STICHTING LABORATORIUM PATHOLOGIE EN CYTOLOGIE
Jaarverslag 2007
INHOUDSOPGAVE
PAGINA
I.
VOORWOORD
1
II.
ORGANISATIE a. Organogram b. Organisatie en personeel c. Overlegstructuren intern d. Ziekteverzuim
2 3 4 4
III. PRODUCTIEOVERZICHT a. Inleiding b. Algemeen c. Histologie d. Immunologie e. Algemene cytologie f. Cervixcytologie g. Obducties IV.
V.
VI.
BELEIDSCYCLUS Evaluatie doelstellingen
5 6 6 6 7 7 7
8
KLINISCHE KWALITEITSASPECTEN a. Doorlooptijden b. Vriescoupe-onderzoek c. Revisie van PA-verslagen d. MeldingsCommissie Incidenten (MCI) e. Algemene cytologie en cervixcytologie f. Klinisch pathologische besprekingen Leverpathologie Lymfomenpanel
14 17 18 19 20 29 29 30
LIDMAATSCHAPPEN
31
VII. NASCHOLING
34
VIII. VOORDRACHTEN EN PUBLICATIES
38
IX.
INVESTERINGEN
39
X.
BALANS EN RESULTATENREKENING 2007
40
VERKLARING AFKORTINGEN
42
NAAM ONDERNEMING ADRES VESTIGINGSPLAATS SECTOR
Stichting Laboratorium Pathologie en Cytologie (PATHAN) Kleiweg 500 3045 PM Rotterdam laboratorium
TELEFOON
010 – 461 6661
FAX
010 – 422 4064
E-MAIL
[email protected]
WEBSITE
www.pathan.nl
KVK NUMMER
41128547
I.
VOORWOORD
Beste Lezer, Zoals u van Pathan gewend bent bieden wij u met trots ons jaarverslag 2007 aan. Een goed jaar voor Pathan en voor haar personeel. Een van de grootste veranderingen in het afgelopen jaar is de invoering van geautomatiseerde immunologiekleuringen. Dit past helemaal in de “procesdoorlichting” waar wij momenteel ook mee bezig zijn. In deze doorlichting zullen al onze bedrijfsprocessen tegen het licht worden gehouden om te bezien waar wij efficiënter en beter in kunnen worden. Dit jaarverslag is wederom tot stand gekomen door de bijdrage van de betrokken medewerkers en de inzet van mw. Nijssen.
mr. drs. J. Woerdman directeur
jaarverslag 2007
1
II.
ORGANISATIE
a.
Organogram
Raad van Toezicht
Directie
Ondernemingsraad
Commissies:
Managementteam
Automatisering HEAD Kwaliteitsfunctionaris Arbocoördinator Directieassistent
Kwaliteit Arbo Milieu Automatisering Incidenten patiëntenzorg
Stafcoördinator
Pathologen
Hoofd laboratorium
Hoofd inkoop/ logistiek
obductieass.
jaarverslag 2007
Hoofd secretariaat
Hoofd cytologie
Hoofd histologie
Hoofd speciale technieken
secr. allround/ plv. hoofd
kernanalist/ plv. hoofd
kernanalist/ plv. hoofd
kernanalist/ plv. hoofd
secr. allround secretaresse secretariaatsmedewerkster
kernanalist analist breed inzetbaar analist labmedewerker
kernanalist analist breed inzetbaar analist labmedewerker
analist breed inzetbaar analist
2
b.
Organisatie en personeel
Deelnemende ziekenhuizen Sint Franciscus Gasthuis te Rotterdam IJsselland Ziekenhuis te Capelle aan den IJssel Ruwaard van Putten Ziekenhuis te Spijkenisse Vlietland Ziekenhuis, locatie Schiedam Vlietland Ziekenhuis, locatie Vlaardingen Havenziekenhuis te Rotterdam Raad van Toezicht 31.12.2007 dr. P.L. Batenburg (voorzitter Raad van Bestuur Sint Franciscus Gasthuis), plv. voorzitter mw. A.M.J. van Atteveld (Raad van Bestuur Ruwaard van Putten Ziekenhuis), lid drs. J.J. Dorresteijn (directeur Havenziekenhuis), lid drs. J.C.G.D. Kiemel (voorzitter Raad van Bestuur IJsselland Ziekenhuis), lid ir. G.J. van Zoelen (voorzitter Raad van Bestuur Vlietland Ziekenhuis), lid Directie 31.12.2007 mr. drs. J. Woerdman, directeur Managementteam 31.12.2007 mr. drs. J. Woerdman, directeur J.B. Rahder, stafcoördinator P. Smolders, hoofd laboratorium Ondernemingsraad 31.12.2007 mw. L. van Keken (afdeling histologie), voorzitter (vanaf 01.08.2007) R. Gabriëls (afdeling cytologie), secretaris J. A. Kouwen (afdeling logistiek), voorzitter (t/m 31.07.2007) mw. J. Sanders (patholoog), lid mw. L.M.J. Wijngaarde (secretariaat), lid (t/m 31.05.2007 mw. A. Ringenier (secretariaat), lid (vanaf 01.06.2007) Medische staf 31.12.2007 mw. N.N.T. Goemaere mw. dr. M. Hage mw. dr. K.E. Hamoen dr. R.F. Hoedemaeker dr. V. Noordhoek Hegt J.B. Rahder dr. J.A. Ruizeveld de Winter mw. J. Sanders dr. J.L. Simons mw. H. van der Valk dr. R. Torenbeek dr. L.C. Verhoog
jaarverslag 2007
3
Personele bezetting per 31.12.2007
Afdeling
fte
Cytologie Histologie Logistiek Pathologen Secretariaat Speciale technieken Overig
c.
MLO/MBO
HLO/HBO
6 15
5 3 1
10 17 2,0 10,34 9,22 4,2
Academisch
Overig 1 3 1
12 9 5
4
5,72
6
1
2
Overlegstructuren intern
Managementteam Stafoverleg KAM-commissie MCI (Meldingscommissie Incidenten) OR met arbocoördinator Overleg directie/OR Ondernemingsraad Automatiseringscommissie Hoofd laboratorium met leidinggevende individueel Hoofd laboratorium met leidinggevenden Werkoverleg afdelingen
d.
1 maal per week 4 maal per maand 10 maal per jaar 1 maal per maand 2 maal per jaar min. 6 maal per jaar min. 12 maal per jaar 1 maal per 3 weken 2 maal per maand minimaal 6 maal per jaar minimaal 6 maal per jaar
Ziekteverzuim
Het ziekteverzuim blijft op hetzelfde percentage als voorgaande jaren. De verwachting is dat komend jaar dit percentage afneemt als gevolg van het wegvallen van langdurige ziektegevallen.
Verzuimpercentage geheel 2007 Verzuimpercentages weergegeven per afdeling en duurklasse 20 18
Verzuimpercentage
16 14
1 t/m 14 15 t/m 31
12
32 t/m 42
10
43 t/m 366
8
366 t/m 730 totaal
6 4 2
jaarverslag 2007
4
l To ta a
r ee m be h
ie ch n Te le ci a Sp e
Afdelingen
Sy st ee
ke n
. Ad m
C v
ie H is to lo g
ie C yt ol og
en og ol Pa th
Lo
gi
st ie
k
0
III. PRODUCTIEOVERZICHT a.
Inleiding
Zoals in voorgaande jaren al beschreven verwachten wij dat de stijgende trend zich voortzet. Ook 2007 bevestigt dit qua productie. Conform de scenario’s die voor de pathologie in Nederland bekend zijn is een productiegroei de komende (tiental) jaren te voorzien.
Productiegegevens 2007
Sint Franciscus Gasthuis
histologie vriescoupe plastic
cervix cytologie
immunologie
cytologie
kwantitatieve pathologie
obducties
aantal
aantal
aantal
aantal
aantal
aantal
productieeenheden
12.001
2.133
2.446
3.476
614
63
23.080
IJsselland Ziekenhuis
8.954
3.560
2.056
2.353
523
52
18.409
Ruwaard van Putten Zhs
6.950
1.189
1.514
1.585
497
34
13.368
Havenziekenhuis
4.285
1.181
1.016
1.418
393
18
9.173
10.0864
1.690
2.689
3.520
1.017
61
23.077
1.128
13
78
9
7
10
1.412
Totaal 2007
44.182
9.766
9.799
12.361
3.051
264
88.789
Totaal 2006
42.268
9.559
8.821
12.208
3.076
264
84.734
Vlietland Ziekenhuis
Huisartsen
jaarverslag 2007
5
b.
Algemeen
SFG IJsselland RPZ Haven Vlietland 1e lijn
Productie per instelling 2007 2500
productie eenheden
2000
1500
1000
500
0 jan
feb
mrt
april
mei
juni
juli
aug
sept
okt
nov
dec
maanden
c.
