Colofon. Overname van tekst is toegestaan, als de bron wordt vermeld. en ANBO schriftelijk op de hoogte wordt gesteld

2009

Co l o f o n

Titel Jaarverslag 2009 Uitgave ANBO Redactie Marte van Santen en Bas Moerman Eindredactie en productie afdeling Communicatie en Marketing Fotografie Bas Moerman Vormgeving Hammink Design BNO Drukwerk Primaveraquint Publicatie juni 2010 Oplage 1.000 Kosten € 5 Bestelnummer V1001 Deze uitgave is te bestellen door overmaking van het verschuldigde bedrag op bankrekeningnummer 54.79.12.501 t.n.v. ANBO Utrecht o.v.v. bestelnummer en aantal exemplaren.

ANBO is de grootste onafhankelijke belangen- en emancipatieorganisatie voor senioren in Nederland, ongeacht geloofsovertuiging, levensbeschouwelijke, maatschappelijke of politieke opvatting. De seniorenbond is spreekbuis voor bijna 400.000 senioren en wil de zelfstandigheid en de keuzevrijheid van ouderen vergroten op het gebied van wonen, werken, vrije tijd, zorg en inkomen. Bovendien geeft ANBO aan leden persoonlijk advies en informatie, en biedt het culturele, sportieve en recreatieve activiteiten en aanzienlijke kortingen. ANBO is lid van FNV, NPCF, Age Europe en het AARP Global Network. Meer informatie op www.anbo.nl

Overname van tekst is toegestaan, als de bron wordt vermeld en ANBO schriftelijk op de hoogte wordt gesteld.

I nhoudsopgav e

Voorwoord



1

Bestuursverslag

2

Verenigingsbureau

12

3

Hier staan wij voor

18

4

Projecten

24

Communicatie & Marketing

30

5



6

6

Financiële gegevens

34

7

Kerngegevens

36

Voorwoord Evenals voorgaande jaren is ANBO ook in 2009 weer volop in ontwikkeling geweest. Grote strategische stappen zijn gezet. Het belangrijkste voorbeeld is de samenwerking met FNV, die in het verslagjaar duidelijk gestalte kreeg en waarvan in velerlei opzichten de vruchten werden geplukt. Maar ook andere, voor ANBO belangrijke, partijen, zoals Sucsez, AARP Global Network en afdelingen van de ministeries van OC&W en V&W intensiveerden de samenwerking en droegen in belangrijke mate bij aan de doelstellingen van onze vereniging. Een aantal vertegenwoordigers van deze partijen komt in dit jaarverslag aan het woord. Meer dan voorheen was ANBO in 2009 betrokken bij de besluitvorming van het parlement. Directeur Liane den Haan zegt daarover in dit jaarverslag ‘Onze stem klinkt luider dan ooit in Den Haag’. Het lidmaatschap van de FNV en de verworven zetel bij de Sociaal Economische Raad maken van ANBO een partner waarmee rekening wordt gehouden. Trots is het bestuur op de mooie projecten van ANBO. De focus is verbreed naar onderwerpen als verkeersveiligheid, mantelzorg, homo-emancipatie en ouderenparticipatie in Europa. Ook in 2009 wist onze vereniging de aandacht van de landelijke media op zich te richten. Radio en televisie deden met grote regelmaat een beroep op onze woordvoerders en ook de schrijvende pers toonde vaak belangstelling voor onze standpunten. Media-aandacht is belangrijk. Het beïnvloedt niet alleen de opinievorming rond ouderen, het speelt ook een cruciale rol bij ledenwerving en ledenbehoud. Evenals voorgaande jaren hebben zowel de professionele medewerkers van het verenigingsbureau als de vele honderden actieve vrijwilligers bij gewesten en afdelingen zich weer met enthousiasme ingezet voor onze vereniging. Die inzet is een niet te onderschatten bijdrage aan de succesvolle koers die ANBO ook het afgelopen jaar heeft gevaren. Er is veel bereikt en dat geeft vertrouwen in de toekomst. We zien ook voor 2010 een goed verenigingsjaar tegemoet. Landelijk bestuur ANBO Mei 2010

1

B e stuursv ersla g Belangrijkste taak van ANBO is en blijft het uitoefenen van politieke invloed op nationaal niveau. Door aansluiting bij de FNV is die invloed aanzienlijk vergroot. De vereniging kreeg zetels in de Sociaal Economische Raad (SER) en in de FNV-federatieraad. Ook deelname in de Stichting van de Arbeid (STAR) vloeide voort uit de FNV-aansluiting.

Samenstelling bestuur op 31 december 2009 > Mw. M. (Marjan) Meijs, plaatsvervangend voorzitter > Mw. R. (Reino) van der Meer, interim lid > Dhr. H.J. (Henk) Tuut, penningmeester > Dhr. K. (Kees) Geveke, interim lid

6

> Dhr. J. (Jaap) Roodenburg, interim lid > Dhr. J. (Joop) Annink, algemeen lid

De Verenigingsraad De Verenigingsraad is één van de twee centrale organen binnen de vereniging. Het andere is het landelijk bestuur. De raad bestaat uit 15 gewestvoorzitters en 30 gekozen vertegenwoordigers, afkomstig uit de afdelingen. Voorzitter en secretaris van het landelijk bestuur vervullen die functies ook in de Verenigingsraad. Twee maal per jaar komt de raad bijeen voor een reguliere vergadering. Eén keer ziet men elkaar voor een discussie over een inhoudelijk thema. Landelijk bestuur In het huidige bestuursmodel houdt het landelijk bestuur van ANBO toezicht op het realiseren van de doelstellingen zoals die in een meerjarenplan zijn geformuleerd. In 2010 zal op basis van de bevindingen van Bureau Berenschot (2009) het bestuursmodel worden bijgesteld. Advies Berenschot De vereniging heeft de laatste jaren veel veranderingen ondergaan. Door investering in de landelijke belangenbehartiging is een sterke positie in de ‘buitenwereld’ verworven. De leden zijn daarover tevreden. Maar het besturingsmodel, de cultuur en de omgangsvormen binnen de organisatie waren aan een omslag toe. Daarom heeft extern organisatieadviesbureau Berenschot -op verzoek van ANBOmet een frisse blik naar de ouderenbond gekeken. Die werd in al haar geledingen onder de loep genomen. Eind 2009 werd een rapport uitgebracht over de huidige inrichting en besturing. Ook doet het bureau aanbevelingen voor de toekomst. Eerste jaar samen met FNV In mei 2009 was ANBO voor het eerst (en prominent) aanwezig op het vierjaarlijkse FNV-congres in Amsterdam. Daar stond de formulering van het FNV-beleid voor de middellange termijn (2009–2013) centraal. Veel ANBO-amendementen zijn overgenomen in de definitieve congrestekst. Zo valt daarin te lezen dat FNV streeft naar goede, betaalbare en toegankelijke zorg, waarbij de positie van de cliënt centraal staat. Ook is gesteld dat overheveling van onderdelen van de AWBZ naar de Wmo en de zorgverzekeraars alleen aanvaardbaar is als dit niet ten koste gaat van toegankelijkheid en kwaliteit. Om de AWBZ betaalbaar te houden, is financiering uit algemene belastingmiddelen nodig. De FNV zet zich ook actief in voor de belangen van senioren, of het nu gaat om inkomen, zorg of welzijn.

7

lo o n o nt wi k ke ling

a a n sluiting

f ina n ci e e l h e rstel

ac hter ban

a fd el i n g s b l a d

8

SER-zetel Het jaar 2009 heeft voornamelijk in het teken gestaan van het overleg tussen werkgevers, werknemers en kroonleden aangaande de verhoging van de AOW-leeftijd. Zoals bekend heeft dit overleg helaas niet geresulteerd in een unaniem advies van de Sociaal Economische Raad aan het kabinet. Uiteraard is dit niet het enige waar de SER zich mee bezig heeft gehouden. Voor meer informatie zie www.ser.nl STAR-bijeenkomsten ANBO heeft door aansluiting bij de FNV direct invloed op het overleg binnen de Stichting van de Arbeid (STAR). In 2009 drong de belangenbehartiger voor ouderen sterk aan op een versoepeling van de regels voor financieel herstel van pensioenfondsen. En met succes. In het Centraal Akkoord tussen Kabinet en stichting zijn de hersteltermijnen zodanig verruimd dat een verlaging van pensioenen is voorkomen. Afdelingen Een onderzoek onder ruim dertig procent van de afdelingen, leverde opmerkelijke en bruikbare uitkomsten op. Een kleine greep uit de enquêteresultaten. Binnen de vereniging behartigt 74 procent van de afdelingen belangen van de achterban met betrekking tot de Wmo. 61 procent doet dit op het gebied van wonen. Driekwart van de afdelingen organiseert regelmatig thema-gespreksmiddagen. Een even groot deel geeft aan excursies te organiseren waaraan gemiddeld 19 leden deelnemen. Meer dan de helft organiseert regelmatig fietstochten en maar liefst 86 procent maakt maandelijks of tweemaandelijks een eigen afdelingsblad. Slechts 59 procent beschikt over een eigen website.

