UIT DE STUURKUIP 2 EVEN VOORSTELLEN 3 VACATURE WEBREDACTE 4 VAN DE KAMPANJE 4 MEDEDELINGEN UIT HET BESTUUR 5 PLANOLOGIE 6 TECHNIEK AAN BOORD 9

196 UIT DE STUURKUIP

2

EVEN VOORSTELLEN

3

VACATURE WEBREDACTE

4

VAN DE KAMPANJE

4

MEDEDELINGEN UIT HET BESTUUR

5

PLANOLOGIE

6

TECHNIEK AAN BOORD

9

• Grietje Veenstra

• Contributieverhoging

• Integraal beheerplan Noordzee • Vuilwatertank verplicht op de Oostzee • Kort planologisch nieuws • Diesel brandstof – hoe vervuiling tegen te gaan • De vernieuwde Expertisebank

ZEEMANSCHAP EN NAVIGATIE

14

REISVERSLAGEN

16

LEDENADMINISTRATIE

24

ERVARINGEN

25

VARIA

27

AANVULLINGEN EN VERBETERINGEN

28

BOEKBESPREKING

28

• Nieuws van de Hydrografische Dienst • Misverstanden over DSC-marifoons • De onderneming in Cuba • Bezoek aan de Somme baai • Nieuwe leden • Leden die ons ontvielen • Kanaalrat • Automatische zwemvesten: schijnveiligheid • Extra GPS antenne • Watermaker • Www.ikzoekeenboot.nl

• De wonderlijke reis van Jack de Crow • Vijf jaar zeilen in de schaduw van de Zwaan • Vuurtorens tussen dag en nacht • Ritme van de Oceaan

EVENEMENTENBULLETIN

31

REGISTER TOERZEILEN 2004

45

ADVERTENTIES

46

ATTENTIE

47

INFORMATIE VOOR AUTEURS

48

TOERZEILEN 196

1

UIT DE STUURKUIP Marc Couwenbergh

Op naar de 200ste Wederom een nieuw jaar en een nieuwe jaargang van Toerzeilen: de 34e. En het wordt een bijzondere jaargang: de 200ste editie van Toerzeilen komt in zicht. In oktober verschijnt dit jubileumnummer. De redactie gaat er een extra feestelijke uitgave van maken. Heeft u suggesties voor dit jubileumnummer, we houden ons aanbevolen.

Toerzeilen en huisstijl Toen de redactie eind 2003 besloot Toerzeilen een nieuw uiterlijk te geven, veroorzaakte dat onvoorzien een kettingreactie. Niet alleen kreeg de nieuwe omslag met ‘de golfjes’ een enthousiast onthaal, de veranderingen zetten aan tot een algehele aanpassing van de huisstijl. In de loop der jaren was er op het originele logo van de Nederlandse Vereniging van Toerzeilers menig variant ontstaan. Toerzeiler en ontwerper Rudy Volbeda boog zich op verzoek van het bestuur over een nieuwe huisstijl om de boel weer een uniform uiterlijk te geven. En nadrukkelijk met behoud van elementen van het oude logo: het scheepje met de twee zeilen. Het resultaat treft u inmiddels aan op alle uitingen van de NVvT: op de welkomstpagina van de website, maar ook op uitnodigingen en brieven die u van de vereniging

krijgt. Vervolgens past ook Toerzeilen zich weer aan deze nieuwe huisstijl aan: vandaar deze nieuwe omslag. En omdat iedereen het over eens is dat nieuwe huisstijl en omslag nu helemaal goed zijn, gaan we er jaren meedoen.

Wisseling in de redactie Ook de redactie ontkomt deze winter niet aan vervanging. Beatrice van der Bijl verlaat ons. Zo’n vijf jaar was zij het die in de redactie het voortouw nam om alle teksten na te lopen op correcte spelling en eenduidig gebruik van begrippen en afkortingen. Een enorme klus, want de d’s en t’s zijn duidelijk geen topprioriteit bij de gemiddelde Toerzeiler als die verslag doet van zijn ervaringen of anderen in zijn kennis laat delen. Dank je wel, Beatrice! En welkom Grietje Veenstra! Sinds januari is Grietje officieel door het bestuur aangesteld als lid van de redactie. Al veel eerder leverde zij interessante bijdragen aan Toerzeilen en de website. Zo stond er in TZ 184 een karakteristieke bijdrage van haar hand: een reactie op het persoonlijke verhaal van Hans Bijleveld over angst. Op de website vindt u haar fotoreportage over ‘ankeren op stroom’. Verderop in deze Toerzeilen stelt Grietje zich zelf verder voor.

Nieuwe huisstijl NVvT: beeld- en woordlogo samen.

2

TOERZEILEN 195

EVEN VOORSTELLEN Grietje Veenstra

WATERVAST Langs de kust, tussen het zogenaamde Lage licht van Kijkduin en de vuurtoren Lange Jaap, heeft mijn wieg gestaan, in het eerste huis op de dijk, dus bijna ín de Noordzee. Opgroeiend in de wereld van Koopvaardij en Marine, is het water nooit ver weg. Ik kan het water nu ook niet meer missen, het is mijn favoriete element. Mijn eerste bootje, ik ben dan een jaar of acht, is een Piraatje, daar wordt mee gespelevaard in de Marinehaven, het Noord-Hollands Kanaal, gaat op de auto mee naar Oostenrijk, Middellandse Zee etc. Het grotere werk komt pas in Friesland zo'n 25 jaar geleden, samen met mijn maatje, die daar dan al jarenlang rondzeilt met allerlei kleine bootjes over uitgestrekte lege plassen.

Later volgen Limburg, Maasplassen en de rivieren, met een Kolibri 5.60m. Sinds acht jaar zeilen we vanuit Zeeland, in een nieuwe boot, omdat de zee bleef trekken. Om ook onze kennis te verruimen, sluiten we ons in die tijd aan bij de NVvT, doen mee met verschillende evenementen en cursussen en vanaf nu maak ik deel uit van de redactie van ons verenigingsblad Toerzeilen. Ik vind het fantastisch om door dit werk, een andere liefhebberij verder te kunnen ontwikkelen. De grotere rol, die de website gaat spelen, interesseert mij ook zeer en ik hoop dat het enthousiasme van de leden om via deze beide media anderen in hun ervaringen te laten delen, nog groter wordt dan voorheen, zodat de redactie haar handen vol houdt.

Grietje tussen het Lage licht en de Lange Jaap. TOERZEILEN 196

3

VACATURE WEBREDACTIE José Kuijsters, Marc Couwenbergh De ontwikkeling van de website www.toerzeilers.nl gaat hard. Naast een klein team van technici die de site onderhouden, is er daarom een webredactie opgezet. Deze redactie draagt zorg voor de inhoud van de website: de teksten en het beeld. Veel daarvan wordt aangeleverd door de commissies en regio’s van de vereniging. De webredactie verdeelt de taken onderling. Iemand onderhoudt het contact met de commissies, een ander let op de actualiteit. De webredactie werkt nauw samen met de pr-commissie en de redactie van de ‘papieren’ Toerzeilen.

Ter versterking van de webredactie zijn wij op zoek naar een persoon met interesse in redactiewerk in het algemeen en webredactie in het bijzonder. Ervaring met HTML en software voor webpublicaties is handig maar geen vereiste. Interesse om dit te leren, strekt even goed tot aanbeveling. Heeft u zin om met www.toerzeilers.nl mee te doen, dan nodigen wij u uit contact op te nemen met bestuurslid José Kuijsters of hoofdredacteur Toerzeilen, Marc Couwenbergh.

VAN DE KAMPANJE Peter Paternotte, Voorzitter We vertrouwen er op dat u de jaarwisseling heelhuids bent doorgekomen en inmiddels al weer de blik op het komende zeilseizoen heeft gericht. Hoogstens diegenen onder ons die eerst even in de sneeuw vakantie houden hebben die mentale draai nog niet gemaakt, maar verder is het proces in volle gang. De NVvT heeft al weer zijn drukbezette Woudschotenweekend achter de rug en diverse cursusactiviteiten zijn al van start gegaan. De voorbereidingen voor de vele natte evenementen zijn al gaande en ook in de watersportzaken is te zien dat zeilers de uitrusting van hun boot tijdig op orde willen hebben. Begin februari liep ik in Leeuwarden rond op de BOOT HOLLAND watersporttentoonstelling en had het gevoel dat het seizoen eigenlijk al was begonnen. Weliswaar was het accent meer op motorboten dan op zeiljachten gericht, maar dat deed niets af aan de sfeer van ‘gespannen verwachting’ die je voelt bij al dat moois en bedenkt hoe leuk het zou zijn om daar buiten mee op het water te zijn. Er lagen overigens wel wat mooie klassieke zeiljachten en natuurlijk wat fraaie rond- en platbodems, altijd een lust voor het oog. Qua uitrusting en accessoires doet deze tentoonstelling mijns inziens niet onder voor de ‘droge’ HISWA en ook opvallend was het aantal verkooppunten van watersportartikelen, in feite gewoon watersportzaken uit de regio die tijdelijk op de tentoonstelling bi4

TOERZEILEN 196

vakkeren en hun zaken doen. Kleding, apparatuur, touwwerk, zwemvesten, accu’s, etc… van alles te koop en direct mee te nemen. Enkele opvallende zaken; tegenwoordig is een defibrillator een gewoon uitrustingsstuk dat je mee aan boord kunt nemen. Ik had het al gezien in de Engelse watersportpers maar nu is het ook hier zo ver. Het zal wel te maken hebben met langer blijven leven, welvaart en betaalbare technologie. Op de website www.apc-cardiovascular.nl (ook www.heartsine.co.uk) kunt u er vast meer over vinden. Het gaat wat te ver om te vragen naar ervaringen met dit soort uitrusting, we hopen nadrukkelijk dat dit niet nodig zal zijn. Prijs? Een ander ‘gadget’ met interessante aspecten was de Intellite, een fraaie combinatie van (met LED’s uitgevoerde) zaklamp, universeel navigatielicht, nood- en SOS signaal, drijvend en ook nog automatisch inschakelend bij te water gaan. Vooral handig op kleinere boten lijkt mij (ca. 100 euro). Een interessante tentoonstelling en voor de NVvT te overwegen om ook hier acte de presence te geven, mogelijk dat zoiets zelfs een extra impulsje is om meer aandacht aan zeiljachten te geven voor de Noordelijke tentoonstellers. Uiteraard vindt u de NVvT- stand op de a.s. HISWA te Amsterdam en laat u niet na even langs te gaan voor een praatje, een vraag of een nieuwe wimpel!

In dit nummer treft u weer alle bijlagen voor de a.s. Algemene Ledenvergadering en wij hopen u daar verslag te kunnen doen over het goed verlopen verenigingsjaar 2004 en een blik te kunnen geven op nieuwe ontwikkelingen. Om een paar punten uit te lichten. De NVvT is in gesprek geraakt met de Trailer Sailors met het resultaat dat deze vereniging zich bij ons heeft aangesloten en er een commissie Trailer Sailing wordt gevormd die specifiek de belangen van deze categorie toerzeilers zal behartigen binnen het verband van onze vereniging. U kunt in de ALV stukken zien dat we dit onderwerp ook in het avond programma hebben opgenomen middels een lezing/presentatie. De nieuwe huisstijl is inmiddels een feit en ook de NVvT-kledinglijn is in de nieuwe ‘jas’ gestoken. Vermoedelijk zal tijdens de ALV e.e.a. wel voorhanden zijn. Het gesprek van bestuur, kader en KNWV vertegenwoordigers op 19 februari van dit jaar is ook het vermelden waard ook al is op dit moment nog niet aan te geven waar we uit zullen komen. Er staan meerdere richtingen

open maar ten tijde van de ALV zal dat duidelijk zijn en kunnen we er verslag over doen. Last but not least voor nu de International Council of Cruising Yachts (ICCY). Zoals ik in mijn jaarrede al aangaf waren we op zoek naar een opvolger voor de heer Robert Mos die ons jarenlang heeft vertegenwoordigd. Inmiddels is dit gelukt en zullen we onze aansluiting bestendigen met de heer Hugo Pietersz, die ook de communicatie binnen onze vereniging in dit verband zal verzorgen. Op termijn zal deze herbevestiging van onze aansluiting bij de ICCY er ook toe leiden dat we het jaarlijks evenement een keer in Nederland organiseren, mogelijk in samenwerking met de NVvK die wat betreft de ICCY in eenzelfde positie verkeerd. We denken daarbij aan 2010, ogenschijnlijk nog ver weg maar een dergelijk groot evenement (80-100 jachten van 10 nationaliteiten bijeen) vraagt veel voorbereiding en inspanning. Rest mij u voor dit moment sterkte en plezier te wensen bij het werken aan en vooruit kijken naar een mooi vaarseizoen 2005 en te hopen dat u in groten getale naar de ALV komt.

MEDEDELINGEN VAN HET BESTUUR Hans Havelaar, penningmeester

CONTRIBUTIEVERHOGING De vereniging streeft er naar de contributie op een zo laag mogelijk peil te handhaven. Niettemin wordt ook onze vereniging geconfronteerd met stijging van kosten. Dankzij een gestage groei van het ledental kon deze kostenstijging gedurende een reeks van jaren opgevangen worden. Helaas blijkt dat nu niet meer mogelijk. Daarom heeft de Algemene Ledenvergadering in november besloten de contributie te brengen op € 30,– per jaar. Bij dit nummer van Toerzeilen treft u de acceptgirokaart aan om uw contributie te voldoen. Het contributiebedrag is daarop ingevuld. De leden die de vereniging hebben gemachtigd hun contributie te innen, zien dit duidelijk aangegeven op de acceptgirokaart (die dan als adresdrager fungeert). Zij hoeven verder geen actie te ondernemen. Leden die hun bank opdracht hebben gegeven de contributie automatisch over te maken, worden verzocht het bedrag aan te passen. Natuurlijk

blijft het mogelijk de vereniging te machtigen de contributie te innen. Diegenen die dat nog niet hebben gedaan, treffen nogmaals een machtigingskaart aan. U weet het, u krijgt naast de dank van diegenen die enorm veel tijd steken in het verwerken van alle betalingen, een mooie fleecekraag als u de vereniging deze machtiging verstrekt.