Histologie SFG IJsselland RPZ Haven Vlietland 1e lijn
Histologie 4000 3500 3000 2500 aantal
2000 1500 1000 500 0 I
II III IV I
II III IV I
II III IV I
II III IV
2004
2005
2006
2007
kwartaal
d.
Immunologie
SFG
Immunologie
IJsselland 800
RPZ
700
Haven Vlietland
600 aantal
500 400 300 200 100 0 I
II III IV I
II III IV I
II III IV I
II III IV
2004
2005
2006
2007
kwartaal
jaarverslag 2007
6
e.
Algemene cytologie SFG
Algemene Cytologie
IJsselland 1200
RPZ Haven
1000
Vlietland
aantal
800 600 400 200 0 I
II
III IV
I
2004
f.
II
III IV I
II
2005 kwartaal
III IV
I
II
2006
III IV
2007
Cervixcytologie SFG
Cervix Cytologie 1200
IJsselland RPZ
1000
Haven Vlietland
aantal
800 600 400 200 0 I
II III IV I
II III IV I
II III IV I
II III IV
2004
2005
2006
2007
kwartaal
g.
Obducties SFG
Obducties
ijsselland RPZ
30
Haven Vlietland 25
aantal
20
15
10
5
0 I
II
III
2004
IV
I
II
III
IV
I
2005
III
2006
kwartaal
jaarverslag 2007
II
7
IV
I
II
III
2007
IV
IV.
BELEIDSCYCLUS
Evaluatie doelstellingen 2007 1.
Inleiding
Een aantal jaren geleden is gekozen om het jaarplan het ene jaar uitgebreid te reviseren en te updaten en het andere jaar te reviewen en bij te stellen. 2008 is een jaar waarin het jaarplan wordt bijgesteld. In dit jaarplan wordt stilgestaan bij de doelstellingen die in 2007 zijn geformuleerd. Vervolgens worden de actiepunten van 2007 geëvalueerd en waar nodig aangegeven welke punten voor 2008 nog open staan. Hierna worden de actiepunten voor 2008 genoemd. 2
Evaluatie doelstellingen 2007
Hieronder volgt een beknopte evaluatie van de doelstellingen van 2007 a. Strategie en beleid Actie Afronden RI&E en CCKL-huiswerk (ALG-2007-02) (D6) Bedrijfsstructuur Pathan moderniseren (D2, D4) Samenwerkingsverbanden onderzoeken (D2)
Eerstelijnsmarkt analyseren (D4) Vergroten middenkader histologie (HIS-2007-02) (D7)
b.
Realisatie gerealiseerd
Toelichting PvA RI&E opgemaakt
gedeeltelijk gerealiseerd gerealiseerd
Blauwdruk staat, uitvoering in 2008 Potentiële samenwerkingsverbanden zijn bekend
gerealiseerd gerealiseerd
Financiën
Jaarrekening aanpassen aan eisen regelgeving (D3)
gerealiseerd
Kostprijzen ontwikkelen (D3) Facturatiemodule LMS (D1, D3)
gerealiseerd gerealiseerd
c.
Processen
Doorlichten bedrijfsproces (D1) G2-Speech evaluatie (D1)
d.
gerealiseerd gerealiseerd
Middelen
Aanschaffen immunostainer (SPE–2007-03) (D1, D5) (investeringsbegroting) Evaluatie nieuwe technieken (D5)
jaarverslag 2007
8
gerealiseerd niet gerealiseerd
Uitvoering in 2008 Verlenging contract G2
e. Staf en medewerkers Actie
Realisatie
Uitbreiding stafbezetting (D6, D7)
gerealiseerd
Procedure intervisie pathologen (D7)
niet gerealiseerd
Evaluatiegesprekken nieuwe medewerkers (D7)
gerealiseerd
Opleidingsklimaat stimuleren (D6)
gerealiseerd
Uitbreiden ervaringskennis medewerkers d.m.v. interne opleiding door pathologen (ALG-2007-08) (D6, D7)
gerealiseerd
f.
Klanten en leveranciers
Contact met buitenziekenhuizen (ALG-2007-09) (D1)
3
Toelichting
gerealiseerd
Doelstellingen 2008
De doelstellingen voor 2008 worden hier weergegeven in het “SMART”* formaat. * SMART = Specifiek Meetbaar Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden.
a.
Strategie en beleid
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Projectverantwoordelijke Bereikt resultaat
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Projectverantwoordelijke Bereikt resultaat
jaarverslag 2007
Bedrijfsstructuur Pathan moderniseren Kosten: adviestarief notaris Baten: toekomstbestendige structuur Inrichting Pathan-organisatie aan regel en wetgeving aangepast, nieuwe bedrijfsactiviteiten onderbrengen Pathan 2008 1 Directie
Samenwerkingsverbanden aangaan Kosten: tijd Baten: schaalgrootte voordelen en marktpositie Eén of meer samenwerkingspartners vinden Pathan 2008 1 Directie
9
Activiteit/project
Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Projectverantwoordelijke Bereikt resultaat
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Projectverantwoordelijke Bereikt resultaat
b.
Projecten in de aanloop naar CCKL-visitatie in 2009 - aanschaf van een document- en chemicaliënbeheersysteem - nieuwe opzet procedure signaleringen laboratorium - plan van aanpak verbeterpunten van interne audits strakker organiseren - opstarten voorlichtingsbijeenkomsten voor de medewerkers vanaf september 2008 Kosten: tijd en geld Baten: kwaliteitssysteem op orde Goede voorbereiding visitatie in 2009 Pathan 2008/2009 1 Kwaliteitsfunctionaris In stand houden kwaliteitssysteem
Eerstelijnsmarkt uitbouwen/werven Kosten: tijd intern Baten: nieuwe omzet genereren Omgeving Rotterdam in kaart brengen voor mogelijke eerstelijns relaties 2008 2 Directie/HEAD
Financiën
Activiteit/project
Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
Activiteit/project
Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
jaarverslag 2007
Finance en Control In 2007 vastgestelde kostprijzen monitoren aan de hand van schaduwregistratie Investering in tijd door HEAD/control en ICT Zekerheid verkrijgen omtrent vastgestelde kostprijzen Directie 1e helft 2008 1 HEAD/Control Herziening historische kostprijzen
Finance en Control Honorariumcomponent en kapitaalslastencomponent vaststellen per product en opnemen in integrale kostprijzen Investering in tijd HEAD/control Budget niet-productiekosten opnemen in kostprijzen Directie/medische staf 1e helft 2008 1 HEAD/control All-in integrale kostprijzen vaststellen
10
Activiteit/project
Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
Finance en Control Managementinfo. Productie en financiën rapporteren m.b.v. crystal reports Investering in tijd door HEAD/control en ICT Frequentie en juistheid rapportages verhogen Directie/MT/afdelingshoofden 1e helft 2008 1 HEAD/control Dynamische rapportagetool implementeren
Activiteit/project Toelichting kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
Ontwikkeling marketing activiteiten Investering in tijd betrokkenen Doelstellingen eerstelijns project realiseren Pathan 2008 1 HEAD/directie Marktaandeel eerstelijn vergroten
Activiteit/project
Finance en Control Planning en controlecyclus inrichten op basis van in 2007 verkregen kostprijsinformatie. Informatie verdiepen op kostenplaatsen niveau Investering in tijd HEAD/control Verdieping informatievertrekking en control Directie/MT/afdelingshoofden 2008 2 HEAD/control Eindfase kostenbeheersing bereikt
Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
c.
Processen
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten
Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
jaarverslag 2007
Uitvoering project: doorlichten van het werkproces Doorlichten werkproces ter verbetering van materiaalstroom en samenwerking tussen de verschillende afdelingen om zo efficiënter te kunnen werken 4 werkstromen: - centrale ontvangst - automatisering - processen histologie en speciale technieken - processen cytologie Efficiëntieslag Pathan 2008 1 MT
11
Activiteit/project
G2-speech interactief dicteren
Toelichting: kosten en baten
Kosten: projectkosten Baten: systeemkosten besparen Besluit wijze van voortgang G2-Speech Pathan-breed 2008 1 Directie
Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Bereikt resultaat
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
d.
Middelen
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Bereikt resultaat
e.
Document systemen Kosten: licentiekosten Selectiesystemen voor document- en stoffenbeheer Pathan-breed 2008 1 PS
Evaluatie nieuwe technieken Kosten: projectkosten Baten: kwaliteitsverbetering Besluit welke nieuwe technieken, dan wel in samenwerking, geïmplementeerd kunnen worden Pathan-breed 2008 2 Staf/hoofd laboratorium
Staf en medewerkers
Activiteit/project
Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Projectverantwoordelijke
jaarverslag 2007
Arbeidsomstandigheden - aandacht arbeidsomstandigheden algemeen en in het bijzonder bij de procesdoorlichting - uitvoeren PAGO en X-foto - afwerken PvA risico-inventarisatie Veiliger, gezonder en prettiger werken Pathan 2008 2 Arbo-coördinator Veiliger, gezonder en prettiger werken
Procedure intervisie pathologen Intercollegiale toetsing als deel van jaargesprek Staf Najaar 2008 1 HV, RW, JR
12
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
f.
