Lectoraat Lokale dienstverlening vanuit klantperspectief
Projectbeschrijving Wmo Welzijn Nieuwe Stijl
Projectbeschrijving WMO Werkplaatsen Nijmegen Verantwoordelijkheid Facilitator: dr. M. van Biene, HAN, lector Lokale Dienstverlening vanuit Klantperspectief & beleidsambtenaar WMO van gemeente Elburg dhr. G. Gerritsen Projectleiders: A.C. Schimmel en M. Lenkhoff Projectperiode Aanvang: oktober 2010 Afronding: oktober 2012
1. 1.1.0
Opdracht Situatieschets, doel van het thema en onderzoeksvraag
Situatieschets De gemeente Elburg heeft in de afgelopen jaren geïnvesteerd in het goed uitwerken van de WMO voor haar burgers. Daarbij is ook specifieke aandacht geweest voor enkele doelgroepen als de verstandelijk beperkte burgers. De gemeente constateert dat zij de doelgroep mensen met een psychia1 trische beperking nog onvoldoende in beeld heeft. De wens is om middels onderzoek meer expertise te ontwikkelen rondom cliëntondersteuning aan burgers met psychische en/of psychosociale problemen. Cliëntondersteuning heeft de versterking van de regie van een persoon ten doel om daarmee zijn of haar zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie te bevorderen. Ketenpartners uit zowel de zorg (ggz) als maatschappelijke dienstverlening sluiten zich aan en willen hun aanbod graag kritisch tegen het licht houden vanuit verdiepend vraaggericht onderzoek. Doel van het thema -
Gemeente, ketenpartners en deelnemende burgers uit Elburg hebben meer inzicht in de problematiek, vragen en mogelijkheden van mensen met psychiatrische problemen. Gemeente, ketenpartners en deelnemende burgers uit Elburg hebben ideeën over hoe cliëntondersteuning verbeterd vormgegeven kan worden.
Onderzoeksvragen - Welke problemen, vragen en mogelijkheden hebben mensen met psychiatrische problemen in Elburg? - Op welke manier kan deze cliëntondersteuning beter of nog meer vormgegeven worden 2 volgens zowel vertegenwoordigers als ondersteuners van deze doelgroep? 1.1.1
Opdrachtelementen: beschrijving van het idee dat wordt uitgewerkt Opdrachtelementen - Professionals en/of vrijwilligers, ervaringsdeskundigen van de ketenpartners in Elburg hebben ervaring en kennis van vraagarticulatie (narratief werken) en onderzoek. - Mensen met psychiatrische problemen participeren in reflectie op lokale dienstverlening en de mogelijke herinrichting hiervan. - Partijen hebben governance vraagstukken in beeld.
1
Of mensen die hoog risico hebben tot het ontwikkelen van een psychiatrische beperking te ontwikkelen (waarvoor preventieve activiteiten de ontwikkeling positief kunnen beïnvloeden). In deze projectomschrijving gebruiken we verder als naam „mensen met psychiatrische problemen. 2 Dit is inclusief oriëntatie op de huidige vorm van cliëntondersteuning aan mensen met pscyhiatrische problemen in Elburg? Projectnaam: Datum:
1
Lectoraat Lokale dienstverlening vanuit klantperspectief
Er is een bijdrage aan: - Inzicht in het profiel van de nieuwe sociale professional. Deze bijdrage wordt ingebracht in een klankbordgroep van professionals en gemeente in Elburg, alsmede in een actieleernetwerk van het lectoraat. Beschrijving van het idee dat wordt uitgewerkt Er wordt onderzoek gedaan naar levensverhalen van burgers met psychiatrische problemen in Elburg. Dit gebeurt op een narratieve wijze. Deze verhalen worden verwerkt en gecodeerd. Vraagpatronen worden opgespoord met het vraaganalyse instrument De verbatim uitgewerkte interviews en de analyses van de data (narratieven/verhalen)zijn basis voor gezamenlijke reflectie voor gemeente, professionals van ketenpartners en de respondenten die hebben deelgenomen. Een bijeenkomst met alle aanwezigen - respondenten, netwerkprofessionals en andere betrokkenen - wordt transdisciplinair werken genoemd: het onderkennnen van mogelijke patronen, het zoeken naar publieken die zich willen inspannen om actie te ondernemen.En wel t.b.v. het beter afstemmen van vraag en aanbod