TOERZEILEN 196

5

PLANOLOGIE Wim Piet van Erven Dorens

INTEGRAAL BEHEERPLAN NOORDZEE Nu de ‘Nota Ruimte’ binnenkort door het Parlement wordt behandeld, het IBN 2015 (Integraal Beheerplan Noordzee in jargon) aan het kabinet wordt voorgelegd en onlangs onder auspiciën van het Interdepartementaal Directeuren Overleg Noordzee IDON een Noordzeeatlas verscheen, lijkt het een goed moment aandacht te besteden aan dit vaargebied.

Betekenis van de Noordzee voor de waterrecreatie De Noordzee en zeker de kustzone zijn van toenemend belang voor de waterrecreatie in ons land. Niet alleen voor motorjachten en (toer)zeiljachten, maar ook voor brandingzeilers, sportvissers, kanovaarders en strandrecreanten. Summiere gegevens over de grote watersport duiden er op, dat de groei ten minste het dubbele is van de groei op het binnenwater en de Wadden. Dit komt omdat zeegaande jachten bereikbaar worden voor steeds meer mensen en ook omdat bediening en navigatie zoveel eenvoudiger zijn geworden dat zelfs 50-voeters door één of twee personen kunnen worden gevaren. De Noordzee is dus van toenemend belang voor deze categorie. Ook brandingzeilen en sportvissen worden bereikbaar voor steeds grotere bevolkingsgroepen en vertonen eenzelfde groeibeeld. Naast onbelemmerd varen hebben wij ook nog andere wensen. Zo zouden er wat meer zeejachthavens moeten komen omdat de afstanden langs de kust van haven tot haven groot zijn in vergelijking met die in het buitenland.

Internationale overeenkomsten over de Noordzee Aan de ‘vrije zee’, zoals Hugo de Groot die indertijd definieerde, wordt allang aardig geknabbeld. Zo zijn er een aantal internationale verdragen die Nederland beperkte rechtsmacht verlenen over delen van de Noordzee. De voornaamste zijn: – UNCLOS. Dit UN zeeverdrag regelt vrije doorvaart en overvlucht, de 12-mijlszone voor territoriale wateren en de EEZ, de Exclusieve Economische Zone van het Continentaal Plat in de Noordzee. Hierover werd met de buurlanden een verdrag gesloten toen de olie- en gaswinning op gang kwam. – OSPAR is een UN verdrag dat het zeemilieu voor een deel van de Atlantische Oceaan regelt. Er zijn voor tien elementen (onder 6

TOERZEILEN 196

meer vissen, zeevogels, zeezoogdieren en eutrofiëring) 21 ecologische doelstellingen uitgewerkt. Nederland onderscheidt in haar EEZ vijf gebieden met bijzondere ecologische waarde. – IMO regelt de veiligheid op zee en stelt regels voor verontreiniging door zeeschepen. Dan heeft de EU een aantal richtlijnen en regelingen uitgevaardigd: – KRW de kaderrichtlijn Water streeft naar schoner water ook op de Noordzee. De richtlijn onderscheidt stroomgebieden van grote rivieren. Het water van deze grote rivieren verspreidt zich voornamelijk langs de kusten in de 12-mijlszone. – EU Vogel- en Habitat Richtlijnen gelden ook voor de 12-mijlszone die immers territoriaal gebied is. Dat betekent Voorzorgprincipe, MER-plicht en compensatie voor verlies aan natuurwaarde. Op grond daarvan eist men bijvoorbeeld compensatie voor de Tweede Maasvlakte. – EU Visserij besluiten regelen visquota’s, zeedagenbeperking en gebiedsbeperking voor bedreigde vissoorten.

Nationale wetgeving Kustnota in samenhang met de Nota Ruimte, de 4e Nota Waterhuishouding, het Structuurschema Groene Ruimte en het ruimtelijk deel van het Nationaal Verkeer- en Vervoersplan. De Kustnota streeft naar: • Versterking van de economische ruimte; • Handhaving ecologische en landschappelijke waarden; • Toetsing nieuwe activiteiten op ‘nut en noodzaak’ en consequenties voor andere sectoren. De 1-km zone vanaf de kustlijn behoort tot het gemeentelijk gebied en wordt meegenomen in bestemmingsplannen en streekplannen. De 12-mijls zone is territoriale zee, waarin de bevoegdheden wat minder zijn dan in de

1-km zone. De rest van de EEZ kent nog weer minder bevoegdheden.

Betrokken ministeries U begrijpt dat bij de wetgeving over zoveel aspecten van de Noordzee ook een groot aantal ministeries zijn betrokken. In het Integrale Beheerplan zal men in de eerste plaats de samenwerking en de procedures daarvoor moeten regelen. De meest betrokken ministeries zijn: – Defensie. grensbewaking, kustwacht, mijnenopruiming, oefengebieden, munitie. – EZ. Scheepvaart, visserij, delfstoffen en recreatie – LNV. Visserij, natuurbeheer en recreatie – V en W veiligheid, kustverdediging, vaargeulen, verkeersregeling, boeien – VROM ecologie Daarnaast hebben Algemene Zaken, Buitenlandse Zaken, Financiën, Justitie en VWS taken en verantwoordelijkheden.

IBP 2015 Dit Integrale Beheer Plan gaat uit van vier thema’s. De Noordzee moet gezond, veilig, rendabel en bestuurbaar worden. Het Beheerplan bestaat nu uit twee delen: 1. Een totaalplan hoe men gaat werken 2. Een integraal afwegingskader voor nieuwe activiteiten en het vergunningentraject. Hiervoor is reeds één ‘Noordzeeloket’ geopend. De tekst van het IBP 2015 heb ik nog niet aangetroffen, maar het zal zeker complex en omvangrijk zijn, gezien het grote aantal betrokken instanties.

Commentaar De lezer die tot hiertoe is gekomen, zal het zeker als een erg abstract en complex verhaal ervaren. Dat is het ook. Maar concrete maatregelen zullen volgen en het is zaak bij de formulering daarvan een rol te spelen.

Het IBP 2015 regelt het beheer (nog) niet. Het regelt de samenwerking en de procedures voor de beoordeling van nieuwe activiteiten en beheersbesluiten. Beheersbesluiten vormen de implementatie van beleidsvoorstellen die, zoals wij al eens eerder hebben betoogd, moeten volgen uit de confrontatie van doelstellingen met interne mogelijkheden/onmogelijkheden en externe kansen/bedreigingen. Aangezien er nog grote leemten zijn in kennis (vooral over natuur en ecologie) zal dit proces gekenmerkt worden door ‘learning by doing’. Er moet dan ook ruimte zijn voor inbreng van de zijde van de gebruikers van de ruimte. Daaronder de watersport. We zullen de definitieve tekst van IBP 2015 kritisch moeten bekijken op dit punt en dit zonodig bij de parlementaire behandeling laten aanpassen. Een voorbeeld van wat ons te wachten staat is het ‘Zee-reservaat’ dat als compensatie voor de Tweede Maasvlakte in de Voordelta moet worden gerealiseerd. De redenering is even simpel als ongefundeerd. ‘Door de Tweede Maasvlakte gaan 2.000 ha natuurwaarde verloren. Gezien de goede ecologische toestand in de Voordelta kan men voor een Zeereservaat hoogstens tien procent verbetering verwachten. Het Zeereservaat moet dus tenminste 20.000 ha groot worden.’ Tot nu toe heeft iedereen deze argumentatie geslikt, waarschijnlijk omdat de economische belangen zo immens groot zijn en omdat nog onduidelijk is wat een Zeereservaat inhoudt. Daarover wordt nu overlegd met het Dagelijks Bestuur van de Voordelta. Daarin nemen Provincie, Gemeente, Waterschap, LNV onder voorzitterschap van Rijkswaterstaat deel. Dit bestuur kent ook een klankbordgroep ‘Recreatie en Toerisme en de Visserijsector’ waarin het BOD vertegenwoordigd is. We zullen de vertegenwoordiger van het BOD krachtig blijven steunen en adviseren.

A.W. de Ruyter van Steveninck

VUILWATERTANKS OP DE OOSTZEE In het vorige nummer van Toerzeilen (no. 195; december 2004) hebben wij bericht over de mogelijke verplichting (en uitzonderingen daarop) om bij de vaart op de Oostzee een vuilwatertank aan boord te hebben. Inmiddels is ons door oplettende NVvT leden verdere informatie verstrekt.

In een recente nieuwsbrief van het Deutscher Segler Verband wordt melding gemaakt van een door de Duitse Bundesrat op 26 november 2004 genomen besluit om de eerder genoemde uitzonderingen van toepassing te verklaren voor alle Duitse wateren. Dat betekent dat jachten met een bouwjaar ouder dan 1980 worden vrijgesteld van een verplichte inbouw. Jachten met bouwjaar 1980 TOERZEILEN 196

7

tot en met 2002 en met een lengte van minder dan 10,50 meter of een breedte minder dan 2,80 meter zijn eveneens vrijgesteld. Voor Denemarken ziet het er naar uit dat een soortgelijke vrijstelling uit de bus zal komen, ofschoon de precieze afmetingen en/of leeftijd van de vrijgestelde jachten nog niet in een wet of verordening is vastgelegd. Maar er wordt gezegd dat alle boten gebouwd vóór 2000 geen tank ingebouwd hoeven te krijgen. Milieuminister Hans Christian Schmidt heeft openlijk verklaard datde milieuwinst door vuilwatertanks zeer bescheiden is, en

niet opweegt tegen de hoge kosten voor inbouw. Overigens zijn enkele Deense politieke partijen minder gelukkig met deze uitspraken. Wij hebben bij het Watersportverbond aangedrongen om de kwestie aanhangig te maken bij de European Boating Association (EBA). Het Verbond wil het onderwerp op de aanstaande ledenvergadering van de EBA in februari ter sprake brengen, in het bijzonder voor wat betreft het bezoek aan de betreffende landen door buitenlandse jachten.

A.W. de Ruyter van Steveninck

KORT PLANOLOGISCH NIEUWS De geplande wachthaven bij Balk aan het Slotermeer blijkt in tegenstelling tot wat werd gevreesd, geen gevolgen te hebben voor de bevaarbaarheid van de Luts. Sterker nog, de bevaarbaarheid wordt zelfs verbeterd doordat er minder slib in de Lutsmond terechtkomt. (Leeuwarder Courant, 20 november 2004). Het officiële startsein voor de bouw van de aquaducten Galamadammen, Jeltesloot en Woudsend is onlangs gegeven. De aquaducten moeten eind 2007 klaar zijn. Zie ook TZ 175, 179, 185, 193. (Hiswa Magazine, november 2004). Watersportvereniging Schardam wil haar boten verhuizen naar Scharwoude omdat men de jachthaven in Schardam niet mag herinrichten. De 40 boten liggen nu langs het uitwaterings- en inlaatkanaal over een lengte van 400 meter. De bedoeling was om de haven meer op één plek te concentreren, maar de bewoners van Schardam waren tegen omdat men bang is dat een grote marina zou ontstaan en het plan gaat daarom niet door. (Website Waterkampioen, archief 2 december 2004). Op 24 november heeft de Raad van State uitspraak gedaan in het geding van de Vereniging tot Behoud van het IJsselmeer (VBIJ) tegen de provincie Noord-Holland, wegens de verleende goedkeuring van het bestemmingsplan voor IJburg II (TZ 190,195). 8

TOERZEILEN 196

Het beroep van de VBIJ is daarbij gegrond verklaard. Er is in het bestemmingsplan onvoldoende duidelijk gemaakt dat IJburg II buiten de Speciale Beschermingszone voor vogels valt. Deze zone vloeit voort uit de Europese Vogelrichtlijn. Wethouder Stadig van Amsterdam wil snel met een nieuw bestemmingsplan komen maar geschat wordt dat zoiets zeker twee jaar zal duren. Bovendien lijkt Amsterdam tot 2010 te kunnen voldoen aan de voorspelde woningvraag zonder het aanleggen van IJburg II. (IJsselmeerberichten, december 2004). Er is in de Waddenvereniging met grote verontwaardiging gereageerd op het voornemen van de verenigingstop om met de Nederlandse Aardolie Maatschappij te gaan praten over voorwaarden voor gaswinning in de Waddenzee. Na het ontslag van directeur Tameling (TZ 193) en de niet in dank afgenomen uitlatingen van voorzitter Bikker over de wenselijkheid van een pragmatische opstelling (TZ 195), heeft nu directeur Revier gezegd dat ook al is men tegen gaswinning, er nu eenmaal een politieke meerderheid vóór is en dat men dan beter een vinger in de pap kan houden. Maar, zo wordt gesteld door de fractie van Groenlinks in de Groningse Staten: wij zijn tegen gaswinning, punt uit. (Leeuwarder Courant, 13 januari 2005). De baggerwerkzaamheden in het Zuidlaardermeer naderen hun voltooiing. Zie TZ 183. Het recreatiecentrum De Leine zal binnenkort weer over water bereikbaar zijn. (Motorboot, november 2004).

