UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN
"ZONDER CHATTEN GA IK DOOD!!" EEN EMPIRISCH ONDERZOEK NAAR DE ROL VAN HET CHATMEDIUM IN HET LEVEN VAN JONGEREN.
Wetenschappelijk artikel aantal
woorden:
9
849
PENNINCK FLORE
MASTERPROEF COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN afstudeerrichting COMMUNICATIEMANAGEMENT PROMOTOR: DR. LIEVEN DE MAREZ COMMISSARIS: LIC. PETER MECHANT COMMISSARIS: LIC. JEROEN DE KEYSER
ACADEMIEJAAR 2008 - 2009
INHOUD VOORWOORD........................................................................................................................................2
ABSTRACT .............................................................................................................................................3
Inleiding....................................................................................................................................................4
HOOFDSTUK 1: Framework: domesticatietheorie.................................................................................5
1.1
Inleiding.........................................................................................................................................5
1.2
Sprake
van
determinisme?............................................................................................................5
1.3
Open
en
gesloten
technologieën. .................................................................................................6
1.4
Wanneer
is
een
uitvinding
succesvol? ..........................................................................................6
1.5
Conclusie. ......................................................................................................................................6
HOOFDSTUK 2 Kenmerken van internetgebruik en chatten..................................................................7
2.1
Inleiding.........................................................................................................................................7
2.2
Het
chatmedium. ..........................................................................................................................7
2.3
Kenmerken
van
internet
en
chatten. ............................................................................................9
2.4
Hypotheses..................................................................................................................................11
HOOFDSTUK 3: Methode.....................................................................................................................12
3.1
Online
enquête. ..........................................................................................................................12
3.2
Dagboekformule. ........................................................................................................................13
3.3
Diepte‐
interview. .......................................................................................................................13
HOOFDSTUK 4: Verdeling in clusters. ................................................................................................14
4.1
Cluster
1:
Chat‐lovers. .................................................................................................................14
4.2
Cluster
2:
Chat‐users. ..................................................................................................................15
4.3.
Cluster
3:
Non‐chatters. .............................................................................................................15
4.4
Cluster
4:
Chat‐aholics.................................................................................................................16
HOOFDSTUK 5: Resultaten..................................................................................................................17
HOOFDSTUK 6: Kritische bespreking..................................................................................................25
Conclusie. ...............................................................................................................................................28
Referenties.....................................................................................................................................29
BIJLAGE A: Overzicht clustervergelijking. ..................................................................................34
VOORWOORD Het gaat mijn eigen verstand te boven dat ik zolang aan deze verhandeling gewerkt heb. Iedereen waarschuwt je op voorhand: een masterproef schrijven? Begin er op tijd aan! Pas nu het erop zit, merk ik hoeveel ik er -bewust en onbewust- mee bezig was. Bloed heeft het me niet gekost, zweet en tranen wel. Soms ging het zo snel als een hogesnelheidstrein, dan weer had het meer iets weg van de processie van Echternach. Een periodedie me lang zal bijblijven… Nu alles op papier staat, is het tijd om even stil te staan en na te denken hoe dit allemaal begonnen is. Mijn interesse in het chatmedium is begonnen op mijn derdejaarsstage van de opleiding Bachelor in het Maatschappelijk Werk. Ik kreeg er het genoegen om kennis te maken met digitale hulpverlening bij jongeren. Mijn scriptie handelde over hulpverleners en hun ervaringen tijdens de digitale hulpverlening. Het is een unieke aanvulling geweest om het chatmedium te onderzoeken door de bril van de jongeren zelf; een kans waar ik nog steeds heel dankbaar voor ben. Deze verhandeling is uiteraard een zelfstandig verwezenlijkt werkstuk, maar toch hebben enkele mensen hun eigen steentje bijgedragen aan dit werk. Deze pagina is dé pagina om hen te bedanken. Dankbaarheid is een gevoel, het is moeilijk om het in woorden om te zetten. Hoe meer woorden, hoe meer het gevoel vergeten wordt. Daarom is het een kort dankwoord om het gevoel niet weg te ‘verwoorden’. Ik begin met mijn promotor, dr. Lieven De Marez. Altijd kon ik bij hem terecht om vragen te stellen of om mijn twijfels te uiten en altijd kreeg ik snel antwoord. Het is een grote steun te weten dat er iemand is die voor elk probleem een oplossing kent, en dat je altijd om die oplossing mag vragen. Uiteraard wil ik ook de nalezers van mijn thesis bedanken. Zij zorgden ervoor dat mijn thesis leesbaar en begrijpbaar werd. Hanne haalde de dt-fouten eruit; Michiel maakte er een sprekende tekst van en Els controleerde of ik alle verbeteringen correct had uitgevoerd. Zeker Michiel wil ik persoonlijk bedanken, nooit had ik gedacht dat ik zoveel zou lachen tijdens het verbeteren. Een meester in het entertainen van mensen en het verbeteren! Tenslotte bedank ik iedereen die mee geholpen heeft met het zweet te deppen en de tranen te drogen. Hieronder behoren mijn mama en broer, mijn vriend. Uiteraard dank ik ook mijn studiegenoten en in het bijzonder Karel, die me op tijd en stond meenam voor een frisse pint in real life. De goede raad en advies kreeg ik er altijd gratis en voor niets bij. Nu eindigt mijn schrijven en kan uw lezen beginnen.
Flore Penninck Maandag 11 mei 2009
2
ABSTRACT In this master thesis we investigate the importance of chatting in young persons’ daily lives. The study starts with the explanation of the theoretical framework (domestic theory) and the status quaestionis about the chatting habits of adolescents. Hypotheses were made, based on specialist literature. To test these assumptions and to investigate different (user) groups, data were collected through an online survey. After we had found four clusters, an adolescent from each group was invited to an in-depth interview. To prepare for this interview, each respondent was asked to keep a journal. The conducted research concludes that young people mostly chat with people they already know. Only adolescents who use the chat medium frequently, chat with strangers. They mostly use this medium to talk about past and upcoming events. Adolescents on average spend most of their time on the internet chatting. But in most cases chatting is not the primary reason for surfing the Net. This medium is considered as an extra means to get in touch with friends. We found indications that suggest they dare say more through the internet than through other means of communication. Of course here too individual characteristics play a large part, but in this research we have not looked into this aspect. Our conclusion firmly states that there is a difference in chat behaviour between boys and girls. Boys for instance will chat more easily with people they don’t know in order to get to know them.
3
Inleiding De wereld wordt niet veranderd door de ICT, maar juist door de gebruiker (Frissen, 2004). Wat hij met de uitvindingen doet, wordt door hemzelf, zijn omgeving en andere technologieën bepaald (Silverstone & Haddon, 1996, p.50-53; Mackay & Gillespie, 1992, p.698). Het sociale en het technologische beïnvloeden het gebruik van een uitvinding (Frissen & van Lieshout, 2006, p.256). Door de verschillende invloeden krijgen we verschillende groepen gebruikers (Frissen, 2004). We onderzoeken binnen het kader van deze studie dan ook in hoeverre we verschillende clusters van chattende jongeren kunnen vinden. Verder onderzoeken we waarom ze chatten, met wie, hoe vaak… m.a.w. hoe ze het chatmedium een plaats hebben gegeven in hun dagelijks leven. We nemen ook de kenmerken van het chatmedium onder de loep, hebben die een invloed op het gedrag van de jongeren tijdens het chatten? Deze studie start met een uiteenzetting van het theoretische framework’, nl. de domesticatietheorie. Daarna volgt een status quaestionis over het gedrag van jongeren op het chatmedium, waarbij we er in de eerste plaats op ingaan hoe dit chatgebruik eruitziet om vervolgens een overzicht te geven van de kenmerken en gevolgen ervan. Uit al deze gegevens schuiven we ten slotte enkele van de voornaamste, bestaande hypotheses naar voor die we dan kunnen toetsen in ons onderzoek. Dan volgt het onderzoeksgedeelte. Hierin wordt uitgelegd hoe de dataverzameling gebeurde. Er wordt gebruik gemaakt van een online enquête, dagboekformulieren en diepte-interviews. Vervolgens worden de gevonden clusters beschreven, de hypotheses aan de resultaten getoetst en worden de gevonden resultaten ten slotte nog eens kritisch besproken. Hierbij worden de hypotheses besproken, aangevuld met gegevens uit de clusteranalyse, de dagboekformulieren en de diepte-interviews.
4
HOOFDSTUK 1: Framework: domesticatietheorie. 1.1 Inleiding. Zoals vermeld, lichten we in ons eerste hoofdstuk de invalshoek toe waarop deze verhandeling steunt, nl. de domesticatietheorie. Een technologie of voorwerp leidt een dubbel leven: enerzijds waarvoor is het uitgevonden door de uitvinders en anderzijds waarvoor gebruiken de gebruikers deze technologie of dit voorwerp (Mackay & Gillespie, 1992, p.698)? Hierdoor ontstaan er twee invloeden op het gebruik van een technologie: die van de uitvinders voor het eindproduct tot stand komt, en die van de gebruikers achteraf. Hieruit mogen we echter niet afleiden dat enkel de technologie of het voorwerp hierdoor zou worden beïnvloed, ook de gebruiker zelf ondergaat een verandering (Frissen, 2004). We moeten het proces van beïnvloeding zien als een wisselwerking tussen het product en de gebruiker. Het voorwerp biedt enkele mogelijkheden voor toepassingen, de gebruiker kiest zelf welke mogelijkheid hij wil gebruiken en eventueel dewelke hij zelf nog creëert. Dat proces noemen we domesticatie, een proces van integratie en innovatie(Silverstone & Haddon, 1996, p.69). Studies in domesticatie kijken hoe een nieuwe technologie of nieuw voorwerp wordt opgenomen in het dagelijkse leven van de gebruiker. De domesticatie is pas geslaagd als er vervlechting optreedt met het dagelijkse leven, als het gebruik een routine wordt (Frissen, 2004). Sommigen omschrijven domesticatie ook als een proces van innovatie. De technologie of het voorwerp wordt immers telkens ‘heruitgevonden’ door de gebruiker, zodat deze de grootst mogelijke meerwaarde biedt aan het dagelijks leven van de gebruiker (Silverstone & Haddon, 1996, p.h69).
1.2 Sprake van determinisme? Bij domesticatie staat het sociaal geconstrueerd gebruik van een technologie of voorwerp centraal. Door het gebruik van een bepaalde technologie of voorwerp, wordt de mens op een andere manier bekeken door zijn medemens (Mackay & Gillespie, 1992, p.698). We mogen echter niet alleen aandacht hebben voor de sociale factoren die het gebruik van een bepaalde uitvinding beïnvloeden. We moeten ook bekijken op welke manier de gebruiker een bepaalde uitvinding gebruikt. Het gebruik van een technologie wordt gedetermineerd door de gebruiker. Dat betekent niet dat we een bril van technologisch of sociaal determinisme mogen opzetten. Er treedt namelijk een wisselwerking op en dat mogen we niet uit het oog verliezen (Frissen, 2004; Frissen & van Lieshout, 2006, p.259). De gebruiker gaat een actieve rol spelen, hij gaat sommige dingen heruitvinden/ anders gebruiken dan aanvankelijk voorzien (Silverstone & Haddon, 1996, p.68-69). Mackay en Gillespie (1992, p.700) illustreren dat aan de hand van een voorbeeld, nl. de walkman. Die werd oorspronkelijk uitgevonden
5
om naar persoonlijke muziek te luisteren. Al snel gebruikte men het ook als middel om aan de rest van de wereld te ontsnappen. De actieve rol van de gebruiker moeten we herkennen en erkennen, want de gebruikers blijken te participeren in het proces van technologische veranderingen (Silverstone & Haddon, 1996, p.66). Het domesticatieproces kan dankzij de verschillende factoren die op het gebruik inspelen, bij iedereen anders verlopen. Hierdoor merken we hoe er verschillende groepen gebruikers ontstaan (Frissen, 2004).
1.3 Open en gesloten technologieën. We kunnen te maken hebben met zogenaamde open en gesloten technologieën (Mansell & Silverstone, 1996, p.4). Indien een technologie open is, kan er gemakkelijk worden afgeweken van het vooropgestelde gebruik. De gebruiker heeft meer invloed op het gebruik van een voorwerp. Een gesloten product is specifieker, minder voor andere doeleinden te gebruiken. Doordat de markten specialiseren, krijgen we steeds meer te maken met gesloten technologieën. Een technologie kan worden opengetrokken doordat er interactie mogelijk is met andere technologieën (Mackay & Gillespie, 1992, p.702). Een product krijgt meer gebruiksmogelijkheden doordat men andere technologieën erop kan toepassen of verschillende producten aan elkaar kan ‘koppelen’.
1.4 Wanneer is een uitvinding succesvol? Aangezien het succes van een technologie/voorwerp niet alleen afhankelijk is van de invloeden die het ondergaat vanuit de uitvinders, maar ook van die vanuit de gebruikers, is het moeilijk om te voorspellen of een bepaalde uitvinding al dan niet succesvol zal zijn (Frissen, 2004). Het succes van een innovatie wordt immers beïnvloed door de gebruiker én de leefwereld van deze persoon (Silverstone & Haddon, 1996, p.69). De veiligste manier om te weten te komen of een innovatie succesvol is, is een gebruikersonderzoek na de lancering van het product (Frissen, 2004).
1.5 Conclusie. Toen ICT begon op te komen, voorspelden wetenschappers dat dit de wereld op zijn kop zou zetten. Als we dat in het licht van de domesticatietheorie bekijken, kunnen we stellen dat ook de gebruiker hier zijn invloed laat gelden. Niet enkel de uitvindingen zetten de wereld op zijn kop, maar ook de gebruiker doet dat door ze toe te laten in zijn leefwereld. De wereld van de gebruiker wordt op zijn kop gezet door de gebruiker zelf (Frissen, 2004). Het domesticatieproces wordt beïnvloed door verschillende factoren, nl. sociale en technische maar ook individuele factoren die variëren per persoon. (Silverstone & Haddon, 1996, p.69; Frissen & van Lieshout, 2006, p.259). Daardoor kunnen er verschillende groepen gebruikers ontstaan.
6
De domesticatietheorie wordt in deze studie toegepast op het chatmedium bij jongeren. Waarvoor gebruiken ze de chattechnologie, welke rol speelt dit medium in hun dagelijks leven? Ook zullen we onderzoeken of er bij deze jongeren verschillende gebruikersgroepen zijn vast te stellen.
HOOFDSTUK 2 Kenmerken van internetgebruik en chatten. 2.1 Inleiding Om het chatmedium bij jongeren te onderzoeken in het licht van de domesticatietheorie, beginnen we in dit hoofdstuk met een literatuurstudie omtrent hun chatgebruik. In de literatuur vinden we verschillende gegevens terug rond het chatgebruik van jongeren. In dit hoofdstuk geven we in de eerste plaats een overzicht van de belangrijkste bevindingen over de manier waarop en de mate waarin jongeren van het chatmedium gebruik maken. Vervolgens bespreken we enkele kenmerken en gevolgen van dit chatgebruik om de conclusies van al deze onderzoeken ten slotte kort samen te vatten in enkele hypotheses voor ons onderzoeksgedeelte.
2.2 Het chatmedium. •
Waarvoor gebruiken jongeren het chatmedium?
Jongeren gebruiken het chatmedium voor verschillende doeleinden. Waarvoor precies is afhankelijk van persoonlijke en sociale factoren (Heitner, 2002). In de eerste plaats gebruiken ze dit communicatiekanaal om in contact te komen met hun vrienden (Subrahmanyam & Lin, 2007, p.660) en om hun vriendschapsbanden via deze weg te versterken (Subrahmanyam & Greenfield, 2008, p.120; Bargh, J. & McKenna, 2004, p.578; Boneva, e.a., 2006, p.214). Doordat de jongere veel in contact kan komen met zijn bestaande vrienden, verhoogt de vriendschapsband en voelt de jongere zich beter (Valkenburg & Peter, 2007, p.1169; Valkenburg, Peter, 2009, p.85). Dat heeft ook te maken met het feit dat men via het chatmedium plannen maakt om hun vrienden in real life te ontmoeten (Subrahmanyam & Greenfield, 2008, p.121). Ze zoeken via dit medium ook sociale steun bij hun vrienden (Dooris e.a., 2007, p.293; Mitchell, e.a., 2001, p.3011-3014). Deze sociale steun helpt de jongere bij de ontwikkeling naar volwassenheid (Kef & Dekovi, 2004, p.459). De meeste onderzoekers constateren een toename van sociale contacten en relaties - zowel online als offline. Andere studies verdedigen de stelling dat jongeren minder goed zouden ontwikkelen, omdat ze belangrijke vaardigheden niet ontwikkelen via het chatmedium (Kraut, e.a., 1998, p.1025; Mazalin & Moore, 2004, p.97). Vandaag leven de jongeren in een beschermende huisarrestcultuur. Ze brengen hun vrije tijd steeds meer binnenshuis of onder toezicht door. Via het chatmedium kan men nog ontsnappen aan het alziend en beschermend oog van de ouders. (Pauwels, 2006) Men kan het beschouwen als een vorm van
7
escapisme (Wolak, 2003, p.107). Op het chatmedium kunnen ze in contact komen met vrienden en zo informatie verzamelen over gevoelige thema’s of overleggen over bepaalde zaken (Subrahmanyam & Lin, 2007, p.660; Boneva e.a., 2006, p.218). Chatten wordt ook als een belangrijk surrogaat gezien voor het ‘uitgaan’. Mag je nog niet uit op oudejaarsavond? Vier dan oudejaar met vrienden via het chatmedium! (Pauwels, 2006) •
Met wie chatten jongeren?
De jongeren chatten het vaakst met mensen die ze kennen (Valkenburg & Peter, 2007, p.1178). Dat kunnen vrienden zijn of mensen die ze af en toe zien (Subrahmanyam & Lin, 2007, p.666). Het chatmedium is ook enorm populair om contact te houden met mensen die de jongere wel kent, maar waarmee hij/zij moeilijk kan afspreken in real life. Dit kan zijn omdat de afstand te groot is of omdat het contact verboden wordt door de ouders (Dooris e.a., 2007, p.298). Ze gaan niet vaak chatten met mensen die ze niet kennen. Indien ze dat wel doen, is het eerder een verkennend gesprek. De jongeren geven zelf aan dat ze het chatmedium niet gebruiken om vriendschapsbanden te smeden, maar eerder om een eerste contact te leggen (Subrahmanyam & Greenfield, 2008, p.130). Echt vrienden maken, doen ze in real life (Subrahmanyam & Lin, 2007, p.673). Indien de jongeren nieuwe ‘vrienden’ maken via het chatmedium, is de band minder sterk (Chan e.a., 2004, p.317). •
Hoe vaak chatten jongeren?
Onderzoek uit Nederland geeft aan dat de helft van de jongeren dagelijks chat via het internet (Van den Eijnden, e.a, 2008, p.657). Uit een studie (Van den Eijnden, e.a, 2008, p.657) blijkt dat 84 % van de Nederlandse jongeren wel eens gebruik maakt van de chat om te babbelen met vrienden en kennissen. Het chatmedium wordt ook meer gebruikt dan andere communicatiemogelijkheden via het internet (Valkenburg & Peter, 2007, p.1172; Gross, e.a., 2002, p.637). Chatten is voor hen ook vaak de voornaamste reden om op internet te gaan (Subrahmanyam & Lin, 2007, p.671). Uit de verschillende onderzoeken blijkt dat chatten de meest beoefende praktijk is op internet (Subrahmanyam & Lin, 2007, p.671; Valkenburg & Peter, 2007, p.1172). Verschillende onderzoekers concluderen dan ook dat het chatmedium al goed geïntegreerd is in het leven van de jongeren (Katz & Rice, 2002, ; Gross, e.a., 2002). Peter en Valkenburg (2008, p.227) bevestigen dat ook in een later onderzoek naar het experimenteergedrag van jongeren op het chatmedium. Subrahmanyam en Greenfield (2008, p.120) stellen kortweg ‘dat jongeren chatters zijn’. Ze zouden even vaak chatten als babbelen in real life (Dooris e.a., 2007, p.298). Sommige jongeren geven zelf aan dat ze een chatverslaving zouden hebben, dat ze zich slecht en alleen voelen als ze niet op het internet kunnen en dus ook niet kunnen chatten (Van den Eijnden, e.a, 2008, p.664). In alle onderzoeken maakt men geen onderscheid tussen jongens en meisjes. Geslacht heeft namelijk geen invloed op het chatgedrag (Ho CHo, 2007, p.344; Shaw & Gant, 2002, p.521; Subrahmanyam & Lin, 2007, p.637). Andere factoren hebben een grotere invloed (Subrahmanyam & Lin, 2007,p 638).
8
2.3 Kenmerken van internet en chatten. •
Anonimiteit.
Als chatter heeft men een grote controle over het zichzelf kenbaar maken (Suler, 2005). Men kan zich bijvoorbeeld voordoen als een andere persoon (Hine, 2000, p.45). Zo kan een persoon zich voorstellen als iemand van 18, terwijl men al 24 is. Naast het aannemen van een andere identiteit, is het ook mogelijk om met identiteiten te experimenteren (Bargh e.a., 2002, p.37). Op http://twoworlds.skynetblogs.be/ maken we bv. kennis met ‘Elias’. Hij twijfelde of hij zijn homoseksuele gevoelens zou bekendmaken. Daarom probeerde hij het eerst uit op zijn anonieme blog. Veel jongeren maken gebruik van een blog om op een dergelijke manier te experimenteren (Maczewski, 2002, p.118). Het ‘meer durven’ op het chatmedium zou te wijten zijn aan de anonimiteit die het chatmedium garandeert (Suler, 2004). Een mogelijke reden is dat men de eigen uitingen niet meer aan zichzelf toeschrijft (Shedletsky & Aitken, 2004, p.56). Uit een onderzoek van Gross (2004, p.637) blijkt namelijk dat 50% van de jongeren het gevoel heeft een andere persoon te zijn op het net. Ongeveer zes op tien jongeren is het eens met de stelling ‘op het internet durf ik meer dan in het echt’ (Van Landuyt, 2007, p.14). Een andere reden voor het ‘meer durven’ is het feit dat de uitingen niet meteen rechtstreeks aan het leven van die persoon in kwestie worden verbonden. Er treedt een soort van disassociatie op (Suler, 2004). Het is wel opmerkelijk dat ‘meer durven’ ook bepaald wordt door de persoonlijke kenmerken van elk. (Suler, 2005). Een introverte jongen in real life wordt geen flapuit op het chatmedium (Schouten e.a., 2007, p.294; Hills & Argyle, 2003, p.65). Sommige onderzoekers maken echter belangrijke kanttekeningen bij die anonimiteit. Zo geeft Van Der Wijst (2005, p.35) aan dat het zien van een gezicht noodzakelijk is om een goede relatie op te bouwen. Men moet de persoon kunnen koppelen aan een gezicht. •
Minder vrees voor veroordeling.
Chatten komt tegemoet aan de angst voor een afkeurende reactie van de anderen. Bij een chatgesprek zijn geen afkeurende blikken te zien. Men gaat zo op in het chatten dat men het gevoel heeft dat er iemand is, maar eigenlijk is er niemand. Die persoon geeft ook geen beoordelende blikken. Het opgaan in iets, wordt met de term telepresence benoemd (Rochlen e.a, 2004, p.273) Daarom durft men vaker over problemen praten die men face-to-face niet zou durven ter sprake brengen (Stichting E-hulp.nl, 2007). Sommigen beweren meer hun eigen ‘ik’ te kunnen tonen op het internet. Men lijkt zich dus beter bloot te kunnen geven op het internet (Suler, 2004). Hier speelt ook de hulpverlening op in. Enkele diensten bieden al digitale hulpverlening aan. De jongeren ervaren de digitale hulpverlening als ‘toegankelijker dan het echte contact met een hulpverlener’ (Van der Wijst, 2007, p.39).
9
•
Contacten gaan sneller de diepte in.
Chatgebruikers geven aan dat men in een chatgesprek sneller over iets intiems gaat praten (Rochlen e.a, 2004, p275). Dat is een van de troeven van digitale hulpverlening (Schrover, z.d.). Men spreekt er ook op een meer informele manier tegen mensen die men niet kent. (Spoormans, 2005, p.33). Van Der Wijst (2005, p.32) ondervroeg bv. werknemers die chatgesprekken hebben met hun collega’s. Zij gaven aan dat de spontane communicatie die ontstaat via een chatprogramma vaak resulteert in een betere samenwerking en een beter wederzijds begrip. •
Conclusie.
Door het gebrek aan non-verbale communicatie (Schouten e.a., 2007, p.293) ervaart de jongere het chatmedium als minder bedreigend door de afwezigheid van afkeurende blikken (Valkenberg & Peter, 2008, p208). Contarello & Sarrica (2007, p.1020) stellen dat jongeren er in het algemeen meer vertrouwen door krijgen in mensen. Het stimuleert hen om te experimenteren met het beschrijven van hun persoonlijkheid of het stelt hen in staat om meer te vertellen dan dat men in real life zou durven (Schouten e.a., 2007, p.296). De (on)geremdheid van een chatsessie wordt ook beïnvloed door de locatie waarop die doorgaat. Als men alleen op de eigen kamer chat, gaat men sneller persoonlijke dingen vertellen (Hills & Argyle 2003, p.63). Dit ‘meer vertellen’ doet men liever online en het liefst met vreemden, omdat zo de anonimiteit beter gewaarborgd wordt (Subrahmanyam & Greenfield, 2008, p.133). Het online gedrag wordt echter ook beïnvloed door het offline gedrag (Subrahmanyam & Lin, 2007, p.661; Seepersad, 2004, p.35-39). ‘Meer durven’ is afhankelijk van de persoonlijke kenmerken van de jongere. Geslacht heeft ook geen invloed op het ‘meer durven’. Wat hierin wel een belangrijke rol speelt, is de motivatie van het chatten (Ho Cho, 2007, p.215). Dat ‘meer durven’ heeft echter ook een keerzijde. Aan de ene kant is het goed dat jongeren sneller iets vertellen via het chatmedium -daar spelen ook heel wat hulporganisaties op in met een aanbod van digitale hulpverlening, maar aan de andere kant geven jongeren aan dat er vaak gepest wordt via het chatmedium. In 2/3 van de gevallen wordt dat gedaan door iemand die de jongere kent (Subrahmanyam & Greenfield, 2008, p.127-128). In een uitgave van Reader’s digest (McKenna, 2008, p.116-121) getuigen jongeren hoe ze gepest werden via het chatmedium. Zo verspreidde bv. een hele klas geruchten op het chatmedium dat Ryan homo zou zijn. Er wordt dan ook steeds meer onderzoek gedaan naar de risico’s van het internetgebruik (Joinson, 2003; Wright, 2000, p.115).
10
2.4 Hypotheses. Uit deze literatuurstudie kunnen we de volgende hypotheses afleiden, waarvan we kunnen gebruik maken voor ons onderzoek: 1. Chatten wordt gebruikt om vrienden die men al kent te contacteren; dus eerder om bestaande contacten te ondersteunen dan echt nieuwe te creëren. 2. Het internet wordt langer gebruikt voor het chatmedium dan om informatie op te zoeken, te gamen, schoolwerk te maken of om interactieve sites te bezoeken. Men communiceert vaker via chat dan via mail. 3. Men gebruikt het chatmedium als hulpmiddel om de sociale contacten met vrienden te verbeteren van thuis uit. 4. Men is sneller geneigd om persoonlijke zaken te vertellen via het chatmedium. 5. Men durft meer via het chatmedium Cf. pesten, pochen, zichzelf beter voorstellen? 6. Het geslacht heeft geen invloed op het chatgedrag.
11
HOOFDSTUK 3: Methode. Nu de status quaestionis is afgerond, beginnen we aan het onderzoeksgedeelte van deze verhandeling. In het volgende hoofdstuk lichten we ten eerste toe welke methodes we hebben gebruikt om gegevens voor ons onderzoek te verzamelen. Op basis van die gegevens kunnen we dan de chattende jongeren in clusters verdelen, daarna gaan we op zoek naar resultaten om bovengenoemde hypotheses te kunnen toetsen en kritisch te bespreken.
