UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN CONSPICUOUS CONSUMPTION, TAKE 2. Een dubbele evolutionaire kijk op statusconsumptie:

  UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN

CONSPICUOUS CONSUMPTION, TAKE 2. Een dubbele evolutionaire kijk op statusconsumptie: eerlijk signaal of compensatie?

Wetenschappelijk artikel aantal  woorden:  9561  

MATTHIJS MAES

MASTERPROEF COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN afstudeerrichting COMMUNICATIEMANAGEMENT PROMOTOR: Dhr. PROF. DR. P. VYNCKE COMMISSARIS: Mej. E. VINCKE

ACADEMIEJAAR 2014 – 2015  

                 

       

  “Where consumption is both conspicuous and competitive, humanity will never run out of new wishes. All the while, industry creates new desires that are marketed, in the great fashion paradox, as both novelty and need.”                                  

 

James Buchan

2  

Voorwoord     Het  heeft  haast  letterlijk  bloed,  zweet  en  tranen  gekost,  maar  met  het  schrijven   van   dit   voorwoord   kom   ik   dan   toch   aan   het   eindpunt   van   de   lange   uitputtende   mars   die   het   schrijven   van   deze   masterproef   is   geweest.   Hoewel   ik   met   heel   veel   interesse   en   overgave   aan   deze   masterproef   gewerkt   heb,   bleken   het   na   een   boeiende  opleiding  van  vier  jaar,  traditiegetrouw  toch  weer  de  laatste  loodjes  te   zijn  die  het  zwaarst  wogen.  Het  zou  niets  dan  arrogantie  zijn  om  hier  te  stellen   dat   deze   inspanning   volledig   mijn   eigen   verdienste   is   geweest,   dus   laat   mij   de   vrijheid   om   hier   enkele   mensen   vanuit   de   grond   van   mijn   hart,   oprecht   te   bedanken.   In  de  eerste  plaats  wil  ik  mijn  vriendin,  Lieselot,  bedanken  voor  haar  constante   en  onvoorwaardelijk  steun,  doorheen  mijn  opleiding  en  in  het  bijzonder  bij  het   schrijven  van  deze  masterproef.  Ze  is  en  blijft  mijn  grootste  bron  van  inspiratie   en  motivatie  en  de  korte  vermelding  hier  is  slechts  een  symbolische  uiting  van  de   oneindige  dank  die  ik  haar  verschuldigd  ben.   Minstens   even   dankbaar   ben   ik   mijn   ouders,   Lieven   en   Carla,   die   mij   doorheen   mijn   opleidingsjaren   op   alle   vlakken   hebben   gesteund   en   steeds   in   mij   zijn   blijven   geloven.   Ik   wil   ook   de   rest   mijn   familie   bedanken,   Rika   en   Linda,   mijn   grootmoeder  Rosa,  mijn  broers  Michiel  en  Simon  en  mijn  schoonouders  Kurt  en   Brigitte,   om   er   voor   mij   te   zijn   tijdens   goede,   maar   vooral   ook   tijdens   minder   goede  momenten.  Zij  allen  vormen  de  ruggengraat  die  mij  heeft  rechtgehouden.   Mijn  vrienden,  studiegenoten,  en  bij  uitbreiding  iedereen  die  heeft  geholpen  bij   het  verspreiden  en  deelnemen  aan  mijn  onderzoek,  bedank  ik  voor  hun  hulp  en   voor  de  nodige  onmisbare  momenten  van  ontspanning.   Een   dankbare   vermelding   wil   ik   ook   schenken   aan   Gino   Delmotte,   wiens   boek   “Verleiden”,  dat  hij  samen  met  Agnes  Goyvaerts  schreef,  voor  mij  de  doorslag  gaf   om  

met  

mijn  

evolutionaire  

interesse  

aan  

een  

opleiding  

communicatiewetenschappen   te   beginnen   en   wiens   cursus   ‘beroepspraktijk   II’   een  mooie  afsluiter  was  om  mijn  opleiding  mee  af  te  ronden.   Tot  slot  wil  ik  zeker  ook  mijn  promotor Dhr. Prof. Dr. Vyncke  en  commissaris  Mej.   Eveline  Vincke  bedanken  voor  hun  uitstekende  begeleiding  van  de  masterproef   en   het   bijhorende   werkcollege.   Hun   contactmomenten   zorgden   voor   een  

 

3  

duidelijk  pad  doorheen  de  wirwar  van  structuren  en  statistische  analyses.  Ik  wil   hen   tevens   bedanken   om   dit   soort   evolutionaire   onderwerpen   een   plaats   te   gunnen  binnen  het  communicatiewetenschappelijk  discours.     Aan   allen   die   ik   hier   vergeten   zou   zijn   en   aan   iedereen   die   mij   geholpen   heeft,   bewust   of   onbewust,   op   welke   manier   dan   ook:   ik   kan   jullie   niet   genoeg   bedanken!     Matthijs  Maes     Gent,  14  augustus  2015.  

                             

4  

1.   Abstract   Conspicuous  consumption,  or  the  seemingly  needless  flaunting  of  resources,  is  a   topic  gaining  interest  from  the  field  of  consumer  research  and  recently  from  the   domain   of   evolutionary   psychology   as   well.   Whereas   the   predominant   theories   in  literature  posit  conspicuous  consumption  as  a  strategic  signalling  strategy  in   the  mating  domain,  this  article  tries  to  incorporate  two  other  theories  and  their   findings   to   propose   an   alternative   explanation   for   conspicuous   consumption.   This   article   is   constructed   around   two   evolutionary   psychological   theories;   costly   signalling   theory   and   sociometer   theory.   Taking   these   as   a   basis,   the   article  links  one’s  subjective  self-­‐view  of  one’s  mate  value,  i.e.  the  self-­‐perceived   mate   value,   with   conspicuous   consumption.   Firstly,   in   accordance   with   costly   signalling  theory,  it  is  proposed  that  conspicuous  consumption  might  function  as   an  honest  signal  of  one’s  self-­‐perceived  mate  value,  which  may  differ  from  one’s   objective   mate   value.   Secondly,   building   on   sociometer   theory,   the   notion   is   followed   that   self-­‐perceived   mate   value   could   function   as   a   mating   sociometer   and   that   infestations   of   this   sociometer   stimulate   compensatory   behaviour.   Conspicuous   consumption   is   therefore   taken   as   a   compensatory   reaction   to   a   threatened   or   damaged   self-­‐perceived   mate   value.     An   online   experiment   was   conducted   in   which   the  self-­‐perceived   mate   value   of   participants   was   influenced   in   an   attempt   to   evoke   varying   levels   of   conspicuous   consumption.   Results   revealed  that  neither  these  influences  nor  the  self-­‐perceived  mate  value  as  such   had  a  significant  effect  on  the  degree  of  conspicuous  consumption.  This  applied   to   participants   of   different   age,   income   group,   relationship   status   and   mating   strategy.   These   results   show   that   self-­‐perceptions   of   mate   value   have   no   influence   on   conspicuous   consumption   behaviour,   reinforcing   the   dominant   theory   that   conspicuous   consumption   acts   as   an   honest   and   costly   signal   of   objective  mate  value.          

 

5  

2.   Inhoudstabel        

Voorwoord…………………………………………………………………………..3  

    1 Abstract    _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _5  

  2 Inhoudstabel  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  6     3 Inleiding  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _9     4 Literatuurstudie  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _12       4.1

4.2  

Evolutionaire  psychologie………………………………...12     4.1.1 Fundamental  motives          12   4.1.2 Evolutionaire  psychologie  en  consumptiegedrag    13     Conspicuous  consumption………………………………..14   4.2.1 Situering             4.2.2 Wie,  waar,  wanneer?         • Maatschappelijke  status     • Persoonlijkheid       • Leeftijd  en  relationele  status   4.2.3 Mannen  en  conspicuous  consumption     4.2.4 Strategisch  signaal        

  4.3

 

             

 14    15    15    16    16    17    18  

Costly  signaling………………………………………………..19     4.3.1 Overleven  is  niet  alles          19   4.3.2 Leven  met  een  handicap          19   4.3.3 Mannen  moeten  zich  bewijzen        20   4.3.4 Conspicuous  consumption  als  een  costly  signal    21       6  

4.4

 

Sociometer  theorie…………………………………………...23   4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5

Signaal  naar  onszelf         Een  persoonlijke  barometer       Mating  sociometer         Self-­‐perceived  mate  value  en  self-­‐esteem   Self-­‐perceived  mate  value  en  conspicuous     consumption          

       

 23    24    24    26  

 

 26  

   

Methode  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _    29     5.1 Participanten…………………………………………………………….29     5.2 Design  en  procedure………………………………………………….29  

5

 

5.2.1 Variabelen    

           30   • Relatief  inkomen            30   • Relatiestatus            30   • Mating-­‐strategie            30   • Self-­‐perceived  mate  value        31   • Conspicuous  en  non-­‐conspicuous  consumption    31   5.2.2 SPMV  manipulaties              32  

    6 Resultaten  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _    34  

  6.1 6.2

Hypothese  1a  en  1b…………………………………………………..34     Hypothese  2a  en  2b…………………………………………………..34  

6.3

Hypothese  3……………………………………………………………..35  

 

  6.4

Hypothese  4……………………………………………………………..36  

6.5

Hypothese  5……………………………………………………………..37  

 

         

7  

  7 Discussie  en  conclusie  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  38     7.1 7.2

Discussie…………………………………………………………………..38     Beperkingen……………………………………………………………..39  

7.3

Aanbevelingen…………………………………………………………..40  

7.4

Conclusie…………………………………………………………………..41  

      8 Referenties  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _42     9 Bijlagen  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  _  48      

Bijlage  A……………………………………………………………………48     Bijlage  B……………………………………………………………………55                                                      

 

8  

 

3.   Inleiding     We   kunnen   er   niet   meer   omheen   dat   luxeconsumptie   een   steeds   prominentere   rol  gaat  innemen  in  onze  samenleving.  Waar  flagrante  en  in  essentie  overbodige   financiële  uitspattingen  vroeger  waren  voorbehouden  voor  de  rijke  elite,  zien  we   dat  vandaag,  en  dan  zeker  in  onze  Westerse  samenleving,  personen  uit  alle  lagen   van  de  bevolking  prijs,  merk  en  status  gebruiken  om  zich  te  onderscheiden  van   de   massa   (J.F.J.A.,   2012).   In   2014   werd   in   lijn   met   de   stijgende   trend   (+7%)   wereldwijd   een   recordbedrag   van   $850   miljard   uitgegeven   aan   luxegoederen   (D’Arpizio,  Levato,  Zito,  &  de  Montgolfier,  2014).     Hoewel  veel  mensen  de  aankoop  van  designerkleding,  juwelen  en  dure  schoenen   misschien   spontaan   associëren   met   een   winkelstraat   vol   vrouwen   die   beladen   met  winkeltasjes  van  de  ene  winkel  naar  de  andere  flaneren,  blijkt  toch  dat  het   ook  mannen  zijn  die  zich  steeds  vaker  tegoed  doen  aan  deze  luxueuze  artikelen.   Vandaag   zijn   ze   goed   voor   meer   dan   veertig   procent   van   de   luxemarkt   en   genereert   de   verkoop   van   herenschoenen   bijvoorbeeld   meer   winst   dan   die   van   hun  vrouwelijke  tegenhangers  (Abbeloos,  2012).       Helaas  blijkt  dit  niet  allemaal  rozengeur  en  maneschijn  te  zijn,  want  hoewel  een   stijgende   verkoop   van   luxe,   zelfs   tijdens   tijden   van   crisis,   erop   zou   kunnen   duiden   dat   we   er   met   z’n   allen   steeds   warmer   in   zitten,   blijkt   deze   trend   ook   een   groot   probleem   van   schulden   met   zich   mee   te   brengen.   De   consumentenschuld   heeft   in   de   Verenigde   Staten   ondertussen   de   kaap   van   $14   triljoen   bereikt   (Golub,  2008).   Reden   genoeg   dus   om   meer   inzicht   te   willen   verwerven   in   dit   consumptiefenomeen.   Hoewel   er   al   decennialang   vanuit   diverse   domeinen   onderzoek  wordt  gevoerd  naar  consumptiegedrag,  is  de  aandacht  die  nu  ook  uit   evolutionaire   hoek   komt,   echter   een   vrij   recent   gegeven   (Miller,   2009;   Saad,   2006,   2013).   Evolutionaire   psychologie   richt   zich,   anders   dan   het   klassieke   consumentenonderzoek,   eerder   op   ultimate   explanations   dan   op   proximate   explanations.   Daar   waar   de   proximate   aanpak   van   het   klassieke    

9  

consumentenonderzoek   zich   richt   op   persoonlijk   voorkeuren   en   gevoelens   en   invloeden   uit   de   directe   omgeving,   focust   de   ultimate   verklaring   van   de   evolutionaire   psychologie   meer   op   de   adaptieve,   evolutionaire   functie   die   een   bepaald  gedrag  vervult  (Griskevicius  &  Kenrick,  2013).     We  kunnen  ook  conspicuous  consumption  (Veblen,  1899/1973),  een  term  die  in   1899   door   Thorstein   Veblen   werd   bedacht   om   opzichtig   en   verkwistend   luxevertoon   te   beschrijven,   op   deze   twee   manieren   benaderen.   Een   proximate   verklaring  zou  dan  bijvoorbeeld  argumenteren  dat  mensen  luxeartikelen  kopen   omdat  ze  die  mooier  vinden  dan  andere,  omdat  ze  voor  kwaliteit  kiezen  of  omdat   ze   volgzaam   die   producten   kopen   die   ze   in   hun   omgeving   zien   opduiken.   Dit   artikel   focust   echter   op   conspicuous   consumption   als   een   vorm   van   gedrag,   geëvolueerd   om   om   te   gaan   met   terugkerende   adaptieve   problemen   en   probeert   zo  dus  een  ultimate   verklaring  te  bieden.  Belangrijk  zijn  daarbij  de  fundamental   motives  (Griskevicius  &  Kenrick,  2013),  een  set  van  evolutionaire  basisdoelen  die   het  menselijk  gedrag  sturen  richting  adaptief  en/of  reproductief  voordeel.     Twee   theorieën   worden   centraal   gesteld   in   deze   paper,   namelijk   de   costly   signaling  theory     en  de  sociometer  theory.  Op  basis  van  beide  theorieën  wordt  bij   mannen   een   relatie   verondersteld   tussen   conspicuous   consumption   en   self-­‐ perceived   mate   value.   Deze   laatste   term   duidt   op   de   waarde   van   een   man   als   potentiële  partner,  zoals  gezien  door  die  man  zelf.     Costly   signaling   theory   (Grafen,   1990;   Zahavi,   1975)   stelt   dat   conspicuous   consumption  binnen  een  mating-­‐omgeving  een  eerlijk  signaal  is  van  een  man  zijn   mate   value;   hoe  hoger  de  mate  value,  hoe  sterker  het  signaal.   Dit  artikel  gaat  na   of  hetzelfde  kan  worden  gesteld  voor  conspicuous  consumption  en  self-­‐perceived   mate  value.     Sociometer   theory  (Leary,  1999)  vertrekt  van  het  idee  dat  bij  de  mens  een  soort   sociale   barometer   is   ontstaan   die   de   kwaliteit   van   zijn   relaties   opvolgt.   Self-­‐ esteem   werd  naar  voor  geschoven  als  overkoepelende  ‘barometer’  (Leary,  1999,   2003,   2004),   maar   al   snel   werd   het   bestaan   van   meerdere   domein-­‐specifieke   sociometers  gesuggereerd  (Kirkpatrick  &  Ellis,  2001).  Zo  zou  er  ook  een  mating   sociometer   bestaan   die   de   kwaliteit   van   een   man   zijn   mating-­‐interacties   weerspiegelt  en  indien  nodig  aanzet  tot  aangepaste  gedragingen  (Bale  &  Archer,  

 

