verwoerd 055 - 533 99 44 Mevr. H. Korteling 055 – 533 32 17 Dhr. P.M.K. Willemsen 026 – 323 00 04 Dhr. E. Kemperman 026 – 321 02 54

Arnhem

Trimclub Hartelust

Arnhem

De Grote Koppel

Arnhem

Fysiotherapie Physique

Dhr. R. Speek 026 – 370 02 43

BovenLeeuwen

Sportfondsenbad Bergen SV Het Hart van Maas en Waal

Boxmeer

Fit Hart

Culemborg

HIBhoppers

Cuijk

Hartgym Cuijk

Dhr. C. Gramser 0485 – 441 380 Dhr. W.A.J. Huisman 0487 – 510 189 Dhr. H. Roders 0485 – 361 458 Mevr. L. Van Doorn-Vermeulen 0345 – 514 361 Dhr. E. Van Raay 0485 – 330 774 Dhr C. Taal 0570 – 612 698 Dhr. A. Harmsen 026 – 311 80 66 Dhr. H. Reusink 0313 – 427 654 Dhr. M.E. den Hollander 0314 – 332 092 Mevr. J. Groot-Obbink 0314 – 330 991 Dhr. F. Kuipers 0318 – 631 809 Dhr. B.W. te Kamp 0313 – 653 474 Mevr. G. Kruidenier 0545 – 473 738 Mw. I. Rooks-Mom 0545 – 474 494 Mevr. D. Keukens-Rutjes 0481 – 372 554 Dhr H. Wildschut 0578 – 842 564 Dhr. P. Tool 0341 – 554 437 Dhr. R. Walgreen 026 – 325 1041

Bergen (L)

Deventer e.o. Dieren / Rheden Doesburg / Ellecom

Recreatie SV Hartpatiënten Deventer Sport- en Spelgroep De Rikketikkers Fysiotherapie Ruesink

Doetinchem

Bewegings centrum Exquisite Sport

Doetinchem

Zwembad Rozengaarde

Ede

Hartentrimclub Ede

Eerbeek

HarVo

Eibergen / Berkelland

Vereniging Hart in Beweging Berkelland Gymvereniging Odival Sportcentrum De Helster

Eibergen * Elst Epe/Heerde Ermelo Gendt

SV Hart en Spel Sportvereniging Hartentroef Over Betuwse Hartrecr. Vereniging OBHR

28

Beweeg aanbod Badminton, SSG, Tennis, Volleybal Zwemmen SSG, Volleybal Zwemmen BoM, Fitness, Sport/Spel Gymzaal Zwemmen BoM, SSG, SWan, Vol SSG, Vol SSG en Fietsen (zomer) SSG, BoM, Vol, fietsen Sport/Spel Gymzaal Badminton, SSG, Volleybal Fitness Fitness Zwemmen Volleybal Fietsen, SSG, Volleybal SSG, Volleybal Sport/Spel Gymzaal Zwemmen SSG, Volleybal Sport/Spel Gymzaal, Volleybal Sport/Spel Gymzaal, Volleybal

Dhr. P. Tiebosch 0485 – 512 195 Dhr. M. v. Vendeloo 0341 – 434 434 Dhr. T. De Leeuw 0418 – 632 088 Mevr. M. van de Kolk 0485 – 453 826 Dhr. J.C.M. Grupping 024 – 3000 158 Dhr. J. Hoogendoorn 0341 – 256 657 Mevr. A. Marissen-Siegersma 0341 – 256 954 Mevr. P.M. Gerrits – v.d. Graaf 024 – 355 41 49 Mevr. Ophuizen – de Graaf 024 – 323 12 09 Mevr. W.J.P.H. Schurink – v.d. Eventuin 024 – 377 35 51 Dhr. L. Visser 06 – 466 22 806 Mevr. H. Postel 0573 – 454 625 Mevr. H. Pauw 033 – 277 4992 Dhr. D. De Lange 0317 – 410 449 Dhr. R. Kruger 038 – 376 17 22