Personeelsinformatiesysteem inrichten Investering in tijd betrokkenen Investering in software conform investeringsbegroting 2008 Drie gescheiden data-registraties integreren in één personeelsinformatiesysteem HEAD 1e helft 2008 1 HEAD Geïntegreerd personeelsinformatiesysteem
Klanten en leveranciers
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Project verantwoordelijke Uiteindelijk resultaat
Activiteit/project Toelichting: kosten en baten Gewenst resultaat Bereik Gewenste termijn Prioriteit Projectverantwoordelijke Bereikt resultaat
jaarverslag 2007
Ondersteuning leveren bij uitbouw klantenkring Kosten: tijd, inzendmaterialen Baten: tevreden klanten; verhoogde productie Elke nieuwe klant tot tevredenheid voorzien van materialen en het aanbieden van een goedlopend logistiek proces Intern: medische staf + laboratoria Extern: inzenders Doorlopend 1 HEAD, Coördinator inkoop/logistiek
Contact met buitenziekenhuizen Kosten: tijd Baten: betere relatie met klanten Goede relatie met klanten en medewerkers ontvangst op buitenlocaties Algemeen Doorlopend 2 Coördinator logistiek
13
V.
KLINISCHE KWALITEITSASPECTEN
a.
Doorlooptijden
Doorlooptijden histologie in werkdagen
Doorlooptijden histologie per jaar periode 2005 - 2006 - 2007
100
90
Cumulatief percentage
80
70
2005
60
2006
50
2007
40
30
20
10
0 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Dagen
Doorlooptijden beenmerg in werkdagen
Doorlooptijd beenmerg per jaar periode 2005 - 2006 - 2007
100
90
80
Cumulatief percentage
70
2005
60
2006
50
2007
40
30
20
10
0 0
1
2
3
4
5
6 Dagen
jaarverslag 2007
14
7
8
9
10
11
12
Doorlooptijden algemene cytologie in werkdagen
Doorlooptijden cytologie per jaar periode 2005 - 2006 - 2007
100
90
80
Cumulatief percentage
70
2005 60
2006 2007
50
40
30
20
10
0 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Dagen
Doorlooptijden cervixcytologie in werkdagen
Doorlooptijd cervix per jaar periode 2005 - 2006 - 2007
100 90
Cumulatief percentage
80 70
2005 2006 2007
60 50 40 30 20 10 0 0
1
2
3
4
5
6
7
Dagen
jaarverslag 2007
15
8
9
10
11
12
Doorlooptijden obducties in weken
Doorlooptijd obducties per jaar. periode 2005 - 2006 - 2007 100 90
percentage cumulatief
80 70 60
2005
50
2006
40
2007
30 20 10
Doorlooptijd in dagen
jaarverslag 2007
16
14 0
80 _9 0 90 _1 00 10 0_ 11 0 11 0_ 12 0 12 0_ 13 0 13 0_ 14 0
70 _8 0
60 _7 0
50 _6 0
40 _5 0
30 _4 0
20 _3 0
0
0_ 10 10 _2 0
0
b.
Vriescoupe-onderzoek
Van de in totaal 247 uitgevoerde vriescoupes werden er 229 bij definitieve diagnose d.m.v. paraffinecoupes bevestigd (conform). In 10 gevallen kon geen snelle diagnose gegeven worden en moesten de paraffinecoupes worden afgewacht; in nog eens 8 gevallen bleek bij paraffinecoupe de aanvankelijke diagnose onjuist. Vriescoupe onderzoek in relatie tot de definitieve diagnose Vriescoupes 2004 255 5 9 269
Conform (C) Niet conform (NC) Uitgestelde diagnose (U) Totaal
2005 231 5 10 246
2006 249 5 5 259
2007 229 8 10 247
C
Totaal
Verdeling naar orgaan(systeem)
Pelviene lymfklierdissectie: prostaat/blaasoperatie Ovarium Long/pleura Lymfklieren: long/maag/oesofagusoperatie Bijschildklier Mamma Lever Oesofagus/maag Colon/rectum Pancreas Peritoneum/omentum Overige
NC
U
2 2 1 1
1 5
2 1
1
1 8
1 10
65 41 56 8 10 5 5 8 13 13 2 3 229
65 44 63 9 11 5 5 10 13 15 2 5 247
In geen van de 8 gevallen waarbij sprake was van discrepantie tussen de vriescoupeuitslag en de definitieve uitslag op basis van paraffinecoupes heeft dit ernstige gevolgen voor de patiënt gehad.
jaarverslag 2007
17
c.
Revisie van PA-verslagen
De groep gewijzigde conclusie De onderstaande cijfers laten geen duidelijke trend zien.
Tabel gewijzigde conclusie histologie histologie histologie histologie histologie Uitkomst
Maligne wordt benigne
2003 10
2004 6
2005 7
2006 6
2007 1
Benigne wordt maligne
11
7
7
4
10
Maligne blijft maligne (andere diagnose)
10
8
7
9
11
Benigne blijft benigne (andere diagnose)
27
27
21
17
23
Niet radicaal wordt wel radicaal
1
0
0
0
2
Radicaal wordt niet radicaal
0
0
0
0
1
Oestrogeen receptor na revisie wel positief
0
1
0
0
0
Progesteron receptor na herbeoordeling negatief
0
0
0
0
0
24
15
10
10
15
Links/rechts verwisseling
4
3
1
2
3
Verkeerde uitslag op verkeerd nummer/patiënt
3
5
1
0
1
Geen dysplasie → wel dysplasie cervix en/of tractus digestivus
1
1
0
1
0
Wel dysplasie → geen dysplasie cervix en/of tractus digestivus
3
0
1
2
0
Dysplasie oesofagus anders
0
0
2
0
0
Verwisselingen
0
0
0
7
0
Slordigheden
Macroscopie: slordigheden
2 94
jaarverslag 2007
18
73
57
58
69
Gewijzigde conclusies bij de cytologische diagnoses: Het aantal gewijzigde cytologie-uitslagen is ook vrijwel constant gebleven. Tabel gewijzigde conclusie (cytologie) cytologie
cytologie
cytologie
cytologie
Maligne wordt benigne
2004 1
2005 1
2006 2
2007 2
Benigne wordt maligne
3
1
1
Maligne wordt onzeker benigne
3
4
0
Maligne wordt onzeker maligne
2
0
0
Benigne wordt verdacht maligne
2
0
0
Benigne wordt onzeker benigne
2
2
0
Onzeker maligne wordt onzeker benigne
1
0
1
Maligne wordt maligne, andere diagnose
0
2
5
Links/rechts verwisseling
2
2
2
Onduidelijkheden/slordigheden
2
0
2
5
Uitslag op verkeerde brief
0
0
1
1
Totaal
18
12
14
18
Uitkomst
d.
MeldingsCommissie Incidenten (MCI)
De MCI (MeldingsCommissie Incidenten) behandelt alle meldingen en klachten centraal die direct te maken hebben met de patiëntenzorg. De commissie vergadert structureel elke maand, en indien noodzakelijk, op verzoek. In de commissie hebben de directie, hoofd laboratorium en de kwaliteitspatholoog zitting. In 2007 zijn er 14 meldingen binnengekomen bij de MCI. Over 12 meldingen is door de MCI conform het MCI-protocol overleg gevoerd met de aanvragend behandelaar, welke zijn afgehandeld. Twee procedures lopen nog. Waar de MCI het nodig vond is er contact opgenomen met de inzendend specialist.
jaarverslag 2007
19
4
6
e.