3.1 Online enquête. Voor het verkrijgen van data deden we een beroep op een online enquête die we op het internet gezet hadden met het programma Limesurvey. We kozen voor die onderzoeksvorm, omdat dit tal van voordelen biedt: zo moeten de gegevens niet meer manueel ingetypt worden, wat fouten vermijdt en kunnen we werken met skips, die zorgen ervoor dat een vraag pas verschijnt als ze van toepassing is. Zo wordt er enkel gevraagd door wie een jongere gepest wordt als men op de voorgaande vraag aangegeven heeft dat dit gebeurt. Zo is de vragenlijst persoonlijker. Het nadeel van een online enquête bestaat eruit dat sommige mensen niet bereikbaar zijn. Dat de vragenlijst onbereikbaar is voor mensen zonder toegang tot het internet is een nadeel, maar aangezien zij ook niet chatten, zijn hun antwoorden niet onmisbaar. Ook kunnen we via een enquête veel informatie verzamelen, want bij een kwantitatief onderzoek is het de bedoeling om te veralgemenen en dat is enkel mogelijk indien er veel data verzameld worden. De enquête startte met een aantal vragen over de demografische gegevens. In het tweede deel werd gevraagd waarvoor men het internet gebruikt en hoeveel tijd men hier dagelijks aan besteedt. In het derde deel vroegen we waar de jongeren chatten, terwijl het vierde deel focuste op met wie ze chatten en hoe vaak dat gebeurt. Waarover ze praten bij het chatten, werd bevraagd in het vijfde deel. Vervolgens onderzochten we of de jongeren meer durven via het chatmedium. We vroegen enerzijds of de jongere zelf meer durft en anderzijds of hij merkt dat anderen meer zouden durven. In het laatste deel kregen de respondenten een aantal stellingen voorgeschoteld. Op het einde van de enquête kon men een e-mailadres opgeven, als men verder wilde meewerken aan het onderzoek. Na het afronden van de vragenlijst kwam de jongere terecht op een forum waarop hij nog opmerkingen of aanvullingen i.v.m. de vragenlijst kon plaatsen. Deze online enquête werd ingevuld door 1072 jongeren. Na de data-cleaning bleven er nog 736 valide respondenten over. Vragenlijsten die niet volledig waren ingevuld of die outliers bevatten, werden uit het databestand verwijderd. Er namen 355 jongens en 381 meisjes deel aan het onderzoek. Hun leeftijd
12
varieerde van 12 tot 20 jaar. De respondenten van oudere leeftijd werden gerekruteerd via online communities (Noxaforum; Intertet, 9lives, Jongerenforum.nl…). De jongere respondenten werden verworven via scholen. Er bleek namelijk dat de jongere respondenten niet zo actief waren op de online communities als de oudere. De jongere respondenten reageerden dan weer beter op de oproepen verspreid via ‘Smartschool’ van diverse scholen. Toch zijn we er niet in geslaagd om qua leeftijd een representatieve steekproef te bereiken. Hierdoor worden er geen hypotheses getest waar leeftijd een rol in speelt.
3.2 Dagboekformule. Naast de online enquêtes verzamelden we ook gegevens door de jongeren online een dagboek over hun chatactiviteiten te laten aanleggen. Hiervoor moesten ze dagelijks een vast formulier invullen. Enkel de jongeren die bereid waren om verder mee te werken aan het onderzoek en hun e-mailadres hadden achtergelaten, kregen die uitnodiging. In dat formulier werd aan de jongeren gevraagd om ten eerste de dag in kwestie aan te duiden, alsook hun e-mailadres in te vullen. Zo was er een manier om de formulieren te groeperen zonder de anonimiteit van de deelnemers te schenden. Daarna kon de jongere duidelijk maken met wie ze hadden gechat en waarom. Men kon ook aangeven waarom men het chatprogramma geopend of afgesloten had. Daarna werd gevraagd of ze iets verdachts opgemerkt hadden: zou er iemand hebben gelogen, in iets hebben overdreven of iets hebben verteld dat men in real life niet zou doen? Als afsluiter kon men ‘de uitspraak van de dag’ noteren. Hier konden ze vertellen waarvan ze opgekeken hadden of wat hen na deze chatsessie was bijgebleven.
3.3 Diepte- interview. Na het onderzoeken van clustervorming, werd er per cluster een aantal jongeren gecontacteerd. Zij werden gevraagd om het bovenvermelde dagboek een week lang in te vullen. De jongeren die het dagboekformulier zorgvuldig en meermaals invulden, werden uitgenodigd voor een interview. Het was het doel van die interviews om verder uit te diepen waarom jongeren bepaalde handelingen stelden via chat. Zo werd het nadeel van een kwantitatief onderzoek, de online enquête, gecompenseerd. Met ons kwantitatief onderzoek konden we namelijk geen toelichtingen bij de antwoorden bekomen, terwijl men ons op deze manier toch ook kwalitatieve gegevens kon verschaffen. We letten erop dat uit elke cluster één jongere werd geïnterviewd. Zij kregen daarbij ook de kans om hun dagboekformulieren nog even in te kijken.
13
HOOFDSTUK 4: Verdeling in clusters. Via een clusteranalyse op 710 respondenten gaan we op zoek naar een verdeling van de chatgebruikers in clusters. Is het zo dat er verschillende groepen chatters bestaan? We begonnen met een hiërarchische cluster op 100 cases als verkennend onderzoek. We selecteerden ad random 100 cases. Het aantal cases mag immers niet al te hoog zijn, aangezien onze visuele voorstelling, een dendogram, anders onduidelijk zou worden. Uit dat onderzoek bleek dat het aantal clusters zich tussen drie en zes bevond. We voerden voor elk voorgesteld aantal een k-means clustering uit. Daarna testten we de verschillen tussen de clusters via een ANOVA toets (variantieanalyse) op hun significantie. We besloten om de clusteranalyse uit te voeren op vier clusters. Zo voldeden we aan alle voorwaarden: ten eerste zijn de groepen voldoende groot. (De eerste cluster telt 92 respondenten, de tweede 279, de derde 102 en de vierde 237). Vervolgens zijn de afstanden tussen de clusters groot genoeg en zit elke case in een cluster. Tenslotte vonden we via de ANOVA toets voldoende significante verschillen. In bijlage A wordt een volledig overzicht gegeven van de verschillende gebruikersgroepen.
4.1 Cluster 1: Chat-lovers. De eerste cluster bevat 92 respondenten, hun gemiddelde geboortejaar is 1991,75 en er zitten 45 meisjes en 47 jongens in. Uit het onderzoek blijkt dat 40% van de jongeren ofwel uit TSO ofwel uit ASO komen. Deze jongeren chatten dagelijks , ongeveer een uur tot anderhalf uur op een gemiddelde weekdag. Dit doen ze meestal thuis, uitzonderlijk op andere plaatsen. Ze chatten het vaakst met vrienden van school, soms met vrienden uit de buurt, vaak met mensen die niet in de buurt wonen en uitzonderlijk met mensen die ze niet kennen. Ze geven ook aan dat ze de meeste mensen waarmee ze chatten, niet in het echt zien. Het chatmedium gebruikt men het vaakst om te praten met vrienden en soms om kennis te maken met mensen die leuk lijken. Deze groep merkt soms op dat mensen dingen vertellen op het chatmedium die ze in het echt niet zouden durven zeggen. Zij mailen ook vaker dan ze chatten. De mensen in deze cluster voelen zich slecht als de computer bezet is, vinden dat je minder contact hebt met je vrienden als je veel chat, maar voelen zich minder eenzaam als ze chatten. Ze kunnen zich ook geen leven inbeelden zonder het chatmedium. Volgens hen zouden jongeren met meer problemen vaker chatten. Hun gedrag op het chatmedium zou verschillen met hun gedrag in real life. Ze geven namelijk toe dat ze op het chatmedium sneller zouden liegen.
14
4.2 Cluster 2: Chat-users. De tweede cluster bevat 279 respondenten en hun gemiddelde geboortejaar is 1991,14. Ze zijn dus iets ouder dan de eerste cluster. Er zitten 143 meisjes en 136 jongens in deze cluster. De meeste leerlingen komen uit het ASO. Deze jongeren chatten twee keer per week, gemiddeld zo’n uur tot anderhalf uur per dag. Ze chatten meestal thuis, uitzonderlijk op een andere plaats. Ze chatten het vaakst met vrienden van school en vrienden uit de buurt. Ze praten soms met vrienden die niet in de buurt wonen, en nooit tot uitzonderlijk met mensen die ze niet kennen. Ze gebruiken het chatmedium het vaakst om te praten met vrienden, uitzonderlijk om mensen te leren kennen die leuk lijken. Ze merken soms op dat mensen dingen vertellen die ze niet in het echt zouden durven zeggen. Deze cluster voelt zich niet slecht als de computer bezet is,vindt niet dat je minder contact hebt met je vrienden als je vaak chat en voelt zich ook niet minder eenzaam als ze chatten. Zij chatten vaker dan ze mailen en kunnen zich wel degelijk een leven inbeelden zonder het chatmedium. Hun gedrag in real life verschilt niet veel van hun gedrag op het chatmedium en ze zouden niet sneller liegen via het chatmedium.
4.3. Cluster 3: Non-chatters. De derde cluster bevat 102 respondenten, hun gemiddelde geboortejaar is 1991,55 en er zitten 55 meisjes en 47 jongens in. De meeste leerlingen komen uit het ASO. Deze jongeren chatten één keer per week en dit gemiddeld een kwartier tot een halfuur per weekdag. Zij chatten vaak thuis en nooit op andere plaatsen. Ze chatten soms met vrienden van school en uitzonderlijk tot nooit met anderen. Ze geven ook aan dat ze de meeste mensen waarmee ze chatten ook in het echt zien. Zij gebruiken het chatmedium soms om te praten met hun vrienden, maar nooit om kennis te maken met mensen die leuk lijken. Er is ook meestal niemand online waaraan ze hun problemen kunnen vertellen. In alle andere clusters was dit ‘soms tot meestal iemand’. Zij merken uitzonderlijk op dat er mensen zijn die dingen vertellen op het chatmedium die ze in het echt niet zouden vertellen. Deze cluster voelt zich niet slecht als ze niet kunnen chatten en ze vinden ook niet dat je minder contact hebt met je vrienden als je meer chat. Ze mailen vaker dan ze chatten en kunnen zich zonder problemen een leven inbeelden zonder het chatmedium. Ze voelen zich niet minder eenzaam als ze chatten. Hun gedrag in real life verschilt niet veel van hun gedrag op het chatmedium en ze zijn niet sneller geneigd om te liegen via dit medium.
15
4.4 Cluster 4: Chat-aholics. De vierde cluster bevat 237 jongeren, waarvan 118 meisjes en 119 jongens en hun gemiddelde geboortejaar is 1991,58. Opvallend is dat het meest voorkomende geboortejaar hier 1993 is. Bij de andere clusters ligt dat op 1991. Deze jongeren chatten dagelijks en dit meer dan anderhalf uur per weekdag. Ze chatten meestal thuis en soms op andere plaatsen. Ze chatten vaak met vrienden van school of uit de buurt. De jongeren geven aan dat ze de meeste mensen waarmee ze chatten wel in het echt zien. Ze gebruiken het chatmedium het vaakst om gewoon te praten met vrienden of om de tijd te doden en soms om kennis te maken met mensen die leuk lijken. Afspreken via het chatmedium gebeurt vaak. Zij merken ook vaak op dat mensen dingen vertellen op het chatmedium die ze in het echt niet zouden durven zeggen. De cluster voelt zich niet echt slecht zonder het chatmedium, maar kan zich toch geen leven inbeelden zonder. Zij voelen zich minder eenzaam door te chatten en vinden niet dat je minder contact hebt met je vrienden als je veel chat. Ze chatten vaker dan ze mailen, vinden het medium ideaal voor verlegen mensen en denken dat het mogelijk is om echte vrienden te maken door met elkaar te chatten. Ze gaan niet sneller liegen, maar hun gedrag online verschilt wel wat met hun gedrag offline.
16
HOOFDSTUK 5: Resultaten. Met de gegevens uit ons onderzoek en onze verdeling in clusters uit de vorige hoofdstukken, keren we nu terug naar de hypotheses die we aan het einde van onze literatuurstudie hebben geformuleerd. We kunnen deze hypotheses nu namelijk toetsen aan wat we in praktijk hebben vastgesteld. 1. Chatten wordt gebruikt om vrienden die men al kent te contacteren; dus eerder om bestaande contacten te ondersteunen dan echt nieuwe te creëren. In de online enquête werd aan de jongeren gevraagd hoe vaak ze met een bepaalde groep mensen chatten. Figuur 1: met vrienden van school
De eerste groep zijn vrienden van school. Deze groep behaalt een 4,08 op de 5puntenschaal. De grootste groep jongeren (322 of 43,8%) geeft aan dat ze meestal chat met vrienden van school.
Figuur
2:
met
vrienden
uit
de
buurt
De tweede groep zijn vrienden uit de buurt. Uit het onderzoek blijkt dat 236 jongeren (32,1%) vaak chatten met vrienden uit de buurt.
Zij
vormen
de
grootste
groep.
Gemiddeld behaalt deze groep een 3,63 op de 5-puntenschaal.
17
Figuur
3:
met
vrienden
die
niet
in
de
buurt
wonen
De derde categorie zijn vrienden die niet in de buurt wonen. De grootste groep, 253 jongeren (34,4%), chat soms met vrienden die niet in hun buurt wonen. Gemiddeld behaalt deze groep een 3,49 op de 5-puntenschaal.
Figuur 4: met familie
De vierde en vijfde categorie zijn familie en ouders. Uit onderzoek bleek dat 130 jongeren (17,7%) nooit chatten met familie en 550 jongeren (74,4%) nooit chatten met ouders.
Figuur 5: met ouders
Slechts 10 jongeren (1,4%) chatten meestal met familie en een enkeling (0,1%) praat meestal met zijn/haar ouders. Deze twee categorieën behalen een lagere score op de 5-puntenschaal, namelijk een 2,33 voor familie en slechts 1,35 voor de ouders.
Figuur 6: met vrienden van vrienden
De zesde categorie zijn vrienden die de jongere leert kennen via zijn/haar eigen vrienden. 171 jongeren (23,2%) praten nooit met deze vrienden, 260 (35,3%) praat uitzonderlijk met hen. Gemiddeld geeft dit een score van 2,26 op de 5-puntenschaal.
18
Figuur 7: met mensen die men niet kent
De laatste categorie zijn mensen die de jongere niet kent, 570 jongeren (77,45%) chatten nooit tot uitzonderlijk met mensen die ze niet kennen. Gemiddeld behaalt deze categorie een 1,90.
Figuur 8: met wie chat de jongere het vaakst?
Op de vraag met wie men het vaakst chat antwoordt 67,8 % van de jongeren dat ze het vaakst chatten met vrienden uit de buurt, als tweede volgen de vrienden die niet in de buurt wonen (28%). Slechts 2,4 % van de jongeren geeft aan dat hij/zij het vaakst chat met mensen die ze niet kennen in real life.
We polsten ook naar de mening van de jongeren zelf over deze resultaten. We vroegen hun mening over vier stellingen. De eerste stelling beweerde dat, doordat je veel chat, je minder contact hebt met je vrienden. Het grootste deel van de jongeren bevond zich in de sector tussen neutraal en niet akkoord, zo’n 462 jongeren (62,8%). Slechts een klein deel, zo’n 151 jongeren (20,5%), bevond zich in de sector tussen neutraal en akkoord. De tweede stelling vroeg de jongeren of zij het mogelijk achten om echte vrienden te maken via het chatmedium. 339 jongeren (46,1%) achtten dat mogelijk, 230 jongeren (31,2%) vonden van niet. Met de derde stelling vroegen we de jongeren of ze de meeste mensen waarmee ze chatten in real life zien. Uit het onderzoek bleek dat 118 (16,0%) jongeren aangaven dat dit niet het geval was. Daartegenover gaven 539 (73,3%) jongeren aan dat ze hen wel in real life zagen. Onze laatste stelling polste er ten slotte naar via welk medium de jongeren het eerst hun vrienden trachten te bereiken, namelijk via het chatmedium of via de telefoon. Uit het onderzoek blijkt dat 334 jongeren (45,4%) proberen via chat en bellen als de persoon in kwestie niet online is, 299 jongeren (40,6%) doen het andersom. In de diepte-interviews viel het op dat de chat-lover en de chat-aholic vaak het chatmedium gebruiken om te communiceren met mensen die ze moeilijk in het echt kunnen bereiken, bv. mensen die ze hadden leren kennen via een website of op kamp. De chat-user en non-chatter chatten het vaakst met mensen die ze vaak in real life ontmoeten.
19
2. Het internet wordt langer gebruikt voor het chatmedium dan om informatie op te zoeken, te gamen , schoolwerk te maken of om interactieve sites te bezoeken. Men communiceert vaker via chat dan via mail. Om deze hypothese te onderzoeken, vroegen we eerst hoeveel tijd men algemeen aan het internet spendeert. Uit het onderzoek blijkt dat 1 jongere (0,1%) minder dan een keer per week op internet zit, 4 jongeren (0,5%) eenmaal per week. Daarna komen de grotere groepen: 95 jongeren (12,9%) zitten meerderde dagen per week op het net, 332 jongeren (45,1%) dagelijks en de laatste 304 jongeren (41,3%) meerdere keren per dag. Verder hebben we ook gevraagd hoelang ze op het internet zitten voor bepaalde activiteiten. ‘Informatie opzoeken’ behaalde een score van 2,66 op een vijfpuntenschaal, ‘gamen’ een gemiddelde van 1,94, ‘interactieve sites’ bezoeken behaalde 3,35 en is samen met ‘chatten’ (3,60) de bezigheid waarvoor de jongeren het langst het internet gebruiken. Schoolwerk maken behaalde een score van 2,56. We hebben hen ook de stelling ‘ik chat vaker dan ik mail’ voorgelegd. Uit het onderzoek blijkt dat 500 jongeren (67,9%) daarmee akkoord gingen en 172 (23,3%) niet. In het dagboekformulier kon men aanduiden of het chatprogramma soms aanstond zonder dat er gechat werd. Iedereen gaf aan dat dit altijd gebeurde. Men gebruikt het internet op zo’n moment echter niet alleen om te chatten. In de diepte-interviews werd hier namelijk naar gepolst en men bleek tijdens het chatten veel andere dingen te doen: tv kijken, zorgen voor een online huisdier, schoolwerk maken, mails lezen… Men kon ook aanduiden waarom men het chatprogramma aanzette. Dat gebeurde niet vaak met een concrete reden. Meestal was het een gewoonte of om ‘bereikbaar’ te zijn. Het al dan niet meer mailen dan chatten, bleek afhankelijk van het chatgedrag van beide gesprekspartners. Indien men zelf niet vaak online is, heeft men ook minder kans om iemand online te treffen. Daarom gaat de nonchatter sneller mailen. Soms gaat men ook mailen omdat men in een mail meer structuur kan aanbrengen of omdat de ontvanger de mail kan lezen wanneer het hem/haar past. 3. Men gebruikt het chatmedium als hulpmiddel om hun sociale contacten met vrienden te verbeteren van thuis uit. Er werd aan de jongeren gevraagd om aan te duiden hoe vaak ze waar chatten. Dit gebeurde ook aan de hand van een 5-puntenschaal. Veel jongeren chatten thuis, die plaats behaalde een gemiddelde van 4, 39. Op de tweede plaats stond het chatten bij vrienden (2,09). De jongeren chatten haast nooit op school (1,87), in de bib (1,14), in een internetcafé (1,14), op het werk of tijdens vakantiewerk (1,15). ‘Bij familie’ scoorde ietsje hoger (1,65).
20
Figuur 9: Waarvoor gebruiken jongeren het chatmedium?
Er werd ook gepolst waarvoor ze het chatmedium gebruikten. ‘Kennismaken met nieuwe mensen’ scoorde 2,33 op de 5puntenschaal, ‘huiswerk maken met vrienden’
2,5. Wat de
jongeren het vaakst doen via het chatmedium is ‘praten met vrienden’. Deze activiteit behaalde een score van 4,17. Daarna volgen ‘afspreken met vrienden’ (3,40) en ‘de tijd doden’ (3,04).
Uit alle interviews kwam naar voor dat men het vaakst thuis chat, meestal ‘s avonds na schooltijd om nog wat bij te babbelen over de gebeurtenissen van de afgelopen dag of om te praten met vrienden. Heel vaak gaat men ook chatten om te vragen hoe hetgaat en volgen ze het leven van hun vrienden. Zo vertelde de chat-aholic dat ze soms via het chatmedium vraagt waarom een medespeelster niet op de training aanwezig was. 4. Men is sneller geneigd om persoonlijke zaken te vertellen via het chatmedium. We vroegen aan de jongeren om aan te geven met hoeveel mensen uit hun vriendenkring ze konden praten over hun persoonlijke problemen. We stelden dezelfde vraag over hun chatlijst. Hun vriendenkring scoorde een gemiddelde van 5,35 en hun chatlijst had een gemiddelde van 5,67. We vroegen hen ook om op een 5-puntenschaal aan te duiden hoe vaak er iemand aanwezig was om over hun persoonlijke problemen te praten- dit zowel in hun onmiddellijke omgeving als op het chatmedium. Hun onmiddellijke omgeving haalde een gemiddelde van 3, 79 en het chatmedium een gemiddelde van 3,40. Figuur 10: Vertellen mensen dingen die ze niet in real life zouden vertellen?
We vroegen hen of het soms gebeurt dat mensen dingen vertellen op het chatmedium die ze in het echt niet zouden durven vertellen. Op een 5puntenschaal scoorde deze vraag een gemiddelde van 3,30. Uit het onderzoek blijkt dat 518 jongeren (70,3 %) beweren dat dit soms tot vaak gebeurt. Slechts 136 jongeren (18,4%) beweren dat dit nooit tot uitzonderlijk gebeurt.
Als ze dergelijke dingen vertellen, dan gaat het meestal over gevoelens (zo’n 27% van de gevallen) en hun problemen (zo’n 25,5% van de gevallen). Verder gaat het ook vaak over seks (19,4%). We vroegen ook aan de jongeren of zij hier in het echt over zouden durven praten: 599 jongeren (81,4%) geven aan van wel en 82 jongeren (11,1%) zeggen van niet.
21
We legden de respondenten ook enkele stellingen voor omtrent deze hypothese. We vroegen hen of chatten handiger is voor mensen die verlegen zijn. Uit het onderzoek blijkt dat 355 jongeren (48,3%) zich bevinden in de zone tussen akkoord en neutraal, 155 jongeren (21,1) vinden dan weer dat dit niet waar is. Ook zijn er 225 jongeren (30,6%) die hierover geen oordeel willen/durven vellen. Met de volgende twee stellingen, nl. ‘jongeren met problemen chatten vaker’ en ‘als ik chat over een bepaald onderwerp, dan kan ik er langer over praten dan in het echt zou gebeuren’, gingen ongeveer even veel jongeren akkoord als niet akkoord. In de diepte-interviews was het opmerkelijk dat iedereen minstens één iemand kende die vlotter kon spreken via het chatmedium, maar zelf deden ze dit niet. Alleen de chat-aholic gaf toe dat ze vaak het chatmedium gebruikte om een ruzie bij te leggen met een vriendin. Dit omdat ze bang was dat ze uitgescholden zou worden. Op de vraag waarom het chatmedium minder dreigend is dan in real life, kwamen verschillende antwoorden. Iedereen ervaart dat op zijn eigen manier. 5. Men durft meer via het chatmedium Cf. pesten, pochen, zichzelf beter voorstellen? We vroegen aan de jongeren of ze soms opmerkten dat mensen dingen vertelden op het chatmedium die overdreven waren. Uit het onderzoek blijkt dat 457 jongeren (62,1%) nog niet hadden opgemerkt dat mensen gaan overdrijven op het chatmedium, 279 (37,9%) wel. We vroegen hen waarover of waarin er dan overdreven werd. Hieruit blijkt dat men vooral overdrijft in de verhalen die men vertelt over wat men meegemaakt of gedaan heeft. Verder vroegen we hen ook of ze soms opmerkten dat mensen iets vertelden wat ze niet geloofden. Uit het onderzoek blijkt dat 405 jongeren (55%) opmerken dat er wel degelijk dingen verteld worden die ze niet geloven. Dit gebeurt het vaakst als de jongeren vertellen over hun populariteit bij anderen, hun ‘durf-gehalte’ of over een gebeurtenis. Daarna volgen de verhalen over hun bezittingen of hun uiterlijk. De jongeren zijn wel geloofwaardig over hun punten en hun leeftijd. We gingen ook op onderzoek naar pestgedrag via het chatmedium. Uit het onderzoek blijkt dat 639 jongeren (86,8%) aangeven dat ze nog niet gemerkt hadden dat er iemand gepest werd via het chatmedium, 97 jongeren (13,2%) geven aan van wel. In 12 gevallen gebeurde het pesten door iemand die ze niet kenden, en 18 jongeren werden via het chatmedium gepest maar niet in het echt. We onderzochten ook hoe de jongeren zichzelf voorstelden op het chatmedium. We vroegen hen of ze soms opmerkten dat anderen overdreven als ze zichzelf moeten voorstellen op het chatmedium. Exact de helft van de jongeren (368, of 50%) geeft aan dat mensen overdrijven, de andere helft niet. In de meeste gevallen gaat dit over het mooier of minder verlegen voorstellen van zichzelf. Men overdrijft het minst vaak op vlak van intelligentie.
22
We gaven de jongeren ook twee stellingen om hun mening over te geven. De eerste stelling vroeg de jongeren of ze sneller zouden liegen via het chatmedium dan in real life. Uit het onderzoek blijkt dat 499 jongeren (67,8%) aangeven dat ze sneller zouden liegen op het chatmedium dan in real life, 111 jongeren (15,1%) blijven neutraal en 125 jongeren (17,1%) gaan niet akkoord met deze stelling. De andere stelling, namelijk ‘mijn gedrag op het chatmedium verschilt niet veel van mijn gedrag in real life’, behaalde 209 stemmen (28,4%) voor akkoord, 180 stemmen (24,5%) voor neutraal en 346 jongeren (47%) gingen niet akkoord. Tijdens het interview met de chat-user vertelde de persoon in kwestie dat haar jongere zusje gepest is geweest via het chatmedium. Een jongen uit haar klas maakte verschillende e-mailadressen aan om haar zo te contacteren en zo bleven de pesterijen duren. Ook de chat-lover vertelde over pesterijen, maar volgens haar gebeurt dit het vaakst als je chat met mensen die je niet kent. Ook komt het pesten blijkbaar meer voor via sites, zoals bv. de sociale-networksite Netlog, dan via het chatmedium . 6. Het geslacht heeft geen invloed op het gedrag op het chatmedium. Om een eventueel verschil tussen beide geslachten te ontdekken, voerden we een t-test uit op de respondenten. De eerste twee verschillen vonden we bij de activiteiten die de jongeren beoefenden op het internet. Jongens behaalden op de activiteit ‘info opzoeken’ een gemiddelde van 2,66 op de 5puntenschaal. De meisjes behaalden een gemiddelde van 2,24. De ‘t-test’ gaf een significantiewaarde aan van 0,003. Verder speelden de jongens meer games op het internet dan de meisjes: de jongens duiden gemiddeld een 2,48 aan en meisjes een 1,60. De ‘t-test’ haalde een significantiewaarde van 0,00. Op andere activiteiten zoals ‘sites bezoeken’ en ‘schoolwerk maken’, kregen we hogere punten van de meisjes dan van de jongens. Deze verschillen zijn echter niet significant. Blijkbaar merkten de meisjes ook vaker op dat er dingen gezegd werden op het chatmedium die men niet in het echt zou durven zeggen. Zij duidden een gemiddelde aan van 3,30 en de jongens een gemiddelde van 3,05. De significantiewaarde van de ‘t-test’ bedroeg 0,03. Figuur 11: Gedrag op het internet: JONGENS
Figuur 12: Gedrag op het internet: MEISJES
23
Jongens chatten vaker met mensen die ze niet kenden dan meisjes. Jongens haalden hiervoor een gemiddelde van 1,93 en meisjes een gemiddelde van 1,72. De t-test haalde een significantiewaarde van 0,03. Met wie men het vaakst chatte, verschilde ook significant, maar aangezien we hier te maken hebben met een nominale variabele kunnen we hier geen uitspraken over doen aan de hand van een ttest. Jongens gebruikten het chatmedium ook vaker om kennis te maken met mensen die leuk lijken. Zij haalden hierbij een gemiddelde van 2,42 tegenover een gemiddelde van 2,15 voor bij de meisjes. De t-test gaf een significantiewaarde van 0,01. Verder gaven de jongens aan dat ze de mensen waarmee ze chatten niet in het echt zien. De meisjes chatten eerder met mensen die ze wel in het echt zien. De t-test haalde een waarde van 0,01. Ook hierbij gaven we de jongeren enkele stellingen om te beoordelen. De eerste stelling beweerde dat jongens vaker chatten dan meisjes. Slechts 82 jongeren (11,2%) gingen akkoord met deze stelling, 291 jongeren (39,5%) hadden geen oordeel en 362 jongeren (49,2%) gingen niet akkoord. De tweede stelling beweerde dat meisjes sneller persoonlijke zaken vertellen via het chatmedium. Uit het onderzoek bleek dat 283 jongeren (38,5%) deze stelling juist vonden, 263 (35,7%) duidden neutraal aan en 189 jongeren (25,7%) vonden deze stelling fout. Ook in de diepte-interviews gaven de jongeren aan dat er waarschijnlijk wel een verschil was tussen jongens en meisjes. Op de vraag wat dat verschil inhield, kwam telkens het antwoord dat deze verschillen gelijk zijn aan de verschillen in real life.