voor (door en met) mensen met psychiatrische levensvragen en/of problemen. Het samen werken aan nieuw of verbeterend aanbod, het zoeken en en vinden van oplossingen waarbij de persoon zelf een belangrijke bijdrage levert aan de oplossing - dwars door de disciplines heen en steeds in verbinding met de samenleving - is een belangrijke resultaatverwachting. . Samenwerken aan: - Doelgerichte (arbeids)productiviteit van organisaties; - De lokale mogelijkheden voor mensen met psychiatrische/psychosociale vragen de doelgroep; - Integrale dienstenontwikkeling en dienstenaanbod. Ervaringskennis van alle betrokkenen over de praktijk van alledag is hiervoor de basis alsmede een analyse van levensverhalen van bewoners. De werkwijze van dit onderzoek zorgt ervoor dat iedereen loskomt van de “aangeleerde” verhalen waarin behoeftes benoemd worden in aanwezig en bekend aanbod en rollen al verdeeld lijken in vragenstellers en hulpbieders. 1.2.0
Verwachte onderzoeksresultaten en opbrengsten leerproducten in het kader van Wmo Welzijn Nieuwe Stijl Opbrengsten (leer)producten en nieuwe diensten Verwachte onderzoeksresultaten - Verslag over de vraagpatronen van kwetsbare burgers in Elburg, specifiek met psychiatrische en psychosociale probelemen/vragen. - Verslag over de mogelijkheden die aanvullend door betrokkenen (burgers, gemeente, ketenpartners) gezien worden om cliëntondersteuning voor burgers met psychiatrische problemen in Elburg te versterken. - Een plan met activiteiten die door betrokkenen gestart worden om cliëntondersteuning beter vorm te geven.
De nieuwe professional - Er is kennis over vraagpatronen bij de specifieke doelgroep van burgers met psychiatrische problemen. - Ervaring in een nieuwe werkwijze rondom vraagverheldering - Ervaring met het doen van praktijkonderzoek - Vertegenwoordigers/professionals van organisaties en studenten gebruiken transdisciplinair werken als hefboom voor het onderkennenn van vragen en behoeften van bewoners t.b.v. dienstenontwijkkeling 1.3.0
Indicatoren die het uitgangspunt vormen bij het onderzoek m.b.t. klantperspectief Vraaggericht en met een duidelijke keuze voor de klant/cliënt: zie 1.3.2. onder de 8 bakens Laagdrempelig: er zullen individuele gesprekken gevoerd worden in een voor de burger ver-
Projectnaam: Datum:
2
Lectoraat Lokale dienstverlening vanuit klantperspectief
trouwde omgeving. Deelnemers worden uitgenodigd maar uiteraard niet verplicht om deel te nemen aan vervolgactiviteiten in het onderzoek. De gesprekken gaan over het dagelijkse leven en zij worden dus niet geconfronteerd met professionele begrippen. Tot slot worden zowel studenten als vrijwilligers of professionals geschoold in de onderzoeks- en gespreksvorm, laagdrempeligheid en aansluiten bij de belevingswereld van de respondent zijn daarbij uitgangspunten. Onafhankelijk: de verwerking van de gegevens gebeurt anoniem en door onafhankelijke studenten en/of onderzoekers van de HAN. Verslagen worden aan individuen teruggekoppeld en op herkenbaarheid gecheckd. Ruimte voor de professional: professionals zullen gelijkwaardig met burgers, managers, beleidsfunctionarissen ruimte krijgen om hun expertise en ervaringskennis in te brengen in de intrepretatie van de onderzoeksgegevens en hun betekenis voor innovaties.
1.3.1
Indicatoren die het uitgangspunt vormen bij de projectopbrengst Domein onderwijs en scholing:
-
Draagt actief bij aan ontwikkeling en actualisering curriculum: HBO verpleegkunde
-
Aantal studenten die participeren: 4
-
Welke opleidingen participeren:HBO Verpleegkunde en Pedagogiek minor sociale psychiatrie.
-
Aantal docenten die participeren: 2 /3
-
Levert bijdrage aan ontwikkeling minoren: nieuwe praktijkopdracht bij de minor sociale psychiatrie
-
Levert actieve bijdrage aan onderwijsuitvoering en afstudeeropdrachten: mogelijk ingezet om specifieke behoeften gezinnen met een ouder met psychische of psycho-sociale problemen te onderzoeken.