Algemene cytologie cervixcytologie
In onderstaande tabel zijn van de in totaal 11.508 algemeen cytologische onderzoeken over het jaar 2007 aard materiaal afgezet tegen de einddiagnose. AARD MATERIAAL Abdomen Ascitesvocht BAL Bronchus brush Bronchus spoelsel Gewrichtsvocht Hoofd/hals gebied Huid Lever Lies Liquor Long (punctie) Lymfklier Mamma Neus/oog Nier Oksel Ovarium Pancreas Pericardvocht Pleuravocht Schildklier Speekselklier Sputum Tepelvocht Urine Weke delen Overigen Onbekend Totaal
ONVOLDOENDE MATERIAAL 1 63 14 14 84 1 10 0 6 1 2 70 162 210 0 1 5 3 2 3 90 110 40 125 16 71 2 110 1 1217
BENIGNE
ONZEKER BENIGNE 0 8 2 12 34 0 4 1 0 0 1 6 71 48 0 0 0 0 0 1 21 5 3 8 7 105 1 18 0 356
6 327 223 320 986 8 25 0 6 1 193 114 170 446 1 6 6 30 8 8 576 223 73 310 68 3978 4 188 1 8303
ONZEKER MALIGNE 0 15 2 29 73 0 1 0 1 0 2 9 20 41 0 0 0 0 0 0 27 19 3 8 0 151 0 7 0 408
MALIGNE 2 113 7 128 180 0 4 1 7 0 2 94 195 114 0 2 7 1 2 17 133 6 4 28 0 115 6 55 0 1223
TOTAAL 9 526 248 503 1356 9 44 2 20 2 200 293 618 859 1 9 18 34 12 29 847 363 123 479 91 4420 13 378 2 11508
De verslaglegging van zowel de macroscopie als de microscopie is ook in het jaar 2007 aan vaste regels gebonden. Hierbij wordt het verslag volgens vaste regels en met behulp van vaste teksten opgebouwd. Vrijwel alle algemene cytologie werd met behulp van een protocolmodule in het U-DPS ingevoerd. Hierbij is sprake van grote uniformiteit in verslaglegging bij dezelfde diagnoses. Tevens wordt deze module gebruikt als checklist voor met name de microscopie. Deze standaardisatie heeft ook het voordeel dat er sprake is van een vaststaande codering voor alle soorten diagnoses. Altijd afgesloten door een van de rubrieken: onvoldoende materiaal, geen maligniteit, onzeker benigne, onzeker maligne of maligne. Het aantal nummers waarin onvoldoende beoordeelbaar materiaal aanwezig is blijft stabiel. Mogelijk dat dunnelaag-cytologie dit nog iets kan verbeteren. Bij onzekere uitspraken wordt vaak een advies gegeven voor vervolgonderzoek. Ook afgelopen jaar is steeds follow-up onderzoek gedaan om eventuele fout-negatieve of fout-positieve diagnoses aan het licht te brengen. Daarnaast bleek dit een uitstekende manier om leerzame cases te bepreken tijdens de structureel gehouden cytologiebesprekingen waaraan zowel analisten als pathologen deelnemen. Follow-up algemene cytologie Net als in eerdere jaren werd ook afgelopen jaar de mammacytologie geëvalueerd door middel van follow-up onderzoek (van oktober 2006 tot en met september 2007) op grond van histologisch vervolgonderzoek. De aantallen fout-negatieve en fout-positieve punctaten zijn net als in voorgaande jaren laag. Hierbij moet worden opgemerkt dat punctaten die als onzeker benigne of onzeker maligne zijn gecodeerd vaak wel van een begeleidend advies zijn voorzien, bijvoorbeeld advies naaldbiopt. Daarnaast komt het voor dat meerdere keren gepuncteerd is in één mamma en bijvoorbeeld één punctaat positief is en een ander punctaat slechts een enkele atypische cel bevat. Formeel is dat dan een fout-negatief punctaat. Het zijn echter geen fouten in klinisch opzicht. Bij correctie hierop stijgt de sensitiviteit van 88,1% tot 89,2%, en de negatief voorspellende waarde van 79,2 % tot 80,8 %. De discrepanties tussen cytologisch en histologisch (mamma)onderzoek zijn uitgebreid herbeoordeeld tijdens cytologiebesprekingen door zowel analisten als pathologen. Niet alleen
jaarverslag 2007
20
om te reviseren, maar vooral om te komen tot betere diagnostiek of betere adviezen voor vervolgonderzoek. In onderstaande tabel een berekening van sensitiviteit, specificiteit, positief voorspellende waarde en negatief voorspellende waarde van mammacytologie. Cytologische diagnose Geen diagnose/ onvoldoende materiaal
Geen histologie
Histologie benigne
Histologie maligne
Totaal
133
58
44
235 (25,3%)
397
54
10
461 (49,6%)
Onzeker benigne
23
26
11
60 (6,4%)
Onzeker maligne
3
4
41
48 (5,2%)
10
-
115
125 (13,5%)
566 (60,9%)
142 (15,3%)
221 (23,8%)
929 (100%)
Benigne
Maligne
Totaal
Sensitiviteit:
TP* TP+FN*
x 100%
=
41 + 115 41+115+10+11
x 100% =
Specificiteit:
TN* TN+FP*
x 100%
=
54 + 26 54+26+4+0
x 100%
=
95,2%
Positief voorspellende waarde:
TP TP+FP
x 100% =
41 + 115 41+115+4+0
x 100%
=
97,5%
Negatief voorspellende waarde:
TN TN+FN
x 100% =
54 + 26 54+26+10+11
x 100%
=
79.2%
* * * *
TP FN TN FP
88,1%
= terecht positief = fout negatief = terecht negatief = fout positief
Naast follow-up van mammacytologie werd ook van andere punctiecytologie follow-up onderzoek verricht. Resultaten werden steeds besproken tijdens cytologiebesprekingen met pathologen en analisten. Met name van schildkliercytologie is gekeken naar alle positieve cytologie (atypie/onzeker maligne en maligne). Van negatieve schildkliercytologie is vrijwel geen follow-up. Cytologische diagnose Atypie/ onzeker maligne
Maligne
* ** *** ****
Geen histologie
Histologie benigne
3
6*
2
1***
Histologie maligne 10**
4****
Totaal 19
7
4x adenoom, 1 x nodulaire hyperplasie, 1 x colloid nodus 5x folliculair carcinoom, 3 x Hurthlecelcarcinoom, 2 x papillair carcinoom Morbus Hashimoto Papillair carcinoom, folliculair carcinoom, medullair carcinoom en anaplastisch carcinoom.
Tevens zijn van zowel pancreas als ovariumcytologie alle diagnostische materialen gecorreleerd aan bekende histologische follow-up. Hierna zijn zowel mogelijke discrepanties als interessante cases uitgebreid besproken.
jaarverslag 2007
21
Cervixcytologie Structureel worden de uitslagen, zowel van herhalings- als van voorgaand cervixonderzoek, vergeleken met de nieuwe onderzoeksbevindingen. Bij relevante discrepanties (verschil meer dan één stap in de CIN-klasse) worden voorgaande preparaten herbeoordeeld.
Frequentietabel ontstekingen in cervixuitstrijken in 2007. Het relatief grote aantal virale infecties wordt met name bepaald door het Humaan Papillomavirus (HPV). Voor een overzicht van de onderzoeken naar oncogene HPV-typen verwijzen we naar het onderdeel “HPV-typering” verderop in dit hoofdstuk. Ontstekingstype
Aantallen
Viraal infect Trichomonas vaginalis Bacteriële infectie Monilia-infectie Geen ontsteking Actinomyces-infectie Aspecifieke ontsteking Ongeschikt materiaal Totaal
Percentage
370
3,8%
42
0,4%
637
6,5%
471
4,8%
6839
69,4%
126
1,3%
1317
13,4%
51
0,5%
9853
100,0%
Overzicht van het aantal cervixuitstrijken onderverdeeld per ziekenhuis en Pap-klasse over het jaar 2007 (legenda Pap-classificatie onder de tabel). Totaal Pap (aantallen)
0
HA
0
13
Haven
5
1071
IJsselland
3
3310
RPZ
8
SFG
22
Vlietland Totaal per Pap-klasse
Pap (%)
3a
3b
4
5
1
0
0
0
0
14
6
67
34
3
3
5
1188
140
138
105
23
8
15
3602
188
1063
64
48
16
2
1
1202
96
1897
115
78
16
6
10
2144
321
13
1540
81
43
13
4
9
1703
163
51
8894
466
308
71
23
40
9853
914
3a
3b
4
5
0
1
2
1
2
EC-/B2J
HA
0,00%
92,86%
7,14%
0,00%
0,00%
0,00%
0,00%
42,86%
Haven
0,42%
90,15%
5,64%
2,86%
0,25%
0,25%
0,42%
11,78%
IJsselland
0,08%
91,89%
3,83%
2,92%
0,64%
0,22%
0,42%
5,22%
RPZ
0,67%
88,44%
5,32%
3,99%
1,33%
0,17%
0,08%
7,99%
SFG
1,03%
88,48%
5,36%
3,64%
0,75%
0,28%
0,47%
14,97%
Vlietland Totaal per Pap-klasse (%)
0,76%
90,43%
4,76%
2,52%
0,76%
0,23%
0,53%
9,57%
0,52%
90,27%
4,73%
3,13%
0,72%
0,23%
jaarverslag 2007
22
0,41%
9,28%
Pap-klasse 0 1 2
3a
3b 4
5
Beschrijving(en) Onvoldoende kwaliteit voor betrouwbare diagnose Geen afwijkingen Abnormale plaveiselcellen Atypische squameuze metaplasie Atypische reparatie Geringe dysplasie (= CIN I) Lichte atypie cilindercellen (= GCIN I) Matige dysplasie (= CIN II) Matige atypie cilindercellen (= GCIN II) Endometrium postmenopauze met geringe of matige atypie Sterke dysplasie (= CIN III) Sterke atypie cilindercellen (= GCIN III) Carcinoma in situ (= CIN III) Adenocarcinoma in situ (= GCIN III) Verdacht voor endometriumcarcinoom Invasief plaveiselcelcarcinoom Invasief adenocarcinoom Endometriumcarcinoom Metastase/doorgroei andere maligniteit
Aangezien in ons laboratorium uitsluitend indicatie cervixcytologie wordt verricht ten behoeve van gynaecologen hebben we een relatief hoog aantal afwijkingen. Het percentage uitstrijken met Pap 2 bedraagt in 2007 4,7 % (zelfde als in voorgaande jaren) en het percentage Pap 3a en hoger 4,5% (stabiel over voorgaande jaren). Voor met name de groep vrouwen met een Pap 2 of Pap 3a is aanvullend HPV-onderzoek zinvol. Tussen de diverse ziekenhuizen zijn geen grote verschillen te zien als het gaat om gevonden afwijkingen. Het aantal uitstrijken met een Pap 2 of hoger varieert van 8 tot bijna 11%. Wel is net als in voorgaande jaren een vrij groot verschil te zien in het aantal uitstrijken zonder endocervixepitheelcellen, hoewel minder groot. Gemiddeld ligt het thans op ruim 9% met een spreiding tussen de 5% en 15%.