24
HOOFDSTUK 6: Kritische bespreking. Uit het onderzoek bleek dat de jongeren meestal praten met mensen van school of uit de buurt. Dit werd ook aangegeven door Valkenburg en Schouten (2007). Zeker bij de non-chatters en de chatusers is dat het geval. Bij Dooris e.a. (2007) wordt beweerd dat dit medium ook populair zou zijn om te chatten met mensen waarmee men moeilijker in real life kan afspreken. Dit aspect bleek niet zozeer uit onze kwantitatieve analyse, maar wel uit onze diepte-interviews met een chat-lover en een chataholic. Slechts enkele jongeren chatten met mensen die ze niet kennen (Subrahmanyam & Greenfield, 2008). Enkel de chat-aholics en de chat-lovers deden dat. Deze obekenden leerde men vaak kennen via een site waarop men actief was. De jongeren vertelden hen wel minder over zichzelf. Uit de studie van Subrahmanyam en Lin (2007) bleek dat jongeren geen vrienden maken via het chatmedium. Nochtans ging 46,1% akkoord met de stelling dat dit wel mogelijk was. De chat-aholics waren het vaakst eens met deze stelling. Uit het diepte-interview met een chat-lover bleek overigens dat deze jongere wel degelijk vrienden had gemaakt via het chatmedium. De mening van de jongeren is verdeeld wat betreft het zich minder eenzaam voelen door te chatten. De chat-lovers en chat-aholics voelen zich minder eenzaam door te chatten, maar volgens de chat-lovers heb je er wel minder contact door met je vrienden. Dat verschil kan verklaard worden doordat zij de enige groep zijn die aangeeft dat ze meeste mensen waarmee ze chatten niet in real life ontmoeten. De chat-users en non-chatters vinden op het chatmedium dan weer geen troost als ze zich eenzaam voelen. Als jongeren op het internet zitten, spenderen ze gemiddeld de meeste tijd aan chatten. Dat blijkt ook uit tal van andere studies (Subrahmanyam & Greenfield, 2008; Valkenburg & Peter, 2007). De meeste jongeren maken eenmaal per dag connectie met het net. Dit komt overeen met de bevindingen van uit het onderzoek van Dooris e.a.( 2007). Wat opvalt in de diepte-interviews, is dat het chatprogramma van de jongeren vaak geopend is zonder dat het actief gebruikt wordt. Dat werd in geen van onderzochte studies aangekaart. Meestal doet men ook aan multi-tasking. Dat wil zeggen dat men chat, terwijl men ook met andere zaken bezig is. Chatten is meestal geen reden op zich om de computer aan te steken, zoals ook blijkt uit onze diepte-interviews. Dat ontkracht de bewering van Subrahmanyam en Lin (2007). Zij stellen dat chatten de belangrijkste reden is voor jongeren om op het internet te gaan. Wat het al dan niet meer mailen dan chatten betreft, geven de jongeren in de diepte-interviews aan dat dit afhankelijk is van de inhoud van boodschap, het chatgedrag van de ontvanger en of de boodschap al dan niet dringend is. Non-chatters mailen vaker omdat de ontvangers van hun boodschappen moeilijker online te bereiken zijn, terwijl chat-aholics juist meer chatten dan mailen.
25
Waarom de jongeren het chatmedium gebruiken, heeft volgens de literatuur verschillende redenen. In het kwantitatieve gedeelte van ons onderzoek komt naar voor dat de jongeren dit medium vooral gebruiken om te praten met hun vrienden over voorbije of komende gebeurtenissen. Dit bevestigt de uitspraken van Subrahmanyam en Greenfield (2008), maar ook die van Dooris e.a. (2007) en Mitchell e.a. (2001) dat men via dit medium op zoek gaat naar sociale steun bij bepaalde gebeurtenissen. Valkenburg en Peter (2007) beweren dan dat vriendschapsbanden versterkt worden via dit medium. Aangezien de jongeren zelf aangeven dat ze het vaakst chatten met mensen waarmee ze reeds een vriendschapsband hebben, kunnen we deze stelling ook verdedigen. Het chatmedium kan gezien worden als een extra dimensie in de vriendschapsband, een bijkomende gelegenheid om met vrienden in contact te komen. Uit onderzoek van Rochlen e.a. (2004) bleek dat men sneller over persoonlijke zaken gaat praten via het chatmedium. In ons onderzoek merkten we dat de jongeren niet echt aangeven dat ze zelf sneller over zoiets praten via het chatmedium, maar als we hen vroegen of anderen dit deden, vonden de jongeren wel dat dit vaak gebeurde. Deze gesprekken gingen vaak over gevoelens of problemen waar jongeren mee kampten. Ook uit de diepte-interviews konden we dezelfde conclusies trekken. Vooral bij de chat-aholics viel het op dat mensen dingen vertelden via het chatmedium die ze niet in het echt zouden durven zeggen. Of die mensen enkel verlegen mensen zijn, konden we niet afleiden uit dit onderzoek. Durft men meer via dit medium? Uit het kwantitatieve gedeelte van ons onderzoek konden we geen bewijzen vinden om deze stelling te bekrachtigen. Bij Schouten e.a. (2007) wordt beweerd dat jongeren het chatmedium als minder bedreigend ervaren. Bij bevraging in een diepte-interview kon een respondent zich hier wel in vinden, maar veralgemenen naar alle jongeren is niet verantwoord. We ontdekten op dit vlak een verschil tussen meisjes en jongens. Meisjes merkten het ‘meer durven’ vaker op dan jongens. Zoals sommige auteurs beweren (Schouten e.a., 2007; Subrahmanyam & Greenfield,2008) wordt er op het chatmedium geëxperimenteerd qua identiteitsvorming. Dit werd opgemerkt door de helft van de jongeren. We vermoeden dat dit experimenteren vaker via het chatmedium gebeurt dan in real life, maar harde bewijzen kunnen we niet leveren.
26
Tenslotte bracht dit onderzoek een inzicht bij over het verschil in gedrag tussen jongens en meisjes op het chatmedium. Dat verschil situeerde zich in de activiteiten die de jongeren uitoefenden op het net. Jongens gingen meer gamen en info opzoeken dan meisjes. Dat komt overeen met de bevindingen uit het onderzoek van Walrave e.a. (2008). We merkten ook op dat jongens meer chatten met mensen die ze niet kennen dan meisjes. Ze gaan ook sneller kennismaken met onbekenden via het chatmedium. Dat werd niet onderzocht in de besproken literatuur. De stelling dat er geen verschil zou zijn tussen het chatgedrag van jongens en van meisjes (Ho Cho, 2007; Shaw & Gant, 2002; Subrahmanyam & Lin, 2007), werd in dit onderzoek weerlegd.
27
Conclusie. Uit dit onderzoek bleek dat de jongeren het vaakst chatten met mensen die ze al kennen. Slechts enkelen chatten ook met vreemden. Jongeren brengen gemiddeld de meeste tijd op het internet door met chatten. Chatten is echter meestal geen reden op zich om op het internet te gaan. Men gebruikt dit medium vooral om gewoon te praten: men ziet het als een extra gelegenheid om in contact te komen met vrienden. Dat men via dit medium meer zou durven, daarvan hebben we geen bewijzen kunnen vinden. Waarschijnlijk spelen de individuele kenmerken van de jongeren hierbij een te grote rol, want in ons onderzoek maakten we daar immers geen onderscheid in. Verder onderzoek dringt zich op dit vlak op. Ten slotte ontdekten we in deze verhandeling ook dat er wel degelijk een verschil bestaat tussen het chatgedrag van jongens en dat van meisjes. Jongens gaan bv. vaker chatten met mensen die ze niet kennen en ermee kennis maken. We merken dat jongeren de dag van vandaag altijd ‘bereikbaar’ willen zijn en zoveel mogelijk met elkaar willen communiceren. Het chatmedium speelt hierin een belangrijke rol. De voordelen van het chatmedium zijn dat het gratis en gebruiksvriendelijk is. Tekst intikken op het chatmedium gaat sneller dan berichten sturen via GSM, het is interactiever dan mail… Toekomstig onderzoek zou zich verder kunnen focussen op deze stelling. Verder onderzoek naar de invloed van leeftijd op chatgedrag lijkt in het licht van onze verhandeling ook aangewezen. Bij de clusteranalyse merkten we namelijk al mogelijke verschillen tussen de leeftijden op, maar in het kader van dit eindwerk konden we hiervoor helaas geen representatieve steekproef bereiken. Hierover konden wij dan ook geen verdere uitspraken doen.
28
Referenties
Bargh, J. & McKenna,K. (2004). The internet and social life. Annual Review of psychology. 55, 573590. Bargh, J., McKenna, K. & Fitzsimons ,G. (2002). Can you see the real me? Activation and expression of the ‘‘true self’’ on the internet. Journal of Social Issues. 58, 33–48. Boneva, B., S., Quinn, A., Kraut, R. , Kiesler, S., & Shklovski, I. (2006). Teenage communication in the instant messaging era. In R. Kraut, M. Brynin, & S. Kiesler (Eds.), Computers, phones, and the Internet: Domesticating information technology (pp.201–218). New York: Oxford University Press. Chan, D.& Cheng, G. (2004). A comparison of offline and online friendship qualities at different stages of relationship development. Journal of Social and Personal Relationships. 21, 305–320. Contarello, A. & Sarrica, M. (2007) .ICTs, social thinking and subjective well-being.The internet and its representations in everyday life. Computers in human behavior. 23, 1016-1032.
Dooris, J., Sotirelli, T. & Van Hoof; S. (2008) .Distant friends online? Rural and urban adolescents’ communication on the internet. Tijdschrift voor economische en sociale geografie. 99(3), 293-302.
Frissen, V. & van Lieshout, M. (2006) .ICT in everyday life: The role of the user. In P. Verbeek & A. Slob (eds), User behavior and technology development: Shaping sustainable relations between consumers and technologies. (p.253-262).
Frissen, V., De domesticatie van de digitale wereld. Rotterdam, 25 juni 2004. (lezing gehouden op de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar). Gross, E. (2004) .Adolescent internet use: What we expect, what teens report. Journal of applied development psychology. 25, 633-649. Gross, E., Juvonen, J. & Gable, S. (2002) .Internet use and well-being in adolescence, journal of social issues. 58(1), 75-90.
29
Heitner, E. (2002). The relationship between use of the internet and social development in adolescence [WWW]: http://digitalcommons.pace.edu/dissertations/AAI3065540. [20/04/09]
Hine, C. (2000). Virtual Ethnography. Londen: SAGE Productions. Hills, P. & Argyle, M. (2003). Uses of the internet and their relationships with individual differences in personality. Computers in human behavior, 19(1), p.59-70.
Ho Cho, S. (2007). Effects of motivations and gender on adolescents’ self disclosure in online chatting. Cyberpsychology & behavior. 10(3), p.339-345. Joinson, A. (2003). Understanding the psychology of internet behavior. Virtual worlds, real lives. New York: Palgrave Macmillan. Katz, J. & Rice, R. (2002). Social consequences of internet use: access, involvement, and interaction. Cambridge: The MIT Press. Kef, S. & Dekovi, M. (2002). The role of parental and peer support in adolescents well-being: A comparison of adolescents with and without a visual impairment. Journal of adolescence, 27,453466. Kraut, R., Patterson, M., Lundmark, V., Kiesler, S., Mukopadhay, T. & Scherlis, W. (1998). Internet paradox: a social technology that reduces social involvement and psychological well-being? American psychologist. 53, p.1017-1031.
Mackay, H. & Gillespie G. (1992). Extending the social shaping of technology approach: Ideology and appropriation. Social Studie of Science, 22(4), 685-716. Maczewski, M. (2002). Exploring identities through the internet: Youth experiences online. Child and youth care forum. 31, 111-129.
McKenna, P. (2008). Kinderen en online terreur. Reader’s Digest. 51(608), 116-121.
30
Mansell, R.& Silverstone, R. (1996). Introduction. In R. Mansell & R Silverstone (Eds), Communication by design. (p.1-15). Mazalin, D. & Moore, S. (2004). Internet use, identity development and social anxiety among young adults. Behavior change. 21, 90-102. Mitchell, K., Finkelhor D., & Wolak, J. (2001). Risk factors for and impact of online sexual solicitation of youth. American Medical Association. 285, 3011-3014.
Pauwels, C., Bauwens, J. & Vleugels, C. Cyberteens: de betekenis van ICT in het dagelijkse leven van Belgische tieners. Samenvatting van de onderzoeksbevindingen uit het kwalitatief panelonderzoek. Brussel, 2006. (Ongepubliceerd onderzoeksrapport).
Peter, J., Valkenburg, P. & Schouten, P. (2006). Precursors of adolescents’ use of visual and audio devices during online communication. Computers in human behavior. 23, 2473-2487.
Rochlen, B., Zack, S. & Speyer, C. (2004). Online Therapy: Review of relevant definitions, debates and current empirical support. Journal of Clinical Psycholog. 60(3), 269-283.
Schouten, P. (2007). Precursors and underlying processes of adolescents’ online self-disclosure: developing and testing an “internet-attribute-perception” model. Media psychology. 10(2), 292315.
Schrover, M. en Van Der Wulp, D. (z.d.). Sorry dat ik weer mail! [WWW] http://vanderwulp.eu/Artikelen/Sorry%20dat%20ik%20weer%20mail.htm [20/04/09]
Seepersad, S. (2004). Coping with loneliness: adolescents online and offline behavior. Cyberpsychology and behavior. 7(1), 35-39.
Shaw, L. & Gant, L. (2002). Users Divided? Exploring the gender gap in Internet use. Cyberpsychology & behavior. 5(6), 517-527.
31
Shedletsky, L., & Aitken, J. (2004). Human Communication on the Internet. United States of America: Pearson Education.
Silverstone, R. & Haddon, L. (1996). Design en domestication of information and communication Technologies: technical change and everyday life. In R. Mansell & R Silverstone (Eds), Communication by design. (p. 44-75).Oxford: Oxford University Press.
Spoormans,G. (2005). Een digitale cultuur. In H. Van Driel (Ed.), Digitale communicatie. (p.1735).Amsterdam Boom.
Stichting e-hulp.nl (2007, 9 april). Wat is online hulpverlening? [WWW]: http://www.ehulp.nl/watisonlinehulp.html. [27/02/09].
Subrahmanyam, K. & Greenfield, P. (2008). Online communication and adolescent relationships. The future of children. 18(1), 119-140.
Subrahmanyam, K. & Lin, G. (2007). Adolescents on the net: Internet use and well-being. Adolescence. 42(168), 659-677.
Suler, J. (1997). The Black Hole of Cyberspace (and the unanswered e-mail) In J. Suler (Ed.), The psychology of cyberspace. (p.346-347).
Suler, J. (2004). The online disinhibition effect. In J. Suler (Ed.),The psychology of cyberspace. (p.321326).
Suler, J. (2005). The Basic Psychological Features of Cyberspace. Elements of a Cyberpsychology Model. In J. Suler (Ed.), The psychology of cyberspace. (p.230-236).
Valkennurg, P. & Peter, J. (2008). Adolescents’ identity experiments on the internet, New Media Society. 7, 383-402.
32
Valkenburg, P. & Peter, J. (2007). Online communication and adolescent well-being: testing the stimulation versus the displacement hypothesis. Journal of computer-mediated communication. 12, 1169-1182. Valkenburg, P. & Peter, J. (2009). The Effects of Instant Messaging on the Quality of Adolescents' Existing Friendships: A Longitudinal Study. Journal of communication. 59(1), 79-97.
Van den Eijnden, R., Meerkerk, G., Vermulst, A., Spijkerman, R. & Engels, R. (2008). Online communication, compulsive internet use, and psychosocial wellbeing among adolescents: a longitudinal study. American Psychological Association. 44(3), p. 655-665.
Van der wijst, J. (2005). Digitale communicatie en het werken in organisaties. In H. Van Driel (Ed.), Digitale communicatie. (p.97-110).
Van landuyt, L. (2007). Invloed van Internet bij jongeren: een uitdaging op school en thuis. UVV, 24(2), 14-18. Walrave, M. Cyberteens @ risk? Tieners verknocht aan internet, maar ook waakzaam voor risico’s? Antwerpen, 2008. (Ongepubliceerd onderzoeksrapport)
Wolak, J., Mitchell, K. & Finkelhor, D.(2003).Escaping or connecting? Characteristics of youth who form close online relationships. Journal of adolescence. 26, 105-119. Wright, K.(2000).Computer-mediated social support, older adults, and coping. Journal of communication, 50(3), 100-118.
33
BIJLAGE A: Overzicht clustervergelijking. Vraag
Chat‐lovers
(N=
92)
Chat‐users
(N=279)
Non‐chatters
(N=102)
Chat‐aholics
(=237)
Hoe
vaak
zit
je
op
het
Internet?
Hoelang
gebruik
je
het
internet
om
te
CHATTEN
op
een
gemiddelde
weekdag?
Dagelijks
4,34
Dagelijks
4,26
Meerdere
dagen
per
week
3,95
Dagelijks
4,43
Tussen
een
uur
en
anderhalf
uur
3,83
Tussen
een
uur
en
anderhalf
Hoelang
gebruik
je
het
uur
internet
om
INTERACTIEVE
SITES
(facebook,
netlog,
you
tube)
TE
BEZOEKEN
op
een
gemiddelde
weekdag?
3,53
Meestal
Chat
je
thuis?
4,60
Uitzonderlijk
Chat
je
op
school?
2,08
Uitzonderlijk
Chat
je
bij
vrienden?
2,2
Uitzonderlijk
Chat
je
bij
familie?
1,77
Met
vrienden
vanop
school?
Vaak
4,22
Met
vrienden
uit
de
buurt?
Soms
3,56
Met
vrienden
die
niet
in
de
Vaak
3,68
buurt
wonen?
Tussen
een
uur
en
anderhalf
uur
3,70
Tussen
halfuur
en
een
uur
3,10
Meestal
4,59
Uitzonderlijk
1,83
Uitzonderlijk
2,07
Uitzonderlijk
1,59
Vaak
4,15
Vaak
3,83
Soms/vaak
3,50
Tussen
kwartier
en
half
uur
1,56
Tussen
kwartier
en
halfuur
2,31
Vaak
3,1
Nooit
1,31
Nooit
1,48
Nooit
1,23
Soms
3,41
Uitzonderlijk/soms
2,75
Uitzonderlijk/soms
2,74
Meer
dan
een
anderhalf
uur
4,45
Tussen
uur
en
anderhalf
uur
4,30
Meestal
4,77
Uitzonderlijk
2,13
Uitzonderlijk
2,37
Uitzonderlijk
1,92
Vaak
4,26
Vaak
3,88
Vaak
3,80
Met
vrienden
van
je
vrienden?
Uitzonderlijk
2,38
Uitzonderlijk
2,22
Nooit
1,59
Soms
2,58
34
Met
mensen
die
je
niet
kent?
Hoe
vaak
chat
je?
Gebruik
je
de
chat
om
met
je
vrienden
te
kletsen?
Gebruik
je
de
chat
om
kennis
te
maken
met
mensen
die
leuk
lijken?
Gebruik
je
de
chat
om
de
tijd
te
doden?
Gebruik
je
de
chat
om
je
huiswerk
samen
met
vrienden
te
maken?
Gebruik
je
de
chat
om
af
te
spreken
met
je
vrienden?
Hoe
vaak
is
er
in
je
onmiddellijke
omgeving
iemand
beschikbaar
om
over
je
problemen
te
praten?
Hoe
vaak
is
er
iemand
online
waartegen
je
over
je
problemen
kan
praten?
Gebeurt
het
dat
mensen
dingen
vertellen
op
de
chat
die
ze
in
het
echt
niet
durven
te
zeggen?
Uitzonderlijk/soms
2,14
Nooit/uitzonderlijk
1,77
Nooit
1,25
Uitzonderlijk/soms
2,26
Dagelijks
4,58
Vaak
4,25
Soms
2,62
2
keer
in
de
week
4,38
Vaak
4,28
Uitzonderlijk
2,19
1
keer
in
de
week
2,85
Soms
3,14
Nooit
1,50
Dagelijks
4,92
Vaak/meestal
4,66
Soms
2,78
Soms
2,99
Soms
3,10
Uitzonderlijk
2,00
Vaak
3,58
Soms
2,67
Uitzonderlijk/soms
2,53
Uitzonderlijk
2,03
Soms
2,67
Soms/vaak
3,41
Meestal
iemand
3,84
Soms/vaak
3,52
Meestal
iemand
3,95
Uitzonderlijk/soms
2,62
Meestal
iemand
3,80
Vaak
3,69
Soms/meestal
iemand
3,52
Meestal
iemand
3,60
Soms/meestal
iemand
3,44
Meestal
niemand
2,42
Meestal
iemand
3,79
Soms
3,32
Soms
3,26
Uitzonderlijk
2,30
Vaak
3,71
35
1
Als
ik
niet
kan
chatten,
omdat
de
computer
bezet
is
bijvoorbeeld,
voel
ik
me
slecht
2
Chatten
is
handig
voor
mensen
die
te
verlegen
zijn
om
met
mensen
te
babbelen
Eerder
akkoord
2,19
Neutraal
3,36
3
Doordat
je
veel
chat,
heb
Eerder
akkoord
je
minder
contact
met
je
vrienden
2,13
4
Ik
chat
vaker
dan
dat
ik
Eerder
niet
akkoord
mail
3,92
5
Echte
vrienden
maken
via
Neutraal
de
chat
is
mogelijk.
3,36
6
Ik
kan
me
geen
leven
meer
Eerder
akkoord
inbeelden
zonder
de
chat
2,54
7
Als
ik
chat,
voel
ik
me
niet
Eerder
akkoord
meer
eenzaam
2,56
8
Jongeren
met
meer
Eerder
akkoord
problemen,
chatten
vaker
2,33
9
Jongens
chatten
vaker
dan
Eerder
akkoord
meisjes
2,17
10
De
meeste
mensen
Eerder
akkoord
waarmee
ik
chat
zie
ik
niet
in
het
echt.
2,13
11
Als
ik
chat
over
een
Neutraal
bepaald
onderwerp
dan
kan
ik
er
langer
over
babbelen
dan
dat
ik
het
in
het
echt
zou
vertellen
2,78
Eerder
niet
akkoord
4,57
Eerder
akkoord
2,55
Eerder
niet
akkoord
4,07
Eerder
akkoord
1,67
Neutraal
2,96
Eerder
niet
akkoord
3,82
Eerder
niet
akkoord
3,81
Neutraal
3,20
Eerder
niet
akkoord
3,94
Niet
akkoord
4,55
Eerder
niet
akkoord
3,60
Niet
akkoord
4,82
Neutraal
3,14
Eerder
niet
akkoord
3,55
Eerder
niet
akkoord
3,74
Neutraal
3,10
Niet
akkoord
4,57
Niet
akkoord
4,35
Neutraal
3,20
Eerder
niet
akkoord
3,93
Niet
akkoord
4,47
Eerder
niet
akkoord
3,61
Neutraal
3,23
Eerder
akkoord
1,91
Niet
akkoord
4,70
Akkoord
1,20
Eerder
akkoord
2,05
Eerder
akkoord
2,29
Eerder
akkoord
2,63
Eerder
akkoord
2,75
Eerder
niet
akkoord
3,57
Eerder
niet
akkoord
3,85
Eerder
akkoord
2,23
36
12
Op
de
chat
zou
ik
sneller
liegen
over
iets
dan
in
het
echt
13
Als
ik
iemand
iets
moet
vertellen
kijk
ik
eerst
of
hij/zij
op
de
chat
zit,
pas
daarna
bel
ik.
14
Meisjes
vertellen
sneller
persoonlijke
zaken
via
de
chat
15
Mijn
gedrag
van
op
de
chat
verschilt
niet
veel
van
mijn
gedrag
in
het
echt
Eerder
akkoord
2,17
Neutraal
2,87
Neutraal
3,00
Eerder
niet
akkoord
3,58
Eerder
niet
akkoord
3,67
Neutraal
3,19
Neutraal
3,05
Eerder
akkoord
1,80
Eerder
niet
akkoord
3,73
Eerder
niet
akkoord
4,06
Neutraal
3,08
Eerder
akkoord
2,29
Neutraal
2,99
Eerder
akkoord
2,13
Eerder
akkoord
2,50
Eerder
akkoord
2,00
37
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN
OVERZICHT VAN DE VOORBEREIDENDE ANALYSES.
PENNINCK FLORE
MASTERPROEF COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN afstudeerrichting COMMUNICATIEMANAGEMENT PROMOTOR: DR. LIEVEN DE MAREZ COMMISSARIS: LIC. PETER MECHANT COMMISSARIS: LIC. JEROEN DE KEYSER
ACADEMIEJAAR 2008 - 2009
INHOUD Stap 1: Literatuur verzamelen+ hypotheses opstellen. .............................................................................2 Stap 2: Vragenlijst opmaken. ...................................................................................................................2 Stap 3: Data-verzameling. ........................................................................................................................2 Stap 4: Data-cleaning. ..............................................................................................................................3 Stap 5: Clusteranalyse. .............................................................................................................................3 Stap 6: Resultaten onderzoeken................................................................................................................3 Stap 7: Dagboekformulier opstellen.........................................................................................................4 Stap 8: Diepte-interviews. ........................................................................................................................4 BIJLAGE A: Vragenlijst.....................................................................................................................5
BIJLAGE B: Outputs clusteranalyse.................................................................................................29
BIJLAGE C: Outputs van de ANOVA-toets op de verschillende variabelen: ..................................34
BIJLAGE D: Volledige vergelijking van de gebruikersgroepen.......................................................61
BIJLAGE E: Dagboekformulier........................................................................................................65
BIJLAGE F: Vragen diepte-interview ..............................................................................................72
BIJLAGE G: Uitgetypt met non-chatter. ..........................................................................................75
BIJLAGE H: Uitgetypt interview chat-user. ....................................................................................78
BIJLAGE I: Uitgetypt interview met chat-lover...............................................................................84
BIJLAGE J: Uitgetypt interview chat-aholic....................................................................................87
Stap 1: Literatuur verzamelen+ hypotheses opstellen. Voor het maken van deze verhandeling zijn we begonnen met het doornemen van literatuur omtrent het onderwerp chatten. We onderzochten verschillende studies over het internetgebruik van jongeren waar we de gegevens over het chatmedium uitfilterden. Zo konden we een beeld krijgen over het gedrag van jongeren op het chat-medium. Op basis daarvan stelden we de hypotheses voor.
Stap 2: Vragenlijst opmaken. Aan de hand van deze hypotheses werd een vragenlijst opgesteld om aan enkele jongeren voor te leggen. Die vragenlijst werd doorgelicht door een taaldeskundige en enkele jongeren en aangepast naar hun adviezen. Bv. een vraag om het aantal interneturen procentueel in te delen over verschillende activiteiten werd als “te moeilijk” en”onvoldoende eenduidig” geschrapt door deze jongeren. Ook werd de schaal van de stellingen (normaal staat 1 voor ‘niet akkoord’ en 5 voor ‘akkoord’) omgedraaid. Zo werden de jongeren verplicht om de juiste nummers voor hun antwoorden op te zoeken en konden ze dus niet ‘op automatische piloot’ de vragenlijst verwerken. De vragenlijst is bijgevoegd in bijlage A.
Stap 3: Data-verzameling. Om aan de nodige respondenten te komen, werd de link naar de enquête op verschillende manieren verspreid. Enkele jeugdverenigingen (Meander, VKSJ Sint-Kruis & Male, Scouts Karel De Goede, Zeescouts De Haan, KSJ Brugge Centrum) hebben de link via hun nieuwsbrief aan de leden meegedeeld en hen hierover via e-mail gecontacteerd. Verder werkten ook enkele scholen mee aan het onderzoek (VTI Brugge, Sint-Andreaslyceum Sint-Kruis; Sint-andreaslyceum Brugge, Middenschool Oostkamp). Zij hebben een oproep gelanceerd via hun smartschoolnetwerk. Ook werd er in sommige scholen een mail verstuurd naar de leerkrachten om de leerlingen te motiveren mee te werken aan het onderzoek. Ten slotte werd de link ook gepost op een aantal sites, zoals Netlog, Facebook, 9lives, Intertet, Noxaforum, Jongeren-forum.nl, Forum.scholieren.com, Jongerenpraat.be, Fancy.nl.
2
Stap 4: Data-cleaning. Binnen een korte tijd hadden 1072 jongeren de vragenlijst ingevuld. De data werden gecleand door de niet-ingevulde vragenlijsten eruit te filteren. Verder werd er per variabele een frequentietabel gemaakt om missing data eruit te halen. Zo werden ook de respondenten die niet tot de juiste leeftijdscategorie behoorden, eruit gefilterd. We bekeken ook de stellingen. Jongeren die systematisch eenzelfde cijfer aangeduid hadden, werden eruit gehaald, alsook jongeren die een oplopende reeks invulden (1, 2, 3, 4, 5, 1, 2, 3, 4, 5,…). Zo bleven er nog 736 valide vragenlijsten over.
Stap 5: Clusteranalyse. Via een clusteranalyse op 710 respondenten, gingen we op zoek naar een verdeling van de chatgebruikers in clusters. Is het zo dat er verschillende groepen chatters bestaan? We begonnen met een hiërarchische cluster op 100 cases als verkennend onderzoek. We selecteerden ad random 100 cases. Het aantal cases mag immers niet al te hoog zijn, aangezien onze visuele voorstelling, een dendogram, anders onduidelijk zou worden. Uit dit onderzoek bleek dat het aantal clusters zich tussen drie en zes bevond. We voerden voor elk voorgesteld aantal een k-means clustering uit. De outputs zijn terug te vinden in bijlage B. Daarna testten we de verschillen tussen de clusters via een ANOVA toets (variantieanalyse) op hun significantie. We besloten om de clusteranalyse uit te voeren op vier clusters. Zo voldeden we aan alle voorwaarden: ten eerste zijn de groepen voldoende groot. (De eerste cluster telt 92 respondenten, de tweede 279, de derde 102 en de vierde 237). Vervolgens zijn de afstanden tussen de clusters groot genoegen en zit elke case in een cluster. Ten slotte vonden we via de ANOVA toets voldoende significante verschillen. De output van deze toets is terug te vinden in bijlage C en in bijlage D wordt een volledig overzicht gegeven van de verschillende gebruikersgroepen.
