Overname van teksten uit deze uitgave is toegestaan, mits de bron wordt vermeld

d e W O Z : m e e r d a n e e n wo n i n g w a a r d e !

J a a r v e r s l a g va n d e W a a r d e r i n g s k a m e r over het jaar 2009

COLOFON

Op 29 januari 2010 heeft de Waarderingskamer haar bestuursverslag en de jaarrekening over 2009 vastgesteld. Dit externe jaarverslag over het jaar 2009 is gebaseerd op en in overeenstemming met deze documenten.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Waarderingskamer Postbus 93210 2509 AE DEN HAAG

Telefoon: (070) 311 05 55 Telefax: (070) 311 05 70 E-mail: [email protected] Internet: www.waarderingskamer.nl

Druk: Drukkerij All-in, Katwijk

ISSN: 1571-8441 © 2010 Waarderingskamer, Den Haag

Overname van teksten uit deze uitgave is toegestaan, mits de bron wordt vermeld.

Voo r woo r d

De term e-overheid schept verwachtingen van praktische toepassingen – de digitale mogelijkheden lijken oneindig. Toch ontwikkelen die mogelijkheden minder vlot dan gehoopt. Dat komt onder meer doordat het lastig blijkt om boven de departementen uit te stijgen: wie ontwikkelt wat, en waar liggen de bevoegdheden? Uit een tussentijdse evaluatie van het NUP blijkt dat de verschillende overheidslagen hiervoor beter zouden moeten samenwerken. De financiële crisis dwingt de overheid echter tot bezuinigingen die ook het NUP raken; dat is ontzettend jammer. Juist in deze tijd is het heel belangrijk om de krachten te bundelen en te investeren in een e-overheid. In meer kwaliteit met minder medewerkers. Ook binnen de WOZ is het tijd voor slimme oplossingen om het beschikbare materiaal beter te benutten. Wij werken daar hard aan. Zo moet het in de toekomst mogelijk worden om informatie over de WOZwaarde van een woning te gebruiken bij de aankoop van een woning en bij hypotheekaanvragen. Dit is een klein voorbeeld van hoe we het inwoners gemakkelijker kunnen maken: zo besparen zij tijd en taxatiekosten.

2009

Burgers en bedrijven vragen om een overheid die snel, efficiënt en klantgericht werkt en niet steeds naar de mr. G.J. Jansen bekende weg vraagt; dus betere dienstverlening met voorzitter minder administratieve lasten. Om die reden werken departementen en overheidslagen samen aan het Nationaal uitvoeringsprogramma dienstverlening en e-overheid (NUP). De e-overheid, ofwel de elektronische overheid, is het toekomstbeeld van een slimme overheid die informatie bij elkaar brengt en zo combineert dat zij aan burgers en bedrijven een betere service kan bieden.

JAARVERSLAG

Met veel plezier bieden wij u dit jaarverslag over 2009 aan. Een jaar waarin de financiële crisis van grote invloed was op het werk van de Waarderingskamer, maar ook een jaar waarop wij tevreden kunnen terugkijken.

5

6

JAARVERSLAG

2009

Foto: Max Koot Studio

Dat het nog niet gelukt is om de Landelijke Voorziening WOZ in te voeren, vinden wij spijtig. Het zou een echte verbetering van de dienstverlening van gemeenten aan hun afnemers betekenen, maar we zijn hiervoor wel afhankelijk van andere partijen. JAARVERSLAG

2009

Overigens is de huizenmarkt de plaats bij uitstek waar de financiële crisis zich deed voelen. Na ongeveer 25 jaar van prijsstijgingen daalden de verkoopprijzen van woningen in 2009 in vergelijking met het buitenland licht. Toch heeft dit nog niet direct geleid tot een daling van de WOZwaarde. De peildatum daarvoor was namelijk 1 januari 2009 en op dat moment had de daling zich nog niet sterk ingezet. Voor ons was dit een reden om zorg te besteden aan duidelijke communicatie. Wij willen woningeigenaren erop voorbereiden dat de WOZ-waarde de trend niet onmiddellijk volgt. Zo voorkomen wij teleurstelling; de hoogte van de WOZ-waarde is immers van invloed op de hoogte van diverse belastingen. En tegelijk hopen we hierdoor het vertrouwen van woningbezitters in de WOZ-taxaties te behouden en vergroten.

7 Al met al zijn we er trots op dat onze inzet en samenwerking met verschillende partijen steeds meer meerwaarde biedt; de WOZ-waarde is de economische waarde in 2009 weer dichter genaderd. Dat houden we vol, ook in de komende jaren.

JAARVERSLAG

2009 8

I n h o u d s o p g av e D e e l I Ta x at i e ( i n co u r a n t e ) n i e t - wo n i n g e n JAARVERSLAG

D e e l II J a a r v e r s l a g W a a r d e r i n g s k a m e r 2 0 0 9 1 I n l e i d i n g

2.1 Wa t d o e t d e Wa a r d e r i n g s k a m e r ?  2.2 Wa a r o m i s d e z e t a a k b e l a n g r i j k ?  2 . 3 M i s s i e  2.4 Organisatiestructuur 2 . 5 U i t g a n g s p u n t e n b i j t o e z i c h t  2 . 6 To e z i c h t i n s t r u m e n t e n 

33 34 36 36 39 40

2009

2 Over de Waarderingskamer

3 Do e l e n e n r e s u ltat e n 2 0 0 9

3 . 1 D e We t W O Z b e t e r u i t v o e r e n  3 . 2 D r a a g v l a k v o o r W O Z - u i t v o e r i n g v e r g r o t e n  3.3 WOZ-gegevens optimaal registreren 3 . 4 M e e r a a n d a c h t v o o r n i e t - w o n i n g o n d e r z o e k e n 

44 51 53 58

4 F i n a n c i ë n i n v o g e lv l u c h t

4.1 Begrote en werkelijke baten en lasten 2009 4 . 2 To e l i c h t i n g o p b a t e n e n l a s t e n 2 0 0 9 

59 61

Bijlagen

1 2 3 4

S a m e n s t e l l i n g Wa a r d e r i n g s k a m e r p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 9  Ta a k e n s a m e n s t e l l i n g c o m m i s s i e s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 9  Samenstelling secretariaat per 31 december 2009 P u b l i c a t i e s e n d i g i t a l e u i t g a v e n v a n d e Wa a r d e r i n g s k a m e r 

65 67 75 77

9

JAARVERSLAG

2009

10

DEEL I Ta x at i e ( i n co u r a n t e ) n i e t - wo n i n g e n D e w a a r d e va n o n g e b r u i k e l i j k e obj e c t e n

Al deze objecten hebben één ding gemeen: het zijn allemaal nietwoningen. Een begrip dat we in het dagelijks leven niet zo vaak in de mond nemen, maar dat wel van belang is voor ondernemers, waterschappen, gemeenten, de Belastingdienst en uiteindelijk voor de belastingbetaler. Want van deze objecten wordt ook, net als bij woningen, de WOZ-waarde bepaald. De eigenaar krijgt de WOZ-beschikking met de vastgestelde WOZ-waarde in de bus en betaalt verschillende belastingen die op die waarde worden gebaseerd. Het taxeren van al deze niet-woningen lijkt sterk op het taxeren van woningen. De gemeente kijkt wat er ‘in de markt’ betaald wordt bij verkoop of verhuur van dergelijke panden. Op basis van vergelijking kan zij dan voor alle kantoren of winkels de marktwaarde taxeren. Maar voor de meer bijzondere objecten zoals scholen, ziekenhuizen en hoogspanningsmasten ontbreekt deze markt. Hieronder gaan we dieper in op hoe deze objecten toch ieder jaar een nieuwe taxatiewaarde krijgen.

2009

Bij de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) denken de meeste mensen direct aan de ‘WOZ-waarde’ van hun woning. Elk jaar krijgt de woningeigenaar van zijn gemeente immers een nieuwe taxatie van de marktwaarde van zijn woning. Er zijn echter ieder jaar veel meer onroerende zaken die de gemeente taxeert, bijvoorbeeld winkels, kantoren en bedrijfsruimten. Daarnaast bestaan er nog de meer ongebruikelijke onroerende zaken. U kunt hierbij denken aan hoogspanningsmasten, benzinestations, kinderboerderijen, stations, transformatorhuisjes, tuinbouwkassen, silo’s, opslagtanks, ziekenhuizen, scholen …

JAARVERSLAG

T r a n s pa r a n t e m e t h o d e n o m i n co u r a n t e n i e t - wo n i n g e n t e ta x e r e n

11

Vierhonderd miljard euro In Nederland worden jaarlijks acht miljoen objecten getaxeerd voor de WOZ. Daarvan zijn 800.000 objecten zogenoemde niet-woningen (ongeveer 10 procent). Deze niet-woningen vertegenwoordigen maar liefst 20 procent van de waarde van alle vastgoed in Nederland. Dat wil zeggen: van de 2.200 miljard euro die het Nederlandse vastgoed waard is, nemen niet-woningen 440 miljard voor hun rekening. En bijna 50 procent van alle inkomsten voor gemeenten uit de onroerendezaakbelastingen (OZB) is afkomstig uit de aanslagen voor niet-woningen.

JAARVERSLAG

2009

12

Kortom, het belang van een zorgvuldige en transparante taxatie van niet-woningen is aanzienlijk. Zowel voor belastingbetalers als voor belastingheffers. Een belastingbetaler krijgt immers verschillende belastingaanslagen gebaseerd op de waarde van zijn object, of dat nu een windturbine is of een boerderij. Uitgaande van een WOZ-waarde van bijvoorbeeld twee miljoen euro, betaalt deze belastingplichtige jaarlijks ruim vijfduizend euro belasting aan gemeente en waterschap. Hij mag dan ook eisen dat deze waarde goed onderbouwd is. Bovendien gebruikt de Belastingdienst de WOZ-waarde om de fiscale afschrijving door ondernemers in de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting te beperken. Voor de belastingheffer is het van belang dat hij overtuigend kan laten zien hoe een taxatie tot stand is gekomen en dat deze correct is. Alle niet-woningen worden jaarlijks getaxeerd. Deze taxatie werkt goed: de waarden zijn actueel, de administratie van de overheid wordt jaarlijks bijgewerkt en voor de belastingbetaler is het een voordeel dat de sprongen in de taxatiewaarde en daarmee in de aanslagen minder groot zijn dan in het verleden. Aandacht en eisen Gemeenten moeten de waarde van onroerende zaken bepalen (taxeren) en bij voor bezwaar vatbare taxaties een beschikking treffen. Zij gebruiken die gegevens uiteraard voor de heffing van hun eigen onroerendezaakbelastingen. Daarom staat de WOZ-beschikking, de officiële bekendmaking van de nieuwe taxatiewaarde, ook jaarlijks op het aanslagbiljet voor de gemeentelijke belastingen. Ook leveren

gemeenten de WOZ-gegevens en WOZ-waarden aan de waterschappen voor de watersysteemheffing en aan de Belastingdienst voor de inkomstenbelasting, de vennootschapsbelasting en de schenk- en erfbelasting.

De Waarderingskamer stelt, net als bij de taxatie van ‘gewone’ woningen, eisen aan de niet-woningtaxaties. Deze eisen waarborgen vooral de kwaliteit van de waardering, de eenduidige en uniforme behandeling van de niet-woningen, de werkprocessen en de communicatie met alle betrokkenen. W a a r d e r i n g co u r a n t e n i e t - wo n i n g e n De waardering van niet-woningen is anders ingericht dan die van woningen. Voor woningen wordt de koopprijs gebruikt zoals die geregistreerd staat in het kadaster. Daarin worden ook alle verkopen van woningen geregistreerd. De gemeente kan deze gegevens gebruiken voor de taxatie van woningen. Zij taxeert woningen door ze te vergelijken met gelijksoortige woningen die verkocht zijn. Deze taxatiemethode heet dan ook ‘vergelijkingsmethode’. Voor deze methode gebruikt de gemeente geautomatiseerde systemen, want alleen dan kan de gemeente alle verkoopprijzen gebruiken voor dit doel. Door de inzet van deze

2009

De Waarderingskamer besteedt de laatste jaren meer aandacht aan de niet-woningtaxaties. De WOZ-waarde voor niet-woningen wordt namelijk steeds belangrijker. Dit komt bijvoorbeeld doordat de OZB-tarieven voor niet-woningen vaak hoger zijn dan voor woningen, omdat bij nietwoningen ook de gebruiker OZB betaalt en omdat de eigenaar de WOZwaarde gebruikt voor de fiscale afschrijving.

JAARVERSLAG

De gemeenten voeren hun taxaties en alle bijbehorende werkzaamheden uit binnen de wettelijke regels van de Wet waardering onroerende zaken. De toezichthouder op deze werkzaamheden is de Waarderingskamer. In aanvulling op de wettelijke regels heeft de Waarderingskamer de Waarderingsinstructie geschreven. Daarin kunnen gemeenten, maar ook alle belastingplichtigen en andere betrokkenen lezen aan welke eisen de taxaties door gemeenten moeten voldoen.

13

Een groot verschil met het gebruik van verkoopcijfers is hierbij de beschikbaarheid van de gegevens. Elke gemeente krijgt van het kadaster alle verkopen en alle verkoopprijzen van woningen en andere onroerende zaken binnen die gemeente. Er bestaat alleen geen registratie van huurcontracten en huurprijzen. Voor de taxatie van courante nietwoningen moeten gemeenten daarom zelf inlichtingen verzamelen. Meestal doen ze dit door, zodra een pand of een deel van een pand verhuurd wordt aan een nieuwe huurder, een inlichtingenformulier aan de verhuurder te sturen.

JAARVERSLAG

14

Voor courante niet-woningen – zoals winkels, hotels, kantoren, bedrijfspanden – zijn er veel minder verkooptransacties beschikbaar. Daarom lukt het niet om deze niet-woningen ook (alleen) met vergelijking met verkoopprijzen te taxeren. Toch zijn voor deze winkels, kantoren en bedrijfsruimten wel vaak andere marktgegevens beschikbaar, bijvoorbeeld huurprijzen. De huurtransacties van courante niet-woningen zijn voor gemeenten een belangrijke informatiebron. Zij gebruiken de in de markt overeengekomen huurprijzen op eenzelfde manier voor de taxatie, als de verkoopprijzen bij koopwoningen. In een gemeente worden echter vaak te weinig huurtransacties gesloten om een goed beeld te krijgen van de markt. Daarom gebruiken gemeenten ook huurtransacties van objecten uit andere gemeenten.