10  

2013;   Kavanagh,   Robins,   &   Ellis,   2010).   Onderzoek   stelde   dat   self-­‐perceived  mate   value  die  mating  sociometer  zou  kunnen  zijn  (Crocker  &  Wolfe,  2001;  Kirkpatrick   &  Ellis,  2001)  en  weer  ander  onderzoek  toont  aan  hoe  conspicuous   consumption   een  vorm  van  aangepast,  corrigerend  gedrag  kan  zijn  (Rucker  &  Galinsky,  2008;   Sivanathan   &   Pettit,   2010).   In   dit   artikel   veronderstellen   we   daarom   een   compenserende   functie   van   conspicuous   consumption   in   relatie   tot   een   lage,   verlaagde  of  bedreigde  self-­‐perceived  mate  value.     Na   een   grondige   duiding   van   de   verschillende   begrippen   en   theorieën   in   het   literatuurluik,   poneert   dit   artikel   in   lijn   met   twee   verschillende   evolutionair   psychologische   theorieën,   twee   mogelijke   relaties   tussen   self-­‐perceived   mate   value   en   conspicuous   consumption.   Aan   de   hand   van   een   experiment   wordt   nagegaan  of  er  bewijs  kan  worden  gevonden  voor  een  van  deze  twee  geponeerde   relaties.  Na  de  rapportering  van  de  gevonden  resultaten,  worden  hun  implicaties   besproken  en  formuleren  we  onze  bedenkingen  en  conclusie.                                                

 

11  

4.   Literatuurstudie   4.1   Evolutionaire  psychologie    

4.1.1   Fundamental  motives     Consumentengedrag  is  een  onderwerp  waar  al  heel  wat  onderzoek  rond  gevoerd   is.   Vanuit   zeer   verschillende   invalshoeken   zijn   theorieën   en   verklaringen   gepubliceerd  over  verschillende  aspecten  van  consumptiegedrag  en  elk  leveren   ze  op  hun  eigen  manier  een  bijdrage  aan  het  beter  begrijpen  van  de  consument.   Ook  dit  artikel  werpt  zijn  licht  op  een  specifiek  aspect  van  koopgedrag,  met  name   dat   van   conspicuous   consumption.   Een   evolutionaire   invalshoek   wordt   gebruikt   om  deze  specifieke  vorm  van  koopgedrag  te  verklaren.       De   kernidee   van   evolutionaire   psychologie   is   dat   het   menselijk   brein   het   resultaat   is   van   een   lang   evolutieproces   waarbij   zowel   natuurlijke   als   seksuele   selectie   hun   rol   hebben   gespeeld.   Net   zoals   onze   organen   elk   een   specifieke   taak   vervullen   binnen   het   groter   geheel   van   ons   lichaam,   zijn   ook   de   hersenen   opgebouwd  uit  verschillende  modules1    die  elk  op  hun  manier  aangepast  zijn  om   zo   goed   mogelijk   om   te   gaan   met   verschillende   situaties   (Cosmides   &   Tooby,   1992;   Kenrick,   Griskevicius,   Neuberg,   &   Schaller,   2010;   Kenrick,   Neuberg,   Griskevicius,   Becker,   &   Schaller,   2010).   Elke   module   is   gespecialiseerd   in   het   omgaan  met  problemen  binnen  zijn  specifiek  domein.     Deze   verschillende   situaties   of   domeinen   worden   door   Griskevicius   &   Kenrick   (2013)  in  hun  fundamental   motives   model  teruggebracht  tot  zeven  evolutionaire   doelen   die   de   voorgenoemde   modules   sturen.   Deze   doelen   bestaan   uit   het   vermijden   van   lichamelijk   leed,   het   voorkomen   van   ziekte,   het   maken   van   vrienden,   het   bereiken   van   status,   het   verwerven   van   een   partner,   het   behouden   van   een   partner   en   zorg   dragen   voor   familie.   Afhankelijk   van   de                                                                                                                   1  Wanneer  we  spreken  over  hersenmodules  is  het  belangrijk  te  weten  dat  we  het  niet  

hebben  over  specifieke  regio’s  in  de  hersenen,  maar  wel  over  verschillende,  niet-­‐ tastbare  denkprocessen  of  systemen  binnen  de  algemene  hersenwerking.   2  We  willen  hier  zeker  niet  blind  zijn  voor  het  feit  dat  vrouwen  ook  aan  luxeconsumptie   en   conspicuous   consumption   doen,   maar   wijzen   hier   eerder   op   de   wetenschappelijke  

 

12  

omgevingsfactoren  zullen  één  of  meerdere  doelen  geactiveerd  worden;  iets  wat   zich   zal   vertalen   in   aangepaste   gedragingen,   voorkeuren   en   denkprocessen   (Griskevicius  &  Kenrick,  2013;  Kenrick,  Griskevicius,  et  al.,  2010).  

  4.1.2   Evolutionaire  psychologie  en  consumptiegedrag     Het  toepassen  van  inzichten  uit  de  evolutionaire  psychologie  op  domeinen  zoals   marketing   en   consumptiegedrag   is   een   vrij   recente   ontwikkeling   (Saad   &   Gill,   2000;  Saad,  2006,  2013).    Het  is  op  het  eerste  zicht  dan  ook  geen  voor  de  hand   liggend   gegeven.   Het   menselijk   brein   zoals   we   dat   nu   kennen,   evolueerde   vele   tientallen   duizenden   jaren   geleden   toen   de   ’vroege’   mens   nog   in   zeer   kleine   gemeenschappen  leefde    van  zo’n    50  tot  100  leden  (Tooby  &  Cosmides,  1990).     Het   lijkt   dan   ook   vreemd   dat   probleemoplossende   modules   in   onze   hersenen   die   zich  ontwikkelden  tijdens  het  pleistoceen,  nog  enigszins  van  toepassing  zouden   kunnen   zijn   op   een   fenomeen   zo   recent   als   dat   van   globale   massaconsumptie.     Recent   onderzoek   toont   echter   aan   dat   onze   denkprocessen,   handelingen   en   voorkeuren,   nog   steeds   meer   dan   onderhevig   zijn   aan   deze   basisdoelen;   in   het   algemeen,  maar  zeker  ook  wat  betreft  ons  consumptiegedrag  (Miller,  2009;  Saad,   2006,  2011,  2013).   Hoe,  wanneer  en  waarom  mensen  hun  beperkte  middelen  gaan  besteden,  is  een   vraag   waarop   elke   marketeer   en   verkoper   het   antwoord   zou   willen   weten.   Evolutionair   psychologisch   onderzoek   heeft   hen   al   een   goed   stuk   op   weg   geholpen  door  enkele  ‘ultimate   explanations’  te  bieden.  Dit  zijn  verklaringen  die   zich  niet  richten  op  expliciete  oorzaken  van  gedragingen,  maar  op  hun  ruimere   evolutionaire   functie.     Zo   toonden   verschillende   onderzoeken   bijvoorbeeld   aan   dat   luxeconsumptie,   los   van   persoonlijke   smaak   en   voorkeur,   gestuurd   wordt   door  fundamental  motives  zoals  het  verwerven  van  een  partner  (De  Fraja,  2009;   Griskevicius  et  al.,  2007;  Hudders,  De  Backer,  Fisher,  &  Vyncke,  2014;  Janssens  et   al.,   2011;   Kruger,   2008;   Sundie   et   al.,   2011),   het   opbouwen   van   status   (Han,   Nunes,   &   Drèze,   2010;   Kastanakis   &   Balabanis,   2014;   Mazzocco,   Rucker,   Galinsky,  &  Anderson,  2012;  Saad  &  Vongas,  2009)  of  het  uitbouwen  van  sociale   relaties   (Lee   &   Shrum,   2012;   Loughran   Dommer,   Swaminathan,   &   Ahluwalia,  

 

13  

2013;   Nelissen   &   Meijers,   2011).   Het   zijn   net   deze   opzichtige   aankopen   of   conspicuous  consumption  die  we  even  in  detail  willen  bekijken.  

4.2   Conspicuous  consumption    

4.2.1   Situering     Al   in   1899   beschreef   Thorstein   Veblen   een   gedragspatroon   dat   hij   herkende   in   zijn  eigen  omgeving,  maar  ook  doorheen  de  geschiedenis  en  over  verschillende   culturen   heen.   Veblen   (1899/1973)   stelde   dat,   wanneer   voldaan   was   aan   alle   basisbehoeften,   mensen   hun   overschot   aan   middelen   gingen   spenderen   aan   zaken   die   niet   zozeer   functioneel   of   nuttig   waren,   maar   die   wel   hun   status   en   rijkdom   in   de   verf   zetten.   Hij   noemde   dit   gedrag   conspicuous   consumption   en   beschouwde  het  als  een  universeel  menselijke  eigenschap,  zoals  honger  of  seks   (Ryan,  2007;  Veblen,  1899/1973).     Hoewel   het   duidelijk   klassenonderscheid   dat   Veblens   omgeving   kenmerkte,   vandaag   zeker   niet   meer   zo   uitgesproken   bestaat,   zijn   mensen   toch   nog   steeds   druk   bezig   om   zich   te   associëren   of   distantiëren   van   bepaalde   groepen   door   middel   van   opzichtige   en   geldverkwistende   aankopen.   Mensen   kopen   peperdure   sportwagens   waarmee   ze   nooit   de   snelheid   zullen   halen   waarvoor   de   wagen   eigenlijk   gebouwd   is   en   die   hen   naast   beperkte   beenruimte   ook   een   fikse   benzinerekening  oplevert.  Twee  tot  vijf  maal  de  normale  prijs  betalen  voor  een   kledingstuk  omdat  er  een  bepaald  logootje  op  staat,  lijkt  irrationeel,  maar  is  iets   waar  vandaag  niemand  nog  van  opkijkt.  Deze  en  menig  andere  voorbeelden  van   gedrag   die   op   het   eerste   gezicht   een   verkwisting   van   middelen   lijkt,   tonen   aan   dat  we  ons  ruim  een  eeuw  na  Veblen  nog  altijd  van  een  plek  op  de  sociale  ladder   proberen  te  vergewissen  door  middel  van  conspicuous  consumption.     Het   is   logisch   dat   een   veelvoorkomend   en   universeel   gegeven   als   conspicuous   consumption   ook   vanuit   een   evolutionair   perspectief   interessant   bleek   voor   onderzoekers.   Deze   vorm   van   consumptie   kenmerkt   zich   immers   door   het   verkwisten   van   middelen   aan   producten   die   niet   direct   een   evenredig   functioneel   voordeel   opleveren.   Hoewel   dit   adaptief   nadelig   lijkt,   suggereert  

 

14  

onderzoek   dat   dit   gedrag   wel   reproductief   voordeel   kan   opleveren   (De   Fraja,   2009;  Griskevicius  et  al.,  2007;  Sundie  et  al.,  2011).      

4.2.2   Wie,  waar,  wanneer?     Hoewel  conspicuous   consumption   wereldwijd  voorkomt  en  iets  van  alle  tijden  is,   moeten  we  toch  vaststellen  dat  dit  gedrag  niet  overal  en  bij  iedereen  in  dezelfde   mate  aanwezig  is.  Uit  onderzoek  zijn  diverse  variabelen  naar  voor  gekomen  die   een  invloed  hebben  op  de  mate  waarin  iemand  dit  gedrag  zal  stellen.  Hieronder   schetsen   we   een   overzicht   van   de   zaken   die   uit   onderzoek   als   belangrijkste   beïnvloedende  factoren  naar  voor  kwamen.    

• Maatschappelijke  status     In   tegenstelling   tot   het   beeld   dat   spontaan   in   ons   opkomt   wanneer   we   denken   aan   een   persoon   die   opzichtige   aankopen   doet,   zijn   het   niet   noodzakelijk   welgestelde,   rijke   en   succesvolle   personen   die   dit   zullen   doen.   Personen   uit   minderheidsgroepen,   met   een   eerder   lager   vermogen   en   minder   status   binnen   de   maatschappij,   zullen   zich   eerder   tot   dit   gedrag   wenden   (Banerjee   &   Duflo,   2007).   Charles,   Hurst   &   Roussanov   (2009)   toonden   aan   dat   zwarte   en   latino   minderheidsgroepen   in   de   Verenigde   Staten   een   groter   deel   van   hun   inkomen   uitgaven   aan   zichtbare   statusobjecten   dan   de   blanke   gemeenschap.   Zij   vermoedden   dat   dit   het   verhogen   van   de   status   en   het   aanzien   binnen   de   maatschappij   tot   doel   had.   Niet   alleen   het   behoren   tot,   maar   ook   het   zich   associëren   met   een   groep   van   lagere   status   leidde   tot   een   verhoogde   voorkeur   voor   statusproducten   (Mazzocco   et   al.,   2012),   bekend   als   vicarious  conspicuous   consumption.   Binnen   dezelfde   lijn   vonden   Rucker   en   Galinsky   (2008)   dat   personen  met  een  lage  mate  van  macht/vermogen    meer  geneigd  zullen  zijn  tot   statusconsumptie.  Ook  zij  zien  dit  als  een  soort  statusverwervende  strategie  en   ze  

beschrijven  

deze  

vorm  

van  

conspicuous  

consumption  

als  

compensatieconsumptie.  Deze  kijk  op  conspicuous  consumption  als  een  vorm  van   compensatie   bespreken   we   later   in   meer   detail,   wanneer   we   het   hebben   over   de   sociometer  theorie.  

 

15  

• Persoonlijkheid     Een   andere   invalshoek   bekijkt   conspicuous   consumption   als   een   hulp   bij   het   oriënteren   van   ons   zelfbeeld.   Kastanakis   en   Balabanis   (2014)   onderscheiden   het   bandwagon-­‐   en   het   snobmotief.   Mensen   gaan   zaken   kopen,   respectievelijk   om   erbij  te  horen  of  om  zich  te  onderscheiden  van  de  rest.  Loughran  Dommer  et  al.   (2013)   noemen   dit   horizontale   en   verticale   differentiatie.   Bij   horizontale   differentiatie   wordt   conspicuous  consumption   gebruikt   om   zich   te   onderscheiden   van   de   andere   leden   van   de   referentiegroep   op   basis   van   persoonlijk   smaak   en   voorkeur.  Bij  verticale  differentiatie  volgt  men  de  groep  maar  gaat  men  zijn  eigen   status  binnen  de  groep  accentueren.  Kim  en  Jang  (2014)  toonden  dat  mensen  die   sterk   beïnvloed   worden   door   hun   referentiegroep   meer   geneigd   zullen   zijn   tot   statusconsumptie.   Het   gevoel   van   sociale   uitsluiting   zal   conspicuous  consumption   doen  toenemen  en  dan  in  het  bijzonder  wanneer  men  genegeerd  wordt  door  de   sociale  omgeving  (Lee  &  Shrum,  2012;  Molden,  Lucas,  Gardner,  Dean,  &  Knowles,   2009).  

• Leeftijd  en  relationele  status     In   tegenstelling   tot   vrouwen,   die   ongeacht   hun   leeftijd   inspanningen   blijven   leveren   om   hun   mate   value   te   verbeteren,   nemen   deze   inspanningen   in   het   algemeen   af   bij   mannen   naarmate   ze   ouder   worden   (Brase   &   Guy,   2004).   Iemands   relationele   status   heeft   hier   echter   een   belangrijke   invloed   op,   want   waar   getrouwde   personen   dit   patroon   volgen,   gingen   vrijgezellen   hun   inspanningen   voor   hun   mate   value   net   vergroten   naarmate   ze   ouder   werden.   Niet  alleen  het  getrouwd  zijn  op  zich,  maar  ook  de  tevredenheid  met  deze  relatie   zal   bepalend   zijn   (Shackelford,   2001).   Ook   Henninghausen   en   Schwab   (2014)   vonden   dat   de   neiging   tot   conspicuous   consumption,   in   dit   geval   van   smartphones,  groter  was  bij  vrijgezellen  of  personen  in  een  losse  relatie.  In  hun   onderzoek   gold   dit   echter   ook   specifiek   voor   mannen   met   een   voorkeur   voor   short  term  mating  en  niet  voor  vrouwen.      