Stap 6: Resultaten onderzoeken. Voor de eerste 5 hypotheses werkten we met frequenties en gemiddelden. Voor de hypothese die beweert dat geslacht geen invloed heeft op gedrag, maakten we gebruik van een independent t-test. Een independent sample test werd in SPSS voorafgegaan door een Levene-test , waarin de homogeniteit van varianties werd getoetst. Als deze niet-significant was, konden we de gewone t-test nemen (bovenste regel). Als er wel sprake was van heterogene (ongelijke) varianties gebruikten we de waarde uit de onderste regel.
3
Stap 7: Dagboekformulier opstellen. Naast de online enquêtes verzamelden we ook gegevens door de jongeren online een dagboek over hun chatactiviteiten te laten aanleggen. Hiervoor moesten ze dagelijks een vast formulier invullen. Enkel de jongeren die bereid waren om verder mee te werken aan het onderzoek en hun e-mailadres hadden genoteerd, kregen deze uitnodiging. Bij dit formulier werd aan de jongeren gevraagd om ten eerste de dag in kwestie aan te duiden, alsook hun e-mailadres te noteren. Zo was er een manier om de formulieren te groeperen zonder de anonimiteit van de deelnemers te schenden. Daarna kon de jongere duidelijk maken met wie hij/zij hadden gechat en waarom. Ook kon men aangeven waarom men het chatprogramma geopend of afgesloten had. Daarna werd gevraagd of ze iets verdachts opgemerkt hadden, iemand die bijvoorbeeld zou gelogen hebben, in iets zou overdreven hebben of iets verteld zou hebben wat men in real life niet zou doen? Als afsluiter kon men de ‘uitspraak van de dag’ noteren. Hier konden ze vertellen waarvan ze opgekeken hadden of wat hen na die chatsessie was bijgebleven. Het dagboekformulier is bijgevoegd in bijlage E.
Stap 8: Diepte-interviews. Na het onderzoeken van clustervorming werd er per cluster een aantal jongeren gecontacteerd. Zij werden gevraagd om het bovenvermelde dagboek een week lang in te vullen. De jongeren die het dagboekformulier zorgvuldig en meermaals invulden, werden uitgenodigd voor een interview. Het was het doel van die interviews om verder uit te diepen waarom jongeren bepaalde handelingen stelden via chat. Zo werd het nadeel van een kwantitatief onderzoek, de online enquête, gecompenseerd. Met ons kwantitatief onderzoek konden we namelijk geen toelichtingen bij de antwoorden verkrijgen, terwijl men ons op deze manier toch ook kwalitatieve gegevens kon verschaffen. We letten erop dat uit elke cluster één jongere werd geïnterviewd. Zij kregen daarbij ook de kans om hun dagboekformulieren nog even in te kijken. De vragen van de diepte-interviews zijn bijgevoegd in bijlage F terwijl de uitgetypte interviews zich bevinden in bijlage G voor de non-chatter, bijlage H voor de chat-user, bijlage I voor de chat-lover en bijlage J voor de chat-aholic. Transcripts van de interviews zijn terug te vinden op bijgevoegde CD.
4
BIJLAGE
A:
Vragenlijst.
5
f Deze enquête is opgesteld in het kader van mijn masterproef. Hierin wil ik de rol van het chat-medium onderzoeken bij jongeren. Hoe gebruiken ze het medium in hun dagdagelijks leven. Ook onderzoek ik enkele effecten die uitgelokt worden door de kenmerken van het medium. Door deze enquête in te vullen, help je mij om informatie te verkrijgen over de rol van het medium in jullie leven. Deze gegevens kan ik dan vergelijken met zaken die in de wetenschappelijke literatuur te vinden zijn. "Jongeren zijn chatverslaafd! Jongeren die vaak chatten komen niet meer buiten! Door vaak te chatten word je eenzaam! Jongeren kunnen niet meer zonder de chat! Via de chat leer je je vrienden pas echt kennen. Zonder de chat ga ik dood!" Dit zijn allemaal gedachten die de ronde doen over het chat medium! VUL DEZE ENQUÊTE IN... en help mee de foute nonsens over de chat te ontkrachten!
Bedankt dat je tijd neemt om deze enquête in te vullen. Voor sommige enquêtes heb je een uur nodig om ze in te vullen. Aangezien dit nogal lang is, duurt het maar een kwartier om de mijne in te vullen. De antwoorden die je hier geeft zijn volledig anoniem. Niemand komt te weten wie wat geantwoord heeft. Ook worden de resultaten van deze enquête enkel bekeken door de mensen die verwant zijn aan het onderzoek. Als het onderzoek ten einde is, wordt de data vernietigd zodat ze niet voor andere zaken kunnen gebruikt worden. Na het invullen van de enquete kan je op de link klikken om naar een forum te gaan! Hier kan je vertellen wat je vond van de enquete. Je kan ook aanvullingen plaatsen of je mening geven over wat jij nu eigenlijk vindt van de chat Tips bij het invullen van de enquête: - Vul de enquête in op een rustige plaats waar je niet gestoord kan worden of afgeleid. - Sluit eventueel andere openstaande programma's. En als laatste... gelieve de enquête helemaal in te vullen, anders kan ik je gegevens niet gebruiken! Er zijn 60 vragen in deze vragenlijst.
1.1: *In welk jaar ben je geboren? In dit veld kunnen alleen cijfers worden ingevoerd
1.2: *In welke gemeente woon je?
6
1.3: *In welke provincie woon je?
1.4: *Wat is uw geslacht?
Vrouwelijk Mannelijk
1.5: *Studierichting
Kies één van volgende opties Jongeren en het Internet
2.1: *Hoe vaak zit je op het Internet? Kies één van volgende opties
Minder dan één keer per week één keer per week meerdere dagen per week dagelijks meerdere keren per dag
2.2: *Hoelang gebruik je het internet om INFO OP TE ZOEKEN op een gemiddelde weekdag? Kies één van volgende opties
minder dan een kwartier
7
tussen een kwartier en een halfuur tussen een halfuur en een uur tussen een uur en een anderhalf uur meer dan een anderhalf uur
2.3: *Hoelang gebruik je het internet om te CHATTEN op een gemiddelde weekdag? Kies één van volgende opties
minder dan een kwartier tussen een kwartier en een halfuur tussen een halfuur en een uur tussen een uur en een anderhalf uur meer dan een anderhalf uur
2.4: *Hoelang gebruik je het internet om GAMES TE SPELEN op een gemiddelde weekdag? Kies één van volgende opties
minder dan een kwartier tussen een kwartier en een halfuur tussen een halfuur en een uur tussen een uur en een anderhalf uur meer dan een anderhalf uur
8
2.5: *Hoelang gebruik je het internet om INTERACTIEVE SITES (facebook, netlog, you tube) TE BEZOEKEN op een gemiddelde weekdag? Kies één van volgende opties
minder dan een kwartier tussen een kwartier en een halfuur tussen een halfuur en een uur tussen een uur en een anderhalf uur meer dan een anderhalf uur
2.6: *Hoelang gebruik je het internet voor JE STUDIES op een gemiddelde weekdag? Kies één van volgende opties
minder dan een kwartier tussen een kwartier en een halfuur tussen een halfuur en een uur tussen een uur en een anderhalf uur meer dan een anderhalf uur
2.7: Wat doe je nog op het Internet dat hierboven niet bevraagd werd?
9
waar chat je?
3.1: *Chat je thuis?
Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
3.2: *Als je thuis chat, waar zit je dan het vaakst? Kies één van volgende opties
in je eigen kamer niet echt op een vaste plek in de bureau in de keuken Anders
3.3: *Chat je op school?
Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak
meestal niet van toepassing
10
vaak meestal niet van toepassing
3.4: *Chat je in de bibliotheek? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
3.5: *Chat je bij vrienden? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
11
3.6: *Chat je bij familie? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
12
3.7: *Chat je in een internetcafe? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
3.8: *Chat je op je werk/ vakantiejob Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal Met wie chat je?
4.1: *Met vrienden vanop school? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak
meestal niet van toepassing
13
soms vaak meestal niet van toepassing
4.2: *Met vrienden uit de buurt Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
4.3: *Met vrienden die niet in de buurt wonen Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
14
4.4: *Met familie
Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
4.5: *Met je ouders?
Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
4.6: *Met vrienden van je vrienden? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak
meestal 15
vaak meestal
4.7: *Met mensen die je niet kent? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
4.8: *Met wie chat je het vaakst? Kies één van volgende opties
Met vrienden uit de buurt Met vrienden die niet in de buurt wonen Met familie Met je ouders Vrienden van je vrienden Mensen die je niet kent
16
Wanneer chat je?
5.1: *Hoe vaak chat je?
Kies één van volgende opties
uitzonderlijk 1 keer in de maand 1 keer in de week 2 keer in de week dagelijks
5.2: *chat je in je middagpauze?
Ja Nee
5.3: *Chat je langer als je een vrije dag hebt?
Ja Nee
5.4: *Chat je vaker als je examens hebt?
Ja Nee
17
Nee Waarvoor gebruik je de chat?
6.1: *Gerbuik je de chat om over schoolzaken te babbelen? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
6.2: *Gebruik je de chat om met je vrienden te kletsen? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
6.3: *Gebruik je de chat om kennis te maken met mensen die leuk lijken? Kies één van volgende opties
nooit
18
uitzonderlijk soms vaak meestal
6.4: *Gebruik je de chat om de tijd te doden? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
6.5: *Gebruik je de chat om je huiswerk samen met vrienden te maken? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
19
20
6.6: *Gebruik je de chat om af te spreken met je vrienden? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal weetjes over de chat
7.1: *Met hoeveel personen uit je vriendenkring kan je over je problemen praten? In dit veld kunnen alleen cijfers worden ingevoerd
7.2: *Met hoeveel personen uit je chatlijst kan je over je problemen praten? In dit veld kunnen alleen cijfers worden ingevoerd
7.3: *Hoe vaak is er in je onmiddellijke omgeving iemand beschikbaar om over je problemen te praten? Kies één van volgende opties
nooit meestal niemand soms meestal iemand altijd
21
altijd
7.4: *Hoe vaak is er iemand online waartegen je over je problemen kan praten? Kies één van volgende opties
nooit meestal niemand soms meestal iemand altijd Gebeurt het dat...
8.1: *mensen dingen vertellen, op de chat, die overdreven zijn?
Ja Nee 8.2: *Waarin overdrijft men dan?
8.3: *mensen dingen vertellen, op de chat, die je niet gelooft of dat ze een verkeerd beeld scheppen over iets?
22
Ja Nee 8.4: *Waarover liegt men dan? Selecteer de toepasselijke opties
de leeftijd wat hij/zij gedaan heeft die dag zijn/haar punten op school zijn/haar uiterlijk zijn/haar populariteit bij vrienden zijn/haar 'durf'gehalte zijn/haar bezittingen zijn/haar onpopulariteit bij de leerkrachten Anders: andere dingen die op de chat gebeuren
9.1: *Wordt er iemand die kent gepest via de chat?
Ja Nee
9.2: *Gebeurt dit door iemand die ze kennen?
Ja Nee
23
9.3: *Wordt deze persoon ook in het echte leven gepest?
Ja Nee
9.4: *Gebeurt het dat mensen dingen vertellen op de chat die ze in het echt niet durven te zeggen? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
9.5: *waarover praten ze dan? Kies één van volgende opties
over hun liefje over seks enzo over hun problemen roddels over hun gevoelens
24
over hun problemen met anderen over hun problemen met hun ouders Anders
9.6: *Zou jij hierover durven praten in het echt?
Ja Nee jezelf voorstellen op de chat
10.1: *Overdrijven anderen als ze zich moeten voorstellen op de chat?
Ja Nee
10.2: *Men stelt zich intelligenter voor
Ja Nee
10.3: *Men doet zich mooier voor?
Ja Nee
25
10.4: *Men stelt zich stoerder voor?
Ja Nee
10.5: *Men stelt zich minder beschaamd voor?
Ja Nee
10.6: *waarin overdrijft men het vaakst? Kies één van volgende opties
zijn/haar intelligentie zijn/haar uiterlijk Zijn/haar stoer zijn zijn/haar beschaamd zijn
26
Tot slot nog enkele stellingen 11.1: *Bij volgende vragen is het de bedoeling dat je aanduidt hoe goed je je aansluit bij de stelling. 1 staat voor helemaal akkoord 5 staat voor niet akkoord
1
2
3
4
5
Als ik niet kan chatten, omdat de computer bezet is bijvoorbeeld, voel ik me slecht Chatten is handig voor mensen die te verlegen zijn om met mensen te babbelen Doordat je veel chat, heb je minder contact met je vrienden Ik chat vaker dan dat ik mail Echte vrienden maken via de chat is mogelijk. Ik kan me geen leven meer inbeelden zonder de chat Als ik chat, voel ik me niet meer eenzaam
27
Jongeren met meer problemen, chatten vaker Jongens chatten vaker dan meisjes De meeste mensen waarmee ik chat zie ik niet in het echt. Als ik chat over een bepaald onderwerp dan kan ik er langer over babbelen dan dat ik het in het echt zou vertellen Op de chat zou ik sneller liegen over iets dan in het echt Als ik iemand iets moet vertellen kijk ik eerst of hij/zij op de chat zit, pas daarna bel ik. Meisjes vertellen sneller persoonlijke zaken via de chat Mijn gedrag vanop de chat verschilt niet veel van mijn gedrag in het echt
28
in het echt Afsluiter
11.1: Wens je verder mee te werken aan dit onderzoek? Geef dan hieronder je email adres op!
29
BIJLAGE
B:
Outputs
clusteranalyse
K-means clustering: Initial Cluster Centers Cluster 1
2
3
4
Hoe_vaak_zit_je##_
4,00
5,00
4,00
3,00
Hoelang_gebruik##_
4,00
1,00
2,00
1,00
Hoelang_gebruik##_1
1,00
4,00
2,00
4,00
Hoelang_gebruik##_2
2,00
1,00
3,00
1,00
Hoelang_gebruik##_3
4,00
5,00
3,00
3,00
Hoelang_gebruik##_4
1,00
3,00
1,00
1,00
Chat_je_thuis##_
1,00
5,00
3,00
5,00
Als_je_thuis_ch##_
3,00
4,00
4,00
1,00
Chat_je_op_scho##_
3,00
3,00
1,00
1,00
Chat_je_in_de_b##_
1,00
3,00
1,00
1,00
Chat_je_bij_vri##_
1,00
3,00
2,00
2,00
Chat_je_bij_fam##_
1,00
3,00
1,00
3,00
Chat_je_in_een_##_
1,00
3,00
1,00
1,00
Chat_je_op_je_w##_
1,00
3,00
1,00
1,00
Met_vrienden_va##_
1,00
5,00
1,00
5,00
Met_vrienden_ui##_
2,00
5,00
2,00
5,00
Met_vrienden_di##_
3,00
5,00
4,00
5,00
Met_familie##_
1,00
2,00
1,00
4,00
Met_je_ouders##_
1,00
1,00
1,00
1,00
Met_vrienden_va##_1
1,00
4,00
1,00
2,00
Met_mensen_die_##_
1,00
4,00
1,00
1,00
Met_wie_chat_je##_
2,00
2,00
2,00
1,00
30
Hoe_vaak_chat_j##_
3,00
5,00
3,00
4,00
Gerbuik_je_de_c##_
3,00
4,00
3,00
3,00
Gebruik_je_de_c##_
3,00
4,00
5,00
4,00
Gebruik_je_de_c##_1
1,00
5,00
1,00
1,00
Gebruik_je_de_c##_2
1,00
4,00
2,00
3,00
Gebruik_je_de_c##_3
4,00
4,00
1,00
1,00
Gebruik_je_de_c##_4
4,00
5,00
2,00
3,00
Gebeurt_het_dat##_
2,00
5,00
5,00
2,00
waarover_praten##_
6,00
2,00
1,00
1,00
waarin_overdrij##_1
4,00
4,00
2,00
2,00
Bij_volgende_vr##_1
5,00
2,00
1,00
5,00
Bij_volgende_vr##_2
3,00
1,00
2,00
5,00
Bij_volgende_vr##_3
2,00
5,00
1,00
5,00
Bij_volgende_vr##_4
5,00
2,00
5,00
1,00
Bij_volgende_vr##_5
4,00
1,00
2,00
4,00
Bij_volgende_vr##_6
5,00
2,00
1,00
5,00
Bij_volgende_vr##_7
5,00
2,00
1,00
3,00
Bij_volgende_vr##_8
3,00
3,00
2,00
4,00
Bij_volgende_vr##_9
5,00
3,00
1,00
5,00
Bij_volgende_vr##_10
3,00
2,00
2,00
5,00
Bij_volgende_vr##_11
5,00
2,00
3,00
5,00
Bij_volgende_vr##_12
3,00
2,00
1,00
2,00
Bij_volgende_vr##_13
5,00
1,00
1,00
5,00
Bij_volgende_vr##_14
5,00
5,00
3,00
3,00
Bij_volgende_vr##_15
3,00
3,00
5,00
1,00
31
Iteration History(a) Change in Cluster Centers Iteration 1
1 6,882
2 7,485
3 7,350
4 7,268
2
1,077
,506
1,232
,398
3
,247
,330
,764
,139
4
,218
,240
,555
,099
5
,149
,124
,351
,089
6
,114
,098
,159
,087
7
,076
,063
,000
,055
8
,168
,080
,000
,096
9
,077
,093
,070
,069
10
,000 ,083 ,000 ,070 a Iterations stopped because the maximum number of iterations was performed. Iterations failed to converge. The maximum absolute coordinate change for any center is ,025. The current iteration is 10. The minimum distance between initial centers is 13,342. Final Cluster Centers Cluster 1
2
3
4
Hoe_vaak_zit_je##_
3,89
4,45
4,29
4,24
Hoelang_gebruik##_
2,55
2,61
2,62
2,79
Hoelang_gebruik##_1
1,40
4,56
3,78
3,44
Hoelang_gebruik##_2
1,65
2,09
2,25
1,84
Hoelang_gebruik##_3
2,39
4,14
3,45
2,97
Hoelang_gebruik##_4
2,36
2,64
2,39
2,66
Chat_je_thuis##_
2,72
4,80
4,59
4,55
Als_je_thuis_ch##_
2,74
2,54
2,49
2,51
Chat_je_op_scho##_
1,26
2,14
2,08
1,77
Chat_je_in_de_b##_
1,03
1,16
1,19
1,13
Chat_je_bij_vri##_
1,41
2,37
2,24
2,01
32
Chat_je_bij_fam##_
1,22
1,92
1,77
1,54
Chat_je_in_een_##_
1,02
1,19
1,22
1,12
Chat_je_op_je_w##_
1,04
1,13
1,33
1,15
Met_vrienden_va##_
3,18
4,29
4,19
4,14
Met_vrienden_ui##_
2,60
3,93
3,58
3,73
Met_vrienden_di##_
2,58
3,81
3,73
3,45
Met_familie##_
1,98
2,38
2,33
2,38
Met_je_ouders##_
1,20
1,42
1,43
1,30
Met_vrienden_va##_1
1,49
2,61
2,36
2,17
Met_mensen_die_##_
1,21
2,20
2,21
1,73
Met_wie_chat_je##_
1,40
1,44
1,66
1,34
Hoe_vaak_chat_j##_
2,51
4,94
4,54
4,80
Gerbuik_je_de_c##_
2,88
3,13
3,17
3,27
Gebruik_je_de_c##_
3,00
4,55
4,25
4,21
Gebruik_je_de_c##_1
1,37
2,74
2,62
2,16
Gebruik_je_de_c##_2
1,86
3,62
2,99
2,99
Gebruik_je_de_c##_3
1,85
2,67
2,64
2,54
Gebruik_je_de_c##_4
2,53
3,70
3,39
3,46
Gebeurt_het_dat##_
2,47
3,71
3,29
3,22
waarover_praten##_
3,70
3,60
3,78
3,82
waarin_overdrij##_1
3,16
3,07
3,09
3,00
Bij_volgende_vr##_1
4,88
3,38
2,27
4,55
Bij_volgende_vr##_2
3,24
2,00
3,19
2,76
Bij_volgende_vr##_3
3,52
4,17
2,18
3,97
Bij_volgende_vr##_4
3,89
1,19
3,71
1,86
Bij_volgende_vr##_5
3,16
2,03
3,31
3,02
Bij_volgende_vr##_6
4,73
2,29
2,53
3,92
Bij_volgende_vr##_7
4,42
2,76
2,50
3,84
Bij_volgende_vr##_8
3,34
2,84
2,65
3,14
Bij_volgende_vr##_9
3,93
3,68
2,20
3,90
Bij_volgende_vr##_10
4,43
3,99
2,06
4,55
33
Bij_volgende_vr##_11
3,73
2,40
2,65
3,54
Bij_volgende_vr##_12
3,97
3,14
2,62
3,59
Bij_volgende_vr##_13
4,20
2,10
2,75
3,35
Bij_volgende_vr##_14
3,22
2,61
2,91
2,97
Bij_volgende_vr##_15
2,24
1,91
3,52
1,91
Number of Cases in each Cluster Cluster
Valid Missing
1
92,000
2
237,000
3
102,000
4
279,000 710,000 ,000
34
BIJLAGE
C:
Outputs
van
de
ANOVAtoets
op
de
verschillende
variabelen:
Descriptives 95% Confidence Interval for Mean N Hoe_vaak_zit_je##_
Hoelang_gebruik##_
Hoelang_gebruik##_1
Hoelang_gebruik##_2
Hoelang_gebruik##_3
Mean
Std. Deviation
Std. Error
1
92
4,3368
,72362
,07424
Lower Bound 4,1894
Upper Bound 4,4843
2
237
4,2583
,65523
,03980
4,1799
3
102
3,9496
,82183
,07534
3,8004
4
279
4,4267
,67823
,04522
Total
710
4,2704
,71856
,02697
1
92
2,6632
1,17247
2
237
2,7860
3
102
2,6303
4
279
Total
710
1 2 3
Minimum
Maximum
3,00
5,00
4,3367
3,00
5,00
4,0988
2,00
5,00
4,3376
4,5158
1,00
5,00
4,2175
4,3234
1,00
5,00
,12029
2,4243
2,9020
1,00
5,00
1,15404
,07010
2,6480
2,9240
1,00
5,00
1,08819
,09975
2,4327
2,8278
1,00
5,00
2,5644
1,10864
,07391
2,4188
2,7101
1,00
5,00
2,6732
1,13303
,04252
2,5898
2,7567
1,00
5,00
92
3,8316
1,34206
,13769
3,5582
4,1050
1,00
5,00
237
3,7085
1,13198
,06876
3,5731
3,8439
1,00
5,00
102
1,5630
,86982
,07974
1,4051
1,7209
1,00
5,00
4
279
4,4533
,87566
,05838
4,3383
4,5684
1,00
5,00
Total
710
3,6014
1,42623
,05353
3,4963
3,7065
1,00
5,00
1
92
2,1789
1,45850
,14964
1,8818
2,4761
1,00
5,00
2
237
1,8672
1,33225
,08093
1,7078
2,0265
1,00
5,00
3
102
1,7059
1,19571
,10961
1,4888
1,9229
1,00
5,00
4
279
2,0978
1,33271
,08885
1,9227
2,2729
1,00
5,00
Total
710
1,9549
1,33551
,05012
1,8565
2,0533
1,00
5,00
1
92
3,5263
1,31959
,13539
3,2575
3,7951
1,00
5,00
2
237
3,1808
1,19279
,07246
3,0382
3,3235