2009

geautomatiseerde systemen wordt ook wel gesproken over een ‘methode voor systematische vergelijking’ of over ‘modelmatige waardebepaling’. Door de directe vergelijking met verkoopprijzen in de markt is de voor de Wet WOZ getaxeerde waarde ook echt de marktwaarde op de waardepeildatum.

W a a r d e r i n g i n co u r a n t e n i e t - wo n i n g e n Voor de waardering van incourante niet-woningen – van transformatorhuisje tot silo, van ziekenhuis tot schouwburg – is een andere taxatiemethode nodig. Voor deze objecten is namelijk geen marktinformatie beschikbaar in de vorm van verkoopprijzen of in de vorm van huurprijzen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat deze objecten geen waarde hebben. Om toch de waarde te kunnen bepalen, wordt bij het

taxeren van deze incourante objecten gekeken naar de bedragen die de eigenaren van dergelijke panden erin hebben geïnvesteerd. Dit noemen we de gecorrigeerde vervangingswaarde. JAARVERSLAG

2009 15 Een voorbeeld: de gecorrigeerde vervangingswaarde van een schoolgebouw. Wat zou het kosten om de school opnieuw te bouwen? De taxateur maakt een inschatting van deze bouwkosten: de vervangingswaarde. Deze waarde moet nog wel gecorrigeerd worden. De school die getaxeerd wordt, is namelijk meestal niet een net nieuw gebouwde school. Als een school al een paar jaar in gebruik is, treedt slijtage op en daarom is een correctie voor technische veroudering noodzakelijk. Maar niet alle onderdelen van een gebouw slijten even snel. De ruwbouw –onder meer het betonnen skelet en de fundering – slijt minder snel dan de afbouw (onder andere de binnenmuren) en de installaties (zoals de verwarming). Daarom wordt afzonderlijk bepaald wat de afschrijvingen zijn van de onderdelen ruwbouw, afbouw en installaties. De leeftijd speelt een belangrijke rol bij het bepalen van de afschrijving, maar ook de mate waarin onderhoud is gepleegd en de vraag of er al dan niet renovaties hebben plaatsgevonden.

Daarna wordt mogelijk ook nog een functionele correctie toegepast: is deze school niet te groot voor de buurt waarin deze staat, voor het aantal leerlingen dat er ingeschreven staat? Ook kan het zo zijn dat het gebouw niet meer voldoet aan de huidige eisen, bijvoorbeeld omdat de klaslokalen onnodig hoog zijn. Hierdoor kunnen de stookkosten onnodig hoog uitvallen. Dit kan leiden tot een correctie voor functionele veroudering. Al deze gegevens bij elkaar, de vervangingskosten, de correctie voor technische veroudering, de correctie voor functionele veroudering en natuurlijke de waarde van de grond, leveren de gecorrigeerde vervangingswaarde op.

JAARVERSLAG

2009

16

Alle gemeenten in Nederland moeten op dezelfde wijze de gecorrigeerde vervangingswaarde vaststellen. De bouwkosten voor een school in Brabant wijken per slot van rekening niet veel af van de bouwkosten in Overijssel. Daarom zijn voor veel soorten incourante objecten zogenoemde taxatiewijzers gemaakt. Hierin beschrijven we voor gemeenten hoe ze een bepaalde niet-woning kunnen taxeren. Ook staan in de taxatiewijzer kengetallen waarmee gemeenten de kosten of levensduur van bepaalde gebouwen kunnen berekenen. We gaan onder Taxatiewijzer: archetypes en kengetallen verder in op het belang van deze taxatiewijzers. U i t zo n d e r i n g : w a a r d e r i n g a g r a r i s c h e obj e c t e n En altijd is er een uitzondering. In dit geval zijn dat agrarische objecten: deze categorie niet-woningen wordt gewaardeerd met behulp van de waarde in het economische verkeer. Deze niet-woningen zijn courant, want er vinden verspreid over het land voldoende verkopen van agrarische objecten (zoals boerderijen, tuinderijen en stallen) plaats. Op basis van deze verkoopprijzen kunnen we met behulp van de vergelijkingsmethode tot een goede taxatie van alle agrarische objecten komen. Toch heeft een afzonderlijke gemeente nooit genoeg verkoopprijzen om een volledige analyse van de markt voor agrarische objecten te maken. Die marktanalyse kan alleen goed plaatsvinden, als alle gemeenten en overige betrokkenen optimaal samenwerken. Voor de uiteindelijke taxatie

JAARVERSLAG

2009

van alle agrarische objecten is daarom een taxatiewijzer met landelijke en regionale kengetallen opgesteld. Dit zijn kengetallen over onder meer de marktwaarde van boerderijen, stallen, silo’s en mestopslagen. Elke gemeente past deze kengetallen toe bij de taxatie. Zij komen voort uit een landelijke analyse van alle verkopen van agrarische objecten. Om deze analyse mogelijk te maken, is uitwisseling van gegevens tussen gemeenten van groot belang. Het WOZ-datacenter bevordert deze uitwisseling. U n i fo r m , d o e l m at i g e n t r a n s pa r a n t De Waarderingskamer heeft geconstateerd dat de kwaliteit van nietwoningtaxaties nog niet zo hoog is als die van woningtaxaties. Het woord kwaliteit heeft hierbij een ruime betekenis. Een voorwaarde voor hoge kwaliteit is bijvoorbeeld dat de WOZ-waarde op marktniveau ligt. Bij woningen is het makkelijker te controleren of dat het geval is, omdat er ieder jaar een groot aantal woningen wordt verkocht. Dat maakt de marktwaarde inzichtelijk. Een andere voorwaarde is dat de onderlinge verhoudingen tussen WOZ-waarden kloppen. Een luxere woning moet leiden tot een hogere WOZ-waarde, maar dat moet ook het geval zijn voor een winkel op een lucratieve(re) locatie. Ook is het belangrijk dat alle

17

gemeenten op dezelfde manier taxeren en alle objecten van een bepaalde categorie op dezelfde manier behandelen (uniformiteit). Verder is het van belang dat de gegevens waarop de WOZ-waarde is gebaseerd, inzichtelijk zijn (transparantie). Zeker bij niet-woningen is uniformiteit van groot belang, omdat veel belanghebbenden bij niet-woningen in meer dan één gemeente actief zijn. Zij krijgen dus van verschillende gemeenten WOZtaxatiewaarden en taxatieverslagen. Zij willen die dan ook met elkaar kunnen vergelijken. Aan elk van deze aspecten van de kwaliteit van niet-woningtaxaties is de afgelopen periode gewerkt. De Waarderingskamer heeft meegewerkt aan het ontwikkelen van hulpmiddelen op dit vlak. Als een gemeente deze hulpmiddelen volledig gebruikt, maakt dat haar werk gemakkelijker en doelmatiger. Ze leiden ook tot meer uniforme taxaties die goed aansluiten op de markt. Anders gezegd: de kwaliteit van de taxatie en ook van de onderbouwing van de taxatie (het taxatieverslag) wordt steeds beter. De Waarderingskamer werkt samen met drie andere partijen: de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), een aantal grote gemeenten en de taxatiebureaus. Die publiek-private samenwerking heeft verschillende producten voortgebracht:

JAARVERSLAG

2009

18

TESTOMGEVING

Zoals Arnold Kloeke, senior beleidsmedewerker bij de VNG, het verwoordt: De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Waarderingskamer werken waar nuttig en mogelijk samen. Een voorbeeld zijn de landelijke taxatiewijzers die de VNG ontwikkelt voor niet-woningen en waarbij de Waarderingskamer actief meedenkt. Dat geldt eveneens voor TIOX, het centrale rekenmodel voor landelijke taxatiewijzers dat de VNG beheert. Met dit model kunnen gemeenten agrarische en incourante objecten taxeren, van boerderijen en windturbines tot ziekenhuizen, van kinderboerderijen tot NS-stations. Zijn alle objectkenmerken zorgvuldig ingevoerd en bijgehouden, dan kun je het object met een druk op de knop waarderen en herwaarderen. Het afgelopen jaar zijn er 125 gemeenten op TIOX aangesloten, in 2010 verwachten we dat 50 procent van de 430 gemeenten ermee werkt. De techniek is er klaar voor, nu alle belangrijke software erop is aangesloten.

2009

Deze producten maken het gemeenten makkelijker om goede WOZtaxaties te maken. Bovendien bieden ze belanghebbenden (en de Waarderingskamer als toezichthouder) meer zekerheid: een gemeente die met deze producten werkt, presenteert meer uniforme en meer betrouwbare taxaties.

JAARVERSLAG

- het WOZ-datacenter, waarin gemeenten gegevens uitwisselen over stichtingskosten, grondprijzen, kengetallen en contactpersonen; - de taxatiewijzers met de methoden en landelijke kengetallen voor incourante niet-woningen en agrarische objecten; - TIOX, de geautomatiseerde voorziening voor eenduidige toepassing van de taxatiewijzers.

19

W O Z - d ata c e n t e r : u i t w i s s e l i n g , co n t r o l e e n h e l p d e s k Het WOZ-datacenter is opgericht om samenwerking tussen gemeenten te ondersteunen. Het idee hierachter is dat twee meer weten dan één. Het WOZdatacenter moet stimuleren dat de ene gemeente (de ene taxateur) profiteert van de kennis en gegevens van de andere gemeente (de andere taxateur). Het WOZ-datacenter is meer dan een telefoonboek met adressen van contactpersonen die verstand hebben van niet-woningen. Op een beveiligd internetportaal kunnen alle 430 gemeenten gegevens die voor de WOZ van belang zijn ophalen en aanleveren. Het accent ligt hierbij op gegevens voor de taxatie van (incourante) niet-woningen. Op dit internetportaal staat bijvoorbeeld per gemeente hoeveel incourante niet-woningen van een bepaald type er zijn en hoeveel agrarische objecten er zijn. Een taxateur kan dan zien welke gemeente ervaring heeft met een bepaald type objecten. Daarbij staat dan ook onmiddellijk de naam, het telefoonnummer en e-mailadres van een contactpersoon vermeld. Dit verlaagt de drempel voor samenwerking.

JAARVERSLAG

2009

20 Wat vooral belangrijk is, is dat het WOZ-datacenter gegevens bevat over stichtingskosten. Wanneer in een gemeente een incourante niet-woning wordt gebouwd, is het van belang dat de gemeente gegevens over het gebouwde object en over de gedane investeringen registreert in het WOZ-datacenter. Deze gegevens worden daardoor beschikbaar voor alle andere gemeenten. Ze komen ook beschikbaar voor landelijke analyses van de investeringen, die ertoe moeten leiden dat er continu actuele kengetallen beschikbaar zijn voor het taxeren van incourante objecten. Gemeenten kunnen op deze manier zoeken naar verschillende gebouwen die ongeveer dezelfde functie hebben en dus vergelijkbaar zijn. Zo kan de gemeente Lochem zien met welke gegevens de gemeente Son en Breugel de WOZ-waarde bepaalt voor incourante niet-woningen. En dat helpt om taxaties door het hele land heen uniform te maken. Gegevens over bijvoorbeeld stichtingskosten kunnen concurrentiegevoelig zijn en vallen onder de geheimhoudingsplicht. Het WOZ-datacenter is daarom goed beveiligd en alleen toegankelijk voor de medewerkers van gemeenten en taxatiebureaus die voor hen werken.

JAARVERSLAG

2009

Het WOZ-datacenter is ook meer dan een passief internetportaal. Het zijn niet alleen gemeenten die gegevens halen en brengen. Dankzij een klein team van medewerkers van het WOZ-datacenter: • komen ook gegevens uit externe bronnen op deze plek beschikbaar. Denk hierbij aan publicaties over bouwprojecten in de Cobouw (vakblad voor bouwbedrijven). • wordt bewaakt dat alle gemeenten voldoende gegevens beschikbaar stellen en worden gemeenten ook ondersteund als zij nieuwbouwprojecten registreren. • wordt de kwaliteit van opgevoerde gegevens gecontroleerd. Als er vragen zijn over bijvoorbeeld de volledigheid van deze gegevens, vragen zij dit bij de betrokken gemeente na. • wordt het mogelijk om verkoopprijzen van agrarische objecten (die het kadaster levert) te koppelen aan de taxatiegegevens van de gemeente van hetzelfde object. Dit maakt een betrouwbare analyse van deze agrarische marktgegevens mogelijk.

21 In de woorden van medewerkster WOZ-datacenter Anna Navarro: Het WOZ-datacenter stelt gemeenten in staat taxatietechnische kennis uit te wisselen. Ook fungeert het WOZ-datacenter als contactcentrum. Zo staat het op onze website. Het WOZ-datacenter is hét platform om marktgegevens van incourante niet-woningen en agrarische objecten in Nederland uit te wisselen. Voor deze groep objecten zorgt het voor een collectieve uitvoering van de Wet WOZ door alle gemeenten gezamenlijk. Van elke gemeente wordt verwacht dat zij gegevens aanleveren. En het WOZ-datacenterteam faciliteert gemeenten in dat proces, controleert de gegevens en fungeert als helpdesk. Behalve gegevens uit externe bronnen zoeken wij ook zelf naar informatie, onder meer op sites van architecten en aannemers. Goede informatie over bijzondere objecten vinden we bijvoorbeeld bij de wedstrijd BNA Gebouw van het Jaar. Collega Jeroen van de Hulst vult aan: Het WOZ-datacenter levert daarbij ook nog een kostenbesparing op, door de gegevens

landelijk te verzamelen. De verzamelde bouwkosten en verkoopcijfers vormen, na een analyse, de bouwstenen voor de landelijke taxatiewijzers. Hiermee kunnen gemeenten incourante niet-woningen en agrarische objecten waarderen. Nu heeft elke gemeente toegang tot dezelfde cijfers. Het WOZ-datacenter leidt niet alleen tot uniforme waardebepaling, maar de gegevens worden ook gebruikt om de waarde te onderbouwen bij bezwaar- en beroepszaken.