SSG, Vol, Zwemmen

Regionale SV voor (ex) Hartpatiënten HARTEN EEN

Dhr. G.J. Wolberink 0543 – 515 695

Sport/Spel Gymzaal, Zwemmen

Wychen

Sportvereniging Wychen in Beweging

Zaltbommel

De Beweegreden

Zevenaar / ‘s Heerenberg Zutphen / Almen

V.A.S. De IJsselstreek Spel- en Sport ver. Actief ‘88

SSG, Sportief Wandelen Sport/Spel Gymzaal Sport/Spel Gymzaal Badminton, BoM, SSG, Volleybal

Zutphen

Graaf Ottobad

Dhr. P. Thomassen 024 – 641 20 13 Dhr. E. Braam 0418 – 515 134 Dhr. J.F. Jansen 0315 – 683 938 Dhr. J.W. Schuurman 0575 – 513 138 Dhr. M.J. Roode 0575 – 538 700

Gennep *

MBVH Gennep

Harderwijk

Zwembad De Sypel

Kerkdriel

Sportcentrum De Kreek

Langenboom / Mill

Hart in Actie

Malden

Zwembad LACO De Veldschuur

Nunspeet

HIB Nunspeet

Nunspeet

Sportfondsen De Brake B.V.

Nijmegen

Zwembad Dukenburg

Nijmegen

Spel en Sportgroep HUK

Nijmegen

Spel en Sportgroep HUK

Scherpenzeel / Barneveld

Nordic Walking Salland VOF Fitnesscentrum Total Fit Gymvereniging DOTO

Wageningen

Hibhoppers

Wezep

Zwembad De Veldkamp

Olst * Ruurlo

Winterswijk/ Aalten/ Groenlo/ Lichtenvoord

Zwemmen Zwemmen SSG, Volleybal Zwemmen Sport/Spel Gymzaal Zwemmen Zwemmen Sport/Spel Gymzaal Sport/Spel Gymzaal Nordic Walking Fitness Sport/Spel Gymzaal Sport/Spel Gymzaal Zwemmen

Zwemmen

Noot: Bovengenoemde lokaties hebben de status HIB beweeg plus certificering. * lokaties met HIB basis certificering Verklaringen: BoM Bewegen op Muziek Swan Sportief Wandelen

SSG Vol

29

Sport/Spel in Gymzaal Volleybal

OPGAVEFORMULIER VRIJWILLIGERS Vrijwilligerswerk: vrijwillig maar niet vrijblijvend. Heeft u: Organisatietalent? Een luisterend oor? Een vlotte pen? Bent u: Handig met internet? Communicatief vaardig? Een goede spreker? Kunt u: Ervaring delen? Informatie verstrekken? We zoeken naar enthousiaste vrijwilligers voor zeer uiteenlopende functies variërend van lid regioteam (o.a. regio bestuursfuncties, regio coördinatoren), medewerkers website en redaktie voor het regionale kwartaal magazine, en ook beursmedewerker, ondersteuner themabijeenkomsten, en patiënten-begeleider. Er blijft natuurlijk een doorlopende behoefte bestaan aan ondersteuning, zelfs hele kleine doe-ondersteuning is welkom. Heeft u interesse? Kijk voor uitgebreide functieomschrijvingen op www.hartenvaatgroep.nl. Of neem contact op met onze regioconsulent via telefoon 088 – 11 11 600. U kunt ook gebruik maken van onderstaand opgave formulier. In een nader kontakt kan uw keuze verder met u uitgewerkt worden. Ook is een onkostenvergoeding mogelijk. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Opgaveformulier De Hart&Vaatgroep regio Gelderland: Naam en voorletters: ...

...

...

...

...

...

m/v

Adres:

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

Telefoon:

...

...

...

Postcode:

...

...

Woonplaats:

E-mail: ...

...

...

...

Dit opgave formulier inleveren bij of opsturen naar: Regiocoördinator Hart&Vaatgroep Regio Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant. Postbus 6501, 6503 GA Nijmegen, of via een E-mail naar: [email protected] 30

De Hart&Vaatgroep Van en voor mensen met een harten/of vaatziekte Regio Gelderland, Noord-Limburg, en Oost Noord-Brabant

CONTACTPERSONEN Correspondentieadres:

Postbus 6501 6503 GA NIJMEGEN Tel: 024 – 356 77 28 [email protected]

Regio teamlid & Penningmeester

Dhr. Math Jacobs Tel: 024 – 397 33 86

Regio teamlid & Patiëntenbegeleiding

Dhr. Koos van Staveren Tel: 0318 – 620 766

Regio teamlid & Redactie Verenigingsnieuws [email protected]