1,00
5,00
3
102
2,3109
1,16261
,10658
2,0999
2,5220
1,00
5,00
4
279
4,0356
1,16825
,07788
3,8821
4,1890
1,00
5,00
Total
710
3,3521
1,33202
,04999
3,2540
3,4503
1,00
5,00
35
Hoelang_gebruik##_4
Chat_je_thuis##_
Als_je_thuis_ch##_
Chat_je_op_scho##_
Chat_je_in_de_b##_
Chat_je_bij_vri##_
Chat_je_bij_fam##_
1
92
2,4526
1,24429
,12766
2,1992
2,7061
1,00
5,00
2
237
2,6863
1,30290
,07915
2,5305
2,8422
1,00
5,00
3
102
2,4286
1,19725
,10975
2,2112
2,6459
1,00
5,00
4
279
2,5733
1,25542
,08369
2,4084
2,7383
1,00
5,00
Total
710
2,5761
1,26435
,04745
2,4829
2,6692
1,00
5,00
1
92
4,6000
,76353
,07834
4,4445
4,7555
2,00
5,00
2
237
4,5941
,67591
,04106
4,5133
4,6749
2,00
5,00
3
102
3,1008
1,27821
,11717
2,8688
3,3329
1,00
5,00
4
279
4,7733
,50639
,03376
4,7068
4,8399
3,00
5,00
Total
710
4,4014
,97544
,03661
4,3295
4,4733
1,00
5,00
1
66
2,5303
,89820
,11056
2,3095
2,7511
1,00
4,00
2
214
2,5234
,77938
,05328
2,4183
2,6284
1,00
4,00
3
82
2,6829
,87317
,09643
2,4911
2,8748
1,00
4,00
4
170
2,5235
,82994
,06365
2,3979
2,6492
1,00
4,00
Total
532
2,5489
,82536
,03578
2,4786
2,6192
1,00
4,00
1
92
2,0842
1,19095
,12219
1,8416
2,3268
1,00
6,00
2
237
1,8266
1,06953
,06497
1,6987
1,9545
1,00
6,00
3
102
1,3109
,59301
,05436
1,2033
1,4186
1,00
4,00
4
279
2,1333
1,23563
,08238
1,9710
2,2957
1,00
6,00
Total
710
1,8718
1,11619
,04189
1,7896
1,9541
1,00
6,00
1
92
1,1684
,51885
,05323
1,0627
1,2741
1,00
4,00
2
237
1,1218
,40816
,02479
1,0730
1,1706
1,00
3,00
3
102
1,0672
,28317
,02596
1,0158
1,1186
1,00
3,00
4
279
1,1689
,45110
,03007
1,1096
1,2282
1,00
3,00
Total
710
1,1338
,42205
,01584
1,1027
1,1649
1,00
4,00
1
92
2,1895
,86657
,08891
2,0129
2,3660
1,00
4,00
2
237
2,0775
,78262
,04754
1,9839
2,1711
1,00
5,00
3
102
1,4874
,62254
,05707
1,3744
1,6004
1,00
3,00
4
279
2,3733
,84684
,05646
2,2621
2,4846
1,00
5,00
Total
710
2,0873
,84362
,03166
2,0252
2,1495
1,00
5,00
92
1,7684
,95039
,09751
1,5748
1,9620
1,00
5,00
1
36
Chat_je_in_een_##_
Chat_je_op_je_w##_
Met_vrienden_va##_
Met_vrienden_ui##_
Met_vrienden_di##_
Met_familie##_
2
237
1,5904
,71371
,04336
1,5050
1,6758
1,00
4,00
3
102
1,2353
,46406
,04254
1,1511
1,3195
1,00
3,00
4
279
1,9156
,87982
,05865
1,8000
2,0311
1,00
5,00
Total
710
1,6577
,80534
,03022
1,5984
1,7171
1,00
5,00
1
92
1,2105
,59955
,06151
1,0884
1,3327
1,00
5,00
2
237
1,1476
,43074
,02617
1,0961
1,1991
1,00
4,00
3
102
1,0336
,18099
,01659
1,0008
1,0665
1,00
2,00
4
279
1,1733
,47359
,03157
1,1111
1,2356
1,00
4,00
Total
710
1,1451
,44446
,01668
1,1123
1,1778
1,00
5,00
1
92
1,3368
,80702
,08280
1,1724
1,5012
1,00
5,00
2
237
1,1550
,54260
,03296
1,0901
1,2199
1,00
5,00
3
102
1,0504
,25541
,02341
1,0041
1,0968
1,00
3,00
4
279
1,1289
,40786
,02719
1,0753
1,1825
1,00
3,00
Total
710
1,1535
,51803
,01944
1,1154
1,1917
1,00
5,00
1
92
4,2211
1,02292
,10495
4,0127
4,4294
1,00
6,00
2
237
4,1513
,86666
,05265
4,0476
4,2549
1,00
6,00
3
102
3,4118
1,31105
,12018
3,1738
3,6498
1,00
5,00
4
279
4,2622
,95788
,06386
4,1364
4,3881
1,00
6,00
Total
710
4,0718
1,04439
,03920
3,9949
4,1488
1,00
6,00
1
92
3,5684
1,14532
,11751
3,3351
3,8017
1,00
5,00
2
237
3,8266
,99041
,06016
3,7081
3,9450
1,00
5,00
3
102
2,7479
1,20885
,11082
2,5285
2,9673
1,00
5,00
4
279
3,8844
1,05432
,07029
3,7459
4,0230
1,00
5,00
Total
710
3,6296
1,14381
,04293
3,5453
3,7139
1,00
5,00
1
92
3,6842
,99213
,10179
3,4821
3,8863
1,00
5,00
2
237
3,5055
,98834
,06004
3,3873
3,6237
1,00
5,00
3
102
2,7395
,99543
,09125
2,5588
2,9202
1,00
5,00
4
279
3,8044
,97604
,06507
3,6762
3,9327
1,00
5,00
Total
710
3,4958
1,04853
,03935
3,4185
3,5730
1,00
5,00
1
92
2,3368
,92954
,09537
2,1475
2,5262
1,00
5,00
2
237
2,4022
,83701
,05084
2,3021
2,5023
1,00
5,00
37
Met_je_ouders##_
Met_vrienden_va##_1
Met_mensen_die_##_
Met_wie_chat_je##_
Hoe_vaak_chat_j##_
Gerbuik_je_de_c##_
3
102
2,0756
,85529
,07840
1,9204
2,2309
1,00
4,00
4
279
2,3556
,88529
,05902
2,2393
2,4719
1,00
5,00
Total
710
2,3239
,87392
,03280
2,2596
2,3883
1,00
5,00
1
92
1,4000
,70560
,07239
1,2563
1,5437
1,00
4,00
2
237
1,3358
,64533
,03920
1,2586
1,4130
1,00
4,00
3
102
1,2101
,51870
,04755
1,1159
1,3042
1,00
3,00
4
279
1,4089
,75706
,05047
1,3094
1,5083
1,00
5,00
Total
710
1,3465
,67472
,02532
1,2968
1,3962
1,00
5,00
1
92
2,3789
,90129
,09247
2,1953
2,5625
1,00
4,00
2
237
2,2288
,84287
,05120
2,1280
2,3296
1,00
5,00
3
102
1,5966
,74013
,06785
1,4623
1,7310
1,00
4,00
4
279
2,5822
,88320
,05888
2,4662
2,6983
1,00
5,00
Total
710
2,2549
,90824
,03409
2,1880
2,3219
1,00
5,00
1
92
2,1368
1,04790
,10751
1,9234
2,3503
1,00
5,00
2
237
1,7675
,77544
,04710
1,6748
1,8603
1,00
5,00
3
102
1,2521
,52430
,04806
1,1569
1,3473
1,00
3,00
4
279
2,2622
1,05121
,07008
2,1241
2,4003
1,00
5,00
Total
710
1,8873
,94637
,03552
1,8176
1,9571
1,00
5,00
1
92
1,5263
,89730
,09206
1,3435
1,7091
1,00
6,00
2
237
1,3469
,76351
,04638
1,2556
1,4382
1,00
6,00
3
102
1,3782
,81294
,07452
1,2306
1,5257
1,00
6,00
4
279
1,5111
,99153
,06610
1,3808
1,6414
1,00
6,00
Total
710
1,4282
,86935
,03263
1,3641
1,4922
1,00
6,00
1
92
4,5789
,92918
,09533
4,3897
4,7682
1,00
5,00
2
237
4,8819
,33456
,02032
4,8419
4,9219
3,00
5,00
3
102
2,8487
1,36939
,12553
2,6002
3,0973
1,00
5,00
4
279
4,9156
,30906
,02060
4,8750
4,9562
3,00
5,00
Total
710
4,5113
1,03358
,03879
4,4351
4,5874
1,00
5,00
1
92
3,2316
,81805
,08393
3,0649
3,3982
1,00
5,00
2
237
3,2214
,68507
,04161
3,1395
3,3033
1,00
5,00
3
102
3,0504
1,02386
,09386
2,8646
3,2363
1,00
5,00
38
Gebruik_je_de_c##_
Gebruik_je_de_c##_1
Gebruik_je_de_c##_2
Gebruik_je_de_c##_3
Gebruik_je_de_c##_4
Hoe_vaak_is_er_##_
4
279
3,1067
,69256
,04617
3,0157
3,1977
1,00
5,00
Total
710
3,1577
,77362
,02903
3,1007
3,2147
1,00
5,00
1
92
4,2526
,85014
,08722
4,0794
4,4258
2,00
5,00
2
237
4,2804
,70628
,04290
4,1960
4,3649
2,00
5,00
3
102
3,1429
1,14452
,10492
2,9351
3,3506
1,00
5,00
4
279
4,5556
,61075
,04072
4,4753
4,6358
3,00
5,00
Total
710
4,1732
,92275
,03463
4,1052
4,2412
1,00
5,00
1
92
2,6211
,99123
,10170
2,4191
2,8230
1,00
5,00
2
237
2,1993
,85470
,05192
2,0970
2,3015
1,00
5,00
3
102
1,5042
,72339
,06631
1,3729
1,6355
1,00
4,00
4
279
2,7644
,93664
,06244
2,6414
2,8875
1,00
5,00
Total
710
2,3183
,98226
,03686
2,2459
2,3907
1,00
5,00
1
92
2,9789
1,14835
,11782
2,7450
3,2129
1,00
5,00
2
237
3,0996
,94342
,05731
2,9868
3,2125
1,00
5,00
3
102
2,0000
,95669
,08770
1,8263
2,1737
1,00
5,00
4
279
3,5822
,93715
,06248
3,4591
3,7053
1,00
5,00
Total
710
3,0521
1,10459
,04145
2,9707
3,1335
1,00
5,00
1
92
2,6737
,88055
,09034
2,4943
2,8531
1,00
5,00
2
237
2,5277
,90173
,05478
2,4198
2,6355
1,00
5,00
3
102
2,0252
,95191
,08726
1,8524
2,1980
1,00
4,00
4
279
2,6667
,93541
,06236
2,5438
2,7896
1,00
5,00
Total
710
2,5070
,94374
,03542
2,4375
2,5766
1,00
5,00
1
92
3,4105
,85670
,08790
3,2360
3,5850
1,00
5,00
2
237
3,5240
,81102
,04927
3,4270
3,6210
1,00
5,00
3
102
2,6218
1,07350
,09841
2,4270
2,8167
1,00
5,00
4
279
3,6889
,81345
,05423
3,5820
3,7958
1,00
5,00
Total
710
3,4099
,93944
,03526
3,3406
3,4791
1,00
5,00
1
92
3,8421
,94886
,09735
3,6488
4,0354
1,00
5,00
2
237
3,9557
,80615
,04897
3,8593
4,0521
2,00
5,00
3
102
3,7983
,99643
,09134
3,6174
3,9792
1,00
5,00
4
279
3,5289
,98666
,06578
3,3993
3,6585
1,00
5,00
39
Total Hoe_vaak_is_er_##_1
Gebeurt_het_dat##_
waarover_praten##_
waarin_overdrij##_1
Bij_volgende_vr##_1
Bij_volgende_vr##_2
710
3,7789
,93384
,03505
3,7101
3,8477
1,00
5,00
1
92
3,6000
,93854
,09629
3,4088
3,7912
1,00
5,00
2
237
3,4391
,71685
,04355
3,3534
3,5248
1,00
5,00
3
102
2,4202
,96985
,08891
2,2441
2,5962
1,00
4,00
4
279
3,7867
,69359
,04624
3,6955
3,8778
2,00
5,00
Total
710
3,4000
,91408
,03430
3,3326
3,4674
1,00
5,00
1
92
3,3158
1,24852
,12809
3,0615
3,5701
1,00
5,00
2
237
3,2583
,93476
,05678
3,1465
3,3701
1,00
5,00
3
102
2,6050
1,12158
,10282
2,4014
2,8086
1,00
5,00
4
279
3,7067
,87280
,05819
3,5920
3,8213
1,00
5,00
Total
710
3,2986
1,06004
,03978
3,2205
3,3767
1,00
5,00
1
76
3,9605
1,58695
,18204
3,5979
4,3232
1,00
7,00
2
239
3,8201
1,52468
,09862
3,6258
4,0144
1,00
7,00
3
84
3,7381
1,57632
,17199
3,3960
4,0802
1,00
7,00
4
203
3,5222
1,50683
,10576
3,3136
3,7307
1,00
7,00
Total
602
3,7259
1,53808
,06269
3,6028
3,8490
1,00
7,00
1
44
3,1818
,92190
,13898
2,9015
3,4621
2,00
4,00
2
150
2,9400
,98465
,08040
2,7811
3,0989
1,00
4,00
3
48
3,1667
,95279
,13752
2,8900
3,4433
1,00
4,00
4
116
3,0862
1,00060
,09290
2,9022
3,2702
1,00
4,00
Total
358
3,0475
,97904
,05174
2,9457
3,1492
1,00
4,00
1
92
2,1915
1,29745
,13382
1,9257
2,4572
1,00
5,00
2
237
4,5720
,67863
,04122
4,4908
4,6531
2,00
5,00
3
102
4,8235
,56218
,05154
4,7215
4,9256
1,00
5,00
4
279
3,2356
1,28958
,08597
3,0661
3,4050
1,00
5,00
Total
710
3,8745
1,34869
,05065
3,7750
3,9739
1,00
5,00
1
92
3,3617
1,15331
,11896
3,1255
3,5979
1,00
5,00
2
237
2,7454
1,01732
,06180
2,6237
2,8671
1,00
5,00
3
102
3,1429
1,04383
,09569
2,9534
3,3323
1,00
5,00
4
279
1,9067
,85315
,05688
1,7946
2,0187
1,00
5,00
Total
710
2,6276
1,12603
,04229
2,5446
2,7107
1,00
5,00
40
Bij_volgende_vr##_3
Bij_volgende_vr##_4
Bij_volgende_vr##_5
Bij_volgende_vr##_6
Bij_volgende_vr##_7
Bij_volgende_vr##_8
Bij_volgende_vr##_9
1
92
2,1277
1,23771
,12766
1,8742
2,3812
1,00
5,00
2
237
4,0704
1,15630
,07037
3,9318
4,2089
1,00
5,00
3
102
3,5462
1,30675
,11979
3,3090
3,7834
1,00
5,00
4
279
4,0711
1,04979
,06999
3,9332
4,2090
1,00
5,00
Total
710
3,7246
1,33142
,05004
3,6263
3,8228
1,00
5,00
1
92
3,9255
1,38533
,14289
3,6418
4,2093
1,00
5,00
2
237
1,6679
1,06129
,06447
1,5410
1,7948
1,00
5,00
3
102
3,7395
1,35585
,12429
3,4934
3,9856
1,00
5,00
4
279
1,2000
,54281
,03619
1,1287
1,2713
1,00
5,00
Total
710
2,1664
1,51656
,05696
2,0546
2,2783
1,00
5,00
1
92
3,3617
1,26874
,13086
3,1018
3,6216
1,00
5,00
2
237
2,9631
1,23473
,07500
2,8154
3,1108
1,00
5,00
3
102
3,1008
1,27821
,11717
2,8688
3,3329
1,00
5,00
4
279
2,0533
1,16374
,07758
1,9004
2,2062
1,00
5,00
Total
710
2,7504
1,31743
,04948
2,6532
2,8475
1,00
5,00
1
92
2,5426
1,27562
,13157
2,2813
2,8038
1,00
5,00
2
237
3,8155
1,09675
,06662
3,6843
3,9467
1,00
5,00
3
102
4,5714
,79800
,07315
4,4266
4,7163
1,00
5,00
4
279
2,2667
1,08972
,07265
2,1235
2,4098
1,00
5,00
Total
710
3,2821
1,39388
,05235
3,1793
3,3849
1,00
5,00
1
92
2,5638
1,16912
,12059
2,3244
2,8033
1,00
5,00
2
237
3,8081
,99633
,06052
3,6890
3,9273
1,00
5,00
3
102
4,3529
,86933
,07969
4,1951
4,5108
1,00
5,00
4
279
2,6311
1,07816
,07188
2,4895
2,7728
1,00
5,00
Total
710
3,3611
1,24395
,04672
3,2694
3,4528
1,00
5,00
1
92
2,7340
1,04907
,10820
2,5192
2,9489
1,00
5,00
2
237
3,2030
1,17353
,07129
3,0626
3,3433
1,00
5,00
3
102
3,2017
1,10913
,10167
3,0003
3,4030
1,00
5,00
4
279
2,7511
1,05657
,07044
2,6123
2,8899
1,00
5,00
Total
710
2,9972
1,13122
,04248
2,9138
3,0806
1,00
5,00
92
2,1702
1,04355
,10763
1,9565
2,3840
1,00
5,00
1
41
Bij_volgende_vr##_10
Bij_volgende_vr##_11
Bij_volgende_vr##_12
Bij_volgende_vr##_13
Bij_volgende_vr##_14
Bij_volgende_vr##_15
2
237
3,9446
,92330
,05609
3,8342
4,0551
1,00
5,00
3
102
3,9328
,96314
,08829
3,7579
4,1076
1,00
5,00
4
279
3,5689
,96173
,06412
3,4425
3,6952
1,00
5,00
Total
710
3,5882
1,11850
,04201
3,5057
3,6706
1,00
5,00
1
92
2,1277
1,13814
,11739
1,8945
2,3608
1,00
5,00
2
237
4,5461
,74330
,04515
4,4572
4,6350
1,00
5,00
3
102
4,4706
,98138
,08996
4,2924
4,6487
1,00
5,00
4
279
3,8533
1,22504
,08167
3,6924
4,0143
1,00
5,00
Total
710
3,9929
1,28054
,04809
3,8985
4,0874
1,00
5,00
1
92
2,7766
1,30470
,13457
2,5094
3,0438
1,00
5,00
2
237
3,6015
1,28086
,07781
3,4483
3,7547
1,00
5,00
3
102
3,6134
1,24267
,11392
3,3879
3,8390
1,00
5,00
4
279
2,2267
1,02085
,06806
2,0926
2,3608
1,00
5,00
Total
710
3,0578
1,35329
,05082
2,9580
3,1576
1,00
5,00
1
92
2,7660
1,33944
,13815
2,4916
3,0403
1,00
5,00
2
237
3,6863
1,17432
,07134
3,5459
3,8268
1,00
5,00
3
102
3,7311
1,18391
,10853
3,5162
3,9460
1,00
5,00
4
279
2,9956
1,26948
,08463
2,8288
3,1623
1,00
5,00
Total
710
3,3526
1,28762
,04836
3,2577
3,4476
1,00
5,00
1
92
2,8723
1,45346
,14991
2,5746
3,1700
1,00
5,00
2
237
3,1919
1,56587
,09512
3,0046
3,3792
1,00
5,00
3
102
4,0588
1,31029
,12011
3,8210
4,2967
1,00
5,00
4
279
2,1289
1,27696
,08513
1,9611
2,2966
1,00
5,00
Total
710
2,9577
1,56801
,05889
2,8421
3,0733
1,00
5,00
1
92
2,9894
1,15930
,11957
2,7519
3,2268
1,00
5,00
2
237
3,0517
1,17265
,07123
2,9114
3,1919
1,00
5,00
3
102
3,0840
1,13928
,10444
2,8772
3,2908
1,00
5,00
4
279
2,5067
1,11050
,07403
2,3608
2,6526
1,00
5,00
Total
710
2,8759
1,17114
,04398
2,7895
2,9622
1,00
5,00
1
92
3,5851
1,29855
,13394
3,3191
3,8511
1,00
5,00
2
237
1,8007
,99859
,06066
1,6813
1,9202
1,00
5,00
42
3
102
2,2941
1,33628
,12250
2,0515
2,5367
1,00
5,00
4
279
2,0000
1,12202
,07480
1,8526
2,1474
1,00
5,00
Total
710
2,1834
1,27568
,04791
2,0893
2,2774
1,00
5,00
Multiple Comparisons Scheffe
Dependent Variable Hoe_vaak_zit_je##_
(I) Cluster Number of Case 1
(J) Cluster Number of Case 2
Hoelang_gebruik##_
Std. Error
Sig.
,08370
,830
Upper Bound -,1560
Lower Bound ,3131
4 1
,38726(*) -,08982 -,07854
,09658 ,08589 ,08370
,001 ,779 ,830
,1166 -,3305 -,3131
,6579 ,1509 ,1560
3
,30872(*)
,07719
,001
,0924
,5250
4
-,16836
,06331
,071
-,3458
,0090
3
1
4
2 4 1
-,38726(*) -,30872(*) -,47709(*) ,08982
,09658 ,07719 ,07957 ,08589
,001 ,001 ,000 ,779
-,6579 -,5250 -,7000 -,1509
-,1166 -,0924 -,2541 ,3305
2
,16836
,06331
,071
-,0090
,3458
3
,47709(*)
,07957
,000
,2541
,7000
2 3 4
-,12282 ,03291 ,09871
,13491 ,15567 ,13844
,843 ,998 ,917
-,5009 -,4033 -,2892
,2552 ,4691 ,4867
1
,12282
,13491
,843
-,2552
,5009
3
,15573
,12443
,667
-,1930
,5044
4
,22153 -,03291 -,15573
,10205 ,15567 ,12443
,195 ,998 ,667
-,0644 -,4691 -,5044
,5075 ,4033 ,1930
4
,06581
,12825
,967
-,2936
,4252
1
-,09871
,13844
,917
-,4867
,2892
1
2
3
4
95% Confidence Interval
,07854
3 2
Mean Difference (I-J)
1 2
43
2 Hoelang_gebruik##_1
1
2
3
4
Hoelang_gebruik##_2
1
,10205 ,12825 ,12503 ,14427
,195 ,967 ,809 ,000
-,5075 -,4252 -,2273 1,8643
,0644 ,2936 ,4735 2,6728
4
-,62175(*)
,12830
,000
-,9813
-,2622
1
-,12309
,12503
,809
-,4735
,2273
3 4 1
2,14546(*) -,74485(*) -2,26855(*)
,11532 ,09458 ,14427
,000 ,000 ,000
1,8223 -1,0099 -2,6728
2,4686 -,4798 -1,8643
2
-2,14546(*)
,11532
,000
-2,4686
-1,8223
4
-2,89031(*)
,11886
,000
-3,2234
-2,5572
1 2 3
,62175(*) ,74485(*) 2,89031(*)
,12830 ,09458 ,11886
,000 ,000 ,000
,2622 ,4798 2,5572
,9813 1,0099 3,2234
2
,31179
,15838
,276
-,1320
,7556
3
,47307
,18276
,083
-,0391
,9852
4
,16253 ,15838 ,14608 ,11980
,969 ,276 ,749 ,296
-,3743 -,7556 -,2481 -,5663
,5366 ,1320 ,5706 ,1051
2
1 3 4
3
1
-,47307
,18276
,083
-,9852
,0391
2
-,16128
,14608
,749
-,5706
,2481
4 1 2
-,39190 -,08117 ,23062
,15057 ,16253 ,11980
,080 ,969 ,296
-,8138 -,5366 -,1051
,0300 ,3743 ,5663
3
,39190
,15057
,080
-,0300
,8138
2
,34550
,14282
,120
-,0547
,7457
3
1,21539(*) -,50924(*) -,34550
,16481 ,14657 ,14282
,000 ,007 ,120
,7536 -,9200 -,7457
1,6772 -,0985 ,0547
3
,86989(*)
,13173
,000
,5007
1,2390
4
-,85474(*)
,10804
,000
-1,1575
-,5520
1
-1,21539(*)
,16481
,000
-1,6772
-,7536
1
2
3
-,22153 -,06581 ,12309 2,26855(*)
,08117 -,31179 ,16128 -,23062
4
Hoelang_gebruik##_3
3 2 3
4 1
44
4
Hoelang_gebruik##_4
1
2
3
4
Chat_je_thuis##_
1
2
3
4
Als_je_thuis_ch##_
1
2
2 4 1
-,86989(*) -1,72463(*) ,50924(*)
,13173 ,13578 ,14657
,000 ,000 ,007
-1,2390 -2,1051 ,0985
-,5007 -1,3442 ,9200
2
,85474(*)
,10804
,000
,5520
1,1575
3
1,72463(*)
,13578
,000
1,3442
2,1051
2 3 4
-,23372 ,02406 -,12070
,15058 ,17376 ,15453
,492 ,999 ,894
-,6557 -,4629 -,5537
,1883 ,5110 ,3123
1
,23372
,15058
,492
-,1883
,6557
3
,25778
,13888
,329
-,1314
,6470
4 1 2
,11301 -,02406 -,25778
,11391 ,17376 ,13888
,805 ,999 ,329
-,2062 -,5110 -,6470
,4322 ,4629 ,1314
4
-,14476
,14315
,796
-,5459
,2564
1
,12070
,15453
,894
-,3123
,5537
2 3 2 3
-,11301 ,14476 ,00590 1,49916(*)
,11391 ,14315 ,09288 ,10717
,805 ,796 1,000 ,000
-,4322 -,2564 -,2544 1,1988
,2062 ,5459 ,2662 1,7995
4
-,17333
,09531
,347
-,4404
,0937
1
-,00590
,09288
1,000
-,2662
,2544
3 4 1
1,49326(*) -,17924 -1,49916(*)
,08566 ,07026 ,10717
,000 ,090 ,000
1,2532 -,3761 -1,7995
1,7333 ,0176 -1,1988
2
-1,49326(*)
,08566
,000
-1,7333
-1,2532
4
-1,67249(*)
,08829
,000
-1,9199
-1,4251
1 2 3
,17333 ,17924 1,67249(*)
,09531 ,07026 ,08829
,347 ,090 ,000
-,0937 -,0176 1,4251
,4404 ,3761 1,9199
2
,00694
,11626
1,000
-,3191
,3330
3
-,15262
,13655
,741
-,5356
,2303
4
,00677 -,00694
,11975 ,11626
1,000 1,000
-,3291 -,3330
,3426 ,3191
1
45
3 4
-,15956 -,00016
,10724 ,08483
,530 1,000
-,4603 -,2381
,1412 ,2377
1
,15262
,13655
,741
-,2303
,5356
2
,15956
,10724
,530
-,1412
,4603
4 1 2
,15940 -,00677 ,00016
,11102 ,11975 ,08483
,560 1,000 1,000
-,1520 -,3426 -,2377
,4708 ,3291 ,2381
3
-,15940
,11102
,560
-,4708
,1520
2
,25764
,12894
,263
-,1037
,6190
3
,77329(*) -,04912 -,25764
,14879 ,13232 ,12894
,000 ,987 ,263
,3563 -,4199 -,6190
1,1902 ,3217 ,1037
3
,51564(*)
,11893
,000
,1824
,8489
4
-,30677(*)
,09754
,020
-,5801
-,0334
3
1
4
2 4 1
-,77329(*) -,51564(*) -,82241(*) ,04912
,14879 ,11893 ,12258 ,13232
,000 ,000 ,000 ,987
-1,1902 -,8489 -1,1659 -,3217
-,3563 -,1824 -,4789 ,4199
2
,30677(*)
,09754
,020
,0334
,5801
3
,82241(*)
,12258
,000
,4789
1,1659
2 3 4
,04665 ,10119 -,00047
,05024 ,05797 ,05155
,834 ,385 1,000
-,0941 -,0613 -,1449
,1874 ,2636 ,1440
1
3
4
Chat_je_op_scho##_
1
2
Chat_je_in_de_b##_
1
2
3
4
Chat_je_bij_vri##_
1
4 1
-,04665
,05024
,834
-,1874
,0941
3
,05454
,04633
,709
-,0753
,1844
4 1 2
-,04712 -,10119 -,05454
,03800 ,05797 ,04633
,674 ,385 ,709
-,1536 -,2636 -,1844
,0594 ,0613 ,0753
4
-,10166
,04776
,211
-,2355
,0322
1
,00047
,05155
1,000
-,1440
,1449
2
,04712 ,10166 ,11198
,03800 ,04776 ,09438
,674 ,211 ,704
-,0594 -,0322 -,1525
,1536 ,2355 ,3765
3 2
46
2
3
4
Chat_je_bij_fam##_
1
,10890
,000
,3969
1,0073
-,18386
,09685
,308
-,4553
,0875
1
-,11198
,09438
,704
-,3765
,1525
3 4 1
,59010(*) -,29584(*) -,70208(*)
,08705 ,07139 ,10890
,000 ,001 ,000
,3462 -,4959 -1,0073
,8340 -,0958 -,3969
2
-,59010(*)
,08705
,000
-,8340
-,3462
4
-,88594(*)
,08972
,000
-1,1374
-,6345
1 2 3
,18386 ,29584(*) ,88594(*)
,09685 ,07139 ,08972
,308 ,001 ,000
-,0875 ,0958 ,6345
,4553 ,4959 1,1374
2
,17802
,09210
,292
-,0801
,4361
3
,53313(*)
,10628
,000
,2353
,8309
4
,09451 ,09210 ,08495 ,06967
,490 ,292 ,001 ,000
-,4120 -,4361 ,1171 -,5204
,1177 ,0801 ,5931 -,1299
2
1 3 4
3
1
-,53313(*)
,10628
,000
-,8309
-,2353
2
-,35511(*)
,08495
,001
-,5931
-,1171
4 1 2
-,68026(*) ,14713 ,32515(*)
,08755 ,09451 ,06967
,000 ,490 ,000
-,9256 -,1177 ,1299
-,4349 ,4120 ,5204
3 1
2
,70208(*)
4
-,14713 -,17802 ,35511(*) -,32515(*)
4
Chat_je_in_een_##_
3
,68026(*)
,08755
,000
,4349
,9256
2
,06292
,05271
,700
-,0848
,2106
3 4 1
,17691(*) ,03719 -,06292
,06083 ,05409 ,05271
,038 ,925 ,700
,0065 -,1144 -,2106
,3474 ,1888 ,0848
3
,11399
,04862
,140
-,0223
,2502
4
-,02573
,03987
,937
-,1375
,0860
3
1
4
2 4 1
-,17691(*) -,11399 -,13972 -,03719
,06083 ,04862 ,05011 ,05409
,038 ,140 ,052 ,925
-,3474 -,2502 -,2801 -,1888
-,0065 ,0223 ,0007 ,1144
47
2 Chat_je_op_je_w##_
1
2
3
4
Met_vrienden_va##_
1
2
3
4
,02573
,03987
,937
-,0860
,1375
3
,13972
,05011
,052
-,0007
,2801
2 3 4
,18186(*) ,28642(*) ,20795(*)
,06115 ,07056 ,06275
,032 ,001 ,012
,0105 ,0887 ,0321
,3532 ,4841 ,3838
1
-,18186(*)
,06115
,032
-,3532
-,0105
3
,10456
,05640
,330
-,0535
,2626
4 1 2
