STUDIE 100 OPLEIDINGSPROFIEL. logistieke technologie

STUDIE 100 OPLEIDINGSPROFIEL logistieke technologie

OPLEIDINGSPROFIEL logistieke technologie

studiegebied : industriële wetenschappen & technologie opleiding : logistieke technologie sector : elektriciteit, metaal & kunststoffen

Sectorcommissie hogeschoolonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad D/1998/6356/40 De leden van de sectorcommissie zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het opleidingsprofiel. De VLOR staat in voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LOGISTIEKE T ECHNOLOGIE

I N H O U D

HOOFDRUBRIEK 1

1

INLEIDING

1.1 1.2 1.3 1.4

Identificatie van het opleidingsprofiel Opdracht Ontwikkelingsproces Legitimatie

HOOFDRUBRIEK 2

1 1 1 2

3

SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING

2.1

Gegevens uit de beroepenwereld 2.1.1

2.1.2 2.1.3

2.2

Beroepenstructuur 2.1.1.1 Verantwoordelijke inkoop 2.1.1.2 Verantwoordelijke productie 2.1.1.3 Verantwoordelijke voorraad en magazijn 2.1.1.4 Verantwoordelijke distributie 2.1.1.5 Verantwoordelijke business to businessmarketing 2.1.1.6 Verantwoordelijke zorgsystemen Geraadpleegde beroepsprofielen Visie

Gegevens uit de onderwijswereld 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4

Studiegebied, opleidingen en opties Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Diploma’s en getuigschriften Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma’s voor de basisopleiding Logistieke Technologie 2.2.5 Gelijkaardige opleidingen en diploma’s in het buitenland 2.2.6 Geografische spreiding van de beroepsactiviteit in Vlaanderen 2.2.7 Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen 2.2.8 Infrastructuur 2.2.9 Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de basisopleiding Logistieke Technologie 2.2.10 Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de basisopleiding Logistieke technologie 2.2.11 Reële studieduur 2.2.12 Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland

2.3

Verantwoording van de basisopleiding

3 3 3 3 3 3 3 4 4 5 6 6 6 8 8 8 9 10 10 10 11 11 11 12

INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LOGISTIEKE T ECHNOLOGIE

HOOFDRUBRIEK 3

16

HET OPLEIDINGSPROFIEL

3.1 3.2 3.3

De exacte benaming Globale omschrijving van de basisopleiding Beroepsgericht opleidingsprofiel 3.3.1 3.3.2 3.3.3

3.4 3.5 3.6 3.7

Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen De concrete uitwerking van de vertaalslag Aanvullende gegevens met betrekking tot de basisopleiding

Sleutelkwalificaties De kern van de opleidingsprofiel De maatschappelijk-culturele vorming Relevantie van het opleidingsprofiel voor de herschikking van de kwalificatiestructuur

HOOFDRUBRIEK 4

16 16 18 18 18

31 31 32 34 34

35

DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL

HOOFDRUBRIEK 5

36

BIBLIOGRAFIE

HOOFDRUBRIEK 6 MEDEWERKERS

37

OPLEIDINGSPROFIE L LOGISTIEKE TECHNOLOGIE

1

HOOFDRUBRIEK 1 INLEIDING

1.1

Identificatie van het opleidingsprofiel In dit document wordt een opleidingsprofiel gegeven voor de basisopleiding van één cyclus Logistieke Technologie die onder de sectorcommissie Elektriciteit, Metaal en Kunststoffen ressorteert.

1.2

Opdracht Dit opleidingsprofiel is tot stand gekomen op initiatief van de Vlaamse minister van Onderwijs, Luc van den Bossche, en met technische medewerking van de Vlaamse Onderwijsraad. Het wil, met het oog op het beroepsprofiel van deze basisopleiding, een beeld geven van de contouren van Logistieke Technologie zoals die zich in de vertaalslag van beroeps- naar opleidingsprofiel aftekenen.

1.3

Ontwikkelingsproces De bewandelde weg naar dit opleidingsprofiel was de volgende. Opstellen van een ontwerptekst door lesgevers Logistieke Technologie a.d.h.v.: − − − − −

−

vakliteratuur het Eindrapport "Profielenonderzoek logistieke functies" dat in Nederland voor de technische hbo-opleidingen logistiek is opgesteld (1989) het beroepsprofiel Logistieke Technologie (1998) het beroeps- en opleidingsprofiel van de optie Expeditie, Distributie en Transport van de basisopleiding Bedrijfsbeheer (1997) het Nederlands rapport "Opleiding logistiek en technische vervoerskunde. Eindrapportage over de beroepskwalificaties en onderwijstermen voor een logistieke ingenieursopleiding in het hoger technisch onderwijs" (1994) het Nederlands rapport "Hoger economisch onderwijs herkenbaar aangescherpt" (1993)

Voorleggen van deze ontwerptekst aan een aantal beroepsfederaties en instanties, en aan individuele beroepsprofessionals, met name: − − − − −

Dirk De Meester, Fabrimetal, Brussel Prof. dr. Dirk Cattrysse, Centrum voor Industrieel beleid, Katholieke Universiteit Leuven Gaston Kusé, voorzitter Studiegroep Logistiek, Vlaamse Ingenieurskamer, Antwerpen Chris Verhaegen (mevrouw), voorzitter Logistiek Informatienetwerk (LINK) en directeur logistiek Declercq & Partners nv, Gent PICS, Society for Integrated Logistics Management, Brussel


2

− − − − − − − − − − − − − − − − −

Jan de Meulenaer, logistiek coördinator Strategisch Plan Limburg, Hasselt Ruud Nijsen, opleiding logistiek, Hogeschool Venlo, Nederland Roger Gnat, voorzitter van de Vereniging voor Inkoop en Bedrijfslogistiek, Antwerpen Didier Timmermans, voorzitter werkgroep Logistiek, Vereniging voor Inkoop en Be-drijfslogistiek Antwerpen en adviseur logistiek K&T Management Diane Van Roosendael, Belgische Logistiek voor Intensieve Training en Selectie, Bierbeek Hendrik Van Dessel, gedelegeerd bestuurder Applied Logistics nv, Mechelen Rudi Vos, senior consultant Coopers & Lybrand, Brussel Dominiek Callewier, Earnst & Young Consulting, Brussel Hendrik Van Doorslaer, productieplanner Zeneca nv, Destelbergen R. Yseboodt, logistiek manager Soudal nv, Turnhout P. Vermeiren, productieverantwoordelijke REM-B nv, Beerse Rik Vanden Berk, gedelegeerd bestuurder Vectis nv, Lommel Toon Bossuyt, supervisor Strategic Planning, Daikin Europe nv François Peeters, stafingenieur Agfa-Gevaert nv, Mortsel Michel Clerinx, verantwoordelijke opleiding en tewerkstelling Vormingsinitiatief voor Bedienden van de Antwerpse Metaalnijverheid vzw, Antwerpen Jacques Verstraeten, coördinator Opleidings- en tewerkstellingsfonds voor de Bedienden van de Metaalverwerkende Nijverheid van Brabant vzw, Brussel Carl Van Mol, coördinator Opleidings- en tewerkstellingsfonds voor de Bedienden van de Metaalverwerkende Nijverheid van Brabant vzw, Brussel

Integratie van amendementen en opmerkingen tot eindtekst Tijdens de maanden november 1997 tot april 1998 werd wekelijks vergaderd met directie en lesgevers binnen de basisopleiding Logistieke Technologie van het departement Technische Wetenschappen aan de Katholieke Hogeschool Kempen, vermits dit (voorlopig) de enige hogeschool in Vlaanderen is die deze basisopleiding in huis heeft. De tekst die op deze vergaderingen tot stand kwam, werd voorgelegd aan de hierboven genoemde instanties en personen uit het logistieke werkveld. Hun opmerkingen en amendementen werden verwerkt tot een definitieve eindtekst.

1.4

Legitimatie Dit opleidingsprofiel wordt door de Vlaamse Onderwijsraad aan de Raad voor het Hoger Onderwijs voorgelegd ter legitimatie.


3

HOOFDRUBRIEK 2 SITUERING VAN DE OPLEIDING

2.1

Gegevens uit de beroepenwereld

2.1.1

Beroepenstructuur De beroepen waarvan in dit opleidingsprofiel sprake staan beschreven in het beroepsprofiel Logistieke Technologie. Het gaat om de volgende beroepen.1 2.1.1.1 Verantwoordelijke inkoop De inkoopverantwoordelijke staat in voor de aankoop van materialen, grondstoffen en diensten. Zijn/haar aankoopbeleid wordt bepaald door parameters als kostprijs, levensduur van producten, binnenkomende orders, snelheid van levering naar de klant, beschikbaarheid en kost van intern en extern vervoer enz. 2.1.1.2 Verantwoordelijke productie De verantwoordelijke productie staat in voor een tijdige en aan alle specificaties van het order beantwoordende productieoutput. Zijn/haar beleid wordt bepaald door parameters als beschikbare capaciteit, productielay-out, gevraagde leveringssnelheid, eigenheid van het fabricagesysteem, beschikbaarheid van intern en extern vervoer enz. 2.1.1.3 Verantwoordelijke voorraad en magazijn De verantwoordelijke voorraad en magazijn staat in voor een correcte en vlotte opslag van binnenkomende en uitgaande goederen en materialen. Zijn/haar beleid wordt bepaald door parameters als conditioneringseisen, aansluiting op intern en extern vervoer, opslagcapaciteit en -vraag, productieritme enz. 2.1.1.4 Verantwoordelijke distributie De verantwoordelijke distributie staat in voor de verdeling naar buiten van goederen (voornamelijk eindproducten). Zijn/haar beleid wordt bepaald door parameters als beschikbare gevraagde leveringssnelheid, beschikbaarheid en kost van intern en extern vervoer, verpakkingseisen enz. 2.1.1.5 Verantwoordelijke business to businessmarketing De verantwoordelijke business to businessmarketing staat in voor de verkoop van producten en diensten van voornamelijk logistieke aard (bv. in logistieke toeleveringsbedrijven). Zijn/haar beleid wordt bepaald door parameters als klanteneisen, productie-eigenheid en marktsituatie van klanten, haalbare logistieke oplossingen m.b.t. vervoer, opslag, productie enz.

1

De term "verantwoordelijke" is een algemene term voor de veelheid van functiebenamingen ("medewerker", "officer", "foreman", "supervisor", "buyer", "assistant", "manager") die in het moderne bedrijfsleven gangbaar zijn.

4


2.1.1.6 Verantwoordelijke zorgsystemen De verantwoordelijke zorgsystemen staat in voor de kwaliteits-, de veiligheids- en milieuzorg. Zijn/haar beleid wordt bepaald door parameters als wetgeving, kwaliteitseisen intern en extern, kostenbesparing, menselijke en sociale aspecten van bedrijfsvoering enz.

2.1.2

Geraadpleegde beroepsprofielen Naast het beroepsprofiel voor Logistieke Technologie is ook het beroepsprofiel voor de optie Expeditie, Distributie en Transport van de basisopleiding Bedrijfsbeheer in het studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde interessant voor dit opleidingsprofiel. Dit beroepsprofiel is hier en daar overlappend met dat van Logistieke Technologie, alhoewel er in de onderwijspraktijk duidelijke verschillen zijn (zie verder bij 2.2.2 en 3.5). Uit de opsomming van taken, van deelfuncties en van specifieke kennis, blijkt dat het beroepsprofiel zich voornamelijk ent op administratieve functies die vooral liggen in de sfeer van de distributie buiten het bedrijf. Een wat gelijkaardig fenomeen zien we in de hbo-dagopleidingen logistiek in Nederland, en hun respectieve beroeps- en opleidingsprofielen. Deze opleidingen zijn terug te vinden enerzijds in het technisch hoger onderwijs (vijf) en anderzijds in het economisch-administratief hoger onderwijs (vijf) (zie verder 2.2.5). Eind 1990 verplichtte de Nederlandse minister van Onderwijs en Wetenschappen de hogescholen om een en ander duidelijker te profileren om de wazigheid en verwarring rond hbo-opleidingen (hoger beroepsonderwijs) logistiek voor (toekomstige) studenten en bedrijven op te heffen. Dit leidde o.m. tot een rapport "Opleiding logistiek en technische vervoerskunde. Eindrapportage over de beroepskwalificaties en onderwijstermen voor een logistieke ingenieursopleiding in het hoger technisch onderwijs" (1994) met daarin een beroepen opleidingsprofiel voor de opleidingen logistiek in het technisch hoger onderwijs, en tot een rapport "Hoger economisch onderwijs herkenbaar aangescherpt" (1993) met daarin een opleidingsprofiel logistiek en economie (voor de opleidingen logistiek in het economisch-administratief hoger onderwijs dus). Op basis hiervan werden o.m. minimumafspraken gemaakt binnen en tussen de sectoren techniek en economie-administratie m.b.t. de Nederlandse hbo-opleidingen logistiek. Een van de meest markante aanbevelingen van het rapport "Opleiding logistiek en technische vervoerskunde. Eindrapportage over de beroepskwalificaties en onderwijstermen voor een logistieke ingenieursopleiding in het hoger technisch onderwijs" was dat het aandeel van de puur technische en natuurkundige vakken in de technische hbo-opleidingen logistiek moet worden vergroot ten nadele van de bedrijfseconomische (zie ook 2.2.12). Een belangrijk probleem is dat logistiek, begrepen als de beheersing van de integrale goederen-, informatie- en geldstroom, voor beide sectoren als finaal beroepskader geldt. Het weze duidelijk dat de logistiek op het terrein zich niet laat vormen door onderwijspolitieke overwegingen in het algemeen en de opdeling techniek economie in het hoger onderwijs in het bijzonder. Overlapping van de beroepsprofielen voor beide sectoren van het hoger onderwijs is dus niet verwonderlijk. Toch moest voor het opleidingsprofiel van de Nederlandse technische opleidingen logistiek op het snijvlak van vaardigheden en kennis het onderscheid getrokken worden tussen techniek en economie. De technische logisticus heeft, naast bedrijfseconomische kennis en vaardigheden, primordiaal technische kwalificaties. Voor de economisch gevormde logisticus geldt het omgekeerde.