jaarverslag 2007
23
HPV-typering Met diverse maatschappen gynaecologie zijn afspraken gemaakt over het bepalen van de HPVstatus. Met uitzondering van het materiaal ontvangen uit het Havenziekenhuis en het Ruwaard van Putten Ziekenhuis werden in 2007 bij alle cervixonderzoeken met een Pap 2 en Pap 3a standaard een HPV-test uitgevoerd. De bepaling wordt uitgevoerd volgens het Hybrid Capture® II-systeem van Digene op de rest van het SurePath™-materiaal. De volgende oncogene HPV-types worden getest: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68. Daarnaast zijn er specifiek aanvragen van gynaecologen voor deze test. Dit kunnen dus in principe morfologisch niet afwijkende uitstrijken zijn of juist pre-maligne afwijkingen.
Uitslag HPV-test afgezet tegen de cytologische diagnose. HPV-test ↓ Cytologische afwijking n=745 Geen afwijkingen, Pap 1 (P1) Geringe afwijkingen, Pap 2 (P2-3) Lichte dysplasie, Pap 3a (P4) Matige dysplasie, Pap 3a (P5) Sterke dysplasie, CIS, Plaveiselcelcarcinoom Pap 3b/4/5, (P6/7/9) Totaal
Positief
Negatief
Percentage positiviteit per diagnosegroep
30
143
223
99
69,3%
105
10
91,3%
79
7
91,9%
4
-
441
304
17,3%*
100,0% *
59,2%
* Bij de categorieën Pap 1 en Pap 3b en hoger gaat het om een beperkt aantal gerichte aanvragen door clinici; de cijfers zijn dan ook niet maatgevend voor deze categorieën.
Beoordeelbaarheid cervixcytologie Het percentage verminderd beoordeelbare uitstrijken (B2) is thans 9,9%. Het belangrijkste deel van de B2-codes werd veroorzaakt door de B2j (geen endocervicaal epitheel, EC-) uitstrijken. Slechts 0,6% van de uitstrijken van de B2-codes lieten andere oorzaken zien. Het percentage onbeoordeelbare uitstrijken (B3/Pap 0) bedraagt thans 0,5%. Het betrof hier zowel te celarm materiaal als uitstrijken zonder endocervix en met een abnormale portio of een portio die niet gezien werd. De lage percentages B3/Pap 0 en B2 (excl. B2j/EC-) zijn grotendeels te danken aan de verwerking volgens de dunnelaagmethode van SurePath™. De verschillen per instelling in het aantal uitstrijken zonder endocervix is nog steeds opvallend.
jaarverslag 2007
24
Oorzaken verminderde beoordeelbaarheid (B2) en onbeoordeelbare cervixuitstrijkpreparaten (B3) per ziekenhuis over het jaar 2007
Oorzaak B2 B2 totaal
B2 %
a
b
c
d
e
f
g
h
j
Totaal
1
15
2
321
1
188
SFG
339
15,81
IJsselland
200
5,55
7
4
RPZ
104
8,65
2
3
Haven
143
12,04
1
2
140
Vlietland
184
10,80
1
18
163
7
50,00
1
6
977
9,92
Overigen/ consult Totaal
11
2
3
1
43
1
1
1
4
96
1
914
h
j
2144
3602 1202
1188 1703
14 9853
Oorzaak B3 B3 totaal SFG
B3 %
a
b
c
d
e
f
g
Totaal
22
1,03
6
16
IJsselland
3
0,08
2
1
RPZ
8
0,67
6
1
Haven
5
0,42
1
4
13
0,76
7
6
Vlietland Overigen/ consult Totaal
51
1
0,52
2144
3602 1202
1188 1703
14 1
22
28
9853
Legenda B rubriek: B1 - goed beoordeelbaar B2 - voldoende beoordeelbaar, maar beperkt door: “probleem typering” B3 - niet beoordeelbaar door: “probleem typering” Probleem typering: a - veel bloed b - veel leucocyten c - (te) weinig epitheelcellen d - slechte fixatie e - mechanische beschadiging f - cytolyse g - (te) dikke uitstrijk h - (te) weinig plaveiselepitheelcellen bij veel endocervicale cilindercellen j - ontbreken van endocervicale cilindercellen Herhalingsconsequenties: B1 - geen B2 - vanaf 1 januari 2002 is het herhalingsadvies bij niet afwijkende uitstrijken zonder endocervicale cellen komen te vervallen. Voor de andere B2-categorieën was er al geen herhalingsadvies. B3 - alle probleemtyperingen: advies herhalen op korte termijn (Pap 0)
Follow-up cervixcytologie Bij de diverse Pap-klassen worden herhalingsadviezen gegeven. Bij een Pap 3a, matige dysplasie of hoger, wordt histologisch onderzoek geadviseerd. Bij een Pap 2 of Pap 3a, lichte
jaarverslag 2007
25
dysplasie, wordt geadviseerd om na een half jaar de uitstrijk te herhalen. Dit laatste is dan ook de reden dat de follow-up van de uitstrijken van 2006 pas in dit jaarverslag kunnen worden gepresenteerd. In onderstaande tabellen worden de histologische data van de follow-up getoond. Indien geen histologisch onderzoek werd verricht, wordt volstaan met de cytologische follow-up. Discrepanties en bijzondere bevindingen zijn door pathologen en analisten tijdens cytologiebesprekingen opnieuw bekeken in relatie tot de histologie. Op pagina 28 wordt de voorspellende waarde gegeven van de cervix cytologie. Hierbij wordt alleen gekeken naar die uitstrijken die bekende histologische follow-up hebben. De kans dat een onderzoek met een squameuze afwijking van Pap-klasse van 3A of hoger ook werkelijk histologisch een CIN I of hoger wordt gevonden bedraagt 94% (273 per 291). Voor de endocervicale afwijkingen is deze kans 82% (14 per 17). Voor de overige afwijkingen (endometriumafwijkingen, metastasen en andere tumoren) bedraagt deze kans 72% (31 per 43).
Squameuze afwijkingen
Follow-up ↓ Cytologische diagnose over 2006 Lichte dysplasie
CYTOLOGIE tot begin 2008 Totaal
Geen
Pap1
Pap 2
FU 134
Licht 4
11
HISTOLOGIE tot begin 2008
Pap 3A Pap 3A Pap 3B CIN 0
12
6
Matig 3
CIN I
CIN II
/4 1
7
CIN III
Carci-
Geen
/CIS
noom
diag
36
30
20
3
*a
*b
*c
*d
17
41
49
2
*e
*f
*g
*h
1
(P 4) Matige dysplasie
140
3
10
2
2
4
0
10
0
(P 5) Sterke dysplasie
60
0
0
0
1
0
1
1
2
6
46
3
0
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
2
0
13
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
13
0
(P 6) Carcinoma in situ (P 7) Plaveiselcelcarcinoom
*i (P 9) Totaal
*a *b *c *d *e *f *g *h *i
352
7
21
14
9
waarvan 2x VAIN I waarvan 1x tevens GCIN I waarvan 2x VIN III waarvan 2x ovariumcarcinoom waarvan 1x VAIN I waarvan 2x GCIN waarvan 3x VIN III, 1x tevens GCIN III waarvan 1x ovariumcarcinoom waarvan 1x adenosquameus carcinoom
jaarverslag 2007
26
7
2
18
55
77
118
23
1
In onderstaande figuur zijn de cervixcytologische diagnosen van de squameuze afwijkingen uit 2006 volgens het KOPAC-systeem (X-as) afgezet tegen de histologische of cytologische followup in absolute aantallen (Y-as). 160
Carcinoom
140
120
CIN III/Pap 3b-4
Follow-up
100
CIN II/Pap 3a MD 80
CIN I/Pap 3a LD 60
CIN O/Pap 1-2
40
20
Geen FU
0 P4
P5
P6
P7
P9
Cervixcytologische diagnose
P4 P5 P6 P7 P9
= = = = =
Lichte dysplasie Matige dysplasie Sterke dysplasie Carcinoma in situ Invasief carcinoom