Liane den Haan, directeur

‘Onze stem klinkt luider dan ooit in Den Haag’ “Politiek lobbyen ten tijde van een economische crisis is niet makkelijk. Met miljardenbezuinigingen in het vooruitzicht waren bewindslieden en Kamerleden in 2009 vooral dáár druk mee. Toch heeft ANBO een aantal belangrijke resultaten weten te boeken in Den Haag. Net aangesteld als directeur, ging ik in 2005 op bezoek bij de woordvoerders ouderenbeleid van de verschillende politieke partijen. ANBO? Sommigen hadden er wel van gehoord. Maar nauw met ons samenwerken, dat deed bijna niemand. Hoe anders was dat in 2009. Natuurlijk volgden wij als ANBO de politiek zelf op de voet. Maar we werden ook nadrukkelijk uitgenodigd om mee te denken. Wonen, zorg, welzijn, mobiliteit, koopkracht, pensioenen: er is het afgelopen jaar geen ouderendossier de Tweede Kamer gepasseerd, of wij praatten erover mee. Met resultaat. De afschaffing van de partnertoeslag in de AOW? Die komt er pas in 2015, en niet al in 2011, zoals het kabinet wilde. En de AWBZ-vermogenstoets? Door ANBO-lobby van tafel. Dat we sinds 1 januari 2009 officieel deel uitmaken van de Federatie Nederlandse Vakverenigingen (FNV) heeft ons daarbij geen windeieren gelegd. Vooral op het pensioendossier is duidelijk geworden hoe waardevol het is om samen op te trekken. Ook onze zetel in de Sociaal Economische Raad (SER) heeft ertoe bijgedragen dat we goed van ons hebben kunnen laten horen. Kortom: onze stem klinkt luider dan ooit in Den Haag. Dat is ook onze leden opgevallen: zij gaven ons een dikke acht voor zichtbaarheid. Om hun mening bij politici en ambtenaren nóg beter voor het voetlicht te brengen, hebben we in 2009 diverse ledenraadplegingen gehouden. Iets waar we in 2010 zeker een vervolg aan zullen geven. Verder zijn we gestart met een traject om samenwerking tussen de afdelingen, gewesten en het landelijk bureau verder te versterken. Alles om ervoor te zorgen dat onze daden gelegitimeerd zijn door de achterban. Want al die individuele ANBO-leden in het land, daar doen we het uiteindelijk voor!”

“Er is het afgelopen jaar geen ouderendossier de Tweede Kamer gepasseerd, of wij praatten erover mee”

9

Tulip Shah, vice-president van AARP Global Network, waarvan ANBO in 2009 het vijfde lid werd

‘Sharing knowledge and experiences’ 

“Serving the needs of the 50+”

10

“The Network was founded by our American sister organization AARP in 2006. Today the Network consists of seven member organizations on four continents and collectively serves the interest of nearly 42 million individuals. The other member organizations of the Network, besides ANBO and AARP, are CARP in Canada, DaneAge in Denmark, 50&Più in Italy, Dignity Foundation in India, and the newest member organization is Cajas Los Andes in Chile.   The mission of AARP Global Network is to share knowledge and experiences so that organizations like ANBO can collaboratively increase the effectiveness of their individual social agendas as well as increase the value they bring to their members. ANBO is well positioned through the Network to procure expertise and knowledge from other Network organizations to achieve its social mission and actualize its strategy for 2010 and beyond. ANBO has already benefited from the Network in terms of external assessment completed by the Network in early 2009 and the comprehensive set of recommendations that was shared with the ANBO leadership team. ANBO has since internalized (or operationalized) many of these recommendations. Also, through the Network, ANBO can promote Dutch experiences, like volunteerism and healthcare, as well as organizational experiences to other countries and sister organizations.   This international collaboration will also strengthen ANBO’s ability to provide international benefits to her members in the near future. This includes benefits like hotels and car rental discounts and other exciting travel discounts in other countries like the USA, Canada, Italy, Denmark, and many more countries in the future.    Most importantly, our collaboration and participation in the Network will provide us a closer link with other like-minded organizations that are serving the needs of the older population, tying us all together globally for the benefit of a wonderful cause – serving the needs of the 50+.”

Internationaal Begin 2009 sloot ANBO zich ook aan bij de IFA (International Federation on Aging), AGE Europe, en bij AGN (AARP Global Network). Dit is een internationaal netwerk van ouderenorganisaties, opgericht door de AARP (the American Association of Retired People). De AARP heeft in Amerika ruim 40 miljoen leden en is sterk in lobbyactiviteiten, ledenwerving, ledenbehoud en ledencontacten. Het netwerk is bedoeld om kennis uit te wisselen en samen activiteiten en projecten uit te voeren.

belan gen beh ar ti gi ng

politie ke l ob by Gewesten Onderzoek van bureau Berenschot maakte onder meer duidelijk dat de taak van de gewesten drieledig is. Zij ondersteunen de afdelingen en doen de belangenbehartiging op provinciaal niveau en op gemeentelijk niveau voor de stadsgewesten. Daarnaast hebben zij een besluitvormende rol bij het beleid dat in de Verenigingsraad wordt vastgesteld. n

gemeentelijk

z i c ht b a ar

in h ou delijk

11

2

Verenigingsbureau In februari 2009 is een adjunct-directeur aangesteld. Deze kreeg de dagelijkse leiding over het verenigingsbureau en stuurt de afdelingen aan. De algemeen directeur blijft manager van de afdeling Belangenbehartiging en behoudt eindverantwoordelijkheid voor het bureau. Dankzij de aanstelling krijgt de directeur de handen vrij voor politieke lobbyactiviteiten, de vertegenwoordiging van ANBO in de SER en de FNV-federatieraad en kan meer tijd en aandacht aan de vereniging geven.

Het verenigingsbureau bestond in 2009 uit de volgende afdelingen: > Stafafdeling Bestuur & Directie > Stafafdeling Communicatie & Marketing > Stafafdeling Personeel & Organisatie > Afdeling Projecten > Afdeling Belangenbehartiging

12

> Afdeling Verenigingszaken > Afdeling Bedrijfsvoering

Managementteam Het managementteam is verantwoordelijk voor de resultaten op het verenigingsbureau. In 2009 is veel aandacht besteed aan samenwerking tussen de afdelingen. ANBO wordt meer en meer een matrixorganisatie. Dit is essentieel in de ontwikkeling van de vereniging als betrouwbare (project)partner. Stafafdeling Bestuur en Directie De Algemeen directeur, adjunct-directeur, persvoorlichter, bestuurssecretaris en drie directiesecretaresses vormen de stafafdeling Bestuur en Directie. Het team ondersteunt het landelijk bestuur en de directie en bereidt vergaderingen voor van Verenigingsraad en landelijk bestuur. Ook de voorbereiding van bijeenkomsten tussen landelijk bestuur, directie en andere organen binnen de vereniging behoort tot de taken. Algemeen Directeur en persvoorlichter zijn eerste en tweede woordvoerder en werken nauw samen. Zij hebben een boegbeeldfunctie voor de media. In 2009 stond een aanzienlijk deel van de communicatieactiviteiten in het teken van de pensioenen. Maar ook andere ANBO-stokpaardjes, zoals zorg, inkomen en mobiliteit kwamen volop aan bod in bladen en kranten en op radio en televisie. ANBO in de media AOW-leeftijd, AOW-partnertoeslag, afbraak van de thuiszorg, leeftijdsgrenzen bij kredietverstrekkers, bezuinigingen op de AWBZ, senioren in het verkeer, oudere homoseksuelen, taxivervoer. Het is slechts een kleine greep uit de onderwerpen waarmee ANBO in 2009 in het nieuws kwam. Persvoorlichting leidde maandelijks tot concrete resultaten. Men gaf commentaar in radio- en televisieprogramma’s en was aan het woord in

13

Nico Krul, voorzitter gewest Zuid-Holland en één van de initiatiefnemers van de ANBOacademie

‘ANBOacademie helpt onze organisatie professioneler te maken’ “Op 11 november 2009 is de eerste docentencursus van de ANBOacademie van start gegaan. Twaalf penningmeesters kregen extra scholing om collega’s van andere afdelingen bij hun online boekhouding te helpen en om nieuwe penningmeesters op te leiden. Daarmee is een belangrijke stap gezet in verdere professionalisering van onze vereniging.