-
Levert actieve bijdrage aan deskundigheidsbevordering docenten: toepassen van narratief onderzoek.
-
Heeft aandeel in ontwikkeling onderzoekslijn lectoraat: lokale dienstverlening vanuit klantperspectief
Domein beroepspraktijk en maatschappij: -
( Aantal/aard) kennis- en toepassingsproducten:
-
Omschrijving van de competenties van de professional die bevorderd worden:
Projectnaam: Datum:
3
Lectoraat Lokale dienstverlening vanuit klantperspectief
-
Deelname professionele netwerken:
-
Governance aspecten (samenwerkingsrelaties tussen partijen):
-
Workshops, trainingen en symposia:
Domein kennisontwikkeling: -
Kennis in de vorm van advisering en leerproducten voor beroepspraktijk:
-
(Aantal/aard) promoties en dissertaties:
-
Documentatie voor databank lectoraat en WMO werkplaats:
-
Nationale en internationale publicaties:
-
Conferenties en lezingen:
-
Samenwerking met andere kennisinstellingen:
-
Bijdrage aan geaccrediteerde masteropleidingen
1.3.2 8 Bakens Wmo Welzijn Nieuwe Stijl: projectonderdelen die relatie hebben met de bakens 1 De vraag achter de vraag Bij het vraagpatronenonderzoek staan de verhalen van burgers centraal zonder de expliciete vraag naar hulpvragen. Dit voorkomt dat antwoorden in “standaardverhalen” naar aanleiding van huidig aanbod of ervaringskennis. 2 Direct Er op Af 3 Gebaseerd op de eigen kracht van de burger De gesprekstechniek is gebaseerd op het ondersteunend werken (supported living), waarbij de bewoner zijn eigen kracht ervaart en regie houdt over het gesprek, zijn verhaal. 4 Formeel en informeel in optimale verhouding In het transdiciplinaire gesprek, waarbij alle mensen die deelenmen aan het onderzoek aanwezig zijn, kan de utikomst gaan over informale zorg en/of formele zorg. En oplossingen kunnen door profrssionals of door vrijwilligers, mantelzorgers, buren, vrienden, worden opgepakt. 5 Doordachte balans van collectief en individueel 6 Integraal werken Er wordt niet monodisciplinair maar multidisciplinair en organisatie-overstijgend nagedacht over welk beleid en aanbod passend is bij de vragen, behoeften en mogelijkheden van de doelgroep. Dit vergroot de kans op een integrale benadering en een samenhangend aanbod.
Projectnaam: Datum:
4
Lectoraat Lokale dienstverlening vanuit klantperspectief
7 Niet vrijblijvend, resultaatgericht Het onderzoek is gestart met een praktijkverbetering als resultaatdoel en een noodzaak vanuit de gemeente om haar beleid in 2012 opnieuw te formuleren. Kortom er is niet alleen informatiebehoefte maar ook een wens en urgentie voor de praktijk. 8 Ruimte voor de professional De professional en hun rol als belangrijke kennisexpert van de doelgroep, naast de burger zelf, wordt versterkt en is startpunt van ontwikkelingen in beleid, werkwijzes en aanbod van organisaties. Alle bakens zijn van belang maar er is accent op 1, 3, 4, 6, 7 en 8. 1.4.1
Fase 1 Fase 2
Fase 3
Projectactiviteiten Activiteit
Uitgevoerd door
Resultaat
Trainen studenten Interviewen, coderen, analyseren Trainen professionals, vrijwilligers Interviewen, coderen, analyseren Uitvoeren interviews respondenten
Maria v. Erp
Getrainde interviewers/onderzoekers - Interviewguide Getrainde onderzoekers
Fase 4
Analyseren interviews
Fase 5
Transdisciplinaire bijeenkomsten vorm van focusgroep
Fase 6
Expliciteren bouwstenen nieuw beleid
Fase 7
Oriëntatie op verandering in ketenaanpak (integrale dienstenontwikkeling)
Fase 8
Vaststellen implementaties Invoeren innovaties
Fase 9 Fase 10
Monitoren innovaties
Projectleiders
Studenten, professionals, vrijwilligers Studenten, professionals, vrijwilligers Ondersteuning: projectleiders Respondenten, professionals, vrijwilligers, gemeente, projectleiders Projectleiders Check bij focusgroep? Focusgroep, klankbordgroep en projectleiders Nader te bepalen Nader te bepalen Nader te bepalen
Planning Van: Tot: november 2010 November 2010-januari 2011
Uitgewerkte interviews Inclusief check uitwerking bij respondenten Gecodeerde interviews Beschreven vraagpatronen
November 2010-maart 2011 November 2010-april 2011
Verslagen van focusgroep
April tot juni 2011
Basisdocument rondom cliëntondersteuning voor doelgroep in Elburg In beeld brengen governance vraagstukken
Juni tot en met september 2011 September – december 2011
Januari 2012 Februari 2012 Februari – juni 2012
Fase 8, 9 en 10 zijn afhankelijk van voortzetting commitment bij de verschillende ketenpartners. Zij zullen zich in de eigen organisaties hiervoor initiatief nemen.