Endocervicale cilinder afwijkingen
Follow-up ↓ Cytologische Totaal diagnose over 2006
Follow-up tot begin 2008 Geen
Alleen
FU
cyt f-up
CIN 0
CIN I
CIN II
CIN III
GCIN I
GCIN II
+ CIS
Licht atypisch
2
0
0
1
0
0
GCIN III
Carci-
+
noom
ACIS 0
0
0
cylinderepitheel
1
0
*a
(C 4) Matig atypisch
7
0
cylinderepitheel
1
3
0
2
0
0
0
0
PAP 1
1 Endom.
(C 5)
carc.
Sterk atypisch
3
0
0
0
0
0
2
cylinderepitheel
1
0
0
0
2
0
*b
(C 6) Adenocarcinoma
4
0
0
0
0
0
1
0
in situ
1 EC carc.
(C 7) Adenocarcinoom
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3 EC carc.
(C 9)
*c
Totaal
*a *b *c
19
0
1
4
0
waarvan 1x tevens CIN III waarvan 1x tevens CIN I waarvan 1x Mixed Mullerian
jaarverslag 2007
27
2
3
1
0
3
5
Andere afwijkingen (endometriumafwijkingen/metastasen)
Follow-up ↓ Cytologische diagnose over 2006
Follow-up tot begin 2008 Totaal
Geen
Alleen
Geen
Geen
Maligne
Maligne
FU
cyt.FU
diagnose
maligniteit
endometrium
overige
Anders
carcinoom Postmenopauzaal
8
2
15
0
0
0
5
1
0
0
2
1
7
5
0
0
0
0
7
0
0
0
0
8
2
0
endometrium (code 23) Licht / matig atypisch endometrium
Pap 1
(A 4-5) Verdacht voor
8
0
endometriumcarcinoom
1 Pap 1
(A 6) Endometriumcarcinoom
10
0
0
*a (A 7) Metastase / andere
10
0
maligniteit
2
0
0
1
7
Pap 5
0
*b
(A 8-9) Totaal
*a *b
51
2
5
1
12
22
9
0
1x adenosquameus carcinoom 1x sereus carcinoom (Silverberg graad III) 4x ovariumcarcinoom 1x melanoom 2x adenocarcinoommetastase, origine onbekend
Voorspellende waarde cervixcytologie gekoppeld aan bekende histologische follow-up
Plaveiselepitheel Histologische FU CIN I en >
Cilinderepitheel
Histologische FU (G)CIN en >
Endometrium/metastasen
Histologische FU maligniteiten
jaarverslag 2007
Cytologie P 4 Lichte dysplasie
Cytologie P 5 Matige dysplasie
Cytologie P 6 Ernstige dysplasie
Cytologie P 7 Carcinoma in situ
Cytologie P 9 Plaveiselcelcarcinoom
89/96 93%
109/119 92%
57/58 98%
5/5 100%
13/13 100%
Cytologie C 4 Licht atyp. cil.
Cytologie C 5 Matig atyp. cil.
Cytologie C 6 Ernstig atyp. cil.
Cytologie C 7 Adenocarcinoma in situ
Cytologie C 9 Adenocarcinoom
1/4 25%
3/6 50%
3/3 100%
4/4 100%
3/3 100%
Cytologie E 023 Postmenopauzaal endometrium
Cytologie A 4-5 Licht/matig atypisch endometrium
Cytologie A 6 Verdacht voor endometriumca.
Cytologie A 7 Endometriumca.
Cytologie A 8-9 Metastase of andere tumor
1/6 17%
5/12 42%
7/7 100%
10/10 100%
8/8 100%
28
f.
Klinisch pathologische besprekingen
Planning besprekingen naar locatie.
Sint Franciscus Gasthuis chirurgie/necro dermatologie gynaecologie haematologie interne algemeen intervisie gynaecologie MDO oncologie urologie
1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x
per per per per per per per per per
maand 2 weken 2 maanden maand 2 weken 2 maanden week week maand
IJsselland Ziekenhuis chirurgie/necrologie dermatologie gynaecologie haematologie interne biopten longziekten MDO urologie
1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x
per per per per per per per per
2 maanden maand 2 maanden maand 2 weken maand week maand
Ruwaard van Putten Ziekenhuis haematologie MDO oncologie
1x per maand 1x per week 2x per maand
Havenziekenhuis necrologie/PA MDO oncologie
1x per maand 1x per week 1x per maand
Vlietland Ziekenhuis (locaties Schiedam en Vlaardingen) OWG
2x per maand per locatie
dermatologie haematologie necrologie
1x per 2 maanden } 1x per maand } gezamenlijk 1x per maand }
Leverpathologie In 2007 werden op het laboratorium 291 leverbiopten ontvangen, een toename van 28% t.o.v. 2006. In 147 gevallen betrof het primaire leverpathologie, en in 99 gevallen was er een metastase aangetoond. Bij 9 biopten was er sprake van een primair HCC, en in 36 biopten waren er geen afwijkingen, of was het materiaal niet representatief of onvoldoende om een diagnose af te geven. Tweeënveertig biopten werden aangeboden aan het Regionaal Leverpanel Rotterdam en omstreken. Redenen om iets aan te bieden waren vooral van illustratieve aard, of als discussie omtrent graderen en stageren van de mate van ontsteking of fibrose. Diagnostische problemen werden ook tussentijds buiten het panel om aan de consulent leverpathologie van het JNI aangeboden en vervolgens op de panelbijeenkomst getoond. Door deze werkwijze kon vertraging in de afwerking en het wijzigen van de conclusie vermeden worden. Naast Pathan participeren ook het Laboratorium voor Pathologie te Dordrecht en
jaarverslag 2007
29
Omstreken, het Josephine Nefkens Instituut te Rotterdam en het Medisch Centrum RijnmondZuid, locatie Clara. in het panel. In 2007 zijn er 10 panelbijeenkomsten geweest en werden er circa 110 preparaten bediscussieerd.
Lymfomenpanel In 2007 werden 142 diagnoses betreffende hematologische ziekten of reactieve hematologische processen voorgelegd aan het Lymfomenpanel Rotterdam. Dit getal komt overeen met 2006. In vijf gevallen werd er een andere diagnose gesteld. De 5 discrepante gevallen zijn de volgende: 1. Morbus Kahler i.p.v. diffuuss grootcellig B-cel lymfoom. 2. Perifeer T-cel lymfoom (NOS) i.p.v. anaplastisch T-cel lymfoom. 3. Morbus Hodgkin i.p.v. reactieve lymfklier. Ten aanzien van de laatste diagnose moet de opmerking gemaakt worden dat het slecht gefixeerd materiaal was en dat het Lymfomenpanel in eerste instantie ook de klier als reactief heeft beoordeeld met een restrictie wat beoordeelbaarheid betreft. Bij revisie i.v.m. nieuw ingezonden patiëntenmateriaal werd de diagnose gewijzigd. diagnose concordant discordant totaal
jaarverslag 2007
aantal 139 3 142
30
percentage 98% 2% 100%
VI.