 

16  

4.2.3   Mannen  en  conspicuous  consumption     Zoals   uit   bovenstaande   voorbeelden   al   enigszins   kon   blijken   is   conspicuous   consumption   vaak   een   typisch   mannelijk   gegeven2.   De   verklaring   hiervoor   kan   gevonden   worden   in   de   theorieën   van   seksuele   selectie,   parental  investment   en   costly  signaling.  Deze  worden  verder  besproken  in  het  hoofdstuk  over  signaling   theorie.   Deze   theorieën   geven   aan  dat   conspicuous  consumption  eerder   voordelig   werkt   voor   mannen,   omdat   het   hen   toelaat   die   kenmerken   te   benadrukken   die   vrouwen   aantrekkelijk   vinden   in   een   partner,   zoals   bijvoorbeeld   status   en   vermogen   (Buss   &   Schmitt,   1993;   Buss,   1989;   Li,   Bailey,   Kenrick,   &   Linsenmeier,   2002).   Mannen   hebben   het   gevoel   dat   ze   deze   kenmerken   enigszins   onder   controle  hebben  en  kunnen  sturen.  Vrouwen  ervaren  veel  minder  controle  over   die  kenmerken  die  belangrijk  zijn  voor  hun  aantrekkelijkheid  als  partner,  zoals   hun  jeugdigheid  en  hun  fysieke  aantrekkelijkheid  (Ben  Hamida,  Mineka,  &  Bailey,   1998).   Een   mooie   illustratie   hiervan   is   bijvoorbeeld   dat   mannen   die   zijn   blootgesteld  aan  een  grote  hoeveelheid  beschikbare  middelen,  plots  de  vereisten   voor  een  date  een  stuk  hoger  gaan  leggen,  terwijl  vrouwen  dit  niet  deden  (Yong   &  Li,  2012).  Beschikken  over  middelen  en  het  verwerven  van  een  partner  gaat  bij   mannen   dus   duidelijk   hand   in   hand.   Dat   deze   relatie   in   beide   richtingen   werkt   toonde   Kruger   (2008)   door   te   tonen   dat   mannen   die   in   het   verleden   meer   partners   hadden   gehad   en   in   de   toekomst   meer   partners   wensten,   ook   meer   middelen  gingen  uitgeven.   Dat  deze  associatie  bij  mannen  is  ingebakken  illustreert  bijvoorbeeld  ook  het  feit   dat   mannen   na   het   zien   van   een   (sexy)   vrouw,   sneller   statusproducten   zullen   opmerken   (Janssens   et   al.,   2011),   meer   belang   gaan   hechten   aan   materiële   rijkdom   en   andere   indicatoren   van   sociale   status   en   zich   tijdelijk   ambitieuzer   voelen  (Roney,  2003).  Een  korte  interactie  met  een  vrouw  zorgt  voor  een  stijging   van  het  testosteronlevel,  in  het  bijzonder  als  de  man  in  kwestie  indruk  probeert   te   maken   op   de   vrouw   (Roney,   Mahler,   &   Maestripieri,   2003).   We   stellen   eenzelfde   stijging   vast   wanneer   mannen   in   een   dure   sportwagen   mogen   rijden,                                                                                                                   2  We  willen  hier  zeker  niet  blind  zijn  voor  het  feit  dat  vrouwen  ook  aan  luxeconsumptie  

en   conspicuous   consumption   doen,   maar   wijzen   hier   eerder   op   de   wetenschappelijke   klemtoon  die  tot  nu  toe  op  mannelijke  conspicuous  consumption  ligt.    

 

17  

in  het  bijzonder  wanneer  dit  op  een  goed  zichtbare  plek  gebeurt  (Saad  &  Vongas,   2009).   Dit  alles  wijst  op  een  duidelijke  link  tussen  conspicuous  consumption  en  mannen   hun   mating-­‐strategie.   Deze   link   plaatsen   we   hieronder   binnen   ons   evolutionair   kader.  

4.2.4   Strategisch  signaal     Steunend   op   de   ideeën   van   seksuele   selectie   (Darwin,   1859/2010)   ,   parental   investment   (Trivers,  1972),  costly   signaling  theorie  (Grafen,  1990;  Zahavi,  1975)   en   strategisch   pluralisme   (Gangestad   &   Simpson,   2000)   toonde   onderzoek   dat   conspicuous   consumption   kan   functioneren   als   een   strategische   vorm   van   communicatie   om   iemands   kwaliteiten   als   (potentiële)   partner   aan   te   geven   (Miller,  2009;  Saad,  2013).  Het  activeren  van  een  mating-­‐motief  (cfr.  Griskevicius   &   Kenrick,   2013)   stimuleerde   conspicuous  consumption   bij   mannen   (Griskevicius   et   al.,   2007;   Li,   Kenrick,   Griskevicius,   &   Neuberg,   2012),   focuste   hun   aandacht   op   dure   en   opzichtige   goederen   (Janssens   et   al.,   2011)   en   dit   gedrag   vergrootte   mannen  hun  aantrekkelijkheid  als  potentiële  partner  (Sundie  et  al.,  2011).  Deze   effecten  waren  het  grootst  wanneer  het  om  een  short-­‐term  mating  context  ging.   Ook   de   mating-­‐strategieën   (cfr.   Gangestad   &   Simpson,   2000)   die   mannen   hanteren  blijken  hierbij  van  invloed  te  zijn,  want  mannen  die  een  strategie  van   lage   investering   volgen,   waren   het   meest   geneigd   om   conspicuous  consumption   gedrag  te  vertonen  (Kruger,  2008;  Sundie  et  al.,  2011).       Bij   vrouwen   werd   deze   consumptie   dan   weer   gestimuleerd   door   een   mate   guarding   motive   en   intraseksuele   competitie   (Hudders   et   al.,   2014;   Wang   &   Griskevicius,   2014),   al   kunnen   romantische   motieven   ook   bij   vrouwen   aanzetten   tot   meer   statusconsumptie   (Kim   &   Jang,   2014).   Mannen   proberen   dus   met   behulp  van  hun  opzichtige  aankopen  partners  aan  te  trekken  en  ze  te  overtuigen   van  hun  kwaliteiten,  terwijl  vrouwen  daarentegen  rivales  willen  afschrikken  en   de  sterkte  van  hun  relatie  willen  aantonen.     Conspicuous  consumption  als  een  signaal  van  een  man  zijn  mate  value  is  de  eerste   wijze   waarop   dit   onderzoek   de   relatie   tussen   self-­‐perceived   mate   value   en   conspicuous  consumption  benadert  en  we  bespreken  deze  benadering  hieronder   uitgebreider  aan  de  hand  van  de  costly  signaling  theorie.    

18  

4.3   Costly  signaling    

4.3.1   Overleven  is  niet  alles     Darwin   (1859/2010)   stelde   dat   de   best   aangepaste   overleeft   en   daardoor   de   meeste   kans   heeft   om   zijn   kenmerken   door   te   geven   aan   de   volgende   generaties.   Deze   voordelige   aanpassingen   blijven   bestaan,   de   nadelige   verdwijnen   doorheen   de  tijd.  De  middelen  die  voor  handen  zijn,  zijn  beperkt  en  het  is  dus  een  kwestie   om  deze  middelen  zo  efficiënt  mogelijk  aan  te  wenden.  Eén  blik  op  het  dierenrijk   of  op  ons,  moderne  mensen,  toont  echter  tal  van  voorbeelden  waar  dit  principe   de  mist  lijkt  in  te  gaan.  Vogels,  zoals  de  pauw,  met  opvallende,  kleurrijke  en  vaak   hinderlijke  pluimage,  herten  met  grote  geweien  en  gazelles  die  voor  roofdieren   uit   ‘stotten’ 3 .   Al   deze   kenmerken   vragen   kostbare   energie   en   lijken   de   overlevingskansen   enkel   te   verkleinen.   Ook   mensen   zien   we   grote   bedragen   besteden   aan   zaken   die   hen   niet   meteen   een   evenredig   functioneel   voordeel   opleveren   of   bewust   zaken   doen   die   een   groot   lichamelijk   of   financieel   risico   inhouden.  Seksuele  selectie  biedt  hier  echter  een  antwoord  door  aan  te  tonen  dat   sommige   kenmerken   misschien   niet   meteen   de   overlevingskans   vergroten,   maar   wel  de  kans  om  zich  voort  te  planten.  Deze  kenmerken  genieten  de  voorkeur  van   de  leden  van  het  andere  geslacht  omdat  ze  deze  kenmerken  bij  de  bezitter  zien   als   signalen   van   diens   kwaliteiten   als   partner.   Zoals   Veblen   (1899/1973)   later   zou  stellen,  is  wat  je  hebt  niet  voldoende,  je  moet  het  ook  tonen.  

4.3.2   Leven  met  een  handicap     Zahavi   (1975)   merkte   dezelfde   inefficiënte   kenmerken   en   gedragingen   op   en   stelde   dat   deze   een   signaal   waren   van   de   ‘fitness’   van   het   dier   (of   de   mens)   in   kwestie.   Een   signaal   dat   betrouwbaar   was,   net   doordat   er   een   kost   aan   verbonden  was.  Enkel  die  individuen  die  ‘fit’  genoeg  waren  om  de  kost  te  kunnen   dragen,  konden  dit  signaal  vertonen  en  daardoor  was  het  signaal  moeilijk  na  te                                                                                                                   3  Stotting  is  een  gedragsvorm  die  vooral  in  de  gazellefamilie  voorkomt,  waarbij  de  

dieren  met  gestrekte  poten  en  gebogen  rug  voor  een  roofdier  uit  op  en  neer  springen.   Dit  gedrag  wordt  verklaard  als  een  eerlijk  signaal  naar  het  roofdier  toe  van  de  fysieke   fitheid  van  het  prooidier,  met  als  doel  het  roofdier  te  doen  afzien  van  een  aanval  of   achtervolging.  

 

19  

bootsen.   Zahavi   noemde   dit   het   ‘handicap   principe’,   omdat   de   voordelen   op   reproductief   vlak   enkel   verkregen   werden   door   zichzelf   een   handicap   op   te   leggen  op  een  ander  vlak,  bijvoorbeeld  overlevingskansen.  Dit  ‘eerlijk  signaal’  is   daardoor  meteen  ook  een  ‘costly  signal’.     Smith  &  Bliege  Bird  (2000)  poneerden  vier  kenmerken  waaraan  een  costly  signal   moet   voldoen.   Ten   eerste   moet   het   signaal   makkelijk   waarneembaar   zijn.   Het   moet   ook   moeilijk   te   vervalsen   zijn,   iets   waar   de   bijhorende   kost   voor   zorgt.   Ten   derde   moet   het   signaal   geassocieerd   worden   met   een   niet   direct   zichtbare,   maar   gegeerde   kwaliteit,   zoals   een   goede   gezondheid   of   rijkdom.   De   laatste   voorwaarde   is   dat   het   signaal   een   voordeel   moet   opleveren,   zowel   voor   de   zender   als   de   ontvanger.   De   zender   oogst   reproductief   voordeel,   de   ontvanger   vergewist   zich   van   een   goede   partner.   Costly  signaling   werd   later   onderbouwd   door  Grafen  (1990)  als  een  evolutionaire  communicatiestrategie  en  daarna  door   anderen  uitgebreid  toegepast  op  het  menselijk  gedrag  (Miller,  2009;  Saad,  2011,   2013).    

4.3.3   Mannen  moeten  zich  bewijzen     De  hierboven  beschreven  seksueel  geselecteerde  kenmerken  of  signalen  komen   heel   vaak   aan   de   mannelijke   zijde   van   een   soort   voor.   Ook   in   dit   onderzoek   wordt  er  op  mannen  gefocust.  Trivers  (1972)  legde  aan  de  hand  van  zijn  parental   investment   theorie   uit   waarom   het   vaak   de   mannetjes   zijn   die   zich   moeten   bewijzen.  Hij  kijkt  daarvoor  naar  de  minimum  inspanning  die  wordt  vereist  van   beide   geslachten   voor   het   produceren   van   goed   nageslacht.   Bij   veel   zoogdieren   (en  zo  ook  de  mens)  kan  de  inspanning  van  het  mannetje  zich  beperken  tot  één   zaadlozing,   terwijl   de   inspanning   van   het   vrouwtje   vaak   veel   groter   is.   Denk   maar   aan   de   draagtijd   en   de   zoogtijd.   Trivers   stelt   daarom   dat   vrouwtjes,   omwille   van   de   grote   kost   die   het   voortplanten   met   zich   meebrengt,   veel   kieskeuriger   zullen   zijn   dan   mannetjes   bij   het   kiezen   van   een   partner.   Vrouwtjes   worden  daardoor  een  schaarse  reproductieve  bron,  waardoor  de  selectieve  druk   op   mannetjes   zal   toenemen   om   hun   kwaliteiten   onderling   en   ten   opzichte   van   mogelijke   partners   te   bewijzen.   Bij   mensen   investeren   de   mannen   meestal   wel   gedurende  een  langere  tijd  in  hun  partner  en  hun  nageslacht,  al  kan  de  grootte  

 

20  

van   deze   investering   variëren   tussen   verschillende   personen,   maar   ook   binnen   de  levensloop  van  één  man  (Buss  &  Schmitt,  1993;  Gangestad  &  Simpson,  2000).  

4.3.4  Conspicuous  consumption  als  een  costly  signal     Net   zoals   de   opzichtige   pauwenveren   en   het   hertengewei   in   de   dierenwereld   wordt   conspicuous   consumption   naar   voor   geschoven   als   een   vorm   van   costly   signaling   bij   mensen   (Saad,   2006,   2013).     Opzichtige   status-­‐   of   luxeconsumptie   voldoet  zeker  aan  de  vier  vereisten  van  Smith  en  Bliege  Bird  (2000).  De  gekochte   producten   zijn   vaak   heel   opzichtig   en   publiek,   zoals   wagens,   merkkledij   en   juwelen.   Vanwege   hun   hoge   kost   zijn   ze   moeilijk   na   te   bootsen,   al   maakt   het   artificiële   karakter   van   onze   menselijke   signalen   namaak   iets   makkelijker.   Conspicuous   consumption   wordt   als   signaal   geassocieerd   met   gegeerde   kwaliteiten,   zoals   status   en   rijkdom   (Buss   &   Schmitt,   1993;   Nelissen   &   Meijers,   2011).   Steeds   meer   onderzoek   suggereert   dat   conspicuous   consumption   functioneert  als  een  adaptieve  communicatiestrategie,  met  oog  op  het  verwerven   van   reproductieve   voordelen   (Griskevicius   et   al.,   2007;   Miller,   2000;   Miller,   2009;   Sundie   et   al.,   2011).   Volgens   deze   onderzoeken   zou   conspicuous   consumption  dus  een  kostelijk,  en  daardoor  eerlijk  signaal  zijn  van  iemands  mate   value.     Wij  stellen  ons  in  dit  onderzoek  echter  de  vraag  of  conspicuous  consumption  ook   geldt  als  een  eerlijk  signaal  van  iemands  self-­‐perceived  mate  value.  Dit  is  iemands   waarde   als   mogelijke   partner   zoals   gepercipieerd   door   die   persoon   zelf.   Waar   conspicuous   consumption   een   eerlijk   signaal   is   van   iemands   objectieve   mate   value,  doordat  de  bijhorende  kost  immers  moet  kunnen  gedragen  worden,  hoeft   dat  voor  iemands  subjectieve  mate  value  niet  het  geval  te  zijn.  Een  persoon  kan   over   alle   nodige   middelen   en   kwaliteiten   beschikken,   maar   zichzelf   toch   niets   waard  vinden,  of  net  andersom.  Wij  stellen  dat  deze  self-­‐perceived  mate  value  een   belangrijke,  sturende  factor  is  voor  de  mate  waarin  mannen  conspicuous  gedrag   gaan   vertonen.   Als   conspicuous   consumption   een   eerlijk   signaal   is   van   iemands   self-­‐perceived   mate   value,   dan   verwachten   we   dat   deze   twee   variabelen   samen   zullen  fluctueren.  We  veronderstellen  daarom  dat:    

 

21  

H1a:     Mannen   met   een   hogere   self-­‐perceived   mate   value   zullen   meer   uitgeven   aan  conspicuous  producten  en  minder  aan  non-­‐conspicuous  producten  dan   mannen   met   een   lagere   self-­‐perceived   mate   value,   maar   enkel   wanneer   een  mating  goal  actief  is.     H2a:   Mannen   zullen   meer   uitgeven   aan   conspicuous   producten   dan   in   een   neutrale  conditie,  wanneer  een  mating   goal  actief  is  of  wanneer  hun  self-­‐ perceived  mate  value  positief  gestimuleerd  wordt,  maar  ze  zullen  minder   uitgeven   wanneer   hun   self-­‐perceived   mate   value   negatief   gestimuleerd   wordt.     H3:  

Naarmate  mannen  zich  meer  gaan  binden  in  een  relatie  zullen  ze  minder   uitgeven   aan   conspicuous   producten   en   meer   aan   non-­‐conspicuous   producten  en  de  effecten  van  positieve  en  negatieve  invloeden  op  de   self-­‐ perceived  mate  value  zullen  afnemen.  