“We kunnen meer uit onze club halen”

14

Het idee voor een eigen ANBOacademie ontstond in 2008 vanuit de gedachte: we kunnen meer uit onze club halen. Door kennis en vaardigheden van vrijwilligers te vergroten, stellen we ze in staat meer te betekenen voor de maatschappij. Bovendien helpt het ANBO haar rol als belangenbehartiger nog beter te vervullen. 
 In februari 2009 startten we in Zuid-Holland met zes cursussen en in totaal zo’n 400 deelnemers. Dat aantal neemt nog altijd toe. Onze belangrijkste doelgroepen zijn bestuursleden en actieve vrijwilligers. We bieden hun kennis, advies en begeleiding in de vorm van cursussen. Voorbeelden zijn Ledenwerving en ledenbinding en Websites voor afdelingen. Ook zijn er opleidingen ter ontspanning, zoals Biografieschrijven of Kunstgeschiedenis. Die organiseren we in het belang van onze leden, maar ook een beetje in ons eigen belang. Waarom? Het blijkt dat mensen die zo’n cursus volgden zich sneller melden voor een vrijwilligers- of bestuursfunctie. Sowieso snijdt het mes aan twee kanten. Via de ANBOacademie houden we actieve leden op de hoogte van de laatste verenigingsontwikkelingen. Dat leidt tot meedenken over het beleid, wat ons als bestuur de kans geeft om richting aan de organisatie te geven. Een voorbeeld? Veel penningmeesters hebben de neiging inkomsten op te sparen. In de bijscholing leggen we uit dat voor een goede belangenbehartiging geld juist moet rollen. In 2010 zullen we de activiteiten van de academie over heel Nederland uitrollen. En het cursusaanbod wordt verder uitgebreid. Op die manier draagt de ANBOacademie bij aan een moderne, professionele organisatie die klaar is voor de toekomst.”

de gedrukte media. Ook verstuurde de bond een groot aantal persberichten in samenwerking met partners als FNV en Omroep MAX. De meeste publiciteit werd verkregen via lokale en regionale pers. Van de landelijke kranten besteedde Algemeen Dagblad de meeste aandacht aan de ouderenbond, gevolgd door De Telegraaf en Trouw. Plus, Zorgvisie, Elsevier en Zorg & Welzijn zijn voorbeelden van vak- en publieks­bladen die geregeld nieuws opnamen van de belangenvereniging. De betreffende nieuwsberichten werden vaak doorgeplaatst op allerhande websites.

Projecten De afdeling Projecten initieert projecten, zoekt hiervoor externe financiers en voert de plannen vervolgens uit. Daarbij werkt men samen met alle afdelingen van het verenigingsbureau, met gewesten en met actieve leden in het land. Bij ontwikkeling van projecten worden bij voorkeur thema’s uitgewerkt die de vereniging ondersteunen in het kader van belangenbehartiging. Een goede spreiding over alle beleidsterreinen is essentieel. Veel projecten worden gedragen door (groepen) actieve leden. Vanuit het verenigingsbureau ondersteunt men deze leden om tot betere resultaten te komen. Daarbij speelt de ANBOacademie een belangrijke rol. In 2009 is dit project, dat elders in dit jaarverslag wordt toegelicht, officieel van start gegaan. Het loopt tot en met december 2012 en wordt gesubsidieerd uit het Fonds PGO.

Belangenbehartiging ANBO profileert zich steeds meer als individuele en collectieve belangenbehartiger. De vereniging wil zichtbaar zijn en een positieve beeldvorming van ouderen bewerkstelligen. Belangrijk is om cruciale thema’s voor senioren op de politieke agenda te krijgen. Centraal staat daarbij een solidair sociaal stelsel. Daarbij komen onderwerpen als wonen, zorg en welzijn, inkomen en mobiliteit met grote regelmaat aan de orde. E-mails en telefoontjes die binnenkomen via de ANBO Servicelijn hebben voor de belangenbehartigers een belangrijke signaalfunctie. De informatie wordt gebundeld en doorgespeeld naar Kamerleden en bewindspersonen die er op hun beurt ANBO-belangen mee kunnen dienen. Door ledenraadplegingen is de achterban direct bij de belangenbehartiging betrokken. Verenigingszaken De afdeling Verenigingszaken draagt zorg voor het onderhouden van de contacten met de gewesten. Ook speelt Verenigingszaken een cruciale rol bij de organisatie van evenementen en beurzen. Tot de taken behoort voorts het trainen en adviseren van kaderleden en actieve vrijwilligers. Marketing en communicatie Een belangrijke taak van de afdeling Marketing en Communicatie is het verstrekken van informatie aan leden. Dat gebeurt voornamelijk door middel van mailings, (digitale) nieuwsbrieven aan kaderleden (ANBO Informatief), het ledenblad (ANBO Magazine) en de website. Maar ook het vergaren van informatie over leden door achterbanraadplegingen, onderzoeken en enquêtes spelen een voorname rol. De medewerkers zijn ver-

15

16

antwoordelijk voor de corporate pr, projectcommunicatie, productie van jaarverslagen en andere publicaties ten behoeve van de achterban. Ook heeft de afdeling een taak bij ledenwerving en ledenbehoud en het regelen van voordeel en korting voor de leden.

Renske van Kooij In februari 2009 als adjunct-directeur aangesteld.

Financiën De afdeling stelt de begroting en de jaarrekening op i.s.m. met de directie en ondersteunt de organisatie bij het vormgeven van de financiële administratie. De afdeling is er in geslaagd om over 2009 ANBO’s eerste geconsolideerde jaarrekening op te stellen die inzicht biedt in de totale financiële situatie van de vereniging. Penningmeesters Online Het project Penningmeesters Online (POL), gestart in 2008, kreeg in 2009 een vervolg. Opzet van het project was te komen tot een -wettelijk vereiste- geconsolideerde boekhouding voor de hele organisatie. Penningmeesters van afdelingen en gewesten moesten plotseling mee in de vaart der volkeren en hun boekhoudingen online invoeren. Dat bleek niet voor iedereen zo eenvoudig. Daarom is het Train-de-trainerproject in het leven geroepen. Leden werden (en worden) opgeleid om penningmeesters wegwijs te maken in het systeem. De eerste negen trainers kregen in november 2009 een certificaat. In datzelfde jaar organiseerde ANBO 26 trainingen waaraan 367 penningmeesters en aspirantpenningmeesters deelnamen. Dat wierp vruchten af. In maart van dit jaar blijkt dat maar liefst 83 procent van de afdelingen hun boekhouding online hebben verantwoord. De overigen krijgen momenteel aandacht van de trainers om binnen de tijdslimiet aan de consolidatieverplichting te voldoen.