Ook voor de Waarderingskamer is het WOZ-datacenter een nuttige bron: voor haar toezichtfunctie onderzoekt zij geregeld of gemeenten de juiste gegevens registreren, of de gemeenten bij zijn met het analyseren van marktgegevens en het vastleggen van nieuw gebouwde objecten, en of er bij de taxatie geen onverklaarbare verschillen ontstaan tussen bijvoorbeeld scholen uit hetzelfde bouwjaar.

JAARVERSLAG

2009

22 Ta x at i e w i jz e r : a r c h e t y p e s e n k e n g e ta l l e n Meer dan 100.000 objecten worden gewaardeerd op de gecorrigeerde vervangingswaarde. Door het bijzondere karakter van de verschillende objecten is het vaak moeilijk de taxatiewaarden onderling te vergelijken. Hoe dan ook moet de kwaliteit bewaakt worden en moet de waardering ook landelijk uniform blijven. Dat is waarom we investeren in taxatiewijzers, die uitgeschreven richtlijnen geven om incourante nietwoningen en agrarische objecten te taxeren. Een taxatiewijzer beschrijft de methode, maar geeft ook kengetallen. Zo staat in de taxatiewijzer precies beschreven hoe je bijvoorbeeld technische veroudering (de slijtage van een gebouw) berekent en hoe je daarbij rekening kunt houden met het feit dat de betonconstructie van een gebouw veel langer meegaat dan de verwarmingsinstallatie. De taxatiewijzer geeft ook kengetallen om te berekenen hoeveel het kost om een school van een bepaald type te bouwen of kengetallen over hoe lang een hoogspanningsmast meegaat. Door methodiek en kengetallen in de taxatiewijzers vast te leggen, stimuleren we uniformiteit en doelmatigheid van de taxaties.

JAARVERSLAG

2009 23 Alle gemeenten gebruiken tenslotte dezelfde gegevens en zij hoeven zelf geen energie meer te steken in het verzamelen ervan. De gegevens in het WOZ-datacenter zijn daarom van onschatbare waarde voor de ontwikkeling van taxatiewijzers. Wanneer er een beroepsprocedure wordt gevoerd over de getaxeerde WOZ-waarde, functioneert een taxatiewijzer bovendien als een overtuigende onderbouwing voor de belanghebbende (de eigenaar van het object) of eventueel voor de belastingrechter. Alle taxatiewijzers zijn voor alle gemeenten en voor de taxateurs die voor hen werken, beschikbaar op de site van het WOZ-datacenter. De taxatietechnische kerngroep – met daarin de VNG en enkele grote gemeenten, enkele grote taxatiebureaus en de Waarderingskamer – stelt alle taxatiewijzers vast. De opdrachtgever is de VNG. Voordat de taxatiewijzers worden vastgesteld en beschikbaar gesteld aan de gemeenten, is er sprake van een zorgvuldig systeem van kwaliteitszorg. De taxatiewijzers bestaan eigenlijk uit één algemeen deel met basisregels en 23 taxatiewijzers voor verschillende objecttypen. De uiteindelijke

kengetallen zijn gekoppeld aan archetypen. Een archetype functioneert als een vergelijkingsobject bij de taxatie. Voorbeelden van archetypen zijn ‘eenvoudige brandweergarage, gebouwd voor 1 januari 1990’ of ‘polikliniek’. Wanneer er voldoende objecten van een bepaald type in Nederland getaxeerd moeten worden, dan is het zinvol om voor dat type object een archetype te definiëren in een taxatiewijzer. Het Paleis op de Dam in Amsterdam komt natuurlijk niet voor als archetype. Daarvan bestaat er immers maar één. Een taxatiewijzer wordt alleen opgesteld, of een archetype wordt alleen opgenomen in een taxatiewijzer, als er een redelijke verhouding is tussen de inspanning voor het analyseren en vaststellen van de benodigde kengetallen en het voordeel dat er bij het taxeren van die groep objecten mee te behalen valt.

JAARVERSLAG

2009

24

Met de belangrijkste kengetallen van de taxatiewijzers hebben gemeenten een eenduidig instrument in handen om de WOZ-waarde van nietwoningen te bepalen. De Waarderingskamer stimuleert gemeenten van harte om de taxatiewijzers te gebruiken. Zij hanteert daarbij het uitgangspunt ‘pas toe of leg uit’. Dat wil zeggen: als de gemeente een object heeft getaxeerd zonder de daarvoor beschikbare taxatiewijzer te gebruiken, moet zij een duidelijke motivering geven waarom deze niet is gebruikt. De Waarderingskamer vraagt gemeenten ook nadrukkelijk om feedback te geven op de taxatiewijzers. Zitten er fouten in de taxatiewijzers? Hoe kan het beter? Mist er iets? Naar analogie van de basisregistraties duiden we dit aan als de verplichting tot terugmelding bij ‘gerede twijfel’. Het is belangrijk dat alle gemeenten via het WOZ-datacenter kunnen beschikken over deze taxatiewijzers. Ook betrokken belastingplichtigen halen voordeel uit taxatiewijzers. Hiermee kunnen ze nagaan of bij hen de taxatie correct en zorgvuldig is uitgevoerd. De belastingbetaler weet met behulp van de richtlijnen en kengetallen waarop zijn of haar gemeente zich baseert. Bovendien zijn de taxatiewijzers een uitstekend instrument in de besluitvorming bij bezwaar- en beroepszaken. Daarom worden ze ook openbaar op internet gepubliceerd op het moment dat de nieuwe taxatiewaarden bekendgemaakt worden aan de belanghebbenden.

Ze vormen daarmee een onderdeel van de onderbouwing van de taxatiewaarde in het taxatieverslag. Op de openbare site www.wozinformatie.nl worden de taxatiewijzers gepubliceerd. JAARVERSLAG

2009

TI O X : s u p e r r e k e n m a c h i n e De taxatiewijzers zijn complex en omvangrijk, vol rekenmethodes voor bijvoorbeeld objecten die voor veertig jaar zijn neergezet en dan toch ruim vijftig jaar blijken mee te gaan. Dat betekent vele tabellen, lastige formules en pagina’s vol kengetallen. Onze gedachte: met alle ICTmogelijkheden vandaag de dag, moet dat eenvoudiger kunnen. Uit de vertrouwde samenwerking tussen de grote gemeenten, de VNG, de taxatiebureaus en de Waarderingskamer is daarom TIOX gerold. TIOX is een soort superrekenmachine, waarin voor de diverse objecttypen archetypen en kengetallen zijn ingevoerd voor de specifieke taxatiewijzers. TIOX stond oorspronkelijk voor ‘Taxeren van Incourante Objecten met XML-berichtenverkeer’. Omdat er inmiddels ook veel (niet-incourante) agrarische objecten worden getaxeerd met het systeem, is het nu simpelweg TIOX.

25

TIOX zorgt ervoor dat gemeenten de kengetallen en rekenregels voor het bepalen van WOZ-waarden niet slechts op papier krijgen, maar ook in de vorm van webservices. De taxatiesystemen van gemeenten gebruiken deze webservices, zodat bij alle gemeenten een correcte toepassing van de kengetallen en rekenregels gewaarborgd is.

JAARVERSLAG

2009

26

Het systeem is bijzonder door het innovatief gebruik van ICT. Elke gemeenteambtenaar die taxaties onder zijn of haar hoede heeft, en elke taxateur die voor een gemeente werkt, heeft toegang tot deze ICT-applicatie. Meestal is deze toegang geregeld vanuit de software die wordt gebruikt voor de taxatie van alle objecten binnen de gemeente. Als een gemeente niet beschikt over software die het gebruik van de TIOX-webservices ondersteunt, is het zelfs mogelijk met een gewone internetbrowser TIOX te gebruiken. Net als bij het WOZ-datacenter is het erg belangrijk dat het systeem TIOX goed beveiligd is. Er worden immers veel concurrentiegevoelige taxatiegegevens uitgewisseld en ook de resultaten van de taxatie (de WOZ-waarde) valt onder geheimhoudingsplicht. Na de invoering van het archetype – bijvoorbeeld een schoolgebouw met metselwerk, een pannendak en gemiddeld afwerkingsniveau, gebouwd tussen 1966 en 1985 – en enkele variabelen (bouwjaar, grootte) volgt een taxatie, uiteraard met een bandbreedte. In deze taxatie worden de kengetallen voor het bepalen van de vervangingswaarde toegepast, maar ook de formules voor het berekenen van de technische veroudering. De koppelingen van de diverse taxatieapplicaties die gemeenten gebruiken, en de TIOX-applicatie zijn in 2009 tot stand gekomen. Daarmee is TIOX nu voor elk van de 430 gemeenten beschikbaar. Inmiddels werkt een derde van de gemeenten met TIOX.

JAARVERSLAG

2009

TIOX maakt waardering uniform, doelmatig en transparant voor gemeenten, belastingbetalers en voor taxatiebureaus. Het is niet meer mogelijk een fout te maken bij het toepassen van de taxatiewijzers. Rolf de Groot, partner/taxateur bij Thorbecke Taxaties: Geregeld schuiven wij, samen met andere partijen, bij de Waarderingskamer aan. Je kunt zeggen dat de Waarderingskamer daardoor het geluid van buiten organiseert. We leveren kennis, heel praktisch: we zitten dicht bij de gemeenten die verantwoordelijk zijn voor de WOZ-taxaties. We weten wat er bij de gemeenten leeft en kennen de automatisering en de software. Door met TIOX niet-woningen te taxeren is het voor ons, taxatiebureaus, en voor gemeenten een stuk inzichtelijker geworden. Die uniformiteit maakt ’t transparant, voor alle betrokkenen, tot en met de belastingbetaler. Met een maatschappelijk voordeel: het bespaart kosten. Waar iedere gemeente vroeger zijn eigen methode, zijn eigen taxatiemodel had, heb je nu één systeem dat alle afnemers kunnen gebruiken.

27 TI O X k r oo n o p w e r k Voor dit eigentijds gebruik van ICT heeft de Waarderingskamer een stimulerende en adviserende rol gespeeld. TIOX is een zelfverbeterend systeem, alle gegevens staan centraal opgeslagen, en iemand die met TIOX heeft gerekend, heeft geen rekenfouten gemaakt. Hooguit interpretatiefouten. En daar komt de rol van de toezichthouder weer in beeld. TIOX verbetert immers sterk de kwaliteit van de taxaties, maar maakt ook alle afwijkingen – zoals gemeenten die te vaak te hoog in de bandbreedte zitten – zichtbaar. Voor alle makers en bedenkers is deze methode de kroon op hun werk. TIOX toont overtuigend aan dat de uitgangspunten die de overheid hanteert bij de modernisering van de ICT (voor een servicegerichte architectuur), relatief eenvoudig is en grote voordelen biedt. Met dit goed functionerende systeem kunnen we overtuigend laten zien dat de abstracte uitgangspunten, gedefinieerd in de Nederlandse Overheids Referentie Architectuur (NORA), realistisch zijn.

Een groot pluspunt van TIOX is verder dat bijstellingen van taxatiewijzers altijd direct beschikbaar zijn. Dat geldt niet alleen voor kengetallen, maar ook voor rekenregels. Als landelijk besloten wordt om voor een bepaalde categorie objecten een rekenregel aan te passen, dan komt door één simpele aanpassing in het systeem deze gewijzigde rekenregel onmiddellijk voor alle taxateurs beschikbaar. Gebruikers hoeven de onderliggende programmering op geen enkele manier aan te passen. Deze bijstellingen doen zich in ieder geval jaarlijks voor. Voor de nieuwe WOZ-taxaties moet er immers ieder jaar een geactualiseerde set taxatiewijzers beschikbaar komen. Bijzonder tot slot is nog het feit dat TIOX het maken van de ‘papieren’ taxatiewijzers heeft overgenomen. Het systeem is nu zodanig ingericht dat zulke taxatiewijzers grotendeels geautomatiseerd worden geproduceerd vanuit TIOX. Daarmee is nog een potentiële bron van menselijke fouten geëlimineerd.

JAARVERSLAG

2009

28

To e k o m s t De VNG en de Waarderingskamer zijn er samen met hun partners in geslaagd een aantal werkprocessen rondom de taxatie van incourante niet-woningen en agrarische objecten aanzienlijk te verbeteren. Samen met de grote gemeenten en taxatiebureaus als partner hebben we het WOZ-datacenter gerealiseerd en zorgen we ervoor dat uniforme taxatiewijzers jaarlijks beschikbaar worden gesteld. Deze taxatiewijzers zijn daarbij op een eigentijdse wijze beschikbaar als webservices. Samen met softwarebedrijven als partners is bereikt dat deze webservices ook voor alle gemeenten beschikbaar zijn binnen de eigen taxatieapplicatie. TIOX laat zien welke voordelen de servicegerichte architectuur en het werken met open standaarden voor de informatievoorziening bij de overheid ons gaat brengen. TIOX heeft zich bovendien in 2009 in de praktijk bewezen. Daarmee zijn belangrijke stappen gezet in de richting van de uniforme en doelmatige waardebepaling van agrarische en incourante objecten.

JAARVERSLAG

2009

Zeker zo belangrijk is dat met het WOZ-datacenter, met de gezamenlijke taxatiewijzers en met het TIOX-systeem bewezen is dat: • de moderne leest waarop de overheidsinformatievoorziening in de toekomst wordt gebaseerd, werkt; • het toepassen van open standaarden tot een soepel werkend geheel leidt waarmee aangetoond is dat deze standaarden het juiste fundament vormen onder de e-overheid; • samenwerking tussen gemeenten (en private partijen) op verschillende manieren plaats kan vinden, en zeker voordelen heeft; • betere doelmatigheid, en uiteindelijke lagere kosten, goed hand in hand kunnen gaan met verbetering van de kwaliteit; • lagere kosten binnen handbereik liggen wanneer eerst wordt geïnvesteerd in fundamentele vernieuwingen. Dat geeft vertrouwen voor de weg die de komende jaren in de WOZ, en door de overheid als geheel, ingeslagen wordt.