5

Ook dit opleidingsprofiel wil op dezelfde manier voor Vlaanderen duidelijk het verschil aangeven qua invalshoek met het opleidingsprofiel voor de optie Expeditie, Distributie en Transport, naast de in 2.2.2 genoemde verschillen qua studieomvang en inhoud. De basisopleiding Logistieke Technologie zit met recht en rede in het technisch hoger onderwijs (studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie) omwille van de: − meer natuurkundige en wiskundige grondslagen en de toepassing daarvan in techniek − meer technisch toegepaste specificaties voor het brede terrein van de logistiek. Het gaat hier vooral om technische kennis (van bv. apparaten, machines, voertuigen, materiaalkennis, onderhoud enz.) en in afgeleide zin bedrijfskundige aspecten voor: productietechnieken werktuigbouwkundige en bouwkundige aspecten informatiesystemen (hard- en software) intern transport (klassiek, geautomatiseerd) opslag en magazijn −

−

2.1.3

het moge duidelijk zijn dat het hier niet gaat om bv. productietechniekers of informaticaspecialisten in de strikte, diepgaande, zin van het woord. Wel moet de technische logisticus minstens een eisenbundel kunnen opstellen voor de hierboven beschreven aspecten. Hij/zij moet dus als opdrachtgever kunnen optreden voor ontwerpers, leveranciers en constructeurs binnen en buiten het eigen bedrijf, omdat hij/zij technisch-inhoudelijk op de hoogte is van de implicaties van technologische toepassingen en de voorwaarden die eraan vast zitten. typisch probleemoplossende technieken die de technicus eigen zijn. De technisch opgeleide moet in de eerste plaats voor logistieke implementering en uitvoering zorgen, daar waar de economisch opgeleide de goederenstroom voornamelijk administratief volgt. De manier van denken en redeneren die de technicus door zijn opleiding krijgt, is vooral gericht op (analytische) situatieanalyse om praktische problemen op te lossen. Naast de inhoudelijke kennis van de techniek is op dit vlak, nl. dat van de metacognitieve vaardigheden en inhoud-onafhankelijke heuristieken, een belangrijke meerwaarde weggelegd voor de technisch gevormde logisticus.

Visie Het specifieke kenmerk bij uitstek van deze beroepen is dat de beoefenaar een meerwaarde moet geven in taken waarin de techniek moet worden gestuurd, gepland, gecontroleerd, geoptimaliseerd, uitgelegd, aangekocht, verkocht, geadministreerd. Het vertrekpunt is dus veelal technisch. Het bedoelde takenveld is immers te vinden in het grensgebied tussen techniek en alles wat door techniek wordt beïnvloed of veroorzaakt. Meer specifiek is de goederenstroom naar, door en vanuit een bedrijf de verwantschap van de beroepen die hier beschreven worden, samen met de informatie- en geldstromen die de goederenstroom begeleiden. Deze rode draad noemen we logistiek. Logistiek is dan de beheersing van en de zorg voor de integrale goederen-, informatie- en geldstroom, van grondstof tot halffabrikaat en eindproduct, en van eindproduct tot een juiste aflevering bij de klant. Het gaat concreet over werkbeheer, uitgifte grondstoffen, orderverwerking, voorraadbeheer van grondstoffen en eindproducten, distributie, inkoop, aanvoer, inslag, opslag, overslag, expeditie.


6

Logistiek is een integraal management van deze lange doch samenhangende keten in inkoop, productieplanning en -uitvoering, intern en extern transport, opslag en voorraad, marketing, klantenservice. De logisticus is een generalist die deze complexe verscheidenheid overziet en daarin keuzes maakt of voorstelt. Het doel is steeds om de totale kosten van deze stromen zo laag mogelijk te houden met behoud of verbetering van de interne en externe service. Produceren in dit deel van de wereld kan immers alleen nog als de kosten verminderd worden, en de meerwaarde voldoende hoog en uniek is door innovatie en kwaliteit. De arbeidskost is daarin een bedrijfseconomisch nadeel dat door een goed logistiek beheer (naast traditionele oplossingen als automatisering en informatisering) kan worden opgevangen.

2.2

Gegevens uit de onderwijswereld

2.2.1

Studiegebied, opleidingen en opties De basisopleiding van één cyclus Logistieke Technologie zit in het studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie, en heeft geen opties. De Katholieke Hogeschool Kempen, Campus HIKempen Geel, is de enige hogeschool in Vlaanderen die deze basisopleiding op dit moment (maart 1998) in huis heeft.

2.2.2

Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Buiten het graduaat in Logistieke Technologie bestaan er in Vlaanderen geen opleidingen die de integrale goederenstroombeheersing als rode draad nemen in hun beroeps- en opleidingsprofiel. Wel bestaan in het universitair en niet-universitair hoger onderwijs opleidingen die logistiek, of delen ervan, in meer of mindere mate in hun curriculum opnemen. Een overzicht. −

−

De technische opleiding Burgerlijk Ingenieur en de klassieke universitaire economische opleidingen Toegepaste Economische Wetenschappen en Handelsingenieur behandelen elk delen van de logistiek zoals hier beschreven. In de technische opleidingen zal de klemtoon uiteraard liggen op bv. IKZ-systemen (integrale kwaliteitszorg) of productieplanning, daar waar de economische opleidingen bv. inkoop of transportkosten in de logistiek zullen behandelen. Verder heeft de Katholieke Universiteit Leuven een postgraduate vorming in Industrieel Beleid, verbonden aan de opleiding Burgerlijk Ingenieur. Voornamelijk aspecten rond materials handling, opslag, planningsystemen en zorgsystemen vormen er de kern van de opleiding. Hetzelfde geldt voor het programma GGS (gediplomeerde in de gespecialiseerde studies) in Industriële Bedrijfskunde van de Universiteit Gent. In het niet-universitair landschap zien we dat de technische (Industrieel Ingenieur) en economische (Licentiaat Handels- en Financiële Wetenschappen) opleidingen van twee cycli dezelfde parallel vertonen met hun tegenvoeters aan de universiteit. De Hogeschool Limburg heeft in september 1996 aan de opleiding Industrieel Ingenieur een optie Verpakking en Conditionering toegevoegd. Hierin wordt ingezoomd op de problematiek van verpakkingsmaterialen, -wijzen en tijdstippen, samen met het management van (voornamelijk bederfelijke) goederen.


−

−

−

−

−

7

Ook voor de technische opleidingen van één cyclus (bv. elektromechanica) en economische (bv. bedrijfsbeheer) geldt de hierboven beschreven toestand, maar in veel mindere mate. Deze opleidingen leveren beginnende beroepsbeoefenaars af die, in vergelijking met de bovengenoemde onderwijsvormen, in eerste instantie op een minder strategisch en meer taakgebonden niveau aan de slag gaan. Speciaal te vermelden in dit verband is de relatie tussen enerzijds de basisopleiding Logistieke Technologie (studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie), en, anderzijds, de optie Expeditie, Distributie en Transport bij de basisopleiding Bedrijfsbeheer (studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde). Het eerste verschil tussen deze twee is er een van studieomvang. Logistieke Technologie is een volledige basisopleiding zonder opties. Expeditie, Distributie en Transport is een optie en beslaat dus minstens één derde en maximaal twee derde van het totaal aantal studiepunten in de hele basisopleiding Bedrijfsbeheer waarvan deze optie een onderdeel is. Het tweede verschil is inhoudelijk. Logistieke Technologie heeft de integrale logistieke keten tot studieobject, "van zand tot klant" (of, met reverse logistics, "van zand tot zand"). Grosso modo behandelt Expeditie, Distributie en Transport enkel de goederenen documentenstroom wanneer deze het bedrijf verlaat, naar nationale of internationale bestemmingen. Het derde verschil betreft er een van invalshoek. Logistieke Technologie heeft weliswaar een economische én technische component, maar legt de klemtoon duidelijk op die laatste. Expeditie, Distributie en Transport is op de eerste plaats administratief-economisch georiënteerd (beheer van documenten, wetgeving rond accijnzen, douane, BTW enz.). De basisopleiding van één cyclus Facilitaire Dienstverlening, die ook in het studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie zit, richt zich primair op de hotelfuncties in grote (non-profit) organisaties, zoals ziekenhuizen, verzorgingsinstellingen enz. Inhoudelijk betreft deze opleiding voornamelijk de techniciteit van catering, hygiëne en materiële zorgverstrekking. Een logistieke benadering zoals in dit document beschreven zit, op een eerste kennismaking na, niet in het programma. De Hogeschool Gent heeft in zijn basisopleiding van één cyclus Hout (studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie) een substantiële component rond opslag (magazijn) en transport (van uiteraard voornamelijk houtproducten). Het is overigens vanuit dit gegeven dat binnen de GENT-akkoorden een project loopt rond magazijnbouw tussen de Hogeschool Gent (basisopleiding Hout), de Katholieke Hogeschool Kempen (basisopleiding Logistieke Technologie) en, binnen de Nederlandse Fontys-groep van hogescholen, de Hogeschool Venlo (hbo-opleiding Logistiek). Paritaire fondsen tussen vakbonden en Fabrimetal voor Vlaams-Brabant (Opleidings- en tewerkstellingsfonds voor de Bedienden van de Metaalverwerkende Nijverheid van Brabant) en voor de provincie Antwerpen (Vormingsinitiatief voor Bedienden van de Antwerpse Metaalnijverheid) richten zelf ook cursussen logistiek in voor speciale doelgroepen (bv. langdurig werklozen). Daarnaast zijn er nog allerlei cursussen en opleidingen vanuit een aantal beroepsverenigingen en vakorganisaties (o.a. Vlaamse Ingenieurskamer, Vereniging voor Inkoop- en bedrijfsbeheer, PICS - Society for Integrated Logistics Management, Vlaams Instituut voor Zelfstandig Ondernemen, Strategisch Plan Limburg).


8

2.2.3

Diploma's en getuigschriften (Zie ook 2.2.2). De basisopleiding van één cyclus leidt tot de graad van gegradueerde in Logistieke Technologie. Op Europees niveau hebben de landelijke logistieke beroepsverenigingen binnen het ELA, de European Logistics Association, een kader uitgewerkt waarin zij hun beroepsprofielen positioneren. Vanuit deze profielen kennen zij getuigschriften toe die, naargelang het door ELA bepaald niveau, overeenstemmen met een beroepsprofiel (voor Vlaanderen wordt dit gedaan door Vereniging voor Inkoop- en bedrijfsbeheer). Qua groepering rond functionele gehelen lopen de ELA-profielen sterk parallel met het beroepsprofiel dat voor Logistieke Technologie is ontwikkeld. Op het Vlaamse logistieke terrein zijn deze getuigschriften echter nog niet echt ingeburgerd.

2.2.4

Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma's voor de basisopleiding Logistieke Technologie Het belangrijkste probleem voor instromende studenten is de relatieve onbekendheid van het diploma van gegradueerde in Logistieke Technologie. Het feit dat de Katholieke Hogeschool Kempen deze jonge opleiding als enige aanbiedt, maakt een beperkte regionale bekendheid via stages en promotie mogelijk, maar staat een Vlaamse bekendheid in de weg, zowel bij het bedrijfsleven als bij de abituriënten secundair onderwijs. Bovendien is het begrip "logistiek" bijna compleet onbekend bij deze laatsten. Het contradictorische aan deze situatie is dat bedrijven en vakorganisaties allerlei, eens ze met de opleiding kennis hebben gemaakt, in koor getuigen dat de arbeidsmarkt grote nood heeft aan dit soort van afgestudeerden. Sporadisch begint in personeelsadvertenties al eens expliciet de benaming "gegradueerde in Logistieke Technologie" op te duiken, mede dankzij een volgehouden promotionele inspanning vanuit de Katholieke Hogeschool Kempen naar bedrijven, professionele instanties, PMS-centra en middelbare scholen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de instroom van deze basisopleiding, alhoewel van jaar tot jaar groeiend, niet spectaculair groot is. Voor de volgende academiejaren wordt wel, gezien de volgehouden promotionele inspanning én de grote maatschappelijke relevantie als vruchtbare voedingsbodem, een gestaag stijgende in- en dus ook uitstroom verwacht. Voor de uitstroom van vorige academiejaren geeft dit het volgende resultatenbeeld. − − −

2.2.5

1995 - 1996: 16 1996 - 1997: 14 1997 - 1998: 22 (onder voorbehoud)

Gelijkaardige opleidingen en diploma's in het buitenland Hét referentieland bij uitstek voor logistiek in Europa is Nederland. In dit land is het aandeel van de logistiek in de economie bv. in absolute cijfers groter dan in Duitsland!


9

Nederland telt niet minder dan tien dagopleidingen logistiek op hbo-niveau (hoger beroepsonderwijs, parallel met Vlaams onderwijs van één cyclus). Vijf van deze opleidingen zitten in het hoger technisch onderwijs, en leiden tot de titel van ingenieur. Het gaat hier met name om de − Hogeschool van Amsterdam (opleiding Logistiek) − Hogeschool Rotterdam & Omstreken (opleiding Maritieme Bedrijfsvoering) − Hogeschool Venlo (opleiding Logistiek) − Hogeschool Zeeland Vlissingen (opleiding Haventechnologie) − Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer Breda/Tilburg (opleiding Technische Vervoerskunde) De vijf andere opleidingen logistiek zitten er in het hoger economisch - administratief onderwijs. Het gaat hier met name om de − HEAO Arnhem (opleiding Distributie) − Hogeschool Drenthe (opleiding Logistiek) − Hogeschool Haarlem (opleiding Logistiek) − Hogeschool voor Economische Studies Rotterdam (opleiding Haven en Vervoer) − Hogeschool Venlo (opleiding Logistiek en Economie) Uit de Nederlandse inspectieverslagen van de Visitatiecommissie Logistiek en Vervoer komt de hbo-opleiding Logistiek aan de Hogeschool Venlo (deel van de groep van Fontys-hogescholen) als kwalitatief toonaangevend naar voren. Het is met deze opleiding dat de Vlaamse basisopleiding Logistieke Technologie van de Katholieke Hogeschool Kempen regelmatig contact heeft om zijn eigen werking inhoudelijk bij te sturen. Binnen de GENT-akkoorden loopt bovendien tussen beide opleidingen en de basisopleiding Hout aan de Hogeschool Gent een gezamenlijk project rond magazijnbouw. In het Verenigd Koninkrijk hebben de volgende instituten van hoger onderwijs een Bachelor's Degree in logistiek: − Swansea Institute of Higher Education − University of Northumbria at Newcastle − University of North London − University of Huddersfield − Cranfield University − Buckinghamshire College of Higher Education − Aston University Verder zijn er nog ontelbare opleidingen in transport en in engineering die delen van de logistieke keten behandelen. In Duitsland hebben de Fachhochschulen binnen de opleiding Wirtschaftsingenieur een optie ("Schwerpunkt") Logistik - Management.

2.2.6

Geografische spreiding van de beroepsactiviteit in Vlaanderen Er zijn geen indicaties dat de logistieke beroepen zich zouden beperken tot bepaalde regio's in Vlaanderen. Wel is het zo dat regio's als Hasselt - Genk, de Kempen, het gebied rond Zeebrugge en het Waasland zich qua infrastructuur en investeringsklimaat expliciet aan het profileren zijn als logistieke regio's, en dit met de bedoeling van economische vernieuwing en jobcreatie. Dat deze politiek werkt, bevestigen de bedrijven in logistieke dienstverlening die er zich recentelijk vestigden en op korte tijd honderden jobs hebben gecreëerd.