Centrale Ledenadministratie De CLA heeft drastische wijzigingen doorgevoerd die hebben geleid tot structurele verbetering van de werkprocessen en een efficiëntere uitvoering. Ook de Algemeen Ledenadministrateurs (ALA’s) hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het stroomlijnen van de centrale ledenadministratie. Personeel en Organisatie De P&O-functionaris houdt zich bezig met werving en selectie, human resource management en het opleidingenbeleid binnen ANBO Zij adviseert de directie over arbeidsvoorwaarden, ziekteverzuim en andere P&O-zaken. Voor salarissen en ziekmeldingen onderhoudt ze contacten met de financiële administratie. Ook behoort het opstellen van contracten, het beheren van personeelsdossiers en het onderhouden van contacten met de Arbodienst tot het takenpakket. n

17

3 18

Hier staan wij voor Door aansluiting bij FNV werd ANBO de grootste belangenbehartiger voor senioren in Nederland. De politieke invloed van de vereniging is daarmee sterk toegenomen. Dat is belangrijk, omdat ouderen gemakkelijk de dupe worden van bezuinigingsmaatregelen. Zeker in economisch moeilijke tijden. ANBO heeft in 2009 dan ook luid en duidelijk de trom geroerd bij politiek en media. Politici kregen vragen, informatie en brieven over onderwerpen als AOW, pensioenen, zorg en welzijn, wonen, solidariteit, participatie, emancipatie en mobiliteit. En ook op Europees niveau houdt ANBO de vinger aan de pols in het belang van haar leden.

AOW-leeftijd Verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar speelde in 2009 een prominente rol in de belangenbehartiging. In het sociaal akkoord werd afgesproken dat de SER met alternatieve voorstellen voor de kabinetsplannen mocht komen. Veel ANBO-leden werkten in die periode mee aan een ledenraadpleging over verhoging van de AOW-leeftijd. ANBO wist in ieder geval de noodzaak van modernisering van de AOW voor het voetlicht te brengen. Een flexibele AOW-leeftijd is daarin een belangrijk element.

Partnertoeslag AOW Op Prinsjesdag 2009 verraste het kabinet Nederland met het voornemen om de partnertoeslag in 2011 te schrappen voor pensioengerechtigden met een partner jonger dan 55 jaar. Een geslaagde lobby van ANBO bij Tweede Kamerleden zorgde ervoor dat dit onrechtvaardige en onredelijke voorstel van tafel ging. De AOW-toeslag voor nieuwe AOW-ers vervalt nu per 1 januari 2015. Als resultaat van ANBO-lobby is de overheid in 2009 ook gestart met voorlichting aan gepensioneerden over de afschaffing.

AOW-hiaat De lobby inzake het AOW-hiaat is in 2009 onverminderd doorgegaan. Nog steeds hebben 65-plussers die onder het bestaansminimum komen hetzelfde vangnet als 65-minners: de Wet Werk en Bijstand (WWB). In de uitvoering van de regeling zijn als gevolg van de lobby enkele aanpassingen gedaan (langer verblijf in het buitenland en integrale uitvoering door de SVB). De belangenorganisatie vindt een aparte bijstandsregeling voor 65-plussers nodig. Hierin moet een ruimere vrijlating van vermogen en van pensioeninkomsten worden opgenomen.   AOW en samenwonen ANBO wordt regelmatig geconfronteerd met schrijnende verhalen van ouderen die teveel ontvangen AOW moeten terugbetalen. De oorzaak: men woonde volgens de wettelijke regels samen, zonder zich daarvan bewust te zijn. In 2009 diende de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het wetsvoorstel Regeling Huisbezoeken in. Dit voorstel maakt het voor uitvoeringsinstanties zoals de SVB mogelijk een uitkering stop te zetten als iemand niet meewerkt aan een huisbezoek. ANBO vindt dat de regels over samenwonen in de AOW eenvoudiger kunnen én moeten.    Verlaging pensioenen voorkomen In 2009 zijn pensioenfondsen getroffen door de kredietcrisis. Pensioenen dreigden te worden verlaagd. Ondanks de ANBO-lobby onder Tweede Kamerleden lukte het niet om beweging te krijgen in het standpunt van minister Donner. Vervolgens uitten duizenden leden via een e-mailactie hun kritiek op het beleid van de politicus. De overheid moest van hun pensioen afblijven, zo was de overduidelijke boodschap. Dankzij deze actie en door deelname

19

20

van de belangenvereniging in het overleg met de sociale partners in ‘de polder’, heeft ANBO de voorgestelde maatregelen alsnog van tafel gekregen.     Rol gepensioneerden in pensioenfondsbesturen In 2009 hebben ANBO en FNV afgesproken dat een vertegenwoordiging van ANBO-leden deel gaat uitmaken van besturen van bedrijfstakpensioenfondsen. In reactie op een initiatiefwetsvoorstel van VVD en D66 over de besturen van pensioenfondsen pleitte ANBO voor onderzoek naar de vraag of  fondsen voldoende rekening houden met de belangen van gepensioneerden. Het ziet ernaar uit dat het toezicht op de evenwichtige afweging van belangen zal worden aangescherpt.   Ledenraadpleging Persoonsgebonden Budget (PGB) Naar aanleiding van een brief van de staatssecretaris over het Persoongebonden Budget (PGB) heeft ANBO in juni 2009 een ledenraadpleging gehouden om de ervaringen van de leden te peilen. 73 procent van de respondenten gaf aan zonder hulp het PGB te kunnen beheren. Tegelijkertijd was er veel kritiek op de bureaucratische, trage en slechte administratieve afhandeling, met name door het CAK. Dat is de organisatie die de eigen bijdrage voor de AWBZ en de Wmo berekent en incasseert. Die gang van zaken verhoogt onnodig de administratiedruk op de PGBhouder. Ook liet men zich negatief uit over gemeenten, omdat die vaak onduidelijke informatie geven over rechten en plichten en over mogelijkheden voor voorzieningen. De uitkomsten van de ledenraadpleging legden we voor aan de staatssecretaris en aan de Vaste Kamercommissie VWS.

Eigen bijdrage in de zorg Het structurele overleg dat afgelopen jaren plaatsvond tussen ANBO en de organisatie die de eigen bijdrage voor de AWBZ/Wmo berekent en incasseert, CAK, heeft zijn vruchten afgeworpen. Het aantal klachten dat in 2009 bij ANBO binnenkwam over de vaststelling van de eigen bijdrage AWBZ/Wmo is drastisch afgenomen. Gelet op de prominente rol die het CAK heeft in de nieuwe Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg), zet de belangenbond voor senioren het overleg ook in 2010 voort. Contractvervoer ANBO bracht in 2009 de kwaliteit van het contractvervoer voor ouderen onder de aandacht van Tweede Kamerleden. Doel was de aanbestedingsprocedures te verbeteren en kwaliteitseisen wettelijk te verankeren. In de Tweede Kamer was geen meerderheid te vinden om de kwaliteitseisen in de wet vast te leggen. De regering wilde de weg van de overtuiging bewandelen en stelde voor handboeken te ontwikkelen om opdrachtgevers te stimuleren beter aan te besteden. ANBO leverde een bijdrage aan deze handboeken. Samen met de bijbehorende website www.naarbetercontractvervoer.nl moeten de handboeken een impuls geven aan kwaliteitsverbetering van het contractvervoer in Nederland. Ov-chipkaart  In 2009 is het overleg over de invoering van de ov-chipkaart met alle partijen weer opgepakt. ANBO bevorderde dit. In de loop van 2009 wees de belangenvereniging de Tweede Kamer op de noodzaak om de communicatie over de ov-chipkaart te intensiveren en de kanalen naast internet effectiever te benutten. Ook stelde ANBO dat het distributienetwerk voor de kaart uitgerold zou moeten worden. De organisatie

Peter Gortzak, vicevoorzitter en algemeen secretaris vakcentrale FNV

‘Gezamenlijk optrekken in de belangenbehartiging’