Projectnaam: Datum:
5
Lectoraat Lokale dienstverlening vanuit klantperspectief
1.6.2
Producten: beschrijf alle eindproducten die zullen worden gemaakt
Interviewguide Interviewverbata Gecodeerde interviews Vraagpatronen Verslagen van bijeenkomsten focusgroep Basisdocument rondom cliëntondersteuning voor doelgroep in Elburg Overzicht governancevraagstukken 1.6.3 Projectgrenzen Om het project te kunnen afronden is minimaal vereist dat er 30-35 interviews kunnen worden gehouden met de doelgroep. De respondenten worden aangedragen door ketenpartners van het startoverleg. Daarnaast leveren zij ook een of twee interviewers/onderzoekers die een deel van de onderzoeksactiviteiten voor hun rekening nemen. Inzet en commitment van de focusgroep is een vereiste. Dit borgt afstemming op lokale situatie te Elburg, capaciteiten en mogelijkheden van de professionals en vrijwilligers. De gemeente zal met de onderzoeksinformatie hun regiefunctie vanuit de WMO voor deze doelgroep nader vormgeven. Facilitering van cliëntondersteuning voor deze doelgroep wordt daarmee verder geëxpliciteerd. 1.6.4 Risico’s Inspraak van burgers is via deze onderzoeksmethode geborgd maar interviewers en projectleiders moeten wel aan verwachtingenmanagement doen. 2
Bijdragen deelnemers
2.1.0
Deelnemers
Naam organisatie Studenten Studentbegeleider (J.Klein Gunnewiek) Deelnemende ketenpartners
Gemeente M. v. Erp en E. Janssen Burgers
Uren inzet van… t/m Uren passend bij Minor Sociale Psychiatrie Begeleiding binnen minoruren Interviewtraining 3 uur Codeertraining 3 uur Analysetraining 3-6 uur Uitvoeren per respondent: 5 uur Focusgroep 6 uur Klankbordgroep 6 uur Focusgroep 6 uur Formuleren beleid p.m. Faciliteren bijeenkomsten 2 uur Studenttraining 18 uur Interview + check 2 uur Focusgroep 3 x 2 = 6 uur p.p. Voorbereiding bijeenkomsten 12 uur Reistijd 20 uur Projectplan 6 uur Trainingen 9-12 uur Focusgroep 6 uur Klankbordgroep 6 uur p.m. 7 uur per interview uitwerken
Projectleiders
M.v. Biene Typisten Projectnaam: Datum:
Rol/functie binnen projectgroep
6
Lectoraat Lokale dienstverlening vanuit klantperspectief
3
Te verwachten kosten
3.1.0
Omschrijving te verwachten kosten per activiteit Kosten rondom inzet projectleiders worden geplaatst onder WMO Werkplaats Nijmegen project Provincie. Er zullen kosten zijn om de interviews letterlijk uit te typen.
3.2.0
Afspraken Studenten voeren dit uit in het kader van hun opleiding en ontvangen geen verdere vergoeding. Personele kosten vanuit ketenpartners en gemeente is de eigen inzet ten behoeve van dit project. Gemeente faciliteert groepsbijeenkomsten door het beschikbaar stellen van ruimtes en materiaal.
Projectnaam: Datum:
7