De betonning van de Grevelingen wordt vóór het komende vaarseizoen aangepast. Na de protesten tegen de inkrimping (TZ 195) wordt komend seizoen de hoofdbetonning die nu in het hart van de vaargeul zelf ligt verlegd naar de zijkanten, zodanig dat tussen de tonnen een diepte van vierenhalve meter aanwezig is. Hun onderlinge afstand wordt 600 meter. Daarnaast worden op anderhalve meter diepte de (kleinere) recreatietonnen aangebracht, in kleinere aantallen dan voorheen. Over deze aanpassing is overeenstemming bereikt met alle belanghebbenden. Wat betreft het Veerse Meer is nog geen besluit genomen; voorlopig blijft het aantal recreatietonnen van 2004 gehandhaafd. (Provinciale Zeeuwse Courant, 18 december 2004). Het op een kier openzetten van de Haringvlietsluizen (TZ 187, 188, 189) is een stap naderbij gekomen nu de provincie ZuidHolland het rijk positief heeft geadviseerd. De geplande datum is 1 januari 2008. Tot die tijd moet nog een aantal compenserende maatregelen worden uitgevoerd, zoals het

naar het oosten verplaatsen van inlaatpunten voor zoetwater en het versterken van primaire waterkeringen. (Schuttevaer, 20 november 2004). De Raad van State heeft onlangs de laatste bezwaren tegen de milieuvergunning voor het windmolenpark bij Egmond (TZ 185) verworpen. Er komen 36 molens met een capaciteit van 100 megawatt. Het park zal in de lente van 2006 van start gaan en ruim 200 miljoen kosten. (NRC-Handelsblad, , 13 januari 2005). De fracties van CDA en PvdA in de Tweede Kamer hebben zich uitgesproken voor een verzilting van het Volkerak-Zoommeer. Hierdoor zal de ’s zomers optredende blauwalgenplaag kunnen worden teruggedrongen. Zie TZ 187 en 189. De kans is nu groter geworden dat dit water echt zilt wordt. De landbouw is tegen omdat zoet water uit het meer van belang is voor Tholen. (Provinciale Zeeuwse Courant, 25 november 2004).

TECHNIEK AAN BOORD Martin C.S. Brandsma, Technische Commissie

DIESEL BRANDSTOF – HOE VERVUILING TEGEN TE GAAN Dit artikel gaat over wat er mis kan gaan met de door ons gebruikte diesel brandstof en vooral over wat wij zelf kunnen doen om dit te voorkomen. Veel onheil voortkomend uit het brandstofsysteem, is met enige zorg te voorkomen of te behandelen. Mijn ervaring is dat mensen vaak het brandstofsysteem mijden om dat daarin wat moeilijker te verklaren dingen gebeuren. Dingen die ook nog niet goed zichtbaar zijn. Door middel van drie artikelen wil ik daar graag verandering in brengen en dieper ingaan op allereerst de gebruikte brandstof en hoe die te behandelen. Daarna nemen we het filtersysteem onder de loep en tenslotte gaan we de werking van brandstofpomp en verstuivers bekijken. Dit alles op een manier die ook de niet techneuten zal aanspreken. Kennis hebben van wat er in een brandstofsysteem gebeurd, heeft tot gevolg dat je er anders tegenaan gaat kijken en er ook anders mee omgaat. Schade aan brandstofpompen en verstuivers kosten veel geld en ik hoop door deze drie artikelen u de middelen en de kennis te geven om deze hoge kosten te voorkomen.

Verontreiniging in diesel brandstof We kennen het allemaal. Misschien onder verschillende namen zoals dieselolie, gasolie peut en mazoet het sapje dat de meeste mensen vinden stinken en sommige lekker vinden ruiken. Wat u er ook van vindt, nodig hebben wij het sapje wel als we onze onderwatergenua willen gebruiken. Er zijn boeken vol geschreven over verontreiniging, maar wat u echt interesseert is hoe er vanaf komt en hoe het in de toekomst te voorkomen. Nu moeten we verschillende ‘vervuilingen’ onderscheiden, te weten: 1. Vervuiling door zand/stof en vuil deeltjes die in de brandstof aanwezig zijn. TOERZEILEN 196

9

2. Vervuiling door water en of andere vloeistoffen waarvan water door het hogere soortelijke gewicht (1,0) dan gasolie (0,86) naar de bodem van de tank zinkt. 3. Vervuiling door bacteriën, schimmels en gisten en/of een combinatie van deze. Laten we de verschillende vormen van vervuiling eens stuk voor stuk doornemen en eens zien wat we eraan kunnen doen om deze vervuilingen te behandelen en te voorkomen.

Vervuiling 1: Vervuiling door zand/stof en vuil deeltjes in de brandstof Daar kunnen we gemakkelijk zelf iets aan doen namelijk, reinheid betrachten bij het vullen en opslaan van de gebruikte brandstof. De eventuele jerrycan die door u wordt gebruikt is schoon van binnen. Er bevind zich natuurlijk geen vuil, zand of stof op de bodem. Heeft de dop op de jerrycan gezeten terwijl hij leeg was? Geen dop betekent dat het fijne stof aan de wanden zit geplakt goed spoelen voor gebruik is dan noodzakelijk. Wat te denken van de door u gebruikte trechter? Los onderin de bakskist trekt het stof en vuil aan. Na gebruik in een plastic zak doen lost dit probleem op. Goede filtering door een combinatie van een voorfilter met waterafscheider en een fijn filter kunnen de in de brandstof aanwezige water en vuildeeltjes wel opvangen. Goede filtering wil zeggen filters die schoon zijn. Dit klinkt misschien raar maar vervuilde filters, filters die al een lange tijd dienst doen, laten minder brandstof door maar wel met meer vuil. Goede filtering wil ook zeggen een goede maaswijdte, of anders gezegd de juiste doorlaat in het filtermateriaal. Wat goede filtering is, gaan we in het volgende tweede artikel tot in detail bekijken. Laat het brandstof niveau niet te laag komen. Met andere woorden, draai de tank niet leeg of bijna leeg want bijna al de verontreiniging zit op of dicht bij de bodem.

die de afdichting moet verzorgen. Let op droogtescheuren of simpelweg kapotte of versleten rubber afdichtingen. De eventuele jerrycan die door u gebruikt is natuurlijk schoon van binnen. Er bevindt zich geen water of andere vloeistof op de bodem. U kent het wel, ‘ach dat beetje tweetakt benzine dat mixt wel hoor’, niet doen dus! Verontreiniging met andere vloeistoffen is moeilijk te zien maar wel vaak te ruiken. Wees daarom altijd achterdochtig bij een restant gasolie die iemand heeft staan en waar ‘niets’ mee aan de hand is. Brandstoffen, en vooral gasolie, is een ideale vloeistof om schadelijke afval vloeistoffen in te dumpen. We verbranden het immers toch. Als u iets ‘vreemds’ ruikt aan de gasolie, niet gebruiken en laten staan! Ook de tank ‘ontluchting’ is een punt van aandacht. Waar bevindt die zich? Kan de ‘ontluchting’, die niet alleen ontlucht bij het vullen van de tank maar ook lucht inlaat bij het zakken van het brandstofpeil dus ook als de brandstof afkoelt, vuil en of water mee naar binnen halen?

Vervuiling 3: Vervuiling door bacteriën, schimmels en gisten Dit is de meest gecompliceerde als het gaat om het voorkomen ervan. We spreken hier ook niet van een vervuiling maar van een besmetting door micro-organismen. Met micro organismen worden bacteriën, schimmels, gisten en een combinatie van deze bedoeld. Het probleem dat kan ontstaan is dat de brandstoffilters verstopt raken en er door verminderde smering schade aan de inspuitstukken kan ontstaan. Ook zal de kleur en geur van de brandstof veranderen en zal slijmvorming en zichtbare schimmelvorming optreden. U kunt zich waarschijnlijk wel voorstellen wat het dichtslaan van brandstof filters tot gevolg heeft. In het bijzonder als u op het probleemloos functioneren van uw motor rekent.

Vervuiling 2: Door water en of andere vloeistoffen

Waardoor ontstaat deze narigheid en wat kunnen we er tegen doen?

Is gecompliceerder maar er is door ons zelf genoeg aan te doen. Reinheid bij het vullen is ook hier troef. Zorg dat de tankdop, vooral als hij in het dek is verzonken, schoon en droog is voor hij wordt geopend en dek de zaak af als er in de stromende regen brandstof moet worden ingenomen. Let ook op de afdichting van de tankdop. Vooral het afdichtingvlak en de rubber ring of O-ring

Allereerst enige uitleg over het ontstaan van de besmetting en de gevolgen. Sporen van de micro-organismen zijn altijd in de lucht aanwezig maar om tot ontwikkeling en tot vervuilingproblemen te komen is het juiste leefmilieu noodzakelijk. Het leefmilieu voor de micro-organismen is het in de tank aanwezige water. Deze micro-organismen leven in het water en voeden zich met de gasolie.

10

TOERZEILEN 196

Ook vinden de micro-organismen een temperatuur van 10 tot 40º C wel lekker en gedijen dus goed. Een besmetting, hoe gering ook, ontwikkelt zich zeer snel. Denk bij het woord snel aan een tijdsduur van ongeveer twaalf uur om 1.000.000 maal groter te worden. Deze snelheid is ook afhankelijk van het voedselaanbod, de koolhydraten en de hoeveelheid water in de brandstof. Bij de hoeveelheid water moet u bedenken dat twee vingerhoedjes water in een tank al voldoende is om een voedingsbodem te vormen. Buiten de normale voedingstoffen, zoals de koolhydraten, kunnen de toegevoegde additieven (dopes) aan de gasolie ook een voedingsbron creëren. Gasolie is een raffinage product dat wordt verkregen uit ruwe aardolie en is door de gebruikte raffinage technieken nogal kwetsbaar voor vervuiling. Het raffinageproces van gasolie vindt plaats bij hoge temperaturen zodat eventueel aanwezige micro-organismen worden gedood. Enkele processen worden uitgevoerd met oververhitte stoom, wat betekent dat ook na droging door afkoeling een geringe hoeveelheid vrij water kan ontstaan. Gasolie krijgt dan ook na raffinage enige tijd rust om af te koelen en het water af te scheiden. De gasolie gaat op het water drijven waarna het water makkelijk is af te tappen. Onderin onze brandstoftank bevindt zich altijd water. De aanwezigheid van dit water is niet zozeer aan u te wijten maar o.a. aan het eventuele water dat door de brandstofleverancier wordt verstrekt bewust of onbewust! Ook de brandstofleverancier, bijvoorbeeld het bunkerschip, heeft last van condensatie in de opslagtanks. Tijdens het opwarmen en afkoelen van de tank ontstaat condens op de tankwanden en komt na voldoende afkoeling als vrij water in de gasolie. Bij veel jachthavens wordt de brandstof opgeslagen in bovengrondse tanks wat het hiervoor beschreven proces in de hand werkt. Het enige wat wij er aan kunnen doen is het aanwezige water dagelijks aftappen. Hier hebben we een zwak punt. Wie van ons heeft een goed aftappunt op het diepste punt van de brandstof tank? Nou ik niet. Bij mijn Taling 33 zit de tank in de kiel en bij diverse andere schepen die ik ken is een aftapmogelijkheid ook niet aanwezig. De tank zo vol mogelijk houden is de volgende optie. Dit verkleint het condens oppervlak van de die-

seltank. Indien de tank bereikbaar is kan b.v. door de een deksel of tankvlotter opening met behulp van een plastic pijpje, slang en een pompje het vuil en het aanwezige water worden opgezogen. Doe dit heel voorzichtig om niet teveel vuil op te woelen wat zich weer door de tank kan verspreiden. Een heel oud trucje is het water op de bodem van de tank met behulp van een tampon op te zuigen, als u er bij kunt natuurlijk. Duw de tampon met een plastic pijpje, met het touwtje vast gebonden aan het uiteinde, zo snel mogelijk naar de bodem, ja door de gasolie heen, en laat het een poosje op de bodem liggen. Het aanwezige water wordt nu opgezogen en de eventuele gasolie verlaat de tampon. Trek na enige tijd de tampon met behulp van het pijpje snel door de gasolie naar buiten en zie daar: het water is er uit. Herhaal deze actie indien nodig totdat alle water is verdwenen. Voor de sceptici onder ons, test het maar eens in een jampot, een bodem water en gasolie erop, tampon er in, water er uit. Als we dus preventief te werk gaan en de micro-organisme hun leefmilieu ontnemen, het water verwijderen dan kunnen we deze ongelijke strijd winnen. Een andere mogelijkheid, maar dat is meer symptoombestrijding, is de chemie te hulp te roepen en een vloeistof, een zogenaamde biocide, aan de gasolie toe te voegen, bijvoorbeeld GrotaMar 71. Er zijn op dit moment in de betere watersportzaken goede biocide te koop die ook preventief ingezet kunnen worden. Bij gebruik van een biocide dient u wel stipt de voorschriften op te volgen voor wat betreft de toe te voegen hoeveelheid per tank en goed beseffen dat we het hier over een zeer giftig goedje hebben. Veiligheid en verantwoord gebruik staan hier bovenaan. Nog een mogelijkheid om ‘besmette’ gasolie te reinigen is met bijvoorbeeld DE-BUG L-140. Dit is een Magnetisch Brandstof Sterilisatie Systeem tegen Micro-Biotiche besmetting in dieselbrandstoffen. Hoe dit systeem precies werkt bekijken we in een volgend artikel over het filter systeem.

TOERZEILEN 196

11

Samenvatting: Brandstof vervuiling en wat is er aan te doen om het te voorkomen Vervuiling 1: Vervuiling 2: Vervuiling 3:

Vervuiling door zand/stof en deeltjes in de brandstof. Door water of andere vloeistoffen. Vervuiling door bacteriën, schimmels en gisten.

Te nemen actie voor alle drie de vervuilingen 1,2,3: • Goed schoon en droog houden van jerrycans, trechters en slangen • Goed schoon en droog maken en houden van tankdop en tankdop omgeving • Afdichting van de tankdop moet in goede conditie zijn, let op rubber ringen e.d. • Tank ontluchting op de goede plaats, dat wil zeggen geen water of vuil op kunnen zuigen. • Tank niet geheel leeg draaien water/zand/stof en bacteriën vervuiling zit onderin. • Tank zo vol mogelijk houden dit ook om het condensatie oppervlak te verkleinen. • Water in de tank regelmatig aftappen, indien mogelijk. • Filtering van de brandstof maar die behandelen we in het volgende artikel. U ziet dat er veel overeenkomsten zijn in oorzaak en gevolg en hoe vervuiling is te behandelen en te voorkomen. Hebt u naar aanleiding van dit en voorgaande artikelen van de Technische Commissie nog: • Vragen • Op en/of aanmerkingen • Nuttige informatie • Eigen ervaringen • Een heel andere mening Laat ons dit dan weten. Stuur een mailtje naar [email protected].