  H4:  

De   relatie   tussen   self-­‐perceived   mate   value   en   conspicuous   en   non-­‐ conspicuous   consumption   zal   sterker   zijn   bij   mannen   die   een   short-­‐term   mating-­‐strategie  volgen  (high   mating   intentions),  dan  bij  mannen  die  een   long-­‐term  mating-­‐strategie  volgen  (low  mating  intentions).  

  H5a:   Inkomen  heeft  een  positief  effect  op  iemands  self-­‐perceived  mate  value  en   daardoor  een  positief  effect  op  conspicuous  consumption.  

                 

 

22  

4.4   Sociometer  theorie    

4.4.1   Signaal  naar  onszelf     Tot   hier   toe   werd   telkens   gesteld   dat   conspicuous   consumption   of   ander   conspicuous   gedrag   een   signaal   vormt   naar   anderen   toe   om   hen   te   overtuigen   van   de   kwaliteiten   van   de   zender.   In   de   literatuur   duiken   echter   nog   andere   functies   op   die   deze   aankopen   kunnen   vervullen.   Zo   blijkt   dat   we   niet   alleen   anderen,  maar  soms  ook  onszelf  willen  overtuigen.  Uit  een  onderzoek  bleek  dat   wanneer   men   aan   iemands   zelfbeeld   raakt,   door   het   te   beïnvloeden   of   door   de   persoon   zelf   te   laten   twijfelen   aan   kenmerken   van   zijn   zelfbeeld,   deze   persoon   dan   aankopen   zal   doen   die   zijn   oorspronkelijke   zelfbeeld   bevestigen   of   versterken   (Gao,   Wheeler,   &   Shiv,   2009).   Sterker   nog,   producten   die   een   bepaalde  eigenschap  uitdrukken,  werden  het  meest  gekozen  door  personen  die   aan   het   twijfelen   werden   gebracht   of   ze   deze   eigenschap   bezitten,   ongeacht   of   dat  oorspronkelijk  het  geval  was  of  niet.     Compenseren   voor   bedreigingen   en   aantastingen   van   het   zelfbeeld,   komt   ook   naar   voor   in   het   onderzoek   van   Sivanathan   en   Pettit   (2010)   dat   zich   meer   toespitst   op   conspicuous   consumption.   Zij   toonden   aan   dat   personen   statusgoederen   kopen   omwille   van   hun   helend   effect   op   het   zelfbeeld   of   ‘ego’.   Een  verlaging  van  het  gevoel  van  zelfwaarde  (self-­‐esteem)  bij  personen  met  een   laag   inkomen,   maakte   hen   meer   bereid   om   statusgoederen   te   kopen   (zie   ook   Mazzocco  et  al.,  2012).  Maar  conspicuous   consumption   werkte  ook  preventief  als   bescherming   voor   toekomstige   bedreigingen   van   het   zelfbeeld.   Volgens   deze   auteurs   is   conspicuous   consumption   dus   niet   zozeer   een   signaal   van   iemands   zelfwaarde,   maar   wel   een   manier   om   die   zelfwaarde   te   vergroten   en   te   beschermen  (Gao  et  al.,  2009;   Leary,  1999;  Rucker  &  Galinsky,  2008;  Sivanathan   &   Pettit,   2010).   Self-­‐perceived   mate   value   als   een   onderdeel   van   iemands   zelfbeeld   en   conspicuous  consumption   als   een   vorm   van   compensatieconsumptie,   worden   door   dit   artikel   met   elkaar   in   verband   gebracht   aan   de   hand   van   de   sociometer  theorie  (Leary,  1999).  

 

23  

  4.4.2   Een  persoonlijke  barometer     Wat   is   zelfwaarde   of   zelfvertrouwen   (self-­‐esteem)   nu   precies?   Is   het   een   toevallige  combinatie  van  persoonlijkheidskenmerken  waar  mensen  al  dan  niet   over  beschikken  of  vervult  het  een  specifiekere  rol  binnen  ons  bestaan?  Op  die   vraag  probeerde  Leary  (Leary,  1999,  2003,  2004)  een  antwoord  te  geven  toen  hij   aan   de   hand   van   zijn  sociometer   theorie   een   evolutionaire   verklaring   gaf   voor   de   functie  van  self-­‐esteem.  Gelijkaardig  aan  de  fundamental  motives  van  Griskevicius   en   Kenrick   (2013)   stelt   Leary   dat   self-­‐esteem  geëvolueerd   is   als   een   module   in   ons   brein.   De   module   helpt   ons   om   om   te   gaan   met   een   terugkerend   adaptief   probleem,  namelijk  dat  om  aanvaard  te  worden  door  anderen  en  om  afwijzing  en   exclusie  te  vermijden.  Self-­‐esteem  werkt  namelijk  als  een  soort  barometer  die  de   kwaliteit   van   onze   sociale   interacties   registreert.   Wanneer   dit   peil   op   een   ongewenst  laag  niveau  komt,  zal  deze  module  aansturen  op  gedragingen  die  self-­‐ esteem   zullen   verhogen.   Leary   stelde   ook   dat   self-­‐esteem   niet   alleen   de   reeds   aanwezige  relaties  evalueert,  maar  ook  iemands  kansen  bij  toekomstige  relaties   afweegt.   Voor   de   mens,   die   zich   ontwikkelde   als   een   sociaal   wezen   in   kleine   groepen,   bracht   sociale   inclusie   immers   veel   voordelen   met   zich   mee   (Leary,   2004).   Leary   en   collega’s   (Kavanagh,   Robins,   &   Ellis,   2010;   Kirkpatrick   &   Ellis,   2001;   Leary,   2004)   stelden   ook   vast   dat   self-­‐esteem   sterk   gelinkt   is   aan   hoe   mensen   zichzelf   beoordelen   op   kenmerken   die   van   toepassing   zijn   op   interpersoonlijke   aantrekkelijkheid.   Deze   kenmerken   uitten   zich   ook   in   verschillende  adaptieve  domeinen.  

4.4.3   Mating  sociometer     Net  zoals  het  menselijke  brein  zich  in  verschillende  modules  heeft  toegespitst  op   fundamentele   motieven   (Griskevicius   &   Kenrick,   2013),   zo   stelt   onderzoek   dat   ook   de   algemene   self-­‐esteem   een   samenstelling   is   van   de   zelfwaardering   van   personen  over  verschillende  persoonlijke  kenmerken  (Kirkpatrick  &  Ellis,  2001).   Deze   kenmerken   zullen   relevant   zijn   voor   specifieke   vormen   van   interpersoonlijke   relaties   en   zullen   dat   onderdeel   van   self-­‐esteem   beïnvloeden   dat   aan   deze   relatievorm   gelinkt   is.   De   zelfwaardering   over   lichamelijke    

24  

aantrekkelijkheid   zal   bijvoorbeeld   bepalender   zijn   voor   een   persoon   zijn   self-­‐ esteem   bij   het   verleiden   van   een   partner   dan   bij   het   onderhouden   van   relaties   met  vrienden  en  familie.     De   grote   variëteit   aan   sociale   relaties   deed   onderzoekers   als   snel   suggereren   dat   er   dus   ook   verschillende   domein-­‐specifieke   sociometers   moeten   bestaan   (Kirkpatrick   &   Ellis,   2001).   Kavanagh   en   collega’s   (Kavanagh   et   al.,   2010;   Kavanagh,  Fletcher,  &  Ellis,  2014)  pasten  dit  idee  toe  op  het  domein  van  mating.   Zij   constateerden   dat   ervaringen   van   afwijzing   of   aanvaarding   door   aantrekkelijke  leden  van  het  andere  geslacht  een  invloed  hadden  op  self-­‐esteem.   Deze   veranderingen   beïnvloeden   op   hun   beurt   specifiek   verwachtingen   en   intenties,  zeg  maar  de  strategie,  op  het  vlak  van  mating-­‐relaties,  maar  niet  voor   andere   soorten   relaties   zoals   vriendschappen.   Ze   concludeerden   daarom   dat   er   ook   een   domein-­‐specifieke   mating   sociometer   bestaat,   die   iemands   aantrekkelijkheid  als  romantische  of  seksuele  partner  in  het  oog  houdt  (zie  ook   Bale  &  Archer,  2013).  Het  onderdeel  van  self-­‐esteem  dat  betrekking  heeft  op  het   domein   van   mating   zou   volgens   hen   iemands   self-­‐perceived  mate  value   kunnen   zijn  (Crocker  &  Wolfe,  2001;  Kirkpatrick  &  Ellis,  2001).  Dit  is  hoe  sterk  mensen   hun   eigen   kansen   inschatten   in   een   mating-­‐situatie,   ofwel   hoe   aantrekkelijk   ze   zichzelf  vinden  als  mogelijke  partner.   Naast   deze   status-­‐tracking   visie   op   self-­‐esteem   ontwikkelden   andere   onderzoekers   ook   een   status-­‐signaling  model  of  self-­‐esteem   (Zeigler-­‐Hill,   Besser,   Myers,  Southard,  &  Malkin,  2013;  Zeigler-­‐Hill  &  Myers,  2011).  Hun  onderzoeken   toonden   aan   dat   mannen,   maar   niet   vrouwen,   met   een   hogere   self-­‐esteem   als   aantrekkelijker   werden   beschouwd   door   leden   van   het   andere   geslacht.   Deze   personen   kregen   ook   tal   van   andere   gegeerde   eigenschappen   toegeschreven.   Gedragingen   die   self-­‐esteem   beschermen   of   vergroten   ,of   die   hoge   self-­‐esteem   doen  uitschijnen,  zouden  dus  adaptief  voordelig  moeten  zijn.   Kort   samengevat   houdt   een   bepaalde   sociometer   of   een   bepaald   onderdeel   van   self-­‐esteem  dus  bij  hoe  goed  iemand  scoort  op  een  bepaald  sociaal  domein,  maar   het   opkrikken   van   het   juiste   onderdeel   van   self-­‐esteem   kan   er   ook   voor   zorgen   dat  die  persoon  in  dat  domein  beter  gaat  scoren.  

 

25  

4.4.4   Self-­‐perceived  mate  value  en  self-­‐esteem     Voortbouwend   op   bovenstaande   ideeën   kunnen   we   dus   stellen   dat   de   mating   sociometer   gestuurd   wordt   door   self-­‐perceived   mate   value   en   dat   inspanningen   om   deze   omhoog   te   brengen   zullen   resulteren   in   een   hogere   self-­‐esteem,   wat   door   vrouwen   als   aantrekkelijker   wordt   bevonden   bij   mannen.   Deze   inspanningen   zullen   volgen   wanneer   de   self-­‐perceived   mate   value   laag   is,   verlaagd   wordt   of   bedreigd   wordt.   Het   is   daarom   interessant   om   te   kijken   welke   factoren  een  invloed  hebben  op  de  basiswaarden  van  (self-­‐perceived)  mate  value   en   self-­‐esteem   en   wie   het   meest   gevoelig   is   voor   veranderingen   in   deze   waarden.   Uit   onderzoek   kwamen   geslacht,   leeftijd   en   relatiestatus   als   belangrijke   voorspellers  naar  voor  (Back,  Penke,  Schmukle,  &  Asendorpf,  2011;  Brase  &  Guy,   2004;  Lars  Penke  &  Denissen,  2008).     De   self-­‐perceived   mate   value   bleek   bij   mannen   veel   meer   invloed   te   hebben   op   hun   self-­‐esteem   dan   bij   vrouwen   en   dan   vooral   bij   mannen   die   in   het   verleden   minder  succes  hadden  gekend  op  het  vlak  van  short-­‐term   mating   (Lars  Penke  &   Denissen,  2008).  In  het  licht  van  de  parental  investment  theorie  (Trivers,  1972)  is   het  logisch  dat  mannen,  die  zich  moeten  verkopen  aan  vrouwen,  gevoeliger  zijn   voor   gefaalde   pogingen.   Een   vaste   relatie   of   kinderen   hebben   bleek   deze   invloed   te   temperen.   Het   belang   van   mating-­‐doelen   neemt   dan   immers   af   en   andere   doelen,   zoals   het   zorgen   voor   kinderen   en   het   in   stand   houden   van   de   relatie,   worden  belangrijker  (Lars  Penke  &  Denissen,  2008).  Getrouwde  mensen  bleken   ook   een   hogere   (self-­‐perceived)   mate   value   te   hebben   dan   singles,   die   op   hun   beurt   dan   weer   meer   inspanningen   leverden   om   hun   mate   value   te   vergroten   (zie   ook   Gladden,   Figueredo,   &   Snyder,   2010).   Deze   inspanningen   (hoe   minder   hoe   beter),   self-­‐perceived   mate   value   en   iemands   tevredenheid   met   zijn   relatie   (zie   Shackelford,   2001)   waren   allemaal   goede   voorspellers   voor   iemands   self-­‐ esteem  (Brase  &  Guy,  2004).      

4.4.5   Self-­‐perceived  mate  value  en  conspicuous  consumption     Op   basis   van   alles   wat   tot   hier   toe   werd   vastgesteld,   kan   ondertussen   min   of   meer   een   beeld   worden   gevormd   van   de   rol   die   conspicuous   consumption   kan   spelen  binnen  een  mating  sociometer.  Aan  de  hand  van  deze  sociometer  houden    

26  

mannen   hun   aantrekkelijkheid   als   potentiële   partner   in   het   oog   en   zullen   ze   aangepast  gedrag  vertonen  om  deze  waarde  op  peil  te  houden,  te  vergroten  of  te   beschermen  (Bale  &  Archer,  2013;  Crocker  &  Wolfe,  2001;  Kavanagh  et  al.,  2010;   Penke   &   Denissen,   2008).   Conspicuous   consumption   wordt   niet   toevallig   ook   statusconsumptie  genoemd,  want  hogere  status  en  mate  value  is  precies  wat  men   ermee   kan   bereiken   (Han   et   al.,   2010;   Sivanathan   &   Pettit,   2010).   Naast   de   stelling   uit   de   signaling-­‐hoek,   dat   deze   aankopen   een   (eerlijke)   uiting   van   de   aanwezige  mate  value  zijn,  zijn  er  ook  onderzoeken  die  aantonen  dat  conspicuous   consumption  de  status  en  mate  value  een  boost  geeft,  sociale  inclusie  bevordert   en   andere   voordelen   met   zich   meebrengt   (Kruger,   2008;   Nelissen   &   Meijers,   2011;  Yong  &  Li,  2012).     Op   basis   daarvan   stellen   we   dat   conspicuous   consumption   binnen   een   mating   sociometer   functioneert   als   een   vorm   van   compensatieconsumptie   (Gao   et   al.,   2009;   Mazzocco   et   al.,   2012;   Rucker   &   Galinsky,   2008;   Sivanathan   &   Pettit,   2010).   Conspicuous  consumption  compenseert   voor   een   lage   self-­‐perceived  mate   value   of   een   verlaging   of   bedreiging   ervan   (Lee   &   Shrum,   2012;   Loughran   Dommer   et   al.,   2013;   Molden   et   al.,  2009).  De  grote  selectiviteit  van  vrouwen    bij   het  kiezen  van  een  partner  en  de  omgeving  van  kleine  gemeenschappen  (50  tot   100  personen)  waarin  ons  brein  evolueerde,  maken  het  logisch  dat  mannen  een   soort   ‘veiligheidssysteem’   ontwikkelden   voor   mating-­‐situaties   (Trivers,   1972).     Eén  misstap  tijdens  een  interactie  met  een  van  de  weinige  vrouwen  die  binnen   deze  kleine  groep  als  mogelijke  partner  in  aanmerking  kwam,  kon  voor  de  man   in   kwestie   immers   grote   gevolgen   hebben   voor   zijn   mating-­‐kansen.   Iedere   mating-­‐interactie  houdt  daarom  een  risico  in  voor  de  mate  value  van  een  man  en   dus   ook   voor   zijn   self-­‐esteem.   Dit   zou   verklaren   waarom   het   zien   van   een   aantrekkelijke  vrouw  (Janssens  et  al.,  2011;  Roney  et  al.,  2003;  Roney,  2003),  of   een   dominante   man   in   het   bijzijn   van   een   vrouw   (Saad   &   Vongas,   2009),   de   alarmbel   al   laat   afgaan   en   de   man   motiveert   om   zijn   mate   value   te   vergroten,   zodat  hij  veiliger  de  mogelijke  mating-­‐interacties  tegemoet  kan  treden.   We  veronderstellen  daarom  dat:   H1b:   Mannen  met  een  hogere  self-­‐perceived  mate  value  zullen  minder  uitgeven   aan   conspicuous   producten   en   meer   uitgeven   aan   non-­‐conspicuous  

 

27  

producten  dan  mannen  met  een  lagere  self-­‐perceived  mate  value.   H2b:   Mannen  zullen  minder  uitgeven  aan  conspicuous  producten  wanneer  hun   self-­‐perceived  mate  value   positief   gestimuleerd   wordt,   dan   wanneer   deze   negatief   gestimuleerd   wordt   of   dan   wanneer   een   mating   goal   actief   is,   maar   ze   zullen   in   deze   drie   gevallen   meer   uitgeven   dan   in   een   neutrale   conditie.     H3:  

Naarmate  mannen  zich  meer  gaan  binden  in  een  relatie  zullen  ze  minder   uitgeven   aan   conspicuous   producten   en   meer   aan   non-­‐conspicuous   producten  en  de  effecten  van  positieve  en  negatieve  invloeden  op  de  self-­‐ perceived  mate  value  zullen  afnemen.  