,02609 -,28642(*) -,10456
,04625 ,07056 ,05640
,957 ,001 ,330
-,1035 -,4841 -,2626
,1557 -,0887 ,0535
4
-,07847
,05813
,610
-,2414
,0844
1
-,20795(*)
,06275
,012
-,3838
-,0321
2 3 2 3
-,02609 ,07847 ,06976 ,80929(*)
,04625 ,05813 ,11953 ,13793
,957 ,610 ,952 ,000
-,1557 -,0844 -,2652 ,4228
,1035 ,2414 ,4047 1,1958
4
-,04117
,12266
,990
-,3849
,3025
1
-,06976
,11953
,952
-,4047
,2652
3 4 1
,73953(*) -,11093 -,80929(*)
,11024 ,09042 ,13793
,000 ,681 ,000
,4306 -,3643 -1,1958
1,0485 ,1424 -,4228
2
-,73953(*)
,11024
,000
-1,0485
-,4306
4
-,85046(*)
,11363
,000
-1,1689
-,5320
1
,04117 ,11093 ,85046(*)
,12266 ,09042 ,11363
,990 ,681 ,000
-,3025 -,1424 ,5320
,3849 ,3643 1,1689
2
-,25815
,12768
,253
-,6159
,0996
3
,82052(*)
,14733
,000
,4077
1,2334
4
2 3 Met_vrienden_ui##_
1
2
1 3 4
-,31602 ,25815 1,07867(*) -,05788
,13102 ,12768 ,11776 ,09658
,122 ,253 ,000 ,949
-,6832 -,0996 ,7487 -,3285
,0511 ,6159 1,4087 ,2128
3
1
-,82052(*)
,14733
,000
-1,2334
-,4077
48
2
-1,07867(*)
,11776
,000
-1,4087
-,7487
4 1 2
-1,13655(*) ,31602 ,05788
,12138 ,13102 ,09658
,000 ,122 ,949
-1,4767 -,0511 -,2128
-,7964 ,6832 ,3285
3
1,13655(*)
,12138
,000
,7964
1,4767
2
,17868
,11758
,511
-,1508
,5082
3
,94471(*) -,12023 -,17868
,13568 ,12066 ,11758
,000 ,803 ,511
,5645 -,4584 -,5082
1,3249 ,2179 ,1508
3
,76604(*)
,10845
,000
,4621
1,0699
4
-,29891(*)
,08894
,011
-,5481
-,0497
3
1
4
2 4 1
-,94471(*) -,76604(*) -1,06495(*) ,12023
,13568 ,10845 ,11178 ,12066
,000 ,000 ,000 ,803
-1,3249 -1,0699 -1,3782 -,2179
-,5645 -,4621 -,7517 ,4584
2
,29891(*)
,08894
,011
,0497
,5481
3
1,06495(*)
,11178
,000
,7517
1,3782
2 3 4
-,06537 ,26121 -,01871
,10353 ,11946 ,10624
,940 ,190 ,999
-,3555 -,0735 -,3164
,2247 ,5960 ,2790
1
,06537
,10353
,940
-,2247
,3555
3
,32658(*)
,09548
,009
,0590
,5942
4 1 2
,04666 -,26121 -,32658(*)
,07831 ,11946 ,09548
,949 ,190 ,009
-,1728 -,5960 -,5942
,2661 ,0735 -,0590
4
4
Met_vrienden_di##_
1
2
Met_familie##_
1
2
3
4
Met_je_ouders##_
1
2
4 1
-,27993(*)
,09842
,045
-,5557
-,0041
1
,01871
,10624
,999
-,2790
,3164
2 3 2 3
-,04666 ,27993(*) ,06421 ,18992
,07831 ,09842 ,08019 ,09254
,949 ,045 ,887 ,240
-,2661 ,0041 -,1605 -,0694
,1728 ,5557 ,2889 ,4492
4
-,00889
,08229
1,000
-,2395
,2217
1
-,06421
,08019
,887
-,2889
,1605
49
3 3
4
Met_vrienden_va##_1
1
,07396 ,06066 ,09254
,410 ,694 ,240
-,0816 -,2431 -,4492
,3330 ,0969 ,0694
2
-,12571
,07396
,410
-,3330
,0816
4
-,19880
,07624
,080
-,4124
,0148
1 2 3
,00889 ,07310 ,19880
,08229 ,06066 ,07624
1,000 ,694 ,080
-,2217 -,0969 -,0148
,2395 ,2431 ,4124
2
,15017
,10109
,531
-,1331
,4335
3
,78231(*)
,11666
,000
,4554
1,1092
4
,10374 ,10109 ,09324 ,07647
,280 ,531 ,000 ,000
-,4940 -,4335 ,3709 -,5677
,0874 ,1331 ,8934 -,1391
-1,1092
-,4554
2
1 3 4
3
1
-,78231(*)
,11666
,000
2
-,63214(*)
,09324
,000
-,8934
-,3709
4 1 2
-,98558(*) ,20327 ,35344(*)
,09611 ,10374 ,07647
,000 ,280 ,000
-1,2549 -,0874 ,1391
-,7163 ,4940 ,5677
3
,98558(*)
,09611
,000
,7163
1,2549
2
,36931(*)
,10481
,006
,0756
,6630
3
,88474(*) -,12538 -,36931(*)
,12094 ,10756 ,10481
,000 ,715 ,006
,5458 -,4268 -,6630
1,2237 ,1760 -,0756
3
,51543(*)
,09667
,000
,2445
,7863
4
-,49469(*)
,07928
,000
-,7169
-,2725
3
1
4
2 4 1
-,88474(*) -,51543(*) -1,01012(*) ,12538
,12094 ,09667 ,09964 ,10756
,000 ,000 ,000 ,715
-1,2237 -,7863 -1,2893 -,1760
-,5458 -,2445 -,7309 ,4268
2
,49469(*)
,07928
,000
,2725
,7169
3
1,01012(*)
,09964
,000
,7309
1,2893
2
,17945
,10343
,391
-,1104
,4693
1
2
Met_wie_chat_je##_
,12571 -,07310 -,18992
-,20327 -,15017 ,63214(*) -,35344(*)
4
Met_mensen_die_##_
4 1
1
4 1
50
2
3
4
Hoe_vaak_chat_j##_
1
2
3
4
Gerbuik_je_de_c##_
1
,14816 ,01520
,11935 ,10614
,673 ,999
-,1863 -,2822
,4826 ,3126
1
-,17945
,10343
,391
-,4693
,1104
3
-,03129
,09540
,991
-,2986
,2360
4 1 2
-,16425 -,14816 ,03129
,07824 ,11935 ,09540
,222 ,673 ,991
-,3835 -,4826 -,2360
,0550 ,1863 ,2986
4
-,13296
,09833
,609
-,4085
,1426
1
-,01520
,10614
,999
-,3126
,2822
2 3 2 3
,16425 ,13296 -,30297(*) 1,73021(*)
,07824 ,09833 ,08444 ,09743
,222 ,609 ,005 ,000
-,0550 -,1426 -,5396 1,4572
,3835 ,4085 -,0664 2,0032
4
-,33661(*)
,08665
,002
-,5794
-,0938
1
,30297(*)
,08444
,005
,0664
,5396
3 4 1
2,03318(*) -,03364 -1,73021(*)
,07788 ,06387 ,09743
,000 ,964 ,000
1,8150 -,2126 -2,0032
2,2514 ,1453 -1,4572
2
-2,03318(*)
,07788
,000
-2,2514
-1,8150
4
-2,06682(*)
,08027
,000
-2,2917
-1,8419
1 2 3
,33661(*) ,03364 2,06682(*)
,08665 ,06387 ,08027
,002 ,964 ,000
,0938 -,1453 1,8419
,5794 ,2126 2,2917
2
,01018
,09205
1,000
-,2478
,2681
3
,18116
,10621
,406
-,1165
,4788
4
,09446 ,09205 ,08490 ,06963
,626 1,000 ,256 ,438
-,1398 -,2681 -,0669 -,0804
,3896 ,2478 ,4089 ,3098
2
1 3 4
,12491 -,01018 ,17098 ,11474
3
1
-,18116
,10621
,406
-,4788
,1165
2
-,17098
,08490
,256
-,4089
,0669
4
-,05625 -,12491
,08750 ,09446
,937 ,626
-,3015 -,3896
,1890 ,1398
4
3 4
1
51
2 Gebruik_je_de_c##_
-,11474
,06963
,438
-,3098
,0804
3
,05625
,08750
,937
-,1890
,3015
2
-,02781
,09421
,993
-,2918
,2362
3 4 1
1,10977(*) -,30292(*) ,02781
,10871 ,09668 ,09421
,000 ,021 ,993
,8051 -,5738 -,2362
1,4144 -,0320 ,2918
3
1,13759(*)
,08689
,000
,8941
1,3811
4
-,27511(*)
,07126
,002
-,4748
-,0754
3
1
4
2 4 1
-1,10977(*) -1,13759(*) -1,41270(*) ,30292(*)
,10871 ,08689 ,08956 ,09668
,000 ,000 ,000 ,021
-1,4144 -1,3811 -1,6637 ,0320
-,8051 -,8941 -1,1617 ,5738
2
,27511(*)
,07126
,002
,0754
,4748
3
1,41270(*)
,08956
,000
1,1617
1,6637
2 3 4
,42179(*) 1,11685(*) -,14339
,10503 ,12120 ,10778
,001 ,000 ,622
,1275 ,7772 -,4454
,7161 1,4565 ,1586
1
-,7161
-,1275
1
2
Gebruik_je_de_c##_1
1
2
3
4
Gebruik_je_de_c##_2
1
2
3
-,42179(*)
,10503
,001
3
,69506(*)
,09687
,000
,4236
,9665
4 1 2
-,56518(*) -1,11685(*) -,69506(*)
,07945 ,12120 ,09687
,000 ,000 ,000
-,7878 -1,4565 -,9665
-,3425 -,7772 -,4236
4
-1,26024(*)
,09985
,000
-1,5400
-,9804
1
,14339
,10778
,622
-,1586
,4454
2 3 2 3
,56518(*) 1,26024(*) -,12068 ,97895(*)
,07945 ,09985 ,11607 ,13393
,000 ,000 ,782 ,000
,3425 ,9804 -,4459 ,6036
,7878 1,5400 ,2046 1,3543
4
-,2695
-,60327(*)
,11911
,000
-,9370
1
,12068
,11607
,782
-,2046
,4459
3
1,09963(*) -,48259(*) -,97895(*)
,10705 ,08780 ,13393
,000 ,000 ,000
,7997 -,7286 -1,3543
1,3996 -,2366 -,6036
4 1
52
4
Gebruik_je_de_c##_3
1
,000
-1,3996
-,7997
-1,58222(*)
,11034
,000
-1,8914
-1,2730
1 2 3
,60327(*) ,48259(*) 1,58222(*)
,11911 ,08780 ,11034
,000 ,000 ,000
,2695 ,2366 1,2730
,9370 ,7286 1,8914
2
,14601
,10949
,620
-,1608
,4528
3
,64847(*)
,12634
,000
,2944
1,0025
4
,11236 ,10949 ,10099 ,08282
1,000 ,620 ,000 ,421
-,3078 -,4528 ,2195 -,3711
,3219 ,1608 ,7855 ,0931
1 3 4
3
1
-,64847(*)
,12634
,000
-1,0025
-,2944
2
-,50247(*)
,10099
,000
-,7855
-,2195
4 1 2
-,64146(*) -,00702 ,13899
,10409 ,11236 ,08282
,000 1,000 ,421
-,9331 -,3219 -,0931
-,3498 ,3078 ,3711
3
,64146(*)
,10409
,000
,3498
,9331
2
-,11346
,10338
,752
-,4032
,1762
3 4 1
,78868(*) -,27836 ,11346
,11930 ,10609 ,10338
,000 ,077 ,752
,4544 -,5757 -,1762
1,1230 ,0189 ,4032
3
,90214(*)
,09535
,000
,6349
1,1693
4
-,16490
,07820
,218
-,3840
,0542
3
1
4
2 4 1
-,78868(*) -,90214(*) -1,06704(*) ,27836
,11930 ,09535 ,09828 ,10609
,000 ,000 ,000 ,077
-1,1230 -1,1693 -1,3424 -,0189
-,4544 -,6349 -,7916 ,5757
2
,16490
,07820
,218
-,0542
,3840
3
1,06704(*)
,09828
,000
,7916
1,3424
2 3 4
-,11361 ,04379 ,31322
,10949 ,12634 ,11236
,783 ,989 ,052
-,4204 -,3103 -,0016
,1932 ,3978 ,6281
1
,11361
,10949
,783
-,1932
,4204
1
1
2
,10705
2
2
Hoe_vaak_is_er_##_
-1,09963(*)
4
,00702 -,14601 ,50247(*) -,13899
4
Gebruik_je_de_c##_4
2
53
3
4
Hoe_vaak_is_er_##_1
1
2
3
4
Gebeurt_het_dat##_
1
,15740
,10098
,489
-,1256
,4404
4
,42683(*) -,04379 -,15740
,08282 ,12634 ,10098
,000 ,989 ,489
,1947 -,3978 -,4404
,6589 ,3103 ,1256
4
,26943
,10408
,083
-,0222
,5611
1
-,31322
,11236
,052
-,6281
,0016
2 3 2 3
-,42683(*) -,26943 ,16089 1,17983(*)
,08282 ,10408 ,09416 ,10865
,000 ,083 ,405 ,000
-,6589 -,5611 -,1030 ,8754
-,1947 ,0222 ,4247 1,4843
4
-,18667
,09663
,293
-,4574
,0841
1
-,16089
,09416
,405
-,4247
,1030
3 4 1
1,01895(*) -,34755(*) -1,17983(*)
,08684 ,07123 ,10865
,000 ,000 ,000
,7756 -,5471 -1,4843
1,2623 -,1480 -,8754
2
-1,01895(*)
,08684
,000
-1,2623
-,7756
4
-1,36650(*)
,08951
,000
-1,6173
-1,1157
1 2 3
,18667 ,34755(*) 1,36650(*)
,09663 ,07123 ,08951
,293 ,000 ,000
-,0841 ,1480 1,1157
,4574 ,5471 1,6173
2
-,2756
,3905
1 2
,05749
,11885
,972
3
,71075(*)
,13715
,000
,3264
1,0951
4
,12197 ,11885 ,10962 ,08990
,017 ,972 ,000 ,000
-,7327 -,3905 ,3461 -,7003
-,0491 ,2756 ,9604 -,1964
-1,0951
-,3264
2
1 3 4
-,39088(*) -,05749 ,65326(*) -,44836(*)
3
1
4
waarover_praten##_
3
1
-,71075(*)
,13715
,000
2
-,65326(*)
,10962
,000
-,9604
-,3461
4 1 2
-1,10162(*) ,39088(*) ,44836(*)
,11299 ,12197 ,08990
,000 ,017 ,000
-1,4182 ,0491 ,1964
-,7850 ,7327 ,7003
3
1,10162(*)
,11299
,000
,7850
1,4182
2
,14044
,20200
,922
-,4259
,7067
54
3 2
waarin_overdrij##_1
,24284 ,20628 ,20200
,840 ,212 ,922
-,4584 -,1399 -,7067
,9032 1,0166 ,4259
3
,08199
,19456
,981
-,4635
,6274
,29792
,14641
,248
-,1125
,7084
3
1
4
2 4 1
-,22243 -,08199 ,21593 -,43836
,24284 ,19456 ,19900 ,20628
,840 ,981 ,758 ,212
-,9032 -,6274 -,3420 -1,0166
,4584 ,4635 ,7738 ,1399
2
-,29792
,14641
,248
-,7084
,1125
3
-,21593
,19900
,758
-,7738
,3420
2 3 4
,24182 ,01515 ,09561
,16773 ,20418 ,17321
,557 1,000 ,959
-,2293 -,5584 -,3909
,7130 ,5887 ,5822
1
-,24182
,16773
,557
-,7130
,2293
3
-,22667
,16223
,583
-,6824
,2290
4 1 2
-,14621 -,01515 ,22667
,12096 ,20418 ,16223
,692 1,000 ,583
-,4860 -,5887 -,2290
,1936 ,5584 ,6824
4
,08046
,16790
,973
-,3912
,5521
1
-,09561
,17321
,959
-,5822
,3909
2 3 2 3
,14621 -,08046 -2,38047(*) -2,63204(*)
,12096 ,16790 ,11848 ,13659
,692 ,973 ,000 ,000
-,1936 -,5521 -2,7125 -3,0148
,4860 ,3912 -2,0485 -2,2493
4
-1,04407(*)
,12156
,000
-1,3847
-,7034
1
2,38047(*)
,11848
,000
2,0485
2,7125
3
-,25157 1,33640(*) 2,63204(*)
,10885 ,08927 ,13659
,149 ,000 ,000
-,5566 1,0862 2,2493
,0535 1,5866 3,0148
2
,25157
,10885
,149
-,0535
,5566
4
1,58797(*)
,11219
,000
1,2736
1,9024
1
1,04407(*)
,12156
,000
,7034
1,3847
1
3
4
1
2
3
4
,22243 ,43836 -,14044
4
2
Bij_volgende_vr##_1
4 1
4 1
55
Bij_volgende_vr##_2
1
,000 ,000
-1,5866 -1,9024
-1,0862 -1,2736
2
,61631(*)
,11883
,000
,2833
,9493
3
,21884
,13698
,466
-,1650
,6027
4
1,45504(*) -,61631(*) -,39747(*) ,83872(*)
,12192 ,11883 ,10917 ,08953
,000 ,000 ,004 ,000
1,1134 -,9493 -,7034 ,5878
1,7967 -,2833 -,0916 1,0896
3
1
-,21884
,13698
,466
-,6027
,1650
2
,39747(*)
,10917
,004
,0916
,7034
4 1 2
1,23619(*) -1,45504(*) -,83872(*)
,11252 ,12192 ,08953
,000 ,000 ,000
,9209 -1,7967 -1,0896
1,5515 -1,1134 -,5878
3
-1,23619(*)
,11252
,000
-1,5515
-,9209
2
-1,94271(*)
,13915
,000
-2,3327
-1,5528
3 4 1
-1,41856(*) -1,94345(*) 1,94271(*)
,16034 ,14270 ,13915
,000 ,000 ,000
-1,8679 -2,3433 1,5528
-,9692 -1,5436 2,3327
3
,52415(*)
,12785
,001
,1659
,8824
4
-,00074
,10489
1,000
-,2947
,2932
3
1
4
2 4 1
1,41856(*) -,52415(*) -,52489(*) 1,94345(*)
,16034 ,12785 ,13170 ,14270
,000 ,001 ,001 ,000
,9692 -,8824 -,8940 1,5436
1,8679 -,1659 -,1558 2,3433
2
,00074
,10489
1,000
-,2932
,2947
3
,52489(*)
,13170
,001
,1558
,8940
2 3 4
2,25764(*) ,18604 2,72553(*)
,12473 ,14379 ,12797
,000 ,643 ,000
1,9081 -,2169 2,3669
2,6072 ,5890 3,0841
1
-2,25764(*)
,12473
,000
-2,6072
-1,9081
3
-2,07160(*)
,11459
,000
-2,3927
-1,7505
4
,46790(*) -,18604
,09398 ,14379
,000 ,643
,2045 -,5890
,7313 ,2169
1
1
2
3
,08927 ,11219
1 3 4
2
Bij_volgende_vr##_4
-1,33640(*) -1,58797(*)
2
4
Bij_volgende_vr##_3
2 3
1
56
2 4
Bij_volgende_vr##_5
1
2
3
4
Bij_volgende_vr##_6
1
,000
2,53950(*)
,11811
,000
2,2085
2,8705
1
-2,72553(*)
,12797
,000
-3,0841
-2,3669
2 3 2 3
-,46790(*) -2,53950(*) ,39860 ,26086
,09398 ,11811 ,14660 ,16900
,000 ,000 ,061 ,497
-,7313 -2,8705 -,0122 -,2127
-,2045 -2,2085 ,8094 ,7345
4
1,30837(*)
,15041
,000
,8869
1,7299
1
-,39860
,14660
,061
-,8094
,0122
3
-,13774 ,90977(*) -,26086
,13468 ,11046 ,16900
,790 ,000 ,497
-,5152 ,6002 -,7345
,2397 1,2193 ,2127
2
,13774
,13468
,790
-,2397
,5152
4
1,04751(*)
,13882
,000
,6585
1,4365
1 2 3
-1,30837(*) -,90977(*) -1,04751(*)
,15041 ,11046 ,13882
,000 ,000 ,000
-1,7299 -1,2193 -1,4365
-,8869 -,6002 -,6585
2
-1,27294(*)
,12888
,000
-1,6341
-,9118
3
-2,02888(*)
,14857
,000
-2,4452
-1,6125
4
,13223 ,12888 ,11840 ,09711
,227 ,000 ,000 ,000
-,0946 ,9118 -1,0877 1,2767
,6464 1,6341 -,4241 1,8209
1,6125
2,4452
4 1
2
1 3 4
3
1
1
2
,11459
,27589 1,27294(*) -,75593(*) 1,54883(*)
4
Bij_volgende_vr##_7
2,07160(*)
4
1,7505
2,3927
2,02888(*)
,14857
,000
2
,75593(*)
,11840
,000
,4241
1,0877
4 1 2
2,30476(*) -,27589 -1,54883(*)
,12204 ,13223 ,09711
,000 ,227 ,000
1,9628 -,6464 -1,8209
2,6467 ,0946 -1,2767
3
-2,30476(*)
,12204
,000
-2,6467
-1,9628
2
-1,24429(*)
,12302
,000
-1,5890
-,8995
3
-1,78911(*) -,06728 1,24429(*)
,14182 ,12622 ,12302
,000 ,963 ,000
-2,1865 -,4210 ,8995
-1,3917 ,2864 1,5890
4 1
57
Bij_volgende_vr##_8
3
-,54482(*)
,11302
,000
4
1,17701(*)
,09270
3
1
4
2 4 1
1,78911(*) ,54482(*) 1,72183(*) ,06728
,14182 ,11302 ,11650 ,12622
2
-1,17701(*)
3 2
1
2
3
4
Bij_volgende_vr##_9
1
2
3
4
Bij_volgende_vr##_10
1
-,8615
-,2281
,000
,9172
1,4368
,000 ,000 ,000 ,963
1,3917 ,2281 1,3954 -,2864
2,1865 ,8615 2,0483 ,4210
,09270
,000
-1,4368
-,9172
-1,72183(*)
,11650
,000
-2,0483
-1,3954
3 4
-,46891(*) -,46764(*) -,01707
,13293 ,15324 ,13638
,006 ,026 ,999
-,8414 -,8971 -,3992
-,0964 -,0382 ,3651
1
,46891(*)
,13293
,006
,0964
,8414
3
,00127
,12212
1,000
-,3409
,3435
4 1 2
,45184(*) ,46764(*) -,00127
,10016 ,15324 ,12212
,000 ,026 1,000
,1712 ,0382 -,3435
,7325 ,8971 ,3409
4
,45057(*)
,12587
,005
,0978
,8033
1
,01707
,13638
,999
-,3651
,3992
2 3 2 3
-,45184(*) -,45057(*) -1,77444(*) -1,76256(*)
,10016 ,12587 ,11477 ,13230
,000 ,005 ,000 ,000
-,7325 -,8033 -2,0960 -2,1333
-,1712 -,0978 -1,4528 -1,3918
4
-1,39868(*)
,11775
,000
-1,7286
-1,0687
1
1,77444(*)
,11477
,000
1,4528
2,0960
3
,01188 ,37576(*) 1,76256(*)
,10544 ,08647 ,13230
1,000 ,000 ,000
-,2836 ,1334 1,3918
,3073 ,6181 2,1333
2
-,01188
,10544
1,000
-,3073
,2836
4
,36388(*)
,10868
,011
,0593
,6684
1 2 3
1,39868(*) -,37576(*) -,36388(*)
,11775 ,08647 ,10868
,000 ,000 ,011
1,0687 -,6181 -,6684
1,7286 -,1334 -,0593
2
-2,41847(*)
,12092
,000
-2,7573
-2,0796
4 1
58
,000
-2,7336
-1,9523
-1,72567(*) 2,41847(*) ,07554 ,69279(*)
,12406 ,12092 ,11109 ,09111
,000 ,000 ,927 ,000
-2,0733 2,0796 -,2358 ,4375
-1,3780 2,7573 ,3868 ,9481
3
1
2,34293(*)
,13940
,000
1,9523
2,7336
2
-,07554
,11109
,927
-,3868
,2358
4 1 2
,61725(*) 1,72567(*) -,69279(*)
,11450 ,12406 ,09111
,000 ,000 ,000
,2964 1,3780 -,9481
,9381 2,0733 -,4375
3
-,61725(*)
,11450
,000
-,9381
-,2964
2
-,82488(*)
,14376
,000
-1,2277
-,4220
3
-,83685(*) ,54993(*) ,82488(*)
,16573 ,14750 ,14376
,000 ,003 ,000
-1,3013 ,1366 ,4220
-,3724 ,9633 1,2277
3
-,01197
,13208
1,000
-,3821
,3581
4
1,37481(*)
,10832
,000
1,0713
1,6784
3
1
4
2 4 1
,83685(*) ,01197 1,38678(*) -,54993(*)
,16573 ,13208 ,13613 ,14750
,000 1,000 ,000 ,003
,3724 -,3581 1,0053 -,9633
1,3013 ,3821 1,7683 -,1366
2
-1,37481(*)
,10832
,000
-1,6784
-1,0713
3
-1,38678(*)
,13613
,000
-1,7683
-1,0053
2 3 4
-,92039(*) -,96513(*) -,22960
,14716 ,16965 ,15099
,000 ,000 ,511
-1,3328 -1,4405 -,6527
-,5080 -,4897 ,1935
1
1,3328
1
1
2
3
4
,13940
1 3 4
2
Bij_volgende_vr##_12
-2,34293(*)
4 2
4
Bij_volgende_vr##_11
3
4 1
,92039(*)
,14716
,000
,5080
3
-,04475
,13520
,991
-,4236
,3341
4 1 2
,69079(*) ,96513(*) ,04475
,11088 ,16965 ,13520
,000 ,000 ,991
,3801 ,4897 -,3341
1,0015 1,4405 ,4236
4
,73554(*)
,13935
,000
,3450
1,1260
1
,22960
,15099
,511
-,1935
,6527
59
2 Bij_volgende_vr##_13
1
2
3
4
Bij_volgende_vr##_14
1
,11088 ,13935 ,17026 ,19628
,000 ,000 ,319 ,000
-1,0015 -1,1260 -,7967 -1,7365
-,3801 -,3450 ,1576 -,6365
4
,74345(*)
,17469
1
,31954
,17026
,000
,2539
1,2330
,319
-,1576
,7967
3 4 1
-,86694(*) 1,06299(*) 1,18648(*)
,15642 ,12829 ,19628
,000 ,000 ,000
-1,3053 ,7035 ,6365
-,4286 1,4225 1,7365
2 4
,86694(*)
,15642
,000
,4286
1,3053
1
1,92993(*)
,16122
,000
1,4781
2,3817
2 3
-,74345(*) -1,06299(*) -1,92993(*)
,17469 ,12829 ,16122
,000 ,000 ,000
-1,2330 -1,4225 -2,3817
-,2539 -,7035 -1,4781
2
-,06230
,13716
,977
-,4467
,3221
3
-,09467
,15812
,949
-,5378
,3484
4
,14073 ,13716 ,12601 ,10335
,009 ,977 ,996 ,000
,0883 -,3221 -,3855 ,2554
,8770 ,4467 ,3207 ,8346
2
1 3 4
3
1
1
2
3
-,69079(*) -,73554(*) -,31954 -1,18648(*)
,48270(*) ,06230 -,03237 ,54499(*)
4
Bij_volgende_vr##_15
3 2 3
,09467
,15812
,949
-,3484
,5378
2
,03237
,12601
,996
-,3207
,3855
4 1 2
,57737(*) -,48270(*) -,54499(*)
,12988 ,14073 ,10335
,000 ,009 ,000
,2134 -,8770 -,8346
,9413 -,0883 -,2554
3
-,57737(*)
,12988
,000
-,9413
-,2134
2
1,78437(*)
,13665
,000
1,4014
2,1673
3 4 1
1,29099(*) 1,58511(*) -1,78437(*)
,15753 ,14020 ,13665
,000 ,000 ,000
,8496 1,1922 -2,1673
1,7324 1,9780 -1,4014
3
-,49338(*)
,12554
,002
-,8452
-,1416
4
-,19926
,10296
,291
-,4878
,0893
1
-1,29099(*)
,15753
,000
-1,7324
-,8496
60
4
2 4 1
,49338(*) ,29412 -1,58511(*)
,12554 ,12940 ,14020
,002 ,161 ,000
,1416 -,0685 -1,9780
,8452 ,6567 -1,1922
2
,19926
,10296
,291
-,0893
,4878
3
-,29412
,12940
,161
-,6567
,0685
* The mean difference is significant at the .05 level.
61
BIJLAGE
D:
Volledige
vergelijking
van
de
gebruikersgroepen.
Vraag
Chat‐users
(N=279)
Dagelijks
4,26
Non‐chatters
(N=102)
Meerdere
dagen
per
week
3,95
Chat‐aholics
(N=237)
Dagelijks
4,43
Tussen
een
uur
en
anderhalf
uur
3,83
Tussen
een
uur
en
anderhalf
Hoelang
gebruik
je
het
uur
internet
om
INTERACTIEVE
SITES
(facebook,
netlog,
you
tube)
TE
BEZOEKEN
op
een
gemiddelde
weekdag?
3,53
Meestal
Chat
je
thuis?
4,60
Uitzonderlijk
Chat
je
op
school?
2,08
Uitzonderlijk
Chat
je
bij
vrienden?
2,2
Uitzonderlijk
Chat
je
bij
familie?
1,77
Met
vrienden
vanop
school?
Vaak
4,22
Met
vrienden
uit
de
buurt?
Soms
3,56
Met
vrienden
die
niet
in
de
Vaak
3,68
buurt
wonen?
Tussen
een
uur
en
anderhalf
uur
3,70
Tussen
halfuur
en
een
uur
3,10
Meestal
4,59
Uitzonderlijk
1,83
Uitzonderlijk
2,07
Uitzonderlijk
1,59
Vaak
4,15
Vaak
3,83
Soms/vaak
3,50
Tussen
kwartier
en
half
uur
1,56
Tussen
kwartier
en
halfuur
2,31
Vaak
3,1
Nooit
1,31
Nooit
1,48
Nooit
1,23
Soms
3,41
Uitzonderlijk/soms
2,75
Uitzonderlijk/soms
2,74
Meer
dan
een
anderhalf
uur
4,45
Tussen
uur
en
anderhalf
uur
4,30
Meestal
4,77
Uitzonderlijk
2,13
Uitzonderlijk
2,37
Uitzonderlijk
1,92
Vaak
4,26
Vaak
3,88
Vaak
3,80
Met
vrienden
van
je
vrienden?
Met
mensen
die
je
niet
kent?
Uitzonderlijk
2,38
Uitzonderlijk
2,22
Nooit
1,59
Soms
2,58
Uitzonderlijk/soms
2,14
Nooit/uitzonderlijk
1,77
Nooit
1,25
Uitzonderlijk/soms
2,26
Hoe
vaak
zit
je
op
het
Internet?
Hoelang
gebruik
je
het
internet
om
te
CHATTEN
op
een
gemiddelde
weekdag?
Chat‐lovers
(N=
92)
Dagelijks
4,34
62
Hoe
vaak
chat
je?
Gebruik
je
de
chat
om
met
je
vrienden
te
kletsen?
Gebruik
je
de
chat
om
kennis
te
maken
met
mensen
die
leuk
lijken?
Gebruik
je
de
chat
om
de
tijd
te
doden?
Gebruik
je
de
chat
om
je
huiswerk
samen
met
vrienden
te
maken?
Gebruik
je
de
chat
om
af
te
spreken
met
je
vrienden?
Hoe
vaak
is
er
in
je
onmiddellijke
omgeving
iemand
beschikbaar
om
over
je
problemen
te
praten?
Hoe
vaak
is
er
iemand
online
waartegen
je
over
je
problemen
kan
praten?
Gebeurt
het
dat
mensen
dingen
vertellen
op
de
chat
die
ze
in
het
echt
niet
durven
te
zeggen?