Een voorbeeld van een hoeveelheid water onder de brandstof met op het scheidingsvlak tussen water en brandstof de micro-organisme in hun leefmilieu.) 12

TOERZEILEN 196

Peter Kloosterman, Technische Commissie, Zeemanschap & Navigatie

DE VERNIEUWDE EXPERTISEBANK Vanaf 21 december staat op de website van de NVvT de nieuwe opzet van de Expertisebank. Het doel van de Expertisebank is het verspreiden van kennis en ervaring onder de leden van onze vereniging. We kennen allemaal wel eens de situatie waarbij we een goed advies over technische en/of nautische onderwerpen kunnen gebruiken.

Wat is er nieuw en waarom? Op de ‘oude’ expertisebank stonden de onderwerpen met daar direct achter de namen en telefoonnummers van de personen die deze expertise in huis hebben. U kon direct met één persoon contact op nemen. Op de nieuwe expertisebank staat nog steeds dezelfde lijst met onderwerpen echter zijn de namen, telefoonnummers en adressen van de experts verwijdert. De redenen waarom dit gedaan is zijn onder andere; • Om tegenwoordig met naam, telefoonnummer en adres op Internet te staan kan veel problemen veroorzaken met privacy van de betreffende personen. • De hoeveelheid en soort vragen die gesteld worden waren totaal onbekend. • Er was maar één expert per onderdeel op de expertisebank beschikbaar terwijl er meer personen met dezelfde kennis binnen de NVvT beschikbaar zijn. • Door meer mensen/experts met dezelfde vraag te benaderen kan er een antwoord geformuleerd worden vanuit verschillende gezichtspunten.

• Voor technische zaken met Hans Rooze van de Technische Commissie, 06-16320099 en Peter Kloosterman 036-5361122. • Voor nautische zaken of informatie over vaargebieden met Jaap Kos van de Commissie Zeemanschap & Navigatie, 0365370710 Denkt u wel voor u belt even aan het volgende: de expertisebank bestaat uit leden van de vereniging. Zij verrichten hun activiteiten onbezoldigd, belangeloos en in hun vrije tijd. Als u telefonisch contact met ons opneemt doet u dat dan in de vroege avonduren en alleen als u uw vraag niet per e-mail kunt doorgeven of afgehandeld kan worden. Het onderwerp van uw vraag staat niet op de lijst? Als u de lijst met onderwerpen bekijkt ziet u dat er al heel wat kennis binnen onze vereniging aanwezig is. Mocht het onverhoopt zo zijn dat u een vraag heeft over een onderwerp die niet genoemd staat, schroomt u dan niet om ons te benaderen. Wij zullen voor u een expert gaan zoeken die toch uw vraag kan beantwoorden. U kunt dit doen door een mail te sturen naar [email protected] of telefonisch contact op te nemen met een van de eerder genoemde mensen.

Hoe werk de vernieuwde Expertisebank? Op de website van de NVvT vindt u onder het leden gedeelte de link naar de expertisebank. Hier staat de lijst met expertises/onderwerpen waarvan vakkundige kennis binnen de vereniging aanwezig is. Hebt u een vraag of een onderwerp waarvan u graag wat meer wil weten, dan kunt u door te klikken op het betreffende onderwerp uw vraag intypen en verzenden. De coördinatoren van de expertisebank zorgen er dan voor dat uw vraag wordt uitgezet bij één of meerdere experts. De coördinatoren zullen er op toezien dat u binnen afzienbare tijd een antwoord terug krijgt. Beschikt u niet over een Internetverbinding dan kunt u telefonisch contact met ons opnemen om uw vraag te stellen. TOERZEILEN 196

13

Scheepsmotoren onderhoud dieselmotoren Schroefas Keerkoppeling Smeerolie Brandstof Saildrive reductie motor lawaai / trillingen

Scheepsconstructie Scheepsontwerp Scheepsbouw Bouwbegeleiding kunststoffen / epoxy's Ferrocement Houtbouw Bootafbouw casco-afbouw Scheepsinterieur Afsluiters keuringen pleziervaartuigen CE markering

Onderhoud en reparatie polyester onderhoud staal onderhoud Verfsystemen verftechniek / onderhoud

Water, gas en elektra aanleg en onderhoud waterinstallatie aanleg en onderhoud gasinstallatie aanleg en onderhoud elektra installatie

Diversen scuba duiken eerste hulp

Tuigage verstaging zeilen zeilvoering

Communicatie radiovoorschriften marifoonexamens Navigatie/Elektronica (gps, log, radar, pc ...) Installatie / aansluiten gps elektronische kaarten kaart navigeren digitaal navigeren nautische opleidingen

Uitrusting ankers lieren windvaanstuurinrichting stuurautomaat veiligheid

Vaargebieden en voorbereiding reizen reisvoorbereiding fourageren routering grote zeetrajecten winterzeilen IJsselmeer en Wadden Denemarken Engelse zuidkust Duitse wadden Engelse oostkust Noorwegen Zweden Schotland / Orkneys Kanaaleilanden Normandië Bretagne

ZEEMANSCHAP EN NAVIGATIE Jaap Kos

NIEUWS VAN DE HYDROGRAFISCHE DIENST NLtides Sinds dit jaar levert de Hydrografische Dienst het getijdenprogramma NLtides, een gedigitaliseerde versie van de HP33. Het programma is nu uitgebreid met stroombeelden voor de Waddenzee en Zeeuwse wateren en op tal 14

TOERZEILEN 196

van kleine punten verbeterd. Afgelopen jaar was het programma gratis van de website www.hydro.nl te downloaden. Voor 2005 zal dat niet meer zo zijn. Nu moet je voor het programma betalen. Je kunt het programma registreren op maximaal twee computers. Bijvoorbeeld je laptop voor op de boot en de PC thuis. Een prijs voor dit product is niet te geven omdat de Hydrografische dienst de

prijzen niet meer zelf mag vaststellen. Dit moet worden overgelaten aan de ‘marktwerking’. Inmiddels blijkt dat het programma voor ongeveer € 25,– verkrijgbaar is.

kaarten voor dit gebied. Of de 1800 serie in 2006 ook overgaat op LAT is nog erg onzeker. Wanneer dit daadwerkelijk plaatsvindt, komen we zeker op dit onderwerp en de consequenties hiervan terug.

BaZ De layout van de Berichten aan Zeevarenden gaan in 2005 veranderen. Deze gaan meer lijken op de Britse Notices to Mariners. Er wordt meer gebruik gemaakt van symbolen. Nu staat er bijvoorbeeld ‘Verplaatsen drijfbaken O2’. In de nieuwe versie wordt het woord ‘drijfbaken’ vervangen door het kaartsymbool van een drijfbaken. Ook komen er aparte BaZ voor de A0 formaat zeekaarten en de 1800 serie kaarten. In de 1800 serie kaarten worden immers andere symbolen gebruikt dan in de zeekaart. De BaZ worden uitgegeven in de vorm van een boekje en op internet gepubliceerd, zoals dat nu ook al het geval is. Nieuw is dat er op internet ook een zoekmogelijkheid komt, zowel op kaartals op BaZ nummer. Verder is het de bedoeling dat de BaZ zowel in het Nederlands als in het Engels gepubliceerd gaan worden.

LAT Al jaren is er sprake van dat men wereldwijd gaat overstappen van gemiddeld Laaglaagwaterspring (LLWS) naar Lowest Astronomical Tide (LAT) als reductievlak voor zeekaarten. Het voornemen van de Nederlandse Hydrografische Dienst was om hier in 2006 mee te starten. Vooralsnog zal dat zeer mondjesmaat gebeuren. Momenteel staan er twee zeekaarten in de planning die najaar 2005 / voorjaar 2006 opnieuw uitgegeven worden met LAT als reductievlak. Deze kaarten (1555 en 1460) van de Eemsmonding zijn niet erg interessant voor de watersporter. Wij gebruiken in het algemeen de 1800 serie

1800 serie kaarten Voor de 1800 serie kaarten editie 2005 zijn verschillende veranderingen aangekondigd: – De Westerschelde (kaart 1803) is nu verdeeld over vier kaartbladen, dat worden er vijf, waarbij met name het Nauw van Bath op grotere schaal wordt afgedrukt. – Het Grevelingenmeer (kaart 1805) wordt verdeeld over twee kaartbladen. Of dat een verbetering betekent, moeten we afwachten. In het verleden is een dergelijke opsplitsing van Markermeer-IJmeer geen succes gebleken. Graag horen we de ervaringen van u, zodat we deze namens de NVvT kunnen overbrengen aan de Hydrografische Dienst. Tot slot een minder prettige mededeling: door bezuinigingen worden er door Rijkswaterstaat, met uitzondering van de belangrijke vaarwegen, steeds minder lodingen uitgevoerd op de Waddenzee. Dat betekent dat het dieptebeeld op de kaart steeds minder klopt met de werkelijkheid. Gevolg is dat de betonde vaarwateren niet altijd door het diepste vaarwater zoals aangegeven op de kaart lijken te lopen. Wel iets om rekening mee te houden, met name als je je buiten de betonning wilt begeven. Het sourcediagram op het eerste blad van de kaartfolio’s van de 1800 serie geeft aan wanneer de laatste lodingen zijn gedaan. Ook de dieptestaat veroudert sterk en wordt wat betreft de minder belangrijke geulen steeds minder vaak bijgewerkt. De diepe geulen en zeegaten worden wel nauwkeurig gekarteerd.

Jaap Molenaar

MISVERSTANDEN OVER DSC MARIFOONS De redactie kreeg van Toerzeiler Muurling kritische kanttekeningen bij de DSC-marifoon. We vroegen de Commissie Zeemanschap en Navigatie te reageren. Jaap Kos concludeert dat er misverstanden in het spel zijn. Geachte redactie, weer met veel plezier nummer 195 gelezen en ondanks dat ik mijn lidmaatschap wilde opzeggen blijf ik toch lid vanwege de goede stukken over Zeemanschap & Navigatie, overige verhalen van

inzenders en andere zaken zoals planologie. Heel leerzaam en zo blijf je bij de les. Alleen wil ik graag reageren over het stukje van VHF kanaal 16 en de DSC-marifoon. Niet iedereen stapt zo snel over op deze vorm van commuTOERZEILEN 196

15

nicatie. Prijs en moeilijke examens – waar je later echt niets meer van weet – doen veel mensen besluiten toch maar gewoon bij de ouderwetse Marifoon te blijven. Nu is GMDSS een prachtige vinding die alleen maar als voordeel voor de zeiler heeft dat als 'hij/zij in nood is' je alleen maar een knop hoeft in te drukken om een noodsignaal in werking te stellen. Dan moet alleen je mast niet van boord gewaaid zijn want dan heb je alsnog een probleem! Maar stel, alles werkt dan zie ik de gemiddelde zeiler in een noodgeval niet echt ontspannen op het schermpje zitten turen met vaak ingewikkelde termen. Als je een examen en moeilijke termen moet gaan leren voor als je in nood bent, dan zie ik ‘helaas’ de meerwaarde van GMDSS voor de gemiddelde zeiler niet. Is het dan toch het commerciële gewin van de ANWB en andere organisaties om iedereen maar aan de GMDSS te laten overgaan? Voor de veiligheid zou het beter zijn een betaalbare DSC marifoon zonder poespas en Epirbs op de markt te brengen waar je geen examens voor hoeft af te leggen. Conclusie: gewoon betaalbaar en gemakkelijk toegankelijk maken, dan koopt iedereen deze veiligheidsmiddelen direct! C. Muurling (ingekort door de redactie.) Naschrift Jaap Kos, Commisse Zeemanschap en Navigatie Inderdaad is een DSC marifoon een prachtige vinding. Je hoeft in geval van nood alleen maar op een knopje te drukken. Vervolgens kan je juist je geheel richten op de zwaargewonde, het zware weer of de man-overboord. Dit in tegenstelling tot een oproep op kanaal 16 waarbij je via de marifoon een Mayday oproep moet doen. Als je oproep beantwoord wordt, moet je vertellen wat er aan de hand is en wat je positie is. Die positie moet je dan eerst van een GPS schermpje

aflezen en vervolgens via kanaal 16 duidelijk maken aan de kustwacht. Iets wat in noodgevallen nog al eens fout blijkt te gaan. Bij een DSC marifoon gaat dit allemaal automatisch. Wordt de DSC oproep ontvangen door een schip of kuststation dan stuurt men een van ontvangst bevestiging. De marifoon schakelt daarna automatisch over op kanaal 16 en je kunt je verhaal kwijt. Zelfs al geef je helemaal geen antwoord meer op kanaal 16 dan is toch je noodoproep en positie geregistreerd en zal men zeker actie ondernemen. En dat alles met een simpele druk op een knop. Er is dus juist bij de DSC marifoon geen enkele reden om op een schermpje te blijven staren. Natuurlijk werkt dit alles niet als de mast met marifoonantenne overboord ligt, maar dat geldt evenzeer voor een gewone oproep via kanaal 16. De reden waarom je examen moet doen is dat de overheid toch wil dat de gebruikers inzicht hebben in de werking van het GMDSS systeem. De onjuistheden in de brief van dhr. Muurling onderstrepen de noodzaak nog maar eens. De kern van onze tegenzin ligt natuurlijk in het feit dat wij het doodzonde vinden om een goed werkende marifoon in de vuilnisbak te gooien en een nieuwe DSC marifoon te kopen. Het GMDSS systeem is echter al sinds midden jaren ’90 in werking en het afschaffen van de luisterwacht is vijf jaar uitgesteld. En zelfs nu wordt die luisterwacht niet opgeheven, althans niet in Nederland. Dat is op zich een goede zaak, maar geen reden om de aanschaf van een DSC marifoon uit te stellen. Vaar je op het IJsselmeer, de Waddenzee of de Zeeuwse stromen, dan kun je misschien nog wel even met je oude marifoon voort. Zeil je op zee en zeker als je langere tochten maakt, dan is de aanschaf van een DSC marifoon nu zeker aan te raden. Het maakt de kans gered te worden aanzienlijk groter.