  H4:  

De   relatie   tussen   self-­‐perceived   mate   value   en   conspicuous   en   non-­‐ conspicuous   consumption   zal   sterker   zijn   bij   mannen   die   een   short-­‐term   mating-­‐strategie  volgen  (high   mating   intentions),  dan  bij  mannen  die  een   long-­‐term  mating-­‐strategie  volgen  (low  mating  intentions).  

  H5b:   Inkomen  heeft  een  positief  effect  op  iemands  self-­‐perceived  mate  value  en   daardoor  een  negatief  effect  op  conspicuous  consumption.                                        

 

28  

5.   Methode   5.1   Participanten  

    Dit  onderzoek  richtte  zich  op  heteroseksuele  mannen  tussen  18  en  50  jaar  oud   (Leeftijd:  M  =  31,  SD  =  10.03).  Deze  leeftijdsgroep  is  het  meest  relevant  voor  dit   onderzoek  omdat  mating-­‐doelen  en  statusverwerving  een  belangrijke  rol  spelen   binnen   deze   levensperiode.   Mannen   binnen   deze   leeftijdsgroep   besteden   veel   aandacht   aan   het   verwerven   van   status   en   middelen,   het   aantrekken,   verleiden   en  behouden  van  een  partner  en  het  opbouwen  van  sociale  contacten.  Het  doel   was   om   een   steekproef   te   bekomen   van   mannen   met   voldoende   diversiteit   op   het  vlak  van  leeftijd,  inkomen,  relatiestatus  en  mating-­‐strategie.  Voor  dit  online   experiment   werd   gebruik   gemaakt   van   Qualtrics   software.   De   link   naar   het   onderzoek  werd  via  email  en  Facebook  aan  de  hand  van  de  sneeuwbaltechniek   verspreid.   Een   totaal   van   honderdachtendertig   participanten   werd   behouden   van   de   tweehonderdzesentwintig   participanten   die   aan   dit   online   experiment   begonnen.   Drieëntwintig   participanten   werden   automatisch   uit   de   steekproef   verwijderd   omdat   ze   aangaven   dat   ze   geen   heteroseksuele   man   waren.   Nog   eens   vijfenzestig   participanten   haakten   vroegtijdig   af,   waardoor   hun   resultaten   niet   bruikbaar   waren.   De   participanten   (N   =   138)   werden   random   aan   1   van   4   condities   toegewezen:   neutraal   (N   =   32),   mating   prime   (N   =   35),   SPMV   stimulerend   (N   =   36)   en   SPMV   beschadigend   (N   =   35).   De   participanten   waren   niet  op  de  hoogte  van  het  doel  van  het  onderzoek.    

5.2   Design  en  procedure     In   dit   onderzoek   werd   een   mixed-­‐subjects   design   gebruikt,   met   vier   condities   [neutraal   -­‐   mating   prime   –   SPMV   stimulerend   –   SPMV   beschadigend].   De   verschillende   manipulaties   in   de   vier   condities   gebeurde   between-­‐subjects,   de   twee   vormen   van   consumptie   [CC   en   n-­‐CC]   werden   within-­‐subjects   gemeten.   Naast   leeftijd   (M   =   31,   SD   =   10.03),   werden   ook   relatief   inkomen,   relatiestatus,  

 

29  

mating-­‐strategie   en   self-­‐perceived   mate   value   bevraagd.   Participanten   werden   vervolgens  random  toegewezen  aan  één  van  de  vier  condities  en  doorliepen  het   bijhorende   fotoscenario.   Tenslotte   werd   conspicuous-­‐   en   non-­‐conspicuous   consumptiegedrag  bevraagd.  

5.2.1   Variabelen     •

Relatief  inkomen  

Inkomen   werd   niet   rechtstreeks   bevraagd,   maar   relatief   ten   opzichte   van   het   gemiddelde   maandinkomen   van   de   Belg   (Gemiddeld   maandinkomen   =   €3261   bruto,  €2068  netto).  Op  een  vijf-­‐punten  Likertschaal  gaande  van  ‘veel  lager’  tot   ‘veel   hoger’   gaven   de   participanten   aan   waar   hun   inkomen   zich   bevond   ten   opzichte  van  dit  gemiddelde.  Ongeveer  de  helft  van  alle  participanten  (N  =  137)   gaf   aan   onder   dit   gemiddelde   te   zitten   (49.6%),   een   kwart   schommelde   rond   het   gemiddelde   (26.3%)   en   nog   eens   een   kwart   scoorde   hoger   (24.1%).   (Zie   figuur   A1  in  bijlage  A)     •

Relatiestatus  

De  relatiestatus  werd  bevraagd  aan  de  hand  van  een  zeven-­‐punten  Likertschaal,   gaande   van   ‘volledig   vrijgezel’   tot   ‘in   een   langdurige,   hechte   relatie’.   Er   kon   worden   vastgesteld   dat   de   meeste   participanten   (N   =   138)   ofwel   volledig   vrijgezel   waren   (20.3%),   ofwel   in   een   langdurige   hechte   relatie   verkeerden   (58.0%).   Relatiestatus   werd   daarom   ook   omgezet   in   een   nominale   variabele   met   drie   categorieën:   ‘Volledig   vrijgezel’   (N   =   28),   ‘tussenin’   (N   =   30)   en   ‘in   een   langdurige  hechte  relatie’  (N  =  80).  (Zie  figuur  A2  en  A3  in  bijlage  A)     •

Mating-­‐strategie  

Voor  het  meten  van  de  mating-­‐strategie  werd  gebruik  gemaakt  van  het  attitude-­‐ onderdeel   van   de   ‘Revised   Sociosexual   Orientation   Inventory’   (SOI-­‐R)   van   Penke   (2011).   Dit   is   een   3-­‐item   schaal   (∝   =   .72)   die   de   attitude   van   participanten   ten   opzichte   van   vrijblijvende   seks   meet.   Het   is   daarmee   een   indicator   of   iemand   eerder   een   short-­‐term,   dan   wel   een   long-­‐term   mating-­‐strategie   hanteert   (cfr.   Back  et  al.,  2011).  (Zie  figuur  A4  in  bijlage  A)      

30  

•

Self-­‐perceived  mate  value  

Aan  de  hand  van  de  ‘Mate  Value  Scale’  (MVS)  van  Edlund  en  Sagarin  (2014)  werd   self-­‐perceived  mate  value  (SPMV)  gemeten.  De  MVS  is  een  4-­‐item  schaal  (.80)  die   één   van   de   eerste   gevalideerde   maten   voor   zelf   gerapporteerde   (holistische)   mate   value   is   (zie   ook   Brase   &   Guy,   2004).   Er   is   ook   aangetoond   dat   de   MVS   succesvol  kan  worden  toegepast  binnen  een  evolutionair  psychologisch  domein   (Edlund  &  Sagarin,  2014).  (Zie  figuur  A5  in  bijlage  A)     •

Conspicuous  en  non-­‐conspicuous  consumption  

Om   de   mate   van   (non-­‐)   conspicuous   consumption   te   meten   kregen   de   participanten  tien  producten  aangeboden,  waarvan  er  vijf  conspicuous  producten   waren   en   de   andere   vijf   hun   non-­‐conspicuous   tegenhanger   (Zie   figuur   B6   t.e.m.   B10   in   bijlage   B).   Een   pretest   uitgevoerd   op   een   andere   steekproef   (N   =   22)   toonde   aan   dat   deze   producten   ofwel   uitgesproken   hoog,   ofwel   uitgesproken   laag   scoorden   op   vijf   kenmerken   van   conspicuousness   (duur,   hoge   kwaliteit,   opvallend,  statussymbool,  aantrekkelijk).     Voor  elk  product  gaven  de  participanten,  binnen  de  limieten  van  een  minimum-­‐   en  een  maximumprijs,  aan  welke  prijs  ze  maximaal  bereid  zouden  zijn  te  betalen   voor   dit   product.   Er   werd   benadrukt   dat   de   participanten   niet   moesten   raden   wat   de   correcte   prijs   voor   het   product   was,   noch   dat   ze   rekening   moesten   houden  met  wat  ze  in  werkelijkheid  konden  betalen.  Indien  een  participant  meer   of  minder  wilde  betalen  dan  wat  mogelijk  was,  werd  hij  verzocht  de  minimum-­‐  of   maximumprijs  aan  te  duiden.       Voor   het   berekenen   van   de   maat   van   conspicuous   en   non-­‐conspicuous   consumption  werden  de  aangeduide  bedragen  voor  alle  producten  teruggebracht   tot  een  score  op  10.  Van  de  vijf  scores  voor  de  conspicuous  producten  werd  dan   het   gemiddelde   genomen   en   deze   score   gold   dan   als   maat   voor   conspicuous   consumption   (CC).   Hetzelfde   gebeurde   voor   de   non-­‐conspicuous   producten,   wat   tevens   resulteerde   in   een   score   op   10   die   gold   als   maat   voor   non-­‐conspicuous   consumption  (n-­‐CC).  Het  terugbrengen  van  de  aangeduide  bedragen  tot  een  score   op  10  gebeurde  via  onderstaande  formule:      

31  

 (Aangeduid  bedrag  –  Minimum  bedrag)       ______________________________________________   X      10    (Maximum  bedrag  –  Minimum  bedrag)    

5.2.2   SPMV  manipulaties      In  vier  verschillende  condities  werd  de  self-­‐perceived  mate  value  (SPMV)  van  de   participanten   beïnvloed   aan   de   hand   van   een   visueel   scenario.   In   deze   scenario’s   werden  

verschillende  

priming-­‐technieken  

uit  

andere  

onderzoeken  

samengebracht,  zoals  het  zich  inleven  in  een  tekstueel    scenario  (Griskevicius  et   al.,  2007;  Griskevicius,  Goldstein,  Mortensen,  Cialdini,  &  Kenrick,  2006;  Hudders   et   al.,   2014;   Li   et   al.,   2012;   Wang   &   Griskevicius,   2014),   het   zien   van   beelden   van   personen   van   het   andere   geslacht   (Baker   &   Maner,   2009;   Griskevicius   et   al.,   2007;   Roney,   2003;   Sundie   et   al.,   2011)   en   interactie   met   personen   van   het   andere  geslacht  (Janssens  et  al.,  2011),  om  het  geheel  realistischer  te  maken.  In   deze   fotoscenario’s   maken   participanten   een   denkbeeldige   wandeling   door   een   stad,  waarbij  ze  door  middel  van  meerkeuze  (3  mogelijkheden)  zelf  bepalen  hoe   het   scenario   verloopt.   Ze   krijgen   bij   elke   stap   een   foto   te   zien   die   de   plaats   of   situatie   illustreert   waarin   ze   zich   bevinden.   Op   deze   manier   werd   de   betrokkenheid   van   de   participant   bij   het   scenario   vergroot   en   werd   het   gevoel   gecreëerd   dat   de   uitkomst   van   het   scenario   het   resultaat   was   van   zijn   eigen   keuzes   en   gedrag.   Deze   keuzevrijheid   is   echter   grotendeels   schijn,   want   iedere   participant   doorloopt   uiteindelijk   een   gelijkaardig   parcours   doorheen   de   stad   en   eindigt  met  de  prime  die  uniek  is  voor  de  conditie  waaraan  hij  werd  toebedeeld.       Conditie  1  is  de  neutrale  conditie  en  bestaat  enkel  uit  de  wandeling  doorheen  de   stad  (Zie  figuur  B3  in  bijlage  B).  Conditie  2  bevat  een  prime  om  een  mating  goal  te   activeren,   bestaande   uit   twee   aantrekkelijke   vrouwen   in   het   straatbeeld,   waarmee  de  participant  niet  in  interactie  gaat  (Zie  figuur  B1  en  B2  in  bijlage  B).   Conditie   3   is   bevestigend   voor   de   SPMV   van   de   participant   en   bevat,   na   de   wandeling  doorheen  de  stad,  een  interactie  met  een  aantrekkelijke  vrouw  in  het   park   die   positief   eindigt   (Zie   figuur   B4   in   bijlage   B).   Conditie   4   tenslotte   is   schadelijk   voor   de   SPMV   van   de   participant   en   bevat   een   interactie   met   een  

 

32  

aantrekkelijke   vrouw   die   negatief   afloopt   (Zie   figuur   B5   in   bijlage   B).   Roney   (2003)   toonde   immers   al   duidelijk   aan   dat   visuele   blootstelling   aan   vrouwen,   hetzij  op  foto,  hetzij  in  levende  lijve,  een  effectieve  manier  is  om  psychologische   veranderingen  teweeg  te  brengen  bij  mannen.  In  het  bijzonder  steeg  hun  drang   naar   status   en   kwamen   ze   meer   tegemoet   aan   de   partnervoorkeuren   van   vrouwen.                                                                                

 

33  

6.   Resultaten   6.1   Hypothese  1a  en  1b  

  H1a:     Mannen   met   een   hogere   self-­‐perceived   mate   value   zullen   meer   uitgeven   aan  conspicuous  producten  en  minder  aan  non-­‐conspicuous  producten  dan   mannen   met   een   lagere   self-­‐perceived   mate   value,   maar   enkel   wanneer   een  mating  goal  actief  is.   H1b:   H1b:   Mannen   met   een   hogere   self-­‐perceived   mate   value   zullen   minder   uitgeven   aan   conspicuous   producten   en   meer   uitgeven   aan   non-­‐ conspicuous   producten   dan   mannen   met   een   lagere   self-­‐perceived   mate   value.   Om  de  eerste  hypothese  in  beide  varianten  te  testen  werd  enkel  gebruik  gemaakt   van   de   participanten   uit   de   neutrale   conditie   (conditie   1,   N   =   32)   en   de  mating   prime   conditie   (conditie   2,   N   =   35).   We   wilden   immers   de   samenhang   onderzoeken   tussen   SPMV   en   CC   en   n-­‐CC,   zonder   dat   de   SPMV   al   uitgesproken   positief  of  negatief  beïnvloed  was.   Een  Pearson  correlatieanalyse  toonde  aan  dat  in   de  neutrale  conditie,  SPMV  en   CC  niet  significant  met  elkaar  correleerden,  r(30)  =  .07,  p  =  .72.  Tussen  SPMV  en   n-­‐CC   bestond   een   kleine   negatieve   correlatie   die   tevens   niet   significant   was,   r(30)  =  -­‐.22,  p  =  .23.  (Zie  figuur  6A  in  bijlage  A)   In   de   mating  prime   conditie   was   de   correlatie   tussen   SPMV   en   CC   ook   zwak   en   niet  significant,  r(33)  =  .10,  p  =  .59.  Een  zeer  zwakke  correlatie  tussen  SPMV  en   n-­‐CC   bleek   ook   niet   significant   te   zijn,   r(33)   =   .003,   p   =   .99.   (Zie   figuur   A7   in   bijlage  A)    