29

JAARVERSLAG

2009

30

D e e l II J a a r v e r s l a g W a a r d e r i n g s k a m e r 2 0 0 9 1 I n l e i d i n g

De WOZ-uitvoeringskosten zijn in 2009 opnieuw gedaald. Dat weten we omdat onze Benchmark WOZ al van meet af aan ook gegevens over de WOZ-uitvoeringskosten bevat. Daarmee geven gemeenten een goed signaal af in tijden van overheidsbezuinigingen. Ze slagen erin steeds doelmatiger te werken.

Invoering Landelijke Voorziening WOZ vertraagd Per 1 januari 2009 is de Basisregistratie WOZ ingevoerd. Dat betekent dat de WOZ-waarde een authentiek gegeven is dat binnen de overheid door aangewezen gebruikers verplicht gebruikt moet worden. De realisatie van de Landelijke Voorziening WOZ, die nodig is om de gegevens uit deze registratie ook te ontsluiten voor nieuwe afnemers, is in het verslagjaar uitgesteld. Het Ministerie van Financiën heeft andere financiële prioriteiten gesteld.

2009

Ondanks crisis WOZ goed uitgevoerd in 2009 Desondanks kunnen we u melden dat de gemeenten in 2009 weer meer beschikkingen op tijd verstuurd hebben, dat de kwaliteit van de uitvoering ook dit jaar weer gestegen is en dat het percentage bezwaarschriften meevalt. De Waarderingskamer is blij met deze vaste positieve koers en we doen er samen met gemeenten alles aan om deze in 2010 vast te houden.

JAARVERSLAG

Het verslagjaar 2009 was een roerig jaar voor de uitvoering van de Wet WOZ. Door de economische recessie moesten gemeenten hun onroerend goed herwaarderen tegen de achtergrond van een lager aantal transactiegegevens en vanaf het laatste kwartaal 2008 dalende prijzen. Deze context neigt in de maatschappelijke beeldvorming soms uitvergroot te worden tot het idee dat de prijzen kelderen. In deze context vraagt het veel inzet van gemeenten om hun onroerend goed zorgvuldig en realistisch te blijven waarderen en hun WOZ-beschikkingen goed te motiveren bij belanghebbende inwoners en bedrijven op hun grondgebied.

31

Leeswijzer Graag lichten we in dit jaarverslag de belangrijkste ontwikkelingen in 2009 toe. Eerst stellen we in hoofdstuk 2 van dit jaarverslag onszelf aan u voor. U leest wat wij doen, waarom deze taak belangrijk is, wat onze missie is, hoe we globaal zijn georganiseerd, welke uitgangspunten we hanteren en welke instrumenten we gebruiken bij onze toezichthoudende taak. In hoofdstuk 3 focussen we vervolgens op een aantal van onze belangrijkste doelen en resultaten. Wat wilden we in 2009 bereiken en wat hebben we daarvan gerealiseerd? In hoofdstuk 4 vindt u een korte impressie van het financiële jaar. Daarin verantwoorden we wat we dachten uit te geven en hoeveel we werkelijk uitgegeven hebben. Ten slotte kunt u in de bijlagen achterin nalezen hoe de Waarderingskamer, ons secretariaat en onze commissies zijn samengesteld.

JAARVERSLAG

2009

32

2

Over de Waarderingskamer

2 . 1 Wa t d o e t d e Wa a r d e r i n g s k a m e r ? De Waarderingskamer is een toezichtorgaan dat is ingesteld op het moment dat de de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) in werking trad. Het is een zelfstandig bestuursorgaan met publiekrechtelijke rechtspersoonlijkheid. In het bestuursorgaan zijn naast onafhankelijke leden ook gemeenten, het Rijk en waterschappen vertegenwoordigd. Wij controleren jaarlijks of alle 441 Nederlandse gemeenten (cijfers 2009) de Wet WOZ uitvoeren volgens de regels. Daarnaast zien we erop toe dat gemeenten hun WOZ-waarden en WOZ-

2009

De Waarderingskamer in 2009 - 1 Waarderingskamer - 21 secretariaatsmedewerkers (9 vrouwen en 12 mannen) - 389 bezoeken aan gemeenten - 500 inspecties waarbij de WOZ-uitvoering ter plaatse is beoordeeld - 10 juistheidsonderzoeken (Geven gemeenten de juiste gegevens op aan de Waarderingskamer?) - 32 bestandsonderzoeken naar WOZ-administraties - 200.000 bezoeken aan de gemeentepagina’s op www.waarderingskamer.nl

JAARVERSLAG

Wie zijn wij, wat doen we, waarom en hoe doen we dat? De antwoorden op deze basale vragen vindt u in dit hoofdstuk. In paragraaf 2.1 leest u wat de Waarderingskamer doet. In 2.2 vindt u drie redenen waarom onze taak belangrijk is. Daarna draait het in 2.3 – heel kort – om onze missie. Vervolgens gaat 2.4 over hoe we globaal zijn georganiseerd. Daar vindt u ook een organigram van de Waarderingskamer. We geven in 2.5 de belangrijkste uitgangspunten die wij hanteren bij onze toezichthoudende taak en besluiten dit hoofdstuk met een beschrijving van onze toezichtinstrumenten (2.6).

33

gegevens correct opnemen in de Basisregistratie waarde onroerende zaken (Basisregistratie WOZ).

De Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) is van kracht sinds 1 januari 1995 en geeft gemeenten een groot aantal taken en verantwoordelijkheden: • een WOZ-administratie bijhouden; • alle veranderingen van woningen en andere objecten volgen; • de markt in de gemeente volgen en analyseren; • elk jaar alle objecten taxeren; • (voor bezwaar vatbare) WOZ-beschikkingen versturen; • bezwaar en beroep tegen WOZ-beschikkingen afhandelen; • informatie leveren aan waterschappen, de Belastingdienst, notarissen, banken en verzekeringsmaatschappijen.

JAARVERSLAG

2009

34

Ook de Waarderingskamer is ingesteld bij de Wet WOZ. Hoofdstuk II van deze wet is gewijd aan de taken, samenstelling en bevoegdheden van de Waarderingskamer. Onze belangrijkste taken volgens de wet zijn: • toezicht houden op de waardebepaling en waardevaststelling van onroerende zaken; • de minister van Financiën adviseren; • geschillen beslechten tussen afnemers van de waardegegevens; • toezicht houden op de uitvoering van de basisregistratie WOZ (wettelijke taak sinds 1 januari 2009).

De volledige wettekst vindt u onder meer op www.wetten.overheid.nl.

2 . 2 Wa a r o m i s o n z e t a a k b e l a n g r i j k ? Wij letten erop dat in Nederland goede WOZ-waarden voor maatschappelijk gebruik beschikbaar zijn. Van oudsher bestaat dit gebruik vooral uit belastingheffing, met de WOZ-waarde bijvoorbeeld als heffingsmaatstaf. Daarnaast zien we met name de laatste jaren dat de WOZ-waarde ook daarbuiten steeds meer toepassing vindt.

Tot slot werken gemeenten, het Rijk en waterschappen er in de Waarderingskamer samen aan om het systeem van het waarderen van onroerende zaken permanent te verbeteren en de uitvoering zo transparant mogelijk te laten verlopen. Betrouwbaar en transparant zijn voor burgers en bedrijven is hierbij ons streven. In dit kader publiceren wij onze jaarlijkse bevindingen per gemeente ook op de gemeentepagina’s die we voor elke gemeente hebben aangemaakt op onze website www.waarderingskamer.nl. Dat deze transparantie voorziet in een behoefte, blijkt uit de grote belangstelling voor deze pagina’s: ze werden in 2009 meer dan 200.000 keer bezocht!

2009

Daarnaast hebben de waardebepalingen door gemeenten nog een breder belang voor burgers en bedrijven. Gemeenten geven deze gegevens namelijk door aan de waterschappen en de Belastingdienst, die er op hun beurt belastingen op baseren zoals de ‘watersysteemheffing voor gebouwde objecten’ en het eigenwoningforfait (als onderdeel van de inkomstenbelasting). Met de impact van de WOZ-waarden zijn forse financiële belangen gemoeid: ongeveer € 5 miljard belastinggeld wordt direct op basis van WOZ-waarden geheven. Daarnaast spelen de WOZ-gegevens een aanvullende of controlerende rol bij meer belastingen, bijvoorbeeld bij de vennootschapsbelasting en bij de energiebelastingen. Vanaf 1 januari 2010 spelen de WOZ-waarden ook een rol bij de schenken erfbelasting. U begrijpt dat de kwaliteit van al deze dwarsverbanden staat of valt met een hoogwaardig registratiesysteem. Daarom ziet de Waarderingskamer ook toe op de Basisregistratie WOZ en coördineren we dat deze basisregistratie naadloos geïntegreerd wordt in het stelsel van basisregistraties van de overheid.

JAARVERSLAG

Voor de belastingheffing is allereerst heffing van de gemeentelijke onroerendezaakbelastingen belangrijk. Dit is een belangrijke inkomstenbron voor gemeenten. Bij de heffing van die belastingen moet de gemeente een rechtvaardige en rechtsgelijke verdeelsleutel hanteren. Burgers en bedrijven moeten daarop kunnen vertrouwen. De WOZ-waarden moeten aansluiten op het marktniveau en de WOZ-waarden die zijn bepaald, moeten onderling in goede verhouding tot elkaar staan. In taxatieverslagen moeten gemeenten de waardebepalingen ook begrijpelijk onderbouwen. Al deze criteria nemen wij mee in ons toezicht op de uitvoeringsprocessen van gemeenten.

35

2.3 Missie Onze missie luidt:

De Waarderingskamer bevordert het vertrouwen in een adequate uitvoering van de Wet WOZ. Wij willen namelijk graag dat inwoners en bedrijven erop kunnen vertrouwen dat de kwaliteit van de WOZ-taxaties van hun onroerende zaken goed is en dat gemeenten deze taak uitvoeren tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. Dit is belangrijk voor de perceptie van gemeentelijke onroerendezaakbelastingen, maar ook van andere belastingen die direct op basis van WOZ-waarden geheven worden. 2.4 Organisatiestructuur

JAARVERSLAG

2009

36

De Waarderingskamer is een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) en valt onder ministeriële verantwoordelijkheid van de minister van Financiën. In de Waarderingskamer werken de onafhankelijke leden en de leden vanuit gemeenten, waterschappen en de Belastingdienst samen aan de toezichtstaak. Ook heeft de Waarderingskamer een aantal adviserende leden. In bijlage 1 vindt u een overzicht van de precieze samenstelling van de Waarderingskamer. Het bestuursorgaan komt ongeveer vijf keer per jaar bijeen en wordt ondersteund door een secretariaat van 21 medewerkers (zie bijlage 3). De Waarderingskamer heeft ook zes commissies ingesteld voor de coördinatie van specifieke taken.

D e z e s c o m m i s s i e s v a n d e Wa a r d e r i n g s k a m e r

In bijlage 2 vindt u een uitgebreid overzicht van deze commissies, hun taken en hun samenstelling.

2009

De leden van de eerste drie genoemde commissies worden voorgedragen vanuit de achterban van de partijen die zij vertegenwoordigen. Deze commissies kunnen worden aangevuld met deskundigen.

JAARVERSLAG

1. De commissie Regelgeving en Controle (CRC) 2. De commissie Gegevensuitwisseling (CGU) 3. De commissie Benchmarking (CB) 4. De commissie Klankbord (CKB) (In deze commissie zijn diverse belangenorganisaties vertegenwoordigd.) 5. De commissie Financiën, Personeel en Organisatie (CFPO) (Deze commissie bestaat uit enkele leden van de Waarderingskamer zelf.) 6. De Geschillencommissie (CG) (Deze commissie bestaat uit de voorzitter en twee onafhankelijke leden van de Waarderingskamer.)

37

In het organigram hierna ziet u in grote lijnen hoe de Waarderingskamer is georganiseerd. W AARDERINGSKAMER

W e t woz

Commissie Klankbord

38

Commissie Benchmarking

Nederlandse gemeenten

Waarderingskamer

JAARVERSLAG

2009

Informatie over WOZ uitvoering

Uitvoerend secretariaat

Toezicht op WOZ uitvoering

Commissie Financiën, Personeel en Organisatie

Commissie Gegevensuitwisseling

Commissie Regelgeving en Controle

Geschillencommissie

2.5 Uitgangspunten bij toezicht

Ons algemeen oordeel over de WOZ-uitvoering van een gemeente bepaalt hoe vaak wij ter plaatse komen inspecteren: van ten minste twee keer per jaar als de WOZ-uitvoering dringend verbeterd moet worden tot één keer per twee jaar bij gemeenten die meer jaren achter elkaar als goed zijn beoordeeld.

2009

Wij baseren de kwaliteitseisen die we aan gemeenten stellen, op de ‘Waarderingsinstructie jaarlijkse waardebepaling’. U kunt deze als boek bestellen of inzien of downloaden via onze website www.waarderingskamer.nl. We vragen informatie van gemeenten op volgens een vast ritme: jaarlijks houden we voortgangsinventarisaties per 15 april en per 1 oktober.

JAARVERSLAG

De Waarderingskamer houdt toezicht volgens een herkenbare strategie, die we op onze website hebben gepubliceerd. Wij evalueren ons toezicht regelmatig en stemmen het af op nieuwe ontwikkelingen. Onze belangrijkste uitgangspunten zijn echter door de jaren heen hetzelfde gebleven, en waren ook in 2009: • Onze criteria en instructies zijn helder, zodat gemeenten weten wat we van hen verwachten. • We bevorderen dat dienstverleners van gemeenten producten en diensten ontwikkelen die aansluiten op onze criteria en instructies. • We monitoren de uitvoering van de Wet WOZ met een mix van toezichtinstrumenten, waarbij de periodieke bevraging via internet en de inspectie ter plaatse de bekendste zijn. • Wij kiezen de onderwerpen voor ons toezicht en de gemeenten waar wij toezichtinstrumenten inzetten op basis van een afweging van belang en risico. • Wij spreken ons oordeel uit vóórdat de gemeente de WOZ-waarden formeel vaststelt. • Wij baseren ons toezicht, waar dat kan, zo veel mogelijk op de interne beheersingsmaatregelen van de gemeenten zelf. • Wij stemmen onze activiteiten af met andere toezichthouders, zodat de toezichtdruk op gemeenten niet groter is dan nodig.