Mw. Will Peters Tel: 024 –323 69 84

Regio teamlid & coördinator rayon Arnhem

Mw. Henriëtte Visser 026 - 351 08 17

Regio teamlid & coördinator rayon Nijmegen

Dhr. Jan van Dijk 024 - 323 00 98 [email protected]

Regio teamlid & coördinator rayon Achterhoek

Dhr. Wim van Tilburg 0544 - 46 50 88 [email protected]

Patiëntenbegeleiding ICD, pacemaker

Dhr. Rob Peters Tel: 024 – 344 25 37 M: 06 – 512 017 30

Coördinator leefstijl Voeding & diëtiek

Dhr Alexander Groen M: 06 – 1995 9289 [email protected]

Lid redactie

Dhr. Wim Guijt Tel: 024 – 641 98 67 [email protected] 31

Activiteiten:

Dhr. Th. Bosmans Tel: 024 – 355 61 43 [email protected] en Dhr. G. Winters Tel: 024 – 844 34 43

Patiëntenbegeleiding met ervaringsdeskundigheid op het gebied van: Hartinfarct Bypassoperatie Hartkleppen ICD Hartritmestoornissen Partnerproblematiek Dotteren Hartfalen/CMP Aderen Slagaderen Ziekte van Raynaud Vasculitis Beweegzoeker Voor beweegactiviteiten onder ervaren toezicht bij u in de buurt, zie: www.beweegzoeker.nl.

COLOFON De Hart&Vaatgroep Van en voor mensen met een harten/of vaatziekte Regio Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant Lidmaatschap van de Vereniging € 20,00 per jaar Inning via acceptgiro. Regiocoördinator Postbus 6501 6503 GA Nijmegen Tel. 024 – 356 77 28 [email protected] www.hartenvaatgroep.nl/regiosgelderland.

Redactie adres: Hatertseweg 705 6535 ZR Nijmegen Tel. 024 – 323 69 84 [email protected]

Rekeningnummer: 62 47 43 268 tnv Hart&Vaatgroep Gelderland Dit kwartaalblad is een uitgave van de Hart&Vaatgroep regio Gelderland. Wij zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties en artikelen met bronvermelding in dit blad. Overname van artikelen is slechts toegestaan na toestemming van de redactie. 32

Dit is een uitgave van De Hart&Vaatgroep. De Hart&Vaatgroep is de (patiënten)organisatie van en voor mensen met een hart- of vaatziekte. Wij werken op zowel landelijk als regionaal niveau aan informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlbegeleiding en collectieve belangenbehartiging. De Hart&Vaatgroep is opgezet voor en door mensen die zelf een hart- of vaataandoening hebben of hun naasten. Wat biedt De Hart&Vaatgroep u? - Informatiedagen en themabijeenkomsten over uiteenlopende onderwerpen - Contact met mensen met hetzelfde ziektebeeld, zowel één op één als in groepsverband - Het Leefstijlmagazine ‘Vida’ met nieuws en achtergronden - Informatiebrochures over harten vaatziekten en daaraan gerelateerde onderwerpen - Leefstijlactiviteiten zoals kookworkshops en sport- en beweegaanbod - Belangenbehartiging van alle harten vaatpatiënten - Een internetsite met onder andere een kennisbank met toegankelijke informatie Lid worden? Door uw steun kunnen wij ons inzetten voor harten vaatpatiënten. Kijk voor meer informatie over De Hart&Vaatgroep, het lidmaatschap( €20,-) of het donateurschap op onze internetsite www.hartenvaatgroep.nl of bel met het secretariaat 088 - 11 11 600 U kunt meer informatie en het aanmeldingformulier aanvragen door hieronder uw gegevens in te vullen en op te sturen naar: De Hart&Vaatgroep Postbus 133 3769 ZJ Soesterberg

Graag ontvang ik meer informatie over De Hart&Vaatgroep. Naam: ......................................................................................... man / vrouw Adres: ............................................................................................................. Postcode/woonplaats: .................................................................................... E-mail:………………………………………………............................................

VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE Regio: Gelderland, Noord-Limburg en Oost Noord-Brabant. Juni 2011

Recommend Documents