6.2   Hypothese  2a  en  2b     H2a:   Mannen   zullen   meer   uitgeven   aan   conspicuous   producten   dan   in   een   neutrale  conditie,  wanneer  een  mating   goal  actief  is  of  wanneer  hun  self-­‐ perceived  mate  value  positief  gestimuleerd  wordt,  maar  ze  zullen  minder  

 

34  

uitgeven   wanneer   hun   self-­‐perceived   mate   value   negatief   gestimuleerd   wordt.   H2b:   Mannen  zullen  minder  uitgeven  aan  conspicuous  producten  wanneer  hun   self-­‐perceived  mate  value   positief   gestimuleerd   wordt,   dan   wanneer   deze   negatief   gestimuleerd   wordt   of   dan   wanneer   een   mating   goal   actief   is,   maar   ze   zullen   in   deze   drie   gevallen   meer   uitgeven   dan   in   een   neutrale   conditie.     Om   het   effect   van   de   verschillende   condities   op   zowel   CC   als   n-­‐CC   te   onderzoeken   werd   een   one-­‐way   independent   analysis   of   variance   (ANOVA)   gebruikt.  De  vier  condities  golden  als  onafhankelijke  variabele  en  CC  en  n-­‐CC  als   afhankelijke  variabelen.  De  condities  bleken  geen  significant  effect  te  hebben  op   de  mate  van  CC,  F  (3,  134)  =  1.61,  p  =  .19,  of  op  de  mate  van  n-­‐CC,  F  (3,  134)  =   1.01,  p  =  .39.  Noch  voor  CC,  noch  wat  betreft  n-­‐CC  verschilden  de  mating  prime   conditie,   de   SPMV   stimulerende   conditie   en   de   SPMV   beschadigende   conditie   significant   van   de   neutrale   conditie.   Tabel   1   geeft   een   overzicht   van   de   gemiddelden  voor  de  vier  condities.      

CC  

Neutraal   Mating   SPMV  +   SPMV  -­‐     Tabel  1  

M   1.73   1.93   1.36   1.75  

n-­‐CC   SD   1.04   1.13   1.13   1.21  

M   1.66   1.62   1.26   1.46  

SD   1.05   1.14   1.13   .94  

(Non-­‐)Conspicuous  consumption  in  de  4  condities  

6.3   Hypothese  3     H3:  

Naarmate  mannen  zich  meer  gaan  binden  in  een  relatie  zullen  ze  minder   uitgeven   aan   conspicuous   producten   en   meer   aan   non-­‐conspicuous   producten  en  de  effecten  van  positieve  en  negatieve  invloeden  op  de   self-­‐ perceived  mate  value  zullen  afnemen.  

  Met   de   vier   scenariocondities   en   de   drie   relatiecategorieën   als   onafhankelijke   variabelen   en   CC   en   n-­‐CC   als   afhankelijke   variabelen   werden   twee   independent    

35  

two-­‐way   analysis   of   variance  (ANOVA)  uitgevoerd  die  het  effect  van  de  condities   en   de   relatiestatus,   alsmede   hun   interactie,   naging   op   respectievelijk   CC   en   n-­‐CC.     Hoewel   de   box’s   test   niet   significant   bleek   (p   =   .317)   werd   een   MANOVA   vermeden,   gezien   de   ongelijke   verdeling   van   de   participanten   over   de   relatiecategorieën.   Wat   betreft   CC   bleken   noch   scenarioconditie,   F   (3,   126)   =   1.40,  p  =  .247,  Ƞ²  =  .032,  noch  relatiestatus,  F  (2,126)  =  1.61,  p  =  .204,  Ƞ²  =  .025,   noch  de  interactie  van  beide,  F(6,  126)=  1.64,  p  =  .141,  Ƞ²  =  .073,  een  significant   effect   te   hebben   op   de   mate   van   conspicuous   consumption.   (Zie   figuur   A8   in   bijlage  A)   Voor   n-­‐CC   werd   geen   significant   effect   gevonden   van   de   condities,   F   (3,   126)   =   2.41,   p   =   .070,   Ƞ²   =   .054,   alsook   niet   van   de   relatiestatus,   F   (2,   126)   =   .20,   p   =   .823,  Ƞ²  =  .003,  en  van  de  interactie  van  deze  beide,  F  (6,  126)  =  1.86,  p  =  .093,  Ƞ²   =  .081.  (Zie  figuur  A9  in  bijlage  A)  

6.4   Hypothese  4     H4:  

De   relatie   tussen   self-­‐perceived   mate   value   en   conspicuous   en   non-­‐ conspicuous   consumption   zal   sterker   zijn   bij   mannen   die   een   short-­‐term   mating-­‐strategie  volgen  (high   mating   intentions),  dan  bij  mannen  die  een   long-­‐term  mating-­‐strategie  volgen  (low  mating  intentions).  

 

Mating-­‐strategie          

SPMV  

(n-­‐)CC  

      Om  de  modererende  rol  van  mating-­‐strategie  bij  de  relatie  tussen  SPMV  en  CC  en   n-­‐CC  na  te  gaan,  werd  een  moderatieanalyse  uitgevoerd.  Hiervoor  werd  gebruik   gemaakt  van  de  PROCESS-­‐tool  van  A.  Hayes.  De  moderatieanalyse  toonde  aan  dat   de   gevolgde   mating-­‐strategie   geen   modererende   rol   speelt   bij   de   relatie   tussen  

 

36  

SPMV  en  CC,  b  =  -­‐0.043,  95%  CI  [-­‐0.26,  0.18],  t  =  -­‐0.39,  p  =  .70.  Het  zelfde  werd   vastgesteld   over   de   modererende   rol   van   mating-­‐strategie   bij   de   relatie   tussen   SPMV  en  n-­‐CC,  b  =  -­‐0.017,  95%  CI  [-­‐0.26,  0.23],  t  =  -­‐0.13,  p  =  .89.   Meer  informatie  over  de  modellen  voor  CC  (Zie  figuur  A10)  en  n-­‐CC  (Zie  figuur   A12)  vindt  u  in  bijlage  A,  alsook  de  simple  slopes  voor  beide  moderatieanalyses   (Zie  figuur  A11  en  A13).  

6.5   Hypothese  5    

H5a:   Inkomen  heeft  een  positief  effect  op  iemands  self-­‐perceived  mate  value  en   daardoor  een  positief  effect  op  conspicuous  consumption.   H5b:   Inkomen  heeft  een  positief  effect  op  iemands  self-­‐perceived  mate  value  en   daardoor  een  negatief  effect  op  conspicuous  consumption.    

SPMV  

 

      Inkomen  

   

CC  

  Een   mediatieanalyse   werd   uitgevoerd   om   de   relatie   tussen   inkomen   en   CC   te   onderzoeken  en  de  mediërende  rol  van  SPMV  daarbij  te  bekijken.  Hiervoor  werd   gebruik   gemaakt   van   de   PROCESS-­‐tool   van   A.   Hayes.   Hoewel   de   mediatieanalyse   wel   een   significante   relatie   aantoonde   tussen   inkomen   en   SPMV,   b   =   0.11,   t   =   1.99,  p  =  .048,  bleek  er  geen  mediatie-­‐effect  te  zijn  van  SPMV  op  de  relatie  tussen   inkomen  en  CC,  b  =  0.0095,  BCa  CI  [-­‐0.012,  0.048].   (Zie  figuur  A14  in  bijlage  A)            

 

37  

7.   Discussie  en  conclusie   7.1   Discussie  

  In   dit   onderzoek   werd   gezocht   naar   een   mogelijke   relatie   tussen   self-­‐perceived   mate   value   en   conspicuous   consumption.   Twee   prominente   theorieën   uit   de   evolutionaire  psychologie,  costly  signaling  theory  (Grafen,  1990;  Zahavi,  1975)  en   sociometer   theory  (Leary,  1999)  reikten  de  nodige  inzichten  aan  om  gefundeerd   een   relatie   tussen   beide   zaken   te   kunnen   veronderstellen.   Twee   tegengestelde   relaties  (de  ene  positief,  de  andere  negatief)  tussen  self-­‐perceived  mate  value  en   conspicuous   consumption   vloeiden   voort   uit   beide   theorieën.   Het   was   daarom   interessant   om   beiden   naast   elkaar   te   plaatsen   en   uit   dit   onderzoek   te   laten   blijken   of   voor   deze   veronderstelde   relaties   bevestigende   resultaten   gevonden   konden  worden.     Dit   onderzoek   vond   geen   bevestiging   voor   een   positieve   of   negatieve   relatie   tussen   self-­‐perceived   mate   value   en   conspicuous   consumption.   Het   subjectieve   beeld  dat  een  man  heeft  over  zijn  eigen  mate  value,  blijkt  weinig  tot  geen  effect  te   hebben  op  de  mate  waarin  hij  geld  spendeert  aan  luxe-­‐  en  statusgoederen.  Ander   onderzoek  toonde  echter  al  de  positieve  relatie  tussen  de  objectieve  mate  value   van   een   man   en   zijn   mate   van   conspicuous   consumption   aan   (De   Fraja,   2009;   Griskevicius   et   al.,   2007;   Miller,   2009;   Sundie   et   al.,   2011)   Onze   resultaten   onderbouwen   wel   deze   theorie   dat   conspicuous   consumption   werkt   als   een   eerlijk  en  onbewust  signaal  van  mate  value;  iets  waar  het  zelfbeeld  van  een  man   dus  weinig  invloed  op  heeft.   Uit  ons  onderzoek  bleek  tevens  dat  bevestiging,  beschadiging  of  bedreiging  van   de   self-­‐perceived   mate   value   geen   effect   had   op   de   mate   van   conspicuous   consumption,   zoals   eigenlijk   werd   verwacht   in   lijn   met   de   (mating)   sociometer   theorie.   Dit   sluit   niet   uit   dat   self-­‐perceived  mate  value  kan   functioneren   als   een   mating   sociometer,   zoals   verondersteld   door   Crocker   en   Wolfe   (2001)   en   Kirkpatrick   en   Ellis   (2001),   maar   het   sluit   wel   de   compenserende   rol   van   conspicuous   consumption   in   relatie   tot   self-­‐perceived   mate   value   uit,   zoals   die  

 

38  

bijvoorbeeld  eerder  is  aangetoond  in  relatie  tot  macht  en  zelfintegriteit  (Rucker   &  Galinsky,  2008;  Sivanathan  &  Pettit,  2010).     Hoewel  drie  van  de  vier  condities  minstens  een  mating  prime  bevatten  en  twee   van  die  drie  een  interactie  met  een  vrouw,  kon  geen  significant  effect  gevonden   worden  van  de  condities  op  zowel  conspicuous  als  non-­‐conspicuous  consumption.   Ongeacht  de  relatie  tussen  self-­‐perceived  mate  value  en  conspicuous  consumption   hadden   we   in   lijn   met   andere   onderzoeken   een   invloed   verwacht   van   de   aanwezigheid   van   een   aantrekkelijke   vrouw   en   de   daarmee   samengaande   activatie   van   een   mating   goal   op   de   mate   van   (non-­‐)conspicuous   consumption   (Griskevicius  et  al.,  2007;  Roney,  2003;  Sundie  et  al.,  2011).     Ook   de   relatiestatus,   de   mating-­‐strategie   en   het   relatief   inkomen   van   de   participanten  bleken  geen  sturende  factoren  te  zijn  voor  een  relatie  tussen  self-­‐ perceived   mate   value   en   (non-­‐)conspicuous   consumption.   Hoewel   inkomen   wel   een   effect   had   op   self-­‐perceived   mate   value,   bleek   dit   effect   geen   invloed   te   hebben  op  de  mate  van  conspicuous  consumption.    

7.2   Beperkingen  

  Het   positieve   effect   van   een   mating  prime   op   conspicuous  consumption   werd   in   andere   onderzoeken   al   aangetoond   (Griskevicius   et   al.,   2007;   Roney,   2003;   Sundie   et   al.,   2011).   Dat   dit   effect   hier   echter   niet   werd   teruggevonden   kan   te   wijten  zijn  aan  de  gemiddelde  leeftijd  van  onze  steekproef  (M  =  31,  SD  =  10.03)   die   wat   hoger   ligt   dan   die   van   universiteitsstudenten,   waar   vele   andere   onderzoeken  mee  werken.  Onze  steekproef  bestaat  ook  voor  het  grootste  deel  uit   mannen  in  een  langdurige  relatie  (N  =  80)  of  tussen  vrijgezel  en  relatie  in  (N  =   30).   Zowel   een   oudere   leeftijd   en   het   verkeren   in   een   relatie   zijn   zaken   die   het   belang  van  een  mating  goal  doen  afnemen,  waardoor  dit  doel  minder  snel  actief   zal  zijn.  Daardoor  ook  dat  het  activeren  van  deze  goal  dan  weinig  tot  geen  reactie   meer   opwekt;   ook   niet   in   de   vorm   van   conspicuous  consumption  (Brase   &   Guy,   2004;   Hennighausen   &   Schwab,   2014).   Een   andere   bedenking   die   gemaakt   kan   worden,   is   dat   de   vorm   van   sociale   afwijzing   die   wij   in   onze   scenario’s   hebben   gehanteerd,   niet   dat   soort   sociale   schade   oplevert   waarvoor   conspicuous   consumption  als  een  vorm  van  compensatie  kan  worden  gebruikt.  Het  afgewezen  

 

39  

worden   door   een   knappe   vrouw,   zoals   dat   in   dit   onderzoek   in   conditie   4   voorkwam,   zou   voor   Lee   &   Shrum   (2012)   en   Molden   et   al.   (2009)   gelden   als   ‘being  explicitly  rejected’,   een   vorm   van   sociale   exclusie   die   volgens   hen   gedrag   opwekt   met   een   focus   op   preventie   van   toekomstige   afwijzing   en   die   hulpvaardigheid   en   vrijgevigheid   stimuleert.   Zelf-­‐promotend   gedrag   zoals   conspicuous   consumption   zou   volgens   hen   eerder   een   reactie   zijn   op   het   uitdrukkelijk  genegeerd  worden  door  anderen.   Het   was   misschien   aangeraden   geweest   om   in   ons   onderzoek   nog   een   manipulation  check  toe  te  voegen  na  de  primingscenario’s,  om  meer  zekerheid  te   hebben  dat  de  manipulaties  het  gewenste  effect  hebben  op  de  self-­‐perceived  mate   value  van  de  participanten.  

