Overzichtsrapport SER Gelderland Uitkeringen
In opdracht van SER Gelderland
September 2008
Drs. J.D. Gardenier L.T. Schudde
CAB Martinikerkhof 30 9712 JH Groningen 050 - 3115113
[email protected] www.cabgroningen.nl
1
Uitkeringen ww uitkeringen Uitkeringsgerechtigden met een ww uitkering vormen, meer dan mensen met een wwb of wao uitkering, een eerste reserve op de arbeidsmarkt. Deze reserve neemt sterk af. In 2007 is het aantal ww uitkeringen met bijna een kwart teruggelopen. Ook hier volgt Gelderland dezelfde trend als de rest van Nederland. Uitgedrukt als percentage van de beroepsbevolking daalt de ww van 3,2 naar 2,4%. Ontwikkeling ww uitkeringen, indexcijfer 105 100 95 90 85 80 75 jan-07
apr-07
jul-07 Nederland
okt-07
jan-08
Gelderland
Bron: CBS, bewerking CAB
ww als % beroepsbevolking 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 jan-07
apr-07
jul-07 Nederland
okt-07
jan-08
Gelderland
Bron: CBS, bewerking CAB
2
Ontwikkeling ww per gemeente, januari 2007 – januari 2008 meer dan 30% daling 25 tot 30% daling 20 tot 25% daling 6 tot 20% daling
Bron: CBS, bewerking CAB De daling van het aantal ww uitkeringen was het sterkst in de noordelijke helft van de Achterhoek, Nijmegen en Ede en omgeving en delen van de Betuwe. In de zuidelijke helft van de Betuwe was de daling minder sterk. Op gemeente niveau blijken Arnhem, Zutphen en de gemeenten daar tussen een relatief hoog percentage ww-ers te kennen. Verder is er een opvallend verschil tussen de meer stedelijke gemeenten: Ede en Apeldoorn liggen aan de onderkant van het gemiddelde, terwijl Nijmegen, Deventer en in sterkere mate Arnhem en Zutphen daar boven liggen.
ww als % van de beroepsbevolking, januari 2008 meer dan 3% 2,5 tot 3% 2 tot 2,5% minder dan 2%
Bron: CBS, bewerking CAB
3
ww naar leeftijd 100%
80%
33%
34%
38%
40%
60% 29%
30%
27%
27%
40% 24%
22%
24%
12% 3%
11% 2%
11% 2%
9% 2%
NL, jan 07
NL, jan 08
Geld, jan 07
Geld, jan 08
20%
0%
jonger dan 25
25 - 35
35 - 45
45 - 55
21%
ouder dan 55
Bron: CBS, bewerking CAB De ww vergrijst. Dat geldt voor Nederland, maar in nog sterkere mate voor Gelderland. In Gelderland liep het aandeel 55 plussers in 2007 op van 34% naar 40%, terwijl in Nederland als geheel dat aandeel van 33 naar 38% ging. In januari 2008 was twee derde van de mensen met een ww uitkering in Gelderland ouder dan 45. Deze ontwikkeling kan een aantal oorzaken hebben. Door stelselwijzigingen is het voor jongeren moeilijker geworden aanspraak te maken op een ww uitkering, terwijl ze tegelijkertijd mobieler zijn op de arbeidsmarkt. Omgekeerd hebben ouderen vaak uitgebreidere ww rechten opgebouwd terwijl een hogere leeftijd (kennelijk) nog steeds een handicap vormt op de arbeidsmarkt. Wwb uitkeringen
Ontwikkeling Wwb uitkeringen, indexcijfer 110 105 100 95 90 85 80 1e kw 07
2e kw 07 Nederland
3e kw 07
4e kw 07
Gelderland
Bron: CBS, bewerking CAB
4
Ontwikkeling Wwb uitkeringen, 1e – 4e kwartaal 2007 meer dan 15% daling 7,5 tot 15% daling tot 7,5% daling stabiel of groei
Bron: CBS, bewerking CAB Het aantal Wwb uitkeringen daalt gestaag. In Gelderland gaat deze daling zelfs iets sneller dan in Nederland als geheel. De daling was het sterkst in de Betuwe, in de regio Arnhem – Nijmegen en rond de gemeente Ede. In de Achterhoek en op de Veluwe was de daling minder sterk. In een enkele gemeente steeg het aantal bijstandsuitkeringen. Stedelijke gemeenten zoals Arnhem, Nijmegen, Zutphen en Deventer hebben een relatief hoog aantal bijstandsgerechtigden. Het is in dit verband opvallend dat Ede en Apeldoorn een relatief laag aantal bijstandsgerechtigden kennen. Wwb percentage per gemeente, 4e kwartaal 2007 meer dan 6% 4 tot 6% 2 tot 4% minder dan 2%
Bron: CBS, bewerking CAB
5
WAO en Wajong Ontwikkeling WAO & Wajong, indexcijfer 108 106 104 102 100 98 96 94 92 90 1e kw 07
2e kw 07 nl w ao
gl w ao
3e kw 07 gl w ajong
4e kw 07 nl w ajong
Bron: CBS, bewerking CAB Na de explosieve groei van de WAO in de jaren `90 loopt het aantal WAO uitkeringen nu gestaag terug. Gelderland volgt hierin de landelijke trend. Wat meteen opvalt is de groei van het aantal Wajong uitkeringen: 5% landelijk in 2007 en 6% in Gelderland. Deze ontwikkeling staat haaks op de ontwikkeling van alle andere uitkeringen. Het gaat om een grote groep. In Nederland als geheel waren eind 2007 163.760 mensen afhankelijk van een Wajong uitkering. In Gelderland waren dat 22.800. Een deel van de groei van het aantal Wajong-ers is te verklaren vanuit een aanscherping van de bijstandswet. Met de nieuwe WWB screenen gemeenten de instroom in de bijstand scherper op voorliggende voorzieningen, zoals studiefinanciering en de Wajong. Verder lijkt er een trend waarneembaar dat leerlingen vanuit het speciaal onderwijs rechtstreeks worden “voorgesorteerd” voor een Wajong uitkering, terwijl voorheen ook andere trajecten tot de mogelijkheid behoorden. Het credo iedere jongere een opleiding of een baan is te smal. Met het beperken van de toegang tot de ww en de Wwb voor jongeren blijkt de Wajong nu de nieuwe vergaarbak voor jongeren die ergens tussen werk en opleiding de boot hebben gemist.