10

2.2.7

Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen De basisopleiding Logistieke Technologie (studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie) bestaat enkel aan de Campus HIKempen in Geel van de Katholieke Hogeschool Kempen. De optie Expeditie, Distributie en Transport binnen de basisopleiding Bedrijfsbeheer (studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde) bestaat aan de − Hogeschool voor Wetenschap en Kunst, Brussel − Katholieke Hogeschool Mechelen − Hogeschool Antwerpen − Karel de Grote-hogeschool Antwerpen − Katholieke Hogeschool Kempen − Provinciale Hogeschool Limburg − Hogeschool West-Vlaanderen − Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen − Hogeschool Gent (tweemaal: in Gent en Aalst) − Mercator Hogeschool Provincie Oost-Vlaanderen Voor de andere opleidingen in logistiek, zie 2.2.2.

2.2.8

Infrastructuur Een magazijnopstelling voor simulatie-oefeningen is in opbouw aan de Katholieke Hogeschool Kempen. Verder is typisch logistieke software rond productieplanning, opslagcapaciteiten enz. aanwezig, en simulatiespelen rond technisch-logistieke problemen. De Campus HIKempen van de Katholieke Hogeschool Kempen beantwoordt aan alle materiële eisen die een moderne hogeschoolcampus moet hebben (o.a. toegankelijke computers met recente software, multimediaal onderwijs, internet-accounts voor studenten, warme maaltijden, sporthal enz.), zoals vermeld wordt in alle inspectieverslagen van opleidingen die er voorkomen.

2.2.9

Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de basisopleiding Logistieke Technologie De laatste drie academiejaren kende het totaal aantal studenten de onderstaande evolutie. De cijfers tussen haakjes geven de verhouding jongens - meisjes weer. Merk op dat de basisopleiding Logistieke Technologie in vergelijking met andere vormen van technisch hoger onderwijs relatief veel (gemiddeld 25 tot 50% over de hele opleiding) meisjes aantrekt. Cijfers van vóór 1995 - 1996 zijn niet opgenomen omdat de basisopleiding Logistieke Technologie toen nog "Technologie" heette, en een andere (d.w.z. minder typisch logistieke) invulling had. 1995 - 1996 1996 - 1997 1997 - 1998 TOTAAL

1 ste jaar 39 (30 / 9) 18 (12 / 6) 17 (15 / 2) 74 (57 / 17)

2 de jaar 36 (24 / 12) 26 (18 / 8) 14 (8 / 6) 76 (50 / 26)

3 de jaar 42 (37 / 5) 17 (11 / 6) 22 (14 / 8) 81 (62 / 19)


11

De totale groep van afgestudeerden in Logistieke Technologie zoals de opleiding nu bestaat, is nog te klein (30 personen) en te kort op de arbeidsmarkt (maximaal anderhalf jaar) om duidelijke lijnen te onderscheiden. Wel weten we uit een telefonische enquête uitgevoerd in januari 1998 door de plaatsingsdienst van de basisopleiding Logistieke Technologie aan de Katholieke Hogeschool Kempen dat alle schoolverlaters van juni 1996 en 1997, op één na, tewerkgesteld zijn, veelal in typisch logistieke functies. Verder kunnen we uit alle commentaren van de beroepswereld enkel concluderen dat de logistiek als discipline zo actueel is dat voor hoger opgeleiden hierin de arbeidskansen ronduit rooskleurig zijn. Het is niet toevallig dat vormingsinitiatieven van paritaire fondsen als het Opleidings- en tewerkstellingsfonds voor de Bedienden van de Metaalverwerkende Nijverheid van Brabant en het Vormingsinitiatief voor Bedienden van de Antwerpse Metaalnijverheid (beide samengesteld uit vakbonden en Fabrimetal) precies de logistiek identificeren als het terrein waarin de jobs van de toekomst zich situeren en zich grote opleidingsbehoeften voordoen.

2.2.10 Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de basisopleiding Logistieke Technologie volgens opleiding in het secundair onderwijs, ervaring met het hoger onderwijs, geslacht, leeftijd en studieresultaten ASO/TSO/BSO uit MO/uit HO M/V geboortejaar

geslaagd/niet geslaagd

1995 - 1996 3/32/4 27/12 30/9 1977: 24 1976: 12 1975: 3 23 / 16

1996 - 1997 7/28/1 31/5 24/12 1978: 27 1977: 7 1976: 2 18 / 18

1997 - 1998 4/37/1 34/8 37/5 1979: 31 1978: 11 1977: 0 (nog niet beschikbaar)

2.2.11 Reële studieduur van de basisopleiding Logistieke Technologie Precieze gegevens waren op het moment van schrijven niet aanwezig. In algemene termen kunnen we stellen dat het eerste jaar van de basisopleiding Logistieke Technologie aan de Katholieke Hogeschool Kempen een slaagpercentage van gemiddeld 55 % kent, het tweede jaar een slaagpercentage van gemiddeld 80 tot 90 % en het derde jaar nagenoeg 100 %.

2.2.12 Inhoudelijke profilering van de basisopleiding Logistieke Technologie in binnen- en buitenland In de Vlaamse onderwijscontext is de basisopleiding Logistieke Technologie uniek qua aantal en opzet. −

− −

Zoals in 2.2.7 al aangevoerd, is de Katholieke Hogeschool Kempen momenteel (maart 1998) de enige hogeschool die de basisopleiding Logistieke Technologie in huis heeft. Het uitgangspunt van de opleiding is de volledige goederen-, informatie- en geldstroom van a tot z in bedrijven. De technische onderbouw voor deze logistieke opleiding is geen specialistisch kennisaanbod dat technische inhouden in de diepte behandelt (zoals wel het geval is in bv. een basisopleiding chemie of elektriciteit), maar een algemeentechnische waaier om principes, termen, denkmethodes en courante basisinhouden uit die technische disciplines in logistieke functies toe te passen.


12

−

De logistieke component is in de eerste plaats technisch-logistiek, gericht op concrete implementering. Toch gaat voldoende aandacht naar de bijhorende documentenstroom in het bijzonder en bedrijfskundige aspecten in het algemeen.

In vergelijking met technische hbo-opleidingen logistiek in Nederland (en ook in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk) valt de ruime technische onderbouw op, ten koste van onderdelen in logistiek en management - bedrijfseconomie Wel dient gezegd dat in het in 2.1.2 genoemde rapport "Opleiding logistiek en technische vervoerskunde. Eindrapportage over de beroepskwalificaties en onderwijstermen voor een logistieke ingenieursopleiding in het hoger technisch onderwijs", dat in 1994 aan de Nederlandse overheid werd voorgelegd, de expliciete aanbeveling te vinden is om de technische component te vergroten in de Nederlandse hbo-opleidingen logistiek (technisch hoger onderwijs), ten nadele van de bedrijfseconomische.

2.3

Verantwoording van de basisopleiding Logistieke Technologie De contouren van de (voornamelijk productie-)nijverheid in Europa zijn de laatste jaren ingrijpend veranderd en hertekend onder invloed van een aantal maatschappelijke tendensen. In alle geledingen van de maatschappij wordt de economischsociale context herdacht, omdat de West-Europese economieën sinds de jaren tachtig langzaam maar zeker de hete adem in de nek voelen van delen in de wereld die zich economisch aan het ontwikkelen zijn in een duizelingwekkend tempo. Zo is er de befaamde Pacific Rim, met al wat gevestigde maar nog steeds bijzonder solide en vernieuwende economische regio's als de Amerikaanse westkust en Japan. In die Rim zitten bovendien een aantal economische tijgers die hun economische ontwikkeling al ver hebben doorgevoerd (Singapore, Taiwan, Hong Kong) of aan het doorvoeren zijn (Maleisië, Thailand). De grootste economische krachtpatser van de volgende eeuw ligt precies ook in deze regio: China. Met een oneindig reservoir van mensen, grondstoffen, werkethiek en een "pragmatische" opvatting van de communistische leer is dit land al jaren een enorme aantrekkingspool van miljardeninvesteringen. Een tweede concurrentieblok vormt het voormalige Oostblok. De succesrecepten van deze wereldregio zijn, alhoewel cultureel verschillend ingebed, zowat dezelfde als die van de Pacific Rim: relatief goedgeschoolde werkkrachten en een bevolking die snel materiële welstand wenst en dus bereid is om tegen lage lonen te werken. Een bijkomende troef voor dit deel van Europa is dat zijn afstand voor West-Europese bedrijven in één of twee dagen fysisch overbrugbaar is, zodat delokalisatie een harde realiteit is geworden voor het economische weefsel in onze contreien. Ook de Verenigde Staten van Amerika zijn en blijven een performant en groot economisch machtsblok, dat zich met NAFTA nog uitbreidt naar Canada en Mexico, en (later) Zuid-Amerika. Anderzijds vormen deze regio's potentiële groeimarkten voor (meestal hoogwaardige) kwaliteitsproducten, daar waar de binnenlandse markt typisch een verzadigde markt is (vervanging van producten i.p.v. eerste aankoop). Een tweede stille revolutie in de West-Europese landen is die van de sterk vergrijzende bevolking. De sociale zekerheidssystemen die de gemengde economieën van deze landen sinds de Tweede Wereldoorlog opgezet hebben, komen hierdoor onder


13

zware druk te staan door stijgende kosten voor pensioenen en ziekteverzekering. Grote tekorten op de overheidsbegroting zijn het gevolg. Ook de grote werkloosheid onder alle lagen van de actieve bevolking is een zware dobber voor de sociale zekerheid. Deze werkloosheid heeft als structurele oorzaak het groter aanbod van werkzoekers sinds de jaren 60 (van éénverdiener- naar tweeverdienersgezinnen), de automatisering van de arbeid (van industriële economie naar diensteneconomie), de toegenomen concurrentie van de hierboven beschreven economische regio's en de in vergelijking met de rest van de wereld extreem zware belasting op arbeid o.m. om het systeem van sociale zekerheid in stand te houden. De hierboven beschreven trends zijn niet van voorbijgaande aard en duiden op een vernieuwing die West-Europese economieën aan het ondergaan zijn. Produceren kan alleen nog in dit deel van de wereld als de kosten verminderd kunnen worden, en de meerwaarde voldoende hoog en uniek is door innovatie en kwaliteit. De arbeidskost is daarin een bedrijfseconomisch nadeel dat door een goed logistiek beheer (naast traditionele oplossingen als automatisering en informatisering) kan worden opgevangen. Logistiek is dan de beheersing van en de zorg voor de integrale goederen-, informatie- en geldstroom, van grondstof tot halffabrikaat en eindproduct, en van eindproduct tot een juiste aflevering bij de klant. Het gaat concreet over inkoop, aanvoer, inslag, opslag, overslag, uitgifte grondstoffen, werkbeheer, voorraadbeheer van grondstoffen en eindproducten, orderverwerking, expeditie en distributie. Logistiek is een integraal management van deze lange doch samenhangende keten in productieplanning en -uitvoering, intern en extern transport, opslag en voorraad, inkoop, marketing, klantenservice. De logisticus is een generalist die deze complexe verscheidenheid overziet en daarin keuzes maakt of voorstelt. Het doel is steeds om de totale kosten van deze stromen zo laag mogelijk te houden met behoud of verbetering van de interne en externe service. Dit logistiek beheer gebeurt nog veelal met eigen mensen, maar ook hier komt outsourcing naar gespecialiseerde buitenbedrijven in logistieke dienstverlening de kop opsteken. Een stap verdergaand en nu al indicatief voor de weg die onze economie aan het opgaan is, zijn de zgn. distributiecentra. Deze centra produceren niets, maar krijgen geproduceerde goederen in bulk binnen (veelal uit regio's met een lage loonlast). Verpakking, opslag en gerichte distributie naar eindgebruikers zijn de enige meerwaarde die deze centra aan het product meegeven (warehousing, Value Added Logistics). In Vlaanderen zijn regio's als Hasselt - Genk, de Kempen, het gebied rond Zeebrugge en het Waasland zich qua infrastructuur en investeringsklimaat expliciet aan het profileren als logistieke regio's, en dit met de bedoeling van economische vernieuwing en jobcreatie. Dat deze politiek werkt, bevestigen de bedrijven in logistieke dienstverlening die er zich recentelijk vestigden en op korte tijd honderden jobs hebben gecreëerd. Drie ontwikkelingen bepalen het technologische kader waarin de logistiek zich begeeft op dit moment.

14


Ten eerste is er de informatievoorziening resp. automatisering die een rechtstreeks gevolg is van de integratie en samenhang in de logistiek van alle bedrijfsactiviteiten, en die zich vertaalt in informaticatoepassingen (bv. geïntegreerde databases), procesautomatisering (bv. geautomatiseerde magazijnen en intern transport), robotisering (bv. in productie), computer integrated manufacturing. Dit alles heeft tot doel de goederenstroom direct en duidelijk te sturen, en zo in te spelen op technologische vernieuwingen en marktevoluties door samenwerking en afstemming tussen afdelingen binnen het bedrijf, en tussen bedrijven onderling. Gekoppelde geautomatiseerde systemen zijn in dit opzicht voor een volledig geïntegreerde goederenstroombeheersing onmisbaar geworden. De informatiestroom die de goederenstroom daarbij begeleidt, zorgt voor overzicht en besturing. Goederen moeten op het juiste moment, op de juiste plaats in de juiste hoedanigheid en de juiste hoeveelheid aanwezig zijn om voorraden te minimaliseren. Zo zal bv. de inkoper niet zo goedkoop mogelijk inkopen via grote hoeveelheden-kortingen, maar inkopen op basis van aanlevermoment, kwaliteit, flexibiliteit, ordergrootte, leverhoeveelheden, transportverpakking enz. Dit leidt tot een grotere selectie van leveranciers, waarbij de mate van voldoen aan de wensen van het bedrijf belangrijker zijn dan alleen de kostprijs. De inkoopkosten zullen misschien stijgen, maar de totale bedrijfskosten dalen omwille van bv. sterk gereduceerde voorraden, minder handling en flexibele reacties op marktontwikkelingen. Voorraadbeheerders krijgen te maken met sterk wisselende en minieme voorraadhoeveelheden die op verschillende momenten worden aangeleverd bij de werkplaats of de klant. Ook het transport is gericht op aanlevering van het minimaal benodigde op het juiste moment. Ten tweede zijn er de zorgsystemen (kwaliteit, veiligheid, milieu) die op verregaande en alomtegenwoordige wijze elke bedrijfsactiviteit beïnvloeden. Vooral de kwaliteitseisen leiden tot beheersing van kosten en grotere klantgerichtheid. Besparingen worden verwezenlijkt door bv. integratie van intern en extern transport, beheersing van de pijplijn, integratie van bedrijven onderling (toeleveranciers, bedrijven uit eigen groep), kostenbeheersing in productie via TQM-technieken (total quality management). Klantgerichtheid wordt bereikt via productdifferentiatie, kortere productcycli, algemene flexibiliteit, service na productie. De eisen van de eindgebruiker zijn het uitgangspunt van waaruit men terugwerkt door het hele systeem tot aan de grondstoffenleverancier. Aan de milieuzijde zien we het toenemend belang van reverse logistics, waarbij bedrijven plannen hoe ze hun verpakkingsmaterialen, afval en gebruikte producten zullen terugnemen van klanten om ze te verwerken of te recycleren. Deze twee ontwikkelingen veranderen de interne organisatie van bedrijven fundamenteel. De gangbare praktijk is dat taakverdelingen binnen ondernemingen op basis van functionele en gespecialiseerde kennis en vaardigheden tot stand komen, wat vaak leidt tot het verdedigen van het eigen afdelingsbelang en het zo laag mogelijk houden van de kosten van die zelfde afdeling (suboptimalisatie). Het probleem hiervan is dat voor de hele onderneming de kosten hierdoor stijgen, omdat de goederenstroom met buffers af te rekenen heeft. Zo zal een inkoper in een traditionele, niet-geïntegreerde structuur zijn kosten drukken door grote hoeveelheden in te kopen. Maar die grote voorraden brengen de productieverantwoorde-lijke in moeilijkheden: hij/zij moet voor de opslag en het intern transport opdraaien, en zit met onbruikbare voorraden als de markt om andere producten vraagt.