39

Wij betrekken het financiële belang in het toezicht op de WOZuitvoering. Dit betekent dat de waarde van categorieën van objecten, van individuele objecten, van de daarmee gemoeide belastingopbrengst of de uitvoeringskosten een rol spelen in onze toezichtstrategie. 2 . 6 To e z i c h t i n s t r u m e n t e n In deze paragraaf vindt u een overzicht van toezichtinstrumenten die we in 2009 bij gemeenten ter plaatse hebben ingezet.

Reguliere inspecties en herwaarderingsinspecties

JAARVERSLAG

2009

40

De toezichtinstrumenten die we het vaakst inzetten, zijn reguliere inspecties en herwaarderingsinspecties. Bij reguliere inspecties kijken we vooral of de WOZ-processen op orde zijn: is de administratie volledig, zijn objectkenmerken goed bijgehouden, wordt marktinformatie geanalyseerd en zijn bezwaarschriften goed afgehandeld? Bij herwaarderingsinspecties kijken we vooral naar de resultaten van de herwaardering: sluiten de WOZ-waarden goed aan op de marktgegevens, kloppen de onderlinge waardeverhoudingen en zijn de resultaten van de bezwaarafhandeling van het afgelopen jaar correct in de administratie verwerkt? In 2009 hebben we in totaal bij 398 (2008: 383) gemeenten of samenwerkingsverbanden 500 inspecties gedaan. Iets meer dan de 480 die we ons in het werkplan 2009 hadden voorgenomen. Bij meer gemeenten dan verwacht hebben wij in de eerste maanden van 2009 nog een inspectie moeten uitvoeren naar de nieuwe taxatiewaarden voor de WOZ-beschikkingen naar waardepeildatum 1 januari 2008.

Ve r t r a g i n g b i j g e m e e n t e n h i n d e r t t o e z i c h t Ook in het najaar van 2009 konden we bij minder gemeenten dan wij wenselijk vinden, ons toezicht op de nieuwe taxatiewaarden naar

De omvang van de gemeente bepaalt de aard van onze inspectie: vooral systeemtoezicht in grote gemeenten en reguliere inspecties bij middelgrote en kleinere gemeenten. Ons toezicht bij grote gemeenten is in hoge mate gebaseerd op de administratieve organisatie en de interne beheersing van die gemeenten zelf, dat noemen we systeemtoezicht. Het systeem van interne beheersing en controle bij de meeste grote gemeenten leent zich voor deze vorm van toezicht. Zij leggen dan vast hoe ze hun eigen procesuitvoering bewaken en wat de bevindingen daarmee zijn. Wij kunnen bij ons toezicht daarop aansluiten. Bij de middelgrote en de kleinere gemeenten houden we vooral reguliere inspecties. De uitvoering van de WOZ is hier vaak in handen van een beperkt aantal personen. Deze reguliere inspecties focussen meer op de feitelijke stand van zaken en minder op de organisatie van het werk. Ook bij deze inspecties baseren we ons echter steeds vaker op informatie uit de eigen controles van gemeenten.

2009

Verschillende toezichtinstrumenten in grote en kleine gemeenten

JAARVERSLAG

waardepeildatum 1 januari 2009 vóór de jaarwisseling afronden. Als gemeenten uitlopen op hun planning en dat niet bijtijds aan ons melden, moeten we een deel van onze inspecties uitstellen tot na de jaarwisseling. Als veel gemeenten uitlopen, loopt de verzending van de WOZ-beschikkingen in die gemeenten vertraging op. Dit is ook eind 2009 gebeurd. Bij een aantal gemeenten die aanvankelijk voor een inspectie waren geselecteerd, hebben we daarom het toezicht op de herwaardering afgerond op basis van de kengetallen die de gemeenten ons hebben verstrekt in de voortgangsregistratie. Dit is een onwenselijke situatie, aangezien de kwaliteit van de herwaardering door ons toezicht aantoonbaar verbetert en de herwaardering minder bezwaren oplevert. Het is daarom van belang dat de Waarderingskamer en de gemeente vroegtijdig en helder communiceren over de planning en de wijzigingen die daarin optreden.

41

Andere toezichtinstrumenten Behalve inspecties en systeemtoezicht passen wij nog andere toezichtvormen ter plaatse toe: • volledigheidsonderzoeken: onderzoeken om vast te stellen of de WOZadministratie van een gemeente volledig is in relatie tot de kadastrale administratie; • juistheidsonderzoeken: onderzoeken om na te gaan of de gemeente in de periodieke voortgangsinventarisatie juiste informatie aanlevert; • adviesgesprekken met ambtenaren, leidinggevenden en verantwoordelijke wethouders van gemeenten, als zij zelf verbeteringen willen doorvoeren; • bestuurlijke gesprekken met het college van burgemeester en wethouders van een gemeente, als de gemeente noodzakelijke verbeteracties in onze ogen onvoldoende onderschrijft of niet snel genoeg uitvoert.

JAARVERSLAG

2009

42

Inzet toezichtinstrumenten deels achtergebleven bij verwachting Zoals u kunt aflezen in de grafieken hierna, is de inzet van een deel van de toezichtinstrumenten achtergebleven bij de verwachting volgens het werkplan 2009. De inspecties vormen hierop een uitzondering. Daarvan zijn er 500 gerealiseerd versus 480 gepland, zoals u ziet in de grafiek ‘Inspecties 2009’. In de grafiek ‘Overig toezicht bij gemeenten ter plaatse’ ziet u dat bij vijf toezichtinstrumenten de realisatie is achtergebleven bij het plan. We hebben minder volledigheidsonderzoeken uitgevoerd dan gepland, omdat extra capaciteit nodig was voor de bestandsanalyses om het toezicht op de herwaardering af te ronden. De juistheidsonderzoeken zijn in aantal gehalveerd, omdat we besloten om voor de oktoberinventarisatie geen juistheidsonderzoeken uit te voeren. De plannen voor het systeemtoezicht op grote gemeenten zijn niet helemaal gerealiseerd, omdat we het op basis van de interne beheersing bij enkele van deze gemeenten toch beter vonden om gewone inspecties te doen. De bestuurlijke gesprekken zijn in aantal achtergebleven, omdat we in sommige situaties bewust voor een minder zware aanpak hebben gekozen.

Inspecties bij gemeenten in 2009 600

400 300

2009

Aantal inspecties

JAARVERSLAG

500

200 100 0 Plan

Realisatie

43

Overig toezicht bij gemeenten ter plaatse in 2009 45

Aantal onderzoeken

40 35 30 25

Plan Realisatie

20 15 10 5 0 Volledigheidsonderzoek

Juistheidsonderzoek

Toezicht grote gemeenten

Soort onderzoek

Adviesgesprek

Bestuurlijk overleg

3 Do e l e n e n r e s u ltat e n 2 0 0 9 In het Werkplan 2009 heeft de Waarderingskamer doelen gesteld voor dat jaar. In dit hoofdstuk leest u hoe we een aantal van die doelen gerealiseerd hebben. Het hoofdstuk begint met een paragraaf onder de titel ‘De WOZ beter uitvoeren’ (3.1). In paragraaf 3.2 verschuift de focus naar burgers en bedrijven die er belang bij hebben dat de WOZ goed uitgevoerd wordt. Daarna gaat 3.3 over ons doel om de WOZ-gegevens optimaal te registreren. Ten slotte staan we in 3.4 kort stil bij ons doel om meer aandacht te besteden aan niet-woningonderzoeken. 3.1 De WOZ beter uitvoeren

JAARVERSLAG

2009

44

Toezicht op de Wet WOZ is onze hoofdtaak, die ons bij deze wet is opgedragen. Ons belangrijkste doel hangt hier direct mee samen: de Wet WOZ beter uitvoeren. Hier hebben we in 2009 hard aan gewerkt door met verschillende instrumenten toezicht te houden op de uitvoeringsprocessen van gemeenten. Ons oordeel, onze ondersteuning en eventueel onze aansporingen stimuleren gemeenten om hun uitvoeringspraktijk te verbeteren. Dit leidt bijvoorbeeld tot het resultaat dat gemeenten: • hun WOZ-beschikkingen op tijd versturen naar belanghebbenden; • het percentage bezwaarschriften zo klein mogelijk houden; • de bezwaarschriften op tijd afhandelen; • de kwaliteit en voortgang van hun WOZ-uitvoering bewaken. Dit zijn allemaal aspecten van het doel ‘de Wet WOZ beter uitvoeren’. Bij onze inspecties letten we op al deze aspecten en komen dan tot een algemeen oordeel over elke gemeente, dat we publiceren op de website van de Waarderingskamer. In deze paragraaf leest u op hoofdlijnen wat we in 2009 van dit doel hebben gerealiseerd.

WOZ-beschikkingen op tijd versturen naar belanghebbenden Het is belangrijk dat gemeenten hun WOZ-beschikkingen op tijd (dat is voor eind februari) versturen naar belanghebbenden. Allereerst omdat belanghebbende burgers en bedrijven er wettelijk recht op hebben om

In het taartdiagram hierna ziet u dat maar een klein deel van de gemeenten te laat is met WOZ-beschikkingen. Verdeling gemeenten naar ’op tijd de WOZ-beschikking versturen’ Maart 2009

Tijdig (binnen 8 weken)

April 2009 of later

2009

Goede resultaten geboekt met bewaken herwaarderingstraject Samen met gemeenten hebben we het gemeentelijke traject van waarderen en beschikken in 2009 zorgvuldig bewaakt en daar hebben we goede resultaten mee geboekt: ruim 92 procent van de gemeenten was op tijd (dus voor eind februari 2009) met hun WOZ-beschikkingen. In 2008 was dat nog 85 procent. We zijn er trots op dat dit op-tijdpercentage in het verslagjaar opnieuw is toegenomen.

JAARVERSLAG

dan te horen hoe hun onroerend goed is gewaardeerd. Maar ook de kwaliteit van het gemeentelijke WOZ-proces is gebaat bij tijdigheid. Als een gemeente te laat is met versturen, krijgen de afnemers (waterschappen en Belastingdienst) te laat hun gegevens. Ook kan natuurlijk de herwaardering voor het volgende WOZ-jaar onder tijdsdruk komen te staan. Daarom zet de Waarderingskamer samen met gemeenten stappen om deze tijdigheid verder te verbeteren. Dat doen we onder andere door planningen op te vragen en gemeenten aan te sporen hun proces zo in te richten dat zij voor het eind van het jaar zo ver zijn dat de herwaardering inhoudelijk rond is. Wij kunnen dan vervolgens de kwaliteit ervan controleren en er is nog ruimte om verbeteringen aan te brengen. Als die kwaliteit gewaarborgd is, krijgen gemeenten groen licht om hun beschikkingen te treffen.

45

Trend: steeds meer gemeenten beschikken op tijd Door de jaren heen neemt het percentage van de gemeenten dat op tijd beschikt, bij elke herwaarderingsronde toe. Overtuig uzelf met de volgende grafiek. Steeds meer gemeenten beschikken op tijd

46

Percentage gemeenten dat op tijd heeft beschikt

100 90 80 70 60 50 40 2007

2008

2009

Jaar waarin beschikkingen werden genomen

JAARVERSLAG

2009

Zo weinig mogelijk bezwaarschriften Het percentage bezwaarschriften tegen WOZ-beschikkingen is een graadmeter voor hoe de uitvoering van de Wet WOZ door de belanghebbenden wordt ervaren. Hoe minder ontevreden belanghebbenden, hoe beter de waardebeschikkingen over de hele linie ontvangen worden. In 2009 is bezwaar gemaakt tegen 3,5 procent van de WOZ-beschikkingen, ongeveer even vaak als in 2007 en 2008.

Percentage bezwaarschriften voor derde jaar stabiel 8

6

JAARVERSLAG

5 4 3 2

2009

Percentage bezwaarschriften

7

1 0 2005

2007

2008

2009

Jaar waarin beschikkingen werden genomen

In bovenstaande grafiek melden we de jaren waarin de beschikkingen zijn genomen. Het jaar 2006 is niet opgenomen, omdat in de aanloop naar jaarlijkse herwaardering dat jaar dezelfde waarde gold als in 2005 (waardepeildatum 2003). Vanaf 2007 geldt een jaarlijkse herwaardering; vanaf 2008 ligt de waardepeildatum nog maar één jaar voor het kalenderjaar waarin de waarde geldt.

Bezwaarschriften op tijd afhandelen Op 1 oktober 2009 hadden de gemeenten 66,5 procent van de ingediende bezwaren afgedaan. Dit is af te leiden uit onze voortgangsinventarisatie onder alle gemeenten van 1 oktober 2009. Overigens hebben gemeenten in 56 procent van hun uitspraken op bezwaar de WOZwaarde gehandhaafd. Deze percentages zijn min of meer gelijk aan de percentages voor de bezwaarbehandeling in 2008. Afhandeling bezwaren duurt te lang De Waarderingskamer vindt dat de afhandeling van bezwaren nog altijd te lang duurt. In de meeste gevallen doen gemeenten de bezwaren wel af binnen de wettelijke termijn (het kalenderjaar), maar moeten

47

belanghebbenden toch vaak te lang wachten voordat ze uitspraak op hun bezwaar ontvangen. Bijna een derde van de indieners van de bezwaren heeft na ongeveer een half jaar nog geen uitspraak ontvangen. Risico tweemaal zelfde fout Behalve de lange wachttijd voor de belanghebbende, zit er nog een risico aan de lange behandeltermijn voor bezwaarschriften. In de loop van het jaar is de herwaardering voor de volgende ronde van beschikkingen alweer in volle gang. Hoe langer het duurt voordat de bezwaren zijn afgehandeld, hoe groter het risico dat de conclusies uit de bezwaarprocedures niet meer op tijd kunnen worden verwerkt in de nieuwe taxatiewaarden. Dan kan het effect zijn dat belanghebbenden opnieuw bezwaar maken, omdat de effecten van hun eerdere bezwaarbehandeling niet, of niet correct, zijn verwerkt in de gemeentelijke administratie.