Dagelijks
4,58
Vaak
4,25
Soms
2,62
2
keer
in
de
week
4,38
Vaak
4,28
Uitzonderlijk
2,19
1
keer
in
de
week
2,85
Soms
3,14
Nooit
1,50
Dagelijks
4,92
Vaak/meestal
4,66
Soms
2,78
Soms
2,99
Soms
3,10
Uitzonderlijk
2,00
Vaak
3,58
Soms
2,67
Uitzonderlijk/soms
2,53
Uitzonderlijk
2,03
Soms
2,67
Soms/vaak
3,41
Meestal
iemand
3,84
Soms/vaak
3,52
Meestal
iemand
3,95
Uitzonderlijk/soms
2,62
Meestal
iemand
3,80
Vaak
3,69
Soms/meestal
iemand
3,52
Meestal
iemand
3,60
Soms/meestal
iemand
3,44
Meestal
niemand
2,42
Meestal
iemand
3,79
Soms
3,32
Soms
3,26
Uitzonderlijk
2,30
Vaak
3,71
63
1
Als
ik
niet
kan
chatten,
omdat
de
computer
bezet
is
bijvoorbeeld,
voel
ik
me
slecht
2
Chatten
is
handig
voor
mensen
die
te
verlegen
zijn
om
met
mensen
te
babbelen
Eerder
akkoord
2,19
Neutraal
3,36
3
Doordat
je
veel
chat,
heb
Eerder
akkoord
je
minder
contact
met
je
vrienden
2,13
4
Ik
chat
vaker
dan
dat
ik
Eerder
niet
akkoord
mail
3,92
5
Echte
vrienden
maken
via
Neutraal
de
chat
is
mogelijk.
3,36
6
Ik
kan
me
geen
leven
meer
Eerder
akkoord
inbeelden
zonder
de
chat
2,54
7
Als
ik
chat,
voel
ik
me
niet
Eerder
akkoord
meer
eenzaam
2,56
8
Jongeren
met
meer
Eerder
akkoord
problemen,
chatten
vaker
2,33
9
Jongens
chatten
vaker
dan
Eerder
akkoord
meisjes
2,17
10
De
meeste
mensen
Eerder
akkoord
waarmee
ik
chat
zie
ik
niet
in
het
echt.
2,13
11
Als
ik
chat
over
een
Neutraal
bepaald
onderwerp
dan
kan
ik
er
langer
over
babbelen
dan
dat
ik
het
in
het
echt
zou
vertellen
2,78
Eerder
niet
akkoord
4,57
Eerder
akkoord
2,55
Eerder
niet
akkoord
4,07
Eerder
akkoord
1,67
Neutraal
2,96
Eerder
niet
akkoord
3,82
Eerder
niet
akkoord
3,81
Neutraal
3,20
Eerder
niet
akkoord
3,94
Niet
akkoord
4,55
Eerder
niet
akkoord
3,60
Niet
akkoord
4,82
Neutraal
3,14
Eerder
niet
akkoord
3,55
Eerder
niet
akkoord
3,74
Neutraal
3,10
Niet
akkoord
4,57
Niet
akkoord
4,35
Neutraal
3,20
Eerder
niet
akkoord
3,93
Niet
akkoord
4,47
Eerder
niet
akkoord
3,61
Neutraal
3,23
Eerder
akkoord
1,91
Niet
akkoord
4,70
Akkoord
1,20
Eerder
akkoord
2,05
Eerder
akkoord
2,29
Eerder
akkoord
2,63
Eerder
akkoord
2,75
Eerder
niet
akkoord
3,57
Eerder
niet
akkoord
3,85
Eerder
akkoord
2,23
64
12
Op
de
chat
zou
ik
sneller
liegen
over
iets
dan
in
het
echt
13
Als
ik
iemand
iets
moet
vertellen
kijk
ik
eerst
of
hij/zij
op
de
chat
zit,
pas
daarna
bel
ik.
14
Meisjes
vertellen
sneller
persoonlijke
zaken
via
de
chat
15
Mijn
gedrag
van
op
de
chat
verschilt
niet
veel
van
mijn
gedrag
in
het
echt
Eerder
akkoord
2,17
Neutraal
2,87
Neutraal
3,00
Eerder
niet
akkoord
3,58
Eerder
niet
akkoord
3,67
Neutraal
3,19
Neutraal
3,05
Eerder
akkoord
1,80
Eerder
niet
akkoord
3,73
Eerder
niet
akkoord
4,06
Neutraal
3,08
Eerder
akkoord
2,29
Neutraal
2,99
Eerder
akkoord
2,13
Eerder
akkoord
2,50
Eerder
akkoord
2,00
65
BIJLAGE
E:
Dagboekformulier
dagboek Deze vragenlijst is het vervolg op een online enquête in het onderzoek naar het gedrag van jongeren op de chat. Via deze vragenlijst willen we meer te weten komen over het dagelijkse gedrag van de jongere op de chat.
Bedankt om te willen meewerken aan het vervolg op de online enquête!!! Vanaf nu gaan we anders te werk: Het is de bedoeling dat jullie deze vragenlijst proberen dagelijks in te vullen. Je kan dit doen de avond zelf voor je afsluit, maar het mag ook de volgende dag gebeuren. De vragenlijst is dan ook serieus korter dan de online enquête. Dus geen paniek!!! Enkele tips: - Plaats deze link in je lijst met favoriete webadressen, zo moet je niet elke keer op zoek naar de link! - Wacht niet te lang met het invullen van de vragenlijst. Na 2 dagen ben je vergeten wat je allemaal gedaan hebt die dag! Er zijn 20 vragen in deze vragenlijst. Gegevens De titel verklapt al waarover deze vragen gaan.
*Welk email adres heb je ingevuld op de online enquete?
Dit email adres dient als herkenningspunt. Zo kan ik zien welke formulieren van wie zijn. Ook kan ik je zo laten weten of je in aanmerking komt om een ticket voor de kinepolis te winnen!
*Over welke dag gaat deze vragenlijst?
66
... Formaat: JJJJ-MM-DD (bijvoorbeeld: 2003-12-25 is eerste Kerstdag) Als je drukt op de knop met de drie puntjes op, kan je makkelijk de dag aanduiden!
Met wie heb je gechat? *Met vrienden vanop school? Ja Nee
*Waarom heb je hem/haar aangesproken? Of waarom spraken zij jou aan? Kies één van volgende opties
Je wilde wat kletsen Je had een vraag over een toets of huiswerk Je hebt net een sappige roddel gehoord Eigenlijk had je niets te zeggen, maar je hoopte dat hij/zij dit wel heeft Je moest iets kwijt over school Anders Hier is het de bedoeling dat je het doel van jullie gesprek aanduidt. Uiteraard babbel je over verschillende dingen tijdens één gesprek. Maar hier gaat het over het hoofddoel van jullie gesprek!
*Met je ouders? Ja Nee
67
*Waarom heb je hen aangesproken? Of waarom spraken zij jou aan? Kies één van volgende opties
Gewoon, ze wilden weten hoe het met me ging Ik moest iets vragen aan hen Ik had hen iets te vertellen Anders Hier is het de bedoeling dat je het doel van jullie gesprek aanduidt. Uiteraard babbel je over verschillende dingen tijdens één gesprek. Maar hier gaat het over het hoofddoel van jullie gesprek!
*Waarom deden jullie dit via de chat? Selecteer de toepasselijke opties
Ik zit op kot/internaat. We zijn allebei thuis, maar het is praktischer om iets via de chat te zeggen, dan het door de gang te roepen. Ik zit bij iemand anders en via de chat kan ik hen bereiken. Mijn ouders zijn gescheiden en via de chat kan ik het contact onderhouden terwijl ik bij de andere ouder ben. Anders:
*Met mensen die ik niet in het echt zie Ja Nee
*Waar heb je deze persoon/personen leren kennen? Selecteer de toepasselijke opties
Via vrienden Via het Internet Zij hebben mij toegevoegd aan hun lijst
Ik ken hen van vroeger Anders:
68
Via het Internet Zij hebben mij toegevoegd aan hun lijst Ik ken hen van vroeger Anders:
*Waarom heb je deze persoon aangesproken? Of waarom heeft hij/zij jou aangesproken? Kies één van volgende opties
Je had elkaar iets te vertellen Je had een over iets en je dacht dat hij/zij misschien wel het antwoord wist. Eigenlijk had je niets te zeggen, maar je hoopte dat hij/zij dit wel heeft Je wilde wat kletsen Je hebt net een sappige roddel gehoord over iemand die hij/zij ook kent Anders Hier is het de bedoeling dat je het doel van jullie gesprek aanduidt. Uiteraard babbel je over verschillende dingen tijdens één gesprek. Maar hier gaat het over het hoofddoel van jullie gesprek!
Algemene vragen Deze vragen gaan over van alles en nog wat.
*Waarom ben je begonnen met chatten Kies één van volgende opties
Ik moest iets vragen aan iemand Iemand had me gevraagd om online te komen Als ik op de pc kruip, zet ik standaard mijn chatprogramma open, hiervoor was er niet echt een reden Ik verveelde me en zette de chat open om de tijd te doden
69
ik had zin om beetje te kletsen Anders Ook hier is de hoofdreden belangrijk. Er zijn verschillende redenen waarom je je chat programma openzet. Maar het is de bedoeling dat je de belangrijkste kiest!
*Waarom ben je gestopt met chatten? Kies één van volgende opties
ik zat al te lang op de pc volgens mijn ouders ik was het beu het was tijd om te gaan slapen Ik moest nog werken voor school het was me te druk er was niemand meer om mee te chatten. Anders
*Stond je chat-programma soms open, zonder dat je aan het chatten was Ja Nee
*Heb je het gevoel dat iemand iets tegen jou gezegd heeft dat hij/zij nooit in het
echt zou durven zeggen? Ja Nee
70
*Kan je de situatie kort beschrijven?
*Stel: je zit met een persoonlijk probleem dat je wil vertellen. Was er iemand online tegen wie je dit zou
kunnen doen? Ja Nee
*Moest je deze persoon in het echt gezien hebben, zou je het dan ook verteld hebben? Ja Nee
*Als je chat, gebruik je dan wel es een dialect woord? Met andere woorden, spreek je wel es geen algemeen nederlands als je
chat? Kies één van volgende opties
nooit uitzonderlijk soms vaak meestal
altijd
71
meestal altijd
*Met wie babbel je dan?
toetje *Wat is de strafste uitspraak van de dag?
Sommige mensen zeggen dingen op de chat die niet waar zijn of wat overdreven zijn. Als je zoiets meegemaakt hebt, kan je het hier noteren!
72
BIJLAGE
F:
Vragen
diepteinterview
1. Opwarmertjes. - Wat is je naam? - Hoe oud ben je? - Met wie chat je het vaakst? Hoe komt dit? - Heb je een eigen laptop of pc? - Welke chat-programma’s gebruik je? 2. - Heb je vrienden die je vroeger vaak zag maar nu niet meer maar waar je wel af en toe nog mee chat? Met wie? -Als je met mensen chat die je nog nooit in het echt gezien hebt, hoe ken je die mensen dan? - Met wie chat je nooit of zou je nooit chatten? Waarom niet? - Met wie chat je het vaakst? Hoe komt dit? - Heb je vrienden die je vroeger vaak zag maar nu niet meer maar waar je wel af en toe nog mee chat? Moest je niet chatten met die vrienden zou je hen dan nog horen? 3. Hoe vaak? -Als je es een dag niet gechat hebt, is dit dan omdat je een hele dag niet thuis bent geweest? Of komt het ook voor dat je een hele dag thuis bent, en je niet gechat hebt? 4. Waarom chat je? - Ga je soms uit verveling chatten? Of omdat je je eenzaam voelt? - Waarvoor gebruik je de chat het meeste? - Sommige mensen werken voor school op de chat, ze overleggen of vergelijken. Doe jij dat ook soms? Of gebruik je eerder om te kletsen over wat je allemaal meegemaakt of gehoord hebt - Gebruik je de chat soms om afspraken te maken met je vrienden. Bijvoorbeeld, je zit op de chat en
6. Hoe past het chatten in je dagelijkse leven? - Open je je chatprogramma altijd als je op de computer bezig bent? - Steek je soms je pc enkel aan om te chatten, of is er altijd een andere reden om je pc aan te steken - Heb je meestal een reden om de chat aan te steken? Bijvoorbeeld omdat je iets moet vertellen tegen iemand? Of kom je soms ook es online om te kijken of niemand iets tegen jou wil vertellen? - Loopt je offline leven en online leven door mekaar? Of chat je alleen met mensen die je niet in het echt ziet? - Wordt er soms verder gebabbeld in het echt over iets dat je op de chat besproken hebt? 7. Durven ze meer vertellen via de chat dan in real life. - Als je met een probleem zit, kruip je dan soms op de chat om erover te praten? Waarom ga je niet bij iemand langs, of bel je even? - Vertellen mensen soms dingen waarvan je zeker bent dat ze het niet in het echt zouden zeggen? - Heb jij dingen gezegd via de chat dat je niet direct zomaar zou vertellen tegen iemand? - Denk je dat mensen die jou kennen via de chat, je anders zouden omschrijven dan de mensen die je in het echt kennen? 8. Afsluiter. - Hoe zou je jezelf als chatter omschrijven? - Wat moet er zeker op je chat-profiel? 9. Specifieke vragen per cluster. Non- chatter: - Denk je dat jongens vaker chatten dan meisjes? - Zie je de meeste mensen waarmee je chat ook in het echt? - Merk je dat je anders overkomt via de chat dan in ‘real life’? Chat-user: - Gebruik je de chat om nieuwe mensen te leren kennen? - Vind je het vervelend als je niet kan chatten? - Stel dat de chat niet meer zou bestaan, hoe zou je dat opvangen? - Is chat handiger voor mensen die verlegen zijn? - Denk je dat er een verschil is tussen jongens en meisjes?
74
Chat-lover: - Moest de chat verdwijnen. Zouden veel jongeren er last van hebben? - Merk je soms dat er gepest wordt op de chat? - Merk je soms op dat er misverstanden ontstaan via de chat? - Is chat beter voor verlegen mensen? - Moest de chat verdwijnen, zou je dat missen? - Hoe voel je je als de pc bezet is en je wil chatten? - De chat gebruik je vaak om kennis te maken met mensen die leuk lijken? Chat-aholic: - Vind je het leuker om te chatten dan om te babbelen. - Is er een verschil tussen jongens en meisjes? - Denk je dat chatten handiger is voor verlegen mensen - Wat als je een probleem hebt? Is er dan vaker iemand op de chat om erover te babbelen? - Wat moest de chat verdwijnen?
75
BIJLAGE
G:
Uitgetypt
met
nonchatter.
Flore:
ik
heb
hier
voor
jou
je
formulieren
van
het
dagboek
mee
voor
als
je
naar
iets
wil
verwijzen
ofzo.
Naomi:
ok,
dat
is
goed.
Flore:
We
gaan
eraan
beginnen
hé!
Wat
is
jouw
naam?
Naomi:
Naomi
Maene
Flore:
Wat
is
je
leeftijd?
Naomi:
17
jaar
Flore:
Wat
studeer
je?
Naomi:
Wetensc
happen
wiskunde
Flore:
Heb
je
een
eigen
laptop
Naomi:
Ja
Flore:
Met
welke
programma’s
chat
je?
Naomi:
MSN
en
facebook
Flore:
Chat
je
met
onbekenden?
Naomi:
Neen
Flore:
Met
wie
zou
je
nooit
chatten?
Naomi:
Met
mensen
die
ik
ooit
ontmoet
heb
maar
nu
niet
meer
zie.
IKk
heb
niet
echt
nog
iets
tegen
hen
te
zeggen
Flore:
Met
wie
chat
je
wel
veel?
Naomi:
Met
mensen
die
ik
nog
persoonlijk
ken!
Waar
ik
iets
tegen
te
vertellen
heb!
Mensen
die
ik
lang
niet
gezien
heb,
daar
heb
ik
niets
meer
aan
te
vertellen.
Flore:
Gebeurt
het
dat
je
een
dag
niet
chat?
Naomi:
Ja!
Flore:
Waardoor
komt
dat?
Naomi:
Ja
ik
heb
geen
tijd
of
ik
ben
weg.
Soms
ben
ik
ook
gewoon
thuis.
Flore:
Gebeurt
het
vaker
dat
je
mailt
dan
dat
je
chat?
76
Naomi:
Dat
hangt
er
vanaf!
In
de
schoolweek
mail
ik
meer
dan
dat
ik
chat
meestal
chat
ik
enkel
op
zondag
avond
om
dat
er
dan
niets
op
tv
is
en
vele
mensen
online
zijn.
In
de
vakantie
zat
ik
wel
meer
online!
Flore:
Steek
je
soms
je
chat
aan
om
een
beetje
te
kletsen
of
omdat
je
je
verveelt?
Naomi:
Eigenlijk
niet
want
meestal
is
er
toch
niemand
online!
Flore:
Steek
je
soms
te
chat
aan
omdat
je
iets
te
vertellen
hebt?
Naomi:
Neen
niet
echt,
ik
zou
eerder
bellen!
Flore:
Waarvoor
gebruik
je
de
chat
het
vaakst?
Naomi:
Och,
omdat
ik
iemand
iets
moet
vragen
of
omdat
ik
iets
te
zeggen
heb.
Maar
niet
echt
om
gewoon
te
kletsen.
Als
ik
iemand
aanklik
is
het
om
iets
te
vragen
Flore:
Gebruik
je
de
chat
soms
voor
school?
Om
te
overleggen
zo.
Naomi:
Goh,
soms
niet
vaak.
Meestal
vragenzij
dingen
aan
mij
Flore:
Gebruik
je
de
chat
om
afspraken
te
maken.
Bijvoorbeeld
om
te
kijken
als
er
iemand
online
is
om
mee
te
gaan
zwemmen.
Naomi:
Neen
eigenlijk
niet,
wel
als
er
iets
half
afgesproken
is.
Dat
ik
dan
op
de
chat
vraag
van
he
om
hoelaat
gaan
we
gaan
ofzo.
Maar
echt
nog
vragen
gebeurt
niet.
Flore:
Waarom
verkies
je
de
mail
boven
de
chat?
Naomi:
Omdat
je
dan
dingen
meer
gestructureerd
kunt
zeggen
en
je
kan
het
naar
meer
mensen
sturen
en
ze
lezen
het
wanneer
ze
willen.
Sommige
van
mijn
vrienden
komen
nooit
online,
als
ik
dan
moet
wachten…
Flore:
Als
je
je
pc
aansteekt,
steek
je
dan
automatisch
je
programma
aan?
Naomi:
Dat
start
automatisch
op
maar
daarom
chat
ik
nog
niet.
Flore:
Gebeurt
het
dat
je
op
de
chat
je
mensen
aanspreekt
over
wat
je
meegemaakt
hebt.
Naomi:
Goh
niet
echt
eigenlijk.
Flore:
Gebeurt
het
soms
dat
je
niet
meer
goed
weet
of
mensen
iets
in
het
echt
gezegd
hebben
of
op
de
chat?
Naomi:
Neen
eigenlijk
niet
omdat
ik
niet
zoveel
chat.
Flore:
Gebeurt
het
soms
dat
je
op
gesprekken
vanop
de
chat
terugvalt
in
het
echt?
Naomi:
Ja
soms,
maar
niet
zoveel.
Ik
klets
niet
zoveel
op
de
chat.
Ik
vraag
wat
ik
moet
vragen
en
daar
hou
ik
het
bij.
Flore:
Als
je
met
een
probleem
zit,
kruip
je
dan
soms
op
de
chat
om
het
te
vertellen?
77
Naomi:
Neen,
eigenlijk
niet.
Ik
ga
eerder
bellen
of
langsgaan
bij
iemand
Flore:
Heb
je
het
gevoel
dat
sommige
mensen
vlotter
praten?
Naomi:
Ja
dat
wel!
Ik
was
aan
het
babbelen
met
een
jongen
tesamen
met
een
vriendin
van
mij.
En
hij
begoin
te
vertellen
over
zijn
vrienden
die
hem
in
de
steek
laten
en
ik
dacht
toen
bij
mezelf,
dat
zou
hij
nooit
in
het
echt
vertellen
Flore:
En
kan
hij
dan
moeilijker
babbelen
in
het
echt?
Naomi:
Hij
zegt
gewoon
geen
woord
en
we
hebben
dat
vaak
dat
hij
passeert
en
gewoon
geen
goedendag
zegt.
En
als
we
iets
vragen
en
daarom
Flore:
Denk
je
dat
de
mensen
die
jou
kennen
via
de
chat
jouw
anders
zouden
omschrijven
dan
dat
ze
je
in
het
echt
kennen?
Naomi:
Dat
moet
je
misschien
es
aan
die
mensen
zelf
vragen?
Flore:
Merk
je
dat
je
via
de
chat
soms
anders
overkomt.
Naomi:
Ja
daarom,
zou
ik
persoonlijke
dingen
liever
niet
vertellen
via
de
caht
omdat
je
niet
hoort
hoe
je
iets
bedoelt.
Je
hoort
geen
intonatie
enzo.
Flore:
Sommigen
geven
aan
dat
ze
dit
wel
makkelijker
doen
via
de
chat
weet
je
hoe
dat
zou
komen?
Naomi:
Goh
ik
denk
dat
dat
is
omdat
je
de
andere
persoon
niet
kan
zien.
En
dat
het
daarom
makkelijker
gaat.
Maar
ik
zou
nooit
persoonlijke
problemen
via
de
chat
bespreken.
Flore:
Hoe
zou
je
jezelf
omschrijven
als
chatter?
Naomi:
Ik
babbel
nooit
met
mensen
die
ik
niet
echt
ken,
ik
zit
elke
dag
op
de
chat
maar
ik
chat
niet
elke
dag!
Eigenlijk
maar
2
keer
ofzo
in
de
week.
Flore:
Hoe
komt
het
dat
je
2
keer
per
week
chat?
Sommigen
zitten
elke
dag
op
de
chat?
Naomi:
Als
ik
thuis
kom,
steek
ik
niet
direct
mijn
computer
aan.
Ik
ben
zo
ook
niet
opgevoed,
ik
heb
andere
bezigheden
om
me
te
amuseren.
Ik
ben
een
functionele
chatter!
Ik
ga
niet
echt
onnuttige
dingen
vertellen!
Flore:
Denk
je
dat
meisjes
vaker
chatten
dan
jongens?
Naomi:
Neen
eigenlijk
niet
ik
denk
dat
het
meer
afhangt
van
je
persoonlijke
kenmerken.
78
BIJLAGE
H:
Uitgetypt
interview
chatuser.
Flore:
dag
Kelly,
bedankt
om
te
willen
meewerken
aan
het
interview
voor
mijn
masterproef.
Voor
je
liggen
je
ingevulde
dagboekformulieren,
moest
je
willen
verwijzen
naar
een
gebeurtenis,
dan
kan
je
altijd
gebruik
maken
van
deze
gegevens.
Je
bladert
maar
als
je
over
iets
babbelt
dat
gebeurd
is
deze
week.
Je
hebt
de
vragen
voor
je
liggen
en
je
antwoorden.
We
gaan
eraan
beginnen,
hé!
Wat
is
je
naam?
Kelly:
Kelly
Steppe
Flore:
Wat
is
je
leeftijd?
Kelly:
19
jaar
Flore:
wat
studeer
je?
Kelly:
Communicatiewetenschappen
aan
de
VUB
Flore:
Met
welke
prgramma’s
chat
je?
Kelly:
MSN,
ICQ
en
skype
soms.
MSN
en
ICQ
gebruik
ik
het
vaakst.
Skype
zelden,
vooral
om
via
de
microfoon
te
praten.
Flore:
op
ICQ
chat
je
waarschijnlijk
met
mensen
die
je
via
via
kent.
Kelly:
Ja
meestal
wel,
maar
ik
ken
de
meeste
wel.
Ik
chat
eigenlijk
zelden
met
mensen
die
ik
niet
ken.
Flore:
Waarom
chat
je
het
vaakst
met
mensen
die
je
kent?
Kelly:
Goh,
om
een
gesprek
die
face
to
face
begonnen
is
verder
te
zetten.
Of
om
dingen
te
zeggen
die
je
face
to
face
niet
durft
zeggen.
Flore:
Waarover
gaat
dat
dan?
Als
je
het
niet
in
het
echt
durft
zeggen?
Kelly:
Gevoelens,
dingen
waar
ze
problemen
hebben
om
ze
gewoon
te
vertellen.
Flore:
Waarschijnlijk
gaat
dat
dan
over
gevoelige
dingen?
Kelly:
Ja
meestal
wel
ja,
vaak
over
problemen
die
ze
hebben
met
anderen
of
omdat
ze
zich
slecht
voelen.
Flore:
zijn
er
mensen
waarmee
je
nooit
chat?
Kelly:
JA,
ik
heb
er
een
paar
in
mijn
lijst
staan
waar
ik
niet
meer
mee
chat,
vooral
mensen
van
vroeger.
Maar
door
de
evolutie
van
tijd
babbel
ik
er
niet
meer
mee.
Ze
zijn
veranderd
van
school,
verhuist,
…
Ik
zie
ze
niet
meer.
Enkel
sporadisch,
over
de
examens
ofzo.
Flore:
Je
babbelt
niet
meer
op
constante
basis
met
hen?
79
Kelly:
Neen,
we
weten
ook
niet
goed
wat
tegen
elkaar
te
vertellen,
omdat
we
niet
over
dagelijkse
dingen
kunnen
babbelen
die
we
mee
maken.
Flore:
Met
wie
chat
je
dan
vaak?
Kelly:
Meestal
mensen
die
in
de
buurt
wonen,
zoals
mensen
van
mijn
sportclub.
Die
andere
studies
hebben.
Hen
zie
ik
nog
regelmatig,
en
ze
zijn
ook
mee
met
wat
ik
allemaal
meemaak.
Met
hen
weet
ik
waarover
ik
kan
babbelen.
Flore:
Chat
je
soms
met
mensen
die
je
kent
van
vroeger
maar
niet
meer
ziet?
Waardoor
je
eigenlijk
nog
contact
hebt,
die
er
zonder
de
chat
niet
meer
zou
zijn?
Kelly:
Ja
toch
wel!
Ik
heb
een
meisje
in
mijn
lijst
die
de
dochter
is
van
een
vriendin
van
mijn
papa.
En
ondertussen
hebben
zij
niet
echt
veel
contact
meer
maar
via
de
chat,
praat
ik
soms
nog
es
met
de
dochter.
Mocht
ik
de
chat
niet
hebben,
dan
denk
ik
niet
dat
ik
nog
contact
met
haar
zou
hebben.
Flore:
Gebeurt
het
dat
je
een
dag
niet
chat?
Kelly:
Zelden!
Flore:
En
hoe
komt
het
dat
je
die
dag
niet
chat?
Kelly:
Meestal
omdat
ik
weg
ben
of
iets
ander
te
doen
heb!
Als
er
bezoek
is
zet
ik
de
pc
ook
niet
aan
uit
beleefdheid!
Als
je
op
de
chat
zit
ben
je
niet
bezig
met
mijn
bezoek.
Daarom
zet
ik
mijn
pc
niet
aan
want
als
ik
mijn
pc
aansteek
dan
staat
mijn
chat
programma
open.
Flore:
Dus
je
als
je
je
pc
aansteekt,
dan
zet
je
automatisch
je
chatprogramma
open?
Kelly:
Ja
toch
wel,
maar
ik
sta
op
offline!
Ik
ga
pas
online
als
ik
iets
te
zeggen
heb
of
als
ze
het
me
vragen!
Of
om
dat
ik
me
verveel
maar
dit
gebeurt
zelfden,
meestal
heb
ik
wel
een
reden
om
te
beginnen
met
chatten.
Flore:
chat
je
soms
vor
school?
Kelly:
Ja
maar
dan
meestel
voor
groepswerken!
Ik
zit
niet
op
kot,
en
als
wwe
afgesproken
hebben
kan
ik
moeilijk
savodns
samenkomen!
Dus
zijn
zitten
dan
samen
en
ik
zit
erbij
via
de
chat!
Zo
kunnen
we
makkelijk
converseren
zonder
dat
ik
er
bij
moet
zitten.
Flore:
Lukt
dat?
Kelly:
Ja
dat
lukt
wel!
Ik
zit
er
dan
een
beetje
bij
met
de
juiste
papieren
en
zij
zeggen
waarmee
ze
bezig
zijn
en
zo
overleggen
we
wat
er
moet
gebeuren.
Flore:
Spreek
je
soms
af
via
de
chat?
Zoals
je
hebt
zin
om
te
gaan
zwemmen
en
vraagt
als
er
geen
mensen
zijn
die
mee
willen.
Kelly:
Oja
regelmatig!
Zo
mensen
die
online
zitten
en
zeggen,
ja
ik
heb
niets
te
doen
gaan
we
niet
iets
gaan
drinken.
Dat
gebeurt
wel
vaak!
Flore:
Meestal
met
vrienden
die
je
in
het
echt
ziet?
80
Kelly:
Ja,
zeker!
Eigenlijk
is
het
vervanging
va
sms,
in
plaats
van
iets
te
sturen
om
af
te
spreken,
gebruiken
we
de
chat!
Het
is
gratis
en
je
hebt
direct
antwoord!
Flore:
Chat
je
vaker
dan
mailen?
KellyJa
toch
wel,
het
hangt
er
vanaf
wel
met
welke
personen,
met
de
mensen
van
school
ga
ik
vaker
chatten
en
met
de
andere
mensen,
chat
ik
vaker.