15

Ten derde is er de internationalisering van de economie, waardoor lokale en internationale markten volatiel worden, en bedrijven zich sneller dan voordien moeten herpositioneren door de grotere concurrentie. Een concreet gevolg hiervan is o.a. de toegenomen complexiteit van internationale goederenstromen. Door dergelijke veranderingen komen beheerders van goederenstromen steeds meer onder druk door eisen van korte en betrouwbare levertermijnen ("spoedopdrachten"), veranderingen in modellen, wijzigende vervoerstechnieken enz. Integratie en overzicht zijn dus van levensbelang, omdat ingrepen in de ene plaats van de goederenstroom altijd gevolgen hebben voor andere plaatsen. Het specifieke kenmerk bij uitstek van de beroepen in het beheer van de goederen-, informatie- en geldstroom is dat de beoefenaar een meerwaarde moet geven in taken waarin de techniek moet worden gepland, gestuurd, gecontroleerd, geoptimaliseerd, uitgelegd, aangekocht, verkocht, geadministreerd. Het vertrekpunt is dus veelal technisch. Het bedoelde takenveld is immers te vinden in het grensgebied tussen techniek en alles wat door techniek wordt beïnvloed of veroorzaakt. Een technische opleiding die de logistiek als centraal onderwerp neemt, moet in deze context het antwoord bieden op de vraag naar hoger geschoolden in logistiek die snel inzetbaar zijn. Een basisopleiding van één cyclus in Logistieke Technologie wil dat antwoord op die vraag zijn.


16

HOOFDRUBRIEK 3 HET OPLEIDINGSPROFIEL

3.1

De exacte benaming Dit opleidingsprofiel geldt voor de basisopleiding van één cyclus in Logistieke Technologie in het studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie. Deze basisopleiding heeft geen opties.

3.2

Globale omschrijving van de basisopleiding in Logistieke Technologie De vaardigheden van de basisopleiding Logistieke Technologie liggen in het onmiddellijke verlengde van de goederenstroom doorheen het bedrijf, en de ermee gepaarde gaande geld- en informatiestroom. Deze beroepen situeren zich vooral in het raakveld van techniek met domeinen als distributie, in- en verkoop, zorgsystemen (kwaliteit, veiligheid, milieu), voorraadbeheer, productie. De term die het bedrijfsleven de laatste jaren op de integratie en efficiëntiemaximalisatie van deze domeinen is gaan plakken is "logistiek". De goederenstroombesturing, van aankoop over productie en opslag tot verkoop en distributie, is een aspect dat relatief recent naar het centrum van de industriële aandacht is geschoven. Lean Management, Just In Time, Theory Of Constraints, Systematic Handling Analysis enz. moeten kostenbesparend werken op zowat elke beweging of beslissing die zich binnen een bedrijf voordoet. Deze systemen zijn typisch afdelingoverschrijdend, en raken zowat elk onderdeel van de bedrijfsactiviteit. De vaardigheden van de inkoopverantwoordelijke hebben te maken met de aankoop van materialen, grondstoffen en diensten, en de invloed daarop van parameters als kostprijs, levensduur van producten, binnenkomende orders, technische kwaliteitsvereisten, snelheid van levering naar de klant, beschikbaarheid en kost van intern en extern vervoer enz. De ondersteunende kennis hiervoor ligt op het vlak van inkoopplanning, inkoopvoorbereiding, inkoopadvisering intern, leveranciersonderzoek logistieke prestatie, inkoopuitvoering, inkopen/bestellen, inkoopadministratie, logistiek management, planning en logistieke organisatie en transportmanagement. De vaardigheden van de verantwoordelijke productie hebben te maken met een tijdige en aan alle specificaties van het order beantwoordende productieoutput, en de invloed daarop van parameters als beschikbare capaciteit, productielay-out, gevraagde leveringssnelheid, eigenheid van het fabricagesysteem, beschikbaarheid van intern en extern vervoer, technische kwaliteitsvereisten enz. De ondersteunende kennis hiervoor ligt op het vlak van productieplanning, productiebesturing, productieprogrammering, productie-informatiesystemen, productie-administratie, productiecapaciteitsplanning, productiebesturing, productontwikkeling, beleidsvoorbereiding, logistiek management, planning en logistieke organisatie, logistieke strategie, magazijnmanagement, opslagorganisatie en voorraadbesturing.


17

De vaardigheden van de verantwoordelijke voorraad en magazijn hebben te maken met een correcte en vlotte in-, op- en uitslag van binnenkomende en uitgaande goederen en materialen, en de invloed daarop van parameters als conditioneringseisen, aansluiting op intern en extern vervoer, opslagcapaciteit en -vraag, productieritme, opslagtechnische mogelijkheden, productidentificatie enz. De ondersteunende kennis hiervoor ligt op het vlak van magazijnuitvoering, expeditie (uitvoerend), magazijnmanagement, opslagorganisatie, voorraadbesturing, inkoopuitvoering, inkopen/bestellen, berekenen logistieke prestatie (control), ontvangst- en voorraadadministratie, goederenontvangst (administratie en besturing), voorraadinformatiesystemen, voorraadadministratie, administratiematerialen magazijn, administratie orderbehandeling (expeditie), logistiek management, planning en logistieke organisatie, logistieke strategie, expeditieplanning, transportmanagement, intern transportmanagement, transportadministratie, transportinformatiesysteem, advisering en implementatie algemeen. De vaardigheden van de verantwoordelijke distributie hebben te maken met de verdeling naar buiten van goederen (voornamelijk eindproducten), en de invloed daarop van parameters als beschikbare gevraagde leveringssnelheid, beschikbaarheid en kost van intern en extern vervoer, verpakkingseisen, transporttechnische mogelijkheden enz. De ondersteunende kennis hiervoor ligt op het vlak van ontvangst- en voorraadadministratie, ontvangst goederen, voorraadinformatiesystemen, administratie materialenmagazijn, logistiek management, logistieke strategie, magazijnmanagement, opslagorganisatie, voorraadbesturing, expeditieplanning, magazijnuitvoering, expeditie, transportmanagement, intern transportmanagement, transportadministratie, transportplanning, transport- en expeditieplanning, planning en logistieke organisatie, logistieke strategie, transportinformatiesysteem, advisering en implementatie algemeen. De vaardigheden van de verantwoordelijke business to businessmarketing hebben te maken met verkoop van producten en diensten van voornamelijk logistieke aard (bv. in logistieke toeleveringsbedrijven), en de invloed daarop van parameters als klanteneisen, productie-eigenheid en marktsituatie van klanten, technische mogelijkheden, haalbare logistieke oplossingen m.b.t. vervoer, opslag, productie enz. De ondersteunende kennis hiervoor ligt op het vlak van marketing/verkoop, verkopen, voorspellen, commerciële tactiek, orderbehandeling, orderadministratie, service, productontwikkeling, inkoopplanning, inkoopvoorbereiding. De vaardigheden van de verantwoordelijke zorgsystemen hebben te maken met kwaliteits-, veiligheids- en milieuzorg, en de invloed daarop van parameters als wetgeving, kwaliteitseisen intern en extern, kostenbesparing, menselijke en sociale aspecten van bedrijfsvoering enz. De ondersteunende kennis hiervoor ligt op het vlak van management van zorgsystemen, systeembeheer, projectleiding, kwaliteitszorg, kwaliteitssysteembeheer en evaluatie, milieuzorg, veiligheid, kwaliteitskeuring en -doorlichting, implementatie, beheer, implementatie en verbetering van zorgsystemen. De algemeen-technische kennis (mechanica, elektriciteit, chemie, elektronica etc.) is geen specialistische kennis die technische inhouden in de diepte behandelt, maar een algemeen-technische waaier om principes, termen, denkmethodes en courante basisinhouden uit die technische disciplines in logistieke functies toe te passen. Technische inhouden moeten overgebracht worden naar klanten, andere diensten binnen het bedrijf, operators op de vloer, supervisors, beleidsmensen enz. Communicatietechnieken in de eigen taal en in vreemde talen zijn hierbij uiteraard belangrijk.


18

3.3

Beroepsgericht opleidingsprofiel

3.3.1

Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen Het gebruikte beroepsprofiel is dat van de gegradueerde in Logistieke Technologie voor de beroepen verantwoordelijke inkoop, verantwoordelijke productie, verantwoordelijke voorraad en magazijn, verantwoordelijke distributie, verantwoordelijke business to businessmarketing en verantwoordelijke zorgsystemen.

3.3.2

De concrete uitwerking van de vertaalslag Voor alle hieronder genoemde beroepen geldt een gemeenschappelijke basis van kenniselementen. Een overzicht.

Beroep Verantwoordelijke inkoop

Functie Inkoopplanner

Typefuncties Inkoopplanning

Onderdeel Inkoopvoorbereiding

Inkoopplanning

Vaardigheden De functionaris kan: − de inkoopmarkt verkennen − alternatieve inkoopmogelijkheden onderzoeken − adviseren over alternatieve inkoopmogelijkheden − concurrentenonderzoek verrichten − producttechnische eigenschappen en vereisten kenbaar maken en controleren − producttechnische mogelijkheden naar waarde schatten − offertes analyseren − onderhandelen over offertes − offertes aanvragen − contracten met leveranciers regelen − raamcontracten opstellen − inkoop voor zaken buiten het raamcontract regelen − kiezen welke leveranciers in aanmerking komen − producttechnische eigenschappen kenbaar maken en controleren − beoordelen of leveranciers voldoen aan gestelde criteria − verantwoording afleggen over de keuze van leveranciers − bedrijfsonderzoek bij leveranciers naar kwaliteit verrichten − producttechnische mogelijkheden naar waarde schatten − meerjarencontracten met leveranciers afsluiten − de strategie ten aanzien van leveranciers bepalen − de spreiding van leveranciers bepalen − criteria opstellen waaraan leveranciers moeten voldoen De functionaris kan: − een bijdrage leveren aan het ondernemingsplan − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor beleidsvoorbereiding van inkoop − inkoopplannen opstellen − prestatie-indicatoren opstellen voor inkoop − inkoopprestaties meten − inkoopprestaties met indicatoren vergelijken − inkoopprocedures bijstellen − producttechnische eigenschappen en vereisten doorgeven aan leveranciers − een bestelmethodiek vaststellen − bestelprocedures opstellen − bestelparameters vaststellen − producttechnische vereisten en eigenschappen doorspelen aan leveranciers

Kennis De functionaris moet kennis- en inzichtelementen hebben van: − de kernactiviteit van een bedrijf − de samenhang in de goederenstroomketen − de positie van de verschillende schakels binnen de goederenstroomketen (inkoop, productie, magazijn, distributie, verkoop, kwaliteit, milieu, veiligheid) − de schematische voorstelling van een proces − de analyse en optimalisering van een proces − het opzetten van steekproeven − de statistische verwerking en interpretatie van gegevens − de organisatie, planning, besturing en controle van de goederenstroom binnen de bedrijfsdoelstellingen, gericht op een zo hoog mogelijke customer satisfaction (vanaf inkoop, ontwikkeling, productie, voorraadbeheer tot fysieke distributie) − bedrijfseconomische begrippen, normen (kengetallen) voor logistieke bedrijfsvoering (bv. productiviteit, efficiëntie, performance indicatoren, ROI) − investeringsanalyse − de factoren die het customer-servicebeleid bepalen − het doel en de functie van informatiestromen in de organisatie − maatschappelijke omstandigheden en randvoorwaarden die het logistieke vakdomein beïnvloeden (milieu, wetgeving, arbeidsverhoudingen, technologische ontwikkelingen, etc.) − organisatiestructuren, organisatieveranderingsprocessen, managementtechnieken en beleidsen besluitvormingsprocessen − projectmanagement (bv. projectplanning, actieplan, verbeteracties, corrigerende en preventieve maatregelen) − classificatiesystemen (bv. ABC-analyse, Pareto-analyse) − aspecten van bedrijfspsychologie en management (bv. intermenselijke relaties, onderhandelen, leiding geven, vergaderen, presenteren) − algemene goederenkennis − de inschatting van goederen naar hun technische waarde en kwaliteit − de eigenschappen en toepassingen van materialen − de goederen(distributie)verpakking (technische en logistieke kwaliteit en eigenschappen)


Inkoopadvisering intern

Leveranciersonderzoek logistieke prestatie Inkoopuitvoering

Inkopen / bestellen

Inkoopadministratie

− het inkoopproces systematiseren − inkoopgegevens naar specificaties voor het informatiesysteem vertalen − inkoopgegevens bijhouden in het informatiesysteem − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor inkoopplanning De functionaris kan: − adviseren bij co-makership, prime vendor, co-designership en JIT- of DOL-leverancier − adviseren bij make or buy − technische ontwikkelingen bij leveranciers in termen van eigen bedrijfsbehoeften vertalen De functionaris kan: − bedrijfsonderzoek verrichten bij leveranciers naar logistieke prestaties − prestaties van een leverancier registreren De functionaris kan: − klachten formuleren bij leveranciers over bv. kwaliteit, technische tekorten − leveranciersprestaties beoordelen − inkoopbehoefte bepalen − aanlevermomenten plannen − feedback op planningafwijkingen geven − orders plaatsen − spoedorders plaatsen − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor bestellen − bestellingen rappelleren − voortgang bewaken van het uitstaand orderpakket voor wat betreft leveringscondities − bij wijziging van bestelgegevens de consequenties nagaan De functionaris kan: − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor inkoopadministratie − leveranciersbestanden bijhouden