LIDMAATSCHAPPEN
Stafleden Alle pathologen zijn lid van het IKR-netwerk pathologen. mw. N.N.T. Goemaere Staflid Ruwaard van Putten Ziekenhuis Bestuurslid Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen (WKPLL) Lid Renal Pathology Society (RPS) Lid Pediatric Pathology Society (PPS) Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP mw. M. Hage Staflid Vlietland Ziekenhuis Lid British Division of International Academy of Pathology (BDIAP) Lid NVGE Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP mw. K.E. Hamoen Staflid Ruwaard van Putten Ziekenhuis Lid IKR-netwerk pathologen Lid IKR Werkgroep Gynaecopathologie Lid NVVP dr. R.F. Hoedemaeker Staflid IJsselland Ziekenhuis Lid Oncologiecommissie IJsselland Ziekenhuis Lid IKR-werkgroep Urologische Tumoren Lid Wetenschappelijke Raad PALGA Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP dr. V. Noordhoek Hegt Staflid Sint Franciscus Gasthuis Staflid Vlietland Ziekenhuis, locaties Schiedam en Vlaardingen Lid European Association of Haematopathology Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP J.B. Rahder Staflid IJsselland Ziekenhuis Stafcoördinator Pathan Lid British Division of International Academy of Pathology Lid European Association of Haematopathology Lid IKR kerngroep mammatumoren Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid KNMG en LAD
jaarverslag 2007
31
dr. J.A. Ruizeveld de Winter Staflid Sint Franciscus Gasthuis Lid opleidingscommissie Sint Franciscus Gasthuis Opleider B-opleiding pathologie Lid British Division of the International Academy of Pathology Lid European Association for Haematopathology Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid KNMG en LAD mw. J. Sanders Staflid Vlietland Ziekenhuis Lid IKR Werkgroep Gynaecopathologie Lid OR Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP dr. J.L. Simons Staflid Havenziekenhuis Lid United States and Canadian Academy of Pathology (USCAP) en International Academy of Pathology Lid Weke delen panel en DDHK-IKR Vervangend B-opleider pathologie Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid LAD dr. R. Torenbeek Staflid IJsselland Ziekenhuis Lid studiegroep leverziekten Rotterdam en omstreken Lid landelijke werkgroep leverpathologie (WELP) Lid Orde medisch Specialisten Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid NVGE Lid NVH Lid Nederlandse Vereniging voor Duikgeneeskunde mw. H. van der Valk Staflid Sint Franciscus Gasthuis Lid OWG commissie Sint Franciscus Gasthuis Lid kascommissie Sint Franciscus Gasthuis Lid Nederlandse Vereniging voor Gastro-enterologie Voorzitter SSRP (Stg Samenwerkende Rotterdamse Pathologen) Lid Regionaal Lymfomenpanel, regio Zuidwest Nederland Lid Slokdarmpanel, EMC, Rotterdam Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP dr. L.C. Verhoog Staflid Vlietland Ziekenhuis Lid Orde van Medisch Specialisten Lid IKR kerngroep mammatumoren Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid KNMG
jaarverslag 2007
32
Analisten histologie Lid VAP De dames M.M.J. Braaf, S.D. Djanam, L.M. van Keken, S.M. Kleinmoedig, S.N.M. Lindeman, E.R. Ruijssenaars, M.N. Sahtoe, A. Simons, M.A.M.J. Tuitel, A.W. van der Velden, G.W. van Wieringen en de heren N.J.M. Boeren, A.L.G. Zwiers
Analisten speciale technieken Lid VAP en Lid Werkgroep ImmunoHistoChemie (WIHC) De dames N.M.M.T. Bartalits, M. Kerp en R.M. Smout
Analisten Cytologie Lid VAP Alle analisten Overig L.A. Goedegebure Lid Pablo mw. M.A. Nijssen Lid Werkgroep Dienstverlening Stichting PALGA P. Smolders Bestuurslid WIHC (contactpersoon van de WIHC bij de SKKP) Lid VAP Lid Werkgroep ImmunoHistoChemie (WIHC) A.A.J. Verdaasdonk Lid NEVI Lid Inkoopoverleg Pablo Lid VAP mr. drs. J. Woerdman Lid NVZD Vice voorzitter Pablo Lid NVVP
jaarverslag 2007
33
VII. NASCHOLING Stafleden mw. N.N.T. Goemaere Cursus Mammapathologie, Amsterdam 23 t/m 24 mei IPPA course, Salzburg/Oostenrijk, 15 t/m 21 september Vergadering WKPLL, Utrecht, 5 maal Coupeavonden regio Rotterdam, 4 maal Refereeravonden regio Rotterdam, 1 maal mw. M. Hage Coupeavonden regio Rotterdam, 2 maal dr. R.F. Hoedemaeker DCCG-dag, 12 januari Praktische Nefropathologie, 6 t/m 7 september Coupeavonden regio Rotterdam, 2 maal Refereeravonden regio Rotterdam, 2 maal dr. V. Noordhoek Hegt Pathologie van het ovarium (Rosai-cyclus), Rotterdam, 15 maart Pathologendagen NVVP, Ede, 1 dag Thyroid Pathology for the Practising Pathologist, Parijs/Frankrijk, 7 t/m 8 juni Longpathologie (Rosai-cyclus), Rotterdam, 13 juli 21st European Congress of Pathology, Istanbul/Turkije, 8 t/m 13 september XXVIII Symposium of the International Society of Dermatopathology, Parijs/Frankrijk, 14 t/m 17 november Coupeavonden regio Rotterdam, 5 maal Refereeravonden regio Rotterdam, 1 maal Coupeavonden Tilburg e.o., 2 maal J.B. Rahder Pathologendagen NVVP, Ede, 1 dag IKR kerngroep mammatumoren, Dordrecht, 13 februari en 19 juni Workshop Gastro-intestinale pathologie, Maastricht, 4 t/m 5 oktober Diagnosis of Melanocytic Lesions, Parijs/Frankrijk, 31 november Coupeavonden regio Rotterdam, 1 maal dr. J.A. Ruizeveld de Winter Diagnostiek van Cutane Lymfomen Boerhaave, Leiden, 12 t/m 13 april Werkgroep Urologische tumoren IKR, Rotterdam 14 mei Workshop Esophago gastro duodenal Pathology, Utrecht, 8 juni Workshop Gastro-intestinale pathologie, Maastricht, 4 t/m 5 oktober Symposium on Urological Pathology, Londen/Engeland, 23 t/m 24 november Erasmustraining Teach the Teacher, Rotterdam 26 november en 10 december Coupeavonden regio Rotterdam, 4 maal mw. J. Sanders Pathologendagen NVVP te Ede, 2 dagen Workshop Gastro-intestinale pathologie, Maastricht, 4 t/m 5 oktober Cursus Mammapathologie, Amsterdam 9 t/m 10 oktober dr. J.L. Simons Pathologendagen NVVP te Ede, 1 dag 21st European Congress of Pathology, Istanbul/Turkije, 8 t/m 13 september Erasmustraining Teach the Teacher, Rotterdam 26 november en 10 december IKA weke delen panel, 3 maal IKR weke delen panel, 4 maal
jaarverslag 2007
34
dr. R.Torenbeek Workshop Gastro-intestinale pathologie, Maastricht, 4 t/m 5 oktober Workshop Leverpathologie (WELP), Utrecht, 27 oktober Tramedico Diner Pensant, Rotterdam, 10 december Regionaal Leverpanel, Rotterdam, 9 maal Coupeavonden regio Rotterdam, 3 maal mw. H. van der Valk DCCG-dag, 12 januari Diagnostiek van Cutane Lymfomen Boerhaave, Leiden, 12 t/m 13 april XXVIII Symposium of the International Society of Dermatopathology, Parijs/Frankrijk, 14 t/m 17 november dr. L.C. Verhoog Pathologendagen NVVP te Ede, 1 dag National Breast Pathology Update Course, Nottingham/Engeland, 17 t/m18 april Improving Immunohistochemistry, Londen/Engeland, 20 april Thyroid Pathology for the Practising Pathologist, Parijs/Frankrijk, 7 t/m 8 juni Thema-avond IKW: Naar een nieuwe classificatie van het mammacarcinoom, 18 juni Coupeavonden regio Rotterdam, 4 maal Refereeravonden regio Rotterdam, 2 maal Analisten histologie Landelijke VAP-dag De dames S.D. Djanam, M.N. Sahtoe, A.W. van der Velden en de heren N.J.M. Boeren, A.L.G. Zwiers WAH-dag De dames S.D. Djanam, L.M. van Keken, E.R. Ruijssenaars, A.W. van der Velden mw. S.D. Djanam Cursus “Stagebegeleiding”, NVML mw. L.M. van Keken en mw. D.A. Schenker Cursus “Diagnostische toepassingen van histochemische kleuringen in de pathologie”, Hogeschool Leiden mw. G.W. van Wieringen 2-daags symposium Gynaecopathologie, WIHC mw, A. van der Velden Cursus “Kleurtheorie voor in de dagelijkse praktijk”, Hogeschool Leiden A.L.G. Zwiers 2-daags symposium Gynaecopathologie, WIHC Cursus Time Management en Stresspreventie, IMK, april