REISVERSLAGEN Jan Willem de Koning / Annet de Haan

BERICHT VAN DE ONDERNEMING UIT CUBA (2) Jan Willem de Koning en Annet de Haan zijn al een aantal jaren onderweg met de Onderneming. Regelmatig schrijven ze in Toerzeilen over hun belevenissen. In twee afleveringen vertellen ze hun bijzondere verhaal over Cuba. 16

TOERZEILEN 196

Vanuit Cienfuegos willen we via Cayo Largo naar Isla de Juventud. We moeten daarvoor naar het zuidwesten, maar mogen niet door een denkbeeldige lijn die een groot gebied rond de Varkensbaai afschermt. Hier hebben 1400 naar Amerika gevluchte Cubanen in 1961, gesteund door de Amerikaanse CIA, geprobeerd een invasie te plegen om Fidel Castro te verdrijven. Op het laatste moment gaf president Kennedy hen geen luchtsteun en Cubaanse vliegtuigen brachten de schepen tot zinken. Er zijn 200 mensen gedood, de overige gevangengenomen. Isla de Juventud is het op een na grootste eiland van de Cubaanse archipel. We liggen aan een kade in het stadje Nuevo Gerona. Via een streng bewaakte poort lopen we de stad in. Er zijn nog enkele peso’s-restaurants, maar wij moeten die prijs in dollars betalen. Dat vinden we niets. We eten twee keer in een niet zo duur dollarrestaurant. We maken met een particuliere auto nog een tochtje over het eiland en bezoeken de beruchte gevangenis Presidio Modelo, van het regime van Machado (voor Batista), waar Castro ook enkel jaren heeft vastgezeten.

Het complex bestaat uit vier ronde gebouwen met een koepel. In het midden ruimte om de gevangenen te luchten, tegen de buitenmuren wel vijf lagen met honderden cellen waarin elk twee gevangenen zaten, totaal zeker vijfduizend mensen. De gevangenis staat nu leeg en is gedeeltelijk museum. De ramen en deuren zijn overal uitgehaald en de daken zijn kapot. Luguber. Volgens onze gids moeten we beslist naar de ‘Goengle Goones’. We hebben geen idee wat dat is, maar maken een schitterende trip naar een gebied met heel hoge bamboe, veel zeer oude bomen en mooie waterstroompjes. We zien de kleinste kolibrie ter wereld. Dit stuk jungle is aangelegd door het Amerikaanse echtpaar Jones, dat tijdens de revolutie door de Cubanen is vermoord. Goengle Goones is dus ‘jungle van Jones’ op z’n Spaans! In Nuevo Gerona kunnen we onze visa met een maand verlengen. We moeten naar een bank om een zegel van 25 dollar p.p. te kopen. Meestal zijn er lange wachttijden, dus moeten we vroeg in de rij gaan staan. Dan met de zegels en onze papieren naar de immigratie en dan naar de marina. We willen TOERZEILEN 196

17

vroeg weg om nog voor donker een volgende beschutte ankerplaats te bereiken en doen luxe. We nemen de fietstaxi die voor de poort staat en binnen een uur zijn we terug aan boord. Zoals gewoonlijk komt de capitania niet op tijd, maar na een uurtje kunnen we toch weer zee kiezen.

Openbaar vervoer.

Slijtage We hebben een stevige bakstagwind en er staan vrij hoge golven, het schiet lekker op. Helaas is het een beetje teveel van het goede: de genua scheurt bij het onderlijk en de fokrollerlijn schavielt bijna door, de wagen van de grootschoot loopt uit zijn rails en alle kogellagers rollen over dek. Midden in de nacht ziet Annet dat de windmolen gevaarlijk staat te wiebelen op zijn steun. Nog net op tijd kunnen we hem demonteren voor hij volledig afbreekt en in zee valt. De steun is pas vorig jaar op St. Maarten gemaakt, maar kennelijk toch te licht geconstrueerd. Even hebben we het gevoel dat de boot langzamerhand uit elkaar valt, het maakt ons niet erg vrolijk.

Een vissersboot van de staat. 18

TOERZEILEN 196

In Maria la Gorda ankeren we in zeer helder water. De volgende dag ronden we Cabo San Antonio, de westpunt van Cuba, en ook ons meest westelijke punt van de reis; we zijn op 84°57’9’’ Westerlengte. Direct om de kaap is aan de noordkant in een vrijwel verlaten gebied een nieuw staatshaventje voor jachten aangelegd. Daar kan je redelijk beschut aan een kade afmeren en wachten op goede wind om de kaap te ronden. Er is water, elektriciteit en een restaurant, verder niets. Met aluminium strip en bouten verstevigen we de steun voor de windmolen, we maken een noodvoorziening voor de grootschoot en repareren de genua. Op 1 mei zien we op televisie hoe Fidel Castro miljoenen mensen urenlang toespreekt. We ontmoeten een Amerikaans echtpaar dat verwaaid ligt. Ze zijn uit Mujeres in Mexico vertrokken naar Florida, maar door harde noordenwind hier terecht gekomen. Van Amerika mogen ze naar Cuba, maar mogen er geen dollars uitgeven. De Amerikaanse creditcards zijn hier niet bruikbaar. Ze durven niet rechtstreeks naar Florida over te steken, want ze denken dat ze in de gaten gehouden worden en dat ze door de Kustwacht onderschept worden. Bewijs dan maar eens dat je geen geld uitgegeven hebt. Ze wachten nu op een goede oostzuidoostenwind om via de Golf van Mexico naar Amerika te komen.

Passaatwind Als de passaatwind weer gaat doorstaan en er geen koufronten meer uit het noorden komen, vertrekken we richting Havanna. Dat is 160 mijl door redelijk beschut water, achter de riffen. We doen er ruim twee weken over, onderweg ankerend in beschutte baaien. Het is een verlaten gebied. We voelen ons vrij eenzaam, komen weinig andere jachten tegen, soms een paar vissers. Op een ankerplaats treffen we een Canadees stel en bij hen aan boord eten we voor het eerst kreeft, die we voor kleding geruild hebben met vissers. Het valt niet mee om tegen de passaat in oostwaarts te komen, meestal staat de wind na een uur of twaalf in de middag zo hard door dat we een ankerplek opzoeken. Na negen dagen bereiken we Esperanza, een heel leuk authentiek vissersplaatsje. We laten ons weer illegaal rondrijden om wat van het land te zien. Een prachtig berggebied met aparte rotsformaties, grotten en onderaardse rivieren met Viales als einddoel. We eten bij de paladar (pension) van Maribel. We hebben van te voren afgesproken en krijgen een uitstekende vis- en kipschotel geser-

veerd, met veel salade. Grootvader komt even bij ons zitten en demonstreert hoe hij zijn dagelijkse sigaar rolt. Hij kweekt zijn tabak en groente in eigen tuin.

Zelf sigaren maken. Maribel is heel somber over de toekomst nu Bush het embargo op Cuba verscherpt heeft. Ze heeft een vergunning om een paladar te houden. Daarvoor moet ze per maand $ 150 dollar aan de staat betalen, of ze nu wel of geen klanten heeft. Nu de Amerikanen weg blijven, is het maar de vraag of er genoeg andere toeristen komen om de vergunning te kunnen betalen. Wij hebben kleding voor haar mee genomen, om zelf te dragen of om te ruilen.

Weggestuurd Het is nog ongeveer 70 mijl naar Havanna. In Cayo Morillo vinden we een prachtig beschutte ankerplaats. ‘s Middags waait het weer dik 25 knopen, we zijn blij met ons veilige plekje. Om een uur of zes komt er een motorsloep aan. De militair aan boord controleert onze papieren en zegt dat we hier weg moeten, omdat er vannacht een militaire oefening wordt gehouden in deze baai. We protesteren hevig, want waar moeten we naar toe? Maar het helpt niets. Hij zal ons voorvaren tussen allerlei ondieptes door naar Cayo Paraiso, een mijl of vijf terug. We volgen de militairen en na een paar honderd meter zitten we muurvast op een zandbank. Met moeite sleept de sloep ons er weer af, vaart ons nog een stukje voor en laat ons dan voor wie we zijn. Ze gebaren alleen maar in de richting die we moeten varen. We voelen ons enorm bedonderd.

In de schemer komen we met de kaart en dieptemeter nauwkeurig navigerend toch bij het piepkleine eilandje, waar we weinig beschut kunnen ankeren. Pas na een paar keer ankeren houdt ons 30kg Bruce-anker goed. We zijn moe en boos, moeten nu ’s avonds ankerwacht houden. Gelukkig neemt de wind na elf uur af en kunnen we ‘rustig’ slapen. Nu we hier toch zijn, willen we ook even het eilandje Paraiso bekijken. Dat is eigenlijk verboden gebied. Het was de schuilplaats van Hemmingway die hier in de Tweede Wereldoorlog een hut had staan en een steiger om zijn motorjacht af te meren. De Cubanen hebben nog geprobeerd er een toeristische trekpleister van te maken, maar de orkanen hebben vrijwel alles verwoest. Het voelt uniek om hier rond te lopen. Als we weer aan boord zijn, komt er een patrouilleboot van het leger aan. Een militair controleert de papieren en zegt dat we hier niet mogen blijven liggen, het is immers verboden gebied. We vertellen wat er gisteren gebeurd is en jokken dat er met het vastlopen zand in de koelwaterpomp is gekomen. Die hebben we gerepareerd en nu is het te laat om nog weg te gaan, want de oostenwind is al zo hard dat we niet door de hoge golven richting Bahia Honda kunnen varen. De militair overlegt via de marifoon met zijn chef. Hij doet heel erg zijn best en we krijgen toestemming om te blijven liggen tot de volgende morgen 7 uur. Het waait hard en we moeten opnieuw ankeren. Er komt ook een vissersboot bij ons liggen en ’s avonds komt dezelfde patrouilleboot de wacht houden. We liggen iets meer beschut en hebben een tamelijk rustige nacht. Om vijf voor zeven worden we al aangemaand te vertrekken.

Tegenwind Aan het begin van de middag ankeren we in Bahia Honda, de laatste beschutte baai voor Havanna. Normaal gesproken is de capitania er direct om in en uit te klaren, maar vandaag niet. In verband met de dreiging van een invasie van Amerikaanse Cubanen is hij op oefening, wordt er gezegd. Castro heeft zo ook zijn smoezen om de bevolking angst aan te jagen. De volgende morgen varen we om vijf uur in het donker de baai uit op weg naar Havanna en lukt het ons om de 45 mijl met tegenwind en gelukkig later met stroom mee voor twaalf uur af te leggen. Als we goed en wel in marina Hemmingway liggen, zet de passaatwind weer op volle kracht door. TOERZEILEN 196

19

Hemmingway Marina bij Havanna. De inklaringsprocedure is weer als vanouds: hond om te snuffelen, immigratie, douane en capitania. De officials zijn hier op fooien belust en vragen er gewoon om. De man met de snuffelhond vraagt als hij uit de buurt van zijn collega’s is: ‘dollars please’. Ik kijk hem verbaasd aan en vraag waarvoor. Hij krabbelt al gauw terug en zegt ‘no problem’. Kennelijk betalen sommige zeilers ook aan de capitania een fooi. Een Canadees stel heeft ons gewaarschuwd. Let bij de afrekening op de vraag hoeveel procent fooi ze op de rekening mogen zetten. Wij doen er niet aan mee, want zo goed is de service niet van deze marina. We laten het bij een biertje in de kuip als de Onderneming goed en wel ligt en de elektricien een 220Volt aansluiting in elkaar heeft geknutseld. De plus, min en aarde worden met isolatieband aan onze stekker geplakt! Maar goed, het werkt en maar voorzichtig met het snoer omspringen. De elektricien komt na een minuut of tien weer terug en vraagt om nog een biertje voor zijn collega, vriend, zoon etc. Annet kijkt hem eens aan en zegt: “Porque un otro cerveza?” Hij mompelt nog wat en dan ‘no problem’ en verdwijnt weer. Het voelt niet prettig om dit te weigeren, maar hier begint het mee en op den duur moet je steeds voor alles extra betalen of een café aan boord openen. Kennelijk zijn de Amerikanen hier debet aan, die graag dik doen. Aan de ene kant wil je de arme Cubanen wel helpen, maar alleen dit soort officials komen met toeristen in aanraking en die hebben toch al meer privileges. De steiger waar we liggen wordt dag en nacht bewaakt. Hemmingway 20

TOERZEILEN 196

marina is een accommodatie waar ook hotels, restaurants, winkels, zwembad, cartbaan etc bij horen. Er komen ook Nederlanders, zelfs Leeuwarders, voor een paar dagen, en die zien onze boot liggen. Ze willen een praatje maken, maar de wacht stuurt ze terug. We gaan er op af en regelen toestemming van de capitania. De wacht is ook corrupt, want medewerkers van de marina proberen in hun vrije tijd wat bij te verdienen door diesel voor je te halen, je gasfles te laten vullen en duikers zelfs de onderkant van de boot schoon te schrapen. Het blijkt dat deze mensen dat alleen kunnen doen als ze de wacht ook wat van hun verdienste afstaan. Zo werkt het dus in een communistisch systeem. We liggen vlak bij het zwembad en gaan elke dag wel even zwemmen en ontmoeten dan geregeld Nederlanders die hier op vakantie zijn. Leuk om weer even Nederlands te praten.

Havanna stad Met een shuttlebus kunnen we in een half uurtje naar het centrum van Havanna. Het is een prachtige stad, met vele mooie gebouwen, maar ook veel vergane glorie. In het centrum staat een gebouw dat veel lijkt op het Capitool in Washington. Het monument van de revolutie is een 142 meter hoge toren, super modern en met goede liften. Boven heb je een prachtig uitzicht over de stad en beneden een tentoonstelling over de revolutie. Het staat op de Plaza de revolución, waar Fidel Castro zijn redevoeringen voor zijn opgetrommelde miljoenenpubliek houdt. De mensen worden met bussen uit het hele land aangevoerd en dat kost ze niets. We dwalen zo een paar dagen door de stad en komen af en toe aan de praat met de Cubanen. Vooral ouderen die de revolutie hebben meegemaakt, zijn Castro gezind. In de marina liggen veel Canadese jachten. Canada steunt Cuba financieel tot ergernis van Bush. De marina Hemmigway en hotels zijn een gezamenlijke onderneming van Cuba en Canada onder de naam Cubacan. Canadezen mogen twee keer een half jaar in Cuba blijven en wij maar twee keer 30 dagen. Na een dag of zes is de weersverwachting voor de oversteek naar Florida tamelijk gunstig en het is nog net licht als we op zaterdagavond 22 mei op weg gaan. De uitklaringsprocedure gaat vlot.