19

− de invloed van de verpakking(s-techniek) op de logistieke afwikkeling en impact op het product, opslagtechnieken, productie en fysieke distributie − de naamgeving van zowel anorganische als organische stoffen − logistieke kosten − calculatietechnieken − analyse voor het maken van een beslissing i.v.m. uitbesteden of niet (make or buy) − kosten-batenanalyse − de financiële gevolgen van een veranderingsproces (in inkoop, productie, voorraad, verkoop, kwaliteit, etc.) voor het bedrijf − de commerciële aspecten van de logistiek − arbeidsmarktverhoudingen en wetgeving (bv. sociale wetgeving) − overeenkomsten en aansprakelijkheid (bv. CE-reglementering) − juridische aangelegenheden die de integrale logistieke keten raken − de integrale kwaliteitszorg (bv. IKZ, TQM) − milieueisen (bv. retourstromen, recyclage) − diverse moderne talen (bv. Nederlands, Engels, Duits, Frans) schriftelijk en mondeling − spreadsheet (bv. Excell) − gegevensbanken, database (bv. Access) − grondslagen van fysica − grondslagen van wiskunde − grondslagen van chemie

De functionaris moet kennis- en inzichtelementen hebben van: − de interacties tussen het inkoopproces en de rest van de goederenstroomketen − strategische inkoopbeslissingen, vaststelling inkoopbeleid en inkoopprocessen (bv. inkoopvoorbereiding, inkoopplanning, inkoopadvisering, inkoopuitvoering) − de samenhang tussen het te bereiken marktsegment en de mogelijkheden van de goederenstroomketen − de keteneffecten die zich in de goederenstroom kunnen voordoen en oplossingen ter eliminatie van deze effecten (bv. DRP, ECR) − voor de logistiek relevante onderdelen van het marktonderzoek (bv. customer service, vraag, leversnelheid) − de werking van het marktmechanisme − technieken voor marktonderzoek − leverancierscertificering (bv. ISO-9000, QS9000) − het opstellen en uitvoeren van een leveranciersbeoordeling of –selectie − leveringscondities (bv. levertijd, verpakking, afroepcontracten) − de betekenis en gevolgen van aanleverprincipes (bv. JIT, DOL, JILS) − de verschillende manieren van samenwerkingsverbanden en overeenkomsten (bv. comaker, co-designer) − voorspellingstechnieken − technieken van planning en voorraadbesturing


20

Verantwoordelijke productie

Productieplanner

Productieplanning

Productieplanning

Productiebesturing

De functionaris kan: − de beschikbare productiecapaciteit bepalen − een knelpuntanalyse uitvoeren − de productieprioriteiten vaststellen − adviseren over maatregelen om achterstanden te vermijden − de productiebehoefte bepalen − de marktvraag en het productieniveau op elkaar afstemmen − de wensen van de klant naar productieschema vertalen − de consequenties van orders nagaan voor het lopend plan − noodzakelijke aanpassingen verwerken − de afzonderlijke fabricagestappen per product plannen − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor productieplanning − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor voorbereiding van productie − een (week-)productieplan opstellen − -de realisatie van (week-)plan zowel in tijd als in aantallen bewaken De functionaris kan: − toezien op het verkorten van de doorlooptijd − productieprestaties meten − productieprestaties met indicatoren vergelijken − het productieproces organiseren − een (week-)productieplan opstellen aan de hand van gegevens van de productievoorbereiding en de productietechnische mogelijkheden − de productievoortgang bewaken − actie nemen om verstoringen te voorkomen of op te heffen − actie nemen bij onder- en overschrijdingen − de uitvoeringsrealisatie van (week-)plan zowel naar tijd als naar aantallen bewaken − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor uitvoering van productie − de kwaliteit van producten bewaken

− de onderlinge samenhang tussen deze planningtechnieken (bv. MRP, KANBAN, TOC) en/of voorraadbesturing (bv. aankoopbehoefte, aanlevermoment, optimale bestelhoeveelheid, optimaal bestelmoment) − verschillende mogelijkheden van extern transport (vervoer) en zijn modaliteiten − transportkosten − gegevens uit het geautomatiseerd systeem die van belang zijn voor inkoop − logistieke kosten (bv. kosten materials handling, voorraad, opslag, transport) − de juridische, administratieve en verzekeringstechnische aspecten in aanvoertraject en inkoopbeleid − de identificatiesystemen voor goederen (bv. barcode, RF-tag) − offertes (bv. opmaak, analyse) − prijsvergelijkingen (bv. marginale kosten, marginale opbrengsten) − internationaal betalings- en handelsverkeer − aankoopcontracten (bv. opmaak, analyse) − klachtendoorstroming naar leveranciers − beheer van de documentenflow binnen de inkooporganisatie − handling, transport en opslag van gevaarlijke stoffen en gevaarlijke ladingen (milieu en veiligheid) − (automatische) gegevensuitwisselingtechnieken (bv. fax, Electronic Data Interchange, internet) − orderbehandeling (bv. bevestigen, manueel, automatisch, spoedorder, nalevering, afroepen) De functionaris moet kennis- en inzichtelementen hebben van: − de interacties en relaties tussen de productie en de rest van de goederenstroomketen − de relatie van productie en werkvoorbereiding met andere schakels in de goederenstroomketen − types van verschillende productiebedrijven − types van verschillende productieprocessen − de samenhang in het productieproces − de keteneffecten die zich in de goederenstroom kunnen voordoen en oplossingen ter eliminatie van deze effecten (bv. DRP, ECR) − voor de logistiek relevante onderdelen van het marktonderzoek (bv. customer service, vraag, leversnelheid) − logistieke kosten (bv. kosten materials handling, voorraad, opslag, transport) − kostenbeheersing van proces- en productiekosten − het opstellen van een leveranciersbeoordeling of – selectie − voorspellingstechnieken − planningtechnieken en voorraadbesturing, zowel voor korte als middellange termijn − diverse besturingsconcepten (bv. MPS, MRP, DRP, ERP, JIT, Delivery on line, Delivery in sequence) − het principe van FIFO, LIFO en FILO (first in first out, last in first out, first in last out) − capaciteitsplanning − shop floor control, scheduling − afleverplanning − routeplanning − netwerkplanning − beoordeling en verbetering van planningen − analyse en detectie van knelpunten − doorlooptijdbeheersing − technieken om omsteltijden te verkorten (bv. SMED)


Productieprogrammering

− de productieprocedures bijstellen − -voorstellen doen tot productieverbetering (capaciteit, kostprijs, kwaliteit) De functionaris kan: − binnenkomende orders op volume controleren − informatie verzamelen over grondstoffen, verpakkingen en onderdelen − werkorders geven aan productie − verstoringen in de materiaaltoevoer verwerken

21

− arbeidsmeting (bv. chronometrie, MMO, MTM) − principes van werkvoorbereiding bij werkplanning − werkinstructies en -voorschriften − meetsystemen binnen de logistieke automatisering (bv. afstandsmeting, sensoren, naderingschakelaars, temperatuur- en drukmeting, verlichting, geluid, trilling, vochtigheid, massa) − automatisering (bv. productidentificatie, producttelling, productregistratie, visualisatie) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − aanduidingen en coderingen op goederen (bv. zwaartepunt, vastgrijppunten) − de identificatiesystemen voor goederen (bv. barcode, RF-tag) kennen − (automatische) gegevensuitwisselingsstechnieken (bv. fax, Electronic Data Interchange, internet). − gegevens uit het geautomatiseerd systeem die van belang zijn voor de productie − de onderlinge samenhang tussen planningtechnieken (bv. MPS, MRP, KANBAN, TOC) en/of voorraadbesturing (bv. aankoopbehoefte, aanlevermoment, optimale bestelhoeveelheid, optimaal bestelmoment) − analyse van een werksituatie of werkmethode − welzijn op het werk (bv. veiligheid en ergonomie) − grondslagen van productieprocessen (bv. verspanen, freezen, draaien, CNC, FMS, overslaan, processturing, sterilisatietechnieken) − ontwerp of analyse (SLP (systematische lay-out planning)) van een lay-out − lay-out van een productie (bv. bepaling van een plaats voor een machine) − kwaliteitsbeheersingstechnieken (bv. SPC, ingangscontrole, uitgangskeuring, microbiologisch kwaliteitsbeheersingsplan) − de problematiek van de voedingsindustrie (bv. houdbaarheid, hygiëne) − onderhoudsmanagement (bv. onderhoud, vervanging en in stand houding van het productie-proces, TPM) − principes van materials handling en analyse hiervan (SHA (systematische handling analyse) − logistieke modellen en operational researchoplossingstechnieken, simulatietechnieken en modelbouw (bv. TAYLOR II) − op- en overslagtechnieken − interne transportmiddelen en transportwerktuigen (al dan niet geautomatiseerd, bv. AGV), en ook transportkosten − statica (bv. evenwichtsleer, krachtenleer, weerstanden) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − dynamica (bv. snelheid, versnelling, wrijving) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − grondslagen van sterkteleer (bv. toelaatbare drukof trekkracht, uitrekking) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − elektrische en/of thermische aandrijfsystemen (bv. vermogen, verbruik, rendement, voeding, motoren, onderhoud) − technische (productie-) besturingssystemen (bv. PLC)


22

Productie-informatiesystemen

Productieadministratie

Verantwoordelijke voorraad en magazijn

Voorraadbeheerder

Ontvangst-/ voorraadadministratie

Ontvangst goederen (administratie / besturing)

Voorraadinformatiesystemen

Voorraadadministratie

De functionaris kan: − de productiegegevens vertalen naar specificaties voor het informatiesysteem − de productiegegevens bijhouden in een informatiesysteem De functionaris kan: − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor de productieadministratie − kostprijsgegevens over productieprestaties registreren − productieprestaties in kostprijscalculaties verwerken

De functionaris kan: − de goederenontvangst plannen − afroeporders van inkomende goederen plannen − goederen aanvullen − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor planning van goederenontvangst in het (voorraad)magazijn − belemmeringen m.b.t. leveringen nagaan − openstaande orders signaleren − input-outputcontroles verrichten − technische controle van de geleverde goederen uitvoeren De functionaris kan: − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor de uitvoering van goederenontvangst en -opslag in het (voorraad)magazijn − de opslag controleren − afwijkingen van de geplande buffervoorraadhoogte signaleren − hiaten in de voorraad melden en oplossingen melden − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor uitvoering van verzendgereed maken in het (voorraad)magazijn − adviseren over de te gebruiken methodes in automatische identificatie van goederen − bepalen hoe de identificatie op de goederen aan te brengen − goederen voorzien van de nodige identificatie (bv. barcode, RF-tag) De functionaris kan: − gegevens over binnenkomende goederen registreren − goederenontvangst administreren − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor administratie van goederenontvangst in het (voorraad-)magazijn − retourformulieren opmaken − retourgoederen inboeken − retourgoederen registreren − gebruik maken van geautomatiseerd systeem voor administratie van verzendgereed maken in het (voorraad-)magazijn − sublocatie registreren − administreren van aanwezige goederen − voorraadstanden registreren en analyseren − het voorraadverbruik registreren en analyseren − historische gegevens registreren en analyseren − periodiek overzicht van voorraadstanden verstrekken − voorraden tellen via schematelling − voorraadkosten bepalen en beheersen

− de technische vereisten van interne trans-portmiddelen (bv. onderdelen, vermogen, capaciteit, aandrijving, onderhoud) − goederenbehandeling m.b.t. massagoed, stukgoed, transporteenheden in relatie tot verpakkingsaspecten − goederenkarakteristieken (bv. massa, volume, breekbaarheid) − inventarisatie − handling, transport en opslag van gevaarlijke stoffen en gevaarlijke ladingen (milieu en veiligheid) − de voor de logistiek relevante constructievereisten uit de civiele techniek en bouwkunde (bv. draagkrachten, vloersterkte) − technisch tekenen (bv. lezen van een bouwkundig plan, technische tekening, elektrisch schema) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, pakkingen) De functionaris moet kennis- en inzichtelementen hebben van: − de interacties en relaties tussen het voorraadbeheer (magazijnbeheer) en de rest van de goederenstroomketen − de betekenis van een magazijn als doorvoerfunctie − de keteneffecten die zich in de goederenstroom kunnen voordoen en oplossingen ter eliminatie van deze effecten (bv. DRP, ECR) − voor de logistiek relevante onderdelen van het marktonderzoek (bv. customer service, vraag, leversnelheid) − het opstellen of uitvoeren van een leveranciersbeoordeling of –selectie − de juridische, administratieve en verzekeringstechnische aspecten in aan- en afvoertraject (bv. contracten) − de betekenis en gevolgen van aanleverprincipes (bv. JIT, DOL, JILS) − goederenkarakteristieken (bv. massa, volume, breekbaarheid) − voorspellingstechnieken − voorraadbeheerssystemen − statistische technieken voor voorraadbeheersing − de bepaling van de vestigingsplaats van een (distributie-) magazijn − ontwerp of analyse (SLP (systematische lay-out planning)) van een lay-out voor een magazijn − dimensionering en inrichting van laadstations voor elektrische voertuigen en batterijen − de voor de logistiek relevante constructievereisten uit de civiele techniek en bouwkunde (bv. draagkrachten, vloersterkte) − verschillende methodes voor het opslaan van goederen (bv. blokstapeling, stellingen, rekken, paternoster, carrousel) − voorraadlocatiesystemen (bv. vast, vrij, grijp & bulk) − op- en overslagtechnieken − aanvultechnieken − orderverzamelsystemen (bv. sequentieel, parallel) − het principe van FIFO, LIFO en FILO (first in first out, last in first out, first in last out) − diverse technieken van voorraadbesturing en planning − administratieve systemen voor voorraadbeheer en distributie − inventarisatie


Magazijnuitvoering

Ontvangst goederen (uitvoerend)

Expeditie (uitvoerend)

Logistiek management

Logistieke strategie

− gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor administratie van goederenopslag in het (voorraad-)magazijn − voorraadkosten bepalen en beheersen De functionaris kan: − binnenkomende goederen ontvangen − transitogoederen ontvangen − vrachtbrieven controleren − goederen op beschadiging controleren − goederen op specificaties inspecteren − binnengekomen facturen met bestelling en levering vergelijken − goederen geschikt maken voor opslag − goederen uitpakken − de ontvangst van retourgoederen verzorgen − binnen een magazijn een sublocatie aangeven − binnen een magazijn de voorraadlocatie aangeven De functionaris kan: − controleren of uitslagen volgens opdracht geschieden − order op volledigheid van gegevens (codenummer) controleren − orderdocumenten verzamelen − goederen controleren − pickopdrachten uitsplitsen op methode van orderpicken − verzendingen groeperen − douane- en vervoersdocumenten opstellen en hanteren De functionaris kan: − een bijdrage leveren aan het ondernemingsplan