“Gezamenlijk optrekken in de belangenbehartiging. Dat was voor ons de belangrijkste reden om over te gaan tot een volwaardig FNV-lidmaatschap van ANBO per 1 januari 2009. Als je je hard wilt maken voor de belangen van mensen, telt de macht van het getal. Hoe meer leden je vertegenwoordigt, hoe beter je je boodschap voor het voetlicht kunt brengen. Maar er is nóg een belangrijke drijfveer voor de intensieve samenwerking. In diverse gemeenten zijn FNV-Lokaalgroepen actief. Die hebben we in het leven geroepen om goed in te kunnen spelen op het feit dat steeds meer verantwoordelijkheden van de landelijke overheid naar lokaal niveau worden verschoven. ANBO is in veel gemeenten goed vertegenwoordigd. Over en weer kunnen we dus gebruik maken van elkaars netwerk, maar zeker ook van elkaars kennis en expertise om de lokale politiek te beïnvloeden op het gebied van werk, inkomen en zorg.  Direct vanaf de start van het lidmaatschap heeft ANBO volop meegedaan in majeure beleidsdiscussies binnen de FNV. Zeker in het pensioendossier hebben de ANBOvertegenwoordigers een constructieve bijdrage geleverd aan het formuleren van voorstellen en het zoeken naar oplossingen. Door hun deskundige en daadkrachtige optreden hebben ze het respect van de FNV-bonden verdiend. ANBO is daarmee in korte tijd een volwaardige partner geworden. Het samen optrekken richting de politiek was best spannend. Op welke dossiers spreken we ons gezamenlijk uit en op welke onderwerpen formuleren we een afzonderlijk standpunt? Eerlijk gezegd waren er vooraf best wat zorgen of we elkaar daarbij niet in de weg zouden zitten, maar dat blijkt wonderwel mee te vallen. We voelen elkaar beter aan dan ik had durven hopen. Natuurlijk zijn er ook dingen die nog beter kunnen, zoals het op elkaar afstemmen van administratieve en financiële zaken. Maar als we doorgaan op de ingeslagen weg, weet ik zeker dat alle leden van FNV, ook die van ANBO, nog beter van de samenwerking zullen worden.”

“ANBO is in korte tijd een volwaardige partner geworden”

21

Rob Walsteijn, beleidsadviseur collectieve belangenbehartiging ANBO

‘Aansluiting bij de FNV is een verstandige keus geweest’ “Binnen onze achterban was wat weerstand tegen aansluiting bij de FNV, vooral vanwege de – veronderstelde – belangentegenstelling tussen werkenden en gepensioneerden. In 2009 hebben we laten zien dat die vrees ongegrond was. De FNV komt wel degelijk op voor de belangen van ouderen. Dat is door de aansluiting van ANBO alleen maar meer het geval. Gezamenlijk hebben we bovendien concrete resultaten neergezet, waar onze leden direct voordeel van hebben.

“Onze slagkracht is daardoor flink toegenomen”

22

Het meest in het oog springend gebeurde dat op het pensioendossier. Om financiële problemen te voorkomen, stimuleerde het kabinet pensioenfondsen in eerste instantie om op aanvullende pensioenen te korten. Onze lobby daartegen in Den Haag leverde niet veel resultaat op. Maar via het overleg in ‘de polder’ lukte het wel om die draconische maatregelen van tafel te krijgen. ANBO zet zich actief in op dossiers als gezondheid, werk, inkomen, wonen en mobiliteit. Tot 2009 richtte onze collectieve belangenbehartiging zich vooral op politici en ambtenaren. Maar politieke besluitvorming wordt vaak beïnvloed door sociale partners in bijvoorbeeld de Sociaal-Economische Raad (SER) en de Stichting van de Arbeid (STAR). Dat we daar nu aan tafel zitten, geeft ons de mogelijkheid om op meer plekken invloed uit te oefenen. Onze slagkracht is daardoor flink toegenomen. De samenwerking met de FNV is boven verwachting goed. Door de complexiteit van de organisatie gaat de besluitvorming langzaam, maar wel zorgvuldig. Er worden goede, inhoudelijke discussies gevoerd en bij de besluitvorming houden we rekening met elkaars inbreng. Heel inspirerend. 2009 was politiek en economisch een bewogen jaar. Logisch dat in de samenwerking vooral daar de aandacht naar uit is gegaan. Het komende jaar willen we onze krachten ook op andere terreinen verder bundelen, bijvoorbeeld in de lokale belangenbehartiging. Op die manier zullen steeds meer leden aan den lijve ondervinden: aansluiting bij FNV is een verstandige keus geweest.”

stelde zich positief maar kritisch op tegenover het afschaffen van de strippenkaart in de regio’s Rotterdam en Amsterdam. Referendum sociaal akkoord FNV – en dus ook ANBO – hield een referendum onder haar leden over het sociaal akkoord dat kabinet en sociale partners sloten in het voorjaar van 2009. Daarin sprak men af dat er meer financiële ruimte komt voor pensioenfondsen en dat meer wordt geïnvesteerd in werkgelegenheid. De koopkracht blijft behouden, niet alleen voor werknemers, maar via de koppeling ook voor uitkeringsgerechtigden, onder wie de AOW’ers. Van de leden bracht 12,7 procent zijn stem uit. 93 procent zei ja tegen het sociaal akkoord. 7 procent wees het van de hand. Verkiezingsmanifest gemeenteraadsverkiezingen In opmaat naar de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2010 stelde ANBO in 2009 een verkiezingsmanifest op. Hierin waren de ANBOstandpunten duidelijk weergegeven. Politieke partijen konden ze gebruiken bij het opstellen van hun partijprogramma’s. Het manifest is via alle afdelingen verspreid en in diverse verkiezingsprogramma’s overgenomen. Ouderenbeleid bij Jeugd en Gezin Breng ouderenbeleid onder bij de minister voor Jeugd en Gezin in plaats van bij het ministerie van VWS. Die hartenwens heeft ANBO in december 2009 bij de Tweede Kamer neergelegd. Volgens ANBO zijn de projecten die via de zogeheten PGO-gelden in aanmerking komen voor subsidie, teveel gericht op zorg. Dat doet geen recht aan de positie van ouderen. Ouderenbeleid is levensbreed en niet alleen gericht op zorg.

ANBO@ctueel 2009 was het jaar waarin de digitale nieuwsbrief ANBO@ctueel van de afdeling Belangenbehartiging het levenslicht zag. In deze maandelijkse nieuwsbrief informeren wij onze leden over de laatste politieke ontwikkelingen, (resultaten van) de lobby en alle andere onderwerpen die voor hun interessant en relevant zijn. Europarlement achter antidiscriminatie ouderen Platform Artikel 13 en Homo-lesbisch emancipatiebeleid hebben zeer verheugd gereageerd op het feit dat het Europees Parlement op 2 april 2009 een richtlijn heeft aangenomen die gelijke behandeling van personen ongeacht godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd, of seksuele voorkeur moet garanderen. De richtlijn is onder meer bedoeld om discriminatie op grond van leeftijd bij de levering van financiële producten tegen te gaan. Platform Artikel 13 is een samenwerkingsverband van ANBO, Art1, E-Quality, Movisie en de Chronisch zieken en Gehandicapten Raad. Homo-lesbisch emancipatiebeleid is een organisatie die lobby voert naar onder andere het Europees Parlement. Intergroup on aging ANBO heeft Nederlandse leden van het Europese Parlement opgeroepen om te stemmen vóór heroprichting van de Intergroup on Aging, een informele EUsubgroep met leden uit verschillende commissies. Deze groep hield zich voorheen bezig met alle aspecten van vergrijzing en onderhield contacten met maatschappelijke belangenorganisaties zoals ANBO. Eind 2009 besloot het Europees Parlement de groep nieuw leven in te blazen. n

23

4 24

Projecten De afdeling Projecten wist in 2009 een toenemend aantal leden bij haar activiteiten te betrekken. Daarnaast bleek men in staat voor diverse projecten subsidies binnen te halen. Zoveel zelfs, dat de totale inkomsten van de afdeling ten opzichte van 2008 met 50 procent stegen. Goed met het oog op de toekomst, aangezien de instellingssubsidie van Fonds PGO terugloopt van 1 miljoen Euro in 2007 naar 120.000 Euro in 2012. Inhoudelijk is de focus verbreed naar onderwerpen als verkeersveiligheid, mantelzorg, homo-emancipatie en ouderenparticipatie in Europa. Een paar bijzondere projecten zijn op de volgende pagina’s toegelicht.