7.3   Aanbevelingen     Dit  artikel  stelde  zich  de  vraag  of  self-­‐perceived  mate  value,  net  als  mate  value  een   effect   heeft   op   de   mate   van   conspicuous  consumption.  Het   huidig   onderzoek   vond   geen   bewijs   voor   een   relatie   tussen   beide   factoren.   Het   zou   echter   interessant   zijn   om   deze   relatie   te   onderzoeken   bij   personen   die   nog   in   een   ontwikkelingsfase   zitten   wat   betreft   hun   self-­‐perceived   mate   value.   We   denken   hierbij   aan   tieners   en   adolescenten   die   nieuwkomers   zijn   in   het   domein   van   mating.   In   deze   verkennende   fase   hebben   ze   weinig   ervaring   om   zich   op   te   baseren,  maar  een  grote  nood  aan  zaken  die  hun  mate  value  vorm  kunnen  geven.   Het   zou   kunnen   dat   self-­‐perceived  mate  value  binnen   deze   leeftijdsgroep   een   veel   grotere   invloed   uitoefent   op   verschillende   vormen   van   conspicuous   gedrag   en   vice  versa.   Hoewel   self-­‐perceived   mate   value   als   mating   sociometer   volgens   dit   onderzoek   geen   invloed   bleek   te   hebben   op   conspicuous   consumption,   blijft   verder   onderzoek   naar   deze   sociometer   aanbevolen.   Het   bestaan   van   een   dergelijk   veiligheidssysteem   op   mating-­‐vlak   valt   evolutionair   gezien   makkelijk   te   verdedigen.   Zoals   hierboven   reeds   werd   aangehaald   zou   het   kunnen   dat   conspicuous   consumption   niet   gebruikt   wordt   als   compenserende   maat   bij   een   expliciete   afwijzing,   maar   wel   wanneer   men   genegeerd   wordt.   Het   zou   dus   interessant   zijn   om   de   invloed   van   deze   vorm   van   sociale   exclusie   op   de   self-­‐

 

40  

perceived  mate  value   te   onderzoeken   en   te   kijken   hoe   deze   beïnvloeding   al   dan   niet  conspicuous  consumption  stuurt.  

7.4   Conclusie  

  Op   basis   van   bevindingen   uit   onderzoeken   die   gebruik   maakten   van   de   costly   signaling   theorie   of   van   de   sociometer   theorie,   werden   twee   mogelijke   verklaringen   opgesteld   voor   de   relatie   tussen   self-­‐perceived   mate   value   en   conspicuous   consumption   bij   mannen.   De   ene   verklaring   gaat   uit   van   een   positieve  relatie  en  ziet  conspicuous  consumption  als  een  eerlijk  signaal  van  self-­‐ perceived   mate   value.   De  andere  verklaring  gaat  uit  van  een  negatieve  relatie  en   deelt  conspicuous  consumption  een  compenserende  rol  toe.  Volgens  deze  tweede   verklaring   zou   conspicuous   consumption   een   reactie   zijn   op   een   verlaagde   of   bedreigde   self-­‐perceived  mate  value.   Dit   artikel   kon   geen   bevestiging   vinden   voor   de  twee  vooropgestelde  relaties  tussen  self-­‐perceived  mate  value  en  conspicuous   consumption.  Het  beeld  dat  mannen  hebben  van  hun  eigen   mate  value  blijkt  geen   effect  te  hebben,  hetzij  positief,  hetzij  negatief,  op  hun  luxe-­‐  en  statusconsumptie.   Ook   wanneer   self-­‐perceived   mate   value   beïnvloed   werd   door   het   activeren   van   een   mating   goal   of   door   een   positieve   of   negatieve   interactie   met   een   aantrekkelijk  vrouw,  bleek  dit  geen  effect  te  hebben  op  de  mate  van  conspicuous   consumption.  Dit   geldt   ongeacht   de   leeftijd,   het   inkomen,   de   relatiestatus   of   de   mating-­‐strategie.   Deze   resultaten   bevestigen   echter   wel   de   theorie   dat   conspicuous  consumption   geldt   als   een   eerlijk   signaal   van   objectieve   mate  value   (e.g.  Griskevicius  et  al.,  2007;  Nelissen  &  Meijers,  2011;  Sundie  et  al.,  2011).                        

 

41  

8.   Referenties   Abbeloos,   J.   (2012,   October   17).   Mannen   worden   luxepaardjes.   Het  Nieuwsblad,   p.  21.   Back,   M.   D.,   Penke,   L.,   Schmukle,   S.   C.,   &   Asendorpf,   J.   B.   (2011).   Knowing   your   own   mate   value:   sex-­‐specific   personality   effects   on   the   accuracy   of   expected   mate  choices.  Psychological   Science :   A   Journal   of   the   American   Psychological   Society  /  APS,  22(8),  984–989.     Baker,   M.   D.,   &   Maner,   J.   K.   (2009).   Male   risk-­‐taking   as   a   context-­‐sensitive   signaling   device.   Journal   of   Experimental   Social   Psychology,   45(5),   1136– 1139.     Bale,   C.,   &   Archer,   J.   (2013).   Self-­‐perceived   attractiveness,   romantic   desirability   and  self-­‐esteem:  A  mating  sociometer  perspective.  Evolutionary   Psychology,   11(1),  68–84.   Banerjee,   A.V.   &   Duflo,   E.   (2007).   The   economic   lives   of   the   poor.   Journal   of   Economic  Perspectives,  21(1),  141–167.   Ben   Hamida,   S.,   Mineka,   S.,   &   Bailey,   J.   M.   (1998).   Sex   differences   in   perceived   controllability   of   mate   value:   an   evolutionary   perspective.   Journal   of   Personality  and  Social  Psychology,  75(4),  953–966.     Brase,  G.  L.,  &  Guy,  E.  C.  (2004).  The  demographics  of  mate  value  and  self-­‐esteem.   Personality  and  Individual  Differences,  36(2),  471–484.     Buss,   D.   M.   (1989).   Sex   differences   in   human   mate   preferences:   Evolutionary   hypotheses  tested  in  37  cultures.  Behavioral  and  Brain  Sciences,  12,  1-­‐49.   Buss,   D.   M.,   &   Schmitt,   D.   P.   (1993).   Sexual   strategies   theory:   an   evolutionary   perspective  on  human  mating.  Psychological  Review,  100(2),  204–232.     Charles,  K.  K.,  Hurst,  E.,  &  Roussanov,  N.  (2009).  Conspicuous  Consumption  and   Race.  Journal  of  Economics,  124(2),  425–467.     Cosmides,  L.,  &  Tooby,  J.  (1992).  Cognitive  adaptations  for  social  exchange.  In  J.   H.   Barkow,   L.   Cosmides,   &   J.   Tooby   (Eds.),   The  Adapted  Mind:  Evolutionary   psychology   and   the   generation   of   culture   (pp.   163–228).   New   York:   Oxford   University  Press.   Crocker,   J.,   &   Wolfe,   C.   T.   (2001).   Contingencies   of   Self-­‐Worth.   Psychological   Review,  108(3),  593–623.  

 

42  

D’Arpizio,   C.,   Levato,   F.,   Zito,   D.,   &   de   Montgolfier,   J.   (2014).   Luxury   goods   worldwide   market   study,   Fall-­‐Winter   2014.   The   rise   of   the   borderless   consumer.   Darwin,  C.  (2010).  Het   onstaan   van   soorten.  (Rook  R.,  Trans.)  Olympus.  (Original   work  published  1859)   De   Fraja,   G.   (2009).   The   origin   of   utility:   Sexual   selection   and   conspicuous   consumption.  Journal  of  Economic  Behavior  and  Organization,  72(1),  51–69.     Edlund,   J.   E.,   &   Sagarin,   B.   J.   (2014).   The   mate   value   scale.   Personality   and   Individual  Differences,  64,  72–77.     Gangestad,   S.   W.,   &   Simpson,   J.   A.   (2000).   The   evolution   of   human   mating:   trade-­‐ offs  and  strategic  pluralism.  The  Behavioral  and  Brain  Sciences,  23(4),  573– 587.   Gao,  L.,  Wheeler,  S.  C.,  &  Shiv,  B.  (2009).  The  “shaken  self”:  product  choices  as  a   means   of   restoring   self-­‐view   confidence.   Journal   of   Consumer   Research,   36(1),  29–38.     Gladden,   P.   R.,   Figueredo,   A.   J.,   &   Snyder,   B.   (2010).   Life   history   strategy   and   evaluative   self-­‐assessment.   Personality   and   Individual   Differences,   48(6),   731–735.     Golub,   H.   (2008,   December   9).   Getting   out   of   the   credit   mess.   The   Wall   Street   Journal.   Grafen,  A.  (1990).  Biological  signals  as  handicaps.  Journal  of  Theoretical  Biology,   144(4),  517–546.     Griskevicius,  V.,  Goldstein,  N.  J.,  Mortensen,  C.  R.,  Cialdini,  R.  B.,  &  Kenrick,  D.  T.   (2006).   Going   along   versus   going   alone:   when   fundamental   motives   facilitate   strategic   (non)conformity.   Journal   of   Personality   and   Social   Psychology,  91(2),  281–294.     Griskevicius,  V.,  &  Kenrick,  D.  T.  (2013).  Fundamental  motives:  How  evolutionary   needs  influence  consumer  behavior.  Journal  of  Consumer  Psychology,  23(3),   372–386.     Griskevicius,  V.,  Tybur,  J.  M.,  Sundie,  J.  M.,  Cialdini,  R.  B.,  Miller,  G.  F.,  &  Kenrick,  D.   T.   (2007).   Blatant   benevolence   and   conspicuous   consumption:   when   romantic   motives   elicit   strategic   costly   signals.   Journal   of   Personality   and   Social  Psychology,  93(1),  85–102.     Han,   Y.   J.,   Nunes,   J.   C.,   &   Drèze,   X.   (2010).   Signaling   Status   with   Luxury   Goods:   The   Role   of   Brand   Prominence.   Journal   of   Marketing,   74(4),   15–30.   http://doi.org/10.1509/jmkg.74.4.15  

 

43  

Hennighausen,   C.,   &   Schwab,   F.   (2014).   Relationship   status   moderates   men’s   conspicuous   consumption   of   smartphones.   Letters   on   Evolutionary   Behavioral  Science,  5(2),  13–16.     Hudders,  L.,  De  Backer,  C.,  Fisher,  M.,  &  Vyncke,  P.  (2014).  The  rival  wears  Prada:   Luxury   consumption   as   a   female   competition   strategy.   Evolutionary   Psychology,  12(3),  570–587.   J.F.J.A.   (2012,   October   17).   Luxe   verkoopt   beter   dan   ooit   in   crisistijden.   De   Standaard,  p.  39.   James   Buchan.   (n.d.).   BrainyQuote.com.   Retrieved   August   14,   2015,   from   BrainyQuote.com   Website:     http://www.brainyquote.com/quotes/quotes/j/jamesbucha444683.html     Janssens,   K.,   Pandelaere,   M.,   Van   den   Bergh,   B.,   Millet,   K.,   Lens,   I.,   &   Roe,   K.   (2011).   Can   buy   me   love:   Mate   attraction   goals   lead   to   perceptual   readiness   for   status   products.   Journal   of   Experimental   Social   Psychology,   47(1),   254– 258.     Kastanakis,   M.   N.,   &   Balabanis,   G.   (2014).   Explaining   variation   in   conspicuous   luxury   consumption:   An   individual   differences’   perspective.   Journal   of   Business  Research,  67(10),  2147–2154.     Kavanagh,  P.  S.,  Fletcher,  G.  J.  O.,  &  Ellis,  B.  J.  (2014).  The  mating  sociometer  and   attractive   others:   A   double-­‐edged   sword   in   romantic   relationships.   The   Journal  of  Social  Psychology,  154(2),  126–141.     Kavanagh,   P.   S.,   Robins,   S.   C.,   &   Ellis,   B.   J.   (2010).   The   mating   sociometer:   a   regulatory   mechanism   for   mating   aspirations.   Journal   of   Personality   and   Social  Psychology,  99(1),  120–132.     Kenrick,  D.  T.,  Griskevicius,  V.,  Neuberg,  S.  L.,  &   Schaller,  M.  (2010).  Renovating   the   pyramid   of   needs:   Contemporary   extensions   built   upon   ancient   foundations.  Perspectives  on  Psychological  Science,  5(3),  292–314.     Kenrick,   D.   T.,   Neuberg,   S.   L.,   Griskevicius,   V.,   Becker,   D.   V.,   &   Schaller,   M.   (2010).   Goal-­‐driven   cognition   and   functional   behavior:   The   fundamental-­‐motives   framework.  Current  Directions  in  Psychological  Science,  19(1),  63–67.     Kim,  D.,  &  Jang,  S.  (2014).  Motivational  drivers  for  status  consumption:  A  study  of   Generation   Y   consumers.   International   Journal   of   Hospitality   Management,   38,  39–47.     Kirkpatrick,   L.   A.,   &   Ellis,   B.   J.   (2001).   An   evolutionary-­‐psychological   approach   to   self-­‐esteem:   Multiple   domains   and   multiple   functions.   In   G.   J.   O.   Fletcher   &   M.   S.   Clark   (Eds.),   Blackwell   Handbook   of   Social   Psychology:   Interpersonal   Processes  (pp.  411–436).  Blackwell  Publishers  Ltd.  

 

44  

Kruger,  D.  J.  (2008).  Male  financial  consumption  is  associated  with  higher  mating   intentions  and  mating  success.  Evolutionary  Psychology,  6(4),  603–612.     Leary,   M.     R.   (2003).   Commentary   on   self-­‐esteem   as   an   interpersonal   monitor:   The  sociometer  hypothesis  (1995).  Psychological  Inquiry,  14(3),  270–274.     Leary,   M.   R.   (1999).   Making   Sense   of   Self-­‐Esteem.   Current   Directions   in   Psychological  Science,  8(1),  32–35.     Leary,   M.   R.   (2004).   The   sociometer,   self-­‐esteem,   and   the   regulation   of   interpersonal   behavior.   In   R.   F.   Baumeister   &   K.   D.   Vohs   (Eds.),   Handbook  of   self-­‐regulation:   Research,   theory,   and   applications   (pp.   373–391).   Guilford   Press.     Lee,   J.,   &   Shrum,   L.   J.   (2012).   Conspicuous   consumption   versus   charitable   behavior   in   response   to   social   exclusion:   A   differential   needs   explanation.   Journal  of  Consumer  Research,  39(3),  530–544.     Li,  N.  P.,  Bailey,  J.  M.,  Kenrick,  D.  T.,  &  Linsenmeier,  J.  a  W.  (2002).  The  necessities   and  luxuries  of  mate  preferences:  testing  the  tradeoffs.  Journal  of  Personality   and  Social  Psychology,  82(6),  947–955.     Li,  Y.  J.,  Kenrick,  D.  T.,  Griskevicius,  V.,  &  Neuberg,  S.  L.  (2012).  Economic  decision   biases   and   fundamental   motivations:   How   mating   and   self-­‐protection   alter   loss  aversion.  Journal  of  Personality  and  Social  Psychology,  102(3),  550–561.     Loughran   Dommer,   S.,   Swaminathan,   V.,   &   Ahluwalia,   R.   (2013).   Using   differentiated   brands   to   deflect   exclusion   and   protect   inclusion:   The   moderating   role   of   self-­‐esteem   on   attachment   to   differentiated   brands.   Journal  of  Consumer  Research,  40(4),  657–675.     Mazzocco,  P.  J.,  Rucker,  D.  D.,  Galinsky,  A.  D.,  &  Anderson,  E.  T.  (2012).  Direct  and   vicarious   conspicuous   consumption:   Identification   with   low-­‐status   groups   increases   the   desire   for   high-­‐status   goods.   Journal  of  Consumer  Psychology,   22(4),  520–528.     Miller,   G.   F.   (2009).   Spent:   Sex,   evolution,   and   consumer   behavior.   London:   Penguin.   Miller,   G.   F.   (2000).   The  mating  mind:  How  sexual  choice  shaped  the  evolution  of   human  nature.  London:  Heinemann.   Molden,   D.   C.,   Lucas,   G.   M.,   Gardner,   W.   L.,   Dean,   K.,   &   Knowles,   M.   L.   (2009).   Motivations   for   prevention   or   promotion   following   social   exclusion:   being   rejected   versus   being   ignored.   Journal  of  Personality  and  Social  Psychology,   96(2),  415–431.  