23

− de onderlinge samenhang tussen planningtechnieken (bv. MRP, KANBAN, TOC) en/of voorraadbesturing (bv. aankoopbehoefte, aanlevermoment, optimale bestelhoeveelheid, optimaal bestelmoment) − gegevens uit het geautomatiseerd systeem die van belang zijn voor voorraad- en magazijnbeheer − productieplanning − afleverplan − planning voor laden en lossen van extern transport − extern transport en zijn modaliteiten − routeplanningsystemen − documenten binnen distributie en transport − logistieke modellering en operational researchoplossingstechnieken, simulatietechnieken en modelbouw (bv. Taylor II) − logistieke kosten (bv. kosten materials handling, voorraad, opslag, transport) − welzijn op het werk (bv. veiligheid en ergonomie) − principes van materials handling en analyse hiervan (SHA (systematische handling analyse)) − analyse van een werksituatie of werkmethode (bv. ergonomisch, productief) − interne transportmiddelen en transportwerktuigen (al dan niet geautomatiseerd, AGV), en ook transportkosten − de technische vereisten van interne transportmiddelen (bv. onderdelen, vermogen, capaciteit, aandrijving, onderhoud) − goederenbehandeling m.b.t. massagoed, stukgoed, transporteenheden in relatie tot de verpakkingsaspecten − handling, transport en opslag van gevaarlijke stoffen en gevaarlijke ladingen (milieu en veiligheid) − technisch tekenen (bv. lezen van een bouwkundig plan, technische tekening, elektrisch schema) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − statica (bv. evenwichtsleer, krachtenleer, weerstanden) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − dynamica (bv. snelheid, versnelling, wrijving) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − grondslagen van sterkteleer (bv. toelaatbare drukof trekkracht, uitrekking) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − aandrijfsystemen elektrisch en/of thermisch (bv. vermogen, verbruik, rendement, voeding, motoren, onderhoud) − technische (productie-) besturingssystemen (bv. PLC) − meetsystemen binnen de logistieke automatisering (bv. afstandsmeting, sensoren, naderingschakelaars, temperatuur- en drukmeting, verlichting, geluid, trilling, vochtigheid, temperatuur, massa) − automatisering (bv. productidentificatie, producttelling, productregistratie, visualisatie) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, − transportsystemen, verpakkingen) − onderhoudsmanagement (bv. onderhoud, vervanging en in stand houding van het productieproces, TPM)


24

Magazijnmanagement

Opslagorganisatie

Voorraadbesturing

Inkoopuitvoering

Inkopen / bestellen

Berekenen logistieke prestatie (controle)

De functionaris kan: − een opslagsysteem fysiek kiezen − een locatiesysteem kiezen − hulpmiddelen kiezen − de opslaginfrastructuur bepalen a.d.h.v. technische (bv. mechanische) vereisten en veiligheidseisen − een magazijntransportsysteem kiezen a.d.h.v. technische vereisten (bv. draagvermogen, aandrijving, verbruik, vloerbelasting) − procedures opstellen voor goederenopslag − de lay-out van een magazijn opstellen of optimaliseren − procedures invoeren − vorm geven aan veranderingen in een magazijn − een voorraadsysteem kiezen − transactiecodes opstellen voor registratie van verschillende goederenstromen − plannen opstellen voor speciale behandeling van producten De functionaris kan: − de omvang van de buffervoorraad bepalen − de aansturing van de voorraad bepalen − het voorraadniveau afstemmen op de verwachte vraagontwikkeling − adviseren m.b.t. te lage of te hoge voorraadstanden − het voorraadniveau bewaken − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor beleidsvoorbereiding m.b.t. het (voorraad-)magazijn − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor planning van goederenopslag in het (voorraad-)magazijn De functionaris kan: − leveranciersprestaties beoordelen − de inkoopbehoefte bepalen − toekomstige behoefte aan materialen plannen − buffervoorraad vaststellen − aanlevermomenten plannen − feedback geven op planningsafwijkingen − orders plaatsen − spoedorders plaatsen − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor bestellen − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor inkoopadministratie − consequenties nagaan bij wijziging van bestelgegevens − overschrijdingen van bestel- en voorraadnormen signaleren De functionaris kan: − de omloopsnelheid berekenen − de voorraadkosten berekenen − de vullingsgraad van het magazijn berekenen − de risico's van de opgeslagen goederen opmeten m.b.t. incourante, brandbare of beperkt houdbare goederen − de dichtheid van de goederenstroom in het magazijn berekenen

− de problematiek van de voedingsindustrie (bv. houdbaarheid, bewaartemperatuur, hygiene) − aanduidingen en coderingen op goederen (bv. zwaartepunt, vastgrijppunten) − identificatiesystemen voor goederen (bv. barcode, RF-tag) − (automatische) gegevensuitwisselingsstechnieken (bv. fax, Electronic Data Interchange, internet) − kwaliteitbeheersingstechnieken


Verantwoordelijke distributie

Distributieplanner

Ontvangst- en voorraadadministratie

Ontvangst goederen

Voorraadinformatiesystemen

Voorraadadministratie

Administratie materialen magazijn

Logistiek management

Logistieke strategie

De functionaris kan: − de goederenontvangst plannen − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor planning van goederenontvangst in het (voorraad)magazijn − bijhouden welke goederen onderweg zijn naar het magazijn − belemmeringen nagaan m.b.t. levering − openstaande orders signaleren − orderdocumenten verzamelen − input-outputcontrole verrichten (zowel technisch als administratief) De functionaris kan: − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor uitvoering van goederenontvangst en -opslag in een (voorraad-) magazijn − de opslag controleren − afwijkingen signaleren van de geplande buffervoorraadhoogte − hiaten in de voorraadstanden melden − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor uitvoering van verzendgereed maken in het (voorraad-) magazijn De functionaris kan: − gegevens registreren van binnenkomende goederen − de goederenontvangst administreren − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor administratie van goederenontvangst in het (voorraad-)magazijn − retourformulieren opmaken − retourgoederen inboeken − retourgoederen registreren − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor administratie van verzendgereed maken in het (voorraad-) magazijn − een sublocatie registreren − aanwezige goederen administreren − de voorraadstanden registreren − het voorraadverbruik registreren − een periodiek overzicht verstrekken van voorraadstanden − voorraden via schematelling tellen − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor administratie van goederenopslag in het (voorraad-)magazijn De functionaris kan: − een aanvraag behandelen voor materiaal vanuit het centraal magazijn of andere magazijnen − een magazijnorder maken − een picklijst maken, a.d.h.v. technische en menselijke mogelijkheden en capaciteiten De functionaris kan: − bepalen waar het verzendgereed maken moet plaatsvinden

25

De functionaris moet kennis- en inzichtelementen hebben van: − de interacties en relaties tussen de distributie en de rest van de goederenstroomketen − de betekenis van een magazijn als doorvoerfunctie − de keteneffecten die zich in de goederenstroom voor kunnen doen en het aangeven van oplossingen ter eliminatie van deze effecten (bv. DRP, ECR) − voor de logistiek relevante onderdelen van het marktonderzoek (bv. customer service, vraag, leversnelheid) − het opstellen of uitvoeren van een leveranciers- (transporteur-) beoordeling of –selectie − de juridische, administratieve en verzekeringstechnische aspecten in aan- en afvoertraject (bv. contracten) − betekenis en gevolgen van aanleverprincipes (bv. JIT, DOL, JILS) − goederenkarakteristieken (bv. massa, volume, breekbaarheid) − voorspellingstechnieken − voorraadbeheerssystemen − statistische technieken voor voorraadbeheersing − de bepaling van vestigingsplaats van een (distributie)magazijn − ontwerp of analyse (SLP (systematische layout planning)) van een lay-out voor een magazijn − dimensionering en inrichting van laadstations voor elektrische voertuigen en batterijen − voor de logistiek relevante constructievereisten uit de civiele techniek en bouwkunde (bv. draagkrachten, vloersterkte) − verschillende methodes van opslaan van goederen (bv. blokstapeling, stellingen, rekken, paternoster, carrousel) − voorraadlocatiesytemen (bv. vast, vrij, grijp & bulk) − op- en overslagtechnieken − orderverzamelsystemen (bv. sequentieel, parallel) − principe van FIFO, LIFO en FILO (first in first out, last in first out, first in last out) − technieken van planning en voorraadbesturing − administratieve systemen voor voorraadbeheer en distributie − de onderlinge samenhang tussen planningtechnieken (bv. MRP, KANBAN, TOC) en/of voorraadbesturing (bv. aankoopbehoefte, aanlevermoment, optimale bestelhoeveelheid, optimaal bestelmoment) − inventarisatie − gegevens, uit het geautomatiseerd systeem die van belang zijn voor voorraad-, magazijn, distributieen transportbeheer − productieplanning − afleverplan − planning voor laden en lossen van extern transport − extern transport (vervoer) en zijn modaliteiten − transportkosten − distributieplanning en transportplanning − routeplanning − documenten binnen distributie en transport − logistieke modellering en operational research-oplossingstechnieken, simulatietechnieken en modelbouw (bv. Taylor II)


26

Magazijnmanagement

Opslagorganisatie

De functionaris kan: − hulpmiddelen kiezen − een magazijntransportsysteem kiezen − de magazijnen inrichten a.d.h.v. de technische eigenheid van de producten en opslagmiddelen en de wetgeving terzake − vormgeven aan veranderingen in het magazijn

Voorraadbesturing

De functionaris kan: − adviseren m.b.t. schaarse voorraden − adviseren m.b.t. te lage of te hoge voorraden − goederenopslag in het (voorraad)magazijn De functionaris kan: − criteria vaststellen voor orderverwerking − criteria vaststellen voor allocatie van materiaal − een systeem opzetten voor spoedorders − richtlijnen opstellen voor verzendgereed maken − methoden vaststellen van orderpicken − een afleveringsplanning maken − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor planning van verzendgereed maken in het (voorraad-)magazijn − transportdocumenten opstellen − douanedocumenten lezen en analyseren De functionaris kan: − binnenkomende goederen ontvangen − de vrachtbrief controleren − goederen controleren op beschadigingen − ontvangst verzorgen van retourgoederen − binnen het magazijn een sublocatie aangeven − binnen het magazijn de voorraadlocatie aangeven De functionaris kan: − controleren of de uitslag volgens opdracht geschiedt − een order controleren op volledigheid van gegevens (codenummer), − orderdocumenten verzamelen − goederen controleren − orders/goederen verzamelen − pickopdrachten uitsplitsen op methode van orderpicken − verzendingen groeperen − transportdocumenten opstellen − douanedocumenten lezen en analyseren

Expeditieplanning

Magazijnuitvoering

Ontvangst goederen

Expeditie

− analyse van een werksituatie of werkmethode (bv. ergonomisch, productief) − principes van materials handling en de analyse hiervan (SHA (systematische handling analyse)) − logistieke kosten (bv. kosten materials handling, voorraad, opslag, transport) − interne transportmiddelen en transportwerktuigen (al dan niet geautomatiseerd, bv. AGV), en ook transportkosten − technische vereisten van transportmiddelen (bv. onderdelen, vermogen, capaciteit, aandrijving) − goederenbehandeling m.b.t. massagoed, stukgoed, transporteenheden in relatie tot verpakkingsaspecten − handling, transport en opslag van gevaarlijke stoffen en gevaarlijke ladingen (milieu en veiligheid) − welzijn op het werk (bv. veiligheid en ergonomie) − technisch tekenen (bv. lezen van een bouwkundig plan, technische tekening, elektrisch schema) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − statica (bv. evenwichtsleer, krachtenleer, weerstanden) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − dynamica (bv. snelheid, versnelling, wrijving) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − grondslagen van sterkteleer (bv. toelaatbare drukof trekkracht, uitrekking) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − aandrijfsystemen elektrisch en/of thermisch (bv. vermogen, verbruik, rendement, voeding, motoren, onderhoud) − technische (productie-) besturingssystemen (bv. PLC) − meetsystemen binnen de logistieke automatisering (bv. afstandsmeting, sensoren, naderingsschakelaars, temperatuur- en drukmeting, verlichting, geluid, trilling, vochtigheid, massa) − automatisering (bv. productidentificatie, producttelling, productregistratie, visualisatie) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − onderhoudsmanagement (bv. onderhoud, vervanging en in stand houding van het productieproces, TPM) − de problematiek van de voedingsindustrie (bv. houdbaarheid, bewaartemperatuur, hygiene) − aanduidingen en coderingen op goederen (bv. zwaartepunt, vastgrijppunten) − de identificatiesystemen voor goederen (bv. barcode, RF-tag) − de (automatische) gegevensuitwisselingtechnieken (bv. fax, Electronic Data Interchange, internet) − kwaliteitbeheersingstechnieken − betalings- en handelsverkeer


Transportmanagement

Transportmanagement

De functionaris kan: − informatie verzamelen over de transportdienstenmarkt − bepalen of (gedeelte van) transport wordt uitbesteed − de voortgang bewaken van extern transport − de uitvoerbaarheid onderzoeken van combinaties van vrachten − de noodzaak onderzoeken van inzetten van extra vervoerscapaciteit − de kosten bewaken van transport − de kwaliteitszorg bewaken van extern transport − onderhandelen over transporttarieven − onderhandelen over transportcondities − vrachtkosten onderzoeken − administratieve procedures opstellen − transportdocumenten controleren − transportverzekeringsmogelijkheden evalueren − onderhandelingen voeren met transporteurs − tendensen in de transportdienstenmarkt analyseren − transporteurs op geschiktheid (condities e.d.) beoordelen − transporteurs selecteren − een kosten-batenanalyse voor extern transport voorbereiden

Intern transportmanagement

De functionaris kan: − administratieve procedures opstellen − het intern goederentransport organiseren − het intern transportsysteem en de transportmiddelen kiezen − de voortgang van intern transport bewaken − adviseren over veranderingen m.b.t. procedures − adviseren over veranderingen m.b.t. personen − adviseren over veranderingen m.b.t. kwaliteitszorg − adviseren over investeringen over intern transport − inputgegevens controleren voor extern transport De functionaris kan: − zorgen voor melding van schades via schadedossiers − transportschades afwikkelen − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor beleidsvoorbereiding van transport en expeditie De functionaris kan: − het intern transport plannen − een externe transportplanning maken − een expeditieplanning maken − een afleverplanning maken − een variabele routeplanning maken − een vaste routeplanning maken − een retourvracht plannen − een beladingsplan maken − een personeelsplanning vaststellen De functionaris kan: − een verkoopplan opstellen − verkoopdocumentatie samenstellen − verkoopdocumentatie verzenden − verkoopgesprekken voorbereiden − klanten ontvangen − verkoopgesprekken met klanten voeren − offertes opstellen voor klant − onderhandelen over verkoopcontracten en betalingsvoorwaarden