Roze ouderen Het roze consortium Roze 50+ Nederland bestaat uit ANBO, COC, Movisie en Schorer. Het spant zich in voor een betere sociale acceptatie en meer zichtbaarheid van roze senioren. In 2009 heeft het consortium een nieuwe visie op homoseksuele ouderen ontwikkeld, waaruit het masterplan De Onzicht­ baarheid Voorbij is voortgekomen. Een van de speerpunten in dit plan is de Roze Loper, een tolerantiescan voor woonzorginstellingen. Daarmee kunnen directie en management checken hoe homovriendelijk hun instelling is. Als instellingen de toets goed doorstaan, wordt de Roze Loper uitgereikt. De ambassadeurs van Roze 50+ Nederland hebben hier een lobby- en signaalfunctie. Zij kunnen misstanden bij woonzorginstellingen in hun regio aan de kaak stellen.   De actieve landelijke werkgroep ANBO Roze ondersteunt bij het opzetten van roze bijeenkomsten en nieuwe werkgroepen op lokaal niveau. Tijdens de Gay Pride 2009 voeren vertegenwoordigers van Roze 50+ Nederland met een eigen boot mee in de grachtenparade met het thema: oud(t) en proud. Op de 50PlusBeurs bemanden ze een eigen stand, waarin het spel `Herken de hetero` centraal stond. Tevens was er een inhoudelijk debat over homovriendelijkheid in de zorg met politieke kopstukken en vertegenwoordigers van de belangenbehartigers.   Meer woningen voor ouderen Investeren in de toekomst is een project van de gezamenlijke ouderenbonden. Doel is om lokale belangenbehartigers op te leiden om effectief te lobbyen bij gemeenten, woningcorporaties, commerciële woningaanbieders

25

Ben Baks, beleidsmedewerker homo- en emancipatiebeleid ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

‘Er valt nog veel te verbeteren’

“Bij het aantreden van het kabinet Balkenende IV vroeg minister Plasterk als coördinerend bewindspersoon voor (homo)emancipatie aan belangenbehartigers hun visie te geven op de situatie van homo’s en lesbiennes in Nederland. ANBO speelde daar op in met een voorstel voor een alliantie, waarin verschillende organisaties samenwerken aan een betere sociale acceptatie van homoseksuele ouderen. OC&W ondersteunt dat project financieel tot en met 2011.

“De Europese Commissie toonde belangstelling voor de Nederlandse aanpak”

26

Nederland loopt internationaal voorop als het om de acceptatie van homo’s gaat. Tegelijkertijd blijkt dat op een aantal terreinen, zoals de gezondheidszorg, nog veel valt te verbeteren. Het kabinet meent dat maatschappelijke organisaties en homoorganisaties gezamenlijk moeten werken aan meer begrip en acceptatie. Daarom is het zo belangrijk dat een algemene vereniging als ANBO zich hard maakt voor dit onderwerp. Het ANBO-lidmaatschap van de SER biedt nog meer mogelijkheden om emancipatie van oudere homo’s ter sprake te brengen. Dat gebeurt trouwens niet alleen op landelijk, maar ook op lokaal niveau. De overheid steunt achttien koplopergemeenten die zich extra inzetten voor veiligheid en sociale acceptatie van homo’s. De belangenorganisatie is in die gemeentes ook zeer actief, onder andere met ANBO Roze-werkgroepen. Zo versterken de initiatieven elkaar. ANBO liet in 2009 zien voortvarend van start te zijn gegaan met de alliantie. Niet alleen binnen eigen gelederen, maar ook richting andere ouderenorganisaties die geen onderdeel van het samenwerkingsverband uitmaken. Die proactieve opstelling wordt door de betrokken bewindslieden zeer gewaardeerd. De activiteiten van de alliantie bleven ook in Europa niet onopgemerkt. De Europese Commissie toonde belangstelling voor de Nederlandse aanpak. In reactie daarop stelde het ministerie van OC&W voor om ANBO-directeur Liane den Haan ambtenaren uit verschillende Europese landen hierover te laten informeren. Dat gebeurde eerder dit jaar. Zo krijgt het initiatief van de belangenvereniging mogelijk internationaal navolging.”

en zorginstellingen voor een groter aantal geschikte seniorenwoningen. Het vierjarige project, gesubsidieerd door de ministeries van VROM en VWS, is op 31 december 2009 op landelijk niveau afgerond. De betrokken ouderenbonden zetten de inhoudelijke ondersteuning van hun lobbyisten op gewestelijk niveau voort. Op de website www.meerwoningenvoorouderen.nl zijn afspraken hierover te vinden. Ontdek elkaars wereld Het doel van dit project is groepen oudere allochtonen en ANBO-leden vertrouwd te maken met elkaars cultuur en gebruiken, en blijvend contact tussen hen te bewerkstelligen. Er is voorzien in vijf groepen, die op lokaal niveau worden georganiseerd. Daartoe ontwikkelden ANBO-afdelingen een doe-hetzelfpakket. In het najaar van 2009 draaide de eerste groep met succes in Almere. Dit jaar volgen groepen in Houten, Eindhoven, Heerlen en Hilversum of Zeist. VROM subsidieert het project. Wervelwind Wervelwind staat voor het belang van schone lucht voor (mobiele) senioren. Afdelingen slaan de handen ineen met het Astma Fonds en de Fietsersbond en stimuleren middelgrote gemeenten met hen samen te werken bij de organisatie van een Wervelwind Fietstocht. Men dringt aan op maat­regelen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Bij wijze van pilot is in 2009 een tocht in Culemborg gehouden. Het is de bedoeling dat ANBO-afdelingen en gemeenten in 2010 zelf vervolg aan het project geven. Alle afdelingen en verantwoordelijke wethouders in Nederland ontvingen een mailing die hen daartoe oproept.

Leerstoel Oude en nieuwe media Op initiatief van ANBO wordt Eugène Loos in juni 2010 benoemd tot bijzonder hoogleraar Oude en nieuwe media in een vergrijzende maatschappij aan de Universiteit van Amsterdam. Loos doet onder andere onderzoek naar de gebruiksvriendelijkheid van websites voor ouderen. Met zijn onderzoek geeft hij inzicht in de manier waarop informatie op internet voor hen toegankelijker kan worden gemaakt. De vereniging hecht veel belang aan vergroting van die toegankelijkheid, zeker nu het aantal seniore gebruikers van internet snel stijgt. De leerstoel moet bijdragen aan meer aandacht voor dat onderwerp.

Ouderen in perspectief In acht zorgcentra, verspreid over heel Nederland, krijgen bewoners gedurende tien weken de gelegenheid onder professionele begeleiding te fotograferen. Vervolgens wordt hun werk tentoongesteld. In het NOS-journaal van 17 september 2009 is een item uitgezonden over dit project Ouderen in perspec­ tief. Acht deelprojecten volgen elkaar op, zodat het totaal twee jaar in beslag neemt. Tot en met 2009 zijn er vijf uitgevoerd. Het grote genieten Een goede voorbereiding op een nieuwe levensfase –het pensioen– kan problemen als eenzaamheid, verveling of zelfs depressie voorkomen. Vanuit deze gedachte is ANBO gestart met het project Het grote genieten, waarin op verschillende manieren aandacht wordt gevraagd voor het onderwerp zingeving na het pensioen. Dat gebeurde onder meer met de uitzending van de televisiedocumentaire Het grote genieten. De NCRV zond hem twee keer uit in september 2009

27

en trok daarmee 420.000 kijkers. In dezelfde periode is de website Toekomstcoach.nl gelanceerd, een internettest die praktisch advies geeft over mogelijke activiteiten na het pensioen. Het project is mede gefinancierd door het Innovatiefonds Zorgverzekeraars, het Fonds Sluyterman van Loo en de Stichting Fonds PGO. Navigatiegedrag van senio ren ANBO heeft ook aandacht voor de voortgaande digitalisering van de samenleving. Digitalisering maakt dat grote groepen ouderen steeds minder als goed geïnformeerde en volwaardige burgers kunnen meedoen in de maatschappij. Dat wil de seniorenbond voorkomen. Daarom is in 2009 gestart met de procedure voor de instelling van een bijzondere leerstoel. Europa P(a)raat Debatten tussen lokale, regionale, landelijke of Europese beleidsmakers blijken een goed middel om senioren te betrekken bij de politieke besluitvorming door het Europees parlement. Het project Europa P(a)raat beoogt dergelijke debatten bij afdelingen in het land. Voorbereidingen daartoe zijn getroffen in 2009. Het project wordt afgesloten met een debat tijdens de 50PlusBeurs. Bevindingen worden opgetekend in het beleidsrapport Ouderen en Europa.