Analisten speciale technieken Landelijke VAP-dag De dames N.M.M.T. Bartalits, R.M. Smout, mw. M.J. Kerp, M.N. Sahtoe, E.C. van der Sanden en de heer R. Thakoerdath. WIHC-dag longpathologie De dames R.M. Smout, M.N Sahtoe, E.C. van der Sanden
jaarverslag 2007
35
Cursus imunohistochemie voor beginners mw. M.N. Sahtoe en de heer R. Thakoerdath Cursus Chemicaliën mw. M.J. Kerp en de heer R. Thakoerdath mw. N.M.M.T. Bartalits Werkgroep “Moleculaire diagnostiek in de pathologie”, Utrecht, 2 februari Gebruikers bijeenkomst Menarini (Bond MaX), Eindhoven, 19 april WIHC-congres vrouwelijk genitaal stelsel, Den Dolder, 9 t/m 10 mei VAP Themacongres Hematologische maligniteiten, Utrecht, 18 september Cursus In situ Hybridisatie in praktijk, Leiden, 5 t/m 7 november WIHC-dag longpathologie, 17 november SKKP-dag, 13 december mw. M.J. Kerp VAP Themacongres Hematologische maligniteiten mw. E.C. van der Sanden WIHC-congres vrouwelijk genitaal stelsel
Analisten cytologie VAP-congres, Utrecht, 24 maart De dames. C.H. van den Broek, N. Doddema, A. Mudde en de heren F. Pals, D.J.M. Suijkerbuijk F. Pals Cursus Time Management en Stresspreventie, IMK, april VAP Themacongres Hematologische maligniteiten, Utrecht, 18 september PALGA-dag, Bunnik 11 oktober Seminar “HPV en baarmoederhalskanker, Rotterdam, 24 oktober Training Praktisch Leidinggeven aan uw team, 19 en 26 november SKKP-dag, 13 december mw. S. de Jong SKKP-dag, 13 december W.C.M. Suykerbuyk Conferentie Milieu & Veiligheid in Ziekenhuislaboratoria, Amersfoort, 23 januari VAP Themacongres Hematologische maligniteiten, Utrecht, 18 september Secretariaat mw. Y. Riedijk Training Beoordelings- en functioneringsgesprekken voeren, IMK, april Praktisch leidinggeven aan uw team, IMK, april Cursus Time Management en Stresspreventie, IMK, november
jaarverslag 2007
36
Overig P. Smolders Werkgroep “Moleculaire diagnostiek in de pathologie”, Utrecht, 2 februari Benchmark cytologiebespreking, Eindhoven 27 februari Communicatievaardigheden voor managers, 26 februari en 2 maart Symposium VAP, 24 maart Gebruikers bijeenkomst Menarini (Bond MaX), Eindhoven, 19 april WIHC-congres vrouwelijk genitaal stelsel, Den Dolder, 9 t/m 10 mei Symposium SKKP, 26 juni Firmadag Klinipath, Pathos, 25 september Beleidsvergadering SKKP, 27 september Symposium WIHC, 10 november Praktisch Middlemanagement, december Bestuursvergaderingen WIHC
A.A.J. Verdaasdonk Opleiding NEVI-1 Congres FWG 3.0 Cursus BHV mr. drs. J. Woerdman Masterclass NVZD, Erasmus Universiteit Workshop mediatraining
jaarverslag 2007
37
VIII. VOORDRACHTEN EN PUBLICATIES dr. R.F. Hoedemaeker Cancer Detection and Cancer characteristics in the European Randomized Study of Screening for Prostate Cancer (ERSPC) – Section Rotterdam A Comparison of Two Rounds of Screening. Postma R, Schröder FH, van Leenders GJ, Hoedemaeker RF, Vis AN, Roobol MJ, van der Kwast TH. Eur Urol. 2007 Jul; 52(1):89-97. Epub 2007 Jan 16 dr. V. Noordhoek Hegt Koebner-fenomeen door zonverbranding bij psoriasis. Gaby F. Dih, Hanna C. de Vijlder, Vincent Noordhoek Hegt en Marinus C.G. van Praag. Nederlands Tijdschrift voor Dermatologie & Venereologie. Vol. 17, juli 2007;203-205 dr. R. Torenbeek Voordracht: Natuurlijk en niet-natuurlijk overlijden; postmortale veranderingen en onderzoek na een fataal duikongeval (2x). Scott Haldane Foundation o.s.v. Nederlandse Vereniging Duikgeneeskunde. Hoeven/Zeist dr. J.L. Simons Tenosynovitis caused by Mycobacterium haemophilum in a patient with rheumatoid arthritis. PCAM Buijtels, PA van der Lubbe, EJ Kuijper, JL Simons, LE Bruijnesteijn van Coppenraet, D van Soolingen, PLC Petit. P1624 ECCMID, 2007 Lymphadenopathy and Mycobacteriose. P Buijtels, W Mares, A. Verhaar, S Parkinson, J Simons, P v Genderen, P Petit. Bulletin of the Netherlands Society of Tropical Medicine and International Health. Vol. 45 (2/3): 24-25, 2007
jaarverslag 2007
38
IX.
INVESTERINGEN
Meubilair (divers) Meubilair (laboratorium) Doorvoerprocessoren (2x) Microscopen (5x) Koelkasten/vaatwasser Software Hardware Demo-apparatuur
Boeken Jaarlijks wordt de bibliotheek aangevuld/vervangen met recente relevante uitgaven. Dit geldt voor zowel de tijdschriften als de boeken.
jaarverslag 2007
39
X.
Balans- en Resultatenrekening Balans per 31 december 2007.
Volgnr. 1. Activa
1.1.
Vaste activa.
1.1.1.
Materiële vaste activa
1.2.
Vlottende activa.
1.2.1.
Vorderingen en overlopende activa Voorraden Onderhanden werk Liquide middelen
1.2.2. 1.2.3. 1.2.4.
Volgnr. 2. Passiva
Eigen vermogen.
2.1.1. 2.1.2.
Algemene reserve Bestemmingsreserves
2006
962.198
792.539
€ 1.116.378 58.491 29.683 2.851.516
Totaal
2.1.
2007
€
€ 1.048.116 44.126 0 3.086.273 4.056.068
4.178.515
€ 5.018.266
€ 4.971.054
2007
2006
690.275 638.855
€
526.838 764.369
€ 1.329.130
€ 1.291.207
2.2.
Voorzieningen
64.497
58.820
2.3.
Langlopende schulden
48.215
56.251
2.4.
Kortlopende schulden en overlopende passiva
3.576.424
3.564.776
€ 5.018.266
€ 4.971.054
Totaal
jaarverslag 2007
40
Exploitatierekening 2007.
Volgnr. 1. Kosten
Werkelijk 2007
Begroting 2007
Werkelijk 2006
1.1.
Personeelskosten
1.2.
Huishoudelijke kosten
142.747
153.346
94.262
1.3.
Algemene kosten
216.571
148.302
135.262
1.4.
Medische middelen
539.849
576.899
423.728
1.5.
Onderhoud activa en artikelen
130.635
152.903
110.115
1.6.
Afschrijvingskosten medische en overige inventaris
144.377
167.826
152.634
56.316
56.100
52.313
332.086
391.117
343.765
41.861
40.000
24.282
1.7.
Transportkosten
1.8.
Locatiekosten
1.9.
Kosten automatisering
€ 3.890.509 € 3.824.355 € 3.644.517
Subtotaal 1.10.
€ 5.494.951 € 5.510.846 € 4.980.878
Voor-/nadelig exploitatieresultaat
51.553
Volgnr. 2. Opbrengsten
Vergoedingen voor diagnostische verrichtingen ter dekking van:
2.1.1.
Productiekosten
2.1.1.
Onderhanden werk
2.1.2.
Niet-productiekosten
Werkelijk 2007
Werkelijk 2006
29.683
0
0
2.062.575
2.106.234
2.042.075
€ 5.521.591 € 5.510.846 € 5.114.003
Diverse baten/ lasten
24.913
Totaal
jaarverslag 2007
Begroting 2007
€ 3.429.333 € 3.404.612 € 3.071.928
Subtotaal 2.2.
114.945
€ 5.546.504 € 5.510.846 € 5.095.823
Totaal
2.1.
0
0 -/-
18.180
€ 5.546.504 € 5.510.846 € 5.095.823
41
Verklaring afkortingen AMC AvL BHV FWG IKA IKR KNMG LAD NEVI NVGE NVH NVML NVVP NZVD OR OWG Pablo SKKP SSRP VAP WAH WIHC WOK
jaarverslag 2007
Academisch Medische Centrum Amsterdam Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Bedrijfshulpverlener Functiewaardering Gezondheidszorg Integraal Kankercentrum Amsterdam Integraal Kankercentrum Rotterdam Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband Nederlandse Vereniging voor Inkoopmanagement Nederlandse Vereniging voor Gastro-Enterologie Nederlandse Vereniging voor Hepatologie Nederlandse Vereniging van bioMedisch Laboratoriummedewerkers Nederlandse Vereniging voor Pathologie Nederlandse Vereniging Ziekenhuis Directeuren Ondernemingsraad Oncologie werkgroep Pathologisch anatomisch en bacteriologisch laboratoriumoverleg Stichting Kwaliteitstoetsing Klinische Pathologie Stichting Samenwerkende Rotterdamse Pathologen Vereniging Analisten Pathologie Werkgroep Algemene Histologie Werkgroep Immunohistochemie Werkgroep Opzetten Kwaliteitszorg
42