Controle De zee is tamelijk ruw doordat de golfstroom tegen de oostpassaat in loopt. Toch schieten

we lekker op en lopen soms wel acht knopen, omdat we de golfstroom schuin mee hebben. We krijgen behoorlijk veel water over. Midden in de nacht ziet Annet steeds een boot in de verte. Als ze oploeft, komt de boot die kant op, valt ze af, gaat de boot ook. Opeens wordt er een felle, verblindende schijnwerper op de Onderneming gericht: de Amerikaanse kustwacht. Jan Willem neemt via de marifoon contact op en geeft de gegevens door. Ze willen aan boord komen, prima, maar we kunnen de zeilen niet strijken, want dan liggen we stuurloos in de hoge golven. Ze komen langszij. Al die tijd is de schijnwerper op de boot gericht, in het felle licht stuiven we met 6,7 knoop door het water. Dan nadert in het donker de grote rubberboot met 8 personen erin, sommigen gewapend. De boot komt langszij en er springen drie kustwachtmensen op een goede golf aan boord. Ze controleren

de papieren, zoeken wat in de kasten en gaan met speciale doekjes over richels, verzamelen die in plastic zakken. “Waar zoeken jullie naar?”, vragen we. “Drugs en verstekelingen”, is het antwoord. “Waar in Cuba hadden we die drugs dan moeten kopen?” Ze halen hun schouders op en schudden glimlachend hun hoofd: “Het is routine.” Alles is ok. De bijboot komt om ze op te pikken en ze verdwijnen in het duister. Al de tijd, zeker anderhalf uur, dat we bezig waren, zijn we lekker hard doorgevaren. De volgende dag neemt de wind af en langzaam naderen we Key West, Florida. We varen langs de boeien tussen de riffen door naar binnen. Om 15.00 uur ankeren we in een heksenketel van snelle visboten, toeristenboten, glas-bottom boten, politie– en douaneboten en bijbootjes. Alles schiet heen en weer over het water, we zitten tevreden in de kuip. We zijn in Amerika!

Herman Zuijderveldt (Puffin)

EEN BEZOEK AAN DE SOMME-BAAI DE MOEITE WAARD! Al jaren voeren wij de Somme-baai op onze vakantietochten voorbij. Het zicht was er vaak matig en de dwarsstromingen voor de kust voorspelden niet veel goeds voor binnen. Na een bezoekje per auto aan Saint Valery sur Somme vonden wij dit gebied de moeite van een bezoek waard. Onze oudste kleinzoon ging dit jaar voor het eerst met ons mee naar zee, daarom leek het verstandig om ‘dicht’ onder de kust te blijven en korte dagtrips te maken, hij is tenslotte pas elf. Met goed weer leek St. Valery in de Sommebaai een goed eindpunt, waar zijn ouders hem weer op zouden kunnen pikken.

TOERZEILEN 196

21

Oppassen geblazen Bij de voorbereiding van de tocht bleek dat van de Sommebaai geen detailkaart beschikbaar is en, afhankelijk van je diepgang, een bezoek alleen mogelijk was in een bepaalde periode rond springtij. Gedetailleerde informatie over waterdiepte en het verloop daarvan gedurende het getij ontbreekt eveneens. Evenals bij de Engelse oostkust verplaatsen de zandbanken zich makkelijk, dus is het oppassen geblazen. Bij een bezoekje aan Observator in Rotterdam bleek dat alleen de kaart SHOM 7416 een redelijk beeld van de baai geeft, echter zonder info over waterdiepten of verloop van de geul. Je zou kunnen zeggen dat het een vergrote versie van het plaatje uit de Reeds of de Shellpilot betreft. Via Internet ben ik tegen een website van de jachthaven in St Valery aangelopen en daar wordt een schets van de baai gegeven met het verloop van de vaargeul en een complete lijst met de waypoints van alle boeien met de minuten onderverdeeld in duizendste! Via Hans van Laar van onze com-

22

TOERZEILEN 196

missie Zeemanschap en Navigatie kreeg ik waardevolle informatie over het gebied en het verloop van het getij. De havenmeester liet ons per e-mail ([email protected]) weten dat wij met onze diepgang van anderhalve meter tenminste een coëfficiënt van 65 dienen te hebben om naar binnen te kunnen.

Nummering in de gaten houden De 17e juli zou er voldoende water voor ons staan om naar binnen te kunnen, dus wij hebben de tocht zodanig ingericht dat wij de 17e vanuit Boulogne (ca. 30 M) er op tijd zouden zijn. De tocht zelf was zeer simpel, nagenoeg geen wind en redelijk zicht. Voor de zekerheid had ik de dag ervoor 46 tonnen van de vaargeul ingevoerd in de GPS. Echter op de plek aangekomen waar de aanloopton (ATSO) zou moeten liggen vonden wij die niet. Wij waren een paar uur te vroeg en aangezien er in de baai wat wind stond zijn wij heerlijk ontspannen onder zeil wat gaan kruisen. Daarbij zagen wij meer zuidoostelijk zich drie schepen verzamelen en tijdens een

slag in die richting bleek ook ATSO daar te liggen. Ongeveer anderhalf uur voor HW zette het groepje zich in beweging en wij besloten te volgen. Een ‘local’ met een Beneteau 30 voer onder zeil naar binnen, duidelijk zeker van zijn zaak, en wij volgden bescheiden op de motor. De geul zelf is uitstekend met redelijk grote tonnen aangegeven. Het is noodzakelijk om de nummering goed in de gaten te houden want vanwege de vele bochten lijkt rechtuit soms logischer dan scherp afbuigen. Misleidend is daarbij dat lokale vissersbootjes met hoge snelheid wel rechtuit varen (dus over de platen). De geul is soms erg smal en liep hier en daar erg kort langs de oever (strand). Over het algemeen was de diepgang ruim voldoende, wij hebben twee keer een alarm van onze dieptemeter gekregen en wel tussen de tonnen 34 en 36 (waterdiepte 1.90 m en 1.70 m). Het hele eerste stuk van de aanloopgeul vanaf ATSO naar binnen had zelfs een waterdiepte van rond de vijf meter. Wanneer je eenmaal langs de stroomdijk vaart is de diepgang weer voldoende.

le dagen later overigens de tonnen in dat gedeelte van de geul alweer aan het verplaatsen. Het gebied zelf is de moeite van een bezoek waard, naast een stuk historie kun je er ook prima fietsen en wandelen. Tijdens een tochtje met onze dinghy zagen wij de kop van een flinke zeehond in het begin van de haven opduiken. Er schijnt zich een redelijke groep in het begin van de Sommebaai op te houden en zo nu en dan komen die ook naar binnen.

Conclusies De Sommebaai is een bezoek meer dan waard; neem de dag voor vertrek naar de baai contact op met de havenmeester in St. Valery (03 22 60 24 80) voor informatie over het juiste verloop van de toegangsgeul, hij kan de schets en posities faxen (03 22 60 24 82). Staan ze goed op de site dan, zijn ze eenvoudig op te halen. (www.portsaintvalery.com) Wees niet te benauwd voor de diepgang in het begin van de geul, maar volg de nummering wel goed. Tochtjes in je dinghy over de Somme-baai zijn zeer de moeite waard, maar zorg vanwege de stroming wel voor een betrouwbare motor met voldoende vermogen. Het liggeld was overigens ook vriendelijk € 14,– per nacht (9.90 m).

De Puffin.

Een bezoek waard In de jachthaven vraagt de havenmeester naar je diepgang en je krijgt vervolgens je een passende box toegewezen. Aangezien ze daar geen Engels spreken is enige kennis van de Franse taal wel gemakkelijk. Gevraagd naar de reden waarom de informatie op internet niet met de werkelijkheid klopte bleek dat ze vergeten waren om die aan te passen. Op 26 juni is een nieuwe route uitgelegd en ook in schets en overzicht beschikbaar gesteld, maar ze waren dus vergeten om ook de site aan te passen! Dat zou nu alsnog gebeuren. Naar aanleiding van mijn melding over het diepgangalarm waren ze enke-

Jachthaven St Valery, gezien vanaf de spoorbrug over de Somme. TOERZEILEN 196

23

LEDENADMINISTRATIE Hans Groenestein Nieuwe leden van 16-9-2004 t/m 11-11-2004 lidnaam

woonplaats

bootnaam

Leden die ons in 2004 ontvielen J.E. Bik, Breda H.J. Bouwhuis, Zuid Scharwoude G.H.J. Dliën, Enkhuizen I. Engel, Hoogland C. Engel, Twello B.J. de Jong, Raon aux Bois, Frankrijk 24

TOERZEILEN 196

Mw. M.J.F. van Malsen, Broek in Waterland M.C. Meijer, Delft H. Noorman, Dieren L.A. Remkes, Lelystad H.F.G. Zonderland, Apeldoorn

ERVARINGEN Grietje Veenstra

KANAALRAT Het is augustus en al enkele dagen meldt de BBC een diepe depressie die niet zoals de vorige boven midden Engeland over zal trekken, maar een andere koers kiest. Dit is wat Ted Janssen een 'rat' noemt die zich opmaakt om Het Kanaal door te stormen. De stadshaven van Boulogne is er al helemaal vol van, niemand komt erin en er gaat ook niemand uit. Een lichtshow gaat aan deze storm vooraf, net voor middernacht barst een onweer los met zoveel en zolang licht, dat het voldoende is om zonder statief, scherpe foto's van de stad te maken. Hierna breekt het beest los en met Bft.10 raast, buldert en giert de geweldige wind door de masten en het want van de schepen. Er is nog iemand op de steiger die schreeuwt en sjort in de vliegende storm aan een buiskap. Trossen vast!. Een dektent scheurt en knalt tegen de stagen verder kapot. Dan valt er geen bliksem meer te zien of te horen, behalve de regen die zich op het dek uitstort.

Verfromfraaid De volgende dag, verlaten de meeuwen het eerst hun schuilplaatsen en zeilen in cirkels. De wind fluit nog wat af en toe maar het wordt steeds stiller. Terwijl de haven in het zonnetje wordt gezet, wordt er een totaal verfomfaaid scheepje van een meter of zeven

binnengebracht. Verscheidene mannen, in het oranje van de reddingsbrigade, staan aan boord tussen een rommeltje van stagen en een over het dek liggende mast. Het wordt aan de kopsteiger afgemeerd. Alleen maar een bootje, geen bemanning. In de hele haven staan mensen stil, eerst zwijgend te kijken. Na enige tijd gaat rond wat er aan de hand is: de bemanning is een 75- jarige Poolse zeiler, die al jaren in zijn eentje rondzwalkt over de Noordzee. Voor de kust hier vlakbij raakte de mast overboord, hijzelf werd gered door de Kustwacht, en zij brachten hem per helikopter naar het ziekenhuis. In de namiddag komt een oude magere man de steiger opgestrompeld, hij loopt op blote voeten in blauwe plastic overschoenen; hij heeft helemaal geen schoenen aan. Het blijkt dat hij de geredde zeiler is, het ziekenhuis alweer heeft verlaten en de kilometers naar de jachthaven is komen lopen! Hij heeft pijn aan zijn voeten, van de blaren natuurlijk. Arme man, hij bezit alleen wat erover is van zijn bootje, heeft geen huis, leeft al jaren van een klein inkomen, dat was steeds genoeg, hij had verder niets nodig, ook geen familie. Iedereen bemoeit zich met hem, er wordt voor hem gekookt, gecollecteerd en gul gegeven, alles bij elkaar een paar honderd euro. De dag na de storm stroomt de haven leeg, het weer laat het toe.

Donderwolk nadert Boulogne. TOERZEILEN 196

25

Guy Luijckx

AUTOMATISCHE ZWEMVESTEN: SCHIJNVEILIGHEID? Afgelopen oktober is in één van de Enkhuizer jachthavens de schipper van een zeiljacht over boord gevallen en enige tijd later verdronken. Als opstapper en vriend van de schipper was ik aan boord van het jacht tijdens het gebeurde. Een zeer traumatische ervaring die u hopelijk nooit overkomt. De schipper en ik hadden automatisch opblaasbare zwemvesten aan en bij inspectie achteraf bleek het nodige mis met deze vesten. Ook ervaring met eigen automatische vesten en met het vest van een collega zeiler geven te denken over de betrouwbaarheid en wijzen op de noodzaak de vesten zelf regelmatig te controleren en vertrouwd te zijn met het gebruik.

Een opsomming van de feiten Het betreft in alle gevallen automatisch opblaasbare zwemvesten met harnas van in totaal 4 verschillende gerenommeerde merken. Alle zwemvesten zijn van het type dat geactiveerd wordt door het smelten van een zoutpatroon.

Zwemvest schipper Aangeschaft in 1998. Bij inspectie door KLPD (waterpolitie) bleek dat het vest niet had gefunctioneerd, het vest was in een verder verleden al eerder geactiveerd. Het CO2 gasflesje was dus leeg maar het vest was wel netjes opgevouwen. Verder bleek dat de handbediening niet was geactiveerd door (nog zwemmende) drenkeling, dat hij het vest niet met de mond opgeblazen had. Nog in onderzoek bij Raad voor Transport Veiligheid

Door opstapper gedragen zwemvest Aangeschaft zomer 2004. Nooit gebruikt. Bij inspectie achteraf bleek zoutpatroon indicator op rood te staan, dus vest had waarschijnlijk niet als automatisch vest gefunctioneerd. Nog in onderzoek bij Raad voor Transport Veiligheid.