28

EuROPEAN EuROPEAN staat voor European Reference framework Online for the Prevention of Elder Abuse and Neglect en is de naam voor een samenwerkingsverband tussen negen organisaties uit negen Europese landen. In 2009 werd bekend dat ANBO in dat kader een Europees project zal coördineren tegen

ouderenmishandeling. Voornemen is om ‘good practices’ te ontwikkelen om ouderenmishandeling te voorkomen. Voorafgaand daaraan wordt een zogenaamd background and position paper geschreven over wat ouderenmishandeling inhoudt. Via de website www.preventelderabuse.eu kunnen experts, beleidsmakers en belanghebbenden reageren op het proces en de resultaten van het project. n

Blijf Veilig Mobiel In 2009 ging het meerjarenprogramma Blijf Veilig Mobiel, waarvan ANBO de uitvoering coördineerde, van start. Doel is kennis en ervaring van meerdere partijen en de (lokale) overheid te bundelen, om zo een structurele bijdrage te leveren aan de veilige mobiliteit van ouderen. Voor professionals die een mobiliteitsbeurs willen organiseren, is een lijst met do’s en don’ts gemaakt. Ook kwam de website blijfveiligmobiel.nl tot stand. Een andere activiteit betreft onderzoek naar diverse rijvaardigheidstrainingen voor kwetsbare verkeersdeelnemers, zoals scootmobielgebruikers. Aan de hand van de uitkomsten zal het programma in 2010 inhoudelijk worden uitgebreid. Het project, dat vele samenwerkingspartners kent, wordt gefinancierd door Verkeer en Waterstaat.

Undine Mazureck, senior beleidsmedewerker ministerie Verkeer en Waterstaat

‘Samenwerking tussen ANBO en V&W verloopt uitstekend’ “In 2008 ging het ministerie van V&W op zoek naar een partner die de uitvoering van Blijf Veilig Mobiel kon coördineren, een landelijke meerjarenprogramma, bedoeld om de verkeersveiligheid voor ouderen te verbeteren. Met de mensen van ANBO klikte het meteen. Open, betrokken en daadkrachtig, zo zou ik ze typeren. Bovendien bleken ze in staat over de grenzen van hun eigen belangen heen te kijken. Essentieel, als je verschillende partijen voor hetzelfde doel wilt verenigen. Namens het ministerie, dat het programma financiert, neem ik als adviseur deel aan het overleg waar ook andere belanghebbenden in zitten. Voor mij is het een ideaal platform om alle vragen over ouderen en verkeersveiligheid neer te leggen. De input van de verschillende partijen neem ik mee in discussies op het ministerie en in rapportages aan de Tweede Kamer. Zo draagt Blijf Veilig Mobiel direct bij aan beleidsvorming. Tijdens de 50PlusBeurs in september 2009 is Blijf Veilig Mobiel officieel aan het grote publiek gepresenteerd. Wielrenster Leontien van Moorsel speelde een speciale verkeersquiz. Die quiz is een van de concrete producten van het programma, naast bijvoorbeeld een eigen website. Verder worden gemeenten, provincies en Regionale Overlegorganen Verkeersveiligheid (ROV’s) gestimuleerd om bijvoorbeeld scootmobieldagen en regionale mobiliteitsbeurzen te organiseren. In 2009 ging de aandacht veelal uit naar beïnvloeding van bestuurders en beleidsmakers. Dit jaar komt de focus nog meer te liggen op praktische resultaten voor oudere verkeersgebruikers. Uiteindelijk zijn zij het immers die er beter van moeten worden. Vanaf het begin is de samenwerking tussen ANBO en V&W uitstekend verlopen. Men wacht niet af, maar komt zelf met suggesties. Het is een toonbeeld van hoe overleg tussen overheid en belangenorganisaties op een constructieve manier kan worden vormgegeven. Vandaar dat ik hoop dat de kerngroep met een gedegen plan komt voor voorzetting van het programma na 2012, als de overheidsfinanciering afloopt. Want het zou zonde zijn als zo’n succesvol initiatief geen vervolg zou krijgen.”

“Toonbeeld van hoe overleg tussen overheid en belangenorganisaties op een constructieve manier kan worden vormgegeven”

29

5 30

Communicatie en marketing Goede zichtbaarheid is voor een organisatie als ANBO van levensbelang. Het beeld van de vereniging bij leden, besluitvormers en het grote publiek bepaalt een groot deel van het succes. Gerichte communicatie en marketing is daarbij een belangrijk instrument.

ANBO Magazine Begin 2009 heeft de organisatie het blad ANBO Vizier vervangen door het eigentijds vormgegeven tijdschrift ANBO Magazine, met herkenbare kleuren en omslag het nieuwe visitekaartje van de belangenvereniging. Het gewaardeerde magazine ondersteunt de werving van nieuwe leden en draagt bij aan de beeldvorming over senioren bij beleidsbepalers. Sinds 2009 is er in het tijdschrift meer aandacht voor lifestyle en human interest. Verhalen sluiten aan bij de brede interessewereld van senioren. Het blad is daardoor ook aantrekkelijker geworden voor adverteerders. In 2009 heeft de economische crisis de advertentiemarkt helaas flink onder druk gezet. Als gevolg daarvan verscheen het magazine in dat jaar maar acht keer. Lezersonderzoek In het verslagjaar is een lezersonderzoek gehouden. Bijna 400 ANBO- en FNV-leden vulden enquêteformulieren in. Meer dan 80 procent van hen gaven het magazine een dikke 7 tot 8. Van de respondenten vond 88 procent de informatie nuttig en praktisch. Ook de leesbaarheid en de lay-out van het blad scoorden goed. De best gelezen rubrieken waren Grip en Gezondheid. Bij 45 procent van de respondenten werd het blad eveneens door de partner gelezen. ANBO Magazine heeft dus een groter bereik dan alleen de leden. Ledenwerving en ledenbehoud Ondanks ledenwerfacties is in 2009 het totale aantal leden iets afgenomen. Vooral door natuurlijk verloop. Behalve de actie Lid-werft-lid bleek ook korting op het zorgverzekeringspakket een belangrijke stimulans om lid te

31

worden. Ook gewesten en afdelingen van de belangenvereniging spelen een cruciale rol bij werving en behoud van leden. Daarom is in het verslagjaar in ieder gewest een ledenwerfambassadeur aangesteld en zijn ledenwerftrainingen voor vrijwilligers georganiseerd. Afdelingen die voor hun leden jaarlijks nieuwe activiteiten ontplooien en actief zijn in hun gemeentelijke politieke lobby, hebben minder verloop en trekken meer leden aan dan minder actieve afdelingen. De populariteit van de vereniging blijkt ook nauw samen te hangen met de beeldvorming. Hoe beter de belangenorganisatie zich landelijk profileert, hoe makkelijker afdelingen leden kunnen werven. Ledenraadplegingen Om de band met de achterban te verstevigen en meningen en wensen van leden nog beter voor het voetlicht te brengen, zijn in 2009 vijf ledenraadplegingen gehouden over onder andere pensioenen, bijzondere bijstand en het persoonsgebonden budget. Uit de grote respons – gemiddeld 40 procent - blijkt de betrokkenheid van leden bij dergelijke thema’s. De uitkomsten zijn gebruikt als input voor politieke lobby, persberichten en andere communicatie-uitingen.

32

Voordeel en korting Het verslagjaar kende succesvolle acties met korting op toegangskaarten voor evenementen (Holiday on Ice) en bij instellingen (Omniversum en Pathé-bioscopen). Ook lagere prijzen voor producten als de belastinggids (Elsevier en FNV) vielen bij leden in goede aarde. Standaardvoordelen zijn collectiviteitskortingen op ziektekostenverzekeringen, voordelige rijbewijskeuring en gratis belastingadvies. Een groot aantal afdelingen regelt ook lokaal kortingen voor de leden.

Partnerschap met Sucsez B.V. Halverwege 2009 besloten ANBO en Sucsez B.V. de lopende samenwerking op het gebied van zorgverzekeringen te formaliseren en te intensiveren. Sucsez onderhoudt de contacten en voert onderhandelingen met de zeventien zorgverzekeraars die collectiviteitsvoordeel bieden aan verenigingsleden. In 2009 is de korting bij enkele verzekeraars verhoogd. Daarnaast openden ANBO en Sucsez een servicelijn waar leden terecht kunnen met vragen over zorgverzekeringen. Op www.anbo.nl/zorgverzekeringen zijn pakketten te bekijken en te vergelijken.