Flore:
Mail
je
soms
zonder
reden?
Om
iets
te
vertellen?
Of
meestal
met
een
reden?
Kelly:
Bij
een
persoon
mail
ik
soms
zonder
reden
omdat
zij
niet
vaak
online
zit
maar
wel
mailt
naar
mij!
Dan
vertel
ik
dingen
die
ik
anders
via
de
chat
zou
vertellen.
Maar
soms
mail
ik
haar
ook
met
een
reden,
omdat
ik
een
vraag
heb
ofzo.
Flore:
Chat
je
vaker
dan
je
mailt?
Kelly:Ik
chat
vaker
dan
ik
mail.
En
waarom?
Bij
de
chat
krijg
je
direct
reactie
van
de
andere
kant!
Die
andere
persoon
zit
ook
voor
zijn
computer.
Het
is
zoals
bellen!
Bij
mail
leest
die
persoon
mss
niet
direct
zijn
mail!
Flore
chat
je
soms
op
school?
Kelly:
Ja
Flore:
Wanneer
doe
je
dat
dan?
Kelly:
Tijdens
mijn
springuren,
of
in
de
pauze.
Flore:
Gebeurt
het
dat
je
de
pc
aanstekken
enkel
om
te
chatten?
Kelly:
Meestal
steek
ik
mijn
pc
aan
als
ik
opsta.
Maar
echt
de
pc
aansteken
om
te
chatten,
dat
gebeurt
niet
vaak.
Als
ik
echt
niet
te
doen
heb,
steek
ik
hem
aan,
maar
dit
gebeurt
zelden!
Meestal
heb
ik
een
reden
om
op
de
chat
te
kruipen.
Flore:
Als
je
chat,
chat
je
over
dingen
dat
je
met
die
persoon
hebt
meegemaakt?
Kelly:
Meestal
heeft
dat
wel
te
maken
met
wat
ik
heb
meegemaakt.
Of
herinneringen
ophalen.
Flore:
Gebeurt
het
dat
je
die
mensen
in
het
echt
ziet
en
babbelt
over
iets
en
je
herinnert
je
dat
die
persoon
iets
gezegd
heeft
maar
dat
je
niet
meer
weer
of
dit
in
het
echt
gebeurd
is
of
via
de
chat?
Kelly:
Ja
dat
gebeurt
wel
vaak!
Zo
van
oei,
wanneer
heeft
die
dat
nu
verteld,
op
de
chat
of
niet?
Soms
moet
ik
dat
toch
es
vragen!
Flore:
Als
je
met
een
probleem
zit
of
je
hebt
iets
meegemaakt
en
je
wil
dat
vertellen.
Kruip
je
dan
soms
op
de
chat?
Kelly:
Dat
hangt
er
vanaf
waarover
het
gaat!
Persoonlijk
babbel
ik
snel
waarover
het
gaat.
Ik
ben
een
heel
open
persoon
maar
mijn
beste
vriend
heeft
het
moeilijk
om
te
praten
over
gevoelens
en
vaak
81
krijg
ik
dan
een
berichtje
van
hem
om
te
vragen
als
ik
online
wil
komen
zodat
hij
zijn
verhaal
kan
vertellen.
Soms
stuur
ik
dan
terug
dat
ik
hem
binnen
een
uur
zie
en
dat
hij
het
dan
kan
vertellen.
Maar
hij
vertelt
het
liever
via
de
chat
omdat
hij
dat
makkelijker
vindt
en
het
niet
goed
durft
in
face
to
face
gesprek.
Maar
via
de
chat
durft
hij
het
dan
weer
wel.
Flore:
Voor
mensen
die
meer
verlegen
zijn
is
chat
makkelijker?
Kelly:Voor
mij
dus
niet
ik
ontzie
het
soms
om
het
helemaal
uit
te
tikken.
Ik
kan
het
ook
wel
via
de
chat
doen
maar
toch
liever
in
een
echt
gesprek.
Terwijl
voor
mijn
beste
vriend
het
makkelijker
gaat
via
de
chat.
Flore:Waarom
zou
dit
zijn?
Kelly:
ik
denk
dat
ze
schrik
hebben
voor
de
reactie
die
mensen
zouden
kunnen
geven.
Op
de
chat
zie
je
ook
wel
direct
wat
de
andere
typen
maar
het
komt
anders
aan.
Maar
je
moet
niet
direct
eits
terug
zeggen.
Als
je
een
reactie
krigjt
dat
je
niet
aanstaat
dan
kan
je
makkelijk
offline
gaan.
Je
betn
niet
verplicht
om
te
antwoorden.
Ik
denk
wel
dat
dat
voor
hem
een
goede
reden
is.
Flore:
Beseft
hij
dat
ook?
Kelly:
Ja,
want
ik
heb
hem
es
gevraagds
of
dat
aan
mij
lag,
maar
hij
gaf
aan
dat
hij
het
makkelijker
was
omdat
hij
meer
op
zijn
gemak
was.
Flore:
Zou
het
kunnen
zijn
dat
het
ook
is
omdat
niemand
kan
meeluisteren
via
de
chat?
Niemand
anders
kan
meeluisteren
Kelly:
Ja
ik
denk
ook
wel
dat
dat
een
van
de
redenen
is!
Want
het
gaat
altijd
over
delicate
onderwerpen
enzo!
Flore:
zouden
mensen
die
je
kennen
via
de
chat
je
anders
omschrijven
dan
de
mensen
die
je
in
het
echt
kennen?
Kelly:
ja
ik
denk
het
wel,
want
ik
kom
veel
rustiger
over
op
de
chat.
Meestal
ben
ik
beetje
hyperkinetisch
zo
maar
op
de
chat
komt
dat
zo
niet
over.
Ik
ga
niet
veel
kletsen
als
het
niet
nodig
is!
Flore:
Dus
het
niet
veel
kletsen
wordt
geïnterpreteerd
als
stiller
zijn.
Gebeurt
het
soms
dat
je
merkt
dat
er
dingen
die
je
zegt
op
de
chat,
anders
worden
opgevat?
Kelly:
Ja
toch
wel!
Mijn
beste
vriendin
zit
ook
vaak
op
de
chat
en
soms
hebben
we
dan
es
een
discussie
of
zegt
ze
iets
dat
ik
helemaal
anders
opvat
en
daar
komen
we
dan
achteraf
achter.
Het
is
soms
raar
om
alles
uitgeschreven
te
zien
staan
en
de
intonatie
niet
te
horen.
Soms
neem
ik
het
te
serieus
op.
Flore:
hoe
vang
je
dat
op?
Kelly:
meestal
met
smileys,
of
gewoon
zeggen
dat
het
zo
bedoeld
is.
Flore:
Stel
nu
dat
je
je
pc
aansteekt
en
dat
internet
niet
werkt?
Wat
dan?
Kelly:
Ja
dan
werkt
het
niet
he
82
Flore:
Ben
je
daar
lastig
van?
Kelly:
Neen
eigenlijk
niet,
dan
zoek
ik
iets
anders
om
mij
bezig
te
houden!
Echt
ambetant
ben
ik
daar
niet
van.
Ik
ga
wel
constant
checken
of
het
wel
weer
werkt,
maar
ik
ben
er
niet
echt
slecht
gezind
van!
Flore:
Voel
je
je
dan
niet
alleen?
Kelly:
Als
ik
alleen
thuis
ben
wel,
maar
dat
gebeurt
niet
vaak.
Ik
heb
een
kleinere
zus
die
vaak
thuis
is.
Flore:
Moest
chat
niet
de
chat
nu
niet
meer
bestaan,
hoe
zou
je
dat
opvangen?
Kelly:
Ik
denk
dat
ik
meer
zou
sms’en
en
bellen.
Ik
kan
me
dat
moeilijk
voorstellen,
dat
is
zo
ingeburgerd!
Zo
een
gewoonte.
Ik
zou
een
ander
alternatief
zoeken
om
de
leegte
op
te
vullen!
Flore:
Zijn
er
nog
mensen
uit
je
vriendenkring
die
niet
chatten?
Kelly:
Er
zitten
er
redelijk
veel
op
de
chat
maar
het
gaat
echt
over
serieuze
gesprekken.
Dus
mensen
waar
je
regelmatig
mee
spreekt
en
echt
dingen
tegen
te
vertellen
hebt!
Moesten
bepaalde
vrienden
niet
online
zitten,
dan
zou
ik
ook
niet
chatten.
De
chat
is
voor
mij
iets
extra
aan
mijn
sociaal
leven!
Flore:
Merk
je
dat
je
aangesproken
wordt
omdat
anderen
iets
te
zeggen
hebben
als
ze
je
aanspreken?
Kelly:
Ik
heb
beide
gevallen.
Soms
is
het
gewoon
om
te
vragen
hoe
het
gaat
maar
meestal
valt
het
gesprek
dan
wel
stil.
Andere
mensen
die
ik
vaker
zie,
praten
langer
met
mij
en
het
gesprek
heeft
ook
meer
diepgang.
Soms
gebeurt
het
ook
dat
ik
de
tijd
uit
het
oog
verlies.
Dat
we
zo
hard
bezig
zijn
met
vertellen.
Flore:
Je
gaat
er
echt
in
op?
Kelly:
Ja,
ik
vergeet
alles
rondom
me.
De
tijd
vliegt
voorbij.
Flore:
denk
je
dat
er
een
verschil
is
tussen
jongens
en
meisjes?
Kelly:
Ik
denk
wel
dat
er
een
verschil
is!
De
meisjes
gaan
makkelijker
roddelen
en
de
jongens
willen
elkaar
overtreffen.
Ik
merk
dat
goed
bij
mijn
kleiner
zusje
en
mijn
neefje.
Flore:
Merk
je
dat
vaak
dat
mensen
overdrijven
op
de
chat?
Kelly:
Ja
zo,
mijn
beste
vriend
ken
ik
nog
niet
zo
heel
lang
en
als
hij
verteld
over
vroeger
heb
ik
soms
toch
dat
hij
wat
overdrijft.
Flore:
Zou
hij
het
in
het
echt
doen?
Kelly:
Ik
vermoed
het
wel.
Flore:
Hoe
komt
het
dat
je
niet
veel
straffe
uitspraken
hebt
kunnen
noteren
Kelly:
Meestal
heb
ik
gesprekken
over
gevoelens
en
problemen.
ER
gebeuren
niet
echt
straffe
uitspraken
omdat
het
over
gevoelens
gaat
enzo.
Bijvoorbeeld
mijn
best
vriend
is
verliefd
op
mijn
83
beste
vriendin
en
daar
chatten
we
vaak
over.
Dat
is
niet
echt
een
straffe
uitspraak
maar
gewoon
een
straffe
gesprek.
Ik
heb
niet
echt
‘onnozele’
gesprekken.
Flore:
Hoe
zou
je
je
omschrijven
als
chatter?
Kelly:
Ik
denk
dat
ik
wel
een
frequente
chatter
ben,
het
meeste
met
mijn
beste
vrienden.
Ik
zie
ze
elke
dag,
ofwel
in
het
echt
ofwel
op
de
chat.
Flore:
Kom
je
soms
online
omdat
je
ze
nog
niet
gehoord
heb?
Kelly:
Neen,
ik
hoor
die
gewoon
te
vaak,
ofwel
via
chat,
in
het
echt,
of
via
sms
ofzo.
Flore:
Wordt
er
soms
gepest
op
de
chat?
Kelly:
Ikzelf
heb
dat
nog
niet
echt
meegemaakt
maar
mijn
zusje
wel.
Er
was
iemand
van
haar
klas
die
allemaal
valse
e‐mailadressen
aanmaakte
en
zo
iedere
keer
toegevoegd
werd
tot
haar
lijst.
Vanaf
nu
mag
ze
niemand
meer
accepteren
vooraleer
ze
weet
wie
het
is.
84
BIJLAGE
I:
Uitgetypt
interview
met
chatlover.
Flore:
Dag
Sheena,
bedankt
dat
je
wil
meewerken
aan
het
onderzoek
voor
mijn
masterproef.
In
deze
masterproef
ga
ik
op
zoek
naar
het
chat
gedrag
van
jongeren.
Ik
heb
voor
jou
je
ingevulde
dagboekformulieren
bij,
zodat
je
er
nog
even
in
kan
kijken
als
je
wil
verwijzen
naar
iets
of
iets
vergeten
was.
Sheena:
Ok
Flore:
we
gaan
beginnen
aan
je
naam
Sheena:
Sheena
Flore:
wat
is
je
leeftijd?
Sheena:
16
Flore:
Studies?
Grieks
latij,
viuerde
jaar
Flore:
Heb
je
eigen
pc?
Sheena:
Bij
mama
deel
ik
computer
met
mijn
broer,
bij
papa
deel
ik
met
heel
het
gezin,
maar
ik
heb
wel
een
vlotte
toegang
tot
de
computer
Flore:
Met
welke
programma’s?
Sheena:
MSN
Flore:
Chat
je
met
vreemden?
Sheena:
Allemaal
op
een
bepaalde
site,
een
chat
site.
Je
maakt
een
naam
aan
en
je
kan
babbelen.
Maar
ik
heb
sommige
ook
wel
al
in
het
echt
gezien.
Flore:
Met
wie
Chat
je
nooit?
Sheena:
Mijn
ouders,
zij
hebben
geen
msn
Flore:
Met
wie
het
vaakst?
Sheena:
Met
mensen
die
ik
niet
constant
zie.
Flore:
Heb
je
vrienden
die
je
vroeger
ontmoet
hebt
en
dat
je
nu
nog
spreekt
via
de
chat
maar
niet
in
het
echt?
Sheena:
Neen
Flore:
Gebeurt
het
dat
je
een
dag
niet
chat?
85
Sheena:
Ja
meestal
in
de
week!
Flore:
Waarom?
Sheena:
Omdat
ik
niet
mag
van
thuis
omdat
ik
slechte
punten
had
ofzo.
Of
omdat
ik
geen
zin
heb.
Dan
kijk
ik
film
ofzo.
Flore:
Gebeurt
het
dat
je
gaat
chatten
uit
verveling?
Sheena:
Kan
zijn
maar
als
ik
me
vervel
heb
ik
meestal
geen
zin
om
te
chatten.
Flore:
Waarvoor
gebruik
je
de
chat
het
meeste?
Sheena:
Om
te
babbelen!
Flore:
Steek
je
soms
de
chat
aan
zonder
dat
je
iets
te
zeggen
hebt?
Sheena:
Ja
dat
gebeurt
wel
es
Flore:
Spreek
je
soms
af
via
de
chat?
Sheena:
Neen,
er
worden
niet
echt
afspraken
gemaakt
via
de
chat.
Soms
gebeurt
het
wel
dat
ze
sms’en
om
online
te
komen
om
af
te
spreken.
Maar
meestal
spreken
we
in
ftf
goed
af
Flore:
Mail
je
vaker
dan
mail?
Sheena:
Ja!
Want
het
gaat
veel
sneller.
Tenzij
als
het
dringend
is
en
de
persoon
is
niet
online,
dan
mail
ik.
Flore:
Als
je
je
pc
aansteekt,
open
je
dan
direct
ook
je
chat
programma.
Sheena:
Ja,
want
dan
krijg
ik
melding
als
ik
mails
heb,
maar
meestal
sta
ik
wel
op
offline
Flore:
Steek
je
hem
enkel
aan
om
te
chatten?
Sheena:
Neen,
meestal
omdat
ik
iets
anders
te
doen
heb.
Flore:
Loopt
je
offline
leven
en
online
leven
door
elkaar?
Sheena:
Ja,
op
de
chat
babbel
ik
meestal
met
mensen
over
wat
we
samen
hebben
meegemaakt.
Samen
herinneringen
ophalen
Flore:
Weet
je
soms
niet
meer
of
iemand
iets
in
het
echt
heeft
gezegd
of
op
de
chat?
Sheena:
Neen,
ik
kan
dat
wel
redelijk
goed
uit
elkaar
houden
omdat
ik
minder
chat
met
mensen
die
ik
in
het
echt
ziet.
Ikkan
de
realiteit
nog
onderscheiden.
Flore:
Als
je
een
probleem
hebt,
kruip
je
dan
soms
op
de
chat
om
het
te
vertellen?
Sheena:
Neen,
ik
ga
sneller
bellen.
Chatten
is
minder
direct
en
ik
chat
niet
echt
met
mijn
beste
vriendinnen.
Flore:
Merk
je
dat
anderen
sneller
vertellen
via
de
chat?
86
Sheena:
Ik
denk
dat
het
wat
afhangt
van
het
karakter.
IK
ken
niet
echt
mensen
die
gesloten
zijn
en
daarom
zijn
er
minder
die
meer
vertellen
via
de
chat.
Flore:
Denk
je
dat
mensen
die
je
kennen
via
de
chat
je
anders
omschrijven
dan
de
mensen
die
je
in
het
echt
kennen?
Sheena:
Neen
ik
denk
het
niet
Flore:
Hoe
zou
je
jezelf
als
chatter
omschrijven?
Sheena:
Ik
chat
meestal
met
mensen
die
ik
in
het
echt
niet
zie.
Flore:
De
chat
gebruik
je
dus
vaak
om
kennis
te
maken
met
mensen
die
leuk
lijken.
Sheena:
Vroeger
wel,
nu
niet
meer.
Er
komen
niet
echt
meer
mensen
bij.
Flore:
Hoe
voel
je
je
als
de
pc
bezet
is
en
je
wil
chatten.
Sheena:
Gelukkig
gaat
hij
van
de
computer
als
ik
iets
kort
moet
zeggen,
maar
als
dat
niet
gaat
dan
ben
ik
we
lastig.
Je
kan
het
vergelijken
met
het
gevoel,
dat
als
je
wil
afspreken
met
vrienden
maar
je
mag
niet
weg
van
je
ouders.
Dan
ben
ik
altijd
een
beetje
kwaad.
Flore:
Moest
de
chat
verdwijnen,
zou
je
dat
missen?
Sheena:
Zeker,
ik
heb
veel
mensen
waarmee
ik
chat,
die
ik
niet
echt
zie.
Ik
zou
geen
of
minder
contact
hebben
met
die
mensen
omdat
ze
ook
in
Nederland
wonen
soms
Flore:
Is
chat
beter
voor
verlegen
mensen?
Sheena:
Ik
denk
het
wel
omdat
je
de
persoon
waarmee
je
babbelt
niet
recht
in
de
ogen
moet
kijken
en
omdat
je
geen
uitdrukkingen
ziet.
Je
kan
in
het
echt
ook
niet
direct
wegloipen.
Op
de
chat
kan
dat
wel.
Je
sluit
gewoon
af.
Flore:
Merk
je
soms
op
dat
er
misverstanden
ontstaan
via
de
chat?
Sheena:
Neen
niet
echt
omdat
ik
veel
gebruik
maak
van
emoticons
en
verwijzingen.
Mensen
kennen
ook
mijn
manier
van
chatten.
Je
merkt
het
ook
rap
op
aan
de
schrijfstijl.
Flore:
Merk
je
soms
dat
er
gepest
wordt
op
de
chat?
Sheena:
Neen,
ik
heb
daar
nog
niet
mee
te
maken
gehad.
Ik
babbel
ook
met
onbekenden
of
met
mensen
die
niet
veel
van
mijn
weten.
Ze
weten
dan
niet
waarmee
ze
mij
zouden
kunnen
pesten.
Flore:
Moest
de
chat
verdwijnen.
Zouden
veel
jongeren
er
last
van
hebben?
Sheena:
Ik
denk
in
het
begin
wel
maar
na
een
tijdje
zou
dat
overwaaien
omdat
je
andere
dingen
gaat
doen
om
met
die
mensen
in
contact
te
komen.
Chat
is
handig
omdat
het
gratis
is.
Bellen
naar
Nederland
is
te
duur
en
chat
is
gratis.
87
BIJLAGE
J:
Uitgetypt
interview
chataholic.
Flore:
dag
Sofie,
ik
heb
hier
voor
jou
je
dagboekformulieren
mee.
Je
mag
er
gerust
naar
verwijzen
of
nog
een
keer
in
kijken.
Sofie:
Ok
Flore:We
gaan
beginnen
met
je
naam
Sofie:
Sofie
Comeyne
Flore:
wat
is
je
leeftijd?
Sofie:
12,
ik
word
er
13
in
juni.
Flore:
Wat
studeer
je?
Sofie:
ik
zit
in
mijn
eerste
jaar
latijn
Flore:
heb
je
eigen
laptop?
Sofie:
ja,
maar
soms
pakt
mijn
mama
hem
af
als
ik
slechte
punten
heb
of
als
ik
mijn
kamer
niet
hebt
opgeruimd.
Anders
zit
ik
op
die
in
de
gang.
Flore:
chat
rpogramma’s
Sofie:
Met
msn
Flore:
Chat
je
soms
met
vreemden?
Sofie:
Nooit
Flore:
Met
vrienden
die
je
niet
in
het
echt
hebt
gezien?
Sofie:
Ja
via
webnet.
Daar
kan
ik
ook
beetje
chatten,
maar
ik
vertel
hen
niet
alle
details
over
mij
en
voeg
ze
ook
niet
toe
aan
mijn
chatlijst.
Het
zijn
meer
berichtjes
sturen
enzo.
Flore:
Zijn
er
mensen
waarmee
je
nooit
chat?
Sofie:
Ja,
ik
zit
in
het
krachtbal
en
wij
zien
elkaar
veel
per
week.
En
dan
vertellen
we
alles
daar
maar
echt
chatten
doe
ik
er
niet
mee.
Flore:
Met
chat
wie
vaak?
Sofie:
Met
de
mensen
vanuit
mijn
klas
of
vrienden
of
vriendinnen.
Ook
chat
ik
vaak
met
mensen
die
ik
heb
leren
kennen
op
CM
kamp
ofzo.
Flore:
Chat
je
soms
met
mensen
die
je
niet
meer
ziet
en
waar
je
ook
geen
contact
meer
mee
zou
hebben
moest
je
er
niet
mee
chatten?
88
Sofie:
Ja,
met
de
mensen
van
cm‐kamp.
We
sturen
ook
nog
veel
sms’jes
naar
elkaar,
maar
meestal
chatten
we!
Flore:
Mail
je
of
chat
je?
Sofie:
Ik
chat
het
liefste
omdat
het
snelste
gaat
en
soms
bel
ik
als
ze
niet
online
zijn
maar
dat
is
dan
niet
zo
leuk
dat
er
mensen
kunnen
meeluisteren
ofzo.
Flore:
Gebeurt
het
dat
je
een
dag
niet
chat?
Sofie:
Ja
in
de
vakantie
was
dat
zo
omdat
mama
zei
dat
ik
teveel
chatte,
en
ik
mocht
soms
niet
op
de
computer
omdat
het
zo’n
mooi
weer
was!
Dat
was
wel
jammer,
want
ik
chat
wel
graag.
Flore:
Gebeurt
dat
je
gaat
chatten
omdat
je
je
verveelt?
Sofie:
Ja,dan
zet
ik
mijn
chat
programma
open
en
kijk
ik
wie
er
online
is.
Flore:
Het
gebeurt
dat
je
je
pc
enkel
aansteekt
om
te
chatten?
Sofie:
Ja
dat
gebeurt
nog
wel.
Flore:
Waarvoor
gebruik
je
de
chat
het
meeste?
Sofie:
Meestal
om
gewoon
te
kletsen
of
om
een
ruzie
bij
te
leggen.
Dan
stuur
ik
soms
een
offline
bericht
Flore:
Je
vindt
het
makkelijker
om
je
excuses
via
de
chat
aan
te
bieden?
Sofie:
Ja
Flore:
Waarom
is
dat
makkelijker?
Sofie:
Dan
kan
je
het
gewoon
zeggen
zonder
dat
anderen
erbij
zitten
en
zonder
dat
er
iemand
tussen
komt.
Flore:
Zijn
er
vrienden
die
dat
ook
vinden?
Sofie:
JA
mijn
vriendin
vraagt
het
altijd
aan
via
de
chat
voor
dat
ze
het
in
het
echt
doet.
Flore:
Sommigen
mensen
gebruiken
de
chat
om
voor
school
te
werken.
Doe
jij
dat
ook?
Sofie:
Ja,
vooral
als
ik
mijn
boek
niet
mee
heb
of
iets
niet
snap.
Dan
kan
ik
meelezen
via
de
chat
of
de
antwoorden
overschrijven
Flore:
Spreek
je
soms
af
op
de
chat?
Sofie:
Dat
gebeurt,
maar
niet
zoveel.
Wel
hebben
we
via
de
chat
afgesproken
om
naar
het
stad
te
gaan.
Maar
dat
gebeurt
niet
zo
vaak.
Flore:
Chat
je
vaker
dan
je
mailt?
Sofie:
Ik
chat
veel
meer
omdat
dat
direct
gaat
en
je
moet
niet
wachten
ofzo.
Sommige
kijken
hun
mails
ook
niet
goed
na.
89
Flore:
Start
je
chat
programma
automatisch
op
als
je
je
pc
aansteekt?
Sofie:
Neen
dat
mag
niet
meer
omdat
ik
dan
niet
goed
aan
mij
huiswerk
kan
werken.
Ik
heb
zo
es
een
hele
avond
gechat
en
geen
werk
voor
school
gemaakt
Flore:
Steek
je
je
chat
aan
met
een
reden?
Sofie:
Meestal
is
dat
uit
gewoonte
en
om
te
kijken
met
wie
ik
kan
babbelen.
Flore:
Babbel
je
over
gebeurtenissen
met
je
vriendinnen?
Of
babbel
je
over
ander
dingen?
Sofie:
We
babbelen
meestel
over
de
leerkrachten,
of
over
wat
je
meegemaakt
hebt.
Flore:
Weet
je
soms
niet
meer
weet
of
iemand
iets
in
het
echt
zegt
of
op
de
chat?
Sofie:
Neen,
dat
weet
ik
altijd
wel
goed!
Flore:
Als
je
met
een
probleem
zit,
kruip
je
dan
op
de
chat?
Sofie:
Als
het
dringend
is,
dan
chat
ik
wel
vaak.
Flore:
Als
je
ruzie
hebt
gemaakt
met
een
vriendin,
ga
je
dan
bellen
of
chatten?
Sofie:
Meestal
duren
de
ruzies
niet
lang.
Flore:
Vertellen
de
mensen
sneller
op
de
chat
dan
in
het
echt?
Sofie:
Ja
dat
gebeurt
soms
wel.
Je
kan
er
meer
je
privé
of
geheimen
vertellen.
In
het
echt
wil
je
daar
niet
aan
denken.
Flore:
Weet
je
hoe
dat
komt?
Sofie:
Omdat
er
in
het
echt
mensen
kunnen
meeluisteren
en
anderen
gaan
ook
andere
vragen
stellen.
En
via
msn
durf
ik
rapper
zeggen
dat
ik
niet
wil
antwoorden
op
die
vraag.
Ik
heb
ook
al
es
tegen
een
vriendin
vanalles
gezegd.
We
hadden
ruzie
gemaakt
en
ik
wilde
het
weer
goed
maken
maar
in
het
echt
was
ik
bang
dat
ze
me
ging
uitschelden.
Via
de
chat
heb
ik
het
wel
gedurfd.
Flore:
Hoe
zou
je
jezelf
als
chatter
omschrijven?
Sofie:
Gewoon,
maar
af
en
toe
ben
ik
wel
ambetant.
Als
ze
niet
antwoorden
dan
word
ik
lastig.
Ik
chat
wel
redelijk
veel.
Als
ik
thuis
kom,
steek
ik
de
pc
aan
tot
mama
thuis
komt.
En
na
het
eten
chat
ik
weer.
En
pas
daarna
maak
ik
mij
huiswerk.
Flore:
Waar
chat
je
allemaal?
Sofie:
Ofwel
op
mijn
kamer,
of
op
mijn
ouders
hun
kamer,
daar
staat
ook
een
tv.
Flore:
Wat
moest
de
chat
verdwijnen?
Sofie:
Een
beetje,
ik
zou
meer
sms’en
en
bellen.
Chatten
is
gratis
en
daarom
is
het
makkelijker.
Flore:
Wat
als
je
een
probleem
hebt?
Is
er
dan
vaker
iemand
op
de
chat
om
erover
te
babbelen?
90
Sofie:
Neen,
want
ik
doe
dat
met
mijn
beste
vriendin
die
naast
mij
woont.
Flore:
Denk
je
dat
chatten
handiger
is
voor
verlegen
mensen
Sofie:
Ik
denk
dat
wel
omdat
je
dan
niet
in
iemands
gezicht
moet
kijken
maar
aan
de
andere
kant
denk
ik
dan
ook
niet
dat
ze
veel
contactpersonen
hebben.
Flore:
Is
er
een
verschil
tussen
jongens
en
meisjes?
Sofie:
Ik
denk
het
wel,
wij
babbelen
over
de
leerkrachten
enzo.
en
de
jongens
over
andere
dingen.
Flore:
Vind
je
het
leuker
om
te
chatten
dan
om
te
babbelen.
Sofie:
Dat
niet
nee,
maar
ik
heb
niet
altijd
iemand
bij
me
om
te
babbelen!
Moesten
ze
bij
mij
zijn
dan
zou
ik
liever
babbelen
dan
chatten.
Maar
dat
kan
nu
niet
de
hele
tijd.
91