6
Wajong percentage, 4e kwartaal 2007 meer dan 6% 4 tot 6% 2 tot 4% minder dan 2%
Bron: CBS, bewerking CAB Als we de Wajong op gemeente niveau bekijken vallen een aantal zaken op. Om te beginnen ligt het percentage wajongers in een aantal gemeenten verspreid over Gelderland sterk boven het gemiddelde. Dit is te relateren aan de grote instellingen die in deze gemeenten liggen. Verder valt op dat de meeste gemeenten in de Betuwe een relatief laag percentage wajongers hebben. Als we naar de groei van de wajong kijken, dan zien we over de hele linie een groei, die het sterkst is in de periferie van Arnhem en Nijmegen en enkele gemeenten aan de rand van de Veluwe. Wajong groei, 1e – 4e kwartaal 2007 meer dan 15% groei 10 tot 15% groei 5 tot 10% groei 0 tot 5% groei
Bron: CBS, bewerking CAB
7
Wao percentage, 4e kwartaal 2007 meer dan 10% 8 tot 10% 6 tot 8% minder dan 6%
Bron: CBS, bewerking CAB Op gemeente niveau zien we dat de WAO als percentage van de beroepsbevolking ruwweg in de noordoostelijke helft van Gelderland wat hoger ligt dan in de zuidwestelijke helft.
8
Ontwikkeling ww WGR-regio`s, jan. 2007 – jan. 2008, indexcijfer 100 95 90 85 80 75 70 65
jan-07
apr-07
jul-07
D e
Va lle i
rie ho ek
an d
St ed en d
R iv ie re nl
eg en ijm
Ar nh
em
-N
Ac ht e
rh oe k
uw e
G L
N oo rd -V el
N L
60
okt-07
jan-08
Bron: CBS, bewerking CAB, januari 2007 = 100
De daling van de ww is het scherpst in De Vallei. In de regio`s Stedendriehoek, Rivierenland en Arnhem – Nijmegen is deze vergelijkbaar met het Gelders gemiddelde. In Noord-Veluwe en in mindere mate de Achterhoek gaat de daling langzamer dan gemiddeld in Gelderland. In vergelijking met de ww daalt de wwb langzamer. In de Achterhoek, Stedendriehoek en Noord-Veluwe is de daling relatief laag. In de regio Stedendriehoek stijgt het aantal wwb uitkeringen aanvankelijk zelf. In de Achterhoek gaat de dalende trend in het 4e kwartaal van 2007 over in een lichte stijging. In Rivierenland is de daling relatief groot. Dit komt vooral door de sterke afname in het laatste kwartaal van 2007.
Ontwikkeling wwb, WGR-regio`s, indexcijfers
1 kw 2007
2 kw 2007
3 kw 2007
an d
R iv ie re nl
lle i Va D e
rh oe St k ed en dr ie kh oe k N oo rd -V el Ar uw nh e em -N ijm eg en
Ac ht e
G L
N L
100 98 96 94 92 90 88 86 84 82 80
4 kw 2007
Bron: CBS, bewerking CAB, 1e kwartaal 2007 = 100
9
Ontwikkeling wao, WGR-regio`s, indexcijfers
1 kw 2007
rie ho ek
an d re nl
St ed en d
-N
Ar nh
em
ie
3 kw 2007
R iv
uw e
N oo rd -V el
Va lle i
2 kw 2007
ijm
D e
eg en
rh oe k Ac ht e
G L
N L
100 98 96 94 92 90 88 86 84 82 80
4 kw 2007
Bron: CBS, bewerking CAB, 1e kwartaal 2007 = 100 Als we naar de ontwikkeling van de Wao kijken zien we op regio-niveau geen opvallende verschillen. Dit is anders bij de groei van het aantal Wajong uitkeringen. Deze is verreweg het sterkt in de regio Arnhem – Nijmegen. In de regio`s Stedendriehoek en Achterhoek ligt de groei beneden gemiddeld.
Ontwikkeling wajong, WGR-regio`s, indexcijfers 110 105 100 95 90 85
1 kw 2007
eg en
lle i
ijm
Va Ar nh
em
-N
D e
uw e
N oo rd -V el
an d R iv ie re nl
rh oe k Ac ht e
rie ho ek
G L
St ed en d
N L
80
2 kw 2007
3 kw 2007
4 kw 2007
Bron: CBS, bewerking CAB, 1e kwartaal 2007 = 100
10