 

45  

Nelissen,  R.  M.  A,  &  Meijers,  M.  H.  C.  (2011).  Social  benefits  of  luxury  brands  as   costly   signals   of   wealth   and   status.   Evolution   and   Human   Behavior,   32(5),   343–355.     Penke,  L.  (2011).  The  revised  sociosexual  orientation  inventory.  In  T.  D.  Fisher,  C.   M.   Davis,   W.   L.   Yarber   &   S.   L.   Davis   (Eds.):   Handbook   of   Sexuality-­‐Related   Measures  (3rd  Ed.)  (pp.  622–625).  Taylor  &  Francis.   Penke,  L.,  &  Denissen,  J.  J.  a.  (2008).  Sex  differences  and  lifestyle-­‐dependent  shifts   in   the   attunement   of   self-­‐esteem   to   self-­‐perceived   mate   value:   Hints   to   an   adaptive  mechanism?  Journal  of  Research  in  Personality,  42(4),  1123–1129.     Roney,   J.   R.   (2003).   Effects   of   visual   exposure   to   the   opposite   sex:   cognitive   aspects  of  mate  attraction  in  human  males.  Personality  and  Social  Psychology   Bulletin,  29(3),  393–404.     Roney,   J.   R.,   Mahler,   S.   V.,   &   Maestripieri,   D.   (2003).   Behavioral   and   hormonal   responses   of   men   to   brief   interactions   with   women.   Evolution   and   Human   Behavior,  24(6),  365–375.   Rucker,   D.   D.,   &   Galinsky,   A.   D.   (2008).   Desire   to   acquire:   Powerlessness   and   compensatory  consumption.  Journal  of  Consumer  Research,  35(2),  257–267.     Ryan,   P.   (2007).   Thorstein   Veblen   and   conspicuous   consumption.   Quadrant   Magazine,  51(1/2),  127–128.     Saad,   G.   (2006).   Applying   evolutionary   psychology   in   understanding   the   Darwinian   roots   of   consumption   phenomena.   Managerial   and   Decision   Economics,  27(2-­‐3),  189–201.     Saad,   G.   (2011).   The   Consuming   Instinct :   What   Juicy   Burgers   ,   Ferraris   ,   Pornography   ,   and   Gift   Giving   Reveal   About   Human   Nature.   Promethus   Books.   Saad,   G.   (2013).   Evolutionary   consumption.   Journal   of   Consumer   Psychology,   23(3),  351–371.     Saad,  G.,  &  Gill,  T.  (2000).  Applications  of  evolutionary  psychology  in  marketing.   Psychology  &  Marketing,  17(12),  1005–1034.     Saad,  G.,  &  Vongas,  J.  G.  (2009).  The  effect  of  conspicuous  consumption  on  men’s   testosterone   levels.   Organizational  Behavior  and  Human  Decision  Processes,   110(2),  80–92.     Shackelford,   T.   K.   (2001).   Self-­‐esteem   in   marriage.   Personality   and   Individual   Differences,  30(3),  371–390.    

 

46  

Sivanathan,   N.,   &   Pettit,   N.   C.   (2010).   Protecting   the   self   through   consumption:   Status   goods   as   affirmational   commodities.   Journal   of   Experimental   Social   Psychology,  46(3),  564–570.     Smith,   E.   A.,   &   Bird,   R.   L.   B.   (2000).   Turtle   hunting   and   tombstone   opening.   Evolution  and  Human  Behavior,  21(4),  245–261.     Sundie,  J.  M.,  Kenrick,  D.  T.,  Griskevicius,  V.,  Tybur,  J.  M.,  Vohs,  K.  D.,  &  Beal,  D.  J.   (2011).   Peacocks,   Porsches,   and   Thorstein   Veblen:   conspicuous   consumption   as   a   sexual   signaling   system.   Journal  of  Personality  and  Social   Psychology,  100(4),  664–680.     Tooby,   J.,   &   Cosmides,   L.   (1990).   The   past   explains   the   present.   Ethology   and   Sociobiology,  11(4-­‐5),  375–424.     Trivers,  R.  L.  (1972).  Parental  investment  and  sexual  selection.  In  B.  G.  Campbell   (Ed.),   Sexual   selection   and   the   descent   of   man   (pp.   136-­‐179).   Chicago,   IL:   Aldine.   Veblen,   T.   (1973).   The   theory   of   the   leisure   class.   New   York:   Oxford   University   Press.  (Original  work  published  1899)   Wang,  Y.,  &  Griskevicius,  V.  (2014).  Conspicuous  consumption,  relationships,  and   rivals:   Women’s   luxury   products   as   signals   to   other   women.   Journal   of   Consumer  Research,  40(5),  834–854.     Yong,  J.  C.,  &  Li,  N.  P.  (2012).  Cash  in  hand,  want  better  looking  mate:  Significant   resource   cues   raise   men’s   mating   standards.   Personality   and   Individual   Differences,  53(1),  55–58.     Zahavi,   A.   (1975).   Mate   selection:   a   selection   for   a   handicap.   Journal   of   Theoretical  Biology,  53(1),  205–214.     Zeigler-­‐Hill,   V.,   Besser,   A.,   Myers,   E.   M.,   Southard,   A.   C.,   &   Malkin,   M.   L.   (2013).   The  status-­‐signaling  property  of  self-­‐esteem:  The  role  of  self-­‐reported  self-­‐ esteem   and   perceived   self-­‐esteem   in   personality   judgments.   Journal   of   Personality,  81(2),  209–220.     Zeigler-­‐Hill,   V.,   &   Myers,   E.   M.   (2011).   An   implicit   theory   of   self-­‐esteem:   The   consequences   of   perceived   self-­‐esteem   for   romantic   desirability.   Evolutionary  Psychology,  9(2),  147–180.  

 

47  

9.   Bijlagen   Bijlage  A   Figuur  A1:  

Relatief  inkomen  

 

Relatief(inkomen( 40" 35" 30" 25" 20" 15" 10" 5" 0" Ve el "h og er " M iss in g"

Ho ge r"

id de ld "

er "

Ge m

La g

Ve el "l

ag

er "

Relatief"inkomen"

 

Figuur  A2:  

Relatiestatus  (7  categorieën)  

 

   

48  

Figuur  A3:  

Relatiestatus  (3  categorieën)  

 

 

  Figuur  A4:  

Reliability  test,  SOI-­‐scale  (3-­‐item)  

Reliability Statistics Cronbach's Alpha

N of Items ,717

3 Item-Total Statistics Cronbach's

Scale Mean if

Scale Variance

Corrected Item-

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Total Correlation

Deleted

Stelling_1

6,3696

4,716

,530

,638

Stelling_2

6,8551

4,315

,508

,668

Stelling_3

6,0797

4,337

,577

,578

Figuur  A5:  

Reliability  test,  SPMV-­‐scale  (4-­‐item)  

Reliability Statistics Cronbach's Alpha

N of Items ,799

 

4

49  

Item-Total Statistics Cronbach's Scale Mean if

Scale Variance

Corrected Item-

Alpha if Item

Item Deleted

if Item Deleted

Total Correlation

Deleted

MateValue_1

14,2609

5,099

,694

,710

MateValue_2

14,3696

5,140

,735

,694

MateValue_3

14,5652

4,729

,598

,765

MateValue_4

13,4130

5,981

,457

,818

  Figuur  A6:  

Conditie  1,  correlatie  SPMV  en  (n-­‐)CC  

  Correlations Self-perceived mate value Self-perceived mate value

Pearson Correlation

CC_Rec 1

Sig. (2-tailed)

,718

N CC_Rec

,066

32

32

Pearson Correlation

,066

1

Sig. (2-tailed)

,718

N

32

32

Correlations Self-perceived mate value Self-perceived mate value

Pearson Correlation

NCC_Rec 1

Sig. (2-tailed) N NCC_Rec

Pearson Correlation Sig. (2-tailed) N

-,219 ,229

32

32

-,219

1

,229 32

32

         

 

50  

Figuur  A7:  

Conditie  2,  correlatie  SPMV  en  (n-­‐)CC   Correlations Self-perceived mate value

Self-perceived mate value

Pearson Correlation

CC_Rec 1

,095

Sig. (2-tailed)

,586

N CC_Rec

35

35

Pearson Correlation

,095

1

Sig. (2-tailed)

,586

N

35

35

Correlations Self-perceived mate value Self-perceived mate value

Pearson Correlation

NCC_Rec 1

Sig. (2-tailed)

,985

N NCC_Rec

35

35

Pearson Correlation

,003

1

Sig. (2-tailed)

,985

N

Figuur  A8:  

,003

35

35

Anova,  Condities  +  Relatiestatus  +  CC   Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: CC_Rec Type III Sum of Source

Squares

Partial Eta df

Mean Square

F

Sig.

Squared

Corrected Model

20,628

a

11

1,875

1,506

,137

,116

Intercept

334,798

1

334,798

268,910

,000

,681

Conditie

5,220

3

1,740

1,398

,247

,032

Relatie_Nom

4,010

2

2,005

1,611

,204

,025

12,266

6

2,044

1,642

,141

,073

Error

156,872

126

1,245

Total

571,566

138

Corrected Total

177,501

137

Conditie * Relatie_Nom

a. R Squared = ,116 (Adjusted R Squared = ,039)

 

51  

Figuur  A9:  

Anova,  Condities  +  Relatiestatus  +  n-­‐CC  

  Tests of Between-Subjects Effects Dependent Variable: NCC_Rec Type III Sum of Source

Squares

Partial Eta df

Mean Square

F

Sig.

Squared

Corrected Model

16,678

a

11

1,516

1,371

,195

,107

Intercept

214,725

1

214,725

194,163

,000

,606

,430

2

,215

,195

,823

,003

7,998

3

2,666

2,411

,070

,054

12,331

6

2,055

1,858

,093

,081

Error

139,344

126

1,106

Total

464,350

138

Corrected Total

156,022

137

Relatie_Nom Conditie Relatie_Nom * Conditie

a. R Squared = ,107 (Adjusted R Squared = ,029)

 

52  

Figuur  A10:     Moderatieanalyse,  SPMV  +  CC  +  matingstategie:     Model  Summary     Model  summary   R   R-­‐sq   .0868   .0075   Model     coeff   constant   1.6956   SOI   -­‐.0327   MVS   .1249   int_1   -­‐.0430   SOI  =  matingstrategie  

MSE   1.3146  

F   .4970  

df1   3  

df2   134  

se   t   p   LLCI   .1012   16.7540   .0000   1.4955   .1002   -­‐.3265   .7445   -­‐.2310   .1157   1.0795   .2823   -­‐.1039   .1108   -­‐.3884   .6984   -­‐.2622   MVS  =  self-­‐perceived  mate  value  

p   .6850   ULCI   1.8958   .1655   .3537   .1761  

Figuur  A11:     Moderatieanalyse,  SPMV  +  CC  +  matingstrategie:     Simple  slopes   Conditional  effect  of  X  on  Y  at  values  of  the  moderators   SOI   Effect   se   t   p   LLCI   -­‐.9879   .1674   .1462   1.1451   .2542   -­‐.1217   .0000   .1249   .1157   1.0795   .2823   -­‐.1039   .9879   .0824   .1714   .4807   .6315   -­‐.2565   SOI  =  matingstrategie    

ULCI   .4565   .3537   .4213  

53  

Figuur  A12:     Moderatieanalyse,  SPMV  +  n-­‐CC  +  matingstategie:     Model  Summary     Model  summary   R   R-­‐sq   .0994   .0099   Model     coeff   constant   1.4970   SOI   -­‐.1089   MVS   .0315   int_1   -­‐.0166   SOI  =  matingstrategie  

MSE   1.1528  

F   .5203  

df1   3  

df2   134  

se   t   p   LLCI   .0936   15.9966   .0000   1.3119   .0885   -­‐1.2304   .2207   -­‐.2839   .1276   .2467   .8055   -­‐.2209   .1246   -­‐.1336   .8939   -­‐.2630   MVS  =  self-­‐perceived  mate  value  

p   .6690   ULCI   1.6821   .0661   .2838   .2297  

Figuur  A13:     Moderatieanalyse,  SPMV  +  n-­‐CC  +  matingstrategie:     Simple  slopes   Conditional  effect  of  X  on  Y  at  values  of  the  moderators   SOI   Effect   se   t   p   LLCI   -­‐.9879   .0479   .1766   .2713   .7865   -­‐.3013   .0000   .0315   .1276   .2467   .8055   -­‐.2209   .9879   .0150   .1779   .0845   .9328   -­‐.3368   SOI  =  matingstrategie  

ULCI   .3972   .2838   .3669  

Figuur  A14:   Mediatieanalyse,  inkomen  +  SPMV  +  CC    

Outcome:  MVS   Model  Summary   R   R-­‐sq   .1691   .0286   Model     coeff   Ink_Rec   .1073  

MSE   .5333  

F   3.9755  

df1   1  

df2   135  

p   .0482  

se   .0538  

t   1.9939  

p   .0482  

   

   

MSE   1.3020  

F   .8574  

df1   2  

df2   134  

p   .4266  

se   .1345   .0853  

t   .6553   1.0065  

p   .5134   .3160  

     

     

   

   

Outcome:  CC_Rec   Model  Summary   R   R-­‐sq   .1124   .0126   Model     coeff   MVS   .0881   Ink_Rec   .0859  

Indirect  effect  of  X  on  Y     MVS  

 

Effect   .0095  

Boot  SE   .0140  

BootLLCI   bootULCI   -­‐.0119   .0482  

54  

Completely  standardized  indirect  effect  of  X  on  Y     Effect   Boot  SE   BootLLCI   bootULCI   MVS   .0097   .0144   -­‐.0108   .0490   MVS  =  SPMV     Ink_Rec  =  Inkomen     CC_Rec  =  CC  

   

   

 

Bijlage  B    

Figuur  B1:  

Winkelstraat  in  conditie  1,  2  &  3  

 

Je  wandelt  verder  door  de  winkelstraat.  Je  geniet  van  het  kuieren  door  de  straat   en  je  observeert  geamuseerd  de  andere  winkelgangers  die  als  mieren  de  ene   winkel  uit  lopen  en  de  andere  weer  in.  Wat  wil  je  doen?  

 

55  

Figuur  B2:  

Winkelstraat  in  conditie  2  (mating  prime)  

 

Je  wandelt  verder  door  de  winkelstraat.  Je  geniet  van  het  kuieren  door  de  straat   en  je  observeert  geamuseerd  de  vele  winkelende  vrouwen  die  als  mieren  de   ene  winkel  uit  lopen  en  de  andere  weer  in.  Wat  wil  je  doen?      

Figuur  B3:  

Einde  van  conditie  1  (neutraal)  en  conditie  2  (mating  prime)  

  Dit  had  je  echt  even  nodig.  Het  is  een  fijne  dag  geweest  en  dit  park  is  een  mooie   plek  om  hem  af  te  ronden.  Nu  kan  je  ontspannen  terugkeren  naar  huis.    

 

56  

Figuur  B4:     Einde  van  conditie  3  (SPMV  stimulerend)    

Vrouw:   "Ik   heet   Valerie.   Ik   ben   blij   dat   ik   je   heb   leren   kennen.   Ik   zal   je   mijn   telefoonnummer  geven  dan  kunnen  we  kunnen  we  later  nog  eens  afspreken."     Valerie  overhandigt  je  met  een  knipoog  een  papiertje  met  haar  telefoonnummer   op  en  wandelt  vervolgens  weg  door  het  park.  

Figuur  B5:  

Einde  van  conditie  4  (SPMV  beschadigend)  

 

Vrouw:   "Ga   weg,   nu!   Hoe   durf   je   zo   tegen   een   vrouw   te   spreken!   Laat   me   met   rust!"   Je  begrijpt  niet  goed  wat  er  gebeurt.  Je  probeerde  gewoon  een  gesprek  te  starten.   Het   geroep   van   de   vrouw   trekt   al   gauw   de   aandacht   van   andere   mensen   in   het   park.   Met   het   schaamrood   op   je   wangen   zorg   je   dan   maar   dat   je   vlug   het   park   verlaat.    

 

57  

Figuur  B6:  

Wagen  (conspicuous  en  non-­‐conspicuous  versie)  

    Figuur  B7:  

Fles  (conspicuous  en  non-­‐conspicuous  versie)  

 

 

 

58  

Figuur  B8:  

Gsm  (conspicuous  en  non-­‐conspicuous  versie)  

    Figuur  B9:  

Horloge  (conspicuous  en  non-­‐conspicuous  versie)  

 

       

 

59  

  Figuur  B10:   Zonnebril  (conspicuous  en  non-­‐conspicuous  versie)  

 

 

60