JAARVERSLAG

2009

48

Waarderingskamer start onderzoek Een dergelijke opeenstapeling van bezwaren door een te trage afhandeling vindt de Waarderingskamer niet aanvaardbaar. In 2009 zijn we daarom samen met de VNG gestart met een onderzoek naar de bezwarenafhandeling. Hiermee proberen we gemeenten te stimuleren om bezwaren voorspoedig te behandelen en daarbij inhoudelijk en communicatief zorgvuldig te werk gaan. Enerzijds onderzoeken we op basis van beschikbare gegevens over alle gemeenten of er verklarende factoren voor de hoogte van het bezwarenpercentage zijn, ook als deze niet direct op WOZaspecten betrekking hebben, bijvoorbeeld regionale verschillen, of bevolkingssamenstelling. Daarnaast gaan we bij een beperkt aantal gemeenten meer diepgaand onderzoek doen, waarbij de bezwaren zelf worden geanalyseerd. De eerste resultaten van dit meerjarige onderzoek komen in de loop van 2010 beschikbaar.

Andere aspecten van de WOZ- uitvoering: kwaliteit en voortgang Behalve op de tijdigheid van de beschikkingen en de bezwaarschriften, letten we bij onze inspecties ook op een aantal andere aspecten van hoe

2009

Trend: meer gemeenten voeren WOZ uit op hoog kwaliteitsniveau In 2009 is een aantal gemeenten erin geslaagd de kwaliteit van de uitvoering van de WOZ verder te verbeteren. In het taartdiagram hierna ziet u hoe het er eind 2009 voor staat met dit kwaliteitsniveau.

JAARVERSLAG

een gemeente de WOZ uitvoert. Zo beoordelen we gemeenten gedurende het jaar ook op de kwaliteit en de voortgang van de diverse processen die ze hebben ingericht om: • de gemeentelijke WOZ-administratie bij te houden; • de marktanalyse uit te voeren; • te bewaken dat de WOZ-administratie (en daarmee ook de belastingadministratie) van de gemeente volledig is.

Verdeling gemeenten naar kwaliteitsniveau (eind 2009)

Kan verbeterd worden

Moet dringend verbeterd worden

Goed (meerdere jaren)

Er tekent zich een trend af dat meer gemeenten een goede score halen op de kwaliteit van de uitvoering. Eind 2009 heeft 84 procent van de gemeenten het oordeel ‘naar behoren’ of ‘goed’. Dit is een toename van 4 procent ten opzichte van eind 2008. In 2008 was dit percentage ook al met 5 procent gestegen ten opzichte van 2007.

49

Schommelingen in algemene oordelen over gemeenten Per saldo neemt de omvang van de groep goede gemeenten toe, maar die groep is niet stabiel samengesteld. Gemeenten kunnen een goed kwaliteitsniveau niet altijd vasthouden. Dit is vaak te wijten aan personele wisselingen, startende samenwerkingsverbanden, verandering van dienstverleners (voor software of taxatietechnische ondersteuning) of andere organisatorische invloeden. In het volgende schema ziet u hoeveel veranderingen er hebben plaatsgevonden in ons algemeen oordeel over alle gemeenten van eind 2008 tot eind 2009. De gekleurde pijlen (met aantallen ernaast) laten zien voor hoeveel gemeenten ons algemeen oordeel veranderd is en in welke richting. Een deel van de terugval van sommige gemeenten wordt verklaard doordat we het met ingang van 2009 het feit dat gemeenten hun beschikkingen niet op tijd versturen naar belanghebbenden, zwaarder zijn gaan meetellen.

JAARVERSLAG

2009

50

Verdeling van algemeen oordeel gaat in goede richting In de grafiek hierna kunt u zien dat de uitvoering van de Wet WOZ door de jaren heen continu van betere kwaliteit is geworden. De grafiek toont de ontwikkeling van de kwaliteitsverdeling over de afgelopen vier jaar. De groep gemeenten waar wij verbeteringen wenselijk achten, is duidelijk kleiner geworden.

Ontwikkeling algemeen oordeel per einde jaar 100

80 70 Goed (meerdere jaren)

60

Goed

50

Naar behoren

40

Kan verbeterd worden Moet dringend verbeterd worden

30

2009

20 10 0 2006

JAARVERSLAG

Percentage van gemeenten

90

2007

2008

2009

Jaar

3.2 Draagvlak voor WOZ-uitvoering vergroten De overheid moet een goede en betrouwbare partner zijn. Dat is een belangrijke reden om de WOZ goed uit te voeren. Dat vinden gemeenten voor hun belanghebbende burgers en bedrijven ook steeds belangrijker. We zien dat ze hun aandacht steeds meer verleggen van de inhoudelijke kant van de WOZ-uitvoering naar de vraag hoe die uitvoering overkomt bij inwoners en bedrijven. Dit proces gaat langzaam maar gestaag. In brieven aan gemeenten en in andere publicaties vragen wij regelmatig aandacht voor het tijdig nemen van beschikkingen, voor goede onderbouwingen en voor moderne, tijdige en zorgvuldige wijzen van bezwaarafhandeling. Eind 2009 zijn wij samen met dienstverleners en gemeenten een pilot gestart om na te gaan hoe het taxatieverslag voor woningen met de inzet van de moderne technologieën beter kan aansluiten op de behoeften van belanghebbenden bij de WOZ-beschikking. Bij de beschikkingen die in 2010 worden genomen, gebruikt een aantal gemeenten op proef een gemoderniseerde versie van het taxatieverslag en krijgen belanghebbenden vragen voorgelegd hoe zij dit taxatieverslag ervaren. In overleg met het College bescherming persoonsgegevens verkennen we daarna de mogelijkheden om burgers in te toekomst via internet

51

zelf vergelijkbare objecten voor het taxatieverslag te laten selecteren. Wij verwachten dat we de resultaten van de eerste stap nog voor de zomer van 2010 in beeld hebben. Uiteraard informeren wij u en andere geïnteresseerden daarover via ons WOZ-journaal.

Toezicht steeds horizontaler Ook de horizontalisering van het toezicht krijgt steeds meer vorm. Het belangrijkste kenmerk hiervan is dat inwoners en bedrijven eenvoudig de toezichtresultaten van de Waarderingskamer kunnen inzien. In 2009 werden de gemeentepagina’s op onze website ruim 200.000 keer bezocht, deze pagina’s voorzien dus duidelijk in een behoefte.

Belanghebbenden nog weinig vertrouwen in uitvoering WOZ

JAARVERSLAG

2009

52

Wij hebben TNS NIPO in 2009 onderzoek laten doen naar het vertrouwen van de eigenwoningbezitter in de uitvoering van de Wet WOZ. Dit vertrouwen bleek niet groot. Voor een deel wordt dit verklaard, doordat de WOZ-waarde en de WOZ-uitvoering sterk worden geassocieerd met de overheid in het algemeen en de belastingheffing in het bijzonder. Anderzijds geven belanghebbenden ook aan dat zij de manier waarop de WOZ-waarde tot stand komt, niet transparant vinden. Zij geven aan dat de verschillen tussen WOZ-waarden met verschillende peildata en verschillen tussen WOZ-waarden van verschillende panden nog onvoldoende worden verklaard. Verbeteringen aan het taxatieverslag zoals hiervoor beschreven, moeten hieraan in belangrijke mate tegemoetkomen. Daarnaast is ook een open houding van gemeenten van belang. Ons advies: leg uit hoe de WOZ-waarde tot stand komt, als daarom wordt gevraagd en wees niet te huiverig om ook onderliggende of achterliggende informatie, voor zover niet privacygevoelig, te verstrekken. Tot slot wordt een verschil van mening tussen belanghebbende en gemeente vaak al snel in een juridische context geplaatst. Een luisterend oor, begrip en goede uitleg kunnen veel irritatie en wantrouwen bij

belanghebbenden voorkomen. Wij zullen dergelijke aspecten onder de aandacht van gemeenten blijven brengen.

Inwoners en bedrijven vragen om een overheid die snel, efficiënt en klantgericht werkt. Zij hebben daar ook recht op. Een overheid die goede dienstverlening biedt met minder administratieve lasten, die haar zaken goed op orde heeft en die transparant werkt, wekt vertrouwen. Om dat te bereiken, werken overheden steeds meer samen en stemmen ze hun bedrijfsvoering en gegevens op elkaar af met generieke voorzieningen zoals de DigiD, MijnOverheid.nl, open standaarden en operationele basisregistraties. In dit kader blijft de Waarderingskamer aandacht vragen voor: • de samenhang tussen de dienstverlening van gemeenten aan inwoners en bedrijven en de administratieve lasten rond de WOZ; • de dienstverlening en administratieve lasten vanuit andere taakvelden van de overheid, die relaties hebben met WOZ-activiteiten en WOZgegevens.

Doel: Basisregistratie WOZ integreren Als centraal doel voor 2009 stond in het werkplan van de Waarderingskamer: de verdere integratie van de Basisregistratie WOZ in de andere basisregistraties van de overheid. In hoofdstuk 2 las u al over de verbanden tussen de WOZ-registratie en de waterschappen en de Belastingdienst. De impact van de WOZ-gegevens op belastingen wordt alleen maar groter. Bovendien zijn in 2009 wetsvoorstellen aangenomen om de WOZ-gegevens ook ter beschikking te stellen aan notariaat, banken en andere financiële instellingen. De kwaliteit van al deze

2009

3.3 WOZ-gegevens optimaal registreren

JAARVERSLAG

Het onderzoek van TNS NIPO heeft waardevolle inzichten opgeleverd over het vertrouwen van de eigenwoningbezitter in de uitvoering van de Wet WOZ. Daarom zijn we van plan deze meting periodiek te laten herhalen, bijvoorbeeld elke twee of drie jaar.

53

gebruiksverbanden hangt af van een hoogwaardig registratiesysteem. Daarom coördineert de Waarderingskamer dat de Basisregistratie WOZ naadloos geïntegreerd wordt in het hele stelsel van basisregistraties van de overheid.

Tegenvallend resultaat, want Landelijke Voorziening WOZ uitgesteld

JAARVERSLAG

2009

54

Helaas hebben we met dit doel – de integratie van de Basisregistratie WOZ – minder voortgang gerealiseerd dan we hadden gewild. Want hoewel de Basisregistratie WOZ per 1 januari 2009 een feit is, moet de infrastructuur die daarbij hoort, vooral komen van de invoering van de Landelijke Voorziening WOZ. Met die voorziening wordt de gegevensuitwisseling rond de Basisregistratie WOZ voor de huidige en de nieuwe afnemers geschoeid op de moderne leest van de e-overheid. In 2009 heeft het Ministerie van Financiën de opdrachtverstrekking om deze Landelijke Voorziening te realiseren echter uitgesteld. Dit beperkt de mogelijkheden om de WOZ-waarden (centraal) te ontsluiten. Gemeenten zullen maatregelen moeten treffen om aan de nieuwe vraag naar WOZwaarden te voldoen. Dit betekent dat bijvoorbeeld een notaris die voor een eigendomsoverdracht een WOZ-waarde moet weten, naar de gemeente moet bellen in plaats van dat hij de gegevensverzameling in de LV-WOZ kan raadplegen. Samenvattend: het is formeel een belangrijke stap dat de Basisregistratie WOZ is ingevoerd, maar de uitvoeringspraktijk wordt nog te weinig gefaciliteerd. Door de bezuinigingen bij diverse ministeries gaan ook de ontwikkelingen van een aantal andere basisregistraties en van de centrale stelselvoorzieningen minder snel dan gepland. Behalve de Basisregistratie WOZ en de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) lopen ook andere registraties vertragingen op. In reactie hierop hebben wij de aanpassingen in onze manier van toezicht uitgesteld, als die verband hielden met de komst van het stelsel van basisregistraties. Zo hebben wij nog even geen voorzieningen gecreëerd waarmee wij zelf gegevens voor ons toezicht op de WOZ uit de Landelijke voorziening WOZ kunnen onttrekken. Ook hebben wij de ontwikkeling van controleprotocollen, waarmee gemeenten de aansluiting van de WOZ op

andere basisregistraties als BAG, GBA en NHR kunnen controleren, op een lager pitje gezet.

Gemeenten ondersteund in koppeling WOZ-BAG

Sectormodel WOZ vastgesteld Op 18 september 2009 hebben ruim dertig partijen uit kringen van markt en overheid het Sectormodel WOZ vastgesteld. De Waarderingskamer was een van die partijen. Daarnaast heeft de Waarderingskamer ook de totstandkoming van de definitie van dit Sectormodel inhoudelijk ondersteund.

2009

De ‘Stadionsessies’ die we in 2008 hebben gegeven over de relatie tussen BAG en WOZ, hebben we in 2009 niet meer georganiseerd. Gemeenten gaven aan dat ze de algemene lijn inmiddels wel kenden en meer behoefte hadden aan materiaal voor de interne discussie in hun eigen gemeente. We hebben manieren gezocht om aan die behoefte te voldoen. In samenwerking met de projectgroep BAG van het Ministerie van VROM hebben we een standaardpresentatie over dit onderwerp voorbereid, die gemeenten intern kunnen gebruiken. Daarnaast hebben we informatiebladen uitgebracht over het gebruik van oppervlakten en inhouden in de WOZ-administratie in relatie tot de gebruiksoppervlakten in de BAG en over het verplicht gebruik van BAG-adressen binnen de WOZ. Tot slot hebben we in de loop van 2009 de nodige aandacht aan dit onderwerp geschonken in presentaties bij bijvoorbeeld de VNG Belastingconferentie, bij andere congressen en bij bijeenkomsten van gebruikersverenigingen van dienstverleners.

JAARVERSLAG

Voor de Basisregistratie WOZ is de komst van de BAG belangrijk. Volgens de plannen van VROM moesten alle gemeenten per 1 juli 2009 de BAG hebben opgebouwd, maar deze planning is maar door vier gemeenten gehaald. Eind 2009 hadden 26 gemeenten het eindstadium bereikt. Voor veel gemeenten betekent dit dat ze steeds minder tijd hebben om het gebruik van de BAG in de WOZ te realiseren (verplicht vóór 1 juli 2011).

55

S e c t o r m o d e l W O Z d e f i n i e e r t c o m m u n i c a t i e m o g e l i j k h e d e n WOZ-ICT-systemen

JAARVERSLAG

2009

56

In het Sectormodel WOZ is gedefinieerd hoe automatiseringssystemen die gebruikt worden bij de WOZuitvoering, berichten met elkaar uitwisselen. Hierbij zijn verschillende typen berichten gedefinieerd. Bijvoorbeeld ‘kennisgevingsberichten’ om aan een andere applicatie (bijvoorbeeld de LV-WOZ) te berichten dat een WOZ-beschikking is verzonden, aan wie en met welke vastgestelde waarde. Of om te melden dat er een andere persoon belanghebbende is geworden. Een ander voorbeeld zijn ‘vraag-antwoordberichten’, waarmee de ene applicatie in de andere applicatie kan nagaan welke kadastrale percelen bijvoorbeeld behoren bij een WOZ-object. Ten slotte zijn er ook ‘serviceberichten’ gedefinieerd, waarmee de ene applicatie kan verzoeken aan de andere applicatie om een bepaalde bewerking uit te voeren en het resultaat terug te melden. Het belangrijkste voorbeeld hiervan zijn de services die worden gebruikt bij het systeem TIOX (zie themadeel van dit jaarverslag). Het Sectormodel WOZ behoort tot de openstandaardfamilie ‘StUF’ en wordt daarom ook aangeduid als ‘StUF woz 03.10’.

Dit is een belangrijk resultaat van het Convenant Sectormodel WOZ, dat zij op 18 april 2008 hebben gesloten. In dit convenant hebben de partijen afgesproken samen te werken bij de modernisering van de ICT-omgeving van de WOZ-uitvoering. Nu het Sectormodel WOZ is vastgesteld, zijn alle specificaties beschikbaar om WOZ-berichten uit te wisselen tussen systemen, zowel binnen gemeenten als via de Landelijke Voorziening WOZ met systemen van de WOZ-afnemers. De convenantpartijen hebben afgesproken om bij de verdere ontwikkeling van de benodigde technische infrastructuur (bijvoorbeeld applicaties en koppelingen) prioriteit te geven aan zaken die belangrijk zijn voor de koppeling van BAG en WOZ.



Overheden leunen op talrijke registraties

Kentekenregistratie

•

•

 

 

•

•

Basisregistratie WOZ

Basis Gebouwenregistratie

•

 

Basisregistratie Inkomen

(Grootschalige) Topografie

•

Polisadministratie

Basisregistratie Kadaster

• •

Basisregistratie Adressen

Nieuw Handelsregister

Gemeentelijke Basis Administratie • •

 

 

•

 

•

•

Roerendezaakbelasting

•

•

•

•

•

•

 

 

 

Afvalstoffenheffing

•

 

 

 

•

•

 

 

 

 

Reinigingsrechten

•

•

 

 

•

•

 

 

 

 

Rioolrechten

•

•

Forensenbelasting

•

Precariobelasting

•

•

Reclamebelasting

•

•

 

 

•

•

 

 

 

 

•

 

•

•

 

 

 

•

 

•

•

•

 

 

 

•

•

•

•

 

 

 

•

Leges

•

•

 

•

•

 

 

 

•

Watersysteemheffing

•

•

• 

•

•

 

 

•

•

 

 

•

 

 

 

•

Zuiveringsheffing

•

•

 

 

•

•

Rechten (leges)

•

•

 

 

•

•

Wet Inkomstenbelasting 2001

•

•

 

 

•

•

 

 •

•

 

Overdrachtsbelasting

•

•

•

 

•

•

 

 

 

•

Vennootschapsbelasting

•

•

 

 

•

•

 

 

 

•

2009

Uitvoering Wet WOZ Onroerendezaakbelasting

 

JAARVERSLAG

Als de hele overheid dezelfde basisgegevens gebruikt, kan dit de kwaliteit van de dienstverlening aan inwoners en bedrijven verbeteren. Ook verminderen de administratieve lasten, omdat burgers en bedrijven hun gegevens maar één keer aan de overheid hoeven te verstrekken. Het schema hierna geeft een indruk hoe belangrijk deze basisregistraties zijn voor het functioneren van de overheid. U ziet welke basisregistraties belangrijk zijn voor de uitvoering van de Wet WOZ en voor het heffen van diverse belastingen. Ook voor alle andere sectoren van overheidsactiviteiten zijn vergelijkbare overzichten op te stellen.

57

3.4 Aandacht voor niet-woningtaxaties De laatste jaren is de waardering van niet-woningen steeds belangrijker geworden. U kunt daarbij denken aan waardering van bedrijfspanden en fabrieken, maar ook aan kantoren, winkels, boerderijen en NS-stations. Een steeds groter deel van de aan de Wet WOZ gerelateerde belastingen, wordt gerealiseerd op basis van de waarde van niet-woningen. Daarnaast is ook het directe belang van de juiste waarde voor de belanghebbende toegenomen, doordat de fiscale regelgeving voor de afschrijving op onroerend goed veranderd is (Wet werken aan winst). Wij hebben de aandacht in ons toezicht voor niet-woningtaxaties in overeenstemming gebracht met dit toegenomen belang. Daarbij constateren we dat gemeenten met dit type taxaties nog enkele kwaliteitsslagen moeten maken.

JAARVERSLAG

2009

58

In 2009 zijn wij daarom meer aandacht gaan besteden aan nietwoningtaxaties. Per 1 mei 2009 is een medewerker geworven op dit terrein, die voortvarend aan de slag is gegaan. Inmiddels leveren we meer inzet in de begeleiding van het bijstellen van taxatiewijzers, experimenteren we met het toezicht op niet-woningprocessen bij de reguliere inspecties en hebben we de waardering van energiecentrales onderzocht. Mede naar aanleiding van de resultaten van dit onderzoek gaan we in 2010 meewerken aan een onderzoeksproject van de VNG, waarin we de mogelijkheden inventariseren voor uniformering van de taxaties van energiecentrales. In deel I van dit jaarverslag kunt u meer lezen over de activiteiten van de Waarderingskamer voor goede nietwoningtaxaties.

4

F i n a n c i ë n i n v o g e lv l u c h t

2009

4.1 Begrote en werkelijke baten en lasten 2009

JAARVERSLAG

In dit hoofdstuk vindt u een korte impressie van het financiële jaar. Sinds 2008 gebruiken wij het stelsel van baten en lasten als uitgangspunt voor onze begroting en jaarrekening. Dit om beter aan te sluiten op de systematiek van de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen, die vermoedelijk op de Waarderingskamer van toepassing wordt.

In de tabel hierna ziet u zowel de begrotingscijfers als de rekeningcijfers over het jaar 2008, die respectievelijk aangeven wat we dachten uit te geven en wat we werkelijk uitgegeven hebben. Deze cijfers hebben we ontleend aan de formele jaarrekening van de Waarderingskamer, die is goedgekeurd door Ernst & Young Accountants en die meer details bevat. U kunt deze formele jaarrekening inzien op onze website. De jaarrekening is op 12 maart 2010 goedgekeurd door de minister van Financiën.

59

Lasten

€

21.000

13.400

1.717.000

1.613.302

II

Personeel

III

Huisvesting

294.000

293.360

IV

Kantoor

200.000

177.079

V

Overige kosten

100.000

83.029

VI

Adviezen en contracten derden

230.000

93.819

VII

Afschrijvingen

25.000

12.959

2.587.000

2.286.948

=======

=======

30.000

28.696

2.557.000

2.557.000

2.587.000

2.585.696

=======

=======

-

298.748

=======

=======

Toevoeging aan egalisatiefonds

-

-

Terug te betalen aan afnemers

-

298.748

-

298.748

=======

=======

Baten Rente

Totaal baten

2009

€ Waarderingskamer en commissies

Ontvangen bijdragen afnemers

JAARVERSLAG

2009 werkelijk

I

Totaal lasten

60

2009 begroot

Saldo baten en lasten

Resultaatbestemming

Totaal resultaatbestemming

4 . 2 To e l i c h t i n g o p b a t e n e n l a s t e n 2 0 0 9

Personeel Aan personeelskosten hebben we minder uitgegeven dan was begroot, onder andere door een vacature die pas in de loop van 2009 is vervuld en door lagere wervingskosten en lagere opleidingsbestedingen dan begroot. Daar staan binnen deze kostenpost wel hogere uitgaven tegenover voor bedrijfsgezondheidszorg en reis- en verblijfskosten. Huisvesting De huisvestingskosten die we hebben gemaakt, zijn marginaal lager dan begroot. We hebben weliswaar meer dan verwacht uitgegeven aan huur- en servicekosten, maar daarvoor was dekking omdat de uitgaven voor meubilair en onderhoud van de inventaris juist weer lager uitvielen dan begroot. Kantoorkosten We hebben minder kantoorkosten gemaakt dan begroot. Dit komt vooral doordat we minder dan verwacht hebben uitgegeven aan automatisering, aan drukwerk en aan telefoonkosten. Overige kosten Vergeleken met de begrote kosten hebben we bespaard op overige kosten zoals voorlichting, representatie, vergaderlocaties en catering.

2009

Waarderingskamer en commissies We hebben minder vergoedingen hoeven betalen voor het bijwonen van vergaderingen, doordat er minder vergaderingen waren en doordat gereserveerde bedragen voor nog niet gedeclareerde vergaderingen in eerdere jaren zijn vrijgevallen.

JAARVERSLAG

Het totaal van de lasten over 2009 is een bedrag van € 2.286.948. Aan rente over de uitstaande geldmiddelen ontvingen wij € 28.696. Als voorschot voor de exploitatie hebben de afnemers een bedrag betaald van € 2.557.000. Het boekjaar 2009 sluit hierdoor met een overschot van € 298.748. Hierna leest u per post hoe dit verschil tussen begroting en realisatie te verklaren is.

61

Adviezen en contracten derden We hebben in 2009 substantieel minder uitgegeven aan adviezen en contracten met derden dan we hadden begroot. Dit heeft verschillende oorzaken: • In de loop van het jaar hebben we besloten geen extern klantbelevingsonderzoek uit te voeren. • We hebben een thematisch onderzoek naar niet-woningtaxaties in eigen beheer gedaan, terwijl in de begroting was voorzien in gedeeltelijke uitbesteding. • In overleg met gemeenten hebben we besloten geen grootschalige voorlichtingssessies meer te organiseren over de relatie tussen de WOZ en de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Daardoor zijn de coördinatiekosten Wet WOZ lager uitgevallen dan begroot, • Omdat de Landelijke Voorziening WOZ nog niet is gerealiseerd, hebben we minder uitgegeven aan externen die de invoering van het berichtenverkeer begeleiden.

62

Afschrijvingen We hebben minder afgeschreven op vaste activa dan we hadden begroot, omdat we minder hebben geïnvesteerd dan voorgenomen en omdat we de aangeschafte activa pas laat in het jaar in gebruik hebben genomen.

JAARVERSLAG

2009

Rente De renteopbrengsten in 2009 zijn lager uitgevallen dan begroot als gevolg van de ontwikkelingen op de financiële markt. Ontvangen bijdragen afnemers Onze afnemers dragen de uitvoeringskosten van de Waarderingskamer. Afnemers zijn de overheden die de WOZ-gegevens gebruiken voor de heffing van hun belastingen. De gemeenten, de waterschappen en het Rijk dragen de kosten van de Waarderingskamer in de verhouding 50:25:25. Saldo baten en lasten en Resultaatbestemming De Waarderingskamer heeft in 2009 € 298.748 meer ontvangen van de afnemers dan nodig was om de lasten in 2009 te dekken. Dit restant wordt terugbetaald aan de afnemers, naar rato van ieders inbreng in de begroting.

JAARVERSLAG

2009

63

JAARVERSLAG

2009

64

Bijlage 1

Samenstelling Waarderingskamer per 31 december 2009 JAARVERSLAG

2009

Mr. G.J. Jansen Voorzitter Mr. J.G.E. Gieskes Secretaris     Prof. mr. J.W.J. Besemer Onafhankelijk lid Mr. H.F. van den Haak Onafhankelijk lid     Mr. drs. J.A.M. van Blijswijk Lid namens Belastingdienst Drs. Th. Poolen Lid namens Belastingdienst Drs. E.H.H.M. Soeren RC Lid namens gemeenten Drs. R. Verkuijlen Lid namens gemeenten Mevrouw J. Haanstra Lid namens gemeenten Mr. W.N. Cool Lid namens gemeenten Dr. J.J. Schrijen Lid namens waterschappen Drs. R.O.M. Rutjens Lid namens waterschappen Mevrouw drs. A.J.F.M. Deckers Adviserend lid Mr. J.J. Moelker Adviserend lid Ph. Huisman Adviserend lid

65

JAARVERSLAG

2009

66

Bijlage 2

Ta k e n e n s a m e n s t e l l i n g co m m i s s i e s per 31 december 2009 In deze bijlage vindt u voor de zes commissies van de Waarderingskamer achtereenvolgens hun taken, hoe ze zijn samengesteld en wie het secretariaat voert.

JAARVERSLAG

C O MMISSIE KLANK B O RD ( C K B )

2009

Ta k e n v a n d e c o m m i s s i e K l a n k b o r d De Waarderingskamer adviseren over conceptproducten van de commissie Regelgeving en Controle. De Waarderingskamer op hoofdlijnen adviseren over de uitvoering van het toezicht. Maatschappelijke ontwikkelingen in de waardering van onroerende zaken onder de aandacht van de Waarderingskamer brengen. Op verzoek van de Waarderingskamer adviseren over onderwerpen waar de Waarderingskamer een advies van de commissie belangrijk vindt. Samenstelling van de commissie Klankbord Mr. J.G.E. Gieskes Voorzitter, Secretariaat Waarderingskamer J.G.M. Bakx Gemeentelijk Taxatieoverleg Drs. F.J.W. van Blokland Vereniging van Institutionele Beleggers Nederland Mr. J.G.H. Boerboom Federatie Particulier Grondbezit H.J. Bontius Aedes Vereniging van Woningbouwcorporaties Mr. S. Bosma Adviseursoverleggroep Lagere Overheden W.J.C.M. Burg Nederlandse Vereniging voor Gemeente Belastingen

67

Mevr. mr. B. van Eeuwijk Vereniging Eigen Huis A. van Hell Nederlandse Vereniging van Makelaars Prof. dr. A.C. Hordijk Raad voor Onroerende Zaken C. Kakes Vereniging van Taxateurs voor Belastingen Onroerende Zaken Mevr. mr. J. Kamp VNO-NCW Mr. J.M.C. Klok Stichting Erfgoed Nederland Mr. R.J.L. Limpens VastgoedPRO J.O. van der Ploeg VBO-makelaar Mr. drs. J. van Spengen Raad voor Vastgoed Rijksoverheid L. de Wolf Stichting bedrijvenplatform Geo-informatie Secretariaat van de commissie Klankbord Ir. R.M. Kathmann Mevrouw mr. E.M. Monster-Koppenol (secretaris)

JAARVERSLAG

2009

68

C O MMISSIE REGELGEVING EN C O NTR O LE ( C R C ) Ta k e n v a n d e c o m m i s s i e R e g e l g e v i n g e n C o n t r o l e JAARVERSLAG

2009

1. De uitvoeringsregels van de Wet WOZ voorbereiden, evalueren en bijhouden op de volgende terreinen: - de waardebepaling uitvoeren; - de vakbekwaamheid van taxateurs; - de waarde vaststellen; - gegevens uitwisselen; - toezicht houden door de Waarderingskamer. 2. Een procedure voorbereiden en bijhouden voor het toezicht door de Waarderingskamer. 3. De Waarderingskamer adviseren bij zijn inhoudelijke oordeel over de kwaliteit van de vastgestelde waarden in een gemeente.

69 4. Ontwikkelingen op fiscaal-juridisch terrein in de wetgeving signaleren, die belangrijk zijn voor de waardering van onroerende zaken, en de Waarderingskamer hierover adviseren. 5. De Waarderingskamer adviseren over overige aangelegenheden op het terrein van de waardebepaling en de waardevaststelling. Samenstelling van de commissie Regelgeving en Controle P. Bervoets, voorzitter Samenwerkingsverband Vastgoed Heffing en Waardebepaling A.J.A.T. Beukers Gemeente Amstelveen Mr. dr. W.G. van den Ban Vereniging van Nederlandse Gemeenten Mr. M.A.H. van Esch Unie van Waterschappen Mevr. mr. J.M. Groenman Ministerie van Financiën A. Hartog Gemeente Dordrecht C.J.P.G. van Hout Belastingdienst J.D.C. de Jong Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties H. Olsman Gemeente Voorst

Secretariaat van de commissie Regelgeving en Controle Mr. J.G.E. Gieskes (secretaris) Ir. R.M. Kathmann Mevrouw mr. E.M. Monster-Koppenol

JAARVERSLAG

2009

70

C O MMISSIE GEGEVENSUIT W ISSELING ( C GU ) Ta k e n v a n d e c o m m i s s i e G e g e v e n s u i t w i s s e l i n g

2009

2. De uitvoering begeleiden van de regels op het terrein van de registratie en de levering van gegevens. 3. De Waarderingskamer adviseren over de registratie en levering van gegevens in het kader van de Wet WOZ.

JAARVERSLAG

1. De uitvoeringsregels van de Wet WOZ voorbereiden, evalueren en bijhouden op het terrein van de registratie en levering van gegevens.

4. Op verzoek van partijen toetsen of de bestanden die gemeenten leveren aan afnemers, voldoende verwerkbaar zijn. Samenstelling van de commissie Gegevensuitwisseling J. Eshuis, voorzitter Gemeente Alphen aan den Rijn Mr. H.T.A. Aalders Vereniging van Nederlandse Gemeenten Drs. A.S. van Kesteren Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Mevr. M. Krug Unie van Waterschappen M.C.M. Slot Belastingdienst J.C. Tahapary Gemeente Middelburg Secretariaat van de commissie Gegevensuitwisseling Ir. R.M. Kathmann (secretaris) Mr. J.G.E. Gieskes Ing. K.B. Rampersad

71

C O MMISSIE B EN C HMARKING ( C B ) Ta k e n v a n d e c o m m i s s i e B e n c h m a r k i n g 1. Gegevens verzamelen over de verrichte werkzaamheden, de bereikte resultaten en de gemaakte kosten voor de uitvoering van de Wet WOZ en overige kengetallen in relatie tot de taken die gemeenten op dit gebied hebben verricht. 2. De verzamelde gegevens beoordelen en analyseren. 3. Ervoor zorgen dat de geanalyseerde gegevens zodanig gepubliceerd worden dat gemeenten de kwaliteit, doelmatigheid en doeltreffendheid van de eigen organisatie kunnen vergelijken met die van andere gemeenten.

72

4. Gevonden ‘best practises’ in de uitvoering van de Wet WOZ aanreiken aan gemeenten en hun samenwerkingsverbanden.

JAARVERSLAG

2009

Samenstelling van de commissie Benchmarking H.D. Winia, voorzitter Belastingsamenwerking Rivierenland op voordracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten M. Alblas RA MPA Gemeente Den Haag R.S.C. Knoben Belastingdienst Mevr. ir. M.J. Schouten Unie van Waterschappen Drs. J. Slomp Vereniging van Nederlandse Gemeenten Secretariaat van de commissie Benchmarking Mr. J.G.E. Gieskes (secretaris) Ir. R.M. Kathmann Mevrouw drs. G.A.P. Rietbergen

GES C HILLEN C O MMISSIE ( G C ) Ta k e n v a n d e G e s c h i l l e n c o m m i s s i e

2009

2. Besluiten over de geschillen die volgens artikel 11 van de Wet WOZ aan de Waarderingskamer worden voorgelegd. De Geschillencommissie heeft hiervoor een mandaat van de Waarderingskamer.

JAARVERSLAG

1. De geschillen behandelen die volgens artikel 11 van de Wet WOZ aan de Waarderingskamer worden voorgelegd. De Geschillencommissie heeft hiervoor een mandaat van de Waarderingskamer.

Samenstelling van de Geschillencommissie Prof. mr. J.W.J. Besemer Mr. H.F. van den Haak Mr. G.J. Jansen

73 Secretariaat van de Geschillencommissie Mevrouw mr. E.M. Monster-Koppenol (secretaris)

C O MMISSIE F INAN C IËN , PERS O NEEL EN O RGANISATIE ( C F P O ) Ta k e n v a n d e c o m m i s s i e F i n a n c i ë n , P e r s o n e e l e n O r g a n i s a t i e 1. De begroting en de jaarrekening van de Waarderingskamer voorbereiden en de begroting uitvoeren die de Waarderingskamer heeft vastgesteld. 2. Het werkplan en het jaarverslag van de Waarderingskamer voorbereiden en erop toezien dat het door de Waarderingskamer vastgestelde werkplan wordt uitgevoerd. 3. De reglementen over de werkwijze van de Waarderingskamer en zijn commissies voorbereiden en de werkwijze van het secretariaat vaststellen.

74

4. Het formatieplan, de organisatiestructuur en het rechtspositiereglement van de Waarderingskamer voorbereiden. De personeelsaangelegenheden behartigen binnen het formatieplan, de organisatiestructuur en het rechtspositiereglement, zoals vastgesteld door de Waarderingskamer. 5. De Waarderingskamer adviseren over overige aangelegenheden, voor zover die niet behoren tot het werkterrein van andere commissies.

JAARVERSLAG

2009

De Waarderingskamer kan bevoegdheden aan de commissie Financiën, Personeel en Organisatie mandateren, zodat de commissie de taken onder punt 1 tot en met 5 kan vervullen. Samenstelling van de commissie Financiën, Personeel en Organisatie Mr. G.J. Jansen (voorzitter) Mr. drs. J.A.M. van Blijswijk Mr. W.N. Cool Dr. J.J. Schrijen Secretariaat van de commissie Financiën, Personeel en Organisatie Mr. J.G.E. Gieskes (secretaris) Ir. C. Remmers

Bijlage 3

S a m e n s t e l l i n g s e c r e ta r i a at p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 9

2009

Medewerkers Ing. L.E.J. Diephuis MSc Mevrouw M.W.L. Droogh Mevrouw I. Elsinga Mevrouw A.M. Groenendijk Mr. D.R.F. Haak F.B.A.J. Hartendorp Ir. M. Kuijper EMIA I. Lechner M.H. van Leeuwen Mevrouw T.N. Oort-Brandt H. Poelman Ing. K. Rampersad Mevrouw G. Ratan-Jankie Mevrouw drs. G.A.P. Rietbergen Mevrouw ir. J.M.I. op ‘t Root-Louws J. Smit Mevrouw E.M. van Tricht

JAARVERSLAG

Managementteam Mr. J.G.E. Gieskes Ir. R.M. Kathmann Mevrouw mr. E.M. Monster-Koppenol Ir. C. Remmers

75

JAARVERSLAG

2009

76

Bijlage 4

P u b l i c at i e s e n d i g i ta l e u i t g av e n va n d e W a a r d e r i n g s k a m e r

2009

Vraagbaak gegevenslevering Stuf-WOZ Een antwoord op de meest gestelde vragen over de gegevenslevering in het kader van de Wet WOZ, januari 1997, ISBN 90-75208-07-3.

JAARVERSLAG

U i t g av e n i n d r u k

Stuf WOZ versie 2, 2e herziene druk Regels voor de gegevenslevering door gemeenten aan afnemers in het kader van de Wet WOZ, maart 1999, ISBN 90-75208-13-8. De WOZ gewaardeerd Rapport van de Waarderingskamer over het evaluatieonderzoek van de Wet WOZ, 1999, ISBN 90-75208-14-6. V r a a g b a a k w a a r d e b e p a l i n g i n h e t k a d e r v a n d e We t W O Z , 3e herziene druk Een antwoord op de meest gestelde vragen over de waardebepaling in het kader van de Wet WOZ, oktober 2008, ISBN 978-90-75208-29-9. V r a a g b a a k w a a r d e v a s t s t e l l i n g We t W O Z , 2 e h e r z i e n e d r u k In deze vraagbaak gaat in op verschillende formele aspecten van de waardevaststelling en de procedure van bezwaar en beroep. Ook de bevoegdheden en de verplichtingen die voortvloeien uit de Wet WOZ komen aan de orde, juli 2008, ISBN 978-90-75208-24-5. Gegevenswoordenboek WOZ Het gegevenswoordenboek vormt de basis van het eveneens door de partijen afgesproken uitwisselingsformaat Stuf-TAX, april 2002, ISBN 9075208-18-9.

77

Wa a r d e r i n g s i n s t r u c t i e j a a r l i j k s e w a a r d e b e p a l i n g (met wettekst per 1 januari 2009) Richtlijnen voor de uitvoering van de Wet WOZ, maart 2006, ISBN 90-75208-20-0. Fo t o w i j z e r w o n i n g e n v e r s i e 1 . 0 Uitgave van LMV, NVM, RVT, VBO, VNG en Waarderingskamer, waarin de diverse te onderscheiden woningtypes van een uniforme en gestandaardiseerde naamgeving worden voorzien en worden verduidelijkt aan de hand van foto’s, maart 2008, ISBN 978-90-75208-22-1. IVS e n N e d e r l a n d s e w a a r d e r i n g s s t a n d a a r d e n De International Valuation Standards (IVS) zijn internationale richtlijnen voor de waardebegrippen en taxatie van onroerend goed, mei 2008, ISBN 978-90-75208-23-8.

JAARVERSLAG

2009

78

WOZ-journaal De Waarderingskamer geeft minimaal vier keer per jaar een nieuwsbrief uit voor gemeenten, afnemers en andere belangstellenden. ISSN 1381-3242.

Voor (gratis) abonnementen op het WOZ-journaal en voor het aanvragen van bovenstaande publicaties kunt u zich wenden tot het secretariaat van de Waarderingskamer, te bereiken op: telefoon (070) 311 05 55 fax (070) 311 05 70 e-mail [email protected]

D i g i ta l e u i t g av e n Onze digitale uitgaven zijn te vinden op www.waarderingskamer.nl.

Catalogus Basisregistratie WOZ-gegevens voor afnemers Dit is een uitbreiding van de Catalogus Basisregistratie WOZ met gegevens die alleen belangrijk zijn voor de formele afnemers van de WOZ, versie 1.4 april 2009. Fo l d e r s a m e n h a n g p r o c e s s e n B AG e n W O Z In deze folder zijn twaalf generieke processen beschreven waarin zowel de BAG als de WOZ een rol vervullen. Bij elk van deze processen is een uitwerking gegeven die uw organisatie als leidraad kan gebruiken om te bespreken hoe de werkprocessen optimaal ingericht kunnen worden voor de organisatie, oktober 2008. Fo l d e r s a m e n h a n g B AG - e n W O Z - o b j e c t e n In deze folder staat de relatie tussen de verschillende objecten in de beide registraties (BAG en WOZ) centraal, oktober 2008.

2009

Catalogus Basisregistratie WOZ In deze Catalogus Basisregistratie WOZ wordt de inhoud van de basisregistratie beschreven, zoals deze zal gelden bij de wettelijk geregelde invoering van de Basisregistratie WOZ, versie 1.4, april 2009.

JAARVERSLAG

Benchmark WOZ-kosten Rapportage over de uitvoeringskosten van de Wet WOZ bij gemeenten. Beschikbaar zijn rapportages over: 1999-2002 2003-2004 2003-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2008 Verder zijn de resultaten raadpleegbaar voor eigen analyses in de digitale WOZ-benchmarkverkenner.

79

Handreiking interne beheersingsmaatregelen Beschrijving van het WOZ-proces op hoofdlijnen, de risico’s die daarbij kunnen optreden en de mogelijke maatregelen om die risico’s te beheersen. Uniforme soortobjectlijst niet-woningen Standaardisering van gehanteerde niet-woningbegrippen voor de waardering van niet-woningen in het kader van de WOZ. Uniforme deelobjectcodelijst Standaardisering van gehanteerde codes en begrippen voor de aanduiding van WOZ-deelobjecten. Uniforme meetinstructie gebruiksoppervlakte woningen Uitgave van NVM, VastgoedPro, VBO, VNG en Waarderingskamer. Uniform hulpmiddel om de gebruiksoppervlakte van woningen te meten.

80

Uniforme meetinstructie bruto inhoud woningen (concept) Uitgave van NVM, VastgoedPro, VBO, VNG en Waarderingskamer. Uniform hulpmiddel om de bruto inhoud van woningen te meten.

JAARVERSLAG

2009

WOZ-kiosk In de WOZ-kiosk presenteren we regelgeving, kwaliteitseisen, toelichtingen, voorbeelden en tips rondom de uitvoering van de Wet WOZ in een interactieve omgeving.