Eigen zwemvesten (2 stuks) Aangeschaft in UK op Boatshow. Bedoeld als reserve zwemvesten en daarom nog verpakt. Bij inspectie blijken de zoutpatronen apart gesealed en niet gemonteerd in de verpakking te zitten. In de handleiding staat dit ver26

TOERZEILEN 196

meld maar gewoon in de tekst. Een opvallend waarschuwingslabel ontbreekt. Zoutpatroonindicatoren staan overigens op groen en het gewicht van de CO2 gasflesjes is o.k.

Zwemvest collega zeiler Zwemvest heeft zich zelf na enige tijd opgeblazen na een ‘natte’ tocht. Vest is meteen ter “reparatie” aangeboden aan fabrikant en door deze geretourneerd voorzien van label met datum voor herkeuring. Zeiler deed daarna mee aan La Rochelle-IJmuiden race en had daarvoor een goedgekeurd vest nodig. Omdat zeiler per vliegtuig naar de opstapplaats ging heeft hij het gasflesje losgeschroefd voor het transport. Het flesje bleek geperforeerd. Deze voorbeelden geven te denken zeker als je ziet hoe wijd verbreid het gebruik van deze vesten is. Voor mij was het aanleiding om me wat te verdiepen in de materie. Ik geef graag het volgende ter overweging: • controleer uw (semi) automatisch opblaasbare zwemvest regelmatig en/of laat het controleren door een bevoegde instantie (wedstrijdreglementen schrijven een goedgekeurd vest verplicht voor). Gezien de beschreven voorvallen is het zelf kunnen controleren eigenlijk een must. Het is met een goede handleiding en enig technisch inzicht ook niet echt moeilijk (visuele inspectie, gaspatroon wegen, handbediening activeren zonder patroon, met de mond opblazen en controleren op lekkage, vervaldatum zoutpatroon en CO2 gasflesje controleren, etc). Een aantal opblaasbare zwemvesten hebben een ‘vlaggetje’ dat laat zien of het vest nog geactiveerd kan worden. Er zijn ook vesten die geactiveerd worden door de waterdruk als je kopje ondergaat en dus niet door het smelten van een zoutpatroon. Ze zijn wel wat duurder. • Een zeer goed overzicht over het onderhoud en de diverse activeer mechanismen staat o.a. in Practical Boat Owner van juli 2004. • Zwemvesten met een drijfvermogen van 150 N (15 kg) zijn volgens een aantal bronnen beperkt veilig om een zwaar persoon met zware zeilkleding die bewusteloos is met het hoofd boven water te houden. Een vest met een drijfvermogen van 275 N

heeft volgens die bronnen de voorkeur (zie bv http://www.arnhemse-reddingsbrigade.nl/links/folders/reddingsvest/) • Probeer het vest eens in het zwembad of in ondiep water; je weet dan tenminste wat je overkomt en wat je nog kunt/niet kunt als drenkeling. Diverse verenigingen, o.a. Toerzeilen, organiseren ook ‘rescue’ trainingen. • Er zijn ook nog altijd de ouderwetse ‘vaste’ zwemvesten met een schuim- of kurkvul-

ling, niet bepaald comfortabel maar weinig afhankelijk van techniek. Ook deze moeten regelmatig getest worden, het schuim kan op den duur verpulveren en ook het drijfvermogen is vaak beperkt. • Tenslotte, als je zelf een zwemvest hebt, neem dat dan als opstapper mee, vertrouw niet zonder meer op het zwemvest van een ander.

VARIA Eddy Wierstra

EXTRA GPS ANTENNE Na 10 jaar trouwe dienst heeft onze GPSantenne van de GPS-ontvanger Philips M.K. 8 de pijp aan Maarten gegeven, helaas. Nu was ik laatst bij Techn. Bureau Kees Wilkenhuis, Droogstraat 11 in Harlingen en die toonde mij een hele kleine GPS-antenne voor universeel gebruik op GPS-ontvangers - prijs € 49,–. Ik heb zo’n dingetje gekocht en het ontvangstresultaat is 100 procent beter dan de antenne die standaard bij de ontvanger hoorde. En ook nog veel goedkoper.

Naschrift redactie Nu is het de redactie bekend van de oude Garmin 50 GPS dat er ‘actieve’ antennes bestaan, en dus ook maar even reactie van Jaap Kos (Z&N) gevraagd: “Ja, het klopt. Een universele GPS-antenne werkt, ik heb het zelf ook gedaan op een oude Magellan GPS. Maar alleen waneer het geen actieve antenne is. Er zijn geen universele actieve antennes, voor zover ik weet. Onder dat voorbehoud kun je het plaatsen en is het een nuttige tip. Best goedkoop overigens, want ik betaalde destijds (1998) ongeveer 150 gulden voor een universele GPS-antenne”.

Gaby Eman

WWW. IKZOEKEENBOOT.NL Ik ben al enige jaren lid van de NVvT. Ik lees de stukken in het verenigingsblad met veel genoegen. Met name handige tips en dergelijke hebben daarbij mijn bijzondere aandacht. In dat verband wil ik graag de aandacht vestigen op een bijzonder handige internetsite die ik onlangs ontdekt heb. Het zoeken naar een boot binnen Nederland is geen sinecure, het wemelt van de makelaars en diverse internetsites waar particulieren hun boot op te koop kunnen zetten, waar moet je beginnen met zoeken en hoe weet je of je niet verschrikkelijk veel mist?! Welnu, op www.ikzoekeenboot.nl wordt het je nu wel heel gemakkelijk gemaakt. Op basis van het intypen van een merk en/of type boot zoekt deze metazoekmachine over

een enorme hoeveelheid sites van makelaars en algemene advertentiesites en geeft aan waar een dergelijke boot te koop is. Ik zie eindelijk door de masten de boten weer in bootverkopend Nederland! En dat niet alleen in Nederland maar zelfs in het buitenland. Voor Nederland staan er nu al enorm veel sites op maar er worden nog dagelijks sites aan toegevoegd, dus de zoektocht wordt steeds completer. Ook al zoek ik op dit moment geen andere boot, het blijft leuk om te zien wat er zoal te koop is en voor welke prijs.

TOERZEILEN 196

27

Grietje Veenstra

WATERMAKER Vanouds wordt drinkwater ontsmet door de toevoeging van chloor, daardoor smaakt het water vaak zo slecht, er worden geen verontreinigingen (bacteriën) uitgehaald, maar er wordt juist iets aan toegevoegd. Bij de moderne methoden om water te ontsmetten, wordt ultraviolet licht of ozon gebruikt; ook bij deze methode blijven de gedode bacteriën in het water aanwezig en kunnen bij gevoelige personen ziekteverschijnselen veroorzaken. Een feit is dat het drinkwater in landen als België, Frankrijk en Engeland vaak vies smaakt. Dat betekent dus shoppen en sjouwen met zware liters bronwater. Een andere oplossing kan een waterfilter zijn. Met een filter zoals dat van MSR Mini Works ben je altijd verzekerd van heerlijk water zonder bijsmaak. De zuivering van het water vindt plaats door een keramisch element met daarin een koolstoffilter, zo worden bacteriën, chemicaliën en bijsmaakjes uitgefiltreerd. In 90 seconden pomp je een liter heerlijk water. In principe is het mogelijk om slootwater te zuiveren, maar hoe minder vervuild het water is, des te langer de levensduur

van het koolstoffilter. Dit apparaat is ontworpen voor bergbeklimmers, daardoor is het uiterst compact en licht, maar ook heel degelijk uitgevoerd. Het is verkrijgbaar bij de specialistische (berg)sportzaak. Zie ook www.msrcorp.com. Prijs ca. 125 euro.

Watermaker.

VERBETERINGEN EN AANVULLINGEN Redactie Boven het verslag over de 200 mijl solorace in Toerzeilen 195 stonden abusievelijk Elisabeth en Erik van ’t Hull vermeld als auteurs. Maar

het was natuurlijk gewoon Ids Witteveen zelf die deze race zeilde en er verslag van deed.

BOEKBESPREKING Marjolein Brandt/Peter Paternotte

DE WONDERLIJKE REIS VAN JACK DE CROW A.J. (Sandy) Mackinnon ISBN 90-6410-386-0 Hollandia, Dominicus reisverhalen, 2004. Vertaling Anje Valk, oorspronkelijke uitgave door Seafarer Books te Woodbridge, UK, 2004. € 24,90. 28

TOERZEILEN 196

Als je ooit zelf een Mirror Dinghy hebt gebouwd of in elk geval er serieus mee hebt gezeild en geroeid, dan is dit boek een fascinerend reisverhaal om te lezen. Dat is het al als je iets van bootjes en het zeilen daarmee weet, maar intieme kennis van het in dit verhaal ‘Jack de Crow’ genaamde gele bootje maakt het lezen van deze wonderlijke avonturen wel heel erg leuk.

Onzinkbaar De Mirror, zoals hij meestal wordt genoemd, is ontstaan uit een promotie-idee in 1963 van het Engelse dagblad de Daily Mirror en als doe-het-zelf bouwpakket ontworpen door Barry Bucknell en Jack Holt. Er zijn er inmiddels meer dan 70.000 van gebouwd en het houdt nog steeds niet op. De immense populariteit vindt zijn oorsprong in een combinatie van eenvoudige zelfbouw, prijs, handzaamheid als roei- en zeilboot, goede zeileigenschappen en wellicht ook het robuuste en eigenwijze karakter ervan. Een multiplex knikspant roei/zeilbootje van 3.30 x 1.40 x 0.30 m met verticaal gaffeltuigje dat met en zonder fok kan worden gevaren. Alle naden zijn met glasvezelband en hars versterkt/gehecht en het bootje is onzinkbaar. Roer en zwaard zijn uiteraard ophaalbaar. Ik bouwde er eentje in 1974 en construeerde ook een wegtrailer ervoor achter onze toenmalige Renault 4. Bij grotere auto’s kan hij ook op het dak. Wij namen hem mee op kampeerreizen en zeilden er met kinderen in maar ook met zwaar weer met twee volwassenen waarbij we hem gemakkelijk in plané kregen en met 8 knopen over het Veerse meer stoven bij windkracht 7.

Mishandelingen De auteur is leraar Engels op een internaat ergens in de Engelse Midlands, en besluit op een gegeven moment met een oude Mirror Dinghy die hij mag lenen en moet opknappen een weekje te gaan varen op het nabij gelegen riviertje de Severn. Met de nodige moeite wordt het bootje vaarklaar gemaakt en gaat hij op pad. Hoogte- en dieptepunten op nautisch gebied overkomen hem, en met schade en schande leert hij met Jack de Crow zoals het bootje is genoemd (naar aanleiding van een tamme kraai die hij daarvoor had), omgaan. De mishandelingen die boot en schipper ondergaan doen je al snel twijfelen over het vervolg maar gaandeweg gebeuren er twee dingen. De schipper besluit een langere tocht te maken en de boot blijkt robuuster dan ooit gedacht. Reparaties worden herhaaldelijk verricht en je haren rijzen ten berge als je leest hoe hij dat doet, maar het werkt.

Politiebegeleiding Het eerste gedeelte van het boek is ook een aardige beschrijving van een tocht over de binnenwateren van Engeland van west naar oostkust, van het Bristol Channel naar de Theems bij Londen, waar hij bijna zijn Waterloo vindt. Het loopt goed af en de waterpolitie beloofde hem het volgende jaar naar het continent te begeleiden als hij de gedachte oppert naar de Zwarte Zee te varen. In het voorjaar vertrekt hij naar Dover en beleeft de nodige avonturen in de Theemsmonding, alvorens Dover te bereiken en daar ternauwernood de ferry’s te ontlopen. Hij weet ondanks navigatieproblemen maar wel met mooi weer – zonder politiebegeleiding – Calais te bereiken, en gaat dan de binnenwateren op, tot zijn verassing dezelfde gastvrijheid ervarend van de Fransen als die hij in Engeland veelvuldig genoot. De combinatie van zijn ontwapenende persoonlijkheid en het varen met een minuscuul bootje in soms barre omstandigheden maakt dat hij vaak ongevraagd liefdevol wordt opgenomen in de familiekring en wordt verwend met droge kleren, zachte bedden en lekker eten. Hij schrijft er met genoegen over, duidelijk worden zijn verwachtingen regelmatig overtroffen. Het verdere relaas gaat over de doortocht van Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Joegoslavië (Kroatië en Servië met allerlei grensperikelen) en tenslotte Bulgarije waar de boot TOERZEILEN 196

29

krom. Het maakt hun reis echter niet minder lezenswaardig, ook als is het alweer vijftien jaar geleden dat ze op pad gingen.

VUURTORENS TUSSEN DAG EN NACHT Jürgen Voss, De Alk & Heijnen Watersport, Alkmaar, ISBN 90 5961 025 3, 144 pp, € 29,90.

na een moeizame maar toch weer amusante doortocht uiteindelijk wordt overgedragen aan de havenmeester van Sulina aan de Donaumonding in de Zwarte Zee ter vermijding van invoerrechten. Daarmee eindigt het verhaal dat toch nog meer een weergave van een levenshouding dan een zeil/vaartocht is. Een bijzonder boek, dat helpt bij het relativeren van het leven!