Transportadministratie

Verantwoordelijke business to businessmarketing

Verkoopplanner

Transportplanning

Transport- en expeditieplanning

Marketing / verkoop

Verkopen

27

De functionaris moet kennis- en inzichtelementen hebben van: − de interacties en relaties tussen de verkoop en de rest van de goederenstroomketen − de keteneffecten die zich in de goederenstroom voor kunnen doen en oplossingen ter eliminatie van deze effecten (bv. DRP, ECR) − leverancierscertificering (bv. ISO9000, QS-9000) − marketingstrategieën − een marketingplan met zijn logistieke consequenties


28

Voorspellen

Commerciele tactiek

Orderbehandeling

Orderadministratie

Service

De functionaris kan: − gegevens verzamelen voor een prognose − een prognose produceren − een prognose bijstellen − verkoopprognoses maken − rapporteren over nieuwe prognoses − gebruik maken van gegevens uit voorraadbeheer en voorraadregistratie − gebruik maken van gegevens uit artikelbestanden − informatie voor afleverplanning leveren − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor planning van marketing en verkoop De functionaris kan: − marktontwikkelingen analyseren − ondernemingsdoelen naar commerciële doelen vertalen − een strategie uitwerken over hoe de marktsectoren en doelgroepen benaderd gaan worden − een bijdrage leveren aan het ondernemingsplan − voorstellen voor prijsstelling maken De functionaris kan: − orders van klanten ontvangen − een orderbevestiging maken − spoedorders behandelen − naleveringen behandelen − gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor orderbehandeling bij verkoop De functionaris kan: − de verkoopadministratie bijhouden − de klantenadministratie bijhouden − orders administratief verwerken − de orderafhandeling bewaken − gebruik maken van een geautomatiseerd orderadministratiesysteem De functionaris kan: − gebruik maken van geautomatiseerd systeem voor orderverwerving bij verkoop − klachten van klanten verwerken

− voorspellingstechnieken − voor de logistiek relevante onderdelen van het marktonderzoek (bv. customer service, vraag, leversnelheid) − gegevens uit het geautomatiseerd systeem die voor verkoop van belang zijn − logistieke kosten (bv. kosten materials handling, voorraad, opslag, transport) − kostprijscalculatie − klantenadministratie − verkoopsdocumenten (bv. offerte, contracten) − prijsvergelijkingen (bv. marginale kosten, marginale opbrengsten) − verkoopsorganisatie − verkoopsauditing − verkooptechnieken − extern transport (vervoer) en zijn modaliteiten − transportkosten − distributieplanning en transportplanning − routeplanning − documenten binnen distributie en transport . − technieken van planning en voorraadbesturing − orderbehandeling (bv. bevestigen, manueel, automatisch, spoedorder, nalevering, afroepen) − klachtenbehandeling − de onderlinge samenhang tussen deze planningtechnieken (bv. MRP, KANBAN, TOC, …) en/of voorraadbesturing (bv. aankoopbehoefte, aanlevermoment, optimale bestelhoeveelheid, optimaal bestelmoment) − handling, transport en opslag van gevaarlijke stoffen en gevaarlijke ladingen (milieu en veiligheid) − technisch tekenen (bv. lezen van een bouwkundig plan, technische tekening, elektrisch schema) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − statica (bv. evenwichtsleer, krachtenleer, weerstanden) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − dynamica (bv. snelheid, versnelling, wrijving) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − grondslagen van sterkteleer (bv. toelaatbare drukof trekkracht, uitrekking) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − elektrische en/of thermische − automatisering (bv. productidentificatie, producttelling, productregistratie, visualisatie) in logistieke toepassingen (bv. opslagsystemen, transportsystemen, verpakkingen) − onderhoudsmanagement (bv. onderhoud, vervanging en in stand houding van het produc-tieproces, TPM) − de problematiek van de voedingsindustrie (bv. houdbaarheid, bewaartemperatuur, hygiëne) − aanduidingen en coderingen op goederen (bv. zwaartepunt, vastgrijppunten) − de identificatiesystemen voor goederen (bv. barcode, RF-tag) − de (automatische) gegevensuitwisselingsstechnieken (bv. fax, Electronic Data Interchange, internet) − kwaliteitbeheersingstechnieken − de juridische, administratieve en verzekeringstechnische aspecten van verkoopbeleid − betalings- en handelsverkeer


Verantwoordelijke zorgsystemen

Medewerker TQM, milieu en veiligheid

Management van zorgsystemen

Systeembeheer

Projectleiding

Kwaliteitszorg

Kwaliteitskeuring

Kwaliteitssysteembeheer en evaluatie

De functionaris kan: − meewerken aan de implementatie van een zorgsysteem − een zorgsysteem beheren − wijzigingen en aanpassingen aan het zorgsysteem beoordelen − tekortkomingen van het zorgsysteem identificeren − procedures en instructies opstellen, beheren en verbeteren − specificaties opstellen en verbeteren − rapporten opstellen en beheren voor de registratie van meetgegevens − de nodige informatiedoorstroming beheren − een documentbeheerssysteem opzetten en gebruiken − meewerken aan een interne audit De functionaris kan: − een project starten en plannen − doelstellingen omzetten in acties − verbeteracties op gang brengen − corrigerende en preventieve maatregelen m.b.t. kwaliteit, milieu of veiligheid nemen en opvolgen De functionaris kan: − een keuring uitvoeren bij de ingang, tijdens het productie- of dienstverleningsproces en op het einde, en het resultaat analyseren − een keuring uitvoeren bij de leverancier en het resultaat analyseren − keuringsplannen voor ingangskeuring, tussentijdse en eindkeuring opstellen − hygiënecontroles van levensmiddelen en productiemiddelen uitvoeren, om de houdbaarheid van deze levensmiddelen te optimaliseren − een microbiologisch kwaliteitscontroleplan opstellen van het productieproces De functionaris kan: − een statistisch onderzoek opzetten om prestaties te meten met kwaliteitsindicatoren − vaststellen waarvoor het proces geschikt is door procesgeschiktheidstudies uit te voeren − vaststellen of de gebruikte productiemiddelen en de gebruikte meetmiddelen geschikt zijn voor het proces − vaststellen welke meetmiddelen nodig zijn − subjectieve specificaties verduidelijken − kalibratieplannen opvolgen en evalueren − leveranciers evalueren − opleidingsbehoeften vaststellen − het systeem voor de identificatie en naspeurbaarheid van producten en diensten evalueren en verbeteren − klantenklachten analyseren − maatregelen treffen om kwaliteitsverlies tijdens transport en opslag te voorkomen − de kwaliteit van de nazorg evalueren − de gepaste kwaliteitstechniek kiezen en gebruiken − kwaliteitskringen samenstellen, informeren, sturen om problemen te detecteren en de oorzaken ervan weg te nemen

29

De functionaris moet kennis- en inzichtelementen hebben van: − de interacties tussen TQM, milieu en veiligheid en de rest van de goederenstroomketen − procedures en instructies − rapportering − registratieformulieren − informatiestromen − audit van een organisatie − systeembeheer voor kwaliteit, milieu, veiligheid − de TQM-filosofie − de zelfevaluatie en rapportering volgens TQM-principes − systemen voor kwaliteitsborging (bv. ISO 9000, EFQM, ISO 14000) − het toepassen van kwaliteitstechnieken (bv. Pareto-analyse, Ishikawa-diagram, brainstorming, SORA, stroomschema's, poka yoke) − kwaliteitsindicatoren − kwaliteitshandboek − het opstellen of uitvoeren van een leveranciers- (transporteur-) beoordeling of –selectie − in- en uitgangskeuring − statistische procesbeheersing (SPC) − geschiktheidstudies (process capability) − keuringsplan − kalibratieplan − micro-organismen die een invloed hebben op de houdbaarheid van grondstoffen en levensmiddelen tijdens productie, opslag en distributie − conserveringstechnieken − microbiologisch kwaliteitscontroleplan (principes, opstellen, uitvoeren, interpreteren van resultaten, belang van reinigen en desinfectie) − hygiëne binnen een bedrijf − afvalstromen − de gangbare technieken voor metingen van afvalstromen − meetsystemen (bv. temperatuurmeting, verlichting, geluid, trilling, vochtigheid) − metingen op afvalstromen (bv. nitraten, fosfaten, zuurstof, pH, CO2) − analyse van de resultaten van metingen − meet- en registratieverplichtingen − milieujaarverslagen − milieuwetgeving − de bronnen van water-, lucht- en bodemverontreiniging en afvalstoffen − reductie van afvalstromen − de maatregelen om producten of productiemethodes milieuvriendelijker te maken − milieuvergunning − reglementaire en juridische aspecten (bv. strafrechterlijke en burgerlijke aansprakelijkheid) − voorkomings- of veiligheidsstructuren − begripsbepalingen inzake veiligheid en gezondheid (bv. ergonomie, beroepsziekten, schade) − machine- en installatiebeveiligingen − risicoanalyse op werkposten (bv. werken met machines en installaties, gevaarlijke producten, elektriciteit, straling, werken bij onvoldoende beheerste verlichting, klimaat, lawaai en trillingen)


30

Milieuzorg

Veiligheid

De functionaris kan: − metingen uitvoeren voor luchtemissies en immissies, kwaliteit van grondwater, afvalwater, geproduceerde afvalstoffen en voortgebracht geluidsniveau − a.d.h.v. deze gegevens rapporten opstellen die de evolutie op korte of op langere termijn weergeven − meewerken aan het opstellen van een milieujaarverslag − maatregelen uitwerken ter voorkoming van zware ongevallen met het oog op de beperking van de gevolgen ervan voor mens en milieu − afvalstromen in een bedrijf optekenen en analyseren − uitwerken van reductieprogramma's voor afvalstromen in een bedrijf − meewerken aan het uitwerken van milieuvriendelijke productiemethodes − meewerken aan het ontwerpen van milieuvriendelijke producten en de haalbaarheid ervan onderzoeken in het productieproces − instaan voor het functioneren van installaties voor sanering van afvalstromen − meewerken aan de aanvraag voor een milieuvergunning. De functionaris kan: − risicoanalyses uitvoeren van werkposten, ondermeer a.d.h.v. controlelijsten − maatregelen voorstellen om risico's uit te schakelen of te beperken bij het ontwerp van werkposten of bij bestaande werkposten − maatregelen voorstellen om veilig gedrag bij de arbeid te stimuleren − risico-informatiekaarten opstellen van stoffen en preparaten − meewerken aan het opsporen van de oorzaken van een arbeidsongeval − aangeven aan welke vereiste veiligheidsaspecten machines en installaties moeten voldoen − meewerken aan het voorbereiden van de bestelling bij de aankoop van nieuwe machines of installaties − meewerken aan het opstellen van instructies bij nieuwe machines of installaties − meewerken aan het opstellen van maanden jaarverslagen

− collectieve en persoonlijke bescherming − maatregelen om veilig gedrag bij de arbeid te stimuleren − brandrisico, brandvoorkoming en brandbeveiliging − methoden voor het opsporen van oorzaken van een arbeidsongeval − veiligheidswetgeving − instructies bij nieuwe machines of installaties − verwerking van veiligheidsprestaties in maanden jaarverslagen − veiligheidssignalering − technisch tekenen (bv. lezen van een bouwkundig plan, technische tekening, elektrisch schema) − automatisering (bv. productidentificatie, producttelling, productregistratie, visualisatie) − onderhoudsmanagement (bv. onderhoud, vervanging en in stand houding van het productieproces, TPM) − aanduidingen en coderingen op goederen (bv. zwaartepunt, vastgrijppunten).

Attitudes Gezien het afdelingsoverschrijdende karakter van bijna alle hier beschreven functies, zijn persoonlijke eigenschappen als mensenkennis, extrovertie, snelheid van denken, probleemanalyserend en -oplossend denken, in team werken, flexibiliteit, empathie voor mensen en situaties, contactbereidheid, aanspreekbaarheid belangrijk om mensen, producten, informatie en geld zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. Voor doorgroeifuncties (de B- en C-functies uit het beroepsprofiel die in dit opleidingsprofiel niet zijn beschreven) zijn eigenschappen als maturiteit, openheid van denken en algemene draagkracht van de werknemer minstens zo belangrijk als technisch-logistieke kennisinhouden.


31

Contextgegevens Over werkomstandigheden en hulpmiddelen en verantwoordelijkheid valt weinig specifieks te zeggen m.b.t. deze beroepen. Ze worden uitgevoerd in kantoren, op de productievloer, in magazijnen of bij klanten buiten het bedrijf. Hulpmiddelen als computers en geautomatiseerde meet- en informatiesystemen zijn daarbij evident. Voor wat betreft verantwoordelijkheid moeten de hierboven vermelde taken met een voldoende hoge graad van autonomie en slagkracht uitgevoerd worden.

Deze beroepen komen voornamelijk voor in bedrijven, groothandel, distributieen/of transportbedrijven en aanbieders van logistieke diensten of hulpmiddelen.

3.3.3

Aanvullende gegevens met betrekking tot de basisopleiding Logistieke Technologie verhouding praktijk / theorie Minstens één derde van het aantal studiepunten gaat naar practica en oefeningen. Minstens één derde van het aantal studiepunten gaat naar theoretische onderwijsactiviteiten. Aandeel stagetijd Minstens 6 % van het aantal studiepunten gaat naar stages. Relatieve opleidingsduur van de functionele gehelen De volledige opleidingsduur van de basisopleiding Logistieke Technologie beslaat drie jaar. Het is moeilijk om de relatieve opleidingsduur van de functionele gehelen te geven omdat de aangeboden kenniselementen daarvoor te disparaat verspreid zijn over de hele opleiding. De matrix van opleidingsonderdelen en onderwijsactiviteiten is m.a.w. geen spiegel van die van de functionele gehelen. Wel kan in het algemeen worden gesteld dat ruwweg de volgende indeling kan worden gemaakt naar de aard van opleidingsonderdelen: − ca. 40 % technische en natuurkundige opleidingsonderdelen − ca. 30 % logistieke opleidingsonderdelen (met inbegrip van zorgsystemen) − ca. 20 % bedrijfskundige opleidingsonderdelen − ca. 10 % communicatieve opleidingsonderdelen

3.4

Sleutelkwalificaties Sleutelkwalificaties waartoe de opleiding opleidt Analytische heuristieken Succesvol omgaan met praktische problemen in concrete situaties is een belangrijke afgeleide van de basisopleiding Logistieke technologie. Via de technische en natuurkundige grondslag van deze basisopleiding, en via analytische bedrijfsbeheerssystemen uit de logistiek, krijgt de technische logisticus een denkpatroon dat gericht is op fragmentatie van complexe problemen en op het herleiden ervan tot hun essentie. De transfer van vruchtbaar gebleken heuristieken in techniek en wetenschap naar realistische bedrijfssituaties is met name een belangrijke meerwaarde van de technisch gevormde logisticus.