50PlusBeurs Hoewel ANBO in het verslagjaar niet met een eigen stand op de Utrechtse 50PlusBeurs stond, organiseerde de belangenvereniging samen met het VARA consumentenprogramma Kassa twee politieke debatten op de beursvloer: één over de AOW en één over Roze Ouderen. Daarmee heeft de seniorenbond zich tóch op de beurs kunnen manifesteren. Publiciteitsacties van Roze 50+ Nederland en de actie rond de AOW-leeftijd kregen tijdens het seniorenevenement eveneens de nodige aandacht. Ook gaf ex-wielrenner Leontien van Moorsel ter plekke de aftrap voor het programma Blijf Veilig Mobiel. Else ANBO heeft zeehond Else geadopteerd die op het nagebootste wad in Ouwehands Dierenpark woont. Else vierde in 2009 haar 51ste verjaardag. Volgens het dierenpark is de gezonde maar bijna blinde Else de oudste zeehond ter wereld in gevangenschap. n

Dennis Massaar, oprichter en directeur van verzekeringstussenpersoon Sucsez B.V.

‘Pakketten beter afstemmen op behoefte van leden’ “Met de invoering van de basisverzekering werd het voor zorgverzekeraars interessant om speciale pakketten en kortingen aan 50-plussers aan te bieden. Dat was voor Sucsez en ANBO aanleiding om in 2006 te gaan samenwerken. Sucsez treedt op als tussenpersoon richting zorgverzekeraars. Inmiddels hebben we bij zeventien van hen collectieve kortingen bedongen. Alle grote verzekeraars bieden nu op minimaal één van hun labels korting aan ANBO-leden en oudere FNV-leden. Het premievoordeel kan oplopen tot maximaal 10 procent op de basisverzekering en zelfs 12 procent op aanvullende verzekeringen. Behalve leden kunnen ook inwonende partners en (pleeg)kinderen tot 27 jaar van de kortingen profiteren. In het verslagjaar is het kortingspercentage bij enkele verzekeraars verder verhoogd. Daarnaast gingen we met verzekeraars in gesprek om de pakketten beter af te stemmen op de behoefte van leden, bijvoorbeeld door er meer fysiotherapie of een ruimere vergoeding voor hulpmiddelen in op te nemen. Door de succesvolle samenwerking heeft de ouderenbond vorig jaar besloten alle contacten met leden over zorgverzekeringen via Sucsez te laten verlopen. Inmiddels maken 80.000 van de bijna 400.000 ANBO- en oudere FNV-leden gebruik van de voordelige collectieve polissen. Een aanzienlijk deel daarvan is in 2009 ingestapt. De samenwerking tussen de belangenbehartiger voor senioren en Sucsez is voortreffelijk. Niet alleen op landelijk, maar ook op regionaal niveau. Zo leverden gewesten en afdelingen in 2009 een belangrijke bijdrage aan de collectiviteitaanwas, bijvoorbeeld door het organiseren van spreekuren en het bellen van leden. Voor Sucsez is het heel plezierig om met 50-plus klanten te werken. De gesprekken met hen zijn minder gehaast en men toont begrip en geduld als het tijd kost om iets uit te zoeken. Met kerst kregen we zelfs kaarten van leden toegestuurd om ons te bedanken voor onze inzet. Dan realiseer je je: dáár doe ik dit werk voor.”

“Voor Sucsez is het heel plezierig om met 50-plus klanten te werken”

33

6

Financiële gegevens Accountantsverklaring ABAB O pd r a c h t Wij hebben gecontroleerd of de in dit jaarverslag opgenomen balans per 31 december 2009 en staat van baten en lasten over 2009 van ANBO op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2009 van ANBO. Bij die jaarrekening hebben wij op 18 mei 2010 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. Het bestuur van de vereniging  is verantwoordelijk voor het opstellen van de balans en staat van baten en lasten met toelichtingen in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2009 van ANBO. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de balans en staat van baten en lasten met toelichtingen te verstrekken.

We r k za a mh e de n Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de balans en staat van baten en lasten op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Oordeel Naar ons oordeel is de balans per 31 december 2009 en staat van baten en lasten over 2009 in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening.

To e lich tin g Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de vereniging en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle, de balans per 31 december 2009 en staat van baten en lasten over 2009 gelezen dienen te worden in samenhang met de volledige jaarrekening 2009, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 18 mei 2010 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel.

34

Tilburg, 18 mei 2010 Was getekend, ABAB Accountants B.V. de heer R.M. Smittenberg Registeraccountant

Al l e b e d r ag e n i n Eur o’s

Balans per 31 december

Materiële vaste activa Financiële vaste activa Voorraden Vorderingen Overlopende activa Liquide middelen

Totaal 2009   248.831 11.175 28.560 314.774 506.803 6.459.598

Gewesten/ Afdelingen 2009   88.408 0   0 208.965 4.873.768

Verenigingsbureau 2009   160.423 11.175 28.560 314.774 297.838 1.585.830

Vergelijkende cijfers Verenigingsbureau 2008   194.996 11.175 7.481 414.863 421.686 139.206

Totaal Activa

7.569.741

5.171.141

2.398.600

1.189.407

PASSIVA Eigen vermogen Voorzieningen Schulden op lange termijn Kortlopende schulden

2009   2.697.071 0 3.981 4.868.689

2009   4.863.788 0 0 307.353

2009   -2.166.717 0 3.981 4.561.336

2008   -1.864.626 141.075 4.481 2.908.477

Totaal Passiva

7.569.741

5.171.141

2.398.600

1.189.407

ACTIVA

Staat van baten en lasten Totaal

Gewesten/ Afdelingen

Verenigingsbureau

Vergelijkende cijfers Vergelijkende cijfers Verenigingsbureau Verenigingsbureau

BATEN Totaal baten

2009 12.385.010

2009 3.031.184

2009 9.353.826

begroting 9.491.000

2008 6.666.275

LASTEN Totaal lasten

2009 12.375.354

2009 2.719.254

2009 9.656.100

begroting 9.214.000

2008 6.710.037

Totaal financiële baten

90.285

90.103

182

-18.000

-8.300

Resultaat

99.941

402.033

-302.092

259.000

-52.062

35

7

Kerngegevens Samenstelling landelijk bestuur en commissies op 31 december 2009 La n d elij k b e stu u r • • • • • • • •

Aldert Hazenberg, voorzitter tot juni 2009 Marjan Meijs, secretaris, waarnemend voorzitter vanaf juni tot 31 december 2009 Henk Tuut, penningmeester Jaap Roodenburg Joop Annink, vanaf juni 2009 Kees Geveke, vanaf juni 2009 Reino van der Meer, vanaf juni 2009 Remko Wildeboer, tot januari 2009

E r e le de n • De heer K.J. Kuiper, erevoorzitter • De heer A. Drent, erelid • Mw. R. van Gelder, eresecretaris

D i r e c tie • Mevrouw N.L. (Liane) den Haan, algemeen directeur • Mevrouw R. (Renske) van Kooij, adjunct-directeur

G e s c h ille n c ommissie • • • • • • • •

Dhr. J.J. Broeders, Kaatsheuvel vanaf november 2009 Dhr. H.W. Derksen, Doesburg tot november 2009 Dhr. N. Hamelink, Amstelveen Dhr. A. Potman, Eemnes Dhr. H. Werners, Haren Dhr. F.H.H. Winter, Hilversum tot november 2009 Dhr. H.D. van der Zaken, Castricum Mw. A.W. Zondervan-Koster, Leiden vanaf november 2009

P e r s on e e l

36

Op 31 december 2009 zijn er in totaal 57 medewerkers in dienst (45 fte). Hiervan zijn 12 collega’s werkzaam in de gewesten. Er zijn eind december 2009 geen externe medewerkers als uitzendkrachten of stagiaires werkzaam.

2009 Ja a r vers lag 20 0 9

Postadres Postbus 18003 3501 CA Utrecht Bezoekadres Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Telefoon (030) 233 00 60 Fax (030) 233 00 70 www.anbo.nl [email protected]