VIJF JAAR ZEILEN IN DE SCHADUW VAN DE MAAN Ingrid Adriaans, tweede druk, De Alk & Heijnen Watersport, Alkmaar, ISBN 90 5961 028 8, 320 pp, € 19,90. Alweer de tweede druk van dit bijzondere reisverslag van Ingrid Adriaans. Zij en haar man Marcel Balkestein zeilen begin jaren negentig vijf jaar op hun zelf gebouwde Van de Stadt 34 Moonlight Shadow rond de wereld. Hun reis is niet gebruikelijk. Niet de zogeheten Milkrun via de Canarische eilanden, de Passaatroute en het Panamakanaal naar de Grote Oceaan, zij varen via Zuid Amerika, het Beagle kanaal, Polynesië, Nieuw Zeeland naar Indonesië, Japan, Taiwan, Hongkong, Alaska en Canada. In Vancouver wordt hun dochter Maartje geboren. Dan gaat de boot per truck over land naar de grote meren en New York. Vanaf de oostkust van Amerika zeilen ze weer naar huis. Omdat ze een ongebruikelijke route volgen, zijn de weersystemen ook anders dan die de passaatzeilers tegenkomen. Zij moeten veel meer met het weer rekening houden, zelfs met tegenwind. Maar dat maakt hun reis apart en spannend. Het boek is boeiend, maar je moet in het begi n even doorbijten om te wennen aan de schrijfstijl van Adriaans. Zij schrijft veel in de spreektaal, daardoor worden zinnen soms 30

TOERZEILEN 196

Wie van vuurtorens houdt, mag deze uitgave niet overslaan. Vele pagina’s puur kijkgenot. Voss heeft 64 Nederlandse en Europese vuurtorens gefotografeerd. Allemaal in het ochtend- of avondlicht. Zo zie je bij alle torens het licht branden en zie je het kenmerkende van de vuurtoren. Elke foto heeft daardoor dezelfde sfeer en lijkt toch weer anders. Bij de vuurtorens staan op de linkerpagina in een paar zinnen wat bijzonderheden beschreven en de exacte gegevens als positie, dracht en karakter. Het Paard van Marken bijvoorbeeld ontleent zijn (bij)naam aan zijn silhouet, de Brandaris op Terschelling kreeg het eerste elektrische vuurtorenlicht van Nederland. In het boek staan niet alle Nederlandse en Europese vuurtorens, architectuurfotograaf Voss heeft een selectie gemaakt. Het gaat hem – zo zegt hij in het voorwoord – niet om de volledigheid, maar om de mooie kiekjes. Sommige vuurtorens zijn gewoon lelijk en dan trekt hij zonder foto’s weer verder. En gelijk heeft hij. Voor een mooi boek moet je selectief kunnen zijn. De Alk en Heijnen Watersport heeft zijn foto’s recht gedaan door er een fraaie gebonden uitgave van te maken.

RITME VAN DE OCEAAN Olav Cox, Uitgeverij Hollandia, Haarlem, ISBN 90 6410 405 0, 267 pp, € 17,90. Ik geloof niet dat ik ooit een mooier reisverslag heb gelezen. Olav Cox beschrijft in ruim 250 pagina’s een drie jaar lang durende reis met de Ritme (de bootnaam die volgens de auteur helemaal bij hun leven past), maar op zo’n manier dat het nooit verveelt. Het boek is knap opgebouwd. Elk hoofdstuk heeft als het ware een eigen onderwerp en toch weet hij het voor elkaar te krijgen om de reis in chronologische volgorde neer te zetten. En op zo’n manier dat je elke minuut aan boord zit en de reis van Olav, zijn vrouw Erna en hun dochtertje Vera intensief meebeleeft. Dat komt voornamelijk omdat Cox met een

verrassende openheid durft te schrijven. Hij vertelt over de moeilijkheden die ze in het begin hebben met de vijf maanden oude Vera. Hoe hun ritme zich aanpast aan de kleine, de vermoeidheid die daarmee gepaard gaat, hoe snel de rolverdeling erin sluipt om Vera maar zo goed mogelijk aan het bootleven te laten wennen: Erna zorgt voor de baby, Olav voor de boot. Hij beschrijft de teleurstelling die ze voelen als ze na een vervelende oceaanreis in de Carieb aankomen. In plaats van palmenstranden vinden ze een grote, vieze stad op Martinique. Hoe ze bijna besluiten de handdoek in de ring te gooien, maar dat ze na een stevig gesprek met zichzelf toch door durven gaan. En van de reis gaan genieten! Het betekent een ommekeer. Ze nemen rust, vinden hun eigen ritme, de zorg voor Vera gaat gemakkelijker. In een mooie baai in de Carieb begint dan hun eigenlijke wereldreis. Ze gaan verder via het Panamakanaal naar de Galapagos en Frans Polynesië, Tonga en Nieuw Zeeland. Ze plannen via de Rode zee

weer naar huis te gaan, maar dan wordt het 11 september 2001. Ze horen over de terroristische aanslagen, besluiten de Arabische landen rechts te laten liggen en via Zuid Afrika te varen. Kunnen ze meteen Vera de beloofde olifanten laten zien. Daar aangekomen, blijkt Erna opnieuw zwanger. Ze willen de baby in Nederland ter wereld brengen, maar moeten dan wel doorvaren. Via St. Helena en Fernando de Noronha belandden ze opnieuw de Carieb. Nu zien ze dit gebied door heel andere ogen en kunnen ze ervan genieten. Dan krijgt de reis onverwacht een andere wending: na een zwangerschapscontrole moet Erna plotseling terug naar Nederland en zeilt Olav alleen de Atlantische oceaan over naar Engeland. Daar komen Erna en Vera weer aan boord, zodat ze de wereldreis gezamenlijk kunnen afsluiten. Eenmaal terug in Nederland wordt de baby geboren. De Ritme van de oceaan is een aanrader, zelfs als je helemaal niet de behoefte hebt om ooit een wereldreis te gaan maken.

TOERZEILEN 196

31

REGISTER TOERZEILEN 2004 Trefwoord Vereniging Vereniging Vereniging Vereniging

Titel

Makkum- Makkum tocht een verslag Manoevreren op de motor Op weg naar Orwell Uiterste houdbaarheidsdatum: Orwell 2005 Vereniging Alternatief voor Orwell: Oostende en Blankenberge Vereniging Woktocht naar Texel Vereniging Makkum- Makkum voor de derde keer Vereniging Nieuw evenement: Zeil-instructieweekend Lelystad Planologie Integrale Recreatievisie Deltawateren Techniek de windgenerator Zeemanschap Navigatiecursussen winter 2004- 2005 Reizen De Onderneming in Cuba (1) Reizen Seaquest solo langs de Engelse zuidkust Reizen Noord- Duitse waddeneilanden en Oost- Friese eilanden Reizen Aanbrengtocht?, Denemarken Ervaringen Tussenstop Quistreham Varia Dufourclub in oprichting Vereniging 18 uurs tocht over Waddenzee, IJsselmeer en Markermeer Vereniging Man Over Boord, verslag oefening, Huizen 5 juni 2004 Techniek Zonnepanelen Ervaringen Colin Archer Memorial Race: Lauwersoog- Larvik Boeken Scheepsmanoevres onder zeil Varen doe je samen, pleziervaart en binnenvaart Vereniging Pinkstertocht, met dribbel naar het wad Vereniging De Bemanningsbank, herhaling update van Reizen Met de Skoit naar Oost Engeland Reizen Bericht van de Onderneming, nr. 14 Planologie Programma 2004-2008 van de beleidsvisie recreatietoervaart (2) Planologie Brief Staatsbosbeheer over Engelsmanplaat Planologie Ruimte voor de Wadden Planologie De Kanoet Planologie Pleidooi voor een wildere wadvaart Zeemanschap Nederlandse kustwacht, wakend in dienstbaarheid Zeemanschap Variatie in zeekaarten 1800 serie, uitgave 2004 Techniek Schroefasdynamo als alternatief voor de stroompaal Ervaringen Na de schade Ervaringen Osmose Ervaringen Reactie op osmose

Auteur

Nr.

Ree van, Jan Domselaar van, J.W. Zuijdervelt, Herman Hull van 't, Elisabeth en Erik

194 194 194 194

Makveld, Lennard

194

Groot de, Rainier Jong de, Meindert Birkhoff, Frits

194 194 194

Ruyter van Steveninck de, A.W. Kloosterman, Peter Molenaar, Jaap Koning, Jan Willem Cleef van, Chris Ackerman, Ben en Nelson, Karin Jager,Simon en Sjenitzer Titia Hoof van, Joost Westerink, Ron en Dineke Maijer de, Klaas

194 194 194 194 194 194 194 194 194 193

Nelson, Karin

193

Deuzen van, Chris Brandt, Marjolein

193 193

Molenaar, Jaap redactie

193 193

Zeeuw de, Sonja en Richard Lichtveld, Ruud

192 192

Ree van, Jan 192 Koning, Jan Willem 192 Ruyter van Steveninck de, A.W. 192 Ruyter van Steveninck de, A.W. 192 Erven- Doorens van, W.P. 192 Steenwijk van, Fokko 192 Geradts,Wim 192 Molenaar, Jaap 192 Oort van, John

192

Technische commissie

192

Kayser, Henk Schuur van der, Dick Birkhoff, Frits

192 192 192

TOERZEILEN 196

33

Trefwoord

Titel

Vereniging Vereniging Reizen

De bemanningsbank Bezoek sluis- en stuwencomplex Hagestein Met de Witte beer naar westkust Noorwegen en Jultand (2) Plano Het beoordelen van beleids- en beheersvisies (2) Plano Alarmerende berichten over de staande mast route Zeemanschap ICC: Int. Certificaat van Competentie nieuwe stijl Techniek Ervaringen met antifouling "Lefant SPF" Ervaringen Winterzeilen Natuur Bij eb meer geul Techniek Drinkwaterperikelen, aanvulling op art in TZ 189 ICCY Over de ICCY, Via Zweden en Finland naar St Petersburg Reizen Met de Witte Beer naar Westkust Noorwegen en Jutland (1) Plano Beoordelen van beleids- en beheersvisies (1) Zeemanschap Oversteken van de Maasmond Ervaringen Je ideale schip bouwen, de Schulpen 36 CB Techniek PC op zee Techniek Koerslijnen uitzetten op zeekaarten

Auteur

Nr.

Lichtveld, Ruud Verpoorten, Senne Agt, Maarten van

191 191 191

Erven Dorens, W.P. van

191

Erven Dorens, W.P. van

191

Laar, Hans van

191

Agt, Maarten van Ree, Jan van Geradts, Wim Boersma, J

191 191 191 191

Mos, Robert

190

Agt, Maarten van

190

Erven Dorens, W.P. van

190

Kos, Jaap Schulpen, Willem Speckmann, Freek Weers, Henk van

190 190 190 190

ATTENTIE • Contributies dienen te zijn voldaan vóór 15 februari van het verenigingsjaar (Huishoudelijk Reglement Art. 10). • Nieuwe leden worden geacht de contributie via machtiging of door middel van de acceptgirokaart binnen 30 dagen na de factuurdatum te voldoen. • Statutair loopt het verenigingsjaar van 1 januari tot en met 31 december (art. 8.1.). • Opzegging van het lidmaatschap van de vereniging kan volgens de statuten (art 6.1b) slechts door schriftelijke opzegging vóór 1 december van het lopende verenigingsjaar. • Reguliere opzegging bij het Ledensecretariaat wordt schriftelijk bevestigd.

34

TOERZEILEN 196

INFORMATIE VOOR AUTEURS *Kopij Toerzeilen is een uitgave van de NVvT, dus voor leden en door leden. De kwaliteit van TZ is het resultaat van de bijdragen van Toerzeilers. Elk lid is van harte uitgenodigd ervaringen en bevindingen, alsmede deskundige bijdragen op nautisch/technisch gebied, op schrift te stellen en naar de redactie te sturen. De redactie waakt over de kwaliteit van TZ en doet de eindredactie. Kortom, zorgt ervoor dat alle individuele bijdragen samen de Toerzeilen maken die niet alleen elke twee maanden weer nieuw leesplezier biedt, maar ook de nuttige tips en adviezen bevat waarmee elke Toerzeiler zijn voordeel doet. Richtlijnen voor kopij – Zorg voor een duidelijke indeling van het verhaal door koppen en tussenkoppen – Houdt het simpel en gebruik vooral korte zinnen. Maak het verhaal ook niet te lang: een A-viertje helemaal vol, ongeveer 600 woorden, is al een hele pagina in Toerzeilen. – Voorzie de bijdrage van duidelijke foto’s of tekeningen. Bij een reisverslag is een kaartje handig voor de lezer om de tocht te volgen. In geval van scannen van afbeeldingen is minimaal 150 dpi nodig voor een helder beeld. – Lever illustraties (foto’s, kaarten, grafieken, tabellen, tekeningen) aan als aparte bestanden (bij voorkeur JPEG) met elk een duidelijke naam, of op aparte bladen (geen kopieën). Denk ook aan bijschriften die duidelijk maken wat er op het plaatje te zien is. – Gebruik indien van toepassing genormaliseerde grootheden, eenheden (SI) en symbolen. Richtlijnen voor het aanleveren van kopij – Zet naam, adres en telefoonnummer bovenaan – Stuur de bijdrage bij voorkeur per e-mail: [email protected] of op diskette/cdrom naar het redactiesecretariaat: Schorpioen 69, 3721 WJ Bilthoven. – Handgeschreven teksten zijn voor de redactie alleen bruikbaar als ze ruim voor de sluitingsdatum (zie hierna) worden ingeleverd en de leesbaarheid geen problemen oplevert. *Copyright Overname van publicaties uit Toerzeilen is alleen mogelijk met voorafgaande toestemming van de redactie. Auteurs die ingezonden kopij ook in andere publicaties willen plaatsen, dienen dit vooraf aan de redactie kenbaar te maken. Inleveren van kopij bij de redactie betekent dat de auteur ook akkoord is met plaatsing op de website, tenzij men uitdrukkelijk meldt dat niet te willen. *Advertenties Voor leden van de vereniging worden advertenties kosteloos geplaatst, mits zij geen commercieel karakter hebben en er ruimte voor beschikbaar is. Voor advertenties gelden dezelfde richtlijnen als voor kopij. *Contacten met redactie De redactie bestaat uit leden van de vereniging. Zij doen het redactiewerk onbezoldigd, belangeloos en in hun vrije tijd. Contacten per e-mail en brief hebben de voorkeur. Als u telefonisch contact zoekt met redactieleden, verzoeken we u vriendelijk doch dringend dit in de vroege avonduren te doen en alleen over zaken die niet schriftelijk afgehandeld kunnen worden. *Publicatiedata/productieplanning TZ verschijnt in de laatste week van de even maanden. Kopij voor het aprilnummer 2005 (TZ197) dient uiterlijk woensdag 23 maart 2005 bij de redactie binnen te zijn. Alleen zeer urgente kopij van beperkte omvang kan nog tot twee weken voor de verschijningsdatum worden opgenomen. Hiervoor dient men contact op te nemen met de hoofdredacteur (e-mail: [email protected]).

35

TOERZEILEN 196

TOERZEILEN 196

35