−


32

Communicatief/bemiddelend Technische inhouden moeten overgebracht worden naar klanten, andere diensten binnen het bedrijf, operators op de vloer, supervisors, beleidsmensen enz. Communicatietechnieken in de eigen taal en in vreemde talen zijn hierbij uiteraard belangrijk in verkoop, service, coördinatie en administratie.

−

Breed-technisch Uit de essentie van de logistiek zelf volgt een belangrijke consequentie voor de aard van de technische achtergrond die de beginnende beroepsbeoefenaar dient te hebben. Hij/zij is veelal verantwoordelijk voor de raakvlakken van het technische kernproces met andere diensten of betrokkenen, en komt daardoor met een verscheidenheid van technische aspecten in aanraking. Men zou kunnen stellen dat de beginnende beroepsbeoefenaar zich niet zozeer bezig houdt met het "Wat?" (d.w.z. met de eigenlijke kernactiviteit), maar eerder met het "Wat nu?" (d.w.z. de implicaties van die kernactiviteit). Hij/zij moet dus een overzicht hebben van alle technische factoren die voor hem/haar van belang zijn, en niet van één bepaald onderdeel van het kernproces. Daarom moet hij/zij op de hoogte zijn van tal van technische disciplines, zonder er doorgedreven of specialistische kennis in te hebben. −

Vertrouwd met software Voor alle hierboven genoemde vaardigheden is kennis van softwarepakketten vanzelfsprekend. Tekstverwerking, rekenbladen, presentatieprogramma's, statistische programma's, tekenprogramma's, software toegesneden op logistiek of automatisering, het moet de beginnende beroepsbeoefenaar vertrouwd zijn door opleiding in de school of daarbuiten.

−

Frequentie De frequentie van de hier beschreven sleutelkwalificaties is niet specifiek voor een of andere typefunctie, en geldt voor alle vaardigheden.

3.5

De kern van het opleidingsprofiel De kern van dit opleidingsprofiel is dat de beroepsgerichte kennisinhouden en vaardigheden alle gericht zij op maximaal efficiënt omgaan met goederen, informatie en geld in bedrijven en organisaties. Inhoudelijke kennis van goederen en producten, van technische specificaties van productiemiddelen, opslagsystemen en vervoersmiddelen en van systemen om het beheer en de planning ervan systematisch en gericht te laten verlopen, daar ligt in een notendop de essentie van het opleidingsprofiel dat hier voorligt. Technisch-inhoudelijk zorgt zo: −

−

de inkoper voor de aankoop van materialen, grondstoffen en diensten, rekening houdend met kostprijs, levensduur van producten, productiecapaciteit, binnenkomende orders, snelheid van levering naar de klant, beschikbaarheid en kost van intern en extern vervoer enz. de verantwoordelijke productie voor een tijdige en aan alle specificaties van het order beantwoordende productieoutput, rekening houdend met beschikbare capaciteit, productielay-out, gevraagde leveringssnelheid, eigenheid van het fabricagesysteem, beschikbaarheid van intern en extern vervoer enz.


−

−

−

−

33

de verantwoordelijke voorraad en magazijn voor een correcte en vlotte opslag van binnenkomende en uitgaande goederen en materialen, rekening houdend met conditioneringseisen, aansluiting op intern en extern vervoer, opslagcapaciteit en -vraag, productieritme enz. de verantwoordelijke distributie voor de verdeling naar buiten van goederen (voornamelijk eindproducten), rekening houdend met beschikbare gevraagde leveringssnelheid, beschikbaarheid en kost van intern en extern vervoer, verpakkingseisen enz. de verantwoordelijke business to businessmarketing voor de verkoop van producten en diensten van voornamelijk logistieke aard (bv. in logistieke toeleveringsbedrijven), rekening houdend met klanteneisen, productie-eigenheid en marktsituatie van klanten, haalbare logistieke oplossingen m.b.t. vervoer, opslag, productie enz. de verantwoordelijke zorgsystemen voor de kwaliteits-, de veiligheids- en milieuzorg, rekening houdend met wetgeving, kwaliteitseisen intern en extern, kostenbesparing, menselijke en sociale aspecten van bedrijfsvoering enz.

Eventuele verwantschappen met andere opties en opleidingen Van de verwantschap met andere opleidingen en opties is al uitvoerig melding gemaakt in 2.1.2, 2.2.2, 2.2.3, 2.2.5, 2.2.7 en 2.2.12. Wellicht is in de context van het Vlaams hoger onderwijs de verwantschap met de optie Expeditie, Distributie en Transport het meest in het oog springend. Zoals reeds gesteld, gaat het bij Expeditie, Distributie en Transport om een optie, en niet, zoals bij Logistieke Technologie, om een basisopleiding. Ook het studiegebied is verschillend: Expeditie, Distributie en Transport zit in het studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, terwijl Logistieke Technologie bij Industriële Wetenschappen en Technologie hoort. Als we de twee opleidingsprofielen vergelijken, stellen we bij het opleidingsprofiel voor de optie Expeditie, Distributie en Transport op het eerste gezicht overlappende onderdelen vast, met name voor de volgende functionele gehelen: − logistiek management (blz. 20 t.e.m. 23) − onderdelen: voorraadbeheer en opslag distributie, transport en expeditie (in mindere mate); douane, accijnzen en BTW; aankoop (blz. 25) − onderdelen: planning; organisatie en opvolging; aankoopproces Toch valt op dat deze gehelen vooral administratief-economisch behandeld worden, daar waar gelijkaardige gehelen in het opleidingsprofiel dat hier voorligt eerder de "harde", technische implementatietoer opgaan. In het licht van de 2.2.2 geciteerde verschillen is deze vaststelling niet verwonderlijk. Persoonsvorming De basisopleiding Logistieke Technologie aan de Katholieke Hogeschool Kempen heeft expliciet als doel communicatief performant gedrag, in groep samenwerken en zelfstandig werken en leren. Voldoende aandacht gaat naar vreemde talen en communicatievaardigheden in de eigen taal. Vele didactische werkvormen bestaan uit groepswerk, simulatiespelen, individuele opdrachten. Dit soort van werkvormen zal in de toekomst toenemen, om zelfstandig leren nog meer te promoten. In de vele practica en oefeningen moeten studenten gezamenlijk tot oplossingen komen, zodat teamgeest en groepswerk geoefend worden.

34

3.6


De maatschappelijk-culturele vorming In onderwijsactiviteiten als Ethiek, Milieuzorg, Economie en Sociaal Recht wordt ingezoomd op de grenzen van winst- en efficiëntiemaximalisatie, en de positie van mens, medemens en milieu daarin, lokaal en internationaal.

3.7

Relevantie van het opleidingsprofiel voor de herschikking van de kwalificatiestructuur De opleiding Logistieke Technologie is een basisopleiding van één cyclus zonder opties in het studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie. Het probleem van het al dan niet houden van een optie in de kwalificatiestructuur stelt zich dus niet. Verder blijkt uit het beroeps- en opleidingsprofiel van deze basisopleiding dat de maatschappelijke relevantie van de opleiding uitzonderlijk groot mag worden genoemd (zie ook 1.3 en Hoofdrubriek 6: "Lijst van de medewerkers" in dit profiel, en deel A, 3 en 4 en deel D in het beroepsprofiel Logistieke Technologie).


35

HOOFDRUBRIEK 4 DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL

Dit opleidingsprofiel is in de eerste plaats bestemd voor de basisopleiding Logistieke Technologie van de Katholieke Hogeschool Kempen als platformtekst om de bestaande vakinhouden op te heroriënteren en bij te stellen. Deze bijstelling vindt plaats in de maanden april, mei en juni 1998, om de bevindingen ervan te implementeren in het academiejaar 1998 - 1999. Verder is het voor deze opleiding een ideaal instrument om zijn promotie-inspanningen te ondersteunen naar de zgn. decision influencers van abituriënten middelbaar onderwijs: PMS-centra, middelbare scholen, ouders van toekomstige studenten en abituriënten middelbaar onderwijs zelf. Heel specifiek dient het ook het als basisdocument in lopende samenwerkingsprojecten en contacten: het in 2.2.2 en 2.2.5 genoemde GENT-project met de Hogeschool Gent en de Hogeschool Venlo, en uitwisselingscontacten met de cursus logistiek van het Opleidingsen tewerkstellingsfonds voor de Bedienden van de Metaalverwerkende Nijverheid van Brabant en het Vormingsinitiatief voor Bedienden van de Antwerpse Metaalnijverheid. Verder is het een instrument voor bedrijven allerhande bij stages, en bij aanwervingen van afgestudeerden. Uiteraard is dit opleidingsprofiel een document bij uitstek voor de brede onderwijsoverheid (Vlaamse Onderwijsraad, Raad voor het Hoger Onderwijs, Departement Onderwijs, Inspectie Hoger Onderwijs, Sociaal-economische Raad van Vlaanderen, de minister van Onderwijs etc.). Dit opleidingsprofiel is voor de brede buitenwereld ter beschikking op eenvoudig verzoek via post (op papier of digitaal) of e-mail (de PMS-centra krijgen het automatisch aangeleverd).


36

HOOFDRUBRIEK 5 BIBLIOGRAFIE

♦ Lahuis, A. 1987. Beroepsprofielen en beroepsopleidingsprofielen in verband met leerplanontwikkeling door de SLO. Enschede: Stichting voor Leerplanontwikkeling Enschede.

♦ Ouwens, E.J. 1991. Methode herijking beroepsprofielen en eindtermen. Den Bosch: Centrum Innovatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Den Bosch.

♦ Ouwens, E.J., C.E. Van Gaalen-Oordijk, J. Noord, G.M. Voets 1989. Eindrapport Profielenonderzoek Logistieke Functies.

♦ Visser H.M. en A.R. van Goor 1994. Werken met Logistiek. Leiden: Stenfert Kroese Educative Partners.

♦ Dienst voor Onderwijsontwikkeling 1996. Handleiding voor het schrijven van opleidingsprofielen voor het hogeschoolonderwijs. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs.

♦ Graduaat in Logistieke Technologie 1998. Beroepsprofiel Logistieke Technologie. Geel: Katholieke Hogeschool Kempen.

♦ Graduaat Bedrijfsbeheer 1996. Beroepsprofiel basisopleiding Bedrijfsbeheer Optie Expeditie, Distributie en Transport. Brussel: Vlaamse Onderwijsraad.

♦ Opleiding logistiek en technische mensenkunde 1994. Opleiding logistiek en technische vervoerskunde. Eindrapportage over de beroepskwalificaties en onderwijstermen voor een logistieke ingenieursopleiding in het hoger technisch onderwijs. 's Hertogenbosch: Van Raak Interim.

♦ Nederlands rapport 1993. Hoger economisch onderwijs herkenbaar aangescherpt. 's Hertogenbosch: Van Raak Interim.


37

HOOFDRUBRIEK 6 MEDEWERKERS

♦ Dirk De Meester, Fabrimetal, Brussel. ♦ Prof. dr. Dirk Cattrysse, Centrum voor Industrieel beleid, Katholieke Universiteit Leuven. ♦ Gaston Kusé, voorzitter Studiegroep Logistiek, Vlaamse Ingenieurskamer, Antwerpen. ♦ Chris Verhaegen (mevrouw), voorzitter Logistiek Informatienetwerk (LINK) en directeur logistiek Declercq & Partners nv, Gent. ♦ PICS, Society for Integrated Logistics Management, Brussel. ♦ Jan de Meulenaer, logistiek coördinator Strategisch Plan Limburg, Hasselt. ♦ Ruud Nijsen, opleiding logistiek, Hogeschool Venlo, Nederland. ♦ Roger Gnat, voorzitter van de Vereniging voor Inkoop en Bedrijfslogistiek, Antwerpen. ♦ Didier Timmermans, voorzitter werkgroep Logistiek, Vereniging voor Inkoop en Bedrijfslogistiek Antwerpen en adviseur logistiek K&T Management. ♦ Diane Van Roosendael, Belgische Logistiek voor Intensieve Training en Selectie, Bierbeek. ♦ Hendrik Van Dessel, gedelegeerd bestuurder Applied Logistics nv, Mechelen. ♦ Rudi Vos, senior consultant Coopers & Lybrand, Brussel. ♦ Dominiek Callewier, Earnst & Young Consulting, Brussel. ♦ Hendrik Van Doorslaer, productieplanner Zeneca nv, Destelbergen. ♦ R. Yseboodt, logistiek manager Soudal nv, Turnhout. ♦ P. Vermeiren, productieverantwoordelijke REM-B nv, Beerse. ♦ Rik Vanden Berk, gedelegeerd bestuurder Vectis nv, Lommel. ♦ Toon Bossuyt, supervisor Strategic Planning, Daikin Europe nv. ♦ François Peeters, stafingenieur Agfa-Gevaert nv, Mortsel. ♦ Michel Clerinx, verantwoordelijke opleiding en tewerkstelling Vormingsinitiatief voor Bedienden van de Antwerpse Metaalnijverheid vzw, Antwerpen. ♦ Jacques Verstraeten, coördinator Opleidings- en tewerkstellingsfonds voor de Bedienden van de Metaalverwerkende Nijverheid van Brabant vzw, Brussel. ♦ Carl Van Mol, coördinator Opleidings- en tewerkstellingsfonds voor de Bedienden van de Metaalverwerkende Nijverheid van Brabant vzw, Brussel. ♦ Willy Vermorgen, Vlaamse Onderwijsraad, Brussel.

38


♦ Ann Van Asbroeck, lesgever Logistieke Technologie, Katholieke Hogeschool Kempen, Geel. ♦ Bert Van Hirtum, lesgever Logistieke Technologie, Katholieke Hogeschool Kempen, Geel. ♦ Greet Heylen, lesgever Logistieke Technologie, Katholieke Hogeschool Kempen, Geel. ♦ Jos Bastiaens, departementshoofd Technische Wetenschappen, Katholieke Hogeschool Kempen, Geel. ♦ Jos De Maeyer, lesgever Logistieke Technologie, Katholieke Hogeschool Kempen, Geel. ♦ Lina Matheussen, lesgever Logistieke Technologie, Katholieke Hogeschool Kempen, Geel. ♦ Raf Meylaers, lesgever Logistieke Technologie, Katholieke Hogeschool Kempen, Geel.

STUDIE 100 OPLEIDINGSPROFIEL. logistieke technologie

